Giao An 10-Tap I (Day Du)

TiÕt 1+2
So¹n:
§äc v¨n
Tæng quan v¨n häc ViÖt Nam
A/ Môc tiªu bµi häc

Gióp HS
- N¾m ®îc nh÷ng kiÕn thøc chung nhÊt, tæng qu¸t nhÊt vÒ hai bé phËn cña v¨n häc
ViÖt Nam (v¨n häc d©n gian vµ v¨n häc viÕt) vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n häc
ViÖt Nam (v¨n häc trung ®¹i vµ v¨n häc hiÖn ®¹i).
- N¾m v÷ng hÖ thèng vÊn ®Ò vÒ:
+ThÓ lo¹i cña v¨n häc ViÖt Nam
+ Con ngêi trong v¨n häc ViÖt Nam
- Båi dìng niÒm tù hµo vÒ truyÒn thèng v¨n ho¸ cña d©n téc qua di s¶n v¨n häc ®îc
häc. Tõ ®ã cã lßng say mª víi v¨n häc ViÖt Nam
B/ Ph¬ng tiÖn thùc hiÖN
- SGK, SGV
- ThiÕt kÕ bµi gi¶ng
- Çc tµi liÖu tham kh¶o
C/ Çch thøc tiÕn hµnh
GV tæ chøc giê d¹y häc theo çch kÕt hîp gi÷a nªu vÊn ®Ò vµ trao ®æi th¶o luËn,
tr¶ lêi çc c©u hái
D/ TiÕn tr×nh d¹y häc
1. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng kiÓm tra
2.Bµi míi:
Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Yªu cÇu cÇn ®¹t
Gäi HS ®äc phÇn I SGK I. Çc bé phËn hîp thµnh cña v¨n häc ViÖt Nam.
_ V¨n häc ViÖt Nam cã Gåm hai bé phËn lín lµ v¨n häc d©n gian vµ v¨n häc
mÊy bé phËn? Lµ nh÷ng bé viÕt. Hai bé phËn nµy cã quan hÖ mËt thiÕt víi
phËn nµo? nhau
- V¨n häc d©n gian lµ s¸ng 1. V¨n häc d©n gian
t¸c cña ai? Çc thÓ lo¹i cña - Lµ nh÷ng s¸ng t¸c cña nh©n d©n, ph¶n ¸nh t tëng,
v¨n häc d©n gian? t×nh c¶m cña nh©n d©n
- Çc thÓ lo¹i chñ yÕu: thÇn tho¹i, sö thi, truyÒn
thuyÕt, truyÖn cæ tÝch, truyÖn ngô ng«n, truyÖn
- §Æc trng tiªu biÓu cña v¨n cêi, tôc ng÷, c©u ®è, vÌ, truyÖn th¬, chÌo.
häc d©n gian? - TÝnh truyÒn miÖng, tÝnh tËp thÓ vµ g¾n bã víi
- V¨n häc viÕt do ai s¸ng çc sinh ho¹t kh¸c trong ®êi sèng céng ®ång
t¸c? XuÊt hiÖn tõ khi nµo? 2. V¨n häc viÕt
- Lµ s¸ng t¸c cña trÝ thøc, ®îc ghi l¹i b»ng ch÷ viÕt.
Ra ®êi tõ thÕ kØ X
1
a. Ch÷ viÕt cña v¨n häc ViÖt Nam
- VÒ c¬ b¶n ®îc viÕt b»ng ch÷ H¸n, ch÷ N«m vµ
- V¨n häc ViÖt Nam tõ xa ch÷ quèc ng÷
®Õn nay vÒ c¬ b¶n ®îc Ch÷ H¸n lµ v¨n tù cña ngêi H¸n. Ngêi ViÖt ®äc theo
viÕt b»ng nh÷ng v¨n tù çch cña m×nh gäi lµ çch ®äc H¸n ViÖt. Ch÷ N«m
nµo? dùa vµo ch÷ H¸n s¸ng t¹o ra. Ch÷ quèc ng÷ lµ thø
ch÷ sö dông ch÷ La tinh ®Ó s¸ng t¹o ra.
b. HÖ thèng thÓ lo¹i cña v¨n häc viÕt
- V¨n häc trung ®¹i:
- Em h·y kÓ tªn mét sè thÓ + Ch÷ H¸n chñ yÕu lµ v¨n xu«i, th¬, v¨n biÒn ngÉu.
lo¹i cña v¨n häc viÕt ViÖt + Ch÷ N«m phÇn lín lµ th¬ vµ v¨n biÒn ngÉu.
Nam? - V¨n häc hiÖn ®¹i:Tù sù, tr÷ t×nh, kÞch
II. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n häc viÕt ViÖt
Nam
Nh×n tæng qu¸t, v¨n häc ViÖt Nam ®· tr¶i qua ba
thêi k× lín:
- Tr×nh bµy qu¸ tr×nh ph¸t - V¨n häc tõ thÕ kØ X ®Õn hÕt thÕ kØ XIX (v¨n
triÓn cña v¨n häc viÕt häc trung ®¹i)
ViÖt Nam? - V¨n häc tõ ®Çu thÕ kØ XX ®Õn Çch m¹ng th¸ng
T¸m 1945
- V¨n häc tõ sau Çch m¹ng th¸ng T¸m 1945 ®Õn
hÕt thÕ kØ XX
( Hai thêi k× sau gäi lµ v¨n häc hiÖn ®¹i )
1. V¨n häc trung ®¹i (v¨n häc tõ thÕ kØ X ®Õn
hÕt thÕ kØ XIX)
- V¨n häc trung ®¹i chñ - V¨n häc trung ®¹i ViÖt Nam ®îc viÕt b»ng ch÷
yÕu viÕt b»ng v¨n tù g×? H¸n vµ ch÷ N«m
Néi dung chñ yÕu cña v¨n _ Néi dung chñ yÕu lµ c¶m høng yªu níc vµ c¶m
häc giai ®o¹n nµy? KÓ tªn høng nh©n ®¹o vµ hiÖn thùc
mét sè t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu - T¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu:
biÓu? Nam quèc s¬n hµ (LÝ Thêng KiÖt); HÞch tíng sÜ
(Trµn Quèc TuÊn); Ço b×nh Ng« (NguyÔn Tr·i);
TruyÒn k× m¹n lôc (NguyÔn D÷); TruyÖn KiÒu
(NguyÔn Du)...
