Professional Documents
Culture Documents
Niets van deze mag worden verveé!lvc>udigd en/of openbaar gemaakt worden door
middel van druk, microfilm, andere wijze dan ook, zonder
voorafgaande schriftelijke toestemming van uitgever.
2
_L'-'.L <.A-~"'.L architectonisch
4
In het roerige '69/'70 maak ik kennis met Carel
Weebel'. Terwijl hij meewerkt aan de opera J..!"",C'",,,,Q1"'..,,r'1",.a
zit ik als student in de 'reconstructie' en wil Weebers
advies over onderwijsvernieuwingen. Hij zoiets als: 'Werk
zo gelnakkelijk mogelijk en houd je voorstellen eel'lvc)uc1ü!_
regelmatig en als het even kan . Daarmee
me op het en economisch met je
omgaan en, misschien op het gedachtegoed van
Durand, die met combinatieleer een orde-
"",.,·'nc...., ..' ...",·,....,'" ontwikkelde om en materiële onder-
delen los van hun context samen te voegen tot een bouwwerk.
Weebel' maakt in dat deel uit van een interim bestuur, dat
besluiten uitvoert die in de algemene door
alle aanwezige leden van de ,,1"rlal1nn
5
Staf van de leerstoel Weeber in 1973, van links naar rechts Paul ter Weel, ]aques Nycolaas,
Leen lJal'l Duin, Carel Weeber, Han Michel en Max Risselada
6
vervangen. werkgroepen, adviescommissies,
adhoc commissies en andere overlegorganen zien het licht en
verdwijnen na verloop van tijd ook weer met evenveel ;-,~ ..•.~"~.
Anders dan alle andere die een DOO.Q.'3(~Ll3.F 1uet een
B naar voren Weebel' op de
Dagen van de TH Delft in 1973 zijn nog jonge leerstoel door sec
te verwijzen naar twintig commissies waar hij actief bij betrok-
ken is. Op een affiche met een zich herhalende foto van
kleine staf wekt de dat al deze activiteiten een
enorme op het en onderzoek hebben.
Als hij in decaan van de wordt strandt hij al snel
op wat de is gaan heten. Ook dan kent de
afdeling hoogleraren met een aanstelling van beperkte omvang
en duur. Hun taak in en onderzoek is nooit duidelijk
omschreven en moet nu worden vastgelegd. De betrokken
hoogleraren vinden dit onwenselijk, noemen het onme!nSell1k
en richten hun ongenoegen op de in hun ogen door.l5e.'iila.l~en
regelarij en bureaucratie. 'Geen mensen van vlees en bloed
ze zoeken de
PUDll~::::1tE~1t en bejginneJn, emOleUIK aan~;;esto.B~en door de t11clgeest,
een actie voor behoud van
te verwarren met 'multiculturalisme' anno de
faculteitsraad en vooral die als decaan het kwaad
zij hun zin en worden her-
benoemd. Weeber loopt zoals wel vaker te ver voor de troepen
uit en houdt vast aan de op het model van de radenuniversiteit
gebaseerde besluitvormingsstructuur.
Hij lijkt net zoveel plezier te beleven aan het als aan
het van instituties. Zo neemt bij de van
de waar in de '70 onder paraplu allerlei
onderwijsE;xr-)efllmc~nt:en worden afstand van de
overmaat aan Als een uit de 21ste
eeuw die de n1Ïnes van de faculteit beschrijft
ironisch het eind van de revolutie: 'In dit gebouw . . "" . .,. . . . . . . , . . . ,
omgeven door Technocraten (1910-2010) de
(1970-1980). is men erin geslaagd resten uit de
Prolgre:ssH~ve Tolerantie 0965-1975) terug te vinden. Na 1975
7
Archeologische resten van de TU-Delft volgens Care! Weeber
8
verstoorden het vruchtbare
klimaat voor alternatief en waardoor deze
slechts van korte duur was'. Hoe verstard de bestuurs-
.... "" ... n,r1a
'80 in.
bec1rijisJlev·en nemen
initiatieven om de Nederlandse architectuur weer op de kaart te
zetten. Grote worden vrij om jonge archi-
tecten op weg te in het
culturele industrie bloeit op met discussie-
bijeenkomsten en symposia, tentoonstellingen, boeken en
evenementen, allemaal van dichtbij gevolgd door de media en
van commentaar voorzien door de architectuurtijdschriften.
