;i":

\--'. '.

<: ,

t C3U thep

Cau kien co ban

•

Pharn Van HQi (chu bien)

Nguyen Quang Vien

Pham Van TlI

Luu Van Tltong

1.1'" ., . ....

. '. . ~,: ~ ~': 't

~ ""," (~

~~ ~

m NHA XUAT BAN KHOA HQC vA KY THU~T

-~:

Pgs, Ts. P~M V AN HQI (chit bien)

Pgs, Ts. NGUY~N QUANG VlliN - Ths. PHAM V AN TV Ks. LUU VAN TUONG

P. THiET KE XAV f)U -

,'" ~ . NG

fAI LI},~C THAM KHAO

,! ,,' ,

KETt!UTtmP

CAD KIt:N co BAN

•

-;-(~ C~ i cr llAI4f

"' -' .,. '" - ...

NHA XUAT BAN KHOA HQC VA KY THU;:'_T

HA NQI- 2006

SO HAM aAo T~O (1.956 - %00&) 40 NAM THANH L~P (1966 - %006)

Kel ca:u thep la loai kitt diu dlifJc sit' d{lng r9ng riii trong tat cd cdc linh. cue cua nganh. xdy dung: dan dung, cong nghiep, cau, thuy cong, thim luc dia, ... Trang nliiing niim g6.n day d Vi?t Nam, cung viii s1/ lan. manh. cua n€n kinh tt noi chung va cua nganh. xay d1!ng n6i riling. ket cdu thep cang pluit triln r(jng riii, da dang, phong phu han. Kiln thiic v€ MIt cau thep la cein thief cho moi ky su, can b9 ky thu~t xay dung.

".~.".. ,#0

''KET CAU THEP - Cau kifn ca ban" ia tiJ-p mQt trong b9 stich. chinh vi

ke't cau thep do Bfj mon cong trinh. thep - g6 cua Truimg dai hoc xdy dung bien soan. Tij,p hai co ten la "KET CAU THEP - Cong trinh dan dlfng va cong nghi~p ". Tai li~u nay bao g6m cdc kiln thiic C(J ban nluit ve' ki!.l cdu. thep, nhiim giup cho nglliJi h9C co the'thiel ke'duf}C cdc cau ki~n chinh b&ng thep nhud/im, C9t, dan, ciing nhu biet each sUr d1!-ng v¢t iifju thep va each. diu t9-0, tinli todn cdc loai lien klt trong ket cau thep. Tgp hai eua be; sack danb: cho oiec thiet ke cdc ctmg trinh. b&ng thep nhu: nha cong nhifp, nha nhip ldn, het cau thep tam, nha. eao tting, thdp, tru, ket diu l?ng sudt truce.

CUoll, "KET CA U THEP - Cfiu ki~n co ban" xudt ban llin nay la s{l ke tuc va pluit trUIn eua cdc cuon. each. do 89 man Cong trinh thep - g6 da bien soan. trudc day. Nfji dung cua sach. duac szla chiia, bd sung cho phil lUJp vdi tieu. chudn thilt kt k{/t cau thep mdi ban hanh" TCXDVN 338:2005. Kit cau thep =Tieu chudn thiet u:

Vi?c bien soan. duac pluin cong nhu sau:

- Pgs, Ts. Pham. Viin Hfji chu bien, viCt chuang md dAu, chuang 1 va chuang 2.

- Pgs, Ts. NguyEn Quang Vien, viet chuang 3.

- Giang uien. chinh, Ths. Pharn. Van Tt; viet chuang 4.

- Giang uien, Ks. Luu Van Tuang viet chuang 5.

- Gi4ng uien, Ths. Hoang Van Quang doc va saa chiia.

Chung toi xin chan thanh. cam an Gs, Ts. Doan Dinh. Kien, ctu: ban d6ng nghi~p, cdc sinh uien. CJ Truong dai hoc Xay dljng va cdc truang dq,i hoc Kiln true, Thuy lei, Ciao thong, da gop nhieu. j kien de'szla chua va bd sung vao i6.n xuiit ban nay. Chung toi cam an Nha xulft ban Khoa hoc va Ky thutit eta gop sue cho cuoll stich. sdm ra milt btui doc.

Chung tai mong tiep tuc nluin. duac j kien clang gop phe binh sack cua ban. doc.

4

KET CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

cAe KI HIEU CHINH sa DUNG TRONG SACH

" . .

oj Cac dpc tnJhg hinh hpc

A dj~n tfch tiel di~n nguylm

All di~n tich tie'l di$n h1c

A, di~n Uch tiel di$n b8n eanh

Aw di~n tlch tiel di$n bin ~ng, di$n ffch tfnh toan cua duong han

AM di$n tich tfnh toan ala duong han goc theo kim 10,?i dl1c'1ng him (tiel di~n 1-1)

AW5 di$n tlch tfnh toan cUa duong han goc theo kim lo~i a bien n6ng chay (tiet di~n 2-2)

Abn di~n Uch liet di~n IhI,rc cUa bulOng

Ad di~n Uch litH di~n thanh xien

b chieu r(lng

b, chieu rQng ban c3nh

b; ehieu rQng phan nhO ra cua ban canh

bs ehieu r9ng cua sum ngang

h ehieu cao cua tiel dH}n

hw ehieu caD cua ban bt}ng

b, chieu cao cua duOng him goc

hfk khoimg each giO'a In:tc cua cac canh dam

ban kinh quan linh ella tiet di~n

i~ iy bim kinh quan tfnh tiet di~n doi vai cac tn . .Ic luang (tng x-x, y-y

imin ban kinh quim tinh nh6 nhat cua tiet di~n

/, m6men quan tinh cUa tiel di$n nhanh

/"" Id mOmen quan tfnh cUa tiel di$n thanh canh va thanh xien cua dan

Ib m6men quan tfnh liet d~n ban giang

's, I~I mOmen quan tinh tiel o~n sVcJn ngang va doc

I, m6men quan tfnh xoan

I" mOmen quan tinh xoan cUa ray, dam

I .. Iy cac rnomen quan tI1h cUa tiel di$n nguyen doi vai cac tn,Jc luang (tng x-x va y-y

InIV Iny cac rnornen quan tinh rua tiet di$n thl,le d6i vai cac fruc luang (mg x-x va y-y

L ehieu cao cua thanh dUng. C9t ho?c cbieu dill nhip dam

ehieu dai nhip

Id chieu dai cua thanh xien

1m ehieu dai khoang cae Ihanh canh cua dan ho~c c¢t rong

10 ehieu dal tfnh toan cUa c8U kien ehtu nen

I .. Iy chieu dal tinh toan cUa cau ki~n trong cac m?t ph~ng vuong goe vai cac If\JC tuang

ling x-x, y-y

I... chieu dai tfnh toan ella dut'mg han

S mOmenUnh

s buec 10 bulong chieu day

Chuang rnqdall. D~I CUONG VE KErcAU THEP

5

tf. t; chieu day cua b3n dmh va ban b~ng

u khoang each duOng 10 bul6ng

Wnmin mOdun chong u6n (mOmen khilng) nho nhat cua oot di$n thlfC d6i vai uuc tfnh toan

W~. Wy m6dun chOng u6n (nOnen khimg) dia uet di~n nguyen dOl vOi tJvc tuang lIng x-x, y-y

Wn.t.min. Wny•mJiJ mOdun chong u6n (mornen khfmg) nho nhat ella tiel di~n thl,lC doi vci cac true

luang ((ng x-x, Y-Y

W... modun chong u6n (mOmen kMng) cua ban bl,lng, clia duang him

Wwf momen khang cUa tiuCmg han g6e theo kim lo~i duang han (tiet di~n 1-1)

W..... rnornen khang cUa duang him g6e thea kim loai Cr bien n6ng ehay (tiet di~n 2-2)

b) Ng0tJi ItfC va npi ItfC

F, P ngo~i Il,1c t~p trung

M mamenuon

M •. My rnornen uon dOi Wi cac true tuong ((ng x-x, y-y

M, mornen xoan clJC IX)

N II,1cd9C

Nd n¢i It!c phu

NM h,rc d9C trong nhimh do mornen gay ra

p ap Il,1c tfnh toan

V h!e cal

V, h!e dit quy 1I0C tac dl,lng trong m91 m~t ph~ng thanh (ban) giang

Vs h,re cal quy UCIC fae dl,mg trong thanh (b{m) giang ella m¢l nhanh

c) CU'dng dp va ii'ng suat

E mOdun dan hoi

'y cuang d¢ lieu etman lay theo giOi han ehay ella tMp

fu euang d(l lieu ~ ella IMp theo s((e ben keo olit

f cuang d9 tfnh toan rua thep eh[u keo, nen, uon lay thea giai han enay

f, cuang d9 tfnh toan ella tMp theo sue ben keo dlit

t, cllOng dQ tinh toM chiu cat cua thep

t, cucmg dQ tlnh toan ala thep khi ep m~t thee m~t p~ng tl dau (00 gia c6ng ph~ng)

fcc Cllcmg d9 tinh toan ep m~t cue b¢ trong cac khOp lfI:l (m~t cong) khi tiep xuc eh~t

fill wang d9 tfnh loan chju keo cUa sqi thep wang d9 cao

fUb ClIang <19 keo <lilt lieu ehu~n ella bulong

fib cuanQ dl) tinh toan chiu keo eua bul6ng

fvb cuang dl) tinh toan ch!u cat ella bul6ng

feb euang d9 trnh loan ch!u ep m~t ella bul6ng

fba clIang 0(1 tfnh toan chju keo ella bul6ng nee

fhb clIong d(l linh loan chiu keo ella bulOng clfong d¢ cao

fcd wang dl) tinh loan chju ep m~t theo dlIC1ng kfnh con Ian

f... cuang d9 tinh toan ella m6i han dei dau chlu nen, keo, unn theo gidi han chay

fwe cvang d9 trnh toan ella moi han d6i dau khi ehiu nen

f..... evang d9 tfnh toan cua m6i han dei dau khi chiu keo

t; wOng d¢ tinh toan ella moi han dei dau chju nen, keo, uen thea sue ben keo dut

6
fwv
fwr
fws
i:
G
a
ae
axlay
aer,ae,a
T
ret KEr CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

d) KI hi~u cae thOng s(f

C1l CXl Cy cac h~ sO' dung d~ ki~m tra Mn ella dam chlu unn trang m(1t m~t ph§ng ehfnh hose trong hal m~t ph§ng chfnh khi co k~ den sl/ phat tMn ella bien dr:tng deo dQ I~eh tam ella Il,Ic

d¢ I~eh tam tLIang d6i

me dQ I~ch tam tuang d6i tfnh d6i

n, p, J.l cac thOng sO' d~ xac djnh ehi~u dill Unh toan ella cet sO' IlIC;tng bulOng trEm m(1t niia lilln ket

56 rnu

chu ky tai trc;mg .

561ugng cac m~t"cat trnh toan;

cac h~ sO' d~ tinh toan duang him goe thea kim loai duang han va a bien n6ng ehay ella thep 00 ban

h~ sO' di~u ki~n lam vi~e clia ket cau

h~ sO' dieu ki~n lam vi~e ella lien ket bul6ng h~ sO' d9 tin ~y ve cuang d9

h~ s6 d9 tin ~y ve lai tn;mg

h~ sO' d9 tin ~y trang cac trnh taim thea sue ben tuc thai

h~ sO' anh huang hinh d~ng ella tiet di~n rnanh ella cau ki~n (2 = loll) d¢ rnanh quy LICJC(~ =AJiTE)

dQ manh tl1t1ng duang ella thanh tiet di~n rang

d9 manh tucmg dlIang quy uae ella thanh tiet di~n rang ():o = 1..0 M)

d¢ manh quy I1C1C ella ban bl:lng {Aw = (h,Jtw).JflE)

e

m

nil

Yu

clIang d¢ tinh toan coa rn6i han dm dfiu chlu dlt

clICmg d¢ tfnh toan cua duang han goc (chiu cat quy uCJe) thea kim 10;;1i rnai han a.rong d(1 tfnh toan cUa duang han gOC (chju cat quy uO'c) thea kim lo~i CJ bien nang <:hay clIang d¢ ti~u chu~n cua kim lar:ti dUO'ng han thea sue ben keo dCrt

mOdun truQt

Ctng suat phap

ling suat phap C\lC b¢

cac (mg suat pMp song song vOi cac nuc tuang ling x-x, y-y cac ling suat pMp tOi han va tmg suat cue b¢ ten han (mgsw3tMp

ling suat Mp tm han

A1I" Ay dQ manh Unh toan cua tau ki~n d6i veri cac fruc tuangung x-x, y-y h~ 56 ehieu dili tinh toan ella c¢t

h~ s6 u6n dec

CfJb h~ s6 giam Cllong dQ tinh toan khi mat on djnh d~ng u6n xoan

flJlI h~ 56 giam euang d¢ trnh toan khi nan lech tam, nen u6n h~ 56 d~ xac dinh h~ 56 <fJb khi tinh toan "6n dinh ella dam

Chtrong mo diu

DAI ClfONG VE KET CAU THEP

•

Khai niern "K€t diu thep" (KCT) trong sach nay dung d~ chi nhfing ket cau chiu luc cua cac cong trinh xay dung lam bang thep hoac kim loai khac n6i chung. Do la loai k€t diu cong' trinh quan trong trong nen xay dung hien dai, d?c biet d6i vdi xay dung cong nghiep. Ket cflu thep diroc tao nen boi nhung cau ki~n khac nhau: die thanh, cac Him; chung lien ket vdi nhau tao nen nhfmg ket cAu va cong trinh dap ung nhiern V1,l Stt dung.

_~" _...."..I)., A" _, ,

§1. UU DIEM VA KHUYETDJEM CUA KET CAU THEP

Ket cau thep co uhirng uu di~m sau khien no duqc sU' dung rQl1g r ai trong cong trinh xay dung.

1. Khd nang chiu luc lOn, dij tin ctJ.y cao, Ket cffu thep co kha nang chiu Iuc Ion do vat li~u thep co cudng di} kin, ldn nh:1t trong cac v~t li~u xay dung, DQ tin cay cao la do cau tnie thuftn nhat cua vat li~u, 8\1 lam viec dim h6i va deo cua vat lieu thep g~n sat nhAt vdi cac gin. thiet tfnh toano

2. Trong luang nhe. Ket cau thep nhe nha't trong so cac ket cau chiu luc: betong c6t thep, gach da, g6. 00 danh gia phfim chat "nhe" cua mot v;ilt li~u, ngudi ta thuong dung h~ s6 c Ia ty l~ giira trong luong rieng va cudng di;) tinh tcan ella no: c = ylR. D6i vdi thep c == 3,7.10-41Jm, nhe hen g6 c = 5,4.10-4 11m va nhieu l~ nhe hen betong c == 2,4.10-3 11m.

3. Tinh cling nghifp hoa cao, Do sl1 san xuat v~t lieu (thep can) hoan toan trong cac nha may luyen kim. va s1;l che tao ke't cau thep duoc lam chu yeu trong cac nha may chuyen nganh, hoac it ra thi cling dung nhung loai may moe thi~t bj chuyen dung. Ke't cAu thep thich hop nhat vdi dieu ki~n xay dung cfmg nghiep hoa.

4. Tinh co d9ng trong v¢n chuyin, Ii1p Nip. Do trong lucng nhe, d9 cung IOn nen viec van chuyen va Hip rap ke't cau thep dE; dang va nhanh ch6ng. Ke't cau thep d~ sua chua, thay the', thao ga, di chuyen. Di~u nay dac

8

KET CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

biet quan trong khi d .. n cai tao cac co sb s3n xuat cho phil hcp vdi day chuyen c6ng ngh~ mdi, cac c6ng trinh phii di chuyen khi cfrn thie't, hoac d~ khoi phuc si':1a chua cau, nha may ... da bj hu hong, xuong clp.

5. Tinh kin. V~t li~u va lien ke't ke't clu thep co tinh kin khong tham nude, khong tham khi, nen thich hop nhat cho cac cong trinh b~ chua chat long, ehlt khi; di~u nay kho thuc hien dOl voi cac v~t li~u khac.

Dang thoi, ke't cau thep ding co nhfmg khuy€t di~m han che' vi~c s11 dung:

1. B# an mono Trong moi truong khong kill Am, nha.'t Ia trong moi trudng xam thuc, thep hi gi, tit gi he mat cho de'n pha hoai hoan toan, co th~ chi sau vai ba riarn. Bdi vay, dn bao v~ chong an men cho thep, nha't lit a nhfing noi £tm udt, noi co ham lueng cac chflt an mon cao. Tuy mile dQ an men rna sa dung cac ldp bao v~ khac nhau cho thep: son thong thuong, son trnh di~n, rna kern, rna nhom, ma crorn ... Chi phi baD dl1(h~g KeT la kha cao. Nhom va mQt so hop kim nhom co kha nang chong gi cao; gang cling Hi. v~t li~u chong gi t6t.

2. Chiu lita kem. Thep khong chay nhung d nhiet dQ t = 500 -;- 600°C, thep chuyen sang deo, mat kha nang chju luc, ket cau hi S\lP d6 d~ dang. DQ chiu lila cua ke't cau thep tham chi kern ca ke't cau g6 dan. Bdi vay, d6i vdi nhfmg c6ng trinh nguy hi€m ve m~t phong chay nhu: kho chflt chay, nha d, nha cong cQng, khung thep nha cao tAng ... thep phai duoc h9C bang' Idp chiu Ilia (betong, tam gom, son phong Ilia .. .).

§2. PH~M VI lfNG Dl)NG

Do cac d~c di~m noi tren, ke't cau thep thfch hqp vdi nhirng cong trinh Idn (nhip rfmg, chieu cao ldn, chiu tai trong nang), cac c6ng trinh cAn trong hrong nhe, cac cong trinh c~n a{) kin khong tha'm nude hoac khi. Pharn vi ung dung cua k€t cau thep rat rq.ng, co th~ chia lam cac loai cong trinh sau:

1. Nhd cong nghi~p, khung nha cong nghiep lit toan bQ bAng thep khi nha cao, cau true n~ng, hoac co th~ Ia h6n hop cqt bHang cot thep, dan va d~m thep.

2. Nhd nhip lan, 18. nhirng loai nha do yeu cau su dung phai co nhip kha IOn tren 30 - 40 m, nhir nha bi~u di~n ca nhac, nha thi dau th~ due th~ thao, nha tri~n lam, nha chua may bay ... dung ket cau thep lit hop Iy

ChUdJZg mq dtiu, D~I CUONG VE KEf CAU THEP

9

nhftt. C6 nhfrng truong hop nhip dac bi~t ldn, vi du tr€m 100 m thi ket cau thep 18. duy nhat ap dung duoc. Co th~ giarn trorig Iucng ket cau chiu luc nha nhip IOn nho dung thep cuCing d9 cao hoac 8tl dung ling sufft truce,

3. Khung nha nhieu tdng, dac bi~t cac ki~u nha dang thap a cac thanh pho.

Khi nha tren 20 -:- 30 t~ng nQi Iuc trong C9t se rat ldn, yeu c~u dQ cung cao, dung khung thep co lei hon khung het6ng cot thep. Viii cac nha sieu cao tftng thi ket dlU thep chiu Iuc chinh la bien phap duy nhat. Hien nay doi vdi nha cao tftng thuong dung keft dlU lien hdp thep - betong (cot thep hinh boe hoac nhdi bet6ng cUng chiu 11!c, san lien hop dftm thep cung lam viec voi ban san bet6ng). Ioai ket CElU nay co nhieu uu di~m khi chill luc va co kha nang ch6ng ehay t6t.

4. Cdu duimg bi), cdu duong sat, lam bang thep khi nhjp vita, nhip Idn, khi can thi c6ng nhanh. C~u treo b&ng thep co th~ vuot duoc nhip rat lOn, tren lODDm.

5_ Klt cdu thdp cao, nhu cac loai cQt di~n. c9t angten va tuyen, thap tdc dac, hoac m9t s6 loai ket cau d~c bi~t nhu thap khoan diiu. Btl dung thep d day co lei vi ke't cau nhe, d~ van ehuyen, d~ dung lAp.

6. Kel cdu ban, nhu cac loai b~ chua dau, M chua khi, cac thje't bi cua 16 cao, cua nha may hoa chat, nha may hoa dftu. Day 18. pham vi tmg dung d~c bi~t co Ioi, nhieu khi la duy nh3't eua ke't cau thep, vi tinh kin, ch6ng thff"m ella KCT, vi kha nang Holm vi~c trong nhfrng di~u kien ba't lqi v~ nhi~t dQ va ap suat.

7. Cdc loai ket cau di di)ng, nhu cAn true, cila van, g11dng angten parabon ... eftn trong luong nhe d~ co th~ di chuyen nang cat duqc de dang.

Ngay nay KCT con diroc trng dung trong rong trinh cua mot sO' nganh cong' . nghiep hien dai nhu dan khoan dliu !ren bi~n, ke't cau 10 phan (rug hat nhan v.v ...

N6i chung, doi vdi nhieu mrdc tren the' giOi.. thep 13. vat li~u quy va hiern, vi thep cAn dung cho moi nganh cua n~n kinh te quoc dan. Do do trong nhi1ng truong hop co th~, ngl1di ta vAn tim each thay the' thep b~ng nhimg v~t .lieu khac nhu bet6ng c6t thep, g6 dim. 0 nude ta, phan IOn thep xay dung Ii phai nhap ngoai nen viec 61':1 d\1I1g kfit cfiu thep hay bAng V?t li~u khac lai cang phai din nhac, so sanh trong tung trucng hop cu th~. Xet rieng v~ mat gin. vat lieu thi ket cau thep d!t hon ke't cau be tOng cot thep

10

KET CAU mEP - CAU KI~N co BAN

khoang ba lfi.n: mQt don vi th~ tfch thep dit hon m{>t ddn vi th~ tfch betong khoang 70 l~n, trong khi cuong de? thep cao hon betO~g khoang hen 20 l~n. Tuy nhien, neu xet toan dien gia thanh xay dung, k~ ci hieu qua ki~h te cua viec thi cong nhanh thi nhieu truong hop dung ket cIi'u thep c6 loi hon ngay ca vdi nhfmg cong trmh nha. Cac Tieu chuiln thiet ke' eua mrdc ta chua c6 quy dinh C1,1 th~ v€ vi~c s11 dung thep trong ke't ~u xfiy dung; viec ChQD dung v~t lieu nao Hi do nglidi thie't kEf va thi oong quye't dinh trong tung trudng hop tren co s3 so sanh tom dien cac phunng an thie't ke.

§3. YEU CAU aOI Val KET CAU THEP

Khi thiet ke KeT, ciing phai dat dUQc cac yeu c~u sau day nhu d6i vdi moi loai ket diu khac,

1. Yeu cdu vi su d1;lng, d6 la yeu c§.u co ban nhfft d5i vdi Dgtidi thiet ke.

• Ket cflu thep phai thoa man cac yeu c§.u chiu lue d~ ra do dieu kien sit dung : phai dam bao de? an toan nhu ke't cau phai du de? ben, d9 ctrng, du suc chiu moi tai trong s11 dung.

• Ket cau phai dam bao dQ ben lau thich dang c1ia cong trinh, Hinh dang ciing nhu cau tao cua ke't cau phai sao cho ti~n bao dudng, tien ki~m tra va son bao v~.

• Dep ciing la mQt yeu c~u sit dung, d~c bi~t quan, 'trong doi vdi nha cong' cQng co ke't cau lQ ra ngoai. Ke't cau thep d~ co hinh dang hai hoa, thanh thoat,

2. Yiu ciiu vi kinh tlth~ hien a cac m~t

• Ti€t kiern v~t li~u. Thep cAn dUQc sa dung ml?t each hop lY. dung ch6; thay th€ thep bang v~t li~u khac khi co th~ dllqc. Vi~c tiet kiem v~t li~u con dat dUQc bAng each chon gi8.i phap ke't C3U hop Iy, dung thep cuong dQ cao, dung phucng phap tinh toan tien tien.

Tfnh cong ngh~ khi che tao, Ket cau duoc thiet ke sao cho phil hop voi vi~c che tao cong xlldng va vi~c stl dung nhilng thie't bi chuyen dung hi~n co, do do lam giam cong che' tao,

• LAp rap nhanh. Ke't cau thep dUQC che tao trong nha may, sau d6 phai d@ dang van chuy~n de'n nci dung l~p, biing each chia thanh tung don vi van chuy~n hay d~ nguyen ea ket ciiu. TI?-i c6ng trucng,

Chuang mudau. f)~1 CUONG VE KEr CAU THEP

11

kB't c3'u phai co th~ dU<;lc khuech dai va lAp rap nhanh chong voi nhimg thiet bi co s&n; lien ket khi dung Hip phai de dang thuan tien.

Mot van de quan trong d~ dat cac yeu d.u nay 18. di~n hinh hoa ket cau thep, Di~n hinh hoa co nhieu muc d<): di~n hinh hOO tUng cau kien nhu xa gb, dim, dan; di~n hinh hoa ca kB't cau nhu CQt di~n, b~ chua, nhjp cau, khung nha v.v ... Di~n hinh hoa co nhfmg mat lqi gi6ng nhu d6i vdi cac ke't cAu khac, do 13.:

• Ve mat thiet ke, tranh duoc thiet kB' lAp lai; co th~ nghisn cuu cac dang ket ca'u t6i uu, loi ve cac m~t v~t lieu va gia thanh.

• Ve mf!,t che tao : co th~ chB' tao hang loat Ibn nhfing cau kien, do do tao dieu ki~n sit. dung nhimg thiet bi chuyen dung, tang dU<;lC nang sufit lao dqng va giam thoi gian ehB' tao. Vi~c dung lAp cling nhanh chong de dang hon do co th~ sit. dung nhfing thie't bi dung hip thich hcp cho loai ket cflu duqc dung nhieu lAn, hoan thien dvc;lc qui trinh Hip.

o nude ta, da co nhieu hI} thiet ke di~n hinh ke't cau thep, ap dung trong c:i nude hoac trong tung nganh nhir: vi keo mai nha, c<)t duong' day tai di~n, cau khAu d{> nho, b€; chua dAu V.v ...

