Ngoû

“Haõy taän duïng thôøi gian ñeå gaët haùi öôùc mô ngaøy
mai. Vì traùi öôùc mô ñöôïc troàng treân maõnh ñaát nieàm tin
vaø thaân ñeå leo laø nghò löïc cuûa moãi ngöôøi.
Chuùc em coù ñaày ñuû nieàm tin vaø nghò löïc ñeå thöïc
hieän öôùc mô cuûa mình”.
Thaày anh ñaõ vieát cho anh nhö vaäy ñoù. Nieàm tin
vaø nghò löïc laø gì em nhæ ? Anh khoâng bieát ngöôøi ta
ñònh nghóa nhö theá naøo. Song coù moät ñieàu chaéc chaén
laø phaûi coù nieàm tin vaø nghò löïc em aï. Coù theá öôùc mô
cuûa em môùi thaønh hieän thöïc, ñôøi em môùi bay cao ñöôïc.
Theá öôùc mô cuûa em laø gì ? Em seõ ñöa ñôøi em bay
boãng veà ñaâu ? Vaán ñeà naøy cuõng khoâng keùm phaàn quan
troïng ñaâu em nheù. Noù cuõng chính laø yù nghóa ñôøi em
ñaáy. Em haõy khaùm phaù ñi, vì baát kyø ai cuõng ñeàu ñöôïc
Thöôïng ñeá ban cho nhöõng söù vuï rieâng ñeå hoaøn thaønh.
Öùôùc mô cuûa em haõy phaûi laø söù vuï rieâng ñoù. Noù döïa
treân cô sôû laø thöïc taïi cuûa chính em, ñích ñeán thì tuyø
vaøo mô öôùc. Chuùc em luoân coù öôùc mô cao ñeïp vaø ñaït
ñöôïc öôùc mô ñoù.
Jos. T.V.T

1
 Traàu
Chaúng coù ngöôøi naøo coù theå moät luùc thôø
hai chuû.
No man can serve two masters. Ñöùc Gieâsu
Duø laø moät loaïi hoa ñang röïc löûa
tin yeâu, hay moät loaøi coû hoang daïi cuõng
laøm chöùng cho anh raèng trong tình yeâu
haõy chung thuûy. Daãu cho thaân Cau coù
vun vuùt leân cao ñeå keát duyeân vôùi maây
xanh, vôùi trôøi loäng. Thì giöõa loøng ngöôøi
Traàu vaãn laëng leõ xinh töôi, môn môûn
taïo neân söï tích Traàu cau vöông víu
nhau.
Anh em nhaø hoï Cau giôø khoâng coøn
nöõa. Nhöng caû hai cuøng vôùi moät naøng
ñaõ ñeå laïi cho con ngöôøi caâu chuyeän maø
töø nhoû daïy anh phaûi yeâu thöông nhau,
lôùn leân khuyeân nhuû anh haõy chung thuûy
trong tình yeâu. Vaø daãu coù raên long ñaàu
baïc cuõng phaûi trung tín vôùi lôøi theà öôùc
ban ñaàu.

2
 Göøng
AÙo quaàn che phuû caùi xaùc phaøm vaø toâ
ñieåm cho noù, nhöng lôøi vaên laø phöông tieän cuûa
tinh thaàn.
Dress covers the mortal body and adorns
it, but style is the vehicle of the spirit.
Sydey Smith
Khi nhaéc ñeán göøng, noù khieán ta lieàn lieân
töôûng ñeán höông vò khoâng theå thieáu cuûa noù
trong caùc cheùn maém cuûa caùc moùn aên raát laø
Vieät Nam. Vaø keå caû nhöõng höông vò maø ta
khoâng theå nem, khoâng theå thöôûng thöùc baèng
khöùu giaùc... maø chæ coù tri giaùc, chæ coù söï ñoàng
caûm cuûa nhöõng con tim cuøng chung nhòp ñaäp,
maø chæ coù:
“Tay mang cheùn muoái cuû göøng
Göøng cay muoái maën xin ñöøng queân nhau”.
Muoái ñaõ maën, ñaõ maën noàng tình ngöôøi,
laïi ñöôïc pha theâm moät chuùt cay, moät chuùt cay
say ñaém theâm. Tuyeät vôøi ñaáy chöù !
Vaäy daãu moät chuùt hôi cay, toâi cuõng coá
gaéng laøm moät chuùt hôi cay.

