TIÊU ĐIỂM

TIẾT KIỆM
ĐIỆN NĂNG
là góp phần
thực hành tiết kiệm
chống lãng phí
TS. Vũ Minh Mão
Chủ tịch Hội chiếu sáng đô thị Việt Nam
BAN BIÊN TẬP

N
Trưởng ban:
ăng lượng nói chung, điện năng nói riêng có vai trò rất quan
Ông Nguyễn Khoa Sơn trọng đối với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước.
Tiết kiệm năng lượng là một trong những chính sách lớn của Đảng và
Ủy viên:
Nhà nước, cần được quán triệt , vận động và tổ chức thực hiện có kết quả
Ông Phan Hồng Khôi ở mọi cấp, mọi ngành, mọi tổ chức và công dân, trong đó có các hội viên
Bà Nguyễn Thị Bắc Kinh tập thể, cá nhân của Hội chiếu sáng đô thị Việt Nam.
Tình hình năng lượng trên thế giới cũng như ở nước ta đang ở trong
Ông Trần Văn Bé
thời kỳ khan hiếm, giá dầu thô trên thị trường thế giới tăng cao đột biến
Bà Trần Quỳnh Hương so với nhiều thập kỷ trước đây, kéo theo giá cả nhiều sản phẩm tăng, dẫn
đến ảnh hưởng đáng kể đến sản xuất, tiêu dùng của xã hội.

Mọi thông tin xin liên hệ:
Ban Quản lý Dự án “Chiếu sáng
Công cộng Hiệu suất cao tại Việt Nam”.
VIỆN KHOA HỌC VÀ
CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
18 Hoàng Quốc Việt
Quận Cầu Giấy Hà Nội.
ĐT: 04.7913792
Fax: 04.7913793
Email: veepl@vast.ac.vn
Webssite: http://www.veepl.vast.ac.vn
1. Tiết kiệm điện năng là góp phần phát triển bền vững.
Từ nhiều thập kỷ vừa qua, Nhà nước đã tập trung đầu tư phát triển
hệ thống điện quốc gia đi trước một bước, nhằm phục vụ cho phát triển
kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng. Hệ thống điện của đất nước đã
có bước phát triển đáng kể, tổng công suất các nguồn điện ở nước ta
vào thời điểm hiện nay đạt xấp xỉ 12.000MW, điện thương phẩm bình
quân đầu người ở nước ta đạt khoảng gần 600 KWh/người/năm. Tốc độ
tăng sản lượng điện hàng năm trung bình 15%, có năm tăng tới 19%. Tuy
nhiên, nhìn tổng thể, so với yêu cầu phát triển sản xuất và nhu cầu tiêu
dùng điện toàn xã hội tăng thì nước ta còn phải huy động đầu tư bằng
nhiều nguồn vốn để xây dựng hệ thống điện tăng hơn nhiều lần trong
vài thập kỷ nữa. Nếu so với các nước trong khu vực thì nguồn điện của
nước ta còn rất khiêm tốn và sản lượng điện bình quân đầu người của ta
còn rất nhỏ bé, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển của kinh tế- xã hội và
tiêu dùng điện năng của cả nước.
 Bản tin dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam - số 3/2008 TIÊU ĐIỂM KINH NGHIỆM TRAO ĐỔI Bản tin dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam - số 3/2008

cực triển khai thực hiện chủ trương tiết kiệm điện
của Nhà nước trong lĩnh vực chiếu sáng đô thị và
chiếu sáng công cộng; đã tổ chức 3 cuộc Hội thảo
lớn với chủ đề tiết kiệm điện, góp phần phổ biến Kinh nghiệm của Tp Hồ Chí Minh
vận hành bảo dưỡng
rộng rãi chủ trương tiết kiệm điện của Nhà nước
đến toàn xã hội .

2. Giải pháp công nghệ tiên tiến trong lĩnh

Phát triển kinh tế - xã hội có chất lượng và bền
vững, quản lý nhu cầu sử dụng điện hợp lý, tiết
vực chiếu sáng nhằm thực hiện sử dụng điện
hiệu quả tiết kiệm điện năng.
hệ thống chiếu sáng công cộng
Hiện nay, cả nước có 729 đô thị, trong đó gồm 2
đô thị đặc biệt là Hà nội và thành phố Hồ Chí Minh,
3 đô thị loại 1; 13 đô thị loại 2; 36 đô thị loại 3; 39
KS. Trần Minh Hùng
đô thị loại 4 và 636 đô thị loại 5. Theo quy hoạch, Phó GĐ - Công ty CSCC TP.Hồ Chí Minh
đến năm 2010 số lượng các đô thị trong cả nước sẽ
là 1226 đô thị với tổng số dân khoảng 30.400.000

kiệm tài nguyên và bảo vệ môi trường là nhiệm vụ
thường xuyên của các cấp, các ngành, mọi tổ chức
và người dân.
Tiết kiệm điện năng ở nước ta không chỉ có
ý nghĩa trước mắt mà còn có ý nghĩa lâu dài góp
phần phát triển kinh tế - xã hội, giảm khí thải nhà
kính bảo vệ môi trường, phát triển bền vững đất
nước.
Quốc hội Việt Nam đã ban hành Luật điện lực,
trong Chương III của Luật này đã quy định về tiết
kiệm điện. Chính phủ đã ban hành Nghị định về sử
dụng năng lượng hợp lý và tiết kiệm số 102/2003/
NĐ-CP ngày 03/9/2003. Năm 2005, Thủ tướng Chính
phủ nước ta đã ban hành 2 chỉ thị về tiết kiệm điện,
điều này nói lên tầm quan trọng của việc triển khai
thực hiện tiết kiệm điện trong toàn xã hội, góp
phần thúc đẩy nền kinh tế phát triển.
Tại Hội nghị chiếu sáng đô thị toàn quốc lần
thứ 3 được tổ chức vào ngày 28/11/2007, Phó Thủ
tướng thường trực Chính phủ Nguyễn Sinh Hùng
đã đánh giá cao sự chuyển biến tích cực , đạt nhiều
thành tích khả quan, góp phần phát triển kinh tế-
xã hội của ngành chiếu sáng Việt Nam trong đó
bao gồm chiếu sáng đô thị, chiếu sáng công cộng.
Đồng thời, Phó Thủ tướng thường trực Chính phủ
đã phát biểu chỉ đạo các bộ, ngành, chính quyền
các đô thị , tổ chức hữu quan cần phối hợp chặt
chẽ hơn , tích cực phấn đấu xây dựng ngành chiếu
sáng Việt Nam phát triển theo hướng hiệu quả tiết
kiệm điện năng, góp phần bảo vệ môi trường, xây
dựng đô thị Việt Nam văn minh, hiện đại, phục vụ
sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Trong 3 năm vừa qua Hội chiếu sáng đô thị Việt
Nam đã phối hợp với các bộ, ngành, các đô thị tích
người, chiếm 33% dân số cả nước. Tới năm 2020,
cả nước sẽ có 1953 đô thị với tổng số dân khoảng
46.000.000 người, chiếm 45% dân số cả nước.
Hiện nay, với số dân chỉ chiếm khoảng 26 %
dân số cả nước, song các đô thị đang sử dụng tới
80% tổng điện năng của cả nước ( bao gồm sản
xuất , kinh doanh, dịch vụ, nhà hàng, khách sạn
v..v.. và điện tiêu dùng của các hộ gia đình ở khu
vực các đô thị toàn quốc) trong đó, chiếu sáng nói
chung sử dụng tới 27% tổng điện năng (tương lai,
tỷ lệ này sẽ cao hơn) và chiếm tới khoảng 75% phụ
tải vào giờ cao điểm tối hàng ngày. Cùng với quá
trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, tốc
độ đô thị hóa sẽ tăng nhanh, kéo theo nhu cầu điện
năng nói chung, điện chiếu sáng nói riêng sẽ tăng
mạnh. Tình hình đó tất yếu đòi hỏi phải phát triển
các nguồn điện, cần nguồn vốn đầu tư rất lớn để
xây dựng các nhà máy điện, nhưng nguồn vốn của
nước ta trong giai đoạn hiện nay còn hạn chế. Vì
vậy, việc triển khai thực hiện chính sách tiết kiệm
điện năng trong chiếu sáng và sinh hoạt cũng như
trong sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, tiêu dùng... của
toàn xã hội là rất cần thiết trước mắt cũng như lâu
dài ở nước ta.
Giải pháp khả thi nhằm sử dụng điện hiệu quả
tiết kiệm là ứng dụng công nghệ tiên tiến, trong đó
có lĩnh vực chiếu sáng nói chung, chiếu sáng đô thị,
chiếu sáng công cộng nói riêng, phải được mọi tổ
chức, cá nhân toàn xã hội, trong đó bao gồm các hội
viên tập thể, hội viên cá nhân của Hội chiếu sáng đô
thị Việt Nam làm nòng cốt triển khai thực hiện chủ
trương tiết kiệm điện của Nhà nước đã ban hành.
H
iện nay hệ thống chiếu sáng
công cộng TP Hồ Chí Minh
(TP HCM) có khoảng 211 ngàn
điểm sáng trên các tuyến đường của 24
quận- huyện thành phố. Trong đó hệ
thống chiếu sáng chính qui có 91 ngàn
điểm sáng và hệ thống chiếu sáng dân
lập có khoảng 120 ngàn điểm sáng. Hệ
thống chiếu sáng chính qui đang được
Công ty Chiếu sáng công cộng TP HCM
vận hành bảo dưỡng. Hệ thống này có
số tuyến đường được lắp đặt đèn là trên
3.000 tuyến với khoảng 3.200 km đường
được chiếu sáng. Công suất lắp đặt của
hệ thống khoảng 18 MW. Số điểm sáng
tăng lên 10- 15% mỗi năm.
*
Các tuyến đèn có thể chia thành ba
loại như sau:
Loại tuyến đèn sử dụng trụ thép (STK)-
cáp ngầm (chiếm 22%): thường được
áp dụng cho các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ,
đường vành đai, đường trục và các tuyến
đường chính của thành phố. Loại tuyến
đèn này cho chất lượng ánh sáng tốt
(do kiểm soát được chiều cao treo đèn,
khoảng cách trụ, vị trí lắp đặt trụ) và đạt
được mỹ quan đô thị.
Loại tuyến đèn sử dụng trụ bê-tông
riêng của Chiếu sáng- cáp voặn xoắn đi
nổi (chiếm 6%). Loại tuyến đèn này cho
chất lượng ánh sáng tốt (do kiểm soát
được chiều cao treo đèn, khoảng cách
trụ, vị trí lắp đặt trụ) tuy mỹ quan đô thị
có kém hơn.
Loại tuyến đèn sử dụng trụ bê-tông Điện
lực- cáp voặn xoắn đi nổi (chiếm 72%). Loại
tuyến đèn này cho chất lượng ánh sáng
kém hơn (do chiều cao treo đèn, khoảng
cách trụ bị khống chế) và mỹ quan đô thị
kém.
* Tất cả các tuyến đèn đều được điều
khiển bởi hai loại tủ điều khiển chiếu
sáng công cộng: PLC và Timer. Vỏ tủ
bằng nhựa composite và có ngăn để lắp
điện kế. Ngoài ra trên trụ gắn tủ điều
khiển còn có hộp phân phối chứa CB
đầu nguồn để Điện lực vận hành đóng
ngắt độc lập nguồn chiếu sáng.
* TP HCM đã và đang triển khai áp
dụng một số công nghệ chiếu sáng hiệu
suất cao như đèn đường HPS 2 cấp công
suất (giảm công suất đèn khi lưu lượng
xe giảm), trung tâm điều khiển hệ thống
chiếu sáng công cộng (nối mạng quản lý,
điều khiển từ xa 12.000 điểm sáng), các
nguồn sáng mới (như LED, đèn cảm ứng
từ,...):
* Hệ thống chiếu sáng công cộng TP
HCM ngày càng được nâng cao về tính
mỹ quan:

 
 Bản tin dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam - số 3/2008
Sở Giao thông- Công chính và các
Khu Quản lý giao thông đô thị giao kế
hoạch cho Công ty Chiếu sáng công
cộng TP HCM theo 2 hình thức: khoán
theo tiêu chí hay thanh toán theo khối
lượng công việc cụ thể.
Vai trò Công ty Chiếu sáng công
cộng TP HCM trong hệ thống tổ
chức quản lý:
Công ty Chiếu sáng công cộng TP
HCM hiện nay là công ty dịch vụ công
ích trực thuộc Sở Giao thông- Công
chính và là đơn vị thuê bao duy trì hệ
thống chiếu sáng công cộng tại TP HCM
cho bốn Khu Quản lý giao thông đô thị.
Quản lý chất lượng và việc duy trì
chính sách chất lượng, mục tiêu
chất lượng tại Công ty Chiếu sáng
công cộng TP HCM:
Công ty Chiếu sáng công cộng đã
xây dựng thành công hệ thống quản lý
chất lượng cho công tác duy trì hệ thống
chiếu sáng công cộng phù hợp với tiêu
chuẩn ISO 9001: 2000 vào đầu năm 2005.
Hệ thống ISO 9001: 2000 quản lý theo
chính sách chất lượng, mục tiêu chất
lượng. Mục tiêu cụ thể là làm sao để hệ
thống chiếu sáng luôn trong tình trạng
hoạt động tốt, nhằm đảm bảo nhu cầu
về chiếu sáng của người dân. Do đó công
tác duy trì hệ thống chiếu sáng tập trung
vào các công việc quản lý vận hành, duy
tu, bảo dưỡng và tuần tra giám sát hệ
thống hiệu quả, kịp thời.
Nói chung, công tác duy trì hệ thống
chiếu sáng công cộng tại Công ty diễn
ra theo một quy trình khép kín và liên
tục với 4 hoạt động sau:
- Lên kế hoạch (Plan)
 
KINH NGHIỆM TRAO ĐỔI KINH NGHIỆM TRAO ĐỔI Bản tin dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam - số 3/2008
quang so với bóng đèn HPS tiêu chuẩn ban ngành liên quan sau đó trình Ủy thống chiếu sáng dân lập cần được sự
đang sử dụng trong hệ thống CSCC ban nhân dân TP HCM ra quyết định áp quan tâm quản lý nhiều hơn về điện
HÌNH 1: Chiếu sáng lễ hội tại Đường hoa chính qui là 11% đến 19%), sử dụng bộ dụng trên phạm vi thành phố. Ngoài ra, năng tiêu thụ, về thiết bị sử dụng và
Nguyễn Huệ năm 2008. đèn có nguồn gốc xuất xứ, có cơ sở dữ Công ty đang soạn thảo thiết kế mẫu phương thức đầu tư xây dựng và duy trì
liệu phân bố ánh sáng của đèn, có phần an toàn điện trong hệ thống chiếu sáng hệ thống.
HÌNH 2: Chiếu sáng kiến trúc Nhà hát thành mềm tính toán chuyên ngành chiếu công cộng theo tiêu chuẩn TCXDVN 394: * Thực hiện việc trồng trụ riêng cho
phố Hồ Chí Minh vừa hoàn thành vào tháng 3 sáng của chủng loại đèn sử dụng, có các 2007 và quy phạm trang bị điện 11TCN- đèn đường nhằm kiểm soát chiều cao
năm 2008.
thông số cơ, điện, quang, ... có hiệu suất 18- 2006 để trình Sở Giao thông- Công treo đèn, khoảng cách trụ tốt nhất để
cao (qua đó nâng cao cấp bảo vệ của chính duyệt. cho chất lượng ánh sáng tốt nhất. Do
đèn, tăng hiệu suất phát quang của bầu Việc thiết lập các chuẩn kỹ thuật này chiều rộng mặt đường càng ngày càng
- Thực hiện theo kế Tổ chức quản lý hệ thống chiếu sáng
phản quang, tập trung ánh sáng tốt hơn tạo sự gạn lọc cần thiết cho việc ổn định lớn nên việc sử dụng trụ chiếu sáng độ
hoạch (Do) công cộng tại TP.HCM: vào đường do điều chỉnh được vị trí đui chất lượng hệ thống. cao 16m- 30m sẽ thường xuyên hơn.
- Kiểm tra quá trình thực
hiện (Check) đèn, ...). Tư vấn phối hợp kiểm tra kỹ thuật * Tiếp tục kiểm soát điện năng tiêu
- Tiến hành những hành Sở Giao thông- Công chính TP HCM * Lập yêu cầu kỹ thuật cho vật tư- chuyên ngành các dự án, công trình thụ bằng các mô hình tiết kiệm nhằm
động khắc phục, sửa sai Đơn vị quản lý nhà nước thiết bị CSCC HSC mà quan trọng nhất trong các giai đoạn đầu tư và xây dựng: nâng cao chất lượng ánh sáng nhưng lại
để hoàn thiện hệ thống là bộ đèn CSCC HSC để kiểm soát chất Khi có dự án lớn Sở Giao thông- Công giảm điện năng tiêu thụ: Các loại nguồn
(Action) lượng đầu vào. Từng bước chi tiết, nâng chính thường giao Công ty Chiếu sáng sáng HPS thế hệ mới, LED sẽ thay thế
Trong các năm qua Công 4 Khu Quản lý giao thông đô thị (theo địa cao , tiến tới chuẩn hóa yêu cầu kỹ thuật công cộng TP HCM kiểm tra hồ sơ thiết đèn phóng khí thế hệ cũ. Các mô hình
của đèn, vật tư- thiết bị ngành CSCC, kế hệ thống chiếu sáng công cộng trước đèn 2 cấp công suất, dimmer từ Trung
ty Chiếu sáng công cộng bàn quận-huyện) khuyến khích sử dụng những sản phẩm khi thẩm định thông qua. Công ty cũng tâm điều khiển ngày càng được áp
TP HCM đã liên tục duy
trì chính sách chất lượng,
Đơn vị được Sở GTCC ủy quyền quản lý nhà nước chiếu sáng hiệu suất cao để tiết giảm chi phối hợp với các Khu Quản lý giao thông dụng.
nâng cao mục tiêu chất và giám sát phí duy tu bảo dưỡng về sau cũng như đô thị để kiểm tra kỹ thuật các công trình * Điều khiển đèn sẽ dần theo hướng
lượng và áp dụng, cải tiến chi phí cho điện năng tiêu thụ. chiếu sáng khi chủ đầu tư ngoài Sở Giao nối mạng điều khiển từ xa và tập trung.
các quy trình. * Bước đầu kiểm soát mức tiêu thụ thông- Công chính bàn giao quản lý duy * Ngoài chất lượng của ánh sáng (độ
Chính sách chất lượng Công ty Chiếu sáng công cộng TP HCM điện năng tối đa của đèn làm cơ sở để trì. Sau đó Sở Giao thông- Công chính rọi, độ chói, độ đồng đều, ...) thì nhiệt độ
của Công ty xác định đối Đơn vị thuê bao duy trì hệ thống khống chế mức tiêu thụ điện năng của và Khu Quản lý giao thông đô thị chính màu và chỉ số hoàn màu, kiểu dáng trụ-
hệ thống CSCC. thức giao cho Công ty Chiếu sáng công cần sẽ ngày càng được chú ý.
tượng phục vụ là nhân
* Thống kê mức công suất bóng đèn cộng TP HCM vận hành bảo dưỡng. * Nhu cầu chiếu sáng kiến trúc, chiếu
dân và công tác duy trì
trung bình cho 1m dài tại một số tuyến sáng lễ hội nằm trong mảng chiếu sáng
hệ thống chiếu sáng phải thống chiếu sáng công cộng, tín hiệu
đèn để thống kê tiến tới chuẩn khống HƯỚNG PHÁT TRIỂN TRONG TƯƠNG công cộng sẽ ngày càng phát triển và
“đảm bảo kỹ thuật, mỹ thuật, chất lượng, giao thông, camera, bảng thông tin
chế mức công suất bóng đèn thiết kế tối LAI CỦA CÔNG TÁC VẬN HÀNH BẢO góp phần làm đẹp thành phố.
tiến độ”. quảng cáo điện tử, quy trình đo lường
Mục tiêu chất lượng đi vào các chỉ sự thỏa mãn của khách hàng; quy trình đa cho 1m dài trong thời gian tới. Mức DƯỠNG TẠI TP HCM:
tiêu cụ thể đo đếm được về tỉ lệ đèn khắc phục phòng ngừa. công suất bóng đèn thiết kế cho 1m * Với hơn 120.000 điểm sáng, hệ
sáng trong thời gian hoạt động, tủ điều Các quy trình, quy định kỹ thuật, các dài là chỉ tiêu rất quan trọng trong việc
khiển bị sự cố, chất lượng ánh sáng trên thiết kế mẫu áp dụng trong công tác đánh giá mức độ tiêu thụ năng lượng
đường, ... Những chỉ tiêu này cũng là chỉ vận hành bảo dưỡng cũng góp phần của hệ thống CSCC. KHOÁ ĐÀO TẠO NÂNG CAO VỀ QUẢN LÝ, VẬN
tiêu mà Công ty Chiếu sáng công cộng nâng cao chất lượng của hệ thống và
CÔNG TÁC TƯ VẤN KỸ THUẬT CHUYÊN
HÀNH HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG CÔNG CỘNG
TP HCM cam kết với các Khu Quản lý tập trung theo định hướng “nâng cao
giao thông đô thị. an toàn, chuẩn hóa kỹ thuật, phát triển NGÀNH CHO CÁC KHU QUẢN LÝ GIAO
THÔNG ĐÔ THỊ VÀ SỞ GIAO THÔNG-
Nhằm tăng cường năng lực và hoàn thiện kiến thức của đội ngũ cán bộ kỹ thuật của các
Một công nhân quản lý từ 500 -700 công nghệ”:
CÔNG CHÍNH: Công ty Chiếu sáng Công cộng về thiết kế, lắp đặt, vận hành, bảo dưỡng và quản lý các
điểm sáng nằm trên 15- 25 km đường. * Tạo ra được các mô hình CSCC HSC
Đây là là một khối lượng công việc lớn phù hợp với điều kiện kỹ thuật, tài chính hệ thống chiếu sáng công cộng theo hướng hiệu suất năng lượng. Dự án Chiếu sáng Công
cần sự cố gắng cao của công nhân. của địa phương. Các mô hình tạo ra dù Tư vấn cho việc thiết lập các chuẩn cộng Hiệu suất cao (CS CCHSC) tại Việt Nam tổ chức khoá đào tạo nâng cao về những
Các quy trình quản lý chất lượng chưa phải hoàn chỉnh mọi mặt nhưng kỹ thuật cho hệ thống: nguyên lý cơ bản của các hệ thống chiếu sáng công cộng hiệu suất cao và phương pháp
công tác duy trì hệ thống chiếu sáng phù hợp với điều kiện tại TP HCM. Nó Công ty Chiếu sáng công cộng TP
sử dụng các công cụ kinh tế - kỹ thuật hiện đại tại khách sạn Tân Sơn Nhất, 198 - 200
công cộng gồm có các quy trình chính: khởi đầu một nhận thức mới là phải HCM đã lập yêu cầu- đặc tính kỹ thuật
vật tư- thiết bị chiếu sáng công cộng
Hoàng Văn Thụ, Quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian từ ngày 09 ÷
quy trình xem xét và lập kế hoạch duy kiểm soát và sử dụng năng lượng hiệu
tu, bảo dưỡng; quy trình duy tu bảo quả. Các mô hình đó là: sử dụng bóng trình các Khu Quản lý giao thông đô 13/06/2008.
dưỡng, quy trình quản lý vận hành, quy đèn HPS thế hệ mới có hiệu suất phát thị và Sở Giao thông- Công chính. Sở ( Xem trang 14-15)
trình xử lý sự cố; quy trình kiểm tra hệ quang cao (tỉ lệ tăng thêm hiệu suất Giao thông- Công chính đang lấy ý kiến
 Bản tin dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam - số 3/2008 CHUYÊN ĐỀ CỦA KỲ CHUYÊN ĐỀ CỦA KỲ Bản tin dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam - số 3/2008