VAT LIEU vA SlfLAM VIEC

•• • •

? ~, _, I

eVA KET CAU THEP

§1.1. THEP xA Y Ol/NG

1. Phan loal thep xay dlft1g

'I'hep va gang la hop kim den cua sAt (Fe) va cacbon (C), ngoai ra con m<}t s6 cac chat khac co ti I~ khong dang k~, rihu oxy (0), photpho (P), silic (Si), v.v ...

Tit quang slit, rhanh phan chinh 13. slit oxyt (Fe203' Fe30J ngUdi ta luyen trong 16 cao duCJc gang la hop kim Fe va C, trong do hi<;Jng C chiem tren 1,7%. Qua 16 luyen thep d@ khl'i bot C trong gang, nglidi ta duoc thep, C6 rElt nhieu loai thep khac nhau do thanh phan hoa h9C, do phucng phap luyen, phuong phap rot, Dudi day ta chi xet m<)t 56 phuong phap phan loa i chinh d6i vdi thep dung trong xay dung.

a. Theo t harrh phan hoa Iroc eua thep Thep duoc chia ra:

• Thep cacbon, vdi hrong cacbon dudi 1,7%, kh6ng co cae thimh phari hcp kim khac, 'Iuy thea ham hiQng cacbon, lai chia ra: thep cacbon cao, thep cacbon vita, thep cacbon thap.

Thep xay dung 13. 10","i thep cacbon th6p, voi hrong cacbon duoi 0,22%, do la 10","i thep mem, deo, d~ han. Thep cacbon vita va cao la loai the p sit dung trongcac nganh cong nghiep khac,

• Thep hf!p kim, co them cac thanh phan kim Ioai khac nhu cram (Cr), ken (Ni), mangan (Mn), .. , nham nang cao chat htc;lng thep nhu tang d9 b~n, tang tinh chong gi. Thep hop kim thap Ii'! thep eo ti ]~ cua tang cac nguyen to' phu them dudi 2;5%, day la loai thep duoc dung trong xay dung. Thep hop kim vira va hop kim cao kh6ng dung lam kit cau xay dung,

14

KEr CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

h. Theo phirong philp luy~n thep

Luyen thep tit gang la nham khil: bot cacbon va cac chat phu khac trong gang d~ dua v~ ham htQng yell cAu d6i vdi thep, Co hai phuong phap luy~n chinh: bftng 10 quay va bbg 10 bang.

• LUYfn bling to quay. Lo quay 130 mQt cai bAu, quay xung quanh m{)t 1I¥c n~m ngang. Khdng khi dl1QC thai qua day vao mtoc gang lOng di oxy hoa cac hop chat cAn khil ciia gang (C, Si, Mn, P). Tuy theo thimh phan cua quang lam gang co it hay nhigu ph6tpho, rna cau ~o 10 quay khac nhau: 10 Bessmer - ldp lot 10 13. gach silic, co tfnh axit ; 10 Thomas - lOp lot lola d816mit co tfnh kigm, nen co th~ dung voi d~ khit ph6tpho eua gang.

Luyen thep bang 10 quay co nang suat cao, thai gian Iuyen mlii me chi chirng 30 phtit, nhung chat lucng thep kh6ng tot vi nito ~. kh6ng khi hoa tan trong thep thanh nhfing bot khf, lam thep gion. Ngoai ra kh6ng th~ khi1 het hoan toan ph6tpho lEi. thanh phan co h~ lam cho thep hi gia.

Phuong phap luyen bAng 10 quay tien tien mdi duqc ap dung trong mB'"y chuc nam gAn day lit 10 thai oxy. Oxy nguyen cha't dU«;fC th&i vm ap hrc cao tit tren xu6ng. Ngcai ra co th~ trQn them h9t v6i d~ khit photpho trong gang. Thep dll'Qc san xuat bAng phuong phap nay co cha:"t luong tot tuong dirong nhu thep 10 bAng, nhung re hon nhieu vi nang sua't cao, thdi gian luy~n nhanh (40 - 50 phut) nen ngay cimg dUQC sil: dung nhieu, Thl,tc t6 hien nay, cac 10 Bessmer va 10 Thomas h~u nhu kh6ng dliQc dung nfra,

• Luy~n bdng 10 bling (10 Martin). Trong JO ba.ng, nude gang long duqc tr9n IAn vdi thep vun va dliQc d6t n6ng bang khf dot (hoac b~ng di~n trong 10 di~n). Cac chat eua gang dtiQc oxy hoa bang cac s~t oxyt trong thep vun, Thai gian Iuyen m9t me tu 8 de'n 12 gid, do Iau nhu v~y Den nang suat thap, gia thanh thep cao. Nhung thep co chal h.tQng t6t cau true thuan nhat va thanh phan thep co th~ digu chinh dUQc trong qua trinh luyen,

Voi cac phuong phap san ?,ua't hien nay, kh6ng c§.n phan biet thep 10 hAng hay thep 10 quay thai oxy, hai loai thep nay coi nhu co chat Iuong tuong duong,

Chuang I. V~T L1~U vA SI) LAM VI~C cUA KEf CAU THEP

15

c. Theo mite dq khi'i oxy

Thep long tit 10 luyen duQC rot VaG cac khu6n va d~ nguoi cho ke't tinh lai. Tuy thea phuong phap ct~ ling nguoi, chia ra:

• Thep soi: thep khi nguQi, b6c ra nhieu bot khi nhu oxy, caebon oxyt (nen trong nhu s6i); cac bot khi tao thanh nhfmg ch6 khong dbng nhat trong cffu true cUa t.hep, khien thep s6i co chat luqng khfmg t6t, d~ bi pha hoai gion va hi Iao hoa.

• Thep trnh (thip 19n9): thep tinh trong qua trinh ngu9i kh6ng co hoi b6c ra cutin cuon nhu thep sCi, do da dU9C them nhfing chat khir oxy nhu silie, nhom, mangan, Nhfmg chat nay khli he't oxy co hai va nhftng tap chat phi kim Ioai khac tao nen xi n6i tren mat,

Phan xi nay ducc loai bO di, thep con lai trC1 nen d6ng nhat, chiu luc d9ug t6t, kh6 bj pha hoai gion, Thep tinh dAt hen thep sci, duQc dung trong nhtrng c6ng trinh quan trong hoac chiu tai trong d9ng luc,

• Thep nlla trnh (mea l4ng): la trung gian giua thep tmh va thep soi, trong do oxy kh6ng duQC khir hoan toan. V~ chat h.t9ng thep ding nhu vg gia thanh, thep DUa. tinh Ia trung gian giua hai loai thep tren,

2. Cau true va thanh ph~n h6a h9C cua thep

a. C~U true cua t hep

Thep co cau true tinh th~. Quan sat m9t mAu thep mong dudi kinh hign vi, ta tha'y thep g6m co hai t6' chuc cbinh (hinh 1.1):

1) Ferit, cac hat mau sang, chiem toi 99% th~ tich (ferit 13. sitt nguyen chat), cO tinh mern va deo:

2) Xementit 13. hop chat siit cacbua

(Fe3C), ra't cung va giOn.

o thep cacbon thap, xenmentit han hop vdi ferit thanh peclit, 18. Idp mong mau thfrm n&m giua cac hat ferit. Cudng d9 peclit 1a

Hinh 1. f. Cau true eua thep eacbon thap

trung gian giua xenmentit va ferit. Cac Idp peclit bao quanh cac hat ferit rnem deo nhu m{'>t mang dan hai, quyet dinh su Iam viec dudi tM trong va cac tinh chat deo cua thep. 'I'hep cang nhieu cacbon thi rnang peclit cang day va thep cang cung, kem deo.

16

KET CAU THEP - CAU KI~N CO SAN

h. Thanh phfin hoa hoc cua thep

'I'hep cacbon, ngoai hai thanh phan chinh la sit va cacbon, con c6 cac thanh ph An phu khac nhu mangan, silic, Iuu huynh, photpho,

• Mangan (Mn), lam tang cudng dQ va dQ dai eua thep, lam giam anh hudng c6 hai cua luu huynh, nen thuong duc;fc cho them vao thep long, nhat la trong thep hop kim. Neu ham lucng Mn Ian qua 1,5%, thep trd nen gion,

• Silic (Si) la chClt khi1 oxy nen ciing duoc cho them van d6l vdi thep tinh. Silic lam tang cuClng dQ cua thep nhung lam giam tinh chong gi, . ttnh d~ han, cho nen ham lu'Qng ciing ca.n han ehe', vi du kh6ng qua 0,3% d6i voi thep cacbon thap.

Nhtmg' hop chflt c6 hai, anh huang xilu den cha-t Iuong cua thep 13.:

• Photpho (P), lam giam tinh deo va dQ dai va cham cua thep, d6ng thdi lam thep trd nen gion nguQi (gion d nhiet dQ thap).

• Luu huynh (8) lam cho thep gion n6ng (gion d nhiet dQ cao), nen d~ bi nUt khi han va reno

• Cac khf nito (N), oxy (02), trong khong khi hoa van kim loai long va kh6ng dUQC khd het, lam cho thep bi gion, lam giam cudng dQ thep. Do do, cAn phai khd he't cac khf nay, va ngan khong cho kim loai long tiep xuc voi khong' khf (vi du khi han).

Doi vdi thep hop kim ngttdi ta cho them vao thep cacbon cac nguyen to' kim loai nhu dang (Cu), k~n (Ni) , crom (Cr), titan (Ti) , vanadi .(V), Molipden (Mo) v.v ... lam tang tinh nang co hQC, tang d(l b€n chong gi cua thep,

3. Cae mac thep dung trong x5y dlfn9

V~t li~u thep dung cho ke't c~u phai dUQc lua chon cho phil. hcp vdi tfnh chat quan trong cua c6ng trinh, di€u ki~n lam viec cua ket cau, d~c trung cua tai trong, phuong phap lien ke't ... Thep lam ke't cau chiu Iuc la thep 10 Martin hoac 10 quay th6i OXY, r6t soi, nita tinh va tinh. Khfmg dung thep soi cho cac ket c~u han lam viec trong di€u ki~n chiu luc nang hay true tie'p chiu tB.i trong dQng nhu dAm cAu true che' dQ nang, dam san da may, ke't CElU hanh lang bang tai, C9t vdQt cua dUdng day tai di~n cao tren GOm ...

Dl1C1i day, gioi thieu cac mac thep dung trong xay dung, dl1<;1c chi d§.n trong Tieu chu&.n Vi~t Nam.

Chutmg 1. v~r utu vA su LAM Vl~C ellA KEr CAU lHE?

17

a. Th ep cacbon thap ctiong de? thliong

Thep cacbon thap cuimg d¢ thuong (gioi han chay fy 2: 290 Nzrnrn ') duoc lay thea Tieu chuan Vi~t Nam TCVN 1765: 1976, g6m hai loai chinh: loai thep cacbon thong thucng vdi ham hrdng' cacbon tit 0,14% -;- 0,22%, 13. thep soi hoac mra tinh va thep cachon thong thuong co them ham lucng mangan 0,8% -;- 1,1% . Tuy theo yeu cAu su. dung cac thep nay duoc chia

lam ba nh6m:

• Nh6m A: thep dU:Qc dam bao ch~t che vg tinh chat co h9C;

• Nh6m B: thep dude dam bao ch~t che vg thanh phan hoa hoc;

• Nh6m C: thep duoc dam bao v~ tinh chilt co h9C va ca tharih ph an

hoa h9C.

Vi thep lam k8't diu chiu luc phai dam baa ea ve dt? ben va tinh dt; han, chiu dUQc tac d(ing xung kich, nen chi duoc dung thep nhorn C.

Can cU: VaG yeu cflu vent? dai va d~p (dt? dai xung kfch), thep caebon thap Iai dU9C chia lam sau hang. Vi du hang 2 kh6ng din dam bao d9 dai va d~p; hang 6 phai dam bao dQ dai va d~p cAn thie't sau khi bi han gia co h9C, hang 5 phai dam bao dt? dai va d~p ngay ca d nhiet <19 th ap. Tieu chujin cho phep dung trong xay dung ba hang: thep soi hang 2, thep n ua tinh hang 6, thep ni':ta tinh co mangan va thep tfnh hang 5.

Cac loai thep cacbon tMlP co gidi han ehay vao khoang 2200 - 2700 daN/cm2 (gia tr! Ion nhat tmg voi chieu day t ~ 20mm, khi chieu day thep cang tang, cac dac trung co h9C cang giam), gioi han b~n bien dong tit 3300 den 5400 daN/cm2 (da chuydn don V! tll N/mm2 sang daN/cm2).

Bang 1.1 la cac d?c trung co hoc cua thep cacbon tha:-p.

Cae ky hi~u tren mac thep co y nghia nhu sau: CT co nghia Ia cacbon thuong, can s6 di sau chi d9 ben keo dut (N/mm2), chu s chi thep sci (hoac n 18. mra tinh, ne'u la thep tinh thi khong ghi gi), Thi du CT38nMn 13. thep cacbon thuong, co d9 bt!n keo dUt 13. 38N/mm2, thep nua tinh, co them nguyen to' mangan. Trang mac thep, hang thep duoc ghi a cuoi cling, thi du CT38n2.

Thep dung trong ke't eru thep thu9c nhom C nen -bdfiumac thep co them ky hieu C, thi du: CCT34, CCT38, CCT42.· Tieu chuan Vi~t Nam danh rieng cho thep cacbon thap dung cho ket citu th6p: ell s6 hi~u TCVN 5709: 1993 (bang I.1 .. ph 1,1 luc I). 'I'ieu chuan ruiy· khong ghiJo thep sfii,

tlnh, hay nua Huh niia rna quy dinh d¢ dai vad~p cho"tit~g(Tg~L. ".

(. (w t.f

18

K£1 CAU THEP - CAU KJ~N CO BAN

Bing 1.1. Thep cacbon TCVN 1765: 1975

Gibi h"n chAr f"" Nlmrrr, D¢ dan dili &00 % ,
fJ¢ cho d¢ day" t, mm cho d¢ day t, mm
Macthep ben keD!., S20 20<t s40 40<'5100 S20 20< t 540 > 40
Nlmm2
KhOng nhD han Kh6ng nhO han
CT34s 330.,. 420 220 210 200 33 32 30
CT34n. CT34 340.,. 440 230 220 210 32 31 29
CT38s 370 + 470 240 230 220 27 26 24
CT38n. CT38 380.,. 490 250 240 230 26 25 23
CT38nMn 380.,. 500 250 240 230 26 25 23
CT42s 410+ 520 260 250 240 25 24 22
CT42n. CT42 420 + 540 270 260 250 24 23 21 b. Thep cui/ng dc} kb a cao

La thep cacbon thttp mang nhiet luyen ho~c thep hop kim thap. Gi8i han chay 3100 - 4000 daN/cm2, gidi han bgn 4500 - 5400 daN/cm2. Cac thep hop kim thfip thong dung cho ket cau xay dung Hfy theo TCVN 3104: 1979] co sau loai: 09Mn2, 14Mn2, 16Mn2Si, 09Mn2Si, 10Mn2Sil, 10CrSiNiCu. Y nghia ky hieu nhu sau: dflu tien la con s6 chi phan van cua ham luong caebon; tie'p theo 1a ten cac thanh phfln hc;Jp kim: mangan; silic; crom; niken; dang v.v ... Con s6 dung sau chu chi siS phan tram cua chat dung trudc no, neu ti l~ hop kim Idn hen 1%. Vi du, thep 09Mn2Si c6 nghia lit trong no co 0,09% eacbon, mangan til 1 de"n 2%, con silie thi dudi 1%. Su: dung thep cuang d(> kha cao, co thf tie't kiem v~t lieu 20 - 25%. tuy nhien gia thanh cao hen so vdi thep cacbon. Cac CUdng dQ gi8i han cua thep hop kim thap cho trong bang 1.2, phu luc I.

c. Thep cuong de? cao

G6m cac loai thep hop kim co nhiet Iuyen, giOi han chay cao tren 4400 daN/cm2 va gioi han b~n tren 5900 daN/cm2 nhu cac mac 16Mn2NV, 12Mn2SiMoV v.v ... Dung thep cuong dQ cao, tie'p kiern duoc v~t li~u tdi 25 - 30%.

Chuullg 1. V~T lI~U vA su LAM VI~C ellA KEr CAU THEP

19

'- A ']I , .,.

§1.2. SI)' LAM VIi~C CUA THEP CHJU TAl TRQNG

1. 51! lam vi~e chju keo cua thep

811 lam viec chiu keo In. dang lam viec co biin cua thep, d?c trung cho su chiu Iuc cua thep duoi bii trcng. Qua nghien ctru su lam viec chju keo cua thep, ta co cac d~c trung cd hoc chu yeu ella thep nhu ling suat gi6i han, bi€'n dang gidi han, m6dun dan h6i.

a. Bi~u db ii'ng su~t - bie'"n dang khi keo

Keo m9t mAu thep (vuong hoac tron) mem mac CCT38 bang tai trong tinh tang dAn va ve d6 'thi quan h~ gifia ling suat a va bien dang t1 d6i to, ta dl1c;:Jc bi~u dB keo cua thep nhu tren hinh 1.2. True tung bi~u thi {tng suat a = PIA, kN/cm2. True hoanh bi~u th] bien dang ti doi to = Mil, %, trong do A, lIa tiet dien ban dAu va chieu dai ban dAu cua mftu (l = 5, G5M), M la dq dan dai ling vdi tung cftp tai trong.

0"= _f_ ,kN/cm 2

A

- - I
D
/ v- -......
B C V
.fRT
Jar
J
I
,
r
I 50

~------40

30

.c

b -t-- 20

....

b

10

o 0'4 8 12 16 20 E= M 100% l

Hinh 1.2, Bi~u do keo cila thep cacbon thap

Dlldng cong bi~u dB g6m cac doan sau (hinh 1.2):

• Doan tit 0 d~n A, tuong ling vdi ling suat tit 0 d~n khoang 2000 daN/cm2, 13. m9t dudng thAng. Trong giai dean nay, ling suftt va bien dang c6 quan h~ tuyen tinh, vat lieu lam viee tuan theo dinh luat (Hook): 0" = EE, trong do modun dan hai E Iii hi} s6 g6c cua dudng th~ng ~A. D6i vdi thep cacbon thong thudng: E = 2,06.106 daN/cm2. Giai doan

20

KET CAU THEP - CAU KI~N CO SAN

nay gQi Iii giai doan tl l¢ ; ling suat tuong ling vdi di@m A goi 18 guti han. ti l~ (ItZ.

Ben tren ai~m A mQt chtit cho toi di€m A', ducng' thang' hoi eong di, khong' con giai doan ti I~ nita, nhung thep vful lam viec dan h6i, nghia lit bien dang se hoan toan mat di khi khong con tai trong, Ung suilt tuong ling vai di~m A' goi la gidi han. dim hOl CJdh (ling vdi bien dang du tuong d6i khoang 0,05%), la gidi han cua vung lam vi~e dan hai eua thep. Thuc te, Cidh khac rat it vdi (Jtl. nell nhieu khi ngtidi ta dang nhat hai giai doan Jam vi~c nay.

• Doan A' - B, 18. rn9t dlidng eong ro r~t. Thep kheng con lam vi~c dan h6i nfia ; modun dan hai E glam dftn den bang 0 d di€m B, ling vdi ung Built chirng 2400 daN/cm2. Giai doan nay goi 13. giai doan dan h6i deo.

• Dean B - C, hftu nhu 13. doan nam ngang, goi lit giai dean chay deo, Bien dang vAn tang trong khi ling su6t khfmg d6i. DO?l1 nam ngang, ling vdi bien dang t11 E = 0,2% den E = 2,5% duoc goi Ia th€m chay, Dng suat tuong (:eng vdi giai doan chay deo goi la giai han cluiy (Jc. Neu t<;li di~m C rna ta hi) tai trong, bi~u d6 giarn tai se di theo dl1dng CO' song song vdi duong gia tai dim h6i, thep co bie'n dang du 00'.

• Doan C - D, qua giai doan chay (qua tri s6bie'n dang e = 2,5% d6i voi CCT38), thep kh6ng chay nfia va lai co th@' chiu ~1fqc luc. Thep nhu dli<;'c gia cuong, nen giai doan nay goi la giai doan cling e6. Quan h~ frng suilt - bien dang 13. mgt d1fdng cong thoai, bi€n dang tang nhanh theo ki~u bie'n dang deo, Miu thep bi thiit lai, tiet di~n thu nhc va bi keo dut tmg vdi ung su{(t d di~m D, khoang 4000 daN/cm2 d6i vdi CCT38. Ung su{(t nay goi Ia giiJi han. bin. Bien dang hie keo dut rat ldn, Eo = 20% ... 25%.

Co che lam viec nhu tren cua thep co th~ duoc gilti thich bang diu true hat cua thep va cau true tinh th8 cua cac hat ferit. Hat ferit g6m cac tinh \ '18 vdi cac mang nguyen tu d~u d~n hoac c6 khuyet t~t (goi la cac bien vi), Nhfrng bien vi nay lam cho cac phan cua tinh th~ ferit khi chiu luc d€; bi trtrct tuong d6i vdi nhau. Thep g6m cac hat ferit vdi cac mang peclit cling hen, nen cUdng dg eua thep eao hen nhieu so Val ferit nguyen chat. Trong giai doan chiu luc trudc gioi han ti l~, bien dang cua thep chi la do bien dang h6i phuc duoc cua cac mang nguyen ti't. Sa u d6, trong mot so hat ferit co cac bien vi, xua1 hi~~ su truot; bien dang tang nh anh h on ling suat (giai

Chuong 1. VAT u~u VA 51,1 LAM VI~C clJA KEr CAU THEP

21

dean dan - deo). Ung sua't tang nfia, su trtrot trong cae hat rieng Ie ph at tri&n thanh nhfing ducng truot, lam thep bi bie'n dang Ion vci ung suit khong d5i. tao nen them chay. Sau giai doan chay. mang peclit xung quanh cac tinh th~ ferit bAt dflu ngan can su bie'n d{mg cua cac tinh th& nay; dUdng truot phai d.t qua cac mang peclit. Do do. phi'ti tang them ling suat, tuong itng vdi giai doan cung c6. Tilt dien hi thot lai, ung suat t~p trung d ehB th6t, va khi thAng duc;lC luc tuong tac nguyen t11 thi thep dut.

Hien tUQng th€m chay chi c6 d thep c6 ham luong' cacbon tu 0,1 den 0,3%. Neu it cacbon, cac mang peclit khong du d~ giu cae h{tt ferit bi truct. Neu nhieu eacbon, mang pec1it nhieu va day se luon luan ngan can khong cho cac hat ferit tru:qt. BiJu dB rr - E cua thep cacbon cao (hinh 1.3) hAu nhu khong co thgm chay: sau giai doan dan h5i. dtidng cong chuyen ngay sang giai doan ciing ca. 0 cac loai thep nay. gioi han chay dll(jc quy tide lay ling vdi bien dang du la {; = 0,2%.

2 o, kN/cm

90 I T
I .« v- ~,
ere I
80 .
.., ,/ 1'1 \
'J
70 ._- .-- -_.- .. --- ..
atl
_y: 60
50
1-'2 .. {jb
40 . ../- _- -
.... -~ -_ ....
....
ere 30 _- '~
.- \
Y r- _ ..... \

20
10
E

o 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 21 24 26

Hlnh 1.3. Bi~u do kilo ella thep cacbon cao

1- bi~u do keo cua tMp cacbon cao;

2- bi~u do keD cua thep cacbon thap (CeT38).

h. Cac dille trung cd hoc chu ye'u cua thep

Bi~u d6 keo cua thep cho ta cac d:~c trung co hoc chn yeu cua thep, ducc quy dinh trong tieu ChU~h d6i vdi m6i mac thep. 1)613.: gioi han ti l~ atl, gidi han cha.y Gc, gidi han b€n ab, bien dang khi dUt Eo va modun dan h5i.

22

KET CAU THE? - CAU KI~N co BAN

Quan trong nhat Ia gieJi hati cho.:), O"c - do la (tng suat len nhort co th€ c6 trong vat lieu, khfmg duoc phep vuot qua (ling vdi E = 0,2%) . Tat nhien vdi ung sufit lam viec d trong giai dean ciing c6, ke't cflu vAn chua hj pha hoai nhung da hi bien dang qua muc, kh6ng th.§ stl dung duoc nfra.

d trang thai -ang suat lam viec nba dudi gidi han chay (jc' thep lam viec dan h6i hoac dan h~i deo, vdi bie'n dang nho nen cac gia th uy6t ciia sue b€n V?t li~u co th€ ap dung dUQc. Tuy thuoc tr] s6 eua o, eo th~ ap dung cac Ii thuyet tfnh to an:

- khi (j ~ (jtl - dung If thuye't dim h6i, vdi E = canst;

- khi (Jtl < 0" < O"c - dung Ii thuyet dim h6i dec, vdi E *- CODst;

- khi (J ::: O"c - dung 11 thuyet deo. Li thuyet nay xet sl,1lam vi~e cua

v~t li~u trong viing chay deo, vdi tri so gi6i han cua ilng suat Ia (Jc' V~t lieu thep dU<;Ic t~n dung cao nhat,

Giai han be'n OJ), con goi Ia cuong d9 tilc thoi cua thep, xac dinh mQt vung an toan du tru giifa trang thai lam viec va trang thai pha hoai. D6i vdi thep kh6ng co gioi han chiiy thi O'"b la tri s6 gidi han cho ling sufi"t lam viec, tuy nhien la duqc chia cho mQt h~ so an toan tuong ling. Ngay vOi thep cacbon thap, c6 th~m chay, khi rna ke't cau duoc phep co bien dang IOn. Dgttdi ta co th~ la'y irng sufit lam viec VU<;It qua O"c va bang' gidi han bgn (J"b chia cho rn(>t h~ s6 an toan nha't dinh,

Biln dang khi dur Eo, d~c trung cho dq dec va d(> dai cua,thep. DOl voi thep cacbon thap, Eo ra't lOn, toi 200 lfin bien dang khi lam vi~c dim h6i. Ret cflu thep eo mQt luong du tru an toan IOn nhu vay nen co th8 ndi k6t cffu thep khong bao gid bi phi hoai d trang thai deo. Chi co th~ c6 pha hoai ke't CElU khi thep da chuyen thanh gion digu rna ta se xet a di8m 2 dudi day. ,

Ba tri so eTCI CTb (rna trong "TCXDVN 338:2005. Ke't CElU thep. Tieu chuan thiet ke" ky hi~u IA fy va fu), va Eo Ia ba chi tieu co ban rna thep phan nhom theo tinh cha"t cd hoc phai dam bao (xem bang 1.1).