2. V¨n häc hiÖn ®¹i (v¨n häc tõ ®Çu thÕ kØ XX
®Õn hÕt thÕ kØ XX)
- VÒ lÞch sö x· héi níc ta - V¨n häc cã sù giao lu réng h¬n. Nh÷ng luång t tëng
giai ®o¹n nµy cã nh÷ng tiÕn bé ®îc truyÒn b¸ tõ ch©u ¢u ®· lµm thay ®æi
nÐt g× ®¸ng lu ý, ¶nh hëng nhËn thøc, çch c¶m, çch nghÜ vµ c¶ çch nãi cña
tíi sù ph¸t triÓn cña v¨n con ngêi ViÖt.
häc? - Sù ®æi míi khiÕn cho v¨n häc hiÖn ®¹i cã mét sè
®iÓm kh¸c biÖt so víi v¨n häc trung ®¹i:
+ VÒ t¸c gi¶: ®· xuÊt hiÖn ®éi ngò nhµ v¨n, nhµ
2
th¬ chuyªn nghiÖp.
+ VÒ ®êi sèng v¨n häc: nhê cã b¸o chÝ vµ kÜ thuËt
in Ên hiÖn ®¹i mµ t¸c phÈm v¨n häc ®i vµo ®êi
sèng nhanh h¬n; s«i ®éng h¬n, n¨ng ®éng h¬n...
+ VÒ thÓ lo¹i: th¬ míi, tiÓu thuyÕt, kÞch nãi...dÇn
thay thÐ hÖ thèng thÓ lo¹i cò
+ VÒ thi ph¸p: hÖ thèng thi ph¸p míi dÇn thay thÕ
hÖ thèng thi ph¸p cò, ®Ò cao ç tÝnh s¸ng t¹o, ®Ò
cao "çi t«i" ç nh©n
- Çch m¹ng th¸ng T¸m ®· më ra mét thêi k× míi cho
v¨n häc níc nhµ. Trong hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng
Ph¸p vµ MÜ, v¨n häc lu«n theo s¸t cuéc sèng vµ
ph¶n ¸nh hiÖn thùc cuéc sèng cña ®Êt níc. §ã lµ
nh÷ng trang sö vÎ vang vµ hµo hïng cña d©n téc: sù
nghiÖp ®Êu tranh çch m¹ng vµ x©y dùng cuéc
sèng míi
- §Êt níc thèng nhÊt, ®Æc biÖt c«ng cuéc ®æi míi
tõ n¨m 1986 v¨n häc hiÖn ®¹i bíc vµo mét giai ®o¹n
ph¸t triÓn míi. V¨n häc ph¶n ¸nh c«ng cuéc x©y
- Em h·y nªu nh÷ng t¸c gi¶ dùng chñ nghÜa x· héi , sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸,
tiªu biÓu cña v¨n häc giai hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Con ngêi ®îc ph¶n ¸nh toµn
®o¹n nµy? diÖn h¬n
- Nam Cao, Xu©n DiÖu, ChÕ Lan Viªn, Tè H÷u,
NguyÔn Tu©n, Hå ChÝ Minh, NguyÔn Khoa §iÒm,
Ph¹m TiÕn DuËt...
III. Con ngêi ViÖt Nam qua v¨n häc
V¨n häc lµ nh©n häc. §èi tîng trung t©m cña v¨n häc
lµ con ngêi. Nhng kh«ng hÒ cã con ngêi trõu tîng
mµ chØ cã con ngêi tån t¹i trong bèn mèi quan hÖ c¬
- Mèi quan hÖ gi÷a con ng- b¶n. Mèi quan hÖ nµy chi phèi çc néi dung chÝnh
êi víi thÕ giíi tù nhiªn ®îc cña v¨n häc, cã ¶nh hëng ®Õn viÖc x©y dùng h×nh
thÓ hiÖn nh thÕ nµo? tîng v¨n häc
(GV g¬Þ ý cho HS c¨n cø 1. Con ng¬× ViÖt Nam trong thÕ giíi tù nhiªn
vµo SGK ®Ó ph¸t hiÖn ra - V¨n häc d©n gian víi t duy huyÒn tho¹i ®· kÓ l¹i
nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ mèi qu¸ tr×nh nhËn thøc, c¶i t¹o, chinh phôc cña cha «ng
quan hÖ gi÷a con ngêi víi ta víi thiªn nhiªn hoang d· ®Ó x©y dùng cuéc sèng t-
thiªn nhiªn thÓ hiÖn trong ¬i ®Ñp:
v¨n häc) S¬n Tinh - Thuû Tinh kÓ vÒ cuéc chiÕn chèng lò lôt
-Víi con ngêi thiªn nhiªn lu«n lµ ngêi b¹n th©n thiÕt.