3
 Daây tô hoàng
Thaùc roài taèm môùi heát tô,
Taøn roài neán môùi caïn khoâ leä saàu.
The silkworm dies because she is
spinning,
The candle’s tears are dry only when she
is ashes. Robert Payne
Daây Tô Hoàng vaøng oùng aû hoâm nay ñaõ vöôn
ñeán haøng raøo nhaø em roài ñaáy. Noù ñaõ khieán loøng anh
chôït thaàm nghó; Sao maø bieát yù anh quaù vaäy ? Noù ñang
thoâi thuùc anh ñöøng ngaïi, thaân nam nhi mình phaûi toû veû
anh huøng, haõy sang nhaø naøng, xoùa tan ñi moïi loái ngaên
caùch. Haõy môû loái cho nhòp caàu tin yeâu böôùc qua. Haõy
ñeå cho nhaø naøng vaø nhaø ta gaàn nhau hôn. Töø ñaây hai
nhaø sôùm toái taét ñeøn coù nhau vaø ngoït buøi cuøng sôùt chia.
Môùi hoâm qua, moät daây Tô Hoàng baét sang, sao
giôø ñaây ñaõ traøn ngaäp ngoõ nhaø em roài.
Daãu chæ coù moät laàn vaø chæ moät laàn maø thoâi. Theá
maø ngoõ loái haän thuø, ích kæ cuûa quaù khöù ñaõ kheùp laïi,
con ñöôøng cuûa töông lai ñaõ ñang vaãy goïi vôùi taát caû tình
thaân aùi.
Rau Maù
4
 Thieân thaàn thaàm nhuû vôùi nhau;
Gioïng yeâu noàng chaùy tìm ñau ra lôøi;
Dieäu hieàn hôn tieáng “Meï ôi” !
The angels whispering to one another,
Can find, among their burning terms of love,
None so devotional as that of “Mother”.
E. Apoe
“Rau Maù” caùi teân hay quaù em nhæ, khoâng bieát
noù ñaõ ñöôïc ñaët teân töø bao giôø maø sao cöù vaêng vaúng beân
anh caùi tình maãu töû. Caùi maø ngöôøi ta ñaõ queân noù trong
Nguõ luaân. Nhöng maø khoâng ai khoâng bieát, khoâng yeâu
meán naâng niu tình maãu töû. Theá maø khi nhaéc ñeán, loøng cöù
raïo röïc, taâm hoàn cöù chaùy boûng khao khaùt dieãn taû ñöôïc
tình cao quyù voâ bieân aáy, theá maø vaên baát thaønh, buùt
nghieâng khoâng taøi taû noåi.
Caùi tình tuyeät vôøi cuûa ngöôøi maø vuù ñaõ cho anh
buù, daï ñaõ cöu mang anh. Suoát nhöõng ngaøy tröôøng ñoaïn
thaùng ñaõ döôõng duïc anh thaønh ngöôøi. Ñaõ theâu deït toâ
ñieåm cho ñôøi anh muoân ngaøn höông hoa ngôøi saùng, muoân
vaøng lai laùng aân tình ngöôøi. Thaät noùi sao ñaëng !
Hôõi baïn haõy phaùt toûa höông tình aáy, haõy taïo cho
noù moät gaùc voïng ñaøi cao ngaát giöõa doøng ñôøi.
Cau
5
 Ta yeâu ta maëc duø nhöõng loãi laàm cuûa ta, vaø
ta cuõng phaûi yeâu baïn ta nhö vaäy.
We love ourselves not withstanding our
fault, and we ought to love our friends in like
manner. Cyrus the great
Thaày anh thöôøng noùi: “Ngaøy xöa oâng baø ta
môû ñaàu caâu chuyeän baèng mieáng Traàu, mieáng Cau”.
Quaû vaäy, söï thôm noàng cuûa mieáng Traàu, vò cay cay
cuûa quaû Cau, taát caû ñaõ hoøa quyeän vôùi nhau ñeå cho ta
hôi aám. Caùi hôi maø vaãn ñöôïc giöõ laïi maõi. Ñeå caâu
chuyeän vaãn coøn, tình baïn höõu, tình ngöôøi vaãn luoân
thoaûng muøi höông laønh veà sau.
Vaø ngaøy nay, em thaáy ñaáy, ngöôøi ta baét ñaàu
caâu chuyeän baèng tieáng cuïng ly. Duø raèng laø moät ly
röôïu gaïo thì tieáp theo chuyeän troø vaãn raâm raõ ñaáy
chöù ! Nhöng, khoå thay caøng daàn taøn tieáng leûng xeûng
cuûa ly vôõ, chai beå... baét ñaàu chieám choã. Vaø roài, töø ñoù
tình baïn khoâng coøn, tình ngöôøi vuõng vaãy chaøo.
Thoâi nheù ! em haõy coá gaéng giöõ laáy caùi hôi aám
xa xöa haàu giöõ maõi tình baïn chaân thaät, tình ngöôøi
thaém thieát ñeå cuøng nhau tung taêng soáng troïn kieáp
laøm ngöôøi.