Weeber haakt hier vanuit de Rotterdamse Kunststichting direct
op in en trekt tal van discussies naar zich toe. Tenlgblikkend
zou je kunnen zeggen dat het intrede
doet en met een ogenschijnlijke verschuiving naar vakinhoud
ook in de architectuur het 'poldermodel' wordt om
tenslotte door te schieten in de van disci-
- van filosofie tot videoclip - en een exotisch stijle(:lei2-
ticisme. Uiteraard loopt Weeber voorop en vertaalt de nieuwe
inzichten over het vak in een voor geaecelltr;lw,ee~rd<e,
or~4arl1S;UH;- en omgangsvormen. Aan de faculteit
'80 met een knipoog naar OMA
voor Architectuur - op, en laat naar het manifest van
De 8 bij het Rotterdamse collectief 'Hard Werken' een pamflet
dat neemt de uit zijn krachten gegroeide
universitaire bureaucratie, de op vakbondsleest n'-'"'U.U~L~'-'~L'-'.U<A.U
seerde en de algehele sfeer van
middelmatigheid. Delft moet weer de belangrijkste architectuur-
schooi van Nederland worden. De TH Delft heet vanaf
9
Technische nu faculteit genoemd,
moet haar universitaire waarmaken. Weeber
voor van het architectonisch en
architectuuronderzoek en neemt halverwege de jaren '80 het
initiatief voor een architectuur voor" rr',ac,C1'
deerden aan TU's: het Durand Instituut. Juist door de lichte
komt dit initiatief niet van de en wordt
later door anderen overgenomen: het Berlage Instituut.
10
Ondanks de bestuurlijke vernieuwing is het architectuur-
onderwijs lang onveranderd had de
Nederlandse architectuur uit de "tTPlrTIT'~rr1In
siède, Grandpré Molière van de antichrist en Van den Broek
van de knellende band van de maar het "",.n"'.-n<
ademt jaren '70 nog van de ÁÁ'-',I".'-'J..U.I.\._J..l.'-,'-'
eeuwse academie waarop politieke en culturele vernieuwingen
geen invloed hebben. Zo wordt de laatste grote r. .... n-.,"" ....... r.."f-a
vóór het door een groep docen-
ten die vanwege hun achterhaalde studie opgaven en didactiek
na de democratisering beter het veld had kunnen ruimen.
Weebel' infiltreert in deze behoudende, door hem ge-
noemde groep, met een experimentele opgave waarin het
architectonisch ontwerpen heel anders benaderd wordt.
<A"".LJ'--.L.uP.J.UIH. is het niet meer voor te stellen hoe provocerend
11
Zwart-wit onderwijs
Situatietekening grensovergang
12
's nachts De 1'1"1'71 CtP1'<;:t1',nnITl uit beide landen is
1000 personen per uur, het oDonlthoud aan de grens mag
maximaal 45 minuten de grens vindt een normale
paspoort- en baJ~a~~eoonl:roJle
W is uitsluitend witte in land Z uit-
sluitend zwart geoorloofd is. Verkleden is noodzakelijk,
het verkleden verandert men ook nog eens van maat: de witten
twee keer zo groot als de zwarten. Bij de ''--'u,'"''
IJ'-'v'-JJ, ........
13
presenteert een mogelijke tussen de onderdelen op
compacte en gestandaardiseerde de selectie
van het beste voorstel door de hele groep, en tenslotte de archi-
tectonische en constnlctieve uitwerking daarvan door steeds
drie studenten gezamenlijk. Uiteindelijk weet niemand meer
wie het precies heeft iedereen wel
het heeft dat het plan is.