8\1 lam vi~c chiu nen cua thep kh6ng khac su lam viee chiu keo: cling m6dun dan h6i, cung gioi han ti 1~, gidi han dan h6i va gioi han chay. Chi co trong giai doan cung co thi khong xac dinh duoc (jb d thep cachon thap, miiu thep bi phinh ra va tiep tuc chiu ducc tai IOn. Do do, trong giai dean lam viec dim h6i va dan h6i deo, cac d~c trung co h9C tinh toan cua thep chiu keo va chiu nen l~y gi6ng nhau.

Chuang I. V~T LI~U v): stJ LAM VI~C ellA KET CAU THEP

23

2. SI! pha heal gion eua thep

Su pha hoai gion lit su pha hoai d bien dang nho, kern thea vet nut, vat li~u lam vi~c trang giai dO?TI dan h61 (hinh 1.4,a). 81,"1 pha hoai xay ra 13. do bi dirt, luc tuong tac gilla cac phan tit bi ma"t di, cac phan tit hi xa rei nhau. Nguoc lai, 5rf. pha hoai deo 13. su pha hoai vdi bien dang ldn, vat Iieu lam viec trong giai doan deo, xay ra do su truot giua cac phan til (hat tinh th~) khi rna ngoai l\ic IOn hon Iuc ch6ng truot gifia die ph aD tit.

D6i vdi thep, hre ch6ng truot giua cac phan ti1 nho hen Iuc keo dirt gifia chung, nen Iuon luon chi co pha hoai deo d8i vdi thep. Trong nhfmg digu kien lam viec khac nhau, thep co th~ chuyen sang gion, vi d1,I: thep hi hoa gia, thep bi bie'n cu.ng, thep chju ling suat cue h9, v.v ... Trong thuc te, ket cau thep chi co th~ bi pha hoai (dirt gay, sut dfi ... ) khi co 81;1 pha hoai gicn cua thep, Neu thep v§.n d trang thai lam vi~c deo thi ket cau thep khong th~ hi pha hoai duoc, Ke't cau chi co th8 mat kha nang chju h;lc do co bien dang dec qua Ian rna thoi. Khi thiet lee va che tao klt cau thep, d.n tranh nhftng nguyen nhan lam cho thep hi pha hoai gion.

a. Hi~n tu'(j'ng ciing ngu{>i

D6 la hien tuong tang tinh gion cua thep sau khi bi bien dang dec 6 nhiet d9 thuong. Thep sau khi da bi bien dang deo thi trd nen cling hon, gidi han dim h6i cao hen va bien dang khi pha hoai nho hon, thuc t8' d5. trd nen mQt loai thep khac.

a)

b)

c)

d)

2 o, leN/em

2 u.kN/cm

2 o, kN/em

2

cr,kN/cm

•

I K3

I ....

/"1

I I r=" I

I 1

i I

f I

o

e% ~02 e%

.12

Hinh 1.4. SV cU'ng ngu{li cua thep

e%

Mang keo mQt miu thep den di~m KI n&m trong thern chay, r6i bo tai thi bi~u d6 ()-g se eli xuo'ng thea duong KIOl song song vdi OK va co bien dang

24

KET CAU THE? - CAU KI~N co BAN

du 61 (hinh lAb). Neu keo tie'p dUdng cong lai di len theo 0IKl' nhung thEim chay hi ngAn lai. Khi gia tai lin thu hai neu keo m~u den di~m K2 narn cuoi them chay, cho giam tai r6i lai tang tai nhu lin me_)t thi bi~u da di theo dubng 02K2' mau co bie'n dang du .12 > Li1, thgm. chay khong con nfia, tinh deo ciia thep dB. giam hAn (hinh l.4c). Neu keo m~u d€n qua bi€n dang deo, di~m K3 nim trong giai doan cung co rai mdi ho tai thi thep sau d6 lam vi~c bftu nhu hoan toan trong giai doan dan h6i, vdi bien dang pha hoai nho (hinh lAd), bi~u d6 phil hoai giong nhu pha hoai gion d hinh 1.4a. Hien. ttamg tang gidi ht;m dim h6i cua thep do bi bien dang deo trztdc goi la hi~n tuqng cung ngu(ii. Slj cling ngu{>i tuy lam tang cuong d9 ella thep nhung lam cho thep gion nen coi la bat 191 d5i voi ket cau thep (chi trong m{>t s6 truong hop khi rna viec giam d{> gran pha hoai khcng quan trong l~m, thi co th~ su dung S1;1 cling nguqi d~ tang cudng de_) thep, vi. d\l" sqi thep keo ngu{>i dung lam c6t cua cau ki~n bet6ng e6t thep). Su ctrng nguQi xay ra khi gia cong ngudi cac eff'u kien: uon ngudi, d.t bAng may cit, d{>t 16. D~ tranh hien tuong tren co nhung quy dinh rieng khi gia cong nguoi ket cff'u thep,

b. 'I'hep chju tr'ang thai ung su't phtrc tap - stj t~p trung ling suiit o trang thai ung suilt phh.ng, khi c6 ling sua't chi.nh theo hai phuong 0'1 :;t: 0, 0'2 -:f. 0 va cung dau) ta tha'y gidi han ti l~ tang ~ cao, khong con th€m chay, va dQ gian pha hoai giam di nhieu (dl1dng cong 1,hinh 1.5). Nguoc lai, khi 0'1 va 0'2 khac dau nhau, thep trd nen deo hen (dudng cong 2, hinh 1.5). Hien tuong' nay co th8 giai thi.ch bing If th uye't Ung sufit tiep. 0 trang thai ung suAt phAng, ling suilt ti€p ldn nhst bAng m'ta hi~u s6 cac ung suat chinh.

8\1 chay cua vat lieu, chu yeu la do S\1 tru9t duci tac dung cua ling sust tiep, Khi 0'1 va 0'2 cling dAu,

0'2 r
D 0'2
...
0', kN/cm 2 t 0'1 50

)V\ ....;..;
,3
7 l,.-' ,~- -.... .J
...
, ......
... ;' V V I <,
Lr-- -
~
t> I
I 40

30

20

10

o

4 8

12 16 20 24 28 E, %

Hinh 1.5. Bi~u do chju IlfC cua thep a tr{lng th.u U'ng suat phlt'c tap

1- 0', va 0'2 cung dau; 2- 0'1 va 0"2 khac dau;· 3- bi~u d6 tieu chuan khi keo m¢t true,

Chuang 1. VAT lI~U vA sl)' ;_AM VI~C C(,A KET CAU THEP

25

r co trj s6 nho, nen su chay trd nen kh6 hen, gidi han chay tang len, tinh cleo giam di. Khi 0"1 ;;:. 0"2 se co .. = 0, s\i chay khong xuat hien, su pha hoai la dang dut ginn,

a)

1

/"

1ft 1

7

l\ \

b)

2 at kN/em

r :-3 /-
() ./
0 /
/ V )
0 j
r- ./
v---
0
0
&.% o 4 8 12 16 20

Hinh 1.6. $1/ t~p trung U'ng suat

a) Cae qui d~o lIng sual khi kilo; b) bi~u d6 thay d6i lam vi~c eua thep

1- khong co sl,l' t~p trung lIng suat (lam vj~c dan hOi deo); 2- c6 sl! ~p trung lhlg suat; 3- c6 51! t~p trung Ong suat do ranh cat (lam vi~c gion).

5 4 3

2 1

M9t truong hop hay g~p cua trang thai trng' suat phirc tap la trucng' bqp ling suilt cue bq, gay bdi cac bien d5i d9t ng9t eua hinh dang cau ki?n. Ne'u cau kien co 16 khoet, ranh cit, duong luc (We Ia quy dao cac Ung suat chinh) se khong con song song d~u dan, rna u6n cong xung quanh ch8 dt

26

KET CAU THEP - CAU KJ~N CO BAN

(hinh 1.6). Duong luc t~p trung chUng to (tng sutt eb8 d6 tang cao, con dUdng Iuc u6n cong chung to c6 ling suilt hai phttdng. Ung suat Ion nhat a vi trf 16 cAt co th~ nhieu Idn IOn han ilng sutt trung binh tai tilt dien d6. Sl,1 phan bO' khong d~u cua trng xua"t du<;1e th~ hien bAng h~ 86 t?P trung ung sua't:

trong d6: O"max - (tng suat 16n nhtt d ch6 t~p trung tmg' suat; 0'0 - tmg suat trung binh 0"0 = PIAo;

P - luc tac dung;

Ao - di~n tfch tie't di~n giam y6u.

Gia tr! cua k phu thuee mire d9 thay d6i d9t ngQt cua giarn yeu, vdi giagJ y€u hinh tron k = 1,5 + 3, vdi thay d6i dang kha'c nhon k = 6 + 9.

Slf t6n tai trang thai ung suat theo hai phuong O'x va O'y lam cho thep trd nen gion.

N6i chung, su t~p trung (tng suat khong nguy hi~m ne'u thep chi chiu tai trong tinh. Voi bie'n dang deo, ung suilt C\lC h(> se dU(1C phan d6ng d~u tren titt dien, va nhu v*-y kh6ng anh huang den tai trong pha hoai. Trong tinh toan thudng khong k~ de'n hien tu~ng i1ng sua"t C1;lC bQ nay. Tuy nhisn, vdi ket efi"u chiu tai trong dQng luc thi sv. t~p trung ling su}!t 13. nguy hi~m vi lam cho thep d~ bj pha hoai gion,

c. Thep chju tiH tr9ng l~p

Khi thep chiu tai trong l~p di l~p Iai nhieu Ifin (vai tri~u lin) no eo th~ hi pha hoai a ling suat nho hen gidi han b~n. N g\1di ta goi d6 IS. st;f moi ella thep, Sl,i pha hoai v~ moi mang tinh chlt pha hoai gion, thudng xiiy ra d(>t ngQt va kern theo vtt nut. Ung suat phi hoai moi ella thep goi 19. eUdng a9 moi, CUdng dQ moi fr phu thu9C vao 56 chu ki I~p (thong thudng 5n dinh voi s6 1&n l~p tr€m 2 x 106 va tinh chat thay d5i ella tB.i trong, dt1qc d~c trung bdi ti so' giiia ttng sufi"t nho nhat va IOn nhfi"t cung vdi dau ella chung p = O"min/O"max (hinh 1.7). Khi p co gia tri tit 0 de'n +1 (ling sufi"t kh6ng d6'i dti'u) fr bAng gioi han chay O"c'

Khi p = -1, Utc 1a ehu ky bien'd6i phan xung, {fchi vao khoang 0,4 gidi han ben hay 0,75 giai han chay. Gia tri euaffcho trong bang 1.3 phu Iue I.

Chuang 1. vM U~U vA. 511 LAM VISC ellA KEr CAU THEP

27

a)

40

20

1\
'\
-,
......._ f--
-- --- -- -- -- --- --- -17

10 o

2 4

6

+f:Jtb +0' max
(Jmin =0
+(J min t +0' min t
0,33 p= 0 -IT min
+Shax +IJ max p=

-(J mit!

-1

p=--+(J max

Hinh 1.T. Cu&1g d9 moi

a) quan M f{ va s6 chu kit; b) cae d~c tnmg bi~n ddi ang suat.

Clldng di? moi con phu thuoc vito muc di? t~p trung it:ng suat, vi VfJ_y hEm chuan thie't k€ quy dinh phai ap dung nhimg' bi~u phap cau tao lam giarn bot 8\1 t~p trung uug suat, Khi tfnh toan ke't cau chiu tai trong rung di?ng cAn dam bao O'max :s ajjYI trong do a, Y/ IAn h1Qt lit cac h~ s5 k8 de'n s6 chu ky tac dung cua t8i trong va trang thai iing suat (xem TCXDVN 338:2005).

d. Sl! boa gia eua thep

Theo thdi gian, tinh chat cua thep thay d6i dAn; gioi han chay va gidi h?TI bgn tang len, d9 gian va d9 dai va d~p giam di, thep tra nen gion hon. Hien tucng nay gQi la 8\1 hoa gia eua thep. Nguyen nhan la trong cac tinh th~ ferit v!n con cac chfi't C, N hoa tan. Cac chat nay dAn dAn tach ra va tao nen cac ldp cimg giira cac hat ferit, Thep tra nen cung hen nhimg kern deo hen. Thep soi co eau true hat kern thuAn nhat, d~ bi lao hoa hen ca.

/

28

KET CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

Su lao hoa t~ nhisn du co lam tang cuong dQ thep nhung khong duoc k~ de'n trong tinh toan vi no d~ng thoi lam cho thep kern deo, tang gion .

..

e. Anh hu'dng eua nhi~t de?

• Nh~t arJ duang: nhi~t dQ t = 200 + 3000e tinh chat cua thep thay d6i rat it. Nhiet dQ tit 300 + 3300e cau rruc cua thep bit dflu thay d6i. fhep trd nen gion hon, tren eae ~t aUt gAy c6 cau true hat Ibn. 0 nhiet dQ nay khong nen cho thep chiu luc rung d9ng, xung kfch, Khi nhiet uq tang tiep, gidi han chay va b~ri giam rdt nhanh, ne'u d 500°C co O"c = 1400 daN/cm2• O"b = 2500 daN/cm2 thi chi cfln a nhiet dQ 600°C cac gidi han tren da giam rat nhanh: cre = 400 daN/cm2• crb = 500 daN/cm2. Nhiet dq t = 600 + 650°C duc;Jc g9i IS. nhiet dQ deo, khi do cre = 0; t = 700°C th~n ('0

mau do h~ng, gQi 13. hien tuong' qua nhiet; t > 1500')i chuy~n sang th~ lOng.

• Nhiijt fIrJ am: khi t< o-c, cre tang nhung thep Rj?J:l ho

deo eua thep giam ro r~t; t = -45 + -60DC thCp trO" nen rAt gion, de nut.

h. Dc? dai va d~p

a)

zs J

J:' I~}
2 (T~
.4+ ZS
40 l l 10 ~ , ,
60 1 1

b)

/

/

/'

,_'

Hinh 1.8. Mau thl nghi~m cT9 dar va d~p

a) hinh mAu thi nghi$m; b) d~ng bua lhi ng~m.

Chuung 1. V';T LI~U vA su LAM VI~C ellA KET CAU THEP

29

D€ danh gia mite d9 thep d~ chuyen sang gion va anh hUdng cua irng suat t~p trung, nguoi ta thi nghiem d~ tim de? dai va d~p cua thep, Dung mot miu co d.t khac (hinh 1.8a), d~t dudi bua d~p dang con lAc (hinh 1.8b), nang con l&e lim d~ rei tI;! do d~p gay mAu~ hi~u s6 the' nang truae sau khi d~p gay mAu ehinh bang cong pha hoai mAu. Tai tiet dien cAt khac, ling suat phan bd khong dE1u; tac dung va cham lam tang kha nang vat lieu thep chuyen sang gion. D9 dai va d~p co gia tIi bing cong pha hoai mAu chia cho dien tich tie't dien mAll. Ddi vdi thep cacbon thap, de? dai va d~p iJ trong khoang 70 - 100 Nm/cm2 (bang A3 ph\! Iuc A, TCXDVN 338:2005); do lit mot chi tieu cd hoc can phai dam bao theo tieu chu~n thiet ke.

§1.3. QUY CACH THEP CAN DUNG TRONG xAv DVNG

Ket cau xay dung ducc che tao tit cac thep Ulm, thep hinh co nhieu loai kich thudc khac nhau. Nude ta da ban hanh tieu chuan qu6e gia vo thep can nang bao g6m cac 101,li thep goc, thep chu I. thep chtr L thep tam, thep trim, thep vuong, thep det, thep ray. Cac quy each thep hinh trong tai lieu nay deu duoc lay thea TCVN. Khi 811 dung thep ella mrdc ngoai thi phai lEiy theo Tieu chufln tudng ling. Khi thiet ke, d~ dat hieu qua kinh te" - ky th UQ_t , viec Iva chon 10<;\i thep phai phil h@ voi chuc nang cua tung 10:;11 thep hinh. Dudi day lit mot so thep hinh hay dung d6 che t:,10 ket diu thep xay dung,

1. Thep hinh

a. Thep goc

Thep goc co hai loai: dJu canli (htnh 1.9a) theo TCVN 1656: 1993 va kh6ng diu canh. (hinh 1.9b) theo TCVN 1657: 1993, vai ti l~ hai canh khoang 1:1,5 den 1:2, trong do co ca cap chinh xac khi che' tao. Ky hi~u thep gee nhu sau, vi du:

- Thep g6e dgu canh kieh thuoc 40 x 40 x 4 mm, cap chinh xac B ghi la L 40 x 40 x 4B TCVN 1656-1993 (co, th~ ghi t&t L40 x 4 khi da thong nhfft chung dung TCVN va ca'p chinh xac).

- Thep g6c khong ctgu canh kich thudc 63 x 40 x 4 mm, cap chinh xac B ghi 18. L 63 x 40 x 4B TCVN 1657-1993; trong do hai so tren 18. bi?

30

KEr CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

T9ug hai canh, 56 sau cung 18. bg day canh, tfnh bang rnm (co th~ ghi tA t L 63 x 40 x 4).

Thep g6c d~u canh gam 50 loai tie't dien tit nho nhfft lit L20 x 20x 3 de'n Wn nhat IS. L250 x 250 x 35. Thep goc khong dE!u canh gam 72 Ioai tie't dien til nho nhfft lil LaO x 20 x 3 den Ion nhfft lit L200 x 150 x 25.

Hinh f.9. Thep goc va Ung dl,lng

D~c di~m eua tilt dien thep ~6c Ia canh co hai mep song song nhau, tien cho viec cau tao lien keto Chieu dai thanh thep goc d1i<;lC san xufit tit 4 den 13m. Thep g6e dUQc dung lam;

- thanh chiu hrc nhu thanh cua dan: dung mQt thep goc hoac ghep hai thep g6e thanh tie't di~n chit T, chu th~p (hinh 1.9c); cac thanh cua h~ giAng ... ;

- lien ke"t vm cac loai thep khac d~ tao nen cac cau ki~n t6' hop nhu ghep vdi cac ban thep thanh tie't dien C9t rang, tie't dien d~m chu I (hinh 1.9d).

Thep goe IS. Ioai thep can ducc dung nhieu nha1 trong ket cau thep, Quy each thep gee xem bang 1.4 va 1.5 phu luc I.

Chuang 1. V~T LI~U VA su LAM VI~C clJA KET CAU THEP

31

h. Thep chill

Thea TCVN 1655-75, g8m co 23 loai tiet dien, chigu cao 100 - 600 mm (hinh 1.10a). K:i hieu: vi du 130, can 86 chi 86 hieu ciia thep I, bang' chieu cao cua no tinh ra em. Tu die so hieu 18 de'n 30, con co them tie't dien phu, cung chieu cao nhung canh r9ng va day hen, ky hieu them chu "a", vi du 122a. Chieu dai duoc san xuat til 4 den 13m. Thep chft I duqc dung chu yeu lam da.m chiu u6n; d:{) cung theo phuong true x rift Idn so voi phucng true y. Cling c6 th~ dung thep I lam d}t, khi d6 nen tang d9 ctrng doi vdi true y bAng each mb r{)ng them canh, hoac ghep hai thep I Iai (htnh L 1 Db). M9t bfi't 1¢ eua thep chfr I 18. ban canh hep va vat cheo nen kh6 lien ket. Quy each thep I xern bang 1.6 phu Iuc I.

a)

b)

y

x

x

Hinh 1.10. Thep chrt I va U'ng dL}ng

c. Thep chil [

Thea TCVN 1654-75, g6m c6 22 Ioai tiet dien, tu so hi~u 5 den 40. 86 hieu chi chieu cao tinh bing em cua tift di~n (hinh 1.1.1a). hinh 1.11 b lil loai c6 m?t trong ciia ban canh phang. Ky hieu: chu [ kern thea s6 hieu, vi du [22. Tit so hi~u 14 de'n 24 cling c6 them loai tiet di~n phu "a", canh r9ng va day hen, vi du [ 22a. Chieu dai tit 4 den 13 m. Thep chit [ co m¢t rn~t bung phang' va eac cimh vuon r9ng nen ti~n lien ke't vdi cac cau kien khac. Thep chir [ dUQc dung lam darn chiu uon, d~c biet hay dung lam xa g6 rnai chiu uon xien; cling hay dl1c;1c ghep thanh thanh tie't di~n dOl xirng, dung lam C9t, lam thanh dim cau (hinh l.lle). Quy each thep [xem bang 1.7 phu luc L

32

KET CAU THEP - cAu KI~N CO BAN

a)

b)

y y

x

Iy

c)

Hinh 1. 11. Thep ehO' [ va (mg dl:lng

d. Cac Ioai tbep hinh khac

Ngoai ba loai chinh vita neu. trong thuc te' x§.y dung, con dungnhieu loai tiet dien khac, thich hop cho tung cong dung rieng, vi du:

a) Y c)
1-
b) x x d)

x x x x
...:.:
y y

f b ~

Hlnh 1.12. Cae 10,1 mit ditn thep hlnh khac

a) tMp chO' I canh r¢ng; b) lMp 6ng; c} thep ehO T; d) lhep ray.

- Thep I canh rQng, c6 ti l~ bg r9ng canh tren b~ cao b:h = 1:1,65 ... 1:2,5, chi~u cao tie't di~n h co th~ tC1i 1000 mm (hinh 1.12a). Cimh co mep song song nen thuan ti~n lien ket; cau kien dung lam diim hay lam C9t d~u t6t. Gia thanh cao vi phai can tren nhiing may can Mn.

- Thep 6ng (hinh 1.12b) co hai loai: khong co du'dng han d9C va co duong hal). doc.

Chw:17Ig J. V~T lI~U vA. SI! LAM V1~C ellA KET CAU THEP

33

Thep 6ng c6 tiet di~n d5i xung, vat lieu n~m xa true trung hoa nen d9 cung tang, chiu luc khoe, ngoai ra chong gi t6t. Thep 6ng dung lam cac thanh dan, dung lam ket cau C9t thap cao, co th~ ti€t kiern v*t lii;u 25 - 30%. Quy each thep ang .xem bang I.8a, l.Sb phu luc I.

Ngoai ra, con co nhilng loai khac: thep chir T, thep ray, thep vuong, thep tron v.v ... (hinh 1.12c, d).

2. Thep tam

'I'hep tam diroc dung r9ng rai vi tinh chat van nang, co th~ tao ra cac 109-i tiet dien co hinh dang va kich thudc bat ki, D~c bi~t trong k6t cau ban thi hfiu nhu to an b91a dung thep Him. Co cac loai sau:

- 'I'hep Him ph6 thong, co be day 4 - 60 mm r9ng 160 - 1050 mm chieu dai 6 - 12 m, Thep tam ph6 thong co b5n canh phang nen sit dung rat thuan tien.

- Thep tam day, cO be day 4 - 160 mm (modun chieu day 0,5; 1 va 2 mm), be rqng tit 600 den 3000 mm (cflp 100 mm), dai 4 - 8 m. Thep tam day co be rqng IOn nen hay dung eho ket diu ban.

- Thep tam mong, co be day 0,2 - 4 mm, rqng 600 - 1400 mm, dai 1,2 - 4 m. DUng d~ tao cac thanh thanh mong b&ng each dap, din nguQi; dung lew mai v.v ...

Ngoai ra, con co 1o:P thep tam khac nhtr: thep giai, r9ng dudi 200 mrn, thep tam mat co van hrnh song.

3. Thep hinh d~PJ can ngu9i

Day 13. loai thep hinh moi so voi thep can. Til: cac thep tam rncng, thep giai, day 2 - 16 mm, mang dap, can nguoi rna thanh,

Co cac loai tie't di~n: thep goc dEiu canh, thep g6c khong deu canh, thep chir [, thep tie't dien h<}p v.v ... ngoai ra, c6 th€ co nhfing tie't dien rilt da dl;mg theo ~eu d.u rieng' (hinh 1.13). Thep hinh dap, u5n ngudi co thanh mong, nen nhe nhang hon nhieu so vdi thep can nong, No du~c dung chu ye'u cho cac lcai ke't cau thep nhe, cho nhfing cau kien chiu hjc nho nhung dn co clQ cling Ion. M{)t khuyet di~m ella thep hinh dap, u5n nguoi 18. co 8l,1 cung ngufri b nhfrng goc bi uon; chfing gi kern hen, Vi~t Nam hien nay chua c6

y

34

KET CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

cac dinh hinh cu th~ cho loai thep hinh nay. Khi cfin co th~ tham khao Tieu chuan nuoc ngoai nhu Nga, Anh, Eurocode ...

y
IY x +-~
-
I ..:;;::
I
I X -+-~ I r = 1,51
x -+_2_
,V V"-
II
Y
~. ~ ----L i b ~ r

c

Hinh 1.13. Tiet ditn thep hinh d~p ngu9i

§1.4. PHUONG PHAp riNH KET CAU THE?

1. Phltdng phap tinh ket cau thep theo tr~ng thai giai han

Ket cau thep, cling nhu cac Ioai ke't cau xay dung khac, duc;1C tinh toan theo phuong phap trang thai gioi han (TTGH).

M~c dich ella vi~c tinh toan ke't cau 1a dam bao eho ket cau kh6ng bi virot qua tr~ng thai gidi han khien cho chiing kh6ng th~ sit dung duoc nira, trong khi vAn dam bao it t6n kern nha't v€ v~t lieu ciing nhu nhan c6ng che tao, dung lAp.