Tõ t×nh yªu thiªn nhiªn h×nh thµnh çc h×nh tîng
nghÖ thuËt.
VD:+ H×nh ¶nh Èn dô mËn, ®µo trong ca dao
( B©y giê mËn míi hái ®µo - Vên hång ®· cã ai vµo
3
hay cha) ®Ó chØ ®«i thanh niªn nam n÷ trÎ trung...
+ Çc h×nh tîng tïng, cóc, tróc, mai thêng tîng trng
- Mèi quan hÖ gi÷a con ng- cho nh©n çch cao thîng; çc ®Ò tµi ng, tiÒu, canh,
êi víi quèc gia, d©n téc ®îc môc thêng thÓ hiÖn lÝ tëng thanh cao Èn dËt,
thÓ hiÖn nh thÕ nµo? kh«ng mµng danh lîi cña nhµ nho.
2. Con ngêi ViÖt Nam trong quan hÖ quèc gia,
d©n téc
-Tõ xa xa con ngêi ViÖt Nam ®· cã ý thøc x©y dùng
quèc gia, d©n téc cña m×nh. S¸ng ch¾n b·o gi«ng,
chiÒu ng¨n n¾ng löa. V× vËy v¨n häc ViÖt Nam cã
-V¨n häc ViÖt Nam ®· c¶m høng yªu níc xuyªn suèt lÞch sö v¨n häc: Nam
ph¶n ¸nh mèi quan hÖ x· quèc s¬n hµ; HÞch tíng sü; B×nh Ng« ®¹i ço;
héi nh thÕ nµo? Tuyªn ng«n ®éc lËp... NhiÒu t¸c phÈm cña v¨n häc
yªu níc lµ nh÷ng kiÖt t¸c v¨n ch¬ng.
3. Con ngêi ViÖt Nam trong quan hÖ x· héi
-X©y dùng mét x· héi tèt ®Ñp lµ íc muèn ngµn ®êi
cña d©n téc ViÖt Nam. RÊt nhiÒu t¸c phÈm thÓ
hiÖn íc m¬ vÒ mét x· héi c«ng b»ng, tèt ®Ñp. V×
thÕ v¨n häc ®· lªn tiÕng tè ço çc thÕ lùc chuyªn
quyÒn b¹o ngîc, thÓ hiÖn sù c¶m th«ng chia sÎ víi
nh÷ng con ngêi ®au khæ:
-V¨n häc ®· ph¶n ¸nh ý VD: TÊm Çm, Tr¹ng Quúnh, ChÝ PhÌo...
thøc b¶n -C¶m høng x· héi s©u ®Ëm lµ mét tiÒn ®Ò quan
th©n nh thÕ nµo? träng cho sù h×nh thµnh chñ nghÜa hiÖn thùc vµ
chñ nghÜa nh©n ®¹o trong v¨n häc d©n téc
4. Con ngêi ViÖt Nam vµ ý thøc vÒ b¶n th©n
-ý thøc ç nh©n thêng thÓ hiÖn ë hai ph¬ng diÖn:
th©n vµ t©m lu«n song song tån t¹i nhng kh«ng
®ång nhÊt.
-V¨n häc ViÖt Nam ®· ghi l¹i qu¸ tr×nh ®Êu tranh,
lùa chän ®Ó kh¼ng ®Þnh mét ®¹o lý lµm ngêi trong
Cñng cè sù kÕt hµi hoµ gi÷a hai ph¬ng diÖn. Nhng v× hoµn
-Çc bé phËn hîp thµnh cña c¶nh nhÊt ®Þnh mµ v¨n häc cã thÓ ®Ò cao mét
v¨n häc ViÖt Nam? Qu¸ trong hai mÆt trªn. Cã lóc ph¶i biÕt hy sinh çi t«i ç
tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n nh©n v× céng ®ång. Nhng còng cã lóc çi t«i ç
häc ViÖt Nam? nh©n ®îc ®Ò cao.
-Môc ®Ých cña viÖc häc Ghi nhí:

v¨n häc ViÖt Nam? -V¨n häc ViÖt Nam cã hai bé phËn lín: v¨n häc d©n
gian vµ v¨n häc viÕt. V¨n häc viÕt ViÖt Nam gåm
v¨n häc trung ®¹i vµ v¨n häc hiÖn ®¹i, ph¸t triÓn
qua ba thêi kú, thÓ hiÖn ch©n thùc, s©u s¾c ®êi
sèng t tëng, t×nh c¶m cña con ngêi ViÖt Nam.
4
-Häc v¨n häc d©n téc lµ ®Ó tù båi dìng nh©n çch,
®¹o ®øc, t×nh c¶m, quan niÖm thÈm mÜ vµ trau
dåi tiÕng mÑ ®Î.
TiÕt 3
So¹n:
TiÕng ViÖt
Ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷
A/ Môc ti ªu bµi häc

Gióp HS:
- N¾m ®îc kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng giao tiÕp (H§GT) b»ng ng«n ng÷, vÒ
çc nh©n tè gioa tiÕp (NTGT) (nh nh©n vËt, hoµn c¶nh, néi dung, môc ®Ých, ph-
¬ng tiÖn, çch thøc giao tiÕp), vÒ hai qu¸ tr×nh trong H§GT.
- BiÕt x¸c ®Þnh çc NTGT trong mét H§GT, n©ng cao n¨ng lùc giao tiÕp khi nãi,
khi viÕt vµ n¨ng lùc ph©n tÝch, lÜnh héi khi giao tiÕp.