In dit proces is Weeber de coach die de verblufte studenten
laat zien hoe snel je tussen en het kleinste detail heen
en weer kunt hij als docent
studenten Een paar voorbeelden:
'Het is geen lineair proces maar
een netwerk met meerdere waar je op verschillende
manieren door heen kunt. ervoor dat iedere of beslis-
gelJaSeel~d is op gegevens die je en dat je weet wat
als vast kan worden verondersteld, en wat door nader te onder-
zoeken factoren in de van het ontwerpproces eventueel
herzien kan worden' ,of: 'Breng alle onderdelen van de opgave
voortdurend tot een gelijk niveau van Probeer
zoveel mogelijk de van te overzien
en voorkom dat je in je plan moet verbouwen.
ontwert)b(=slissJin~;en methodisch vast en stel het op schaal teke-
nen zo lang mogelijk omdat dit is. Denk van
naar klein en en vorm zo t-r.,,"' .......
.-nr,naBi.lr r. .....
14
mediale cultuur van de '90, waarin alles draait om
en de Nederlandse architect in het spoor van 'Remco Haas' in
steeds van top naar top springt. Hij doet dit niet
Oln zijn of ) om met
leermeester een
bouwwerk of architect in een te maar
om studenten te leren de vOOlwaarden voor hun werk onder
woorden te en zich een weg te banen uit het doolhof
van verhalen naar de van het bouwen zelf.
Weeber wil mensen die overal in het van
de toekomst kunnen functioneren. Zijn optimisme is na veertig
onderwijs nog even groot. Hij ziet architectuurstudenten
denk ik als hybride vakmensen in die en realistisch
moeten kunnen op onvoorspelbare veranderingen in
proces en product. Zij moeten radicaal en analytisch zijn, maar
ook flexibel en creatief met de stroom van digitalisering, mobili-
teit en globalisering kunnen meebewegen. Of Weeber nog
m()gE~l111cnE~ae:n ziet voor de architectuur als zelfstandige disci-
pline is daarbij nog maar de vraag.
15
Het betekent voor iedereen een radicale Hc>"v,..,.r"'", ...,..-","" De do-
centen kunnen niet individueel hun rvn.dC>'.... voorstruc-T •• "
tureren: en en
vervangen door de onderwijsgroep. Studenten moeten door
zelfwerkzaamheid kennis verwerven uit literatuur. Het 1t:><=.r..... rrL
ces wordt zo Cni~;E-'c.lrÁ<;;.,'l1,':1, de kennisverwervende student staat
centraal en de docent moet alleen nog aanrei-
ken. is het niet veel anders dan waar de studenten ten
tijde van de om vroegen. Toch is het verzet
PGO onder studenten en docenten enorm. Net als in de
'60 bemiddelt Weeber tussen staf en studenten en
zich op de structuren.
mC)Qtuej;J;ro,epen, blokcoär-
~~~'~n'J~n~'~~'~~~, jaarplan-
literatuur- en tm~tst)ec)or'de1ings(:ormYLiss:ies
verdwijnt na verloop van ook weer met evenveel gemak.
Iedereen vergadert zich suf. Met een zogeheten blokboek als
spoorboekje in de hand kan een student zijn studietraject uit-
zetten. Weeber voelt zich als een vis in het water binnen deze
IT"I""\r1r1Ip ondenvvijsklJnlji,Q:e structuur en werkt met van buiten
16
verpJaatsen in de van het raam.
wordt de architect weer geroepen, omdat
opdr~lctLtgc=v<:~r vindt dat hij te ziet. De architect
adviseert hem nu het raam te Dit maar het
de persoon achteraf kippig te Beter had
hij al de eerste keer naar de kunnen gaan. Een verande-
van de ruimtelijke van de bleek niet
bij te aan de oplossing van doel: het beter kunnen
zien van een geschreven tekst. Intussen zit de
met een bril, te veel licht op zijn en koude voeten omdat
door het veel wannte verloren Ook
ondervindt hij last van de overburen die voor zijn nu te
gemakkelijk zien dat hij weer een brief zit te schrijven. Zelf
wordt hij nu steeds afgeleid door het nlÎmere uitzicht op zijn
overbuUlvrouw. Door schade en schande laat
niet meteen weer een architect komen. vindt dat hij kan kie-
zen tussen de zetten, warme sokken, zijn
stoel op de oude plaats zetten en gordijnen Dat laatste,
de lijkt hem het meest effectief: het wordt weer
wanner in zijn kamer en ook is het licht weer geregeld, zijn
overburen is en hij hoeft zijn stoel niet opnieuw te ver-
houdt niet van gordijnen, kamer is er niet
op houdt van kaal, wit en helder. Hij besluit de
architect weer te laten komen voordat hij wat doet. Die, ook
geworden, stuurt zijn eerst naar de huis-
arts om er zeker van te dat die koude voeten geen andere
oorzaak hebben. Dit blijkt niet het De een
milieuvriendelijke man, heeft er echter moeite mee dat de ver-
warming hoger moet en stelt voor de kamer te verkleinen'.