Trang thai gidi han Ia trang thai rna ket cau thai kh6ng thea man cac yeu ciu de ra d6i vdi cong trinh khi S11 dung cling nhu khi xay Hip. D6i vci ket cau chju luc, ngu'di ta xet cac TTGH sau:

Chuoug 1. V~T LI~U VA 51,1 LAM VI~C cUA KET CAU THEP

35

- Nh6m TTCH tht1 nluit: mat kha nang chiu luc hoac khong con s11 dung dli<;lC nira.

- Nh6m TTGH thli hai: khong con si':t dung binh thuong ducc.

Nh6m TTGH thu nhat gam cac trang thai sau: ph€t hoai ve ben; mat 6n dinh; mat can bang vi tri; ket cffu bi bien d6i hinh dang, Vai cac trang thai nay, ket cau khong th~ sd dung duoc niia.

Nh6m TTGH thu hai gam nhirng trang thai lam cho ket cau khong s11 dung binh thucng' duoc (sit dung binh thuong' Ia sit dung theo dung yeu cAu cua nhiem vu thiet ke rna kh6ng g?P kho khan gi, kh6ng cAn sira chua them gi) hoac lam giam tuc5i th9 cong trinh nhu 13.: hi yang, hi hin, bj rung, bj nut.

Ket cau phib dl1gc tinh toan d8 dam bao cho khong xufft hi~n trang thai gi6i han trong hfft Cll trudng hop nao, du co xet de'n t& h9P cac digu ki~n bat Ioi nhat co th~ co: tai trong co tri s5 vuot qua rmrc binh thuong, v~t lieu c6 die di;ic trttng co hQC kern nhat.

• Doi voi nhorn TTGH thu nhat, dieu kien an toan ve kha nang chill luc co th~ viet duoi dang.

N:::;S,

trong do: N - nQi luc trong cau kien dang xet;

S - nQi h,tc giOi han rna cau ki~n co th~ chiu duoc,

N9i Iuc N co gia tri Idn nhfft co th~ xay ra trong suot thoi gian sii dung, N{)i luc N gay bdi. tiii trong tinh totin, do I:), tai trong Ion nhat c6 th~ co trong thdi gian do. Tai trong tinh toan P la tfch so cua tiii t1T)ng tieu. chudn pc (tuc la tID trong kin nha"t co thJ co trong dieu ki~ slt. dung binh thirong, dti9C xac dinh bang' each thong Ire xac suat va dl1Qc quy dinh trong tieu chuAn) vdi h~ s6 d{) tin c~y ve tai trong YQ (xet den kha nang tai trong thl1c te co th~ bie'n d6i khac vdi t3.i trong tieu chuAn m9t each bfft loi), Ngoai ra, tai trong tinh toan P con nhan them vdi h~ s6 an toan ve Stl dung Yn• xet den muc dQ quan trong cna cdng trinh.

Khi co nhigu tai trong (PJ tac dung d~ng thoi, phai tfnh toan vui t6' hop bat l¢ nhat cua die bli trong. Xac suat d~ xuat hien d6ng thiJi nhieu tai trong mang gia tri IOn nhat dU<;lc xet b~ng each nhan tai trong hoac uqi Iuc voi ~ s6' to' hap nco

36

KET CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

Nhu vay, nQi hjc Nco th€ vie't dum dang

N = "I)Y N~1Ql"ne ,

trong do: Ni - n9i h~c do Pi = l.

Kha nang chiu hjc S 13. n9i luc gilJi han ma cau kien co th€ chiu duoc, no phu thul)c cac d~c trung hinh hQC cua tie't dien cau ki~n va cac d~c trung co hQC cua v~t lieu. C6 th~ viet S dudi dang tieh s6 cua d~c trung hinh hoc tie't di~nA (di~n tieh, mooun chffng u6n ... ) vl1i cudng d9 tinh toan f cua v~t li~u va vdi h~ 56 di~u kien lam viec Ye. CUdng dQ tinh toan fb~ng CUdng dQ tieu chufln cUa v~t li~u chia cho h~ s6 dQ tin c~y v~ cuong dl) 1M- Cudng dQ tieu cbu~ ciia v~t li~u fy nhu se trinh bay d di~m 2 chinh 13. gidi han chay Gc cna thep: fy = <:re• hoac trong mQt 55 truong hop rna co th~ sil dung tm gioi han b€n thi ky hieu lit fa va UlY

bAng <:rb'

f = fy ,khi tinh theo gidi han chay; 1M

ft = fu ,khi tinh theo gidi han b~n. 1m

Nhu v~y, kha nang chiu luc S viet 13.

S = Afyc = Af;yTc TAl

hoac trl1dng hgp hai

S = Aftyc = AfuTc

'Yu (YmTu) ,

trong do: Yu - h~ s5 an toan d6i vm cau kien tinh theo gidi han b~n, Yu = 1,3 .

• D6i vbi nh6m TTGH thu hai, di~u ki~n gidi han phai dam bao IS. !J. ~ A, trong do !J. - bie'n dang hay chuy€n vi eua ke't cau dudi dang

tac dung cua cac tai trong tieu chuAn trong nhfmg t6 hop bat IQi nhat, N€u 0i la bi€n dang gay bdi tai trong don vi thi

t:. = 2:Frnc'YnOi ;

~ bien dang Ibn nh{it cho phep d~ k€t cau co th€ sil: dung binh thuong, dUQC quy dinh trong tieu chuan hay trong nhiem vu thiet ke'.

Chuang J. V~T LI~U vA su LAM VI~C ellA KET CAU mE?

37

Tieu chuan thie't ke' ke't cau thep hien hanh b nude ta la "TCXDVN 338: 2005 Ke't cflu thep - Tieu chuftn thie't ke' ".

2. Cltong de;, tieu chu§n va clfdng dQ tlnh toan

CUdng di? tieu chuan la d~c tr ung co ban cua v~t li~u duC)c quy dinh trong cac tieu chuan thie't ke' ke't diu. Do tinh chf(t v*t li~u luon bien dQng, nen tri so cuong dQ tieu chut:ln phai xac dinh thea xlt If thong ke cac chi tieu co hQC va lay bang chi tieu loai phe phfun ciia tieu chuan quae gia, vdi de? dam bao khong dudi 0,95 (co nghia 13. trong thue te. co kh6ng qua 5% trucng hop chi tieu th1,1C nho hrrn chi tieu Ioai phe phAm nay).

Doi vdi thep cacbon va thep cUdng d{) kha cao, khi khong chophep lam viec qua gidi han chay, cuong d{> tieu chuan My b&ng tri s6 gidi han chay fy = O"c· D5i vdi thep kh6ng co bien dang chay (cucng di? cao) va cn. trong nhftng truong hop ke't diu co th~ Iam viec qua gidi han deo thi Cl1dng dO tieu chutin co thS Iffy bang gidi han ren fu = (J'b· Cac gin tri fy, t, In nhiing sO khong che loai phe ph&m ella tieu chuan quoc gia ve thep, d6'i vdi thep cacbon duqc ghi trong bang 1.1.

CUdng d<:l tinh toan f va ft bl\.ng cUdng dO tieu chudn chia cho h~ so an toan v~t lieu J'M.

H~ 56 an toan v~t lieu 1M xet den anh huang ella cac yeu to' lam gia m thap leha nang chiu luc cua ke't cau: su lam viec thuc te' cua kim loai trong ket cau phuc tap.hen so vdi m§.u kim loai chiu luc keo hie thi nghiem co tinh. C6 m9t so' truong hop tinh nang ella kim 10:;1i trong ke't cAu kern hon tinh nang theo quy dinh; kich thudc cua me pham thep din co khi nhf hon kich thudc danh nghla v.v ... H~ so YM dl1'1CJtly nhu sau: vdi thep cudng de? thong th~{jng va cuong dQ cao vua co (J'c c:;; 3800 daN/cm2, rM = 1,05.

Voi cac dang chiu luc khac, cucng' dQ tfnh to an duoc xac dinh tit cuong dq keo, nen, u6n cd ban ([va ft) nhan vdi cac h~ so' chuyen d5i. Vi du Ctidng d(> truot tht dung h~ so 0,58 nhan vOi fy; cudng d<:l ep m~t len khdp tru thi nhan 0,5 vdi ft v.v ... Cong thirc xae dj.nh cac cuong d{l tinh toan duoc ghi trong bang 1.2.

Cucng dQ tinh tcan cua m9t so' loai thep thong dung duqc cho trong bang 1.1 phu luc I.

38

KET CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

Nhu tren da nci, d~ xac dinh kha nang chiu Iuc cua cffu kien, phai nh an vao cong thuc h~ s6 di&t ki~n lam viec Ye. H~ s6 nay xet de'n cac ye'u to' cua qua triuh si't dung nhu: tai trong tao dung dai han hoac l~p Iai nhieu lfin, Slj g~ dung cua cac gia thie't tfnh toan, 3.nh hUdng cua ch€' dl} Am - nhiet, hay slj an men cua moi truong, Tri siS cua re duqc cho trong bang I.l~ phu lue I.

Tieu chu[n quy dinh tai trong hoac nQi Iuc ph8.i nhan vdi h~ 86 an toan ve stl dung' rn' phu thuQC vao mudc dl} quan tr9~g. ea'p dq ben cua cong trinh. Nhiing eong' trinh d~c bi~t quan trong nhu nha may nhiet di~n ldn, 10 cao, thap truyen hinh, cung th~ thao, cho, trubng hoc ... e6 Yn = 1. Cac cong t'rInh cong nghiep dan dung thong thuong, co rn = 0,98. Cac cong trinh it quan trong han nhu nha kho, nha tarn, nha a m{>t tAng thi rn = 0,9.

Nhu v~y, h~ s5 rn duoc sd dung trong moi tfnh toan, trong khi h~ s6 re chi ap dung eho m{>t s6 ca'u kien co dieu kien Stl dung rieng.

Bang 1.2. Cl.tCfng d9 tinh toan eua thep can va thep ong

TriJng lh8ifam vi~ Kyhi~u Gttrmg d(J tinh toan
Keo, olm, u60 j;;:;/,1rJl
f
- theo giOi h~n chay f,= f.lrM
- thea giOi han ben It
T~ J. J. ;;:; O,58/,lyu
~p m~t Ian dau mill (khi ti sat) 1. t: =f.lrM
Ep m~t trang khOp tn,J khi tiep xuc ch~t fcc fcc ~ O,5f" IYI4
~p m~t theo dlJOng klnh cua con fan .fed .fed = O,025.r. I Yu 3. Tai trqng va tac d{)ng

Tiii trong va tac dQng d~ tinh toan ket ca'u dl1Qc lAy theo tieu chuffn nha mrdc "TCVN 2737-1995 Tai trong va tac dQng".

a. Phfin Ioai tai trC]ng

Tuy theo thci gian tac dung, .tai trong dUQe chia- thanh tai trong thudng xuyen va tai trong tam thoi (dai han va ng~n han, tiii trong d(ic biet).

Chuang 1. V';'T lI~U VA 51! LAM VI~C CUA KET CAU THEP

39

• Tdi trong thuimg xuyen la tai trcng khong bien d6i v~ gia trj, vi tri, phucng chieu trong qua trinh su dung cong trinh. Loai tai trorig nay g6m eo: trong hrong cac bQ phan cua nha va cong trinh k~ ca .. trcng lucng ban than ke't ca:'u; trong lucng va ap Iuc da't dap, tac dung cua ling luc truce ..

• Tdi trong tam thoi Iii. nhimg tai trong eo th~ co hoac khong co trong mot giai doan nao d6 cua qua trinh xay dung va stl dung.

- T di trong 19m thai dai han g6m co: trong IUQllg vach ngan; trong Iuong thie't hi c6 djnh nhu motel, may cai, tn?ng Iuong' die chat chua trong thung chua; tM trong tren san cua cae gian kho, thu vien, v.v ...

- Tal trong I{-Im thai ngdn han g6m co: trQng hrong' cua nglidi va d6 .dac tren san nha; tai trong gio; tai tr~lDg do cac thie't bi nang cftu, tai trong sinh ra khi che tao, van chuy~n, xay lAp cac ke't cau X3.y dung v.v ...

- Tal trong d(ic biet g6m eo: tai trong do d9ng dat va n6; tM trong do cac st,.t c6 sinh ra trong qua trmh cong ngh~ va si'i dung nhu dirt day (cua dttdng day tai dien), dtlt sut v.V ...

h. Tai rrong tieu chuan va tai t ro ng tinh toan

D~c trung co ban cua tai trong la gifi tri tieu chuan cua chung, ducc xac l~p tren co sa thong ke va ducc cho trong tieu chuan. Do la tri s6 Ion nhat eo tht! co cua tai trong trong trudng hop s11 dung binh thuong.

Tai trong thuong xuyen do trong luong cac k6t ca'u dU<;lc xac dinh thea so li~u cua cac tieu chuan va cua cac nha may che' tao, theo kfeh thuoc va kh6i luong th~ tfch cua v~t lieu.

Tai trong tarn thdi tac dung len san nha du<;,c quy dinh thea tieu chuan tai trong TCVN 2737-1995. Tai trong gio ciing dll~ xac dinh theo cac chi din ciia tieu chuan nay.

H~ s6 di? tin cay v@' tai trong YQ xet den slj bien thien cua tal trong do nhfing sai l~ch ngAu nhien khac voi di~u ki~n si1 dung binh thuong. Tri so cua YQ ducc xac l~p bAng each thong ke quan td.c nhfing tai trong thuc te co trong thci gian sit dung cong trinh. Tieu chuftn tai trong quy dinh cac tr] s6 'YQ tuy theo loai tai trong, Vi du trong h.tQng v~t li~u thep YQ = 1,05; vdi tiii trong gio YQ = 1,2; tai trong tarn thiri tIeu san YQ = 1,3 hay 1,2 tuy truong hop cu th~ (xern chi tiet trong TCVN 2737-1995).

S\t lam vi~e eua ca:-u ki~n chiu keo dung tam hoan toan phu hop vdi bi~u a6 chiu keo eua thep (xem hmh 1.2).

Ca:-u kien chiu keo dttQc ki~m tra b~n cong thuc:

N

~ 5,fYe,

(1.1)

40

KET CAU THEP - CAU KI~N co BAN

Khi tinh de'n ke't diu theo nh6m trang thai gidi han thu nhB:t thi dung tai trong tinh toan, tuc 13. tai trong tieu chuan nhan vdi h~ s6 u9 tin c~y vg tai trong, Khi tinh ke't cau thea nh6m trang thai giCJi han thu hai thi chi dung

tai trong tieu ehuan.

c. TB hQ'p tai trvng

Cac tai trong tac dung dOng thci len cong trtnh, tao nen nhfing t6' hop tai trong, cac W hqp tai trong dttQc chia ra:

_ T6 hop ed ban, baa g6m cac tai trong thuong xuyen, tai trong tarn thoi dai han va ngin han.

_ T8 hop d.c bi~t, g6m cac tm trong thuong' xuyen, cac tai trong tarn thoi dai han va ng5.n han, va rn9t trong cac tai trong d~c biet.

_ Sv xuiit hien dang thoi cua nhieu tai trong d€u v{ri tri s61an nhat, laIt c6 xac suit xay ra hen 13. khi chi c6 it tai trong, Xet de'n thuc te'd6, nguiri ta dung h~ s6 W hop nc d~ nhan vdi cac tIisiS tM trong ldn nh(t cua 16 hop. Khi trong 18 hop co ban rna chi c6 rnQt t3i trong ng5.n han thi gia hi tai trong ngan han duQC Iffy toan b9, tuc la nc == 1. Con trong t5 hnp cd ban co hai hay nhieu tai trong ngan han thi gia tr] moi tai trong ngAn han nay nhan vdi nc == 0,9. Khi tfnh v{ri 18 hcp d~c bi~t thi moi tai trong ngAn han nhan vai nc = 0,8. Tai trong thudng xuyen va tii tr9ng tam thbi dai han khong nhan voi nco

§1.5. TINH ToAN CAU KIEN

. .

1. cso ki~n chiu keo dung tam

trong do: N - n9i Iuc doc do tai trong Huh toan;

An - dien tfch thuc, aa tru di cac giam ye'u eua tie't dien cau kien; Yc - h~ s6 di~u kien lam viec cua cftu kien chiu keo, xem bang 1.14 phu Iuc I.

Chuong 1. V~T LI~U vA. SI,J LAM VleC dlA KEr CAU THEP

41

Tinh thea cong thuc nay dam bao ung suat 0" nho hen gi8i han chay,v$.t lieu khong bi bie'n dang deo qua muc va tfit nhien khong b] phi hoai. Trang truiJng hop eho phep c6 bien dang deo ldn, hoij,c doi voi thep cuong dQ cao kheng' co vung chay thi c6 th~ tinh theo gi(ji han ben, nhung c6 them h~ so an toan ru , lfiy bang 1,3:

(1.2)

2. Cau kien chiu uon

. .

a. Tinh ciiu ki~n chju uO'n trong giai do~n dan b6i

D9 b€!Il eua ea'u kien chiu u5n trong ffiQt m~t ph5.ng duqe ki6m tra bgn theo TTGH thll nhat bang cong' thuc

M

(J;::::-~f"fc; (1.3)

w,

_ VS/,<

't -- It - vYc'

(1.4)

trong do: M. V - mornen u6n va lire d.t tiii do trong tmh toan; Wn - momen chang uan cua tiet dien thuc;

1 - momen quantinh cua ti8t di~n nguyen;

S - momen tirih (nguyen) ciia phan tie't dien trttqt d6i vdi true trung hoa;

t - M day thanh cau ki~n.

h. Tinh ml'u ki~n chju uO'n co bie'n dang deo

Sau khi flng suat cac tho bien dat toi gioi han chay (hinh 1.14a), giai dOSJ,n dan h3i k6t thuc, cac tho him trong Ifin h1Qt d;;tt gidi han chay, vung deo an sau VaG trong tie't dien (hinh 1.14b) va Ian rqng theo chieu dai dam. Bi~u d6 ung su~t co dang hinh thang, d giua 13. tam dan ht%. Ne'u P tie'p tuc tang, moi tho theo chieu cao d€u dat O"c. vung deo phat tri~n tren toan bi,) tiet dien (hinh 1.14c), bi~u d3 ung suat co dang chu nh~t, xuflt hien "khdp dec" .. Dam co th€ quay xung quanh true khdp deo, bie'n dang tang vo han (neu khong k8 den vat lieu lam vi~c trong giai doan ciing c6) va dam eoi nhu hi phi ho~i.·

V di gia thle't thep la dan h&i deo ly tudng, bi~u d6 iing suat d giai doan khdp deo se co dang hai hinh chii nhat, rna hoanh de? Iii. erc' Mornen uon gidi han Ung voi giai doan nay 1a

42

KET CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

trong d6: S - momen tinh cua U11a tiet dien d6i vdi tr uc trung boa (d6i vdi dAm e6 tie't di~n dOl xung);

y - khoang each tit trong tam vi phan t6 dien tfch d6n tn}.c trung hoa.

E Ip A
aJ b) c)
(J c ~ u
L L t C t
1 1 +

Hinh 1.14. S\I' him vi~c eua cau ki~n chiu uon

So sanh c6ng thuc nay vCli cong thuc thong thuong cua giai doan dan h6i M = o"c W, ta tha'y 28 d6ng vai tro cua momen eh6ng u6n, nhung a.giai doan deo, ta gQi la m8men eh6ng non deo

Wd= 28.

Marnen chO'ng uO'n deo Wd Ion hon mcmen eh5ng uon dan h6i W. DOi vOi tiet di~n chu nh~t. Wd = 1,5W; tiet dien chu I. lVd:::; l,12W khi uO'n trong m~t phbg ban bung, COng th(tc tinh cau ki~n chiu u6n co xet bien dang deo 13.:

M

a= - < t t (1.5)

Wd - c :

Tac dung dtlng thai eua ung suat phap va ling suat tiep lam tang slj. bien dang deo. SQ chay xua't hi~n khi ung suat tuong ducng (jtd = Jcr2 +31"2 dat gidi han chay, Bi€u eM ting suat tuong dirong kh8ng phai la hinh tam giac rna 13. hinh cong (hinh 1.15). 8\1 chay co th~ xuat hi~n khong chi d cac thd bien, rna tham chi ngay ca. 0 tr'uc trung hca khi rna ling suat ti€p dat

T= :fa; trj s6 nay gci lA ung suat chay khi truot thuan tiiy tc = 1-

Chuang 1. V~T LI~U vA S1,1 LAM VI~C eOA KEr CAU THEP

43

Quy pharn cho dung phucng phap tinh g&n dung d~ tinh diu ki~n chiu u6n dang thdi vdi celt co xet de'n bien dang deo nhu sau: ki~m tra ling suat tuong dudng a ch6 chuy€n tie'p canh va bung cau kien (tai do, d. (J' va t deu Ibn), so sanh vdi cuong d9 tinh toan duoc tang 15%, tuc Ill. theo cong thuc:

Uc

-l.:.-- II.

, I

Hinh 1. 15. Bi~u do (mg suat tltOllg dumg

(1.6)

c. Tinh c3'u ki~n theo tr~ng thai gioi han thii hai

CJu kien chiu u6n phai dt1Qc ki~m tra ve bien dang nhu sau: Bien dang dan h8i 6. gay bdi ta.i trong tiElU chu§:n khong duqc VUQt qua dQ Yang gidi han cho phep [A.);

Tri s6d{) vfing gioi han cho phep ghi a bang 1.15, phu luc 1.

(1.7)

3. Cau ki~n nen dung tam

Cau kien chiu nen dUng tam dUQc tinh toan ve b~n va vg c5n dinh.

a. Tinh v~ b@n

Tien hanh d6i vdi nhitng thanh ngan, chieu dai khong IOn qua 5 - 6 lin be r9ng tie't di~n. Trang thai gioi han Iii khi ung suat dat gioi han chay, nen cong thuc tinh toan cling gi6ng nhu cua thanh chiu keo

N u=-:Sfyc· An

(1.8)

b. Tinh v~ 6n djnh

Ta biet riing thanh chiu nen d vao trang thai can bAng 6n dinh khi luc nen con nho hen luc tdi han. Khi luc nen dat Wi trj s6 tdi han, thanh kh6ng con

"

44

KEr CAU THEP - cAu KI~N co BAN

th~ng nfia, bj u6n cong trong m~t phang' co dQ cung nhi) nha't d trang thai can b~ng cong (hinh 1. 16a). Sau do, du tai trong chi tang rat it, thanh cimg bi cong rat nhanh va mat kha nang chiu luc,

a)

b)

N

2 , (j kN/em

N

Hinh 1.16. tau ki~n ch!u nen dung tam a) 51! u6n dQC; b) bi~u d6 keo va xac dinh E1•

D6i vdi thanh lien ke't khdp hai dftu chiu nen dung tam, luc tdi han xac dinh b~ng cong thuc dIe (Euler)

N - 2E1min cr - it [2 '

o

(1.9)

trong d6: [0 -chi~u dai tinh toan ciia thanh, lo = ,ul;

d day: J.1- h~ s6 chieu dai tinh toan, phu thuec di€!u ki~n lien ke't hai d'u thanh va d~g.tai trong tac dung (xem bang 4.1, chuong 4). Dng su{t tOi han tuong' ling

(1.10)

vdi: l - dQ manh cua ca'u kien;

imin - ban kinh quan tfnh nho nhift ella tiet dien, imin = JI~n vdi A - dien tichtiet dien nguyen, kh6ng k~ den cac giam ye'u do l~ dinh, bulong,

Chu(J7Ig 1. V~T utu v); slI LAM VI~C ellA KEr CAU THEP

45

Cong thtrc (1.9) cling nhu cong thuc (1.10) chi dung khi mcdun dan h6i E co gia tri khong dai, tuc la chi trong pharn vi bie'n dang dan h5i, khi itng suat 0 kh6ng vuot qua giili han ti l¢ ott (otl = 2000 daN/cm2 vdi thep CCT38). Tit d6 rut ra dl} manh nho nhat dJ vAn dung dUQc c6ng thirc dIe

A. ~ 1t [K = 1t 2100000 = 105.

V~ 2000

Voi dQ manh nho hon, su mat an dinh xay ra khi da co bien dang deo. Modun bien dang bien d6i Et = ~:, bAng h~ so g6c cua tiep tuyen voi

dtidng cong bi~u dB keo (hinh 1.16b), nen Et con goi lit modun ti€p tuyEin, trng' suflt t6i han hie nay xae dinh b~ng cong thuc:

1f?E

_ t

ocr - --2-·

l

(1.11)

Trong ket cAu thuc t€, khong th~ CO sl,t nen dQC true hoan toan, rna Iuon luon co nhiing nguyen nhan gay them s\i u6n nhu dQ l~ch tam ng3.u rihien, dQ cong ban dftu. Do do, cau ki~n chiu nen doc true phai duoc tinh toan nhu nen l~ch tam vdi d9 l~ch tam nho. Vi~c ki~m tra 8n dinh cua thanh nen doc true se 13. so sinh trng suat nen do luc tinh toan gay ra vdi ung suat tdi han khi nen lech tam nho.

N

cr - < cre

- A - cr·

(1.12)

e

D~ tii;n tinh toan, quy pham dua vao h~ sO' u6n doc q> = fJr ' 1a ti so' giua

(tng suU"t tiJi han vg mfft fin dinh khi nen doc true vdi cuong dQ tinh toano C6ng thuc ki€m tra fin dinh se co dang

N

IT = A s cpfyc· (1.13)

H~ sf) c.p phu thuoc van d9 manh cua thanh va van cuong dQ tinh toan ella thep. Tr] s6 cua cp ducc cho trong bang 11.1 phu luc II. Khi tfnh toan trim may tinh, co th~ xac dinh q> bAng eac c6ng thuc (xem cong thuc (4.8), (4.9), (4.10) chuong 4).

4. Cau kiem chiu keo lech tam va nen lech tam

III •• ..