6
 Ñu ñuû
Soáng laâu laø ñieàu mong öôùc cuûa ña soá,
nhöng soáng moät caùch ñaùng soáng chæ laø öôùc
voïng cuûa moät thieåu soá thoâi.
To live long is almost every one’s wish,
but to live well is the ambition of a few.
L. Hughes
Anh ñang ngoài hoïc baøi, moät côn gioù thoaûng
ñong ñöa vaø moät caùi gì ñoù voäi rôi xuoáng ñaát. Anh
ngaång ñaàu nhìn vaøo vöôøn thì thaáy döôùi goác caây ñu ñuû
moät quaû chín moïng vaøng ñaõ tung teù töï luùc naøo. Daàn
theo thaân caây anh thaáy moät quaû vaøng roài quaû xanh vaø
tieáp theo laø nhöõng quaû maøu traéng ñuïc nho nhoû. OÂ! sao
khoaûng caùch giöõa chuùng gaàn nhau quaù vaäy ? Theá maø
quaû ñaõ lìa caønh, quaû ñang chuaån bò. Coøn nhöõng quaû
kia, chaéc coù leõ khoâng bao laâu nöõa thì chuùng cuõng seõ
lìa thaân meï, xa baïn. Theá ñaáy, nhöng thaân caây vaãn thinh
laëng vöông maõi saûn sinh nhöõng traùi môùi ñeå laøm caùc
moùn aên, nhöõng vò thuoác laøm cho con ngöôøi mau tieâu
hôn, aên nhieàu hôn.
Töø ñaáy anh quyeát taâm vôùi heát khaû naêng cuûa
mình phuïc vuï anh em ñoàng loaïi ngaøy toát hôn.

7
 Gai
Kinh nghieäm laø con ñeû cuûa söï ñau ñôùn.
Experience is the extract of suffering.
Arthur Helps
Nhôù caùi ngaøy khi anh coøn raát nhoû, ôû ñaâu khoâng
bieát meï anh mang veà moät loaïi caây thaûo; laù hình traùi xoan,
meùp coù raêng cöa. Vaø anh hoûi: Laøm gì vaäy meï ? Meï
baûo: Laøm baùnh ít con aï. Vaø moät laàn khaùc meï cuõng
mang veà. Anh möøng thaàm, seõ coù baùnh ít aên nöõa roài ñaáy.
Nhöng khoâng, laàn naày meï mang veà ñeå laøm thuoác cô.
Roài khi lôùn leân, anh thaáy noù moïc hoang daõ nhö bao loaøi
hoang daõ vaø höông vò cuûa noù qua chieác baùnh ít gai, ai
cuõng khen ngon, nhöõng loaïi thuoác maø noù ñaõ hieán daâng
cho ñôøi raát höõu ích vaäy maø coù maáy ai bieát, ñeå yù ñeán noù
ñaâu !
Ñoù chính laø caây gai, moät loaøi caây raát ñôn sô,
khoâng coù gì laø haáp daãn quyeán ruõ con ngöôøi. Noù ñaõ
khoâng laøm maët noåi giöõa ñoàng loaïi. Khoâng phaûi nhö caây
hoàng ñaõ vöôn heân, ra hoa ñeå cho ngöôøi ta ngaét vaø moät
luùc naøo ñoù taøn luïi ngöôøi ta chaø ñaïp.
Ñôøi toâi cuõng vaäy haõy bieát mình ñeå maø toàn taïi,
höõu ích cho traàn ñôøi naøy.