- Cã th¸i ®é vµ C/ Çch hµnh vi phï hîp trong H§GT b»ng ng«n ng÷
- SGK, SGV
thøc tiÕn hµnh
1. KiÓm tra bµi cò:Kh«ng kiÓm tra
2. Bµi míi:
HS ®äc v¨n b¶n vµ tr¶ lêi I. ThÕ nµo lµ ho¹t ®éng giao tiÕp b¨ng ng«n ng÷
çc c©u hái trong SGK 1. V¨n b¶n Héi nghÞ Diªn Hång
- .H§GT ®îc v¨n b¶n ghi l¹i - DiÔn ra gi÷a vua nhµ TrÇn vµ çc b« l·o. Vua lµ
diÔn ra gi÷a çc nh©n vËt ngêi l·nh ®¹o tèi cao cña ®Êt níc, çc b« l·o lµ ®¹i
giao tiÕp nµo? Hai bªn cã c- diÖn cho çc tÇng líp nh©n d©n.
¬ng vÞ vµ quan hÖ víi nhau Çc nh©n vËt giao tiÕp ë ®©y cã vÞ thÕ giao tiÕp
nh thÕ nµo? kh¸c nhau, v× thÕ ng«n ng÷ giao tiÕp còng cã nÐt
kh¸c nhau: çc tõ xng h« (bÖ h¹), çc tõ thÓ hiÖn th¸i
®é (xin, tha), çc c©u hái tØnh lîc chñ ng÷ trong giao
tiÕp trùc diÖn...
- Çc nh©n vËt giao tiÕp lÇn - Khi ngêi nãi (viÕt) t¹o ra v¨n b¶n nh»m biÓu ®¹t néi
lît ®æi vai cho nhau nh thÕ dung t tëng, t×nh c¶m cña m×nh, th× ngêi nghe (®äc)
nµo? Ngêi nãi tiÕn hµnh tiÐn hµnh çc ho¹t ®éng nghe (®äc) ®Ó gi¶i m· råi
5
nh÷ng hµnh ®éng cô thÓ lÜnh héi néi dung ®ã. Ngêi nãi vµ ngêi nghe cã thÓ
nµo, cßn ngêi nghe thùc hiÖn ®æi vai cho nhau. Nh vËy, H§GT cã hai qu¸ tr×nh:
nh÷ng hµnh ®éng t¬ng øng t¹o lËp v¨n b¶n vµ lÜnh héi v¨n b¶n
nµo?
- §Êt níc ®ang bÞ giÆc ngo¹i x©m ®e do¹, qu©n vµ
- H§GT diÔn ra trong hoµn d©n nhµ TrÇn ph¶i cïng nhau bµn b¹c ®Ó t×m ra
c¶nh nµo? (ë ®©u? vµo lóc s¸ch lîc ®èi phã. §Þa ®iÓm cô thÓ lµ ®iÖn Diªn
nµo? Khi ®ã níc ta cã sù Hång. Réng h¬n n÷a, ®©y lµ hoµn c¶nh ®Êt níc ta ë
kiÖn lÞch sö g×? ) thêi ®¹i phong kiÕn cã vua trÞ v× víi mäi luËt lÖ vµ
phong tôc thêi k× phong kiÕn.
- H§GT híng vµo néi dung - Th¶o luËn vÒ t×nh h×nh ®Êt níc ®ang bÞ giÆc
g×? ngo¹i x©m ®e do¹ vµ bµn b¹c vÒ s¸ch lîc ®èi phã.
Nhµ vua nªu ra nh÷ng nÐt c¬ b¶n nhÊt vÒ t×nh h×nh
®Êt níc vµ hái ý kiÕn çc b« l·o vÒ çch ®èi phã.
Çc b« l·o thÓ hiÖn quyÕt t©m ®¸nh giÆc, ®ång
thanh nhÊt trÝ r»ng ®¸nh lµ s¸ch lîc duy nhÊt
- Môc ®Ých cña cuéc giao - Bµn b¹c ®Ó t×m ra vµ thèng nhÊt s¸ch lîc ®èi phã
tiÕp (héi nghÞ) lµ g× ? Cuéc víi qu©n giÆc. Cuéc giao tiÕp ®· ®i ®Õn sù thèng
giao tiÕp cã ®¹t ®îc môc nhÊt hµnh ®éng, nghÜa lµ ®· ®¹t ®îc môc ®Ých.
®Ých ®ã kh«ng ?
2.V¨n b¶n Tæng quan v¨n häc ViÖt Nam
- Nh©n vËt giao tiÕp ë ®©y lµ t¸c gi¶ SGK (ngêi
- Th«ng qua v¨n b¶n ®ã, ho¹t viÕt) vµ HS líp 10 (ngêi ®äc). Ngêi viÕt ë løa tuæi
®éng giao tiÕp diÔn ra gi÷a cao h¬n, cã vèn sèng, cã tr×nh ®é hiÓu biÕt (nhÊt lµ
çc nh©n vËt giao tiÕp nµo ? hiÓu biÕt vÒ v¨n häc) cao h¬n, cã nghÒ nghiÖp lµ
(Ai viÕt? Ai ®äc? §Æc nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y v¨n häc. Cßn ngêi ®äc lµ HS
®iÓm cña çc nh©n vËt vÒ líp 10, trÎ tuæi h¬n, cã vèn sèng vµ tr×nh ®é hiÓu
løa tuæi, vèn sèng, tr×nh ®é biÕt thÊp h¬n.