Nhfing cau kii;n nay vita chiu luc doc true (keo hay nen) vita chiu rnomen ufin, Trong hau het moi trtidng hop, cac cau kien chiu Iuc doc d?t l~ch tam so vdi true, Sau day chung ta se kh6ng phan bi~t cau kien chiu luc keo uon

N M -+- <ft

~ WIl- C·

Khi c(u ki~n lam bAng thep deo (crc ~ 5800 daN/em2) va chi chiu tai trong tinh thi tr~ng thai gidi han v~ d{> b~n c6 th~ xet de'n s~ phat tri8n cua bien hinh deo, Ban dAu. die tho bien dat giOi han chay, sau d6 vimg deo an sau vao ben trong va cuoi cung xuat hi~n khdp deo gi6ng nhu d cau ki~n chju u6n. nhung d day, 'true trung hoa djch v~ m{>t phia. Cong thuc tfnh toan c6 xet den bie'n dang deo theo tieu chuAn Ii;

(1.14)

46

KEr CAU THEP - CAU KI~N co BAN

hay nen uo'n voi ecru kien chiu keo l~ch tam hay nen lech Him. Quan h~

._ d"}"h" :>''' "'1' AfN1'1'¥d

g111a 9 ec tam va momen uon a e = N' a ,;,-C oc,

a. Tinh cau ki~n keo l~eh tam va cifu ki~n ngAn nen l~eh tam

Cau ki~n keo }~ch tam va cflu ki~n ngin nen l~ch tam duqc tfnh theo dC} b~n. Ki~m tra de;. b~n trong giai doan lam viec dan h6i theo c6ng thirc:

( N J3/2 M

+ 51.

Anf'Yc cW"yJ

H~ s6 c tny thuec dang tiet di~n, eho trong tieu chuan thi6t ke ket cau thep,

(1.15)

b. Tinh v~ &n djnh ciia thanh rreri I~ch tam (nen - unn)

N gay hie mdi d~t tai trong, thanh dii bj cong do momen M == Ne (hinh 1.17 a). Khi N tang, bie'n dang tang khong tuyen tinh vdi N, do mornen M = N(e + fJ gay nen, Thanh se ph3.i tinh thea so da bie'n dang va c6 th8 l~p duqe dUdng cong quan h~ giua hje nen N hoac ung suat nen do N (0'0 = NIA) vdi dQ yang f cua thanh (hinb 1.17b). Khi N Q~t tri sO' hrc tdi han, bien dang f cua thanh tang vet, thanh hi mat 6n dinh, C6 nhieu each tinh QUQc ((ng suat toi han trong trang' thai lam viec dim dec cr~r cua thanh nen l~ch tam.

Ung sutt toi han cr:rph\l thuec vao:

- D9 rruinh. A eua thanh. D~ ti~n tinh toan cho nhidu Ioai thep khac nhau, quy pharn dung dC} manh quy udc ;C == A/f trong cac tinh toano

- Dr:; l~ch tam e eua luc doc, Trang tinh toan, ngudi ta dung QC} l~ch tam tuong d6i m = elo, voi p la ban kinh 15i cua tiet dien; p == WIA vdi W la

Chuang I. V~T LI~U vA 5V LAM VI~C ellA KET cAu mEr>

47

momen chong u6n doi vdi thO: bi nen nhieu nhat cua tiet dien. (rug suat bien dl1<;1C bitiu di~n don gian qua m

a)

b)

cr

If

I

"'btl

b

f

Hinh 1.17. Cau ki+n..en '~ch tam

a) sa do lam vi$c; b) dtDIg cong N - f.

Rinh dang eua tilt dien. Nhan d91~ch tam tirong d6i m vdi h~ sO' hinh dang tiet di~n T] duoc dQ l~ch tam ttldng d6i tinh d6i me = TJm. H~ so hinh dang tie't dien xet de'n mire d{) tiet dien hi giam yeu bbi bien hinh deo. Voi tiet dien chfi I d hinh LISa chi cftn vimg deo an sau mQt it VaG tiet di~n d:l chuyen m9t phan di~D tfch dang k8 sang deo, hie do, lay 11 > 1. Ngu'<;IC lai, ciing voi tiet di~D chir I d hinh 1.18b khi u6n song song vdi ban canh thi chi ID9t phfu. nho di~n tich chuyen sang deo, nen T] < 1. Vdi tiet dien chu nhat thi 11 = 1. Cong thuc ciia tr] s6 T] cho trong bang 1I.4 phu luc II.

e

DS tien tinh toan, quy pham dung h~ sO CPe la ti s6 gitia cr~r va f: eve = crt '

gci la h~ sO' giam cuong d9 tinh toan khi u6n l~ch tam, nen udn, Khi d6 cr~r = CPe f. Vi~c ki~m tra 6n dinh trong mat ph~ng u6n du:qc tien hanh

bftng each so sanh ling Buat trung binh 0'0 =::: NIA vdi ling suat tdi han cr~r:

48

KEr CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

Cong thuc tinh toan:

N -<<phA - e c-

H~ s6 <Pe phu thuQc dQ manh quy \ioc I va dQ l~ch tam tuong d6i tinh d6i me dUQc cho trong bang II.2 phu luc II.

aJ

(1.16)

b)

Hinh 1.18. Anh hllC1ng eua hlnh d~ng tiel di~n

Trong m~t phAng vuong g6c vdi mat phAng uO'n (khong co momen) cffu ki~n cling phai dliqc ki~m tra v~ 5n dinh nhu thanh nen dung tam. Tuy nhien, do s1;L phat tri~n ciia bie'n hinh deo tren ti6t dien dotac dung cua momen, phain tie't dien dan h6i bi giam di va thanh chong hi mat an dinh hen, Ki~m tra 6n dinh thanh trong m* t ph:1ng vuong g6c voi m~t phAng uO'n dung cong thuc:

(1.17)

trong d6: Q>y - h~ s6 u6n doc khi nen dung tam, xac dinh theo dQ manh '.y d6i vdi true khong c6 momen;

c - h~ s6 nhi) hen 1, phu thuQc hinh dang tiet dien, dQ manh Ay va dQ l~ch Hi.m tirong d6i tinh d5i mi'

Trinh t\i. ki~m tra cau ki~n nen l~ch tam cung cac c6ng thirc khac co lien quan se dU'Qc trinh bay a chuong 4.

LIEN KET

D~ tao cac diu kien ghep tit nhimg thep hinh, thep tam rieng re, nguoi ta phai dung de'n lien keto Tung cau kien nay ~i duqe lien ket voi nhau d~ tao nen m9t cong trinh hoan chinh.

Hi~n nay, trong ket cffu thep dung hai phuong phap lien ket chinh la lien ktt han va lien kef. bultmg: Lien ket dinh tan (trude day kha phd bien) nay gAn nhu khong ducc su dung nira.

Lien ket han hien nay chiem vai tro chu yeu trong ket crlU thep. So vdi lien ket bul6ng va dinh tan, lien ket han co nhieu uu di~m: giarn Gong che tao va khdi hrcng kim loai, hinh thuc ca:-u 41.0 lien ket "don gian, lien ket khong chi b~n rna coil kin. Nhuoc di~m ehu yC"u ella lien ket han 1:1 do ::mh hUdng cua nhiet d9 cao trong qua trinh han gay bien hinh him va ung snat him trong lien ket lam tang tinh gion cua v~t lieu, Do do, kha nang chiu tM trnng dong cua lien k6t han kern hon so vili lien ket bu16ng va dinh tan" Ngoai ra, kho ki~m tra chat luong dUdng han.

Lien ket bul6ng va dinh tan t6n vat Iieu va oong che' tao hon so vdi lien kit han, nhung chill dUQc tai trong d9ng nen dllcjC dung d~ che tao dAm 6tu true nang, du, dUdng s:it ...

Lien ket bulong ra't thuan ti~n khi thao l:ip, kh6ng can may moe va nang luc;lng khi thi cong nen con dttQc dung trong cac c6ng trinh liip nip, cong trinh tam, lien ke't die chi tiet tren cao ...

Ngay nay lien ke't bulong cuong dQ cao dii thay the cho lien ke't dinh tan trong die ket cau chiu tai trong nang va till trong dQng.

50

KET CAU rufp - CAU KI~N CO SAN

A. LIEN KET HAN

§2.1. cAe PHUONG PHAp HAN TRONG KET CAU THEP

Trong ke"t cau thep dung phuong phap han chinh lA him h6 Quang di~n g6m: han h6 quang di~n b&ng tay, him h6 quang ~n tlj: d(jng va nu:a tlj d¢ng. Ngoai ra con dung han hoi khi kh6i luong han nba.

1. Han ho quang di~n bang lay

a. Nguyen ly

Dliai tac dung cua doug dien, xuat hien h6 Quang di{!n gifia hai cue la kim loai cAn han (thep co ban) va que han. Nhiet d{l cao cua ngon llta hc3 quang (eo th~ toi tren 2000°C) lam nong chay mep cua thep co ban (d{l sau nong chay 1,5 + 2mm) va que

han. Kim Ioai que han chay thanh tUng giot roi xu6ng ranh han do ]~e hut eua di~n truong' (vi the' c6 th~ han nguoc khi ranh han d tren). Hai kim loai long hoa lfi.n voi nhau, nguqi lai tao thanh dUdng han (hinh 2.1). V~y ban chf(t cua duong him IS. s1:f. lien ke't gifra die ph an til cua cac kim loai bi nong chay. Duong co ban.

h. Que han

Que han

Tayciim

Day dAn dien

Ngu6n di~n 0

"_

Kim loai cd bin

Day d~n Hinh 2.1. Set do him 110 Quang di~n bang tay

han eo th~ chiu luc tUdng duong nhu thep

Him h6 quang di~n bAng tay dung que him 16i kim Ioai c6 thuoc boc (th u6c him, g6m khoang 80% IS. CaC03). Duong kinh 15i kim loai cua que him 1,6 + 6mm, chieu dai que han 200 + 450mm. Lap thuoc b9C day 1 +"1,5mm co cac tile dung sau:

Chuang 2. LIEN KEf

51

- Khi chay tao nen lop Xl each ly kh6ng khi xung quanh voi kim loai long. ngan can oxy va nito 19t VaG kim loai lam ducng' him trd nen gion.

- Tang euong s1,1 ion h6a khong khi xung quanh lam h6 quang du:qc 6n djnh.

- Trong thu6e han con c6 b9t cua mot so hop kim lam tang di? ben cua

dUCJng han,

Que han duqc ph an loai theo cuong d9 We thdi cua kim loai dUdng han. Vi du thea ''TCVN 3223- 1994. Que han di~n dung cho thep caebon va hop kim th(p" que han N42 cho dtidng han c6 (5 b ;:::; 4100 daN/cm2• Que han phai ChQD phil hop vdi cac mac thep khac nhau sao cho de? ben keo tuc thci cua 'kim Ioai que han kh6ng duoc nho hon cua thep dU1Je him. D6ng thoi kh6i hrong thep n6ng chay la it nh5t (d~ giam bot flng suat han va bien hinh him). Doi vdi cac mac thep cacbon va thep hop kim thap loai que han lay theo "TCXDVN 338:2005. Tieu chuan thiet ke ket cau thep" neu d bang 2.1, ho~c theo "TCVN 3223 - 1994. Que him di¢n dung eho thep cacbon va hqp kim thap"

Bing 2.1. Que him dung U'ng vd'i mac thep

. ~.----- ..
L~i que han co thuDc boc
MactMp ---
reVN 3223: 1994
CCT34; CCT38; CCT42; CCT52 N42; N46
09Mn2; 14Mn2; 09Mn2Si; 10Mn2Si1 N46;N50 2. Him ho quang di~n tv d9n9 va n11a tv d{mg duiJi lop thuoc him

vg nguyen It han tt.t d9ng gi5ng han tay, chi khac Iff que han boc thuoc duoc thay b5ng cuon day han tr&n (duong kinh 2+5 mm) va qua trinh han duoc thuc hien b&ng may tv d9ng. Thu6e him duoc rai truce thanh Idp clay tren ranh han. Day him duoc tu d9ng nha d6.n tit b6 theo toe de:> di chuyen dgu cua may han. Hinh 2.2 la so 06 him h6 quang di~n t1,1 de:>ng.

Han tl,t dQng e6 nhieu uu di~m: do cuong dQ dong di~n 16'n (600 + 1200 ampe) nen t6c 09 han nhanh (gap 5 ..,.. 10 Ian him tay), ranh chay sau nell chat luong dUdng han t6t. Kim IO,?-i long duqc phu ldp thuoc day nen ngui;li d§.n, tao di~u kien cho bot khi thoat ra lam duong him d~c hon. M?t khac h6 quang chay chim duoi ldp thuoc nen kh6ng hai sue khoe tho him.

Clta khf

Binh khi

52

KET CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

Han h6 quang di~n tt;l d(ing co nhuoc di~ro la chi han du<;lc cac dUdng han n~m th~ng hoac trim (Ci than b~ chua), khong dung duoc cho cac duong han dung va ngtrde hoac cac duong han d vi trf chat hep, tren cao ... trong cac trudng hop d6 dUng phuong phap han nita t1;l dQng, may han duoc di chuyen b~ng tay. Hien nay co phudng phap han ni1.a tu dQng dung cuon day han mgm hinh 6ng (duong kinh ~ 3 mm) hoac dang det, chieu day ldp vo kim loai O,2+0.5mm, ben trong nh6i thu6c han duqc sit dung rQng rai vi rat ti~n Ioi,

Ph~u ra.i thu6c him

Bng hut thuoc him

Day han

-: Day han trAIl

IRnh 2.2. Set do han hCi quang dj~n ttl dgng

3. Him he quang ditn trong Ic:sp khi bao v~

CU(>n day han

Khi

Mayhan

Ifmh 2.3. Him he quang di~n trong khf bao v~

Trang thdi gian gAD day phuong phap han nay kha phei bie'n. CUQn day han tr§.n duoc nha ~ dgng qua thie't bi han dang khflu sung. Khi d~n til binh phun ra d6ng thdi khi han (hinh 2.3). Kim Ioai long duoc bao v~ hoi moi trucng khi, kh6ng cho tie'p xuc ·voi khong khi. C6 hai loai khi duoc

. .

Chuang 2. LIEN KET

53

dung: ne'u la khi tro nhu argon, helium thi phuong phap han nay goi ten Ia MIG (metal inert gas) neu dung khi cacbonic thi goi 13. lVIAG (metal active gas). Khi tro co th4 dung cho moi kim loai rihtrng gia thanh eao. D6i vdi thep thong thudng' dung cacbonic, hoac h6n hop vdi khi tro, Phuong phap nay cho h6 quang 6n dinh, vung chay sau, rfmg, toe d9 him nhanh. Cac day han dung thea quy dinh rieng.

4. Him hoi

HEIn hoi thirong dUng d~ han nhimg tilm kim loai mong ho~c d~ <:£t thep. H6n hop chay la khi oxy va axetylen. Oxy va axetylen duoc nen d hai binh rieng biet, dung 6ng mem d~n cluing de'n mo han. Khi h6n hcJp khi nay chay, nhiet d9 leD tm. 3200°C lam nong chay kim Ioai cAn him. va thanh kim loai phu (thay que him d~ lap d:iy ranh han). Khi kim Ioai long nguoi di tao thanh dUdng him.

5. Cae yeu cau chinh khi him va phU'dng phap kiEJm tra chat 111qng dlJdng han

a. Cae yeu diu chinh khi ban

Dti dam bao chat hrcng dudng han, khi han cffn thuc hien mi)t so quy dinh chinh sau day:

- Lam sach g:i tren mat ranh han.

- Cuong d9 dong di~n phai thich hop. Ne'u dong di~n qua yeu se xay ra

hien tuong non lUa, nhiet d9 thap, ranh han khong du ehay, kim loai long ella que han nguei rieng re khong c6 lien ket phan tU, chat IU'Qng dUdng han xau. NguQc lai neu cuong dq dong di~n qua Ian se gay hien tucng qua l\1a, nhiet d(> qua cao lam oxy trong khong khi 19t vao thep tao nen cac oxyt hoac dot chay cacbon, mangan lam giam dO ben cua dudng han,

- Dam bao cac quy dinh ve gia cong mep ban thep,

- Co cac phuong phap phong ngua bien hinh him.

- Chon que han phil hop.

h. Cac phtrong phap ki€m tra chat lugng duang han

Duong han cftn dlllJC ki~m tra chat lucng b~ng cac phudng phap sau:

54

KET CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

_ Ki~m tra bflng mat: thong thuong chi phat hien duoc nhimg sai sot ben ngoai nhu mat dudng han kh6ng d~u, 16i 15m, nut ran ...

_ Dung cac phuong phap v~t ly d~ kifm tra nhu: di~n ttt, quang tuyifn, sieu am ... cac phucng phap nay cho ke't qua chinh xac hen, dllQC ap dung cho cac loai cong trinh chiu hrc d~c biet nhu: b~ chua, duong ang cao ap ...

§2.2. cAe LO~I DUONG HAN vA eUONG ao TiNH ToAN

1. Cae loal ducsng han

Dua thea cAu tao, dudng han chia ra die loai sau:

1) Cdu tao, Duong han d6i dAu lien ke't true tiep hai ciu hien cung n;1m trong m{lt rnl}t phAng. Dl1dng han nam d khe hiJ nho gitra hai c{(u ki~n cAn han d~t dOl dAu nhau (hinh 2.4). Khe hd nay eon c6 tac dung de cac chi tiet han bien dang .tv: do khi han, tranh cong venh.

Duong han dOl d~u c6 th~ thiing g6c (hinh 2.4a, c) hoac xien goe vdi tI1,lC

cua c{(u kien (hinh 2.4b). .

a) c)
f I t { ~ }I

f
b) 7 1

Hinh 2.4. fJl.Jr.Jng han dol dau Khi han cac ban thep day (t > 8 mm, d6i vdi him tay), d~ co th~ dua que han xuong' sau, dam bao s\f nong chay tren su6t chieu day ban thep, cAn gia cong mep cua ban. Hinh thuc gia c6ng mep va kich thudc khe hd phu thuec chieu day ban thep duoc quy dinh thea bang 2.2