8
 Thôm
Con ngöôøi laø loaøi duy nhaát maø Trôøi ñaõ
phuù cho caùi quyeàn löïc cuûa tieáng cöôøi.
Man is the only creature endowed with
the power of laughter. Greville
Hoâm qua, hoâm nay vaø cuõng nhö maõi veà sau.
Neáu moät ngaøy maø thieáu vaéng nuï cöôøi thì quaû thaät ngaøy
ñoù nhö voâ nghóa. Nhöng caùi nghóa thöïc cuûa moät caùi
nghóa thieát töôûng khoâng ñôn giaûn. Cuõng vaäy, caùi cöôøi
khoâng ñôn thuaàn; cuõng coù caùi cöôøi ñieân, cöôøi chua,
cöôøi vang… Coù caùi cöôøi laøm ngöôøi khaùc ra nöôùc maét
cuõng coù caùi laøm ngöôøi khaùc ñöôïc vui lay… Coù bieát cöôøi
hay khoâng, quan troïng laø choã ñoù. Ñaáy, anh ñaõ khieán
em cöôøi anh roài. Cöôøi coù khoù gì ! Nhöng tuøy mieãn sao
caùi cöôøi chöùa ñöïng ñöôïc caùi trí tueä maãn nhueä, caùi
thaâm thuùy tuyeät vôøi vaø lan toaû nieàm hoan hyû. Theo
anh, thì caùi nghóa thöïc laø ôû ñoù vaäy.
Öôùc gì, moãi ngaøy ta coá gaéng laøm cho cuoäc ñôøi coù
yù nghóa baèng nhöõng nuï cöôøi thanh tao, giaûn dò. Nhôø ñoù
ta cuõng yù thöùc ñöôïc raèng “ta phaûi laøm gì cho ñôøi chöù
khoâng phaûi ñôøi laøm gì cho ta”. Anh ñaõ hoïc ñöôïc baøi hoïc
naøy töø caây Thôm, quaû Thôm ôû khaép mieàn queâ ta.

9
 Tre
Haõy phuïc tuøng moïi theå cheá loaøi ngöôøi.
Be subject to every human institution.
1Peter 2,13
Queâ höông toâi coù gioù baác möa raøo, coù möa to,
baõo lôùn. Vaø cöù sau moãi côn möa baõo baäp buøng thì kìa
tre vaãn coøn ñöùng ñoù, neáu coù ngaõ thì caû buïi cuøng ngaõ.
Ñöôïc nhö vaäy cuõng chính laø nhôø caùi tinh thaàn “laù raùch
ít ñuøm boïc laù raùch nhieàu” vaäy. Moãi khi gioù caøng thoåi
maïnh thì voøng tay thaân aùi, yeâu thöông caøng xieát chaët
naâng ñôõ, che chôû, baûo veä cho nhau.
Ngöôøi daân chaân laám vaãn noùi: “Khoù nhaát chaët
tre, nhì môùi laø ve gaùi”. Chaët ñaõ khoù maø ñaøo goác khoâng
phaûi deã. Ñieàu ñoù chæ coù ngöôøi baàn noâng bieát sao !
Vaø chính ñieàu ñoù nhaéc nhôû toâi. Ñaõ soáng thì coù
bæ coù tha, coù baïn, coù anh em ñoàng loaïi. Vaäy ta haõy gaït
boû ñi ñoá kò, ích kyû. Ñaõ bieát kieán taïo haïnh phuùc cho
mình thì cuõng bieát lo cho anh em mình nöõa. Coá gaéng
raèng luyeän caùi AÙi cuûa Gieâsu, caùi Bi cuûa nhaø Phaät vaø
caùi Nhaân cuûa Khoång ñeå chan hoøa tình thöông töông
thaân töông aùi ôû baát cöù nôi naøo coù ta.