phức tạp nhưng hầu hết các lớp học đều không đạt yêu cầu về ánh sáng, trên mặt bảng nhưng không có chao chụp, lắp sai vị trí, không đúng

Kết quả trình diễn

không đủ độ rọi sáng tới bàn học sinh, các thiết bị chiếu sáng lắp không chủng loại, gây chói mắt cho học sinh và giáo viên.
đúng chủng loại, không đúng vị trí, không đúng quy cách.
- Phòng học lắp hỗn hợp cả bóng đèn sợi đốt và đèn huỳnh

chiếu sáng học đường tại Hà Nội - Phòng học sử dụng bóng đèn sợi đốt 75-200W: quang T10 -
Hiện nay rất nhiều trường học sử dụng đèn sợi đốt trong lớp học, các loại 40W:
đèn có công suất 75W, 100W, 200W mắc với số lượng nhiều, tiêu phí Phòng học tối
Đức Dương nhiều điện năng, trong khi đó lại không có chao chụp bảo vệ, độ sáng không đủ sáng,
không đồng đều, gây chói loá, nóng bức cho học sinh mà vẫn không đạt độ rọi sáng phân

K
độ sáng cần thiết đến bàn học. bố trong phòng
hoa học từ lâu đã khẳng định 90% thông tin con người nhận Trung học phổ thông (THPT), trung học cơ sở (THCS) và tiểu học (TH).
Đây là kiểu lắp đặt phổ biến trong các lớp học hiện nay, ví dụ như, học không đồng
được từ thế giới bên ngoài là thông qua cơ quan thị giác. Lứa Công ty đã thiết kế các mô hình CSHSC cho ba cấp trường học và triển
giữa lớp của trường THPT Liên Hà - Hà Nội treo 6 bóng đèn nung sáng đều, các đèn
tuổi học sinh là lứa tuổi mà cơ quan thị giác phải hoạt động khai thực hiện việc trình diễn các mô hình trên ở một số trường học thí
100W, độ rọi sáng trong phòng diện tích 60.8 m2 chỉ đạt 173 lux... như huỳnh quang lắp
liên tục và căng thẳng. Chính vì vậy, bảo vệ thị giác cho học sinh có một điểm tại Hà Nội, cụ thể là đã tiến hành trình diễn CSHSC tại các 5 trường
mô tả hình dưới. sát trần, lắp lên
ý nghĩa rất quan trọng. Sự suy giảm thị lực cũng như các bệnh về khúc THPT, 6 trường THCS và 6 trường TH tại nội, ngoại thành Hà Nội.
tường xung qua- Trường THCS Phương Mai
xạ mắt như cận thị, viễn thị, loạn thị … ở lứa tuổi học sinh do nhiều Quy trình trình diễn mô hình CSHSC được tiến hành theo các bước:
nh lớp học không
nguyên nhân gây nên, trong đó một nguyên nhân cần
có chao chụp bảo vệ, gây chói loá cho mắt học sinh, rất hại mắt, trong
chú ý trước tiên là ánh sáng trong lớp học và chỗ học Bảng 1: Bảng thống kê số liệu về các bệnh mắt của học sinh trường phổ thông tại Hà Nội
khi đó do lắp bóng không đúng quy cách, không đúng vị trí , khoảng
tập tại nhà. Do vậy, quan tâm đến điều kiện chiếu sáng
cách từ đèn đến bàn học lớn, dẫn đến không đạt được độ sáng cần thiết
cho học sinh ngay từ khi bắt đầu vào đi học là điều hết
đến mặt bằng học tập, làm việc, gây lãng phí, làm ảnh hưởng đến chất
sức quan trọng.
lượng giảng dạy và học tập của học sinh và giáo viên.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng giảm thị
lực và bệnh cận thị ở lứa tuổi học sinh. Trong đó, năm
2. Thiết kế chuẩn chiếu sáng học đường
nguyên nhân chính là:
2.1.Các yêu cầu trong chiếu sáng học đường
- Thiếu ánh sáng
- Thường xuyên nhìn gần
- Phòng học lắp đèn huỳnh quang T10 - 40W:
- Vệ sinh không tốt
Đây là dạng lắp đặt tương đối phổ biến ở các trường hiện nay. Tuy số
- Dinh dưỡng không đủ
lượng bóng lắp trong phòng tương đối nhiều nhưng phòng học vẫn tối
- Di truyền
không đủ sáng, độ rọi sáng phân bố trong phòng học không đồng đều,
Tuy nhiên, ánh sáng không đủ và chất lượng chiếu sáng
lãng phí.
kém được coi là nguyên nhân chính. Báo cáo của Sở Giáo
dục và Đào tạo Hà Nội cũng nhận định nguyên nhân
(Nguồn: Báo cáo của Sở GD&ĐT Hà Nội tại Hội thảo chiếu sáng hợp lý và tiết kiệm, 1-2005)
chính dẫn đến cận thị học đường là:
- Phòng học không bố trí đúng hướng
- Cửa sổ, cửa đi không đủ chiếu sáng tự nhiên khảo sát thực trạng hệ thống chiếu sáng, điện cho chiếu sáng; xây dựng
- Đèn chiếu sáng không đủ độ rọi thiết kế mô hình chiếu sáng và điện cho chiếu sáng; giám sát và lắp đặt
- Thiết kế chiếu sáng không đúng tiêu chuẩn, gây loá mắt hoặc sấp hệ thống chiếu sáng, điện chiếu sáng; đánh giá hiệu quả mô hình chiếu
bóng. sáng HSC.

Chiếu sáng lớp học không chỉ đơn thuần là đảm bảo độ sáng
đến mặt bàn mà còn phải giúp cho học sinh học tập dễ dàng
trong điều kiện tiện nghi thoải mái.
Xuất phát từ yêu cầu và thực trạng trên, năm 2006, thực hiện Thoả thuận
hợp tác giữa Công ty Cổ phần bóng đèn phích nước Rạng Đông (RALACO) và
Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) đối với Dự án Chiếu sáng Công
cộng Hiệu suất cao (CSCCHSC) tại Việt Nam, RALACO đã trình diễn mô hình
chiếu sáng học đường tại các trường học phổ thông thuộc nội ngoại thành
Hà Nội.
Việc thực hiện được triển khai tại một số trường học của 3 cấp học:
1. Thực trạng chiếu sáng ở các trường học tại Hà Nội
Các công trình nghiên cứu đều khẳng định một thực tế đáng lo ngại là tỷ
lện mắc bệnh cận thị học đường tăng theo các cấp học và đang ở mức cao.
Nguyên nhân là do lắp bóng không đúng quy cách, không đúng vị trí,
Theo báo cáo của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội (2005), cả nước có 15% trẻ
đèn lắp sát trần, lắp lên tường, không có chao chụp bảo vệ, khoảng cách 2.2. Thiết bị sử dụng:
em đang ở độ tuổi đi học bị cận thị. Số liệu thông kế trong các trường phổ
từ đèn đến bàn học quá lớn, dẫn đến không đạt được độ sáng cần thiết Bộ đèn chiếu sáng học đường:
thông tại Hà Nội cho thấy năm 1964, tỷ lện cận thị của học sinh cấp tiểu học
đến mặt bằng học tập, làm việc, gây chói loá cho mắt học sinh, rất hại + Máng đèn có chao chụp phản quang bằng thép phủ sơn tĩnh điện
là 2,1% và của học sinh THPT là 9,6%, đến năm 2004, tỷ lệ này là 11,3% và
mắt, làm ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy và học tập của học sinh và màu trắng sứ với chiều dày lớp sơn 70-100 mm, góc chắn sáng > 240
29,8%.
giáo viên. + Sử dụng bóng đèn huỳnh quang T8 - 36W 3 phổ Triphosphor
Khảo sát thực tế tại các trường cho thấy: các phòng học rất đa dạng về
Có nơi còn bố trí đèn huỳnh quang trên bảng để tăng cường độ rọi 100%, có nhiệt độ màu 6500oK với chỉ số thể hiện màu Ra > 80
diện tích, về kích thước, thiết bị chiếu sáng đang sử dụng cũng rất đa dạng,

 
 Bản tin dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam - số 3/2008 CHUYÊN ĐỀ CỦA KỲ CHUYÊN ĐỀ CỦA KỲ Bản tin dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam - số 3/2008

>>tin tức

Ban hành
Quyết định
03/2008/QĐ-BXD
của Bộ Xây Dựng

+ Balast sắt từ tổn hao thấp 6W hoặc Balast điện tử hộp tổn hao 3,5W. Bằng cách thiết kế góc chắn sáng trên 24o cùng với việc bố trí đèn hợp lý,
2.3. Các mẫu đã thực hiện và mở rộng điểm:
a. Một phòng học chiếu sáng tốt cần phải đạt những tiêu chuẩn sau:
+ Độ sáng đủ và thích hợp:
Hiện nay, các lớp học của con em chúng ta chưa được quan tâm đúng số đèn như
mức đến vấn đề chiếu sáng, hầu hết đều không đạt yêu cầu về chiếu sáng. sau:
Độ chiếu sáng trên bàn học và bảng phải đạt từ 300 lux đến 500 lux.
RALACO là nhà sản xuất thiết bị chiếu sáng lớn nhất Việt Nam. Trong có kích thước
N
lĩnh vực chiếu 6,9m x 6,9m, gày 31/03/2008, Bộ Xây Dựng ban hành Quyết định
sáng học đường sử dụng 11 bộ 03/2008/QĐ-BXD kèm theo quy định về nội dung
được sự kết hợp đèn chiếu sáng thể hiện bản vẽ, thuyết minh đối với nhiệm vụ và
của các nhà khoa học đường, độ Đồ án Quy hoạch Xây dựng. Đây là quyết định quan trọng trong
học, RALACO đã rọi trung bình việc xây dựng và triển khai đối với một dự án đầu tư xây dựng
thiết kế bộ đèn đạt được > công trình Chiếu sáng công cộng hiệu suất cao (CSCCHSC). Nội
thoả mãn được 320 lux (Hình
các yêu cầu của dung cơ bản của Quyết định xin được tóm tắt:
vẽ).
lĩnh vực này. + Phòng học Phần 1: Quy định nội dung thể hiện bản vẽ trong nhiệm
+ Phân bố quang có kích thước vụ và Đồ án quy hoạch Xây dựng.
đều, không sấp 8,7m x 5,8m sử dụng 12 đèn chiếu sáng độ rọi trung bình đạt được 320 Quy định những yêu cầu cụ thể về từng nội dung như
bóng: - 350 lux (Hình vẽ). thành phần bản vẽ, sơ đồ quy hoạch cho các Đồ án quy hoạch
Tỷ lệ đồng đều chung xây dựng, đồ án quy hoạch chi tiết xây dựng đô thị, đồ
của ánh sáng 3. Kết luận: án quy hoạch xây dựng điểm dân cư nông thôn.
trong lớp học trên 0,8. Kết quả điều tra, khảo sát và đánh giá của các chuyên gia, ý kiến phản
Độ đồng đều của ánh sáng là độ sáng thấp nhất trên độ sáng trung bình Phần 2: Quy định nội dung thuyết minh nhiệm vụ và Đồ
ánh của lãnh đạo nhà trường, giáo viên, học sinh và các bậc phụ huynh
bằng phương pháp thiết kế bố trí lắp đặt và sử dụng chao phản quang cho thấy mô hình CSHSC do RALACO thiết kế, triển khai, lắp đặt tại các án quy hoạch Xây dựng.
trường được lựa chọn trình diễn đã đạt được các yêu cầu đề ra: Quy định rõ những nội dung thuyết minh cho nhiệm vụ
máng được treo ngang song song với bảng, bộ máng đèn trên đã loại bỏ * Cải thiện rõ rệt chất lượng chiếu sáng trong lớp học (độ rọi đạt hoặc quy hoạch Xây dựng từ các bước: lý do và sự cần thiết lập quy
hoàn toàn loá và chói mắt. vượt tiêu chuẩn do Bộ Y tế quy định) hoạch, căn cứ lập quy hoạch, xác định nội dung nghiên cứu
+ Màu sắc và tính hiển thị màu: * Tiết kiệm điện năng tiêu thụ cho chiếu sáng từ 20 - 50 % tùy thuộc quy hoạch, yêu cầu về hồ sơ sản phẩm và dự toán kinh phí,
Bóng đèn T8 sử dụng bột huỳnh quang 3 phổ có tính hiển thị màu cao vào chủng loại đèn và chấn lưu thay thế. tổ chức thực hiện. Nội dung trên được yêu cầu cụ thể với quy
sáng hơn 15% so với đèn huỳnh quang thông thường. Ở tất cả các lớp học đã được lắp đặt thiết bị chiếu sáng mới đều cho
Với màu ánh sáng tốt sẽ tạo ra hưng phấn cho học sinh và tiếp thu bài hoạch chung xây dựng đô thị, quy hoạch chi tiết xây dựng đô
chất lượng ánh sáng tốt, ánh sáng màu thích hợp cho học đường, với hệ
tốt hơn. số hiển thị màu Ra đạt 80, độ rọi phân bố đều trên bàn học đạt trên 300 thị, quy hoạch xây dựng điểm dân cư nông thôn.
b. Các mô hình lux, trên mặt bảng 300 lux, mọi giáo viên và học sinh không nhìn thấy Quy định về nội dung thuyết minh đối với một Đồ án xây
đã thực hiện: bóng đèn, không bị chói mắt, không bị loá bảng; giáo viên và học sinh dựng như: phần mở đầu, đánh giá tổng quan thực trạng và
Trong quá trình đều rất khấn khở đón nhận chương trình này. nguồn nhân lực phát triển vùng, các tiền đề phát triển, định
lắp đặt đã hình Trên cơ sở kết quả trình diễn CSHSC tại các cấp trường, ngành Giáo hướng phát triển không gian, định hướng phát triển hệ thống
thành các mẫu dục Thủ đô đã tham khảo và áp dụng mô hình CSHSC này để cải tạo hầu hạ tầng kỹ thuật... cho các Đồ án quy hoạch chung xây dựng,
phòng học hết các hệ thống chiếu sáng cho các phòng học trên địa bàn Hà Nội. Tính
có kích thước đồ án quy hoạch chi tiết xây dựng đô thị, đồ án quy hoạch xây
đến nay đã có 7.500 phòng học của 385 trường học được lắp đặt hệ
tương ứng với thống chiếu sáng HSC (theo mô hình của RALCO do Dự án VEEPL hỗ trợ dựng điểm dân cư nông thôn.
kỹ thuật). Căn cứ vào Quyết định trên, đối với Dự án đầu tư xây dựng
công trình CSCCHSC sẽ có những cơ sở và yêu cầu cần thiết cho
+ Phòng học việc đầu tư, quản lý và duy trì hệ thống CSCCHSC.