hiÓu biÕt, nghÒ nghiÖp... ?) - H§GT th«ng qua v¨n b¶n ®îc tiÕn hµnh trong hoµn
- Ho¹t ®éng giao tiÕp ®ã ®- c¶nh cña nÒn gi¸o dôc quèc d©n, trong nhµ trêng
îc tiÕn hµnh trong nh÷ng (hoµn c¶nh cã tÝnh quy thøc)
hoµn c¶nh nµo? (Hoµn c¶nh
cã tæ chøc, cã kÕ ho¹ch cña
gi¸o dôc nhµ trêng, hay lµ
hoµn c¶nh giao tiÕp cã tÝnh - Néi dung giao tiÕp thuéc lÜnh vùc v¨n häc, vÒ ®Ò
ngÉu nhiªn, tù ph¸t h»ng tµi Tæng quan v¨n häc ViÖt Nam.
ngµy...?) Néi dung giao tiÕp bao gåm nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n
- Néi dung giao tiÕp th«ng (®· ®îc nªu thµnh hÖ thèng ®Ò môc trong v¨n b¶n)
qua (v¨n b¶n ®ã) thuéc lÜnh lµ :
vùc nµo? VÒ ®Ò tµi g×? + Çc bé phËn hîp thµnh cña v¨n häc ViÖt Nam
Bao gåm nh÷ng vÊn ®Ò c¬ + Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n häc viÕt ViÖt Nam
b¶n nµo? + Con ngêi ViÖt Nam qua v¨n häc
6
- Môc ®Ých giao tiÕp th«ng qua v¨n b¶n :
+ XÐt tõ phÝa ngêi viÕt : Tr×nh bµy mét çch tæng
quan mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ v¨n häc ViÖt Nam
cho häc sinh líp 10.
- Ho¹t ®éng giao tiÕp th«ng + XÐt tõ phÝa ngêi ®äc : Th«ng qua viÖc ®äc vµ
qua v¨n b¶n ®ã nh»m môc häc vµ ®äc v¨n b¶n ®ã mµ tiÕp nhËn vµ lÜnh héi
®Ých g×? (xÐt tõ phÝa ngêi nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ v¨n häc ViÖt Nam trong
viÕt vµ tõ phÝa ngßi ®äc) ? tiÕn tr×nh lÞch sö, ®ång thêi cã thÓ rÌn luyÖn vµ
n©ng cao çc lü n¨ng nhËn thøc, ®¸nh gi¸ çc hiÖn t-
îng v¨n häc, kü n¨ng x©y dùng vµ t¹o lËp v¨n b¶n.
- Ph¬ng tiÖn vµ çch thøc giao tiÕp :
+ Dïng mét sè lîng lín çc thuËt ng÷ v¨n häc .
- Ph¬ng tiÖn ng«n ng÷ vµ + Çc c©u mang ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n khoa häc :
çch tæ chøc v¨n b¶n cã g× cÊu t¹o phøc t¹p, nhiÒu thµnh phÇn, nhiÒu vÕ nhng
næi bËt? (Dïng nhiÒu tõ ng÷ m¹ch l¹c, chÆt chÏ.
thuéc ngµnh khoa häc nµo? + KÕt cÊu cña v¨n b¶n m¹ch l¹c, râ rµng ; cã hÖ
V¨n b¶n cã kÕt cÊu râ rµng thèng ®Ò môc lín nhá ; cã hÖ thèng luËn ®iÓm,
víi çc ®Ò môc lín nhá thÓ dïng çc ch÷ sè hoÆc ch÷ çi ®Ó d¸nh dÊu çc ®Ò
hiÖn tÝnh m¹ch l¹c, chÆt chÏ môc...
ra sao ?)
Cñng cè Ghi nhí
- ThÕ nµo lµ ho¹t ®éng giao - Ho¹t ®éng giao tiÕp lµ ho¹t ®éng trao ®æi th«ng
tiÕp b»ng ng«n ng÷? Ho¹t tin cña con ngêi trong x· héi, ®îc tiÕn hµnh chñ yÕu
®éng giao tiÕp gåm mÊy qu¸ b»ng ph¬ng tiÖn ng«n ng÷ (d¹ng nãi hoÆc d¹ng
tr×nh? viÕt), nh»m thùc hiÖn nh÷ng môc ®Ých vÒ nhËn
thøc, vÒ t×nh c¶m, vÒ hµnh ®éng,...
- Mçi ho¹t ®éng giao tiÕp gåm hai qu¸ tr×nh : t¹o lËp
v¨n b¶n (do ngêi nãi, ngêi viÕt thùc hiÖn vµ lÜnh héi
v¨n b¶n (do ngêi nghe, ngêi ®äc thùc hiÖn). Hai qu¸
tr×nh nµy diÔn ra trong quan hÖ t¬ng t¸c.
- Çc nh©n tè cña ho¹t ®éng - Trong ho¹t ®éng giao tiÕp cã sù chi phèi cña çc
giao tiÕp? nh©n tè : nh©n vËt giao tiÕp, hoµn c¶nh giao tiÕp,
néi dung giao tiÕp, môc ®Ých giao tiÕp, ph¬ng tiÖn
vµ çch thøc giao tiÕp.
7
TiÕt 4
So¹n: §äc v¨n
Kh¸i qu¸t v¨n häc d©n gian ViÖt Nam

Gióp HS:
- HiÓu vµ nhí ®îc nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña v¨n häc d©n gian. (§©y lµ môc tiªu
quan träng nhÊt cña bµi häc)
- HiÓu ®îc nh÷ng gi¸ trÞ to lín cña v¨n häc d©n gian. §©y lµ c¬ së ®Ó HS cã th¸i
®é tr©n träng ®èi víi di s¶n v¨n ho¸ tinh thÇn cña d©n téc, tõ ®ã häc tËp tèt h¬n
phÇn v¨n häc d©n gian trong ch¬ng tr×nh.