10
 Luùa
Ñôøi laø thaûm kòch ñoái vôùi keû hoaøi baõo; vaø
laø moät haøi kòch ñoái vôùi keû suy töôûng.
Lide is a tragedy for those who feel, and
comedy for those who think. La Bruyeøre
Coù leõ, taát caû nhöõng lôøi toâi ñaõ noùi, ñang noùi vaø
seõ noùi, baïn baûo coù gì laø laï ñaâu haõy daønh cho noù cho
nhöõng keû ñieân, thaèng khuøng maø tröôùc tieân phaûi laø taùc
giaû cuûa noù ! Vaâng, toâi ñaõ vieát maø vieát khoâng moät chöõ
naøo caû. Quaû vaäy taát caû chæ naèm trong baûn chöõ caùi.
Nhöõng con chöõ maø khoâng moät ai töø thuôû vôû loøng laïi
khoâng eâ a noù. Thaät toâi laø moät keû khôø khaïo nhaát trong
theá gian naøy. Hôõi luùa ! baïn haõy noùi ñi, nhöõng gì baïn
nghó, ngoõ toâi nghe vôùi.
Ngoác quaù thoâi, luùa ñaõ noùi, ñaõ noùi ñeán noãi
khoâng nhôù mình laø ai. Lôøi cuûa luùa quan troïng laém, coù ai
soáng maø thieáu noù ñöôïc ? Luùa ñaõ noùi suoát ngaøy suoát
ñôøi cuûa moãi con ngöôøi theá maø coù maáy ai nghe ñaâu,
bieát ñaâu ? Baûo cho toâi vôùi ñi, vì toâi ñieân khuøng laém,
khôø ngoác laém...
Moät loaøi thöïc vaät laïi queân mình nhö theá. Giaät
mình, toâi töï hoûi; Laø Con Ngöôøi, toâi nhö theá naøo?

11
 Saàu ñoâng
Ñôøi khoâng phaûi laø moät thaûm hoa hoàng.
Life is not a bed of roses.
“Cöù moãi ñoä xuaân sang, laø toâi maõi ñöùng nhìn
traêm hoa ñua nôû. Coøn toâi, khi trôøi trôû laïnh, gioù gaét
goûng vôùi con ngöôøi, ñoù chính laø luùc toâi laïi toâ ñieåm
cho thieân nhieân baèng nhöõng boâng hoa traéng ñôn sô,
thanh thoaùt”. Ñaây laø lôøi taâm söï cuûa moät loaøi caây nôi
hoang vu voïng laïi. Noù ñem ñeán cho ta lôøi nhaén nhuû
tha thieát maø cuõng ñaày aép chaân tình. Taïo hoùa ñaõ
ñònh ra nhö vaäy. Vaø trong theá giôùi con ngöôøi cuõng
theá. Moãi ngöôøi moät veû, moät khaû naêng rieâng... khoâng
ai gioáng ai caû. Vaø coâng vieäc cuûa ai, khaû naêng cuûa ai
cuõng laø cao quyù.
Quaû vaäy, khi muøa xuaân thì hoa môùi nôû coøn
ngoaøi ra laø moät daûi maøu xanh baït ngaøn. Ñôn ñieäu voâ
cuøng phaûi khoâng baïn ? Giôø ñaây, daãu cho toâi coù laøm
moät ngheà maø cuøng ñinh cuûa xaõ hoäi, nhöng laø ngheà
löông thieän, hôïp vôùi khaû naêng cuûa toâi, toâi hoaøn
thaønh noù toát ñeïp thì toâi vaãn coù quyeàn haõnh dieän veà
toâi. Vaø toâi khoâng phaûi laø raùt röôûi, laø caùi gai, nhöng
ñaõ giuùp laøm hoaøn thieän vaø phong phuù xaõ hoäi.

12
 Haønh
Ñöùc meán tha thöù taát caû, tin töôûng taát caû,
hy voïng taát caû, chòu ñöïng taát caû. Ñöùc meán
khoâng bao giôø maát ñöôïc.
Love never gives up: Its faith, hope, and
patience never fail. Love is eternal. 1Cr 13,7-8
Môùi nghe qua, toâi lieàn nghó ñeán, vaâng ñôøi ngöôøi laø
Haønh trình vôùi thaùng ngaøy daøi ñaêng ñaúng, laø Haønh khaát
giöõa doøng ñôøi laïnh giaù vaø ñoùi khaùt. Vaâng cuõng chính noù
khuyeán khích toâi haõy Haønh ñoäng, haõy thi Haønh, nhöng
cuõng khoâng queân chuaån bò cho baûn thaân moät Haønh trang
vaøo ñôøi caàn thieát ñeå cho nhöõng Haønh vi cuûa mình troïn
veïn thöïc söï laø cuûa con ngöôøi. OÂi ! Hai tieáng “Con Ngöôøi”
ngoït ngaøo bao cay ñaéng, deã daøng caøng khoù khaên.
Ñaõ bao laàn toâi töï nhuû luoân raèng toâi laø Con Ngöôøi.
Nhöng cuõng ñaõ baáy nhieâu laàn nhö vaäy toâi môùi chæ laø con
chöa phaûi laø Ngöôøi, thaät xaáu xa !!! Theïn vôùi loøng vôùi
Ñaáng sinh thaønh.
Töø ñaây daãu moät ngaøy coøn laïi cuûa cuoäc ñôøi, toâi
quyeát gaéng soáng vôùi caû tình Yeâu, tình Meán. Vì chính noù
laø caên nguyeân cuûa moïi söï, cuûa taát caû lyù do hình thaønh vaø
toàn taïi vuõ truï naøy.

