Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản Số 02/2007
TIN TỨC - SỰ KIỆN
SỰ HOANG MANG LO SỢ VỀ THỰC PHẨM MÀU ĐỎ CÓ CHỨA SUDAN
Khoa Khoa học Cơ bản - Trường Đại học Nha Trang
Gần đây các phương tiện thông tin đại
chúng đã đề cập đến chất sudan có mặt trong
tương ớt và son môi. Vậy sudan là gì? Sudan
có hại đến sức khỏe ra sao?
Sudan (Sudan dyes) là chất màu đỏ hòa
tan trong chất béo tổng hợp, thuộc nhóm azo
liên hợp có nhóm N=N trong phân tử, nó được
sử dụng để tạo màu cho các loại dung môi,
các loại dầu, sáp, dầu khí, đánh bóng giày và
C16H12N2O (Sudan I) C18H16N2O (Sudan II)
C24H20N4O (Sudan IV)
Cách đây vài năm, Cơ quan điều tra đánh
giá tiêu chuẩn về thực phẩm Anh (The Food
Standards Agency) đã phát hiện ra sudan
trong một số thực phẩm có chứa bột ớt xuất
khẩu từ Ấn Độ [3]. Đặc biệt sudan I có mặt
trong gần 600 mặt hàng ở các siêu thị và nhà
hàng. Do đó sudan đã cấm sử dụng trong thực
phẩm ở Anh và một số nước thuộc Châu Âu
từ năm 2003. Một số thực phẩm chứa sudan
Trường Đại học Nha Trang
ThS. Phan Thị Nhì
ThS. Nguyễn Phước Hoà
sàn nhà. Chất nhuộm sudan 1, sudan 2, sudan
3, sudan 4 có các màu đỏ, đỏ cam, đỏ sẫm và
đỏ đậm. Chúng là các chất hữu cơ được chiết
ra từ nhựa than đá, được tìm ra cách đây 150
năm [4]. Các chất này chỉ được phép sử dụng
trong các loại nêu trên, cấm sử dụng chúng
trong thực phẩm và thức uống.
Công thức cấu tạo của 4 loại sudan sau:
C22H16N4O (Sudan III)
Các màu sắc của sudan
là bột ớt, tương ớt, bánh pizza, mỳ ăn liền,
nhiều loại đồ hộp chế biến từ hải sản, xúc xích,
xúp và một số loại thịt.
Sau khi các nhà khoa học khẳng định rằng
sudan có khả năng gây ung thư thì nhiều nước
đã ban lệnh cấm sử dụng sudan trong thức ăn,
nước uống và mỹ phẩm. Tuy nhiên, sudan vẫn
được sử dụng trong công nghiệp và trong phòng
thí nghiệm.
67
Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản Số 02/2007 Trường Đại học Nha Trang