Chuong 2. llEN KET

55

Bing 2.2. Cae d;;mg gia cong map ban thep khi han

Him tay co him Him tl/dQng
D?ng gia cong mep M?t cat t, a, b, mm; a, cfQ them cohan them
m~tsau mijt sau
1) £)U'O'ng han doi dau
f m --1 t t 2-8 2-20
Kh6ng gia cOng rnep --W- 1 1-2
0
a t 3-50 14-24
\J a 2 0
O<;l:ng chtJV t ,_WitJ ... J t
b 2 6
-9-M- ..
(l 55 60
t 12-60 20-30
t> a 2 0
Dang chO' K t---~.-~--n:lJ
~l b 1 6
(l 50 45
Ct. t 12-60 20-60
~ a 2 0
D~ng che X f.o l=~ ... 11
b 2 6-8
-W-a (l 55 60
~1 t 15-100 24 -100
a 2 0
D'ilng chO' U +
.ot-w- b 2 6-8
(l 10 10 -13
2) £)U'C1ng han goe
M ft1 ' 2-30 a) 6 - 14
~~~ t
Kh6ng gia cong mep II ~ 'r
.0 i"\/'I
t·:~-,' ,~~. .:;[ t tl
2-30 b) 3 - 40 56

V-ET CAU THEP - CAU Kt~N CO BAN

Him tay c6 han Han ir,rdgng
D?ng gia c6ng mep M?t cat i, 8, b, mm; ~ d(l them c6han them
m~t sau m?tsau
~I
f~ ~t t 2-60 1-20
11 2- 60 -
! L 1 L ~ 2(t + t1) 20- 90

D t 4-26 8-20
r-+-
lP r-L t1 4- 26 -
..!! ~'f 2 2
D<jIngchllK a
,-,
+ osf .:[ + b 1-2 2
ex 50 50-40
t 12 -60 16-40
D r-+-- 12-60
~ t1 -
~ b
n a 2 0
't-t ~ r\a b 1 4
+ '-~ .:1 t
ex 50 50 Ranh hinh chu X hoac chu K duoc him chinh thuc d hai phia. Voi ranh hmh chu V hay ehu U c~n han them a mat sau d~ ,tranh hien tuong khong han d~y.

2) SI! lam v~c va cuang 49 tinh. toan eua dliUng han d6i ddu. Duong han doi dAu co uu digm 19. truy~n Iuc t6t, d1idng luc khong bi d<3n ep uon cong, nen ung sua't t~p trung rat nha. DUdng han dUQc coi nhu phan keo dai cua thanh co ban nen lam vi~c giong nhu thanh co ban.

Cuong' dQ tinh to an cua dUdng han dOl dAu phu thuoc vao vat li~u que han (hoac day han) va phuong phap ki~m tra chat IUQng duong' han. Tuy theo cU:dng dQ tuc thdi tieu chuan cua thep co ban rna chon que han ' theo muc b phan 1 §2.1 (bang 2.1). Khi do cuong de? tinh toan cua dU:dng him doi dAu dUQC lay nhu sau:

- Khi chiu nen, vdi phuong phap him tl,t dqng, mra tlf d9ng hoac him tay, khong phu thuoc vao phucng phap ki~m tra ch8:t lucng duong han {we = f if la cuong dq tfnh toan eua thep co ban). Vi du do'i vdi thep CCT34 co fwe = 2100 daN/cm2.

Chuang 2. LIEN KET

57

- Khi chiu keo, neu dung cac phuong phap v$t ly ki~m tra chat luong duong han thi {wI::::: {. Doi vOi thep CCT34, {we:::: 2100 daNfcm2; neu kiSm tra chat hrong dUdng him bang cac phuong phap thong thucng don gian (wt = 0,85{. Vai thep CCT34 fwt::: 1800 daN/cm2.

Khi chiu d .. t fwu = ttl ifv la cudng d9 tinh toan khi chiu cAt cua thep cd ban) vdi thep CCT34, fwv = 1200 daN/cm2,

D6i vdi cac mac thep khac cin ki~m tra cu th~ d~ xac dinh cac cuong d9 tinh toan cua dUdng han.

h. Duong han g6c

1) Cdu tao -, DUdng han goc narn d g6c vuong tao hoi hai ciu ki~n cftn han (hlnh 2.5). Tie't dien duong him lit m9t tam giac vuong din, hoi phong d giita, canh cua tam giac goi lit chieu eao duong han.

a)

b)

t

Hinh 2.5. DLlirng him goc

Khi chiu tai trong d9ng, dS giam ilng sua't t~p trung trong duong han goc dfiu dung duong him 10m (hinh 2.6a) hoac dUdng han thoai vdi ty s6 gitta hai canh cua dUdng han lit 1 : 1,5 (hinh 2.6b), canh IOn nam doc thea hudng luc tac dung.

1,5ht

Hinh 2.6. Duong han 10m va duang him thoal

N

N

N

I
:: , ~
jr: ~
~ ~
-
~
E
I N

58

KET cAu THEP - cAu KI~N CO BAN

Chieu cao hf cua dudng han goc IOn nhat phai tufin theo di€u kien hf ~ 1.2tmin trong do tmin lEi chieu day nho nha't trong s5 cac ban thep dtiQc lien ke't chang (hlnh 2.5a) hoac chieu dAy ban dl:ing t trong lien ket chu T (hinh 2.5b). Chieu cao hf nho nhat khong dudi hf min, trong do hf

. 13. chieu cao tOI thi~u cua dtidng han g6c eho trong bang 2.3.

mm

Bing 2.3. Chieu cao nhe nhat ella dlfCfng him goc hfmin, mm

PhuungpMp h, ..... khi chieu day cua ban IMp day tmax mm
han 4-6 6-10 11 -16 17-22 23-32 33-40 41-80
Tay 4 5 6 7 8 9 10
Tl,f'dqng, nria 3 4 5 6 7 8 9
tl/dQng - Tuy theo V! trf eua duong him so vdi phucng eua luc tac dung mil. chia ra.

- DUdng han goc canh 13. duong' han goc song song vdi phucng cua luc tac dung (hinh 2.7a).

DUdng han g6e dAu 13. dtidng han goe vufmg g6e vdi phuong cua luc tac dung (hinh 2.7b).

a)

l w
I

I
I
,,~ I

b)

--

--

--

Hinh 2.7. Cae lo~i dllCfng him g6c

a} dlIong han g6c canh; b) duc'1ng him g6c dau.

2) SI! lam vi~c eua duimg han goc

Duong han g6e canh khi truyen luc thi hudng cua dUdng Iuc trong lien ke't thay d6i phuc tap. Dug suat phan b6 k.h6ng dgu thea chieu r(jng, chi€u dai cua ban thep cling nhu d9C theo dudng han (hinh 2.8).

Hai rmit cua dUdng him chiu ling suat tiep IOn nhat ('tmaJ. D8 giarn bat stf. ph an b5 khong deu cua ung suat, khong duqc dung duong han qua dai (quy dinh lw xem §2.3.2).

Chuang 2. L1EN KET

59

B-B

AI BI ~

Jt~=t

A-A

o

Hinh 2.S. SIf phan bo tIng suat trong dllclng han g6c c~nh

'I'huc chat duong' him g6e canh chiu d6ng thai ca ling su at cat va uon. Trang tinh toan coi rihu chung chi chiu cAt quy uac va phil. hoai theo mi;>t trong hai tiet dien d9C thea kim loai dl1dng han (tiet dien 1, hinh 2.9b) hoac thea bien n6ng chay ella thep co ban (ti6t dien 2, hinh 2.9b).

Hinh 2.9. D~ng pha heal va tiet di~n lam vijc eua dlfC1ng him a) dZlng pha hoai cua duemg han goe canh; b) cite tiet di~n lam vi~c.

Duong him gae dAu (hinh 2.10) truyen Iuc dgu thea bg r9ng cua lien ke't nhung trong duong han luc bi u5n cong va dan ep a phia chan duang him, vi v~y tai day ling SUrtt t~p trung ra't ldn, Khi lam

a) b)-

~-dr ~ &2

Chan dudng him ~

Hinh 2.10. DltCIng life trong dllC1ng him g6c dau a) eluting hIe; b) ung suat t~p trung.

+

viec, duong han goc dftu

chiu d6ngthdi ca cat, keo, uon, Trang tinh toan coi nhu chting chi chiu d.t quy udc va bi pha hoai thea bet di~n 1 hoae 2 gi5ng dudng him goc canh (hinh 2.9b).

3) Cuang dij tinli loan czia duang him goc, Dt1dng han g6c canh va duong han goc dAu co cuong d9 tinh to an nhu nhau. Do duong han gee c6 th& bj

Dcfn vj trnh : daN/cm2

60

KET CAU rnEP - CAU KI~N CO BAN

pha h~~i theo hai tie't dien khac nhau, di qua hai mien thep co d9 ben khac nhau nen cohai cuong d9 tinh toan chiu cAt (quy uoc). Ung' voi tie't di~n 1 la cl10ng d{> tinh toan chiu d.t cua thep dUdng him fwf va ling vdi tie't dien 2 IS. cUdng dQ tmh toan cua thep co ban tren bien nong chay ella n6 VID dUdng hanfws.

CUdng dQ tinh toan chiu cAt cua thep duong han f ruf phu thuec vao v~t Iieu que han (ho~c day him) ciuQc Iffy thea bang 2.4. Thep cd ban duoc chia lam cac lop cUdng dQ khac nhau, que han duqc chen theo muc §2.1, phan 1. b cho tung mac thep d~ dQ b~n cua duong han theo cae tie't dien 1 va 2 xB:p xi nhau. CUdng d{> chiu d.t tinh toan cUa thep cd ban tren bien n6ng chliy fws := 0,45 fu ifu- cuong dQ tlic thm tieu chu~n cua thep cd ban).

sang 2.4. CtICI'ng di} keo dUt tlim ehu§n/ ...... va ell'''ng d9 finh mimI .. ! eua kim 10\11 han trong moi him g6c

LOfJ; que him CIII'mg dt) keo aUt tieu chu§n fwun . CUimg dt) tinh loan 1'1
thea TCVN 3223 : 1994
N42, N42-6B 4100 1800
N46, N46-6B 4500 2000
N50, N50-6B 4900 2150 Y nghia ky hieu que han trong bang 2.4 nhu sau: chu N d d&u chi loai que han d~ han n6i cac ke't c~u thep cacbon va thep hop kim thap. Nh6m hai chil s6sau chi d9 bgn keo thAp nhat cua mO'i han (da'Nrmm''). Sau gach ngang III chu: 86 chi dang di~n, cue han thich hcp, chit cai cuoi cimg chi nh6m thu5c boc (ant, bazo ... )

2. Cae each phan IO{li dltong him khac

- Theo cong dung co dUdng han chiu luc (d~ truyen h;tc) va ducng han khong' chiu h;ic (chi d~ cau tao).

- Theo vi trf trong khong gian khi han ehia ra: duong han nAm, dUdng han dUng, du'dng him ngang va duong han nguoc (hinh 2.11). Duong han nam d~ han nhat nen d~ dam ba~· chat hrcng, Duong him ngucc kh6 han nhat, khong nen dung.

Chuang 2. LIEN KET

61

Theo dia di~m che tao co du'Clng han nha may va dl1dng han c6ng tru'dng.

- Theo tinh lien tuc cua ducng han c6 dudng han lien tuc va duong han khong lien tuc. Trang dirong han khong lien tuc d~ dam bao su lam viec chung eua cac P9 phan duoc han yeu cAu khoang each lOn nhat amax giira hai d:Udng han nhu sau:

amax ~ 15 tmin d:6i voi cac cau kien chiu nen;

amax :$; 30 tmin d6i vdi cac cau kien chiu keo ho~c cac bt) phan cau tao tmin - chieu day cua ban thep mong nh.at.

60-120°

IV

Hinh 2.11. V! trf du'O'ng him trong khong gian

1- duang han nam; 11- dLIang han dang; 111- dLIC1ng him nguqc; IV- duong him ngang.

Quy dinh ve ky hieu cac duong han trong ban ve ky thtu}t duoc trinh bay (j bang 2.5.

Bing 2.5. Ky hl~u cac lo~i dU'i1ng him

Ten 9qi Duong han nha may DID1g han cang truOn9
t I L t t I Z
DuOng han t
d6idau

t"'"'''' "'''''''''''' ':" '" " " "" """""1 r .... ·· .... :" ........ "1
DtIl'1ng han g6e
~ .illJ. .u..u. .ll1J. lllL lllL ~J F ZX>I ""-'" "-'<.:< lU..:< ~,
1T1T TITT TITf 1TTT" 1TTT ,..,...,. JOn[ ,..,..,. ,.,...,.

£)uOng han {LJ'''''hl''~''W'''''LJl {w'W"hi""Wt
g6e dUt doan + J (2.1)

62

KET CAU TH EP - CAU Kl~N CO BA.N

§2.3. cAe LO~I LIEN KET HAN vA PHUONG PHAp TINH roAN

Tuy theo each ca:-u tao chia ra lien ke't d5i d§:u, lien ket ghep ch6ng, lien ke't c6 ban ghep lien ke't h6n hop.

1. Li€m ket doi d~u

a. Ca"u tao

Lien ke't d6i ddu Iii lien ke't dung dl1dng han doi dflu th?tng ho.tic xien d~ lien ket tnjc tiep hai c{(u ki~n cung n~m trong m(>t mat ph~ng (hinh 2.12). Lien ke't doi diu thudng dung d~ n6i cac hEm thep, it dung d~ lien ket cac thep hinh vi kh6 gia cong mep cru ki~n. Lien ke't doi da.u co cae uu di~m cua dtiClng han d6i dA.u nen truyE!n luc t6t, ngoai ra co cau tao don gian va' khong t6n thep d~ lam cac chi tie't n6i phu, Nhuoc di~m cua lien ket him d6i dAu Iii phai gia cong mep cac ban thep,

h. Tinh toan lien ke't h~n d6i d~u

Khi chiu h,1C keo, nen d9C true (hinh 2.12), dUdng him d6i r:"~ . du:qc coi nhu phan keo dai cna thep cd ban vi vay tinh to an no nhir tl: ~j} cd ban. Dudi tac dung cua hrc doc true N (keo ho{lc nen dung tam) ung -. ":e phan b6 deu tren tie't dien cua duong han.

N

Hinh 2.12. Lien ket han doi dau chiu hrc truc

a) duang han dOl dau th§ng; b} duang M'o d6i da~ xien,

DOl vdi dtidng han d6i ddu thing goc (hinh 2.12a) c6ng thirc ki~m tra ben co dang

Chuang 2. LIEN KET

63

trong do: Aw - dien tich tinh toan cua duong' han doi d~u, A = t1w;

t - bg day tfnh toan cua duorig han, b&ng b~ day cua thep co ban. Khi cac Cali kien ducc lien ket co cac be day khac nhau t lay b&ng b€ day nhf nhat trong cac be day do;

lw - chieu dai tinh toan cua duong han, lw = b - 2t (b - ehieu da i thuc te cua duong han, chinh la chieu r¢ng thep co bIm);

2t - phan dftu va cuoi duong han mBi dftu m9t dean t k~ den chat' luong dudng han khong t6t;

'Ye - h~ so' dieu kien lam viec;

fwt - cudng dQ tinh to an eua duong han d6i ddu khi chju keo (neu N la Iuc nen thi dung cuong dQ tfnh to an khi chiu nen fwe)' Gia tr! cua chting lay theo §2.2.

Khi cudng di;> tinh toan chiu keo cua dUdng him doi dttu fwt nho hen cuong dQ tinh toan cua thep co ban f, d~ duong han co kha nang ehiu luc nhu thep co ban, ta tang d{> ben ella no b5.ng each dung duong han Den (hinh 2.12b) hoac dung lien ket h6n hop (xem di4m 4 cua muc nay).

Duong han dui d5.u xien chiu hJc true N duoc ki~m trn ben theo cac ung suat phap va tie'p biing C:.l.C dng thuc sau:

N sin rx ::S fwt (we) Y c; (2.2)
(J =
w (tlw)
Ncosa ::Sfwv Yc' (2.3)
'( =
w (tlrv) trong d6: O"w, 'tw - irng suttt phap va tiep trong duong han;

a - goc nghieng cua dUCsng hall so vdi phuong cua 19c true N;

lw - chieu dai tinh toan cua duong han xien, lw = (-/!-) - 2t. sma

Khi tga. = 2 : 1, duong han xien co d9 bgn bang' d9 bgn eua thep co bun, khong edn ki~m tra d{) bgn ella duong him nita,

Lien ke't han d6i d~u chiu tac dung cua mornen u6n M (hmh 2.13a) duoc ki~m tra ben theo cong thirc:

M

(J w = W ::S ~ut Y c ' w

(2.4)

. <t~ l:V A kh' • 'AI dif d' h' IX.'" tz2

-crong (to: y w - momen - ang cua bet wn uong an, YY w = __!!_.

5

64

KET CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

Khi lien ke't him dOl dftu chiu tile dung d6ng thoi cua mornen uo'n M va luc d.t v (hinh 2.13b) dQ b€n ciia n6 duoc ki~m tra thea ling sufit tudng

duong O"td:

M 6M O"w = Ww = (tl!)'

V V

t =-=--

W Aw (L1lI.t)"

trong d6

(2.5)

(2.6)

(2.7)

H~ s61, 15 k~ de'n su phat tri~n cua bien dang dec trong dUdng han.

Hlnh 2.13. Lien kit him doi dau chiu morn en uon va life dt Vi du 2.1. Ki~m tra dQ Mn cua dl10ng him dB1 dAu hai ban thep eo ti~t di~n 280 x 14 mm chiu momen ua'n M = 25 kNm, l~e cit V; 240 kN (hinh 2.14), h~ s6 di~u ki~n lam vi~c Ye = 1. Thep c6 cuang dQ tinh tolm f = 2100 daN/cm2, que han N42. han tay, phuong phap ki~m tra th8ng thuOng.

Duong han chiu tae dung d~ng thdi eua memen va luc eAt nen dude ki~m

tra b~n theo (2.5): .

a)

M

1-

o QO N

b)

+=>
I<-- fl~
~ .- ~

~
+=> M v~

£ C tv) ,~

C:========-=======::J ::l I.

Hinh 2.14. Hinh cua vr dy 2.1

alii = ~aw + 3.! :S1,15f""yc;

W = tl! = 1,4(28 - 2.1,4)2 = 148 18em3.

... 6 6 ••

cr :::.!!.... = 250000 :::: 1687 13 d Nt 2.

... W 148 18 ' a em,

w '

V 24000

• = - = = 680 27 daNtcmz.

W A,., 1,4 (28 - 2.1,4)' ,

crld = )(1687.13i + 3(680,27)2 = 2057,8 daN/cm2 < 1,15 x 1800 = = aId = 2070 daNtcm2• Lien ke't du ben.

Chuang 2. LIEN KET

65

2. Lii!n ket ghep chong dung duong han g6c

a. Cau tao

Hai cau kien ct~t chcng len nhau, dung duong' him g6e lien ket chtmg lai, Doan chong len nhau a l~y thea yeu d.u b6 tri atiOng han, a;?; 5t· Trona

. mm' b

lien ke't ghep chong co th~ dung dUdng han g6c canh (hinh 2.15a) hoac

duong han goc dftu (hinh 2.15b).

d)

b)

++---r-j

Hinh Z 15. Lien kat ghep chong

Vi duong han g6c co ling su[ft hun va co t~p trung tmg suat IOn nen it dung dang thdi ca hai loai dUdng han (hinh 2.15c), d~ W~n ke't khi chiu Iuc Ion, d~c biet kh6ng nen dung eho ke't cau chiu tai trong d9hg.

Lien ke't ghep chang thuong dung d~ n6i cac thep ban co chieu day nho (t = 2 .;- 5mm), d~ lien k6t thep hinh va thep ban (hinh 2.15d).

h. Tinh toan lien ke't ghep chang chju hje tr\1c

Do tfnh phuc tap khi lam vi(k cua dudng han gee nen vi~c tinh toan rnang tinh quy tfoc va duoc ki~m tra bAng thuc nghiem, Duong han g6c canh va g6c dfiu duoc tinh toan nhu nhau. Khi chiu luc true N (hinh 2.15 a) coi nhu ling suat ph an be; d~u dec thea ducng han va bi pha hoai do d.t. D9 ben cua duong han duc;fc ki~rri tra dang thdi theo hai bet di~n 1 va 2 (hinh 2.9b).

(2.9)

66

KET CAU THEP - ct.U KI~N CO BAN

- Tift dien 1 (thea v~t lieu dtidng him) N <f. f3fhf L1w - wfYc'

_ Tie't di~n 2 (thea v~t l:i~u cua thep co ban tren bien n6ng chay) N <{.

A h '"" I - wSYCJ 1-'5 f./...J w

(2.8)

trong do: hi - chieu cao dudng han goc;

L lw - tang chieu dai tfnh toan cua cac duong him, lw Iffy bang

chieu dai thuc t€ cua dUdng han tru di 10 mm k~ den chfft lucng khong t6t d dAn va euoi dlidng han;

lc - h~ so' digu kien lam viec cua lien ket;

Pp fis - cac h~ so' chieu sau n6ng chay cua dUdng him ling voi die' tiet dien 1 va 2 My theo bang 2.6, phu thuec VaG phuong phap han va vi tri cua dU6ng han trong khong gian khi han.' Khi han tay Pf= 0,7; {is = 1;

{wr. {ws - cudng d9 tfnh toan chiu d,t quy uoc cua thep duong han

va thep cd ban tren bien nong ehay. Gia tri cua chUng Iffy thea §2.2.

Trang hai dieu kien (2.8) va (2.9) gia tri nho nha't trong hai tich s6 ~ffwf va 138 fws tuong ling vdi tie't dien co kha nang chiu lire yeu hon (tie't dien pha hoai). Khi han tay thudng dieu kien 2.81a quyet dinh,

Khi thiet ke' nen chon truce chieu eao duong han hf (dua theo chieu day nho nhat cua cac ke't diu dUQc lien ket tmin), tit do tinh ra t6'ng chieu dai cAn thie't cua cac duCing han:

N

I1w = ,

hf(~fw)min t.

trong d6: (f3fw)min - gia tr] nho hen hai gia trj f3rfwf va f3Jws'

Chieu dai tinh toan cua dUdng han lw c~n thea man cac yeu d.u sau: - Chieu dai toi thi~u lw ~ 4 hr va lw ~ 40 mm.

- Rieng voi dUdng han g6e canh lw ~ 85 f3rht

Truong hC!P lien ket thep hinh kh6ng doi ximg bang' cac duong hall g6e, vi d1,1 d6i vdi 'cac thep goc (hinh 2.16) do Jl.;ic true N kh6ng nam giira hai

(2.10)

Chuong 2. LIEN KEf

67

dlidng him nen luc tac dung vao m3i dlldng han se ti l~ nghjch vdi kho:3.ng each tit trong tam d~t luc den mbi dttang him elva e2'

Gia tri cira Iuc Nl =. kN d~ tinh dUdng han so'ng, va N2 = (1 - k)N d~ tinh dlidng han mep, Co th~ la'"y k thea bing 2.7 phu thuoc vao loai thep goc va each bo' trf chung khi lieu keto Tinh dUQc N1, N2, thee 2.10 xac dinh kich thuoc cac dlidng han sO'ng va mep.

Bing 2.6. H~ so p,w p. cua dllOnghim gee

Phut1ng phap him va VI tri cua dutlng Gifl trl cua f3r va P. khi chif§u cao
rlU'Ong kinh day Mn himtrong H~s6 cu~ duong him h",mm
kh6ng gian khi
d,mm han 3-8 9-12 I 14 -16 218
.
Trong m{mg P, 1,1 0,7
Him t1,r d¢ng khi (lien k€t canh I
d=3.;-5 Ps 1,15 1,0
Wi ban bt,mg)
Han tl! d¢ng va ntia 13, 0,9 0,8 I 0,7
tl!dQng khi Nam ~ -~
d=1,4+2 13, 1,05 1,0
.---~-
Han tay mia tl! dOng Trong mang, Pr 0,7
voi day han d~c .~----.~--
rf = $; 1,4 ho~c r6ng nam, d(mg, 13. 1,0
nhoi thu6c han ngang,[lglJ'QC Hinh 2.16. Lie.n kat thep goc vdl thep ban

Vi du 2.2. Thie't ke lien ket him giira thanh g6m hai thep g6e so hieu L 100 x 10 v6i ban thep co t = 12mm; N = 700 kN (hinh 2.16). Thep mac CT34, co CtfClng <19 tinh to an t= 2100 de.N'cm", cucng d9 ben ti§u chuftn f .. ::: 3450 daN/dm2• H~ so dieu ki~n larn viec

eua ket ciu Yo ="1. . .

Thee bang 2,1 vdi thep CT34 dung que him N,42 co fw( = 1800 daN!cm~; t; = O,45i'~ ::: 1552 daN/cm2• Dung phucng phap han tay nen j3r= 0,7; /3.;:::: 1.

Chon h,:: 10 mm. Theo bang 2.7 c6 h;tc tac dung VaG du'Ctng han song N, = O,7N va durmg him mep N2 = 0,3N. Chieu dai coin thiet cua cac duong han song lWI va duong him mep lw2 duqc xae dinh thea (2.10)

I _ 0,7N

wI - 2hr(~f"')rnin 'YQ

lw2 = 0,3N

. 2hf(~f"')m;" Yo

N

68

KET CAU THEP - CAU KISN CO BAN

Trong do:

(j3f",)"'n = P,f"" = 1260 daN/cm2; I :: (0,7.70000) = 194cm'

wI (2.1.1260) , ,

I = (0,3.70000) = 8 3 em'

... 2 (2.1.1260) , ,

Hinh 2.17. Hinh cua vi dl,l 2.2

Lf{y 1."1 = 20 cm; lW2 :: 9 em. Lien U"t nhir hinh (2.17);

Ki~m tra dieu ki~n Iw ~ 85 P/l-,= 85.0,7.1 = 59,5cm. Cac dUdng han g6c canh deu thoa man.

Bing 2.7. H, so phin pMI n9i life Nkhj lien ket cae thep goc vai thep ban

La?i ihElp g6c Gach lien k€t k 1-k
~u~nh _·rF 0,70 -, 0,30
KMng deu C<;lnh han -··wr 0,75 0,25
theo C<;lnh ngan
I
liLi
KhOng deu canh han -. 1-1-.-
lheo canh dal I 0,60 0,40
I
I ChU011g 2. llEN KET

69

3. Lien ket co ban ghep

a. Cau tao

Luc truyen tit cAu kien nay sang cau ki~n kia qua cac ban ghep, esc ban ghep duoc lien ke't voi thep co ban blrng cac du'dng han g6c canh (hinh 2.18a), goc d§.u (hinh 2.18b) hoac ca hai Ioai (hinh 2.18c).

a) ::::::::::::,,::::::::::::~~,~ c)
t 1:,::::::::,r:::::::::1 t
b) d) ::Ir
It
~ II ~
II
!!
"II i 10·20 ~f

l ~t, l

II "1

::
- II
~ II ~
II
~ ~ l l50mm

.. "

Hinh 2.18. lien ket co ban ghep dOi vdi thep tam

Lien ke't co ban ghep co uu di~m la khong phai gia cong mep cau kien nhung lai t6n thep Him ban ghep. Ngoai ra, trong lien ke't co ung sua't t~p trung Ion vi vf).y khong nen dung d~ chiu ill tr~mg dQng. D8 giam ling suat t~p trung iJ die goc vuong ngudi ta cAt vat canh cua ban ghep (hinh 2.18d) va d~ lai doan 50 mm khong han.

a)

•. ::m: t

b)

.. I:::::::::::::IL~:::::::::I } ~:tvOt

c) ~[f lIS } ~

Hinh 2.19. Lien ket cc ban ghep dOl vai thep hinh

(2.11)

70

KEr CAU THEP - CAU KI~N CO SAN

Lien ke't co ban ghep eo th~ dung cho thep ban (hinh 2.18) hay thep hinh (hinh 2;19). Khi noi thep g6e dung ban ghep IS. thep g6e (hinh 2.19b). Neu bG r9ng ciia canh thep g6c can noi b ~ 130 mm thep goc nOl se dlic;1c d.t vat d~ cac du:ong han g~n true truyen luc hen, lam viec t6t hon (hinh 2.19c).

h. Tinh toan lien ke"t han co ban ghep chju h!c tr9c

Vi~c ki~m tra b€'n eua lien ket co ban ghep dUQc tien hanh thea hai di€u ki~n:

- Ki~m tra d9 bgn cua cac ban ghep. D~ cac ban ghep truyen duoc Iuc giua cac c(u ki~n co ban, yeu cAu

trong d6: Abg- tang dien tich tiet dien die ban ghep; A - dien tfch titt di~n ea'u ki~n co blm;

- Ki~m tra d9 bgn cac dUdng him g6e thea hai tiet dien 1 va 2 b~ng cae cong thuc (2.8), (2.9).