13
 Mí a
Moät traùi tim ñeå thöông xoùt, vaø moät baøn
tay ñeå ban phuùc.
A heart to pity, and a hand to bless.
Churchil-Prophecy of famine
OÂi! Thôm maùt vaø ngoït ngaøo, moät höông
vò meâ ly. Nhöng coù ai ngôø nguoàn goác cuûa noù
raát ö laø taàm thöôøng; caây cuûa loaøi hoï luùa caùi maø
baát kyø moät ngöôøi chaân laám tay buøn naøo cuõng
bieát. Moät muøi vò maø chaøng trai, coâ gaùi cuøng
ngoài beân nhau taám taéc khen tuyeät vôøi. Vaø
trong vieäc thöôûng thöùc höông vò cuûa caây Mía
thì ôû ñaâu cuõng coù ñieåm gioáng nhau.
Vaâng, coù gì ñoù gioáng nhau, töø giöõa choán
ñoàng noäi hoang vu ñeán nhöõng phoá thò naùo
nhieät ñaõ khoâng thieáu nhöõng con ngöôøi maø
thöïc söï hoï ñaõ ñaït ñöôïc hai tieáng “Con Ngöôøi”
ñaày ñuû vaø hoï ñaõ soáng troïn veïn caùi maø ngöôøi ta
baûo laø “laøm Ngöôøi”.
Duø baát kyø ñaâu, hoaøn caûnh naøo vaø daãu
ñôøi coù laøm sao chaêng nöõa thì toâi cuõng coá gaéng
höôùng ñeán “Chaân-Thieän-Myõ” caùch troøn ñaày.
14
 Tia naéng
AÙnh saùng thaät laø aùnh saùng soi ñöôøng cho
moãi ngöôøi ñi vaøo cuoäc ñôøi.
The true light, which lightenth every man
that cometh into the world.
Vaøo ñôøi. Baïn, toâi vaø taát caû vaøo ñôøi. Nhöng toâi
laø toâi, baïn laø baïn vaø taát caû laø chính hoï. Töï nôi moãi
ngöôøi ñeàu coù rieâng moät leõ soáng. Ñuùng vaäy, ñoù laø
quyeàn töï do löïa choïn maø. Ñieàu caàn nghó ñeán laø laøm
sao choïn cho mình moät lyù töôûng. Lyù töôûng aáy hôïp vôùi
mình, xaõ hoäi vaãn coâng nhaän. Maëc cho tieáng ñôøi baøn
luaän. Nhöng caùi baûn ngaû cuûa toâi vaãn ñöôïc vöôn leân
trong naéng môùi, nhö bình minh giuùp cho moät ngaøy yù
nghóa. Mieãn sao khi toâi ra ñi ñôøi khoâng phuû nhaän söï
hieän dieän cuûa toâi. Maø söï hieän dieän aáy bia mieäng ngaøn
naêm khoâng moøn.
Moät aùnh naéng laø gì ? Nhöng thieáu moät, thieáu
moät... thì laøm sao coù ñöôïc caùi ñaày aép sinh löïc cho vaïn
vaät toàn taïi vaø phaùt trieån. Moät aùnh naéng thì maét ñôøi
khoâng thaáy ñaâu, nhöng toâi vaãn khaùt khao haõy laø moät
aùnh naéng. Moät aùnh naéng moïn heøn höõu ích, khoâng theïn
vôùi loøng toâi.
15
 Saén
Söï khoán khoù taïo neân con ngöôøi,
nhöng söï thònh vöôïng taïo neân con vaät.
Adversity makes men but prosperity
makes monsters. Proverb
Ñoái vôùi ngöôøi daân thaønh thò ngaøy nay, cuû saén laø
moùn aên coù gì ñoù thuù vò. Song ñoái ngöôøi baàn noâng khoán
khoù, cuû saén phaûn aùnh moät thöïc traïng voâ cuøng ngheøo
khoå chua xoùt cuûa hoï. Moãi ngaøy ba böõa saén vôùi saén,
khoâng phaûi hoï thích nhö vaäy ñaâu em aï. Duø muoán hay
khoâng hoï cuõng phaûi chaáp nhaän nhö theá ñeå mong thay
seõ coù ngaøy ñoåi ñôøi. Anh khoâng bieát khi naøo giaác mô ñoåi
ñôøi cuûa hoï thaønh hieän thöïc. Nhöng töøng ngaøy qua ñi,
hoï khoâng ngöøng laøm vieäc, laøm vieäc ñeå vöôn leân.
Em ôi! em ñaõ caûm nghieäm ñöôïc baøi hoïc naøy
chöa ? Ai cuõng coù noãi khoå rieâng caû. Phaàn em, em
ñöøng ngoài ñoù maø than thaân traùch phaän. Song haõy laøm
vieäc ñi, haõy sinh lôïi nhöõng naéng baïc; taøi naêng, söùc
khoeû, thôøi gian… maø Taïo Hoaù ñaõ ban taëng cho em. Ñeå
roài coù ngaøy hoang ñòa seõ phaûi thaønh ruoäng ñoàng, seõ coù
ngaøy chuùng ta cuøng nhau gaët haùi xanh töôi.