Uit deze casus leidt Weebel' af dat er niet bij voorbaat bouw-
kundige studies nodig zijn om een probleem op te lossen en
dat het nog een hele kunst is om een zo'n rich-
ting op te sturen. Daar is een geschoolde tutor voor die
het van studenten in goede banen leidt. Dit doet hij
niet door van A tot Z te vertellen wat studenten moeten doen,
maar door hun activiteiten te observeren en advies te geven. De
tutor is dus stimulator van het en en
17
mtlolLde:1111~e OJ'J'-"'~'b"""-'-"
We] let erop dat elk vak-
recht komt en maakt daarbij F.'-'~,H '-'JLU.
18
Al voor ik in 1967 naar Delft kom weet ik dat ik bij
Weeber wH afstuderen. In de Groene Amsterdammer
heb ik J.J. Vriends artikel over Weebers ontwerp voor
het Amsterdamse Centraal Station (Prix: de Rome 1966) en be-
WC)llCLefllng r ....nr.. ::>"TrJt voor diens D:e~l~iCle~r~lnLF, van een architecto-
nische opgave: een informatieaanbod wordt snel en
lenig in bouwkundige vormen die zich voegen naar
het stedelijk weefsel en wisselende functies kunnen huisvesten.
Vooral Weeber's opvatting over het denkproces als selectie-
mechanisme tot Uit het
r.no.-.n"r.-r.....
19
Architectenkrabbel Pri:x de Rome 1966
20
de wereld van cvlbel~spaCl~, en in laatste instantie alleen
maar virtueel Ze zich als het ware af in een CAVE
'-'''-'H.l~_'U''''~.l Aided Virtual maar dan zonder com-
puter, met bijna als virtuele leermeester.
Over afstudeerwerk - een voor sociale TXTr\n"'"'Irr_
bouw op - heb ik Weeber
veel noteert heeft te laten zien en over aeJnKJ)e<~laLge
pl:amnlen valt moeilijk te communiceren. leert van hem door
te zien hoe zelf doet. Ik vermoed dat dit geldt voor
alle afstudeerders die hij in de loop van de heeft.
Het gaat zeker op voor de studenten die later op verschillende
wetenschaps gebieden van de faculteit - Stedenbouwkunde,
Architectuur, Bouwtechnologie en
leraar zouden worden. Op mijn vraag wat ze nu van
Carel Weeber hebben geleerd wist niemand zo gauw een ander
antwoord dan 'een houding', het vermogen zelfstandig een
·u"f·ti ..... n over het vak te ontwikkelen wat vOOlwaarde is om
r \ ....
21
steeds bedenkt hij projecten waar de jonge van-
daag de dag aan kunnen werken zoals het 'Wilde Wonen',
huizen voor mensen met veel tijd, '-" .... '. . . ___ . . ",
potten, kinderen, heksen, neven, boeven en FJ'_"oL"n'~"".
maakt zich vrolijk over de faculteit, een ~D!ITIT,c>nhn1<_'
er niet op, hoewel boven de wel een te
staat: 'Faculty of Architecture' .
hadden we
Gropius,
~_AA~,..,_,
22
Nu Weeber van de faculteit 1;TP'rrlT"lTiiT,t de reconstructie van
het r\.,riA1~n:"1C' A-f,;vst:eem voorlopig tot een eind-
Maar als ik na een
"",-"",'U',L,L,L'-""L. van het
.Cillangete2lm' op kamer die ik met hem heb
ik, telkens als de deur dat Carel
Weeber - als de Cheshirekat uit Alice in Wonderland - met een
brede komt.
23
24