Tính độc hại của Sudan
Các nhà khoa học đã làm thí nghiệm trên
động vật vào năm 1949 cho thấy, sudan làm
tổn hại gan của các loài gặm nhấm, làm phát
triển khối u trong gan và gây ung thư gan. Các
khối u cũng phát triển trong bàng quang,
thận... cũng như gây khối u trong tuyến giáp
trạng của loài Bê. Những nghiên cứu gần đây
[2] cho thấy, sudan gây tác dụng phá vỡ cấu
trúc AND và nhiễm sắc thể khi đưa vào môi
trường nuôi cấy tế bào [1] (The data suggest
that Sudan I caused DNA strand breaks and
chromosome breaks).
Sudan khi đi vào cơ thể theo đồ ăn và
thức uống hoặc qua da - sau khi định màu
trong các mô mỡ, nó sẽ bị phân đoạn do phản
ứng azo khử để cho ra aniline và
aminonaphtol là hai chất độc đối với con
người. Màu sắc mỹ phẩm càng đỏ, càng lâu
phai thì hàm lượng sudan càng cao. Từ các
nghiên cứu này đã dẫn đến việc cấm sử dụng
sudan trong chế biến thực phẩm và mỹ phẩm
vào năm 2003 ở Anh và Châu Âu.
Trong thời gian vừa qua, nước ta mới
thông báo trên thông tin đại chúng sự có mặt
của sudan trong thực phẩm và mỹ phẩm, sau
khi có thông tin từ các nhà chức trách Trung
Quốc tiến hành kiểm tra và phát hiện sáu loại
son môi do hai công ty Heng Fang Comestic
Co. và Shilulan Comestic Co. (Quảng Đông)
sản xuất có chứa chất tạo màu sudan, bán tại
khu chợ lớn nhất của địa phương giáp biên
giới Việt Nam [6] & [5].
Dù rằng lời cảnh báo trên thông tin đại
chúng có muộn màng nhưng vẫn còn hơn khi
người tiêu thụ không biết gì về “kẻ gây ung thư”
đi vào khẩu phần ăn và những mỹ phẩm làm
đẹp cho con người. Các nhà chức trách kiên
quyết kiểm tra để thông báo cho người dân kịp
thời và kiên quyết xử phạt thật nặng đối với các
nhà kinh doanh chạy theo lợi nhuận mà quên cả
sức khỏe và tính mạng của người tiêu thụ. Sử
dụng sudan trong thực phẩm và mỹ phẩm là một
hành động cần phải lên án.
Ngày 05/03/2007, Bộ Y tế đã có văn bản
gửi các Giám đốc sở y tế các tỉnh, thành phố cả
nước, yêu cầu phối hợp với cơ quan chức năng
tăng cường thanh tra, kiểm tra các sản phẩm mỹ
phẩm, nhất là son môi không rõ nguồn gốc. Nếu
phát hiện sản phẩm không rõ nguồn gốc phải
tịch thu và tiêu hủy ngay. [7]
Chúng ta đang chờ đợi xem các nhà chức
trách đã xử lý như thế nào và triệt để chưa? khi
phát hiện các sản phẩm có chứa sudan, để
người tiêu dùng cảm thấy an tâm khi sử dụng
thực phẩm và mỹ phẩm. Hiện nay, tuy đã cảnh
báo nhưng các nhà sản xuất thực phẩm và mỹ
phẩm vẫn tiếp tục sử dụng sudan tạo màu vì
rằng mỗi lần vi phạm chỉ phạt có mười lăm triệu
là quá ít.
Về an toàn thực phẩm, đối với các nước
tiến tiến là rất nghiêm ngặt và người ta đã phát
hiện trên 600 loại thực phẩm có chứa sudan [3].
Còn Việt Nam chúng ta đã phát hiện được bao
nhiêu loại và mức độ công khai trên thông tin đại
chúng như thế nào? để người dân yên tâm.

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1. Heath 24- Diet, food-related diease – Chemical/metal poisoning.
(http://www.health.24.com/dietnfood/Food_causing_diease).
2. Sudan I induces genotoxic effects and oxidative DNA damage in HepG2 cells. .
An Y, Jiang L, Cao J, Geng C, Zhong L. Mutat Res. 2007 Mar 5;627(2):164-70. Epub 2006 Dec
22. www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?
3. Sudan dyes in chilli imported from India: Guidance notes. Wednesday 18 February 2004
www.food.gov.uk/foodindustry/ guidancenotes/foodguid/sudanguidance.
4. Sudan I in food products. www.eclipsescientific.co.uk/food_drink/sudan1.asp - 43k.
5. Son môi Sudan mua đâu cũng có. Vietbao.vn/vi/Xa-hoi/Tin-xa-hoi/ 40189230/157/Son-moi-sudan-
mua-dau-cung-co.vn
6. Ngoi sao –net. Son moi chua sudan. ngoisao.net/News/Thoi cuoc/2007/03/3B9BCF3E/.
7. Phát hiện son môi nghi ngờ chứa sudan phải tiêu hủy. www.nld.com.vn/tintuc/suc-
khoe/182059.asp - 43k - Supplemental Result.

68