16
 Thì laø
Linh hoàn cuûa moät ngöôøi phôi traàn
trong vaên töï cuûa hoï.
In a man’s letter his soul lies naked.
Samuel Johnson
“Thì Laø”... “Thì Laø”... ñaõ vaø seõ coù raát nhieàu laàn
trong ñôøi anh söû duïng ñieäp töø “Thì Laø”. Noù nhö laø moät ñieäp
ngöõ maø baát cöù ai cuõng ñuïng tôùi. Em ôi! Nhöõng luùc aáy coù theå:
kieán vaên ta khoâng coù hay coøn maäp môø, nhöõng luùc caùi taâm ta
ñaõ bò maøng ñeâm söï döõ che phuû, yù chí ta lung lay thay doøng
ñoåi höôùng khi côn gioù ñaàu muøa man maùt thoåi qua... Chaéc
em cuõng bieát raèng yù chí maø khoâng kieân quyeát, taâm hoàn
khoâng trong saùng, kieán vaên maø khoâng toû... thì ñôøi ta chöa
phaûi thöïc cuûa ta vì ta chöa laøm chuû ñöôïc noù. Nhö vaäy laøm
sao coù haïnh phuùc, coù thaønh coâng ñöôïc em nhæ ?
“Thì Laø” hai tieáng maø ta vaãn thöôøng ñuïng tôùi,
nhöng ta vaãn chöa caûm nhaän cho maáy veà baøi hoïc noù hieán
daâng cho ta. Giôø ñaõ ñöôïc moät chuùt coøn hôn khoâng, Thöôïng
Ñeá ôi! xin cho con ñöøng ñeå hai tieáng “Thì Laø” laøm baïn
ñoàng haønh nöõa. Vaø töø ñaây toâi quyeát coá gaéng reøn luyeän Tình,
Trí, YÙ ñeå ñem laïi haïnh phuùc, thaønh coâng khoâng nhöõng cho
toâi maø coøn cho ngöôøi khaùc nöõa.

17
 Phi lao
Khieâm nhöôøng thaät khoâng coù nghóa laø
khoâng bieát nhöõng giaù trò cuûa mình maø chính laø
bieát caùch nhaän chaân nhöõng giaù trò aáy vaäy.
True modesty does not consist in an
ignorance of our merits, but in a due estimate
of them. J.C. Hare
Ñaõ coù dòp anh ñöôïc soáng gaàn bieån. Anh khoâng hieåu
taïi sao coù luùc bieån laïi eâm ñeàm laéng dòu nhö tha thieát môøi goïi
con ngöôøi ñeán vôùi mình. Song cuõng laém khi bieån thaét gaøo
ñaäp tôùi taáp vaøo bôø keøm theo cuoàng phong nhö muoán aên töôi
nuùt soáng moïi söï.
Maø laï thay, ñaõ bao naêm roài haøng Phi Lao vaãn coøn
ñöùng ñaáy. Moãi khi gioù ñaäp maïnh vaøo thì noù cong chieàu theo
höôùng gioù. Luùc trôøi thanh gioù taïnh noù laïi thaúng ñaàu ngaång
leân. Hình aûnh naøy gôïi cho anh caâu noùi “nhu thaéng cöông,
nhöôïc thaéng cöôøng…” gì ñoù. Noù coøn gôïi laïi cho anh caùi “leõ
con ñöôøng nöôùc” thaâm saâu cuûa Laõo Töû.
Thuù vò quaù em ôi! caây Phi Lao toàn taïi ñöôïc laø nhôø
noù ñaõ kheùo uyeån chuyeån. Khoâng veânh vaùo töï ñaéc, maø cuõng
khoâng luoàng cuùi sieåm nònh. Caùi leõ soáng ôû ñôøi laø ôû choã “tình
ngöôøi”. Quaû thaät, trong moïi tình huoáng cuûa cuoäc soáng toâi
xin laøm theá naøo ñoù ñeå giöõ laïi chuùt tình ngöôøi cho nhau. Nhôù
em nheù!

18
 T a à m Gô û i
Phuø vaân, quaû laø phuø vaân. Phuø vaân, quaû laø
phuø vaân. Taát caû chæ laø phuø vaân.
Vanity of vanities, vanity of vanities; all is
vanity. Saùch Giaûng Vieân 1, 2
Caây Taàm Gôûi thöôøng gôïi cho anh suy nghó: Taïi sao
ngöôøi ta laïi ít coù thieän caûm vôùi noù quaù vaäy ? Phaûi
chaêng taïi noù xaáu coøn con ngöôøi laø hoaøn myõ ? Khoâng
haún theá ! Noù xaáu ñaõ ñaønh roài theá nhöng con ngöôøi coù
hoaøn toaøn toát ñaâu ! Coù leõ ngöôøi ta gheùt caây Taàm Gôûi vì
noù aên baùm, laø keû soáng döïa daãm vaøo ngöôøi khaùc. Neáu
vaäy ngöôøi ta coù lyù ñaáy em aï. Ai laïi ñi soáng nhôø ngöôøi
khaùc em nhæ ! Song trôù treâu thay, ôû goùc caïnh naøo ñoù
con ngöôøi coù khaùc gì loaøi Taàm Gôûi kia ñaâu. Coù leõ vì
Taàm Gôûi phaûn aùnh quaù thaät ñieàu naøy nôi con ngöôøi
neân noù bò gheùt ñaáy thoâi. Ñaõ sinh ra laøm ngöôøi ai maø
khoâng nôï laãn nhau; nôï ngöôøi, nôï trôøi, nôï ñaát… Anh
noùi theá khoâng coù nghóa laø anh coå suyù cho vieäc aên baùm
soáng theo ñaâu em aï. Song ñöøng quaù bò noù che phuû taâm
trí maø queân raèng coù ngöôøi, coù trôøi, coù ñaát thì môùi coù ta.
Em ôi haõy ghi nhôù ñieàu naøy ñeå roài coøn caûm nghieäm ra
nhieàu ñieàu khaùc nöõa.
19
 Keát
Ai ñoù ñaõ noùi raèng vieát vaên khoâng chæ ñeå
reøn luyeän kyõ naêng vaên chöông, tö duy…, maø
noù coøn giuùp ñaøo luyeän caû taâm hoàn nöõa ñoù em
aï. Vaâng, anh ñoàng yù nhö vaäy. Coøn em coù nghó
nhö vaäy chöa ? Hay môùi chæ nghó ñeán chuyeän
vieát vaên ñeå ñöôïc noåi tieáng, thi thoá taøi naêng ?
Em haõy ñeå noù sang moät beân khi haï buùt vieát
moät ñieàu gì. Haõy vieát baèng taát caû taâm-trí cuûa
mình. Haõy laøm cho hoàn vaên trong saùng thì hoàn
em cuõng seõ saùng trong. Mieät maøi vôùi ngoaøi buùt
cuõng chính laø mieät maøi vôùi bao baát toaøn cuûa
chuùng ta. Roài ra, coù ngaøy saét khoái seõ thaønh
kim. Vaø em seõ laø moät nhaân vò thaät söï trong
thieân chöùc laøm ngöôøi.
Chuùc em luoân höôùng taâm hoàn ñeán söï toaøn
bích vaø coù ñuû nieàm tin vaø nghò löïc ñeå ñaït ñöôïc
noù. “Haõy quyeát laøm moät caùi gì ñoù toát ñeïp cho
Taïo Hoaù” (Meï Theresa Calcutta).
Thi xong tuù taøi, nhöõng ngaøy laõng töû.
GiantranToiVoiToi

20