- N¾m ®îc kh¸i niÖm vÒ çc thÓ lo¹i cña v¨n häc d©n gian ViÖt Nam. Môc tiªu
®Æt ra lµ HS cã thÓ nhí vµ kÓ tªn çc thÓ lo¹i, biÕt s¬ bé ph©n biÖt thÓ lo¹i nµy
víi thÓ lo¹i kh¸c trong hÖ thèng.
- SGK, SGV
1. KiÓm tra bµi cò:
- Çc bé phËn cña v¨n häc ViÖt Nam? Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn?
- Con ngêi ViÖt Nam qua V¨n häc?
2. Bµi míi:
- H·y nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm I. §Æc trng c¬ b¶n cña v¨n häc d©n gian
c¬ b¶n cña v¨n häc d©n 1. V¨n häc d©n gian lµ nh÷ng t¸c phÈm nghÖ
gian? thuËt ng«n tõ truyÒn miÖng (tÝnh truyÒn
- H·y ®äc mét sè c©u th¬ miÖng)
8
d©n gian mµ em thÝch vµ a. V¨n häc d©n gian lµ nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt
cho biÕt v× sao mµ em l¹i ng«n tõ
nhí, thÝch? - BÊt cø mét t¸c phÈm v¨n häc nghÖ thuËt nµo còng
-GV ®äc mét sè bµi ca dao, ®îc s¸ng t¹o b»ng ng«n ng÷.
hoÆc nªu mét vµi c©u - Nh÷ng c©u ca sao, nh÷ng c©u chuyÖn ®ã cã:
chuyÖn: ng«n tõ trau chuèt, cã h×nh ¶nh, ®Ó l¹i c¶m xóc
" Hìi c« t¸t níc...®æ ®i"; trong lßng ngêi ®äc. Cã nh÷ng c©u chuyÖn theo
"Giã sao ...thÕ nµy"; truyÖn suèt cuéc ®êi
"C©y khÕ"... con ngêi. Nh vËy ta cã thÓ kÕt luËn:
V¨n häc d©n gian lµ nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt
ng«n tõ
b.V¨n häc d©n gian tån t¹i vµ ph¸t triÓn nhê truyÒn
miÖng
- Lµ sù ghi nhí theo kiÓu nhËp t©m vµ phæ biÕn
- ThÕ nµo lµ truyÒn miÖng? b»ng lêi nãi hoÆc b»ng tr×nh diÔn cho ngêi kh¸c
nghe, xem. V¨n häc d©n gian khi ®îc phæ biÕn l¹i,
®· th«ng qua l¨ng kÝnh chñ quan cña ngêi truyÒn
tông nªn thêng ®îc s¸ng t¹o thªm
- TruyÒn miÖng lµ ph¬ng - TruyÒn miÖng theo kh«ng gian: lµ sù di chuyÓn
thøc nh thÕ nµo? t¸c phÈm tõ n¬i nµy sang n¬i kh¸c; truyÒn miÖng
theo thêi gian: lµ sù b¶o lu t¸c phÈm tõ ®êi nµy qua
®êi kh¸c, tõ thêi ®¹i nµy qua thêi ®¹i kh¸c.
- Qu¸ tr×nh truyÒn miÖng ®- - Th«ng qua diÔn xíng d©n gian.Tham gia diÔn x-
íc thùc hiÖn qua h×nh thøc íng, Ýt lµ mét, hai ngêi, nhiÒu lµ c¶ mét tËp thÓ
nµo? trong sinh ho¹t v¨n ho¸ céng ®ång.
Çc h×nh thøc diÔn xíng lµ nãi, kÓ, h¸t, diÔn t¸c
GV gäi mét, hoÆc vµi em h¸t phÈm v¨n häc d©n gian. DiÔn xíng lµ h×nh thøc
mét lµn ®iÖu chÌo, hoÆc tr×nh bµy t¸c phÈm mét çch tæng hîp
d©n ca Quan hä 2. V¨n häc d©n gian lµ s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh
s¸ng t¸c tËp thÓ (tÝnh tËp thÓ)
V¨n häc viÕt lµ s¸ng t¸c cña ç nh©n, cßn v¨n häc
d©n gian lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thÓ.
- HiÓu theo nghÜa hÑp lµ mét nhãm ngêi, hiÓu theo
- Em hiÓu thÕ nµo lµ tËp nghÜa réng lµ mét céng ®ång d©n c. TËp thÓ bao
thÓ? TËp thÓ lµ ai? gåm nhiÒu ç nh©n nhng kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶ ç
nh©n cïng mét lóc tham gia s¸ng t¸c. Mçi ç nh©n
tham gia ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau. Nhng v×
truyÒn miÖng nªn l©u ngµy, ngêi ta kh«ng nhí ®îc
vµ còng kh«ng cÇn nhí ai ®· tõng lµ t¸c gi¶. T¸c
phÈm v¨n häc d©n gian trë thµnh cña chung, ai còng
cã thÓ tuú ý bæ sung, söa ch÷a.Th«ng thêng th× viÖc
lµm nµy cã ý nghÜa tÝch cùc
9
- TËp thÓ lµ tÊt c¶ mäi ngêi, t¸c gi¶ v¨n häc d©n
gian chñ yÕu lµ ngêi b×nh d©n.