10 11
 Bản tin dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam - số 3/2008
GIỚI THIỆU bộ ĐÈN CHUYÊN DỤNG
CHIẾU SÁNG HỌC ĐƯỜNG
M
ô hình chiếu sáng học đường
đã được một số đơn vị, công
ty nghiên cứu và ứng dụng
tại rất nhiều trường học trên toàn quốc,
đặc biệt được sự quan tâm của Dự án
chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại
Việt Nam trong việc hỗ trợ kỹ thuật cho
mô hình này. Hiệu quả kinh tế – xã hội
của mô hình này đã được các chuyên
gia, các nhà trường, giáo viên, phụ
huynh học sinh, học sinh đánh giá rất
cao. Thành công đó có được do sự nỗ
lực trong việc cải tiến, nâng cao chất
lượng sản phẩm được sử dụng trong
mô hình chiếu sáng học đường của đơn
vị thực hiện.
CÁC YÊU CẦU TRONG CHIẾU SÁNG
HỌC ĐƯỜNG
Theo Quy Chuẩn Xây Dựng Việt Nam
QCXDVN 09:2005 đối với công trình xây
dựng sử dụng năng lượng có hiệu quả
quy định các yêu cầu chiếu sáng trong
lớp học như sau:
+ Độ rọi sáng trên bàn học sinh, giáo
viên >300Lux.
+ Mật độ công suất chiếu sáng tiêu thụ
trong lớp học thoả mãn 9 ÷ 13W/m2
Theo Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 7114 :
2002 / ISO 8995 - 1989 quy định các yêu
cầu trong chiếu sáng lớp học như sau:
+ Độ rọi sáng trên bàn học sinh, giáo
viên >300Lux, trên bàn thí nghiệm
>500Lux.
+ Góc chắn bảo vệ chống chói loá <45o
Theo Nghị định của Chính phủ 102/2003
- CĐ ngày 03/09/2003 về việc sử dụng
năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
12
Theo Quyết Định số 80/2006/QĐ - TTg
về chương trình tiết kiệm điện giai đoạn
2006 - 2010 quy định:
+ Từ năm 2006 chỉ sử dụng những thiết
bị hiệu suất cao như bóng huỳnh quang
T8 (36W, 32W, 18W), T5 (14W, 28W),
bóng đèn Compact, chấn lưu hiệu suất
cao khi cải tạo và xây mới các công trình
xây dựng.
GIỚI THIỆU VỀ BỘ ĐÈN CHIẾU SÁNG
HỌC ĐƯỜNG CỦA RẠNG ĐÔNG:
Thông qua những yêu cầu kỹ thuật,
kích thước các lớp học đã tiến hành
khảo sát tại Hà nội cũng như một số địa
phương khác trên toàn quốc, kết hợp
với nhiều năm nghiên cứu, thử nghiệm,
được sự hợp tác, giúp đỡ của các chuyên
gia, các cơ quan ban ngành và nhiều
năm kinh nghiệm về lĩnh vực này Công
Ty Bóng Đèn Phích Nước Rạng Đông đã
đưa ra 2 loại bộ đèn chuyên dụng chiếu
sáng học đường được nâng cấp từ bộ
đèn FS - 40/36x1 CM1:
+ Bộ đèn chiếu sáng lớp học FS - 40/36x1
CM1*.
Hình 1: đèn chuyên dụng chiếu sáng lớp học
CHUYÊN ĐỀ CỦA KỲ
Hương Quỳnh
+ Bộ đèn chuyên dụng chiếu sáng bảng
FS - 40/36x1 CM1* BA.
(Đèn FS - 40/36x1 CM1 đã được Cục sở
hữu trí tuệ Việt Nam cấp bằng độc quyền
kiểu dáng công nghiệp Số : 8269).
1. Đặc điểm kỹ thuật của đèn chiếu
sáng lớp học FS - 40/36x1 CM1*:
Bộ đèn chuyên dụng chiếu sáng học
đường FS-40/36x1 CM1* là đèn phản xạ
khuếch tán ánh sáng trên cơ sở cải tiến
nâng cấp của bộ đèn FS - 40/36x1 CM1.
a. Chao đèn:
Đèn có chao chụp phản quang bằng
thép phủ sơn tĩnh điện màu trắng sứ với
chiều dày lớp sơn 70-100mm cho hệ số
phản xạ ánh sáng cao, diện tích phản xạ
của chao đèn kết hợp với thiết kế góc
mở và góc phản xạ hợp lý tạo ra hệ số
lợi dụng quang thông cao 0,63D + 0T,
hiệu suất phát quang của bộ đèn lớn
hơn nhiều so với các loại đèn có chao
chụp thông thường khác.
b. Nan phân quang:
Nan phân quang được gá lắp dễ dàng,
chắc chắn với chao đèn, tạo nên góc
bảo vệ < 500 theo chiều ngang (Hình
2a), và góc bảo vệ < 600 theo chiều dọc
(Hình 2b), học sinh và giáo viên không
CHUYÊN ĐỀ CỦA KỲ Bản tin dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam - số 3/2008
nhìn thấy bóng đèn đang phát sáng,
đảm bảo yêu cầu về các thông số chống
chói loá.
c. Cần treo đèn:
Cần treo đèn làm bằng thép vuông, sơn
màu trắng sứ, độ dài cần được lựa chọn
tương thích với độ cao treo đèn đối với
từng phòng học có kích thước khác
nhau, ánh sáng trên mặt bàn cả lớp học
đạt độ đồng đều cao, hơn nữa đèn được
treo dưới quạt khắc phục được hiện
tượng loáng quạt, không gây nhức mỏi
mắt, ánh sáng của đèn chiếu tập trung
từ trên trần xuống bàn học sinh.
d. Bóng đèn huỳnh quang T8 - 36W 3
phổ Triphosphor 100%:
Bóng đèn có nhiệt độ màu 4000oK,
5500oK hoặc 6500oK, chỉ số thể hiện
màu Ra > 80. Phổ bức xạ của bóng đèn
Hình 3: Phổ bức xạ của bóng đèn huỳnh
quang 3 phổ 100% Triphosphor
T8 - 36W 3 phổ Triphosphor 100% do chói loá khi nhìn lên bảng.
CTy Bóng đèn Phích nước Rạng Đông
sản xuất có hơn 90% năng lượng nằm
trong phổ nhạy cảm ban ngày và hoàng
hôn của mắt người.
1- Khi nhìn ban ngày mắt nhạy cảm nhất
với ánh sáng màu vàng - lục có bước sóng
555nm, giảm dần về hai phía tím và đỏ.
2 - Khi nhìn bàn đêm mắt nhạy cảm nhất
với ánh sáng mầu xanh lục có bước sóng
510nm và giảm dần đến mầu tím và mầu
lam.
Do điều kiện thời tiết ở nước ta có tính
vùng miền rất rõ nét, cụ thể là:
Hình 4: Hình minh họa bộ đèn chuyên dụng
+ Các tỉnh ở phía Nam bầu trời nắng chiếu sáng
nóng quanh năm vì thế ta nên sử dụng
bóng đèn huỳnh quang có nhiệt độ
mầu cao, 55000K hoặc 65000K, mầu ánh NHỮNG TIÊU CHÍ CHO CHIẾU SÁNG
sáng trắng dịu , khi sử dụng có cảm giác LỚP HỌC ĐẠT ĐƯỢC
Với những đặc tính ưu việt vượt trội của
đỡ nóng.
bộ đèn chiếu sáng lớp học cùng với việc
+ Các tỉnh ở phía Bắc do thời tiết có 4
thiết kế bố trí đèn hợp lý đã mang lại
mùa, bầu trời nhiều mây, lạnh hơn vì thế
hiệu quả cao:
ta nên sử dụng bóng đèn huỳnh quang
có nhiệt độ mầu thấp, 40000K, mầu ánh * Độ rọi sáng đạt được trên bàn học sinh
theo tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 7114 :
sáng trắng vàng, gây cảm giác ấm áp
2002 và Quy Chuẩn Xây Dựng Việt Nam
mà vẫn đảm bảo mức độ tiện nghi.
QCXDVN 09:2005 (E>300Lux).
* Mật độ công suất tiêu thụ trong lớp
e. Chấn lưu điện tử:
học đạt 9W/m2 ÷ 10W/m2, thấp hơn so
Sử dụng chấn lưu điện tử chất lượng cao,
với Quy Chuẩn Xây Dựng Việt Nam QCX-
công suất 3,5W, hệ số Cosj=0,98 tiết
kiệm điện, khắc phục được hiện tượng DVN 09:2005 (13W/m2 ).
hoạt nghiệm và sự nhấp nháy ánh sáng
theo tần số điện, nâng cao hiệu suất
phát quang và tuổi thọ của bóng đèn,
mang lại chất lượng ánh sáng tốt hơn.
2. Đặc điểm kỹ thuật của bộ đèn
chuyên dụng chiếu sáng bảng FS -
40/36x1 CM1* BA:
Trong lớp học bố trí riêng đèn chuyên
dụng để chiếu sáng bảng, về cơ bản
bộ đèn chiếu sáng bảng chính là bộ
đèn chiếu sáng lớp học FS - 40/36x1
CM1* nhưng được thiết kế thêm bộ gá
lắp đèn để tạo một góc nghiêng (Hình
* Độ đồng đều của ánh sáng trong lớp
4), mục đích để ánh sáng của đèn tập
học đạt U>0.7 và đèn được treo dưới
trung vào bảng tạo được độ rọi sáng
quạt khắc phục được hiện tượng loáng
cao E>300Lux, đảm bảo độ đồng đều
quạt, sấp bóng, không gây nhức mỏi
U>0.5 trên mặt bảng, học sinh và giáo
mắt.
viên không nhìn thấy bóng, không bị
13
 Bản tin dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam - số 3/2008
* Sử dụng bóng đèn có hệ số hiển thị
mầu Ra > 80 mầu sắc của vật thể được
phản ánh trung thực, tự nhiên, gây hưng
phấn cho học tập.
* Thoả mãn các yêu cầu về chống chói loá
cho học sinh và giáo viên trong lớp học.
* Đèn có kiểu dáng đẹp, kết cấu chắc
chắn, thay lắp dễ dàng, đáp ứng được
yêu cầu về kỹ thuật, tính thẩm mỹ cao,
tạo môi trường học tập văn minh hiện
đại, giá cả phù hợp với điệu kiện kinh tế
nước ta hiện nay.
* Dễ gá lắp cũng như thay thế, bảo
dưỡng, bóng đèn và chấn lưu có tính phổ
biến cao, có thể mua tại cửa hàng đại lý
trên toàn quốc.
TÍNH HIỆU QUẢ TRONG CHƯƠNG
TRÌNH CHIẾU SÁNG HỌC ĐƯỜNG:
Đối với các lớp học có kích thước chuẩn
(7m x 7m) để đạt được độ rọi sáng theo
tiêu chuẩn là >300Lux thì số lượng bóng
đèn Huỳnh quang T10 - 40W (đang được
dùng phổ biến hiện nay) phải dùng rất
nhiều, từ 20 đến 25 bóng đèn, rất tốn
điện, cụ thể theo tính toán của chúng tôi
với một lớp học sử dụng 20 đèn thì sau
một tháng lượng điện năng tiêu thụ là
257,4 kWh mà kinh phí đầu tư, vận hành
cũng không nhỏ.
Trong khi đó nếu lắp đèn chuyên dụng
chiếu sáng lớp học của Rạng Đông (Đã
được đăng ký độc quyền kiểu dáng công
nghiệp tại Cục Sở hữu Công Nghiệp), bộ
đèn có kết cấu chao chụp hợp lý, ánh
sáng tập trung trên bàn học sinh lớn,
nên số lượng bóng đèn dùng trong một
phòng học có kích thước chuẩn rất ít, chỉ
10 ÷ 11 bộ đèn đã đạt được độ rọi sáng
theo tiêu chuẩn ( >300Lux), rất tiết kiệm
điện, lượng điện năng tiêu thụ của một
lớp học kích thước chuẩn (11 bộ đèn với
8 tiếng sử dụng trong một ngày) trong
một tháng chỉ là 128,7kWh, tiết kiệm
được 128,7kWh.
Vậy trong 1 năm với 9 tháng sử dụng
phòng học sẽ tiết kiệm được 1158 kWh.
14
N
hằm tăng cường năng lực
và hoàn thiện kiến thức của
đội ngũ cán bộ kỹ thuật của
các Công ty Chiếu sáng Công cộng
về thiết kế, lắp đặt, vận hành, bảo
dưỡng và quản lý các hệ thống chiếu
sáng công cộng theo hướng hiệu suất
năng lượng, dự án Chiếu sáng Công
cộng Hiệu suất cao (CS CCHSC) tại
Việt Nam tổ chức khoá đào tạo nâng
cao về những nguyên lý cơ bản của
các hệ thống chiếu sáng công cộng
hiệu suất cao và phương pháp sử
dụng các công cụ kinh tế - kỹ thuật
hiện đại tại khách sạn Tân Sơn Nhất,
198 - 200 Hoàng Văn Thụ, Quận Phú
Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh trong
thời gian từ ngày 09 ÷ 13/06/2008.
Giám đốc Dự án Quốc gia, Phó
Chủ tịch Viện Khoa học và Công nghệ
Việt Nam, GS. TSKH. Nguyễn Khoa
Sơn đã phát biểu khai giảng khoá
đào tạo. Giám đốc Điều hành Dự án,
GS. TS. Phan Hồng Khôi giới thiệu về
mục tiêu và các hoạt động của Dự án
Chiếu sáng công cộng hiệu suất cao
tại Việt Nam.
Tham dự khoá đào tạo có trên 80
học viên là các cán bộ quản lý, thiết kế
và tư vấn thiết kế trong lĩnh vực chiếu
sáng từ 26 tỉnh, thành phố và các bộ
ngành liên quan. Giảng viên khoá đào
tạo là các nhà khoa học, nhà sư phạm
chuyên ngành chiếu sáng từ Trường
TIN TỨC & SỰ KIỆN
Đại học Bách khoa Hà Nội, Trường Đại
học Bách khoa TP. Hồ Chí Minh, Trường
Đại học Xây dựng, Hội Chiếu sáng Đô
thị Việt Nam, các nhà sản xuất thiết
bị chiếu sáng, các nhà quản lý và các
chuyên gia trong ngành chiếu sáng
trong nước và quốc tế.
Chương trình đào tạo kéo dài trong
5 ngày với nhiều nội dung phong
phú: thiết kế, lắp đặt, vận hành, quản
lý và bảo dưỡng hệ thống chiếu sáng
công cộng hiệu suất cao, hiệu quả
năng lượng, chi phí vòng đời, chiếu
sáng đường giao thông và các phần
mềm thiết kế chiếu sáng... Đặc biệt
khoá đào tạo còn cung cấp cho học
viên cơ hội được thực hành sử dụng
phần mềm trong thiết kế chiếu sáng
tại phòng thí nghiệm của Trường Đại
học Bách khoa TP. Hồ Chí Minh, được
hướng dẫn sử dụng các công cụ kinh
tế - kỹ thuật trong quản lý và duy trì
hệ thống chiếu sáng hiệu suất cao.
Theo suốt chiều dài khóa học, các
học viên đã được nghe nhiều chuyên
gia, đại diện của một số Công ty liên
quan giới thiệu và cung cấp kiến thức
về chiếu sáng, nguồn sáng thông
dụng, các giải pháp về kỹ thuật và
quản lý để chuyển từ chiếu sáng tiện
nghi sang chiếu sáng tiết kiệm, hiệu
quả, phương pháp đánh giá chi phí
vòng đời các hệ thống chiếu sáng,
thiết kế chiếu sáng nội thất, thiết kế
TIN TỨC & SỰ KIỆN Bản tin dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam - số 3/2008
Khoá đào tạo nâng cao
về quản lý, vận hành
hệ thống CHIẾU
SÁNG CÔNG CỘNG
Đức Dương
chiếu sáng đường giao thông… hiệu quả hơn trước. Kết quả này được đánh giá theo phiếu thăm dò ý kiến được phát ra
Và đặc biệt là bài giảng của Thạc trước và sau khóa đào tạo, và được thể hiện một số chỉ tiêu đánh giá bằng các biểu đồ
sỹ Lê Công Tuấn Kiệt, Trưởng đại dưới đây:
diện Công ty Citelum tại Việt Nam
về Giải pháp chiếu sáng thông
minh Luxicom, một công nghệ mới Trước Sau
cho quản lý và kiểm tra hệ thống
chiếu sáng đường phố. Giải pháp
này cho phép theo dõi và giám sát
hệ thống từ xa theo thời gian thực
và đến từng điểm sáng và đang
được lắp đặt tại TP. Hồ Chí Minh, dự
kiến hoàn thành vào cuối năm 2008
để quản lý 12.000 bộ đèn chiếu sáng Đánh giá hiểu biết duy trì và quản lý trong CSCC
đường phố.
Học viên được thực hành và sử Trước Sau
dụng các phần mềm thiết kế chiếu
sáng thông dụng như Calculux
v.6.4.1, DiaLux v.4.2 và Ulysse (Turbo
Light) v.2.2. Đây là các giờ học thực
hành hấp dẫn với các học viên, các
kiến thức được giảng trong các giờ
học trên lớp được vận dụng linh
hoạt và hiệu quả cao qua các phần Đánh giá hiểu biết về công cụ kinh tế kỹ thuật trong đầu tư, xây dựng và duy trì hệ thống CSCC trong
mềm. Phương pháp sử dụng hiệu công việc
quả phần mềm đã được giảng viên
tận tình hướng dẫn để làm sáng tỏ Với kết quả tốt đẹp và hết sức thiết thực
hơn ý nghĩa thực hành của các bài sau khóa đào tạo, nhận thấy một nhu
giảng. cầu cần được đào tạo kiến thức, sử dụng
Kết thúc khóa học, nhiều học hiệu quả trong CS CCHSC tại Việt Nam là
viên đã rất phấn khởi về lượng kiến rất lớn và mong Dự án CS CCHSC tại Việt
thức thu thập được, và tin chắc Nam sẽ tổ chức các khóa đào tạo như
rằng với các kiến thức đó, công việc trên nhiều hơn trong thời gian tới.
trong tương lai sẽ được thuận lợi và
Đánh giá chung của học viên về khóa học
15
 Bản tin dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam - số 3/2008 KINH NGHIỆM TRAO ĐỔI
Giới thiệu một số Ấn phẩm
của dự án
Trần Văn Bé
tài liệu này được biên soạn và ra đời là kết quả của hai trong
những hoạt động của Dự án, được thực hiện với Công ty Việt
Nam – Schreder và Viện kinh tế xây dựng – Bộ Xây dựng.
1. “Tài liệu hướng dẫn sử dụng phần mềm thiết kế
chiếu sáng”
Xuất phát yêu cầu nâng cao hiệu quả trong chiếu sáng, việc
ứng dụng các phần mềm chiếu sáng phục vụ thiết kế các hệ
thống chiếu sáng là điều cần thiết và có ý nghĩa to lớn.
TKCS đang và sẽ là một yếu tố quan trọng trong CS CCHSC,
bởi:
* TKCS giúp việc sử dụng các thiết bị CS CCHSC một cách hợp
lý và hiệu quả nhất trong tiết kiệm năng lượng.
* TKCS là công cụ tối ưu tiết kiệm chi phí đầu tư trong CS
D
CCHSC.
ự án “Chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt
Tài liệu được biên soạn trên cơ sở khảo sát tình hình sử dụng
Nam” – VEEPL có mục tiêu lớn nhất là khuyến khích
các phần mềm TKCS hiện nay tại Việt Nam và giới thiệu 3 phần
ứng dụng các hoạt động tiết kiệm năng lượng trong
mềm: Calculux – Road v6.4.1, Dialux 4.2, Ulysse 2.1. Tài liệu này
CS CCHSC tại Việt Nam. Đồng thời qua các hoạt động này sẽ
đề cập chủ yếu phần TKCS đường phố, cácc phần TKCS khác
góp phần giảm sự phát thải khí nhà kính. Với sự thúc đẩy của
như: chiếu sáng khu vực, chiếu sáng trong nhà sẽ được đề cập
Dự án:
một cách khái quát.
* Hình thành các thể chế, chính sách, tài chính về CS CCHSC
tại Việt Nam
a. Calculux - Road
* Nhiều Công ty sản xuất thiết bị chiếu sáng đã ứng dụng
Đây là một trong toàn bộ phần mềm TKCS
các tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất, cung cấp các sản phẩm
Calculux của tập đoàn Phillips. Phần
chiếu sáng Hiệu suất cao.
mềm này bao gồm các
* Trình diễn hệ thống CS CCHSC tại một số tỉnh, thành phố
ứng dụng chiếu sáng
trên toàn quốc.
đường giao thông
Trên cơ sở kết quả đó, vấn đề cần đặt ra là:
và chiếu sáng khu vực
* Phải sử dụng thiết bị CS CCHSC một cách hiệu quả,
công cộng liên quan.
hợp lý
Calculux – Road đa dạng
* Đồng thời, có các công cụ kinh tế - kỹ thuật phục vụ và có nhiều tác vụ:
quá trình đầu tư xây dựng và duy trì hệ thống CS CCH-
* Mô phỏng và phân tích
SC. nhiều phương án chiếu
Hai cuốn sách “Tài liệu hướng dẫn sử dụng các phần sáng cho hệ thống để chọn ra
mềm thiết kế chiếu sáng (TKCS)” và “Sổ tay hướng dẫn phương án tối ưu.
sử dụng công cụ kinh tế - kỹ thuật trong quá trình đầ
* Dữ liệu phân bố ánh sáng
tư xây dựng và duy trì hệ thống CS CCHSC tại Việt của bộ đèn Phillips sản xuất là
Nam” giải đáp phần nào các vấn đề trên. Hai cuốn chính, tuy nhiên có thể tính toán
16
KINH NGHIỆM TRAO ĐỔI Bản tin dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam - số 3/2008
với các dữ liệu của các nhà sản xuất thiết bị chiếu sáng khác. 2. “Sổ tay hướng dẫn
* Giao diện trình bày đơn giản, các hộp thoại xuất hiện hợp sử dụng công cụ kinh
lý và tiện dụng. Calculux cũng cho phép chèn file AutoCAD vào tế - kỹ thuật trong
thiết kế cũng như xuất kết quả sau khi tính toán thành file Au- quá trình đầu tư xây
toCAD.
Phần mềm hoàn toàn miễn phí. Hướng dẫn sử dụng chi tiết và
thực hành được cung cấp đầy đủ trong tài liệu.
dựng và duy trì hệ
thống CS CCHSC tại
Việt Nam”
b. Dialux
Đây là phần mềm TKCS độc lập, được tạo lập bởi công ty
Dial GmbH – Đức. Dialux tính toán chiếu sáng theo tiêu chuẩn
Đây là tài liệu thao
khảo hữu ích cho
của Châu Âu EN 12464, CEN 8995. Với Dialux bạn có thể chọn
những người hoạt
động trong lĩnh
để vào nhiều phần khác nhau:
vực lập và quản lý
* Phần trợ giúp thiết kế nhanh (wizards) cho chiếu sáng nội
chi phí đầu tư xây
thất, chiếu sáng ngoại thất, giao thông.
dựng công trình
* Phần thiết kế mới cho chiếu sáng nội thất, chiếu sáng
và duy trì hệ thống
ngoại thất và giao thông.
CS CCHSC. Công việc định giá nói
* Phần mở cho các dự án đã có hoặc dự án mở gần đây
trên là công việc phức tạp, liên quan tới nhiều quy định của
nhất.
Nhà nước và thông thường do những tổ chức, cá nhân có kinh
Dialux cho phép chèn & xuất tập tin dạng .dwg và .dxf (file Au-
nghiệm thực hiện.
toCAD). Dialux có hình thức trình bày khá ấn tượng: có thể chèn
Cuốn sổ tay được biên soạn dựa trên cơ sở tổng hợp các
nhiều vật dụng, vật thể mẫu bề mặt, chức năng mô phỏng và
kiến thức, các quy định hiện hành có liên quan tới việc định giá
xuất thành phim.
xây dựng công trình và giá dịch vụ duy trì hệ thống CS CCHSC.
Dialux là phần mềm tính toán độc lập, tính toán được với
Tài liệu được bố cục làm 4 phần, nội dung được giới thiệu
thiết bị của nhiều nhà sản xuất thiết bị chiếu sáng khác nhau
một cách logic và hợp lý và có liên quan chặt chẽ nhằm thực
(đáp ứng được các tập tin dữ liệu phân bố ánh sáng). Dialux
hiện được tiêu chí cuốn sổ tay đề ra.
cung cấp công cụ online cho việc cập nhật, liên lạc và kết nối
Phần 1 nêu ra những hướng dẫn để xác định chi phí đầu
với các nhà sản xuất thiết bị chiếu sáng.
tư xây dựng theo các giai đoạn đầu tư của một công trình CS
Phần mềm hoàn toàn miễn phí. Hướng dẫn sử dụng chi tiết
CCHSC: giai đoạn chuẩn bị đầu tư, giai đoạn thực hiện đầu tư và
và thực hành được cung cấp đầy đủ trong tài liệu.
giai đoạn kết thúc đầu tư. Nội dung được xây dựng khá chi tiết,
c. Ulysse
đầy đủ. Đánh giá và hướng dẫn một cách cụ thể, tỷ mỉ với từng
Phần mềm TKCS của tập đoàn Schréder. Phần mềm này tính
giai đoạn.
toán dựa trên tiêu chuẩn quốc tế CIE 140, tiêu chuẩn châu Âu
Phần 2 hướng dẫn xác định giá dịch vụ duy trì hệ thống
CEN hay tiêu chuẩn Anh BS.
CS CCHSC. Nội dung khá chi tiết, cung cấp cho các tổ chức, cá
Ulysse gồm 3 phần riêng biệt: phần tìm giải pháp chiếu
nhân về cơ chế quản lý chi phí duy trì hệ thống CS CCHSC sử
sáng tối ưu cho một con đường; phần tính toán chiếu sáng
dụng vốn ngân sách, ngõ xóm dân lập. Đồng thời cũng hướng
giao thông và phần dùng để thiết kế cho một công trình bất
dẫn xác định đơn giá dịch vụ duy trì cũng như định giá dự toán
kỳ: sân bãi, nhà xưởng, nút giao thông, sân vận động, sân thể
dịch vụ duy trì hệ thống CS CCHSC.
thao…
Phần 3 đưa ra các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật phục vụ cho việc
Phần mềm này dễ sử dụng và có nhiều tác vụ:
đầu tư xây dựng và duy trì hệ thống CS CCHSC.
* Tính toán và cung cấp nhiều phương án chiếu sáng, người
Phần 4 giới thiệu một số sản phẩm CS HSC được sản xuất
thiết kế có thể chọn ra phương án tối ưu.
tại Việt Nam (như HAPULICO, RALACO, Điện Quang, Việt Nam –
* Dùng dữ liệu các bộ đèn do tập đoàn Schréder cung cấp
Schéder) và các văn bản qui phạm pháp luật liên quan.
là chủ yếu, nhưng cũng có thể tính toán với các dữ liệu của các
nhà sản xuất khác nếu có sự tương thích dữ liệu.
Các đơn vị, cá nhân có nhu cầu sử dụng 2 tài liệu trên đề nghị liên hệ
* Giao diện trình bày đơn giản, thao tác dễ dàng và nhanh theo địa chỉ sau:
chóng. Văn phòng Dự án “Chiếu sáng Công cộng Hiệu suất cao tại
* Ulysse cũng cho phép chèn tập tin AutoCAD vào thiết kế Việt Nam”
cũng như xuất kết quả thành tập tin AutoCAD. Kết quả cũng có Tầng 2, Nhà B1, 18 Hoàng Quốc Việt, Quận Cầu Giấy, Hà Nội
thể xuất sang tập tin .pdf Điện thoại: 04.7913792
Fax: 04.7913793
Phần mềm hoàn toàn miễn phí. Hướng dẫn sử dụng chi tiết Email: veepl@vast.ac.vn
và thực hành được cung cấp đầy đủ trong tài liệu. Website: www.veepl.vast.ac.vn
17
 Bản tin dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam - số 3/2008
BẢN TIN VỀ HỘI THẢO TẠI HẢI PHÒNG
T T
ừ thành công rực rỡ của mô hình trình diễn chiếu
sáng trong các trường trung học phổ thông tại Hà
Nội của Dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao
(CSCCHSC) tại Việt Nam (do Quỹ Môi trường Toàn cầu (GEF)
và Tổ chức Phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP) tài trợ và
được thực hiện bởi Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam
(VAST) với đối tác là Công ty CP Bóng đèn phích nước Rạng
Đông (RALACO), hiện nay chỉ riêng Thành phố Hà nội đã có
trên 7500 phòng học (tại 385 trường) triển khai theo mô
hình chiếu sáng học đường trên. Hiệu quả thực tế và tính
cấp thiết là điều ai cũng nhìn thấy được, đó là: Sử dụng
tiết kiệm và hiệu quả năng lượng điện chiếu sáng, đồng
thời chất lượng ánh sáng phòng học đạt tiêu chuẩn TCVN
7114:2007, bảo vệ đôi mắt học sinh và giáo viên.
Với kết quả đó, RALACO đã và đang tiếp tục thực hiện
nhân rộng mô hình chiếu sáng học đường trên toàn quốc.
Cuối tháng 3/2008, Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước
Rạng Đông đã tiến hành lắp đặt, cải tạo hệ thống chiếu
sáng mới thí điểm cho 12 trường Tiểu học, THCS và THPT tại
nội và ngoại thành Thành phố (TP) Hải Phòng (1 phòng/1
trường). Qua khảo sát sơ bộ tại 12 trường học tỷ lệ sử dụng
bóng đèn sợi đốt và huỳnh quang T10 là 100%, thậm chí có
những phòng học sử dụng 4 bóng sợi đốt 200W. Điều này
không những gây lãng phí điện mà chất lượng ánh sáng
không đảm bảo, độ rọi thấp (dưới 100 lux).
Sau khi cải tạo, điện năng tiêu thụ giảm, chất lượng ánh
sáng cải thiện rõ rệt (tăng gấp 3-4 lần, từ 300 – 500 lux).
Đây là điều mà RALACO đã chứng minh tại 12 phòng học
thí điểm.
18
TIN TỨC & SỰ KIỆN
CHIẾU SÁNG
HỌC ĐƯỜNG
CẬP BẾN
HẢI PHÒNG
Dương Duy
Ngày 14/04/2008, Hội thảo “Chiếu sáng học đường -
Thực trạng và giải pháp ” được tổ chức tại TP Hải Phòng,
nhằm giới thiệu mô hình chiếu sáng học đường hiệu quả
của Dự án cho các trường học trên địa bàn TP Hải Phòng.
Hội thảo đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của Lãnh đạo
UBND TP Hải Phòng và các lãnh đạo Sở, Ban ngành của TP
Hải Phòng. Tới dự còn có đại diện Hội chiếu sáng đô thị Việt
Nam, Ban quản lý Dự án CSCCHSC tại Việt Nam. Ước tính
thành phố Hải Phòng có 10.500 phòng học, nếu được cải
tạo hệ thống chiếu sáng mới sẽ vừa đem lại hiệu quả, vừa
tiết kiệm điện và có ý nghĩa to lớn trong việc nâng cao chất
lượng giáo dục của Thành phố Hải Phòng.
Ngay sau Hội thảo, đồng chí Hoàng Văn Kể - Phó chủ
tịch UBND TP Hải Phòng đã có ý kiến chỉ đạo và giao cho
Sở Giáo dục – Đào tạo và Sở Khoa học – Công nghệ và
RALACO phối hợp để triển khai chương trình chiếu sáng
học đường cho các trường học trên địa bàn TP Hải Phòng
từ nay đến 2010.
Để thực hiện nhiệm vụ trên, bắt đầu từ ngày 13/05/2008
RALACO đã và đang thực hiện khảo sát hiện trạng chiếu
sáng trong tất cả các trường học của TP Hải Phòng (khoảng
10.500 phòng/734 trường), dự kiến hơn 2 tháng.
Bên cạnh thành phố Hà Nội đã triển khai cải tạo hệ
thống chiếu sáng cho hầu hết các trường học, thành phố
Hải Phòng sẽ là địa phương tiếp theo thực hiện nhân rộng
mô hình Chiếu sáng hiệu quả trường học và là điểm sáng
để mô hình chiếu sáng hiệu quả có thể nhân rộng trên
toàn quốc.
TIN TỨC & SỰ KIỆN Bản tin dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam - số 3/2008
Tỉnh Tiền Giang
nỗ lực thực hiện tốt
tiết kiệm điện
hực hiện chương trình sử dụng
năng lượng tiết kiệm và hiệu
quả trên địa bàn tỉnh Tiền Giang
- giai đoạn 2008 – 2015, ngày 13 tháng
5 năm 2008, Sở Công Thương tỉnh Tiền
Giang đã có công văn số 81/SCT-TKNL
hướng dẫn các Sở, ban ngành, đoàn thể
Tỉnh cũng như UBND các huyện, TP trực
thuộc về thay thế đèn tiết kiệm điện
trong chiếu sáng công sở và chiếu sáng
công cộng.
Công văn có yêu cầu 2 đơn vị phối
hợp triển khai là Công ty Cổ phần Bóng
đèn phích nước Rạng Đông và Công ty
Việt nam Schréder cung cấp thiết bị tiết
kiệm năng lượng (Rạng Đông cung cấp
đèn Compact các loại, đèn huỳnh quang
thế hệ mới, chấn lưu tiết kiệm điện, các
loại chóa đèn…; Schréder cung cấp các
loại đèn 02 cấp công suất, thiết bị điều đèn sợi đốt bằng đèn Compact; điều giờ cao điểm có mật độ giao thông cao
chỉnh thay đổi công suất đèn). Việc thay chỉnh lại thiết kế chiếu sáng để được và ở mức công suất thấp vào những giờ
thế do cơ quan, đơn vị sử dụng, quản lý hiệu quả chiếu sáng tối ưu. thấp điểm có mật độ giao thông thấp.
hệ thống chiếu sáng thực hiện. Đối với hệ thống chiếu sáng công Với các biện pháp hướng dẫn cụ thể
Đối với hệ thống chiếu sáng công cộng: khảo sát, thống kê thiết bị chiếu nhằm thực hiện chủ trương tiết kiệm
sở: tiến hành khảo sát, thống kê thiết sáng thay thế; thay thế bộ đèn cao áp năng lượng, sử dụng các thiết bị chiếu
bị hệ thống chiếu sáng thay thế; lên kế công suất lớn (150W hoặc 250W) bằng sáng hiệu suất cao, tỉnh Tiền Giang đã
hoạch thay thế ưu tiên (tùy theo nguồn đèn Compact tiết kiệm điện (50W, 75W) và đang quyết tâm thực hiện tốt chủ
kinh phí); thay thế hệ thống đèn huỳnh với hệ thống đèn đường dân cư, công trương này.
quang cũ (T10 và chấn lưu sắt từ) bằng viên, nông thôn…; hệ thống các trục (Nguồn: www.tiengiang.gov.vn/congbao)
đèn huỳnh quang tiết kiệm điện (T8 đường chính thì thay thế đảm bảo hoạt
hoặc T5 và chấn lưu điện tử); thay thế động ở mức công suất cao vào những
19
 Bản tin dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam - số 3/2008
Hà Nội
- Tiềm năng tiết kiệm điện
trong lĩnh vực chiếu sáng công cộng
L
à Trung tâm chính trị, kinh tế,văn
hoá, xã hội của cả nước, Hà Nội
đòi hỏi nguồn cung về năng
lượng trong lĩnh vực chiếu sáng công
cộng là rất lớn. Trong tình hình năng
lượng đang dần cạn kiệt như hiện nay
thì việc đảm bảo nhu cầu điện năng
đang trở thành vấn đề nan giải đối với
các cơ quan chức năng.
Hệ thống chiếu sáng công cộng
tại địa bàn thành phố Hà Nội rất đa
dạng và phức tạp với trên 1770 km
tuyến đường được chiếu sáng, sử dụng
trên 900 tủ điều khiển trong đó điều
khiển tập trung chỉ chiếm dưới 13 %
hệ thống, số còn lại được điều khiển
thông qua các tủ điện độc lập. Cơ cấu
nguồn sáng của hệ thống chiếu sáng
20
công cộng thành phố gồm hơn 62.000
bóng đèn trong số đó bóng đèn hiệu
suất thấp đang sử dụng là 35.000 bóng
chiếm khoảng 56% trên hệ thống. Điều
đáng lưu ý là có 27.000/62.000 (43%) số
lượng đèn đã hết thời gian sử dụng,
không đảm bảo nguồn sáng, sử dụng
nhiều điện năng hoặc chất lượng kém
cần phải thay thế.
Công suất lắp đặt đèn chiếu sáng
của thành phố tính đến đầu năm 2008
đạt gần 10 MW, hệ thống chiếu sáng có
tỉ lệ tăng trưởng hàng năm từ 12-19%.
Qua nghiên cứu, các kết quả đã cho
thấy tiềm năng tiết kiệm điện trong
lĩnh vực chiếu sáng công cộng tại Hà
Nội vào gần 2MW, gần 20% công suất
lắp đặt cho hệ thống chiếu sáng công
TIN TỨC & SỰ KIỆN
Đặng Hải Dũng
Văn phòng TKNL - Bộ Công Thương
cộng nếu thực hiện thay thế bằng đèn
chiếu sáng hiệu suất cao.
Trên cơ sở các nghiên cứu được tiến
hành trong khuôn khổ Chương trình
mục tiêu quốc gia về sử dụng năng
lượng Tiết kiệm và hiệu quả đã xác định
tiềm năng tiết kiệm điện trong chiếu
sáng công cộng còn rất lớn, và để có
thể khai thác được tiềm năng đó cần
khẩn trương tiến hành các biện pháp
kỹ thuật, đồng thời nâng cao nhận thức
của các cơ quan chức năng liên quan
đến họat động chiếu sáng công cộng
tại thành phố Hà Nội.
GIẢI PHÁP - CÔNG NGHỆ Bản tin dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam - số 3/2008
HỆ THỐNG QUẢN LÝ THÔNG MINH
DÀNH CHO CHIẾU SÁNG CÔNG cộng
LUXICOM
Lê Công Tuấn Kiệt
Trưởng đại diện Công ty CiteLum tại Việt Nam
Luxicom là gì? chủ yếu như sau : Trung tâm điều khiển (Unité Centrale de
LUXICOM là một hệ thống thông minh, ứng dụng công nghệ Gestion - UCG), các bộ điều khiển cục bộ lắp tại từng tủ cấp
truyền dẫn bằng đường tải điện điện bình thường (courant điện (Unité de Commande Locate - UCL), các bộ điều khiển cá
porteur en ligne, CPL) kết hợp với các thiết bị điện tử, để điều thể lắp tại từng điểm sang (Unité de Candélabre - UDC).
khiển từ xa mạng lưới chiếu sáng công cộng. 2. Những bộ truyền tải sử dụng các phương thức thông tin
điện từ (Dispositif de Couplage Electromagnétique - DCM),
Luxicom có những công dụng gì? điện thoại và vô tuyến sóng ngắn (Unité de Transmission Ra-
Sử dụng Luxicom, nhà quản lý chiếu sáng công cộng (CSCC) dio - UTR), đảm bảo sự kết nối giữa các tuyến đèn có gắn hệ
có thể ngồi tại một trung tâm thực hiện được các thao tác sau thống điều khiển. Ba phương thức này cho phép luôn có cách
đây: liên lạc từ từng điểm sáng về đến trung tâm điều khiển, cho dù
1, Nhận thông tin chính xác và tức thời về toàn bộ mạng lưới cúp điện, đứt cáp nối tạm thời, hay thời tiết xấu.
đèn đường. 3. Ngoài ra tại trung tâm điều khiển còn lắp thiết bị truyền
2, Theo dõi riêng lẻ từng điểm sáng . dữ liệu trực tuyến (Equipement de Transmission de Données-
3, Tắt/mở từng điểm ETD) kết nối Internet qua modem điện thoại hoặc đường
sáng, tuyến đèn, truyền băng thông rộng ADSL, cho phép nhà quản lý có thể
hoặc cả hệ thống mà truy cập thông tin về mạng chiếu sang công cộng của mình từ
không cần di chuyển. xa qua Internet.
4, Tăng/giảm theo
ý muốn điện áp và
công suất vận hành
của từng điểm sáng.
5, Phát hiện sự cố
trên mạng, không
chờ người dân thông 4. Khi thiết lập
báo. mạng Luxicom,
6, Ổn định điện áp và Citélum sẽ gắn
khống chế dòng khởi động, tăng tuổi thọ thực tế của thiết bị. vào mỗi đèn
7, Chuẩn hóa các thông số kỹ thuật cho cả mạng lưới CSCC. CSCC một UDC,
8, Thu thập dữ liệu và truy xuất báo cáo định kỳ tự động. vào mỗi tủ điện
cấp một UCL, và
Luxicom vận hành theo nguyên tắc nào? bố trí một trung
tâm điều khiển
1. Hệ thống Luxicom bao gồm 3 cấp quản lý với các thiết bị UCG tại địa điểm
21
 Bản tin dự án chiếu sáng công cộng hiệu suất cao tại Việt Nam - số 3/2008
do khách hàng lựa chọn. Giữa những tuyến đèn khác nhau,
chúng tôi sẽ lắp đặt các DCM (nếu có thể kéo dây cáp), modem
điện thoại (nếu có thể dùng đường điện thoại), hoặc UTR (nếu
buộc phải dùng vô tuyến) nhằm đảm bảo liên lạc thông suốt
trên toàn mạng lưới.
5. Dòng điện trước khi vào và sau khi ra khỏi đèn (hoặc tủ điều
khiển) phải đi qua các UDC (hoặc UCL). Các UDC và UCL là
những thiết bị điện tử cho phép ghi nhớ và thu/phát tín hiệu
dưới dạng xung được mã hóa. Các xung này lan truyền trên
lưới điện bình thường để về đến trung tâm điều khiển UCG.
Người kỹ sư có thể từ màn hình vi tính phát lệnh đến các bộ
điều khiển, thực hiện thao tác quản lý mà không cần đi đến
tận nơi. Có thể tăng giảm điện áp, bật tắt từng bóng đèn riêng
lẻ mà không ảnh hưởng đến hệ thống.
6. Tình trạng hoạt động của đèn được phản hồi tức thời và tự
động về màn hình điều khiển tại trung tâm. Đèn nào tắt sẽ đổi
màu. Đèn đang nhận
lệnh sẽ nhấp nháy.
Sử dụng Luxicom
có lợi gì?
1. Luxicom cho phép
nhà quản lý gia tăng
đáng kể quy mô và
mức độ kiểm soát
của mình đối với
mạng lưới CSCC.
Về quy mô, mạng
Luxicom có thể phát
triển theo mô thức
hình sao đến gần 300.000 điểm sáng, tức hơn
gấp đôi mạng lưới CSCC lớn nhất Việt Nam hiện
nay (TP HCM: 140.000 điểm sáng). Về mức độ,
Luxicom cho phép can thiệp chi tiết đến từng
điểm sáng, tức nhiều lần mạnh hơn khả năng hiện nay của của
các thành phố Việt Nam (chỉ điều khiển được ở cấp độ tủ điện,
bằng thiết bị hẹn giờ hoặc thủ công).
2. Nhờ khả năng điều khiển trực tuyến (on-line) và tức thời,
Luxicom giúp các nhà quản lý khống chế được điện năng tiêu
thụ qua việc chủ động điều chỉnh điện áp/công suất thực tế.
Tại những nơi gắn Luxicom, Citélum đã từng hạ công suất tiêu
thụ hằng năm xuống mức thấp nhất là còn 60%, mà mạng lưới
vẫn hoạt động tốt và đảm bảo các tiêu chuẩn về CSCC.
3. Nhờ khả năng nắn dòng và ổn áp, Luxicom giúp các nhà
quản lý giảm tỷ lệ hư hỏng đèn và linh kiện do dòng khởi
động hoặc biến động vượt áp đột ngột
4. Nhờ khả năng ghi nhận và so sánh thường xuyên dữ liệu từ
các điểm sáng, Luxicom có thể giúp phát hiện rất sớm, thậm
chí dự báo được những sự cố về thiết bị chiếu sáng mà không
cần chờ đến khi người dân gọi báo. Điều này cho phép nhà
22
GIẢI PHÁP - CÔNG NGHỆ
quản lý ít bị dân chúng than phiền, giảm bớt những đợt tuần
đêm gây mệt mỏi cho công nhân, và lập trình tốt việc bảo trì
trang thiết bị (đặc biệt khi mạng lưới cũ kỹ thiếu đồng bộ (*)).
(*): Trong lĩnh vực CSCC tại Pháp, quan niệm về tiết kiệm dự phòng
(économie préventive) buộc nhà quản lý phải thay thế hàng loạt đèn
hoặc linh kiện sắp hết tuổi thọ sử dụng, tránh cho chúng bị hư hỏng dẫn
đến việc sửa chữa lắt nhắt vừa mất thời giờ vừa dàn mỏng lực lượng.
Hơn nữa việc thay thế đèn định kỳ (relamping) còn cho phép chuẩn
hóa và cập nhật hàng loạt dữ liệu thống kê, chủ động bố trí nhân sự và
phương tiện.
5. Nhờ khả năng truy xuất dữ liệu tự động dưới dạng báo biểu,
Luxicom có thể nhanh chóng lập báo cáo số liệu trung thực,
chính xác, có thể kiểm chứng bất cứ lúc nào.
Luxicom được sử dụng ở đâu?
1. LUXICOM đã được áp dụng cho 15 thành phố, đặc biệt là
tại Le Puy-en-
Velay (Pháp),
Beauchamps
(Pháp), Pari
(Pháp), Venise
(Ý), Prague (CH
Séc), Fortaleza
(Brazil), Puebla
(Mexico).
2. Tại Châu Á,
Citélum đang
chuẩn bị lắp đặt LUXICOM cho Putrajaya
(Malaysia) và TP HCM (Việt Nam).
3. Nhìn chung LUXICOM đặc biệt hữu ích
tại những thành phố có giá bán điện cao,
trang bị chiếu sáng chưa đồng bộ, và địa
bàn phức tạp khó quản lý.
LUXICOM cho phép tiết kiệm tới mức nào?
Theo kết quả thống kê từ năm 1997 đến nay, các địa bàn có sử
dụng Luxicom cho tỷ suất tiết kiệm trung bình như sau:
1. Tiết kiệm điện năng :
a. Giảm 10% chi phí nhờ hạn chế vượt áp sau giờ cao điểm.
b. Giảm 9% chi phí nhờ điều chỉnh công suất thặng dư.
c. Giảm 8% chi phí nhờ ổn định điện áp trên toàn mạng lưới.
d. Giảm 11% chi phí nhờ tiết giảm chiếu sáng sau 11 giờ đêm.
2. Tiết kiệm chi phí bảo trì:
a. Giảm 50% tỷ lệ hư hỏng nhờ bảo trì quản lý.
b. Giảm 80% chi phí sửa chữa nâng cấp nhờ dự báo tốt.
c. Giảm 90% chi phí tuần đêm nhờ lập kế hoạch tốt.
3. Về cơ sở vật chất:
Giảm 50% chi phí cập nhật dữ liệu tại hiện trường.