Khi thiet ke, thuong chon truce dien tfch ban ghep theo (2.11), sau do Huh chieu dai cAn thiet eua duong han theo (2.10).

a. cilu tlilo .

Lien ke't h5n h~p la lien ket doi dAu eo them cac ban ghep vdi cac dUdng . him goc (hinh 2.20). Ban ghep dung tang cuong cho dUGng han d6i dAu khi n6 khong dil chiu luc, Lien ket h6n hop dung lien ket thep ban (hinh 2.20b) hay thep hinh (hinh 2.20a). C6 th~ dung mqt hoac hai ban ghep. Lien ket hOn hop e6 ung suftt t~p trung lon, mat khac phai bao nhan mat dU:dug han dOl d~u mdi d~t dttQc ban ghep, t6n cong nen it dung.

b. Tinh to an lien ket han hgp chju hjc tr\lc

Khi tinh toan lieu ket han hop chiu Iuc true N (htnh 2.20b) coi nhu ung suat tro~g dltdng han doi d~u bAng ling suil't trong cac ban ghep. Di~u kien bgn cua lien ket dUQc ki~m tra theo cdng' thuc

(2.12)

Chuang 2. LIEN KEr

71

trong do: A - dien tich tiet dien thep co ban;

I-4.bg - t6ng dien tich tie't dien cac ban ghep;

fwt (c) - cucng de? tinh to an cua duong him doi dfru khi chju keo (hoac nen).

b)

a)!=====~~~====l

~ f CDtf

l l50mm

I •• ~

, ""t :::::::. ::::::: ;

Hinh 2.20, Lien ket han hC;Sp

Khi thie"t ke', chon trudc ban ghep co chieu rQng gfin bfuIg chieu l'e?ng thep ed ban (d~ truyen luc deu hon), bO'tri dUdng him d6i dAu, sau d6 tinh Iuc truyen qua han ghep Nbg == O"w ... Abg' T6ng chieu dai cftn thiet cua duong han g6e d~ lien ket mQt him ghep b mot phia CUD. lien k€t:

:Ll = Nbg

w (~fl1Jmin hiYe '

(? 1 ~')

.;..I. d

trong do: (J3fw)min - tr] s6 nho hon trong hai tieh s6 Prfw{ va Psfws'

5. Tinh toan lien ket han voi dLtang him g6c chju momen va hrc c~lt

Lien ke't chiu Iuc nhu hinh 2.21. Digu ki~n bgn cua dl1dng ha~ ducc ki6m tra nhu sau:

- Khi chi eo momen u6n M tac dung, tinh theo v~t li~u du'dng han (W[t di¢n 1)

M

'tIM = W ~fw(1c wf

(2.14)

thea v~t lieu cua thep co ban bien ncng chay (tiet dien 2) M

't2M = -- :::; fws 'fc'

Wws '

(2.15)

( M J2 (V J2

'ttd = Wws + Aws 5fws'Yc·

(2.19)

72

KEr CAU THEP - CAU KI~N co BAN

trong d6: W wf= ~fhf L:! - mornen khang cua dUdng han thea tiet di~n 1; W ws = ~JtrL l! - momen khang cUa duang han thea ti€t dien 2. 6

Khi chi co luc cAt V tac dung, tfnh theo thep dl1C1ng han (tiet dien 1)

V

'tlV=-· ~fwfYc; (2.16)

Awr

theo v~t li~u thep co ban tren bien n6ng ehay (tiet dien 2) V

't2V = A s.fwsyc;

ws

(2.17)

trong do: Awl' Aws - di~n tich tfnh toan cua tie't dien duong han tuong .

ung vdi cac tiet di~n 1 va 2, AWf = ~{lr :2.)w ; .

Aws = ~shfLlw'

- Khi ca momen uO'n M va luc ciit v tac dung d6ng thdi. DUdng han diroc ki~m tra b~n thea ung suat tang· (cqug hinh hoc cac vecto ling suat thanh phan, khac trang thai img' sufft ph§.ng trong dtidng han d6i dfiu) thea tiet di~n 1.

(2.18)

theo tiet di~n 2

Vi d~ 2.3. Tinh lien k6t congxon la him thep vao cQt chu I, hAng cac dtiCJng him g6c. Ban thep co ti6t di~n 500 x 12 mm, chiu lue V = 700 kN d?t l~ch tarn so vm dtiCJng him doan e = 150 mm (hinh 2.21). Thep co cui1ng dQ tinh toAn f= 2100 daN/cm2; ctfong de) tuc thci tieu chu~n fu = 3450 daN/cm2• Dung que han N42, phuong phii.p han tay. H~ s6 di€u ki(l;n lam vi~c eua k6t c~u Yc = 1.

Chon h, = 12 mm; lw = 50 - 1 = 49 ern. VCii que han N42, him ta co fwr = 1800daN/cm2;

fwo = 1550 daN/cm2; ~r= 0,7; P. = 1. .

Tuong tl,t cac vi du tntac (Pfw)miD = Prfwf = 1260 daN/em2·tuc la tiet dien tinh toan 13. tiet dien 1 di qua d1.1ong han. .

Mornen l~ch tarn: M = Ve = 70000 x 15 = 1050000 daN em

Chmll1g 2. LIEN KET 73

Hinh 2.21. Hinh cua vi dl;! 2.23

Theo (2.14) xac dinh (:tng suITt trong dU:dng han do m6men gay nen

M 6M

t - - .

1M - W - 'lH.h [2 '

w( ~I-' f f w

r = 6x 1050000· = 1561,8 dal-I/cm". 1M 2xO,7xl,2x49:1

'I'heo (2.16) xac dinh tmg suat do h;IC dt gay ra

_ V V.

t1v- -= ,

A,.,r 2Prh{l",

'flv"" 70000 :::: 850,3 daN/cm2,

2xO,7xl,2x49

D9 Mn cua duong han duoc ki~m tra theo hinh (2.18): tl.d:::: ~'f~M + 'tiv = J1561,82 + 850,32 ;

'ftd :::: 1778 daN/cm2 < fwr:::: 1800 daN/cm2• Lien k~t du ben,

§2.4. lING SUAT HAN vA BIEN HINH HAN

1. SiJ' phat sinh U'n9 suat han va bien hinh han

Khi han xong, do anh hucng cua nhiet dg, ecru kien thuong hi cong venh, hien tuong do goi 13 bie"n hinh han (hinh 2.22). Cling voi hien tuong tren, trong thep cd ban va trong dltdng han nay sinh n9i {tug suat (kh6ng phai do tai tzong ngoai gay ra) goi Iil ung suat him (hay con gqi 1:\ ung suat

74

KEr CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

nhiet, ling suat co ng6t). TUy theo phuong cua ling suat han so vdi dlidng han phan ra (tng sua't co ng6t ngang (hinh 2.22a), va ling suat co ng6t doc (hinh 2.22b).

D~ thily r5 qua trinh hinh thanh ling suat han, ta xet me?t tam thep co duong han tai mep (hinh 2.23).

Khi han thep hi d6t nong de'n nhiet de? n6ng chay. 8\1 phan b6 nhiet de? theo b~ ngang t{(m thep khong dgu va c6 dang cua duong cong e - e (hinh 2.23a). Bien dang dai ciia thep do nhiet de? duc;lc Huh b~ng cong thtrc:

M=alM.

trong do: a - h~ s6 dan no nhi~t cua thep; l- chieu dai han dAu;

At - de? bien thien nhiet d¢, !J.t = tl - t2•

b)

Hinh2.22. t1ng suat him va bhin hinh han

Gia su tam .thep g6m nhirng giiti doc dQc l~p, khong lien ket vdi nhau thi bie'n dang dai cua chung se ti l~ vdi nhiet dQ, tucng ung v8i dUdug cong e - e. Nhtrng do tam thep d~c> cac giai doc gAn ch~t nhau nen ngan can nhau trong qua trinh bien dang. Thea gia thiet tiet dien phAng khi uon, bien dang thuc cua cac gi8.i se thea dl1dng thAng m-m, Hieu so giua bien dang quy 11& (dudng cong e - e) va bien dang thuc (duong m - m) chinh la hi€n dang du cua giai Ni = Me - Mm' Cac hie'n dang nay gay nen ling suat

khi him (0' = Ee = E&i ). Noi eo to ~ 600°C thep h6a dim, mat tinh ben (cac

'.' Ii

giai bien dang tv: do), ung suat him bang khong (hinh 2.23a). Bien dang u6n eua ta'm khi han theo hinh dlit (hinh 2.23a).

f

f: .

Chuang 2. LIEN KEr

75

Khi nguci di, duong cong nhiet dq e - e se giarn va san deu dAn. Khu thep sat duong han (noi c6 nhiet dq cao hon) co lai nhanh hon, nhung bi ngan can bdi vung thep Ian c?n (noi co nhiet dq thf(p hen, cirng hOO), ket qua khu thep sat dl1dng han chiu keo va vung Ian can chiu nen. Bi~u d6 ung suat han va bien dang cua tam thep nhu tr€m hinh 2.23b.

Khi han dOl dftu hai tam thep, bi~u d6 1:ing suat co ng6t dQC 0y (hmh 2.24a) se la cQng cua hai bi~u d5 ftng sua't tren hinh 2.23b. D6ng thci do duong han ngan can su bien dang eua hai tam thep nen phat sinh i'tng sUllt co ng6t ngang ax (hinh 2.24a). Vung giila tam thep, xu huong u6n cong

16m ella t5m thep hi ngan can nen phfit sinh ling suflt keo, hai drill tam lD.

a)

1---
\ \
I
} ,
II
-- -
--.J b)

e

m

e

Hinh2.23

a) bii~n hlnh him va thlg suat him khi han; b) bi6n hinh va lffig suat han.

ung suat nen,

•

ax b)

a)

Hinh 2.24. Bi€u'do U'ng suat him trong dt/CIng han doi duu

2. Cae bi~n phap lam giam lrng suat h~m va bien hlnh han

Dug suat han tlj can b~ngva trong giai doan lam viec deo cua v~t lieu, chung se bi san deu, vi v~y khong anh hUdng de'n kha nang chju luc cua

76

KEr CAU THEP - CAU K!~N CO BAN

lien ke't. Tuy nhien, d trang thai ling suat ph&ng va ling sua't kh61 (khi su phat tri€n bie'n dang deo cua vat li~u kh6 hon) irng sua't han lam tang kha nang phi hoai gion cua ke't ea'u. M~t khac, bien hinh han lam ma't cong stta chua 'ca'u ki~n nen cAn tim each giam trng sua't han va bien hinh han. f)~ thuc hi~n di~u d6 c6 th~ dung cac bi~n phap sau:

• Bi~n phap c(£u tao

- giam s6 h1<Jng dUdog han den mue tol da;

- khong nen dung dUdng him qua day vi bien binh him ti l~ thuan

vdi khat h1<Jng thep nong chay;

- tranh t~p trung dUdng han vao m9t ehB, tranh dl1dng han kin hoac cAt nhau lam can·trd bien dang tt;t do eua v~t lieu khi han.

• Bi~n phap thi cong

- chon trinh t\1 han thich hop. Vi du khi dl1dng han d6i d~u qua dai khong' nen han m9t hrot ca. chieu dai rna chi a th anh die dean nhc va han theo thit tlj 2 - 1, 3 - 2; 4 - 3 (hinh 2.24b). Nhu v~y bie;u dB (tng sua't co ng6t ngang se bi ehia nha va gia tri giarn di;

- tao bien dang nguoe truoc khi han: vi du d~t hai ta'm thep nghi€mg trudc khi him (hinh 2.25), han xong, do co ng6t ngang gay bien

hinh thanh ra thing; .

- dung khuon c6 dinh khong cho.ket ca'u bien dang khi him.

Hinh 2.25. r,o bien d,ng ngll~c khi h~m

B. LIEN KET BULONG

§2.5. cAe LOAI BULONG DUNG TRONG KET CAU THEP

.

1. Cau tao chung cua bulong

Hinh dang va ky hi~u cac kfch thircc chinh cua bulOng cho 'tre!U hinh 2.26. Than bulong 1a doan thep tron, dUdng kinh bulong thuong d = 12 + 48 mm, vdi bulOng neo d tdi lOOmm. Duong kinh trong cua phan bi ren la do, chieu

Chuong 2. LIEN KET

77

dai cua ph§.n than kh6ng ren nha hon chieu day t~p ban thep lien ke't khoang 2~3 mm. Chieu dai cua phan ren lo ::::: 2,5d. Chieu dai bu16ng

l = 35.;- 300 mm tuy thea yeu cau sit dung.

Mu, ecu (dai 6c) cua bulong thucng eo dang htnh luc giac, kieh thucc nhu nhau. Long den (d~m) hinh tron dung d~ phfin ph6i ap luc cira ecu len mat thep cd ban.

Tuy theo each san xuat, vat li~u va tinh chat lam viec cua bulong co cao loai sau: bul6ng tho, bulong at) chinh X3.C binh thuong (bulOng thuong), bulong a9 chinh xac cao (bulong tinh, bulfmg chinh xac), bulong cuong dQ caD, bulOng neo.

Hinh 2.26. Cau tao ciia bulong

Tuy theo v~t lieu bulong duoc chia thanh cac ldp dQ ben khac nhau ky hieu 4.6 .;- 10.9 (bang 1.10 phu luc J). Chi] s6 dftu nhan vdi 10 cho biet cuong dQ tuc thdi cua vQ_t lieu bu16ng t; (daN/mm2), tfch eua s6 dfru va s6 thu hai In gidi han chay fy (daN/mm2). Bulong cho cac cong trinh thong thuong nen dung ldp d<,? ben 4.6; 4.8; hoac 5.6.

2. Bulong tho va bulong thU'dng

Bulong tho va bulong thuong dl1~e san xuat tu thep cachon bang each ren, dap. D<,? chinh xac thffp nen duimg kinh than bulong phai lam nho hon dudng' kinh 16 2 .;- 3 mm.

L6 cua loai bulong nay duoc lam b{.ng each d()t hoac khoan tung ban rieng reo Dt)t thi mat 16 khong phang, phan thep xung quanh 16 2 .;- 3 mm hi gion vi bien cung nguoi. Do d9 chinh xac khong cao nen khi ghep t~p ban thep cac 16 khong hoan toan trung khit nhau, bulong khong th~ tiep xuc ch~t voi thanh 16 (ky hieu 16 loai C).

78

KEr cAu THEP - cAu KI~N co BAN

Loai bulong nay re, san xuat nhanh va d~ d~t VaG 16 nhung chat lucng khong cao. Khi lam viec (chiu truct) se bien dang nhieu, vi v$.y kh6ng nen dung chung trong cac cong triuh -quan trong va khi thep co ban co gioi han chay fy > 3800 daN/cm2. Chi nen dung bulfmg tho va bulong thtidng khi chung lam vi~c chju keo hoac d~ dinh VI cac ca'u ki~n khi lAp ghep.

3. Bu.ang tinh

DuCJc san xua"t tit thep cacbon, thep hop kim tha'p bAng each ti~n, d<} chinh xac cao, fh1dng· kinh 16 khong IOn hen dUdng kinh bulOng qua O,3mm. D~ tao 18, dung may khoan tung ban rieng re hoac khoan ca. ch6ng ban theo khuon mAu de'n dUdng kfnh thie't ke'. Phuong phap khoan cho 16 d<} chinh xac cao nhttng nang sua"t thap, Khi ban thep mong co th~ dQt tung ban rieng tdi dUdng kinh 16 nho hon duong .f._!l,lh thiC't It€' tit 2 + 3 mm, sau do khoan md r'Qug ca chdng ban dB. dQt de'ndudng kinh thie't ke'. Phuong phap Day t~ dung dUQC cac uu di~m cua dQt va khoan nen nhanh va chinh xac, loai hi) dti<!c phan thep quanh 16 bi gion do qua trinh dQt.

L6 bulong tinh nhjln, chat luong cao (ky hieu 161o~i B).

Khe he, giua bulong va 16 nha nen lien k€t ch~t,c6 th~ lam viec chiu cAt tuy khong' bAng bulong Ctidng de? cao ho~c dinh tan.

Do tinh phuc tap khi san xuat va Hip d~t bulong VaG 16 (phai dung btia go nhe) nen loai buldng nay it dung.

Bu16ng tinh co cac lop d<} b~n tuong tv bulong tho va bulong thuong,

4. Bulong cltong de? cao

Bulfmg cuong dQ cao duoc lam tit thep hop kim (40Cr; 38CrSi; 40CrVA; 30Cr 3MoV), sau d6 cho gia cong nhiet,

each san xua't bulong cttdng dQ cao gi6ng bulong thuong, co d:9 chinh xac th3:p, nhung do dtt~c lam bAng thep cuong dQ cao nen co th~ van ecu rat ch?t (bbg cM do Iuc, ... ) lam than bulong chiu keo va gay I\1C ep rat IOn lEm t?P ban thep lien keto Khi chiu luc, giua m~t ti6p xtie cua cac ban thep co Iuc ma sat IOn chO"ng lai sv truct tuong dO'i giua chiing. Nhti V?y luc truyen tu cau ki~n nay sang ca'u kien khac chu yeu do h;tc ma sat.

D~ dam bao kha nang chiu luc cua lien k€t bulong cuong de? cao, cfi.n gia cong mat cac cau kien lien ket d~ tang tfnh rna sat. Vi du chai bang' ban chai s~t, danh bAng bQt kim IOSli ...

Chl(ung 2. UEN KET

79

Bul6ng cuong d{) cao d~ che t~OJ kha nang chiu luc Ion, lien ket it bien dang nen ducc dung rQng rai va thay the cho lien ket dinh tan trong cac ket cau chiu tai trong nang va tai trong d(>ng.

..... ... ., A .. " ....

§2.6. su LAM VII~C CUA LIEN KET BULONG

'" ., _ ..,.A

VA KHA NANG CHIU urc eUA BULONG

1. 5" lam vi~c chlu trl1<?t cua liim ket bulong tho, bulong thltdng va bulong tinh

a. Cite giai do~n chiu hie

Do v?n ecu nen bul6ng chiu keo va cac ban thep bi xiet chat, giila mat tiep xuc ena cac ban thep hinh thanh Iuc rna sat. Tuy nhien, luc rna sat nay khong du IOn d~ tiep nhan hoan toan h.1C tni'Jt do tai trong ngoai gay nell. Khi chiu luc tnrqt su lam vi~c cua cac 10:,\i bulong nay chia lam b6n giai doan,

• Giai doan. 1: Iuc trtiqt do ngoai luc gay ra con nho hon luc rna sat, cac ban thep chua hi truQt, bulong chua chiu tM ngoai luc b30 ban atiu (hinh 2.27a).

• Giai doan 2: tang tiii trong ngoai, Iuc tntc;lt bat dftu Ion hon Iuc rna sat, cac ban thep tnic;:lt tuong d6i vdi nhau, than bul6ng ti sat vao thanh 16 (hinh 2.27b).

• Giai doan. 3: trong giai doan nay Iuc tntcJt truyen qua lien kC"t chu yeu bang sl,i ep cua than bulong len thanh 16. Than bul6ng chiu cat, u6n va keo (do rnii bulong ngan can su u6n tv do cua than).

• Giai doan 4: Iuc trtrot tang tiep, dl) ch~t eua lien ket giam dftn, luc rna sat yeu di, lien ket chuyen sang lam vi~c trong giai doan deo, Lien ke't co th~ bi pha hoai do dt ngang than dinh (hinh 2.28) hoac dut ban thep giua hai 16 bu16ng hoac tii 18 bu16ng den mep ban thep do ap luc ep mat tren thanh 16 gay ra (hinh 2.29).

Hlnh 2.21. Sv lam vi~e eua lien kat bulong

Khe. nang chiu c§.t cua m{>t bulong duoc tinh theo cong thuc [N]vb = {vbytfi,.nv,

(2.20)

80

Y.ET CAU lliEP - CAU KI~N CO BAN

h. Kha nang lam. vi~c chju cAt eua bulfmg

Khi dUClng kinh bulong nho, ban thep day, bu16ng co th~ bi phi hoai do d.t ngang than (hinh 2.28).

0)

--

Hinh 2.28. S., pha ho~1 do cat eua bulon!)

trong d6: {vb - cuang d{> tfnh toan chiu d.t cua v~t li~u bulong, la'y theo bang 1.10 phu luc I;

Yb - p.~ s6 di~u kien him viec cua lien k€t bulong, gia tr! ciia Yb la"y thea bang 2.8.

A - di~n tich tie't dien ngang cua than bulong (phan khong bi

ren), A = 1td2 lay theo bang 2.9;

4

d - duang kinh than bulong:

nv - s6luc;lng mat dt tinh to an cua bulong. Gilt trj nv phu thu(k vao s6lu«;Jng ca'u kien chiu Iuc duqc lien ke't. Vi du, khi c6 hai ca'u ki~n (hinh 2.28a) n ; = 1, khi c6 ba ~a'u ki~n (hinh 2.28b) n; = 2 •...

c. Kha nang liun vi~c chju ep m~t cua bulOng

N tu khoang each giua cac 16 bulong hoac tit 18 bul6ng de'n mep ban thep qua ngAn thi ban thep co th~ hi phil hoai trlic;lt (cAt dut theo cac duong trttgt 2-3, xem hinh 2.29) do tac dung ep mat cua bu16ng len thanh 16. 81,1 ep mat nay c6 ung SWlt eve b9 O'cb phan be' kh6ng d~u theo ehu vi 16, tai di~m 1 co 0cbmax. tai di~m 2 eo ITcb = O. Di3ng thdi trong ban thep t6n tai cac ling sua:-t O'XI O'y va cling phan b6 khong dt!u, d mep 16 co sl,t t~p trung ang suat ax. Ian nhat.

Kha nang chju trlt<;1t ciia ban thep khi coi chieu dai tnit;lt l = a.

S = 2atfv.

(2.21)

Chuang 2. LIEN KET

81

trong do: a - khoang each tu trong tam 16 bulong den mep ban thep; t - chieu day ban thep;

fv - cuong d(> tfnh toan chiu dt cua thep lien ket.

Theo thuyet ben thu III co t, = ~ va khi lilY khoang each t6i thi4u a = 2d, tu (2.21) eo:

S = dt2f,

trong do: dt - dien tieh ep mat quy \ide ella than bulfmg' h3n thanh 16.

GQi 2f Ii ct1dng d(l tinh toan ep m~t quy ufJe feb cua bulong, kha nang chiu ep mat cua m9t bu16ng khi k~ ca h~ s6 dieu kien lam vi~c In:

[N]cb = S Yb = dtfcbYb'

Truong hop t6ng quat khi lien ket co nhieu ban thep

(2.2~)

trong do: (" t) . - t6ng chieu day nho nhatcira cac blm thep cunsr truct

L.... nun ~ .

v6 mot phia (cung' bj ep mat d m9t phia).

x

L-----~---+----------~3

a

y

Hinh 2.29. 51! lam vi~c ep m~t eua bulong

Cudng de? ep mat tinh toan feb cua bul6ng phu thue?c vao v~t li~u thep lien ket va .phuong phap tao 16 bulOng: L6 bu16ng tho va bul6ng thuong (16 loai C) do d(>t tao thanh nen chat lucng kern hon 16 bulong tinh (16 loai B) do khoan tao t?-anh. Gia tri cua feb Iffy thea bang 1.11 phu luc 1.

Khi chiu luc, Sl,1 t$.p trung ling sufit quanh 16 bulcng tho va bulong tliuong lOn hen, vi vQY feb cua chting be han ctl::t bulcng tinh. Thi du vdi m.ic tr_er

(2.23)

32

KEr CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

CT34 I feb = 3950 daN/cm2 d6i vdi bu16ng tho va thuong; feb = 4350 daN/cm2 deli vdi bul6ng tinh.

G9i kha nang chiu ep mat cua bulong chi mang tinh quy tioe vi thuc chat la xac dinh kha nang chiu truot cua ban thep.

Bang 2.8. H~ so dieu kt~n lam vi~c rb

f)?C diem cria lien kef Gia fTf Yb
1. Lien ket nhieu bul6ng khi tinh toan ehju cal va ep m?t:
- £)61 va bulOng tinh (dl) chfnh xac nang cao) 1,0
- Bul6ng thO va bulOng oQ chfnh xac binh lhuang, bul0ng cutrng dQ cao kh6ng dieu
chinh 1l!C xi~t dai DC. 0,9
2. Lien ket co m{lt ho~c nhieu bulOng, dlIqc tinh loan chju ep m~t khi
a =1,5dva b = 2d, tMp d~ &en kat co gidih~n chay:
- fy ~ 285 Nfmm2 0,8
- (y > 285 Nlmm2 0,75
GHI CHU: Cac h~ s6 dieu kilm lam vi~c a mve 1 va 2 dl1qc lay 06ng tMi;
a - khoang each dQc thea lI!c, tu map cau kien den lrQng tam cua 10 gan nhat;
b - khoang each gioa trQng lam cac 10.
d - Quang klnh 16 bulOng. Sing2.9. Di~n tlch tiet di~n eua bulong A, Abn - em2

TCVN1916 : 16 . 18 20 22 24 27 30 36 42 48
1995d, mm
But1c ren p, mm 2 2,5 2,5 2,5 3 3 3,5 4 4,5 5
A 2,01 2,54 3,14 3,80 4,52 5,72 7,06 10,17 13,85 18,09
Alii 1,57 1,92 2,45 3,03 3,52 4,59 5,60 8,16 11,20 14,72 2. Sl! lam vi~c chju tntqt cua li€m ket bulong .cHong de;, cao

Trang lien ke't bul6ng cuong d(> cao, Iuc rna sat giua cac ban thep holm toan tie'p nhan luc truQt do ngoai .1VC gay nen (hinh 2.30). Bulong chi chiu keo do s\1 xie't chat ecu tao nen,

D(>lan cua luc rna sat phu thuoc vao Iuc keo P cua bulong do xiet chat eeu (chinh la Iuc ep len m?-t ban thep)

Chuang 2. LIEN KEr

83

N

N

Hinh Z3IJ. SI/lam vi~c ehju tn.t~ ella bulong clICmg d9 cao

Kha nang chiu tntQt; cua m9t bulong ctiClng diJ cao dU<;Ic xac dinh bing cong thuc:

[Nh = fhbAbn Ybl (LJ nf' Yb2

trong do: fhb - cuong d{> chiu keo tinh toan cua v~t li~lU bulong, fhb = 0,7fub, vdi tub lit clldng d9 tuc thoi tieu ehu~n cua vat li~u bulong lilY theo b"ang 1.12 phu luc I;

Abn - dien tich thuc cua tiet dien than bulOng (dB. trii giarn yeu

(2.24)

do ren) l~y thea bang 2.9;

sang2. to" H~ 55 rna SatpV3 h~ sO' dQ tin c~y rb2

--- .. ~.--
Phuvng H~ 56 rb2 khi tat tr(mg va di} dung sai
Phr.rung phap lam S9ch mfjt ph~ng phap dieu H~s6 giila dl.liJng kinh bul6ng va 10 0. mm
chlnh Ilfc masat
cua cac cau ki~n d~ lien Mt xiet p
DQng va J= 3+ 6; f)Qng va 5= 1
bul6ng Tlnh va 5= 5+ 6 Tinhva 5;;;;.1+
1. Phun cal lhach anh ~ b(Jt kim TheoM 0,58 1,35 1,12
lo<:ti. - 0,58 1,2 1,02
Theo a
2. Phun eat ho~c bQt kim Io;;ii sau do TheoM 0,5 1,35 1,12
phun san kern hoac nh6m. Theo a 0,5 1,2 1,02
3. Bang ngQn lera hoi dot, khOng c6 TheoM 0,42 1,35 1,12
1(Jp baa v~ m~t kim lo~i. Thea a 0,42 1,2 1,02
4. Bang ban ehai s~t, khOOg cO lop TheaM 0,35 1,35 1,17
san baa v~. Thea a 0,35 1,25 1,06
" ,
5. Kh6ng gia cong be ~ TheoM 0,25 1,7 1,3
Thea a 0,25 1,5 1,2
,
Ghi chu: Phuo:ng pMp a.eu chinh theo M We 1.3 theo rnomen xoan; thea a We It! thea gee qu
ella ecu, 84

KET CAU THEP - CAU KI~N co BAN

Ybl - h~ s6 digu ki~. lam viec cua lien ke't bulong, gia tri phu thuoc s6 Iuong bulfmg chiu Iuc na trong lien ke't !flY nh u sau:

'Ybl = 0,8 ne'"u na < 5;