- TÝnh truyÒn miÖng vµ tÝnh tËp thÓ lµ nh÷ng
®Æc trng c¬ b¶n, chi phèi, xuyªn suèt qu¸ tr×nh s¸ng
t¹o vµ lu truyÒn t¸c phÈm v¨n häc d©n gian, thÓ
GV h¸t ®iÖu hß kÐo líi hiÖn sù g¾n bã mËt thiÕt cña v¨n häc d©n gian víi
çc sinh ho¹t kh¸c nhau trong ®êi sèng céng ®ång
+ V¨n häc d©n gian ®ãng vai trß phèi hîp ho¹t ®éng
theo nhÞp ®iÖu cña chÝnh ho¹t ®éng ®ã ( hß chÌo
thuyÒn, hß kÐo líi, hß gi· g¹o...)
+ V¨n häc d©n gian g©y kh«ng khÝ ®Ó kÝch thÝch
- V¨n häc d©n gian ViÖt ho¹t ®éng, gîi c¶m høng cho ngêi trong cuéc ( h¸t
Nam cã nh÷ng thÓ lo¹i nµo? giao duyªn, kÓ sö thi...)
H·y ®Þnh nghÜa ng¾n gän II. HÖ thèng thÓ lo¹i cña v¨n häc d©n gian ViÖt
vµ nªu vÝ dô vÒ tõng thÓ Nam
lo¹i? 1. ThÇn tho¹i
Lµ nh÷ng t¸c phÈm tù sù kÓ vÒ çc vÞ thÇn, nh»m
gi¶i thÝch tù nhiªn, thÓ hiÖn kh¸t väng chinh phôc
thiªn nhiªn
S¬n Tinh- Thuû Tinh; ThÇn trô trêi...
2. Sö thi
Lµ nh÷ng t¸c phÈm tù sù cã qui m« lín, ng«n ng÷ cã
vÇn nhÞp, x©y dùng nh÷ng h×nh tîng nghÖ thuËt
hoµnh tr¸ng, hµo hïng ®Ó kÓ vÒ mét hoÆc nhiÒu
biÕn cè lín diÔn ra trong ®êi sèng céng ®ång cña
d©n c thêi cæ ®¹i
§Î ®Êt ®Î níc, §¨m S¨n, Xinh Nh·...
3.TruyÒn thuyÕt
Nh÷ng t¸c phÈm tù sù kÓ vÒ sù kiÖn vµ nh©n vËt
lÞch sö (hoÆc cã liªn quan ®Õn lÞch sö) theo xu h-
íng lÝ tëng ho¸
Th¸nh Giãng, An D¬ng V¬ng vµ MÞ Ch©u - Träng
Thuû...
4. TruyÖn cæ tÝch
T¸c phÈm tù sù mµ cèt truyÖn vµ h×nh tîng ®îc h
cÊu cã chñ ®Þnh, kÓ vÒ sè phËn con ngêi b×nh th-
êng trong x· héi
TÊm Çm; C©y khÕ; Häc kh«n...
5. TruyÖn ngô ng«n
T¸c phÈm tù sù ng¾n, cã kÕt cÊu chÆt chÏ, th«ng
qua çc Èn dô ®Ó kÓ vÒ nh÷ng sù viÖc cã liªn quan
®Õn con ngêi, tõ ®ã nªu nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm
vÒ cuéc sèng hoÆc nh©n sinh
10
Thá vµ Rïa; §Ïo cµy gi÷a ®êng...
6. TruyÖn cêi
T¸c phÈm tù sù ng¾n, cã kÕt cÊu chÆt chÏ, kÕt thóc
bÊt ngê, kÓ vÒ nh÷ng sù viÖc xÊu, tr¸i tù nhiªn, cã
t¸c dông g©y cêi nh»m môc ®Ých gi¶i trÝ hoÆc phª
ph¸n
Ch¸y; Tr¹ng Quúnh; Tr¹ng Lîn
7. Tôc ng÷
C©u nãi ng¾n gän, hµm sóc, cã h×nh ¶nh, nhÞp
®iÖu, ®óc kÕt kinh nghiÖm thùc tiÔn
¨n kü no l©u, cµy s©u tèt lóa
Cã c«ng mµi s¾t, cã ngµy nªn kim...
8. C©u ®è
Bµi v¨n vÇn hoÆc c©u nãi cã vÇn, m« t¶ vËt ®è
b»ng nh÷ng h×nh ¶nh, h×nh tîng kh¸c l¹ ®Ó ngêi
nghe t×m lêi gi¶i, nh»m môc ®Ých gi¶i trÝ, rÌn
luyÖn t duy
Ng¶ lng cho thÕ gian ngåi
Råi ra mang tiÕng lµ ngêi bÊt nh©n
9. Ca dao
Lêi th¬ tr÷ t×nh d©n gian thêng kÕt hîp víi ©m nh¹c,
diÔn t¶ thÕ giíi néi t©m cña con ngêi
Hìi c« t¸t níc bªn ®µng
Sao c« móc ¸nh tr¨ng vµng ®æ ®i?
10. VÌ
T¸c phÈm tù sù d©n gian b»ng v¨n vÇn, cã lèi kÓ
méc m¹c vÒ çc sù viÖc, sù kiÖn thêi sù cña lµng cña
níc
VÌ th»ng Nh¸c
11. TruyÖn th¬
T¸c phÈm tù sù d©n gian b»ng th¬, giÇu chÊt tr÷
- T¹i sao v¨n häc d©n gian lµ t×nh, ph¶n ¸nh sè phËn vµ kh¸t väng cña con ngêi khi
kho tri thøc? h¹nh phóc vµ sù c«ng b»ng bÞ tíc ®o¹t
TiÔn dÆn ngêi yªu, Th¹ch Sanh
12. ChÌo
T¸c phÈm s©n khÊu d©n gian kÕt hîp çc yÕu tè tr÷
t×nh vµ trµo léng ®Ó võa ca ngîi nh÷ng tÊm g¬ng
®¹o ®øc, võa phª ph¸n, ®¶ kÝch çi xÊu trong x· héi
Quan ©m thÞ KÝnh; Kim Nham...
III Nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña v¨n häc d©n gian
ViÖt Nam
1. V¨n häc d©n gian lµ kho tri thøc v« cïng phong
- TÝnh gi¸o dôc cña v¨n häc phó vÒ ®êi sèng çc d©n téc
11
d©n gian ®îc thÓ hiÖn nh Tri thøc trong v¨qn häc d©n gian thuéc ®ñ mäi lÜnh
thÕ nµo? vùc cña ®êi sèng tù nhiªn x· héi vµ con ngêi
S¬n Tinh - Thuû Tinh lµ nhËn thøc vÒ tai ho¹ lò lôt
vµ kinh nghiÖm chiÕn th¾ng lò lôt ; tôc ng÷ lµ kho
tri thøc vÒ kinh nghiÖm ; ca dao lµ tri thøc vÒ x· héi
vµ con ngêi...
- Nh÷ng tri thøc Êy ®îc tr×nh bµy b»ng nghÖ thuËt
ng«n tõ nªn rÊt sinh ®éng vµ hÊp dÉn
- Tri thøc d©n gian lµ nhËn thøc cña nh©n d©n ; nã
kh¸c h¼n nhËn thøc cña giai cÊp thèng trÞ
2. V¨n häc d©n gian cã gi¸ trÞ gi¸o dôc s©u s¾c
vÒ ®¹o lý lµm ngêi
- Gi¸o dôc tinh thÇn nh©n ®¹o vµ l¹c quan ; gãp
phÇn ®Êu tranh chèng bÊt c«ng, thÓ hiÖn niÒm tin
vµo chÝnh nghÜa, vµo çi thiÖn ; h×nh thµnh nh÷ng
phÈm chÊt tèt ®Ñp : yªu quª h¬ng ®Êt níc, lßng vÞ
tha, tÝnh cÇn kiÖm...
VD: TruyÖn TÊm Çm: gióp con ngêi ®ång c¶m chia
sÎ víi nçi bÊt h¹nh cña TÊm; kh¼ng ®Þnh phÈm
Cñng cè: chÊt cña TÊm, lªn ¸n kÎ ¸c, kÎ xÊu
- Nªu ng¾n gän ®Æc trng 3. V¨n häc d©n gian cã gi¸ trÞ thÈm mü to lín, gãp
cña v¨n häc d©n gian? phÇn quan träng t¹o nªn b¶n s¾c riªng cho nÒn
v¨n häc d©n téc
- V¨n häc d©n gian ®îc ch¾t läc qua kh«ng gian, thêi
gian, ®Õn víi chóng ta ®· trë thµnh nh÷ng viªn ngäc
-Gi¸ trÞ cña v¨n häc d©n long lanh. NhiÒu t¸c phÈm ®· trë thµnh mÉu mùc
gian? ®Ó mäi ngêi häc tËp. Nh÷ng lêi ca xa vÉn lµm say
lßng ngêi h«m nay
- NhiÒu n¨m v¨n häc viÕt cha cã vµ cha ph¸t triÓn,
v¨n häc d©n gian ®ãng vai trß chñ ®¹o
- Çc nhµ th¬ sau nµy ®· häc ë ca dao: giäng ®iÖu
tr÷ t×nh, c¶m nhËn cña th¬ ca tríc cuéc sèng; çch sö
dông ng«n tõ cña nh©n d©n tríc çi ®Ñp. Häc ë
truyÖn çch x©y dùng cèt truyÖn
Ghi nhí:
_ V¨n häc d©n gian tån t¹i díi h×nh thøc truyÒn
miÖng th«ng qua diÔn xíng. Trong qu¸ tr×nh lu
truyÒn, t¸c phÈm v¨n häc d©n gian ®îc tËp thÓ
kh«ng ngõng s¸ng t¹o l¹i vµ hoµn thiÖn. V¨n häc d©n
gian g¾n bã vµ phôc vô trùc tiÕp cho çc sinh ho¹t
kh¸c nhau trong ®êi sèng céng ®ång
- V¨n häc d©n gian cã nhiÒu gi¸ trÞ to lín vÒ nhËn
12
thøc, gi¸o dôc, thÈm mÜ,cÇn ®îc tr©n träng vµ ph¸t
huy
TiÕt 5
So¹n:
TiÕng ViÖt
Ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷
( TiÕp theo)

Nh tiÕt 3
- SGK, SGV
- ThÕ nµo lµ ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷? Qu¸ tr×nh cña ho¹t ®éng giao
tiÕp? Çc nh©n tè cña ho¹t ®éng giao tiÕp?
2. Bµi míi:
II. LuyÖn tËp
HS lÇn lît lµm çc bµi tËp, Gîi ý:
13
sau ®ã tr×nh bµy lêi gi¶i cña 1. Bµi tËp 1
m×nh. H×nh thøc giao tiÕp mang mµu s¾c v¨n ch¬ng
Mçi bµi tËp GV gäi mét HS a) Nh©n vËt giao tiÕp: nh÷ng ngêi nam vµ n÷ trÎ
tr×nh bµy bµi gi¶i; çc HS tuæi, ®iÒu ®ã thÓ hiÖn qua çc tõ anh vµ nµng
kh¸c ph¸t biÓu bæ sung, b) Hoµn c¶nh giao