'Ybl = 0,9 ne'u s s na < 10; 'Ybl = 1,0 ne'u n. ~ 10.

Il - h~ s6 rna sat lay thea bang 2.10;

'Yh2 - h~ s6 dQ tin c~y c1ia lien ke't Ia:-y theo bang 2.10;

"r: s6 hrong rn~t phAng rna sat tfnh toan, nf phu thuQc s6 111~ng cau ki~n duqc lien ke't: khi co hai ban lien ke't vdi nhau (hmh 2.28a) "r" 1; khi c6 ba ban (hinh 2.28b) nf= 2, ...

3. SI/ lam vi.c eua bulong khi ch]u keo

Khi ngoai luc c6 phuong song song vdi than bulong, tac dung len lien k€'t lam tach rdi cac phan to' cua lien ke't, gay cho bul6ng chiu keo (hinh 2.31).

N/2~

, "

t N/2

Hinh 2.31. Sl!lam vi~c chiu keo eua bulong

Cha"t h.1c;:1ng cua 16 va b~ m~t than bu16ng khong anh hUdng den kha nang chiu keo cua bu16ng.

L1;I'c keo ban d~u (No) trong than bu16ng do xiet ecu ciing kh6ng lam giam kha nang chiu ngoai luc keo eua bulong, boi Ie No luon tl,t can bang vdi 11;1'c ep len cac ban thep. Khi tac dung vao lien ket ngoai luc keo N, lam cho luc ep giua cac ban thep giam xuong chi con N'o = No - N (khi N < No)' day ciing chinh 18. h;te keo tac dung len than bulong (do tfnh tu can bAng giua l,!c keo trong than bulong va Iuc ep len cac ban thep), Va t6ng luc keo trong bulOng Me nay la NbJ = N + N'; = N + No - N = No' C6 nghia la, khi

Chuang 2. LIEN KET

85

N:$; No thi luc keo trong than bu16ng khong d6i va bang' No' Khi ngoai Iuc keo N bang luc keo ban d:1u (N:::: No) co No ::= 0 DE!l1 Nbl = N, V~y chi khi N ~ No bu16ng rndi chju keo voi tai trong ngoai.

Bu16ng bi ph€!. hoai khi ling suat trong than bu16ng dat de'n cuong de? tinh toan chiu keo cua vat li~u Iam than bu16ng.

Kha nang chiu keo cua mQt bulong duoc tinh b&ng cong thuc

(2.25)

trong d6: Abn - dien tich th1jc cua tie't di~n than bul6ng (trit gi arn yeu do ren) lay thea bang 2.9;

ftb - cuong di) tinh toim cua vat lieu bu16ng khi lam viec chiu keo,

Ui'y thea bang L 10 phu luc 1.

.... ' ") #L .... ' A

§2.7. CAU T~O CUA LIEN KET BULONG

1. Cac hinh tuc cau tao ciia lien ket bulong

Tuy thea hinh thtrc cau tao co lien ke't dCii dfru co bun ghcp hO(H; lit]} ket chong.

a. Doi voi thep tam

Co th~ dung lien ke't do'i dftu co hai ban ghep (hinh 2.32a) hay c6 mot him ghep (hinh 2.32b) hoac dung lien ket chang (hinh 2.32c).

Lien ke't co hai ban ghep doi rung nen truy~n h;ic tCit. Lien ket co mc'?t ban ghep va lien ket chong co d(j l~eh tam nen chiu momen uon phu, vi v~y so bu16ng cAn tang 10% so vdi tinh toan,

Khi n6i dCii dau hai ban thep c6 chieu day khac nhau cftn dung them ban d~m (hinh 2.32d)] sobulong phfa c6 ban d~m cAn tang 10% so vdi tinh toan.

h. Doi voi thep hinh

Khi lien ket d5i dau, cac thep hinh duoc noi b&ng cac ban ghep (hinh 2.33b]c,d) va co th~ n5i b&ng thep g6c (hinh 2.33a).

Do thep hinh cling nell khi dung mqt ban ghep kh6ng c~n tang so bulong vi d{> Iech tam 8.nh hudng it den su 113. m viec cua lien keto

a)

b)

86

KEf CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

Lien ke't ch6ng co cau tao d6i xtrng lam viec t6t han (hinh 2.34a). Khi thep h.inh lien ke't kh6ng d6i xirng vdi diu kien mE!m (hinh 2_34b) cAn tang so' bulong len 10% so vdi tinh toan d~ k~ d6n st;i l~ch tam.

D61 vC1i lien ke't bu16ng cuong dQ cao chiu tai trong d9ng hoac rung uQng, ct~ tranh hien tliQng long dAn ecu phai dung ecu phu d~ ham hoac han cham hay lam bet mQt sl5 reno

a) b)
++::++ ++::++
++::++ ++::++
~ I I II I I !> S ( I I II I ..

c) { Itt! J d) I III' I I
I l
S

~ l I I· s
Hinh 2.32. Cae hinh th((e lien ket thep blm bang bulong

.:tBonOMP

Hlnh 2.33. Nol thep hlnh b~ng bulong

Hinh 2.34. Lien ket thep hinh vai thep ban

Chuong 2. LIEN KEr

87

2. Bo tri bulong

Vi~c bo tri bu16ng phai dam bao yeu cftu truyen luc tot, cau tao don gian va d~ che tao.

1) Khoang each min a)

N

." - r--r-T--t I
"? I I I I I
<>i -t-t---t-i I
"t:l ! ~,_
~;-. >q_
~ -t--+-+--+ I
-c I
It) I I t t I
c-.i - +.-4--+---+ I
;g ,l2dl2,5dl2,5d,l2,5d,l
..... 2) Khoang each max

c) Call. k~n chiu keo

N

iQ_UMl·

At 12t

N

-

d) Call. kien chiu. nen.

1)--- ----< ._
12d 1611 ."..>
1St 1St ",00
........
p--- -- ..... - ~
I I ." ..,.
00
I I I::: ......
~-+.L+- ... _
t~ ."...,
",,-n N

N N

-

1!l

8t 12t

fjjnh 2.35. 80 tri bulong

C6 hai each bo tri bulong: b6 trf song song (hinh 2.35a) va bo trf so le (hinh 2.35b). Tuy thea kfch thudc ban thep va sO' luong bulong rna chon mQt trong hai each tren sao cho hop IY.

Quy tiDe nhu sau: cac bu16ng nam tren m9t QUdng th~ng goi Ia dU:dng dinh. Cac dUdng dinh n&m song song vdi phuong cua luc tac dung 13. day dinli va vuong goc vdi phuong cua luc goi 18. hang dinh, Khoang each gifta hai bulongcanh nhau tren duong' dinh g9i 18. budc dinh,

88

KET CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

Cac khoang each quy dinh d€ b6 tri bulong va dinh tan tren cflu kisn cho d bang 2.11.

Bang 2.11. Quy dinh bo trf bulong vii dinh tan

Khoang each gh1a trc;mg tam ella hal bulong hay dinh tan theo phllc1ng bat ky: a) nho nhat

- d6i v{Ji bulOng

- d6i v6i dinh tan

b) Ian nhat trong cac dLIOng dinh 0 bj~n khi kh6ng eo thep goe vien d6i vOi cac cau ki~n ehju nen va keo (hfnh 2.35a, b) .

c) IOn nhat trong cac dLICmg dinh a giOa va b bien khi co IMp g6c vien

- tau ki~n chiu keo (hlnh 2.35c) . - tau ki~n chiu nen (hlnh 2.35d)

Khoang each tlttll;mg tam bulong hay dinh Ian den bien ella ca~ ki~n

a) b)

nhe nhat dQC theo II!C

nho nhat vuOng gOc vOi h,re: - khi mep ban tMp bi cat

- khi map ban thap duqc can

16'n nhat

c)

d} nho nhat d6i vOi bul6ng CLKmg d(l cao khi map bal ky trong hUOng bat k§

ChlHhich: d - dlItmg kfnh III bul6ng

t - chj~u day ban mong nhat a ngoed

2,5d· 3d

8dhay 12 t

16dhay 24 t 12d hay 181

2d

1,5d 1,2d 4dhay 8t 1,3d

'Cae khoang each nho rih~t nham dam bao dQ D~n eua ban thep va khong gian Wi thi~u d~ v~n ecu (hoac d~ tan dinh). Cae khoang each ldn nhat d€ dam bao an dinh eua phdn ban thep gifia hai bulong (d6i vdi cau ki~n chiu . nen) va dQ ch~t eua lien ke't, tranh khong cho nude, hoi, bui b~n 19t vao trong lien ke't gay an mon thep.

D6i voi cac lien kgt chju luc nen b6 tri bulong thea khoang each nhonhat d~ lien ket gon va da t6p. thep.

Doi voi thep hinh, vi trf cua cac day bulfmg (cac khoang each at al, a2, n) duoc quy djnh sAn thea kich- thudc tuong (tng ciia tung loai thep hinh (hinh 2.35e). D6i voi thep goc co b€ rC)ng canh b < 100 mm chi b6 tri m9t day bulong tren canh, khi b ~ 100 mm b6 tri hai day ..

Chung 2. UEN KEr

89

3. PhU'dng phap xiet bulong thltong va bulong cLtong d{> cao

a) Bulong th.uang duoc xiet du chat d~ dam bao co su tiep xuc tot giua cac b~ -m~t, khong d.n khong che' luc xiet. Dil ehq.t Ia do mgt cong nh.an dung cle can dai thong thuong (khoang 300mm). ho~c khi dung may xoay d~p thi la khi may blit d§u d{ip .

. b) Bul6ng cuimg d9 cao (bulOng lu« xie't kh6ng ehe): cfin xiet vai toan b9 11!c cang P quy dinh. Cac phuong phap kh6ng che' luc xiet lit:

- Phlldng pluip dung cle do luc (cle momen), co d5ng h5 cho biet momen xoAn, tit do co cac bang d~ tra ra luc ciing cUa bulong. Bang so dua tren CO' Sd cong thirc hoac tren co Sd dinh chuAn qua thuc nghiem,

Gia trj cua momen xo:[n e§n thiet co th~ dl1QC tfnh thea cong thtrc:

M=kPd,

trong do: M- momen xoan, Nm;

p.: Iuc ding trong bulong, kN; d- dUdng kinh bu16ng, mm;

k - h~ so xac dinh bang thi nghiem, VaG khoang 0,2.

N6i chung, phuong phap nay nhanh va re nhung khong' ehinh xac vi co nhieu nguyen nhan 3.nh hUdng den ng§.u I\iC xoAn chu khong chi do IlJc xiet: chat Iuong va d9 ehinh xac cua ren, chfit ht<Jng. cua ecu, mire d(> boi trnn, su rna sat giira ecu va m~t ban thep, tinh dan h5i cua tay don cle do ,

. hrc ... Cle phai duoc dinh chuan hang ngay bang kich thiiy Iuc, hoac mbi khi 'dung vdi bulong dUdng kinh khac,

- Phuong pluip quay them ecu. Mdi d§u dung cle h;te xiet de'n momen xoan khoang 40; 60 hoac 70% luc keo can thie't P cua bulong. Sau do tang lire keo bftng each van tie'p eeu rnQt goc tuong ling 120°; 90° hoac 600so y(ji vi tri.ban d<1u. Khi van dn danh dau vi tri ban d:1u va vi tri sau khi van

• • • 4 ~

them cua ecu.

Phuong phap nay cho dq ehinh xac cao hOO so vCri. phuong chi dung cle do 11jc, dam bao luc ding d~u hon giua die bulfmg,

- Phuong pluip do true titp: dung vong d~m rung, hinh dang d*c biet, c6 cac mau 16i (hinh 2.36) khi xie't ecu thi mflu bet ra va lam giarn khoang each giua ecu va yang d~m; do khoang each nay, se bi&'t duqc luc cang. Khi su dung phuong phap nay, phai tuan thii rat ky quy trinh l~p d~t rua hang ehe'tao.

90

KET CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

V ong d~m co mau 16i

Hinh 2.36. Vong d,m c6 mau 101 va nguyen tac xlet bulong

§2.8. TrNH ToAN LIEN KET BULONG

1. Tinh lien ket bulong khi chju Il/c true

a. Chon du<tng kinh bulong va kich th1.ioe cac ban ghep

c(u tao va li@n ke"t nhu hinh 2.37. Cac lien ke't trong cUngmQt effu kien chi nen dung mOt loai dUdng kinh bulong, Trang pham vi toan cfmg trinh d~ da phitc t~p nen han che'tol da bulong co dtidng kfnh khac nhau. Trang cac cong trinh thong thudng nen dung bulong dUdng kfnh d ::: 20 ..;- 24 mm. Trong cac cong trinh n~ng dung bulong co d = 24 ..;- 30 mm,

Kich thudc blm ghep chon sao cho:

LAbg ~A,

trong do: Agb - tang di~n tich tiet dien ngang cua cac ban ghep; A - dien tfch tie't dien cua effu kien duoc lien ke't.

.. . ..

Chigu rQng va dAi cua cac ban ghep Iffy thea di~u kien b6 tri dii. s6 bulong cftn thie't. Nen b6 trf s6 bulorig thea hang t6i da d~ truyen luc d€u thea chi€u ngang cau ki~n (vuong goc vdi phuong cua Iuc),

Chuang 2. LIEN Kfr

91

Ban ghep
N I I I~I : N
;
... S II S -------- N ~

+ +:1+ +
I I
,:.. + +11+ + .~
II
+ +!!+ +
11 N

Hinh 2.31. Lien ket bulong ch!u h!c true

h. Tinh to an so hrong b'uldng theo chiu ciit va ep m~t

D5i vdi bulong tho, bulong thuong va bulong tinh, s6 luong bu16ng can thiet ducjc tinh theo cong thuc:

> N

n_ ,

[N]minb t,

(2.27)

trong do: [N]min b - gill trj nha hen trong hai giii trl [N] vb xac djnh thea (2.20) va [N]cb xac dinh theo (2.22);

Yc - h~ s6 digu kien lam viec cua ke't cf(u.

Nguoc lai v{ji bai to an thiet ke, trong bai toan ki~m tra ben, s6 bulong n da

. .

biet nen cong thuc ki~m tra ben cua lien ket c6 dang:

N ~ [N]minb Yc• n

(2.28)

Sau khi da c6 so bulong din thiet n thea (2.27) se b6 tri chung theo cac yeu cftu cau tao d mue §2.7.

. .

Cau kien co ban bi giarn yeu do 16 bulong, nen d.n ki~m tra ben cac ban thep theo cong thtrc:

(2.29)

trong d6: An - dien tieh tiet dien thuc eua ban thep duoc lay nhu sau: - D6i vdi bu16ng tho, bul6ng thuong' va bul6ng tinh:

+ Khi bul6ng b6 trf song song (hinh 2.38), tie't di~n ki~m tra ift tiet dien 1-1 : An = A-AJ, trong d6A] = mtdjla dien tich giam yeu do cac 16

N

92

KET CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

bu16ng gay ra, VID m Ia so luong 16 tren 1 hang bulong; t- chieu day cAu kien meng nhfft;. d. - duong kinh 16 bu16ng.

+ Khi b6 trf bulong dang so Ie thi dien tich giam ye'u Hfy tq s6 IOn hen trong hai trj so sau (hinh 2.39a):

Giam ye'u do cac 18 xe'p tren duong 3

thang 1-5.

11

--t--t

I I

m~--+--+

I t

---$---.

11

Hfnh 2.38. Kiem tra ben ban thep

T6ng di~n tich ngang ella cac 16 n&m

tren duong chiJ: chi 1-2-3-4-5 tru di IUQng s2tl(4u) cho mlii doan dUClng cheo gina cac 16; trong d6:

s - budc 18 so Ie, Utc la khoang each song song vdi phirong cua I\iG giila tam cua cac 16 tren hai dl1dng lien tie'p nhau;

t - b~ day thanh thep c6 16.;

u - khoang dUdng 16, la khoang each vuong g6c vdi phuong ella luc gitra tam cac 16 tren hai dudng lien tie'p.

DOl vai thep g6c co 18 tren hai canh thi khoang dlldng 16 u Iii t6ng cac khoang each ttt tam 16 de'n s6ng thep g6c, tru eli M day canh (hinh 2.39b).

1

b)

a)

2 !

. ~ i)-6 __ _J .4.... __ .1 __

, I ~ I

,I I I =

"',13 I I

- --~--1--~~~

4,/ 1 : I

.~ !T----l---+-- {--

u

5

Hinh 2.39, each xac dinh dr~n lich tht!c

Ybl - h~ so' di~u ki~n lam viec, cho phep k~ den su lam vi~c deo cua lien ke't la"y nhu sau: dOl v(ji dam d~c, c9t va cac ban noi )'bl = 1,1; d6i voi ke't ca"u thanh ciia mai va san )'bl = 1;05 (h~ so' )'bl phai k€ dang thoi voi h~ s6 di~u kien lam viec cua ke't cB:u).

D6i vdi bulong cUdng dq cao s6 luong bulong c~n thie't dliC!C tinh theo cong thtrc:

93

N

na ~ ,

[N]tb Y c

trong d6: [N]tb - kh3. nang chiu lire tnrot ella m9t bul6ng tinh thee (2.24). Ki~m tra bEi'n bin thep hi giam yeu do cac 16 bulong cling ducc tien hanh thea (2.29) nhung do mot phftn clla. luc tnt<;lt dtlQc tie'p nh:iJ.n bAng luc rna sat nen each lfiy dien tich tinh toan All co khac di:

+ Khi chiu tai trong tinh: An;:: A ne'u An ~ O,85A; Khi An < O,85A tinh theo di~n tich quy tioe Ac = 1,18An·

(2.30)

+ Khi chiu tii trong d?ng: dung An d~ tinh toano

+ Khi tinh l{y Ybl :::: 1 vi lieu ket bulfmg cuong' d{> cao kh6ng lam viec dan deo.

2. Tinh toan lien ket bulong chlu keo

Khi lien ke't bulong lam viec chju keo (hinh 2.31) s6ltiQng bulOng can thiat n duc;ic tinh thea cong thuc:

~ N

n ~ [] ,

N tb Yc

trong do: N - luc keo tac dung vao Iien ket;

[N]tb - kha nang chiu keo cua m{>t bul6ng tmh thea (2.25); 't« - h¢ so dieu kien lam viec cua ke't cau,

Trong hili toan ki~m tra hen, soltl<;Jng bulong n da biCt nen cong thtrc ki6m tra c6 dang:

(2.32)

Khi bulong chiu ca cAt va keo d6ng thci, d{> b~n ella chung dU:Qc kj~m tra rieng re thea cac cang thuc (2.28) va (2.32).

3. Tinh toan liim ket bulong chiu mornen va hie c~t

Cac moi lien ket bulfmg chiu momen thong thuong co diu tao be cao vung lien ke't (khoang each hai day bulong ngoai cung) IOn hon nhieu so vdi be r9ng vung lien ket (khoang each hai hang bulong ngoai cung) (hinh 2.40a). Voi cau tao nhu v~Y. g<in dung trong tinh toan coi nhu mcmen din bEing

94

KEr CAU THEP - CAU KI~N CO BAN

vdi tang cac c~p ngAu luc tac dung len nhfing day dinh nam d6i xung nhau qua true cua lien ke't (hinh 2040b).

M = "LNi4 = Nili + N2l2 + .. , + Nii + ... , (2.33)

trong d6: N, - h;lc tile dung len day dinh thu i;

lj - canh tay don cua cac c~p ngAu luc Ni,

a)

fv

b)

Nt = Nmax

+++ +++11 +++ ~

+++II/M +++

+++

Hlnh 2.,(0. Lien ket bulong chlu momen va hIe e;h

Cac l~c N, co th~ dtt<;Jc tinh qua NI 13. tac dung len day dinh ngoai cling N. = Nlli

, 1.

Thay gin trj N, vao (2.33) ta co:

M = (~1 )(1; + Ii + ... + If ... ).

Tit d6 xac dinh duqc h,1C Idn nhift N 1:

N =N = Mlmax

1 max I1i2'

(2.34)

trong d6: lmax - khoang each giila hai day bulong ngoai cling, lmax = ii.

GQi s5 hrong' bulong tren mQt day d mgt phia cua lien ket 13. m, ta c6 hie IOn nhat tac dung len m(>t bulong do M gay ra:

DiGu kien b~n:

N - N max Mlmax

uu=: --= .

m mIJ!

(2.35)

(2.36)

Chuang 2. LIEN KET

95

trong do: [IV] min b - gia tri nhi) nh€lt trcng hai kha nang chiu eAt va ep-m?t cua m,?t bul6ng tinh thea (2.20) va (2.22). D6i vdi bulorig cl1dng 09 cao [N]min b = [Nh tinh thea ding thirc (2.24).

Khi lien ke't bulong chiu d6ng thdi ca momen u6n M va l~c d.t v (hinh 2.40), trong tinh toan coi nhu luc c~t tac dung deu len cac bulong vdi gia tr]:

V Nblv =-, n

(2.37)

trong do: n - so' lucng bulong tren m9t nita lien ke't nhu hinh 2.40.

Cong thirc ki6m tra ben cua bulong do tac dung dang thdi en M va V co dang

(2.38)

Khi thie't ke' nen b6 trf tru6c s6 bu16ng thea phudng b~ r9ng cua cau ki~n (thea s6 ht<;1ng t6i da co th~ d~ xac dinh duqc cac khoang each Ii' Tii d6 tfnh duoc gia tri N max tim sci b9 s6 bul6ng e~n thiet tren m9t day

N

m = max.

[N]minb

(2.40)

Khi co luc d.t V tac dung dbng thdi voi.M nen chon truce sO' bul6ng du rn d~ du tru eho phan tac dung ella V,

4. Ky hi~u bulong, dinh tim trim ban va

Quy dinh ve ky hieu cua 16, ella bu16ng va dinh tan tren ban ve neu trong bang 2.12.

Bing 2.12. Ky hi~u bulong, dinh tan

O'}ng 10 bul6ng, Kyhj~u Ogng /0 bul6ng, Ky hi~u
dinh tim dinh tan
.d~23 Bulong c6 dinh (thO, +
L6 Iron thuemg, tinh)
~ Bul6ng tarn (thO, thtJimg, -+-
La ovan ___ 3 tin.h)
_Wd=22 BulOng ctJcrng d¢ cao .$.-
Dinh tan mO Call 96

KET CAU THEP - CAU KI~N co BAN

D~ don gian hinh Ve, khi tren ke't crlu cO nhieu 16 hoac bulong cung loai thi d.udng kinh ciia chtmg du!jc ghi chung c1 phan chu thich.

Vi dy. 2.4. Thi€t k€ da.u n01 hai ban thep co tiet di~n 260 x 14 mm, chiu h,tc keo d9C true N = 500 kN, dung bulfmg thO nhorn 4.6, co dl1iJng kinh d = 20rnm. Thep co ban CCT34.

Chon hai ban ghep, m6i ban da.y thl = 8mm.

Dien tfeh hai ban ghep:

2Ab, = 2.26 x 0,8 = 41.6 cm2• Dien tich ti€t di~n thep cd biin:

A = 26 x 1,4 = 36,4 cm2•

2Ab, = 41,6 cm2 > A = 36,4 em", ban ghep ali b~n.

Xac dinh kha nang chiu ciit cua mQt bulong theo (2.20): [N]vb = fvb yuAn ...

Vai bulOng nh6rn 4.6, tra hang 1.10 phu Iue I c6 fvb = 150 N/mm2 == 1500 daN/cm2; 'Yb = 0,9; A = 3,14 cm2; n .. = 2, thay vao cong thifc tren co:

[N]vb = 1500 x 0,9 x 3,14 x 2 = 8478 daN.

Xac dinh kha nang ehiu ep m*t cua mgt bu16ng theo (2.22):

[N].b = d(Lt)",iJ<t.Y., = 2 x 1,4 x 3950 x 0,9;

[N]cb = 9954 daN,

trong d6 feb = 395 N/mm2 = 3950 daN/cm2 (tra bang 1.11 phu luc I ung vdi thep CCT34 co {II. = 3400daN'cm~.

So htgng bulong ca.n thiet tfnh theo cong thuc (2.27):

N

n=---

[N]minb r, '

trong d6: [N]"';"b = [N]"b; 'Ye = 1 co:

50000 _

n = 8478 = 5,9 hulong.

LflY n = 6 bulong,

Bulong duc;1c bo tri nhu tren hinh 2.41, thoa man cac yeu d.u cau tao neu 0 hlnh 2.35. Ki~m tra b~n ban thep giarn y€u theo cong thuc (2.29):

N « r«:

A" - I rbj'

Chuong 1. LlfN KET

97

Do bulong bo trf song song nen : An = A -At ~ (26 - 3 X 2,2) X 1,4 = 27,16 cm2 (!flY dlidng kinh 16 bulong bhg 2,2 em); YbJ = 1,1, thay vao cang thuc ki~m tra:

50000 = 1840,9 daN < 2100 x 1.1 ~ 2310 daN - Ban thep dii ben. 27,16

N=500kN

--

++H.+ 0
~
0
++II.-+- a>
,._~ -----' ..., ::..
II 0
++11++ Q>
---c5
~ N=500kN

--

t

Hinh 2.41. H1nh clia vi d .... 2.4

Vi du 2.5. Thie't ke' Win kat hai ban thep gio'ng nhu b vi du 2.4 nhung dung bu16ng cuang dQ cao d ::: 20mm, dl.ldng kinh 16 d, ::: 23mm (dung sai giua dtidng kfnh than bulong va 15 S = 3mm) tit thep 40Cr. M~t efic ban thep dUejc gin cang sach bttng ban chai sAt, khOng co Idp baa v~. Bul6ng duCJc xiet ch;}t bing cHi do h,tc (thee M).

Chon kich thuac eac ban ghep giong nhu vi dl} 2.4.

Xac dinh kha nang chiu It,tc cua m{lt bulong Ct10ng dQ cao theo cang thuc (2.24)

[N]~ = fh0bn 'fU(::) n,.

vai d = 20mm, tra bang 2.9 co di~n tich thy:c eua bulong Abo = 2,45 em". Tra bang 2.10, bAng each lam sach mQ_t ban thep nhu tren co M so rna sat 11 = 0,35; dung sai giua dUdng kfnh than buleng va 16 S = 3mm c6 h~ s6 di? tin c~y 'Yb2 = 1,17. Vdi thep 40Cr tra bang 1.12 phu Iuc I co rub = 11000 daN/cm2, v~y rhb = O,7fub::: 0,7 x 11000 = 7700 daN/cm2• Khi tinh toan gia thie't s61t1cjng bulong nn ~ 5 nhung n. < 10 ta co 'fbl = 0,9. Thay cac dai lUc;1ng trfm vao cang thi1c c6:

(035)

[Nh = 7700 x 2, 45 x 0,9 _'_ 2 = 10158 da'N,

1,17

Trong cong' thirc tren, so lucng mat phAng ma sat n, = 2. S61uc;1ng bu16ng cAn thiet tinh b mi?t hen ciia lien ket theo c6ng thuc (2.30):

+

I I I II I I I

98

KETCAU THEP - CAU KI~N CO SAN

n > N ;; 50000 =: 4 92.

a - [N]b Y c 10158 '

Lay n. = 5 bulong, btl'tri bulong nhu tren hinh 2.42.

1

~ 0
I II +
-.¥ + -+ ~
II ~
\ II
\ II 0
\ C>
\ II
~ II + ~
11
I II
I 0
I II C>
I
~ + II -+ -+
II ~
II 0
I ~
.--- 5 l45l 70 l45l

..... ....

330

Hinh 2.42. 80 tri bulong ctl~ng d{l cao theo v( dl} 2.5

Ki~m tra b~n Mn thep thea cong thuc (2.29) N

A" ~fybl'

Trong d6 di~n tich thy:c ella ban thep An IS. gia tri nha hon trong hai tiet di~n 1-5 va 1-2-3-4-5 (hinh 2.42). Theo tiet di~n 1-5 co:

All = (26 - 2 x 2,3) x 1,4 = 29,96 croz.

Theo tiet di~n 1-2-3-4-5 co:

A.,=A-A]

A = (4+2~3,52 + 92 + ~) x1,4;;o 38,24cm2

Dien tich gl.am ye'u do cae 16 nAm tren duong 1-2-3-4-5:

Al = 3dt -2s2tl( 4u) == 3x2.3x 1,4 -2 x 3,5z x1.4/( 4 x 9) == 8,71cm2

All = 38,24- 8,71 = 29,53 cm2

Nhu v~y tinh theo tiet di~n 1-2-3-4-5 nguy hi~m hon va ta lay All = 29,53 cm2 d~ tinh toano So sanh giua di~n tich thuc c~a ban thep voi di~n tich nguyen:

AD = 29,53 cm2 < 0,85 A = 0,85 x 38,24 = 32,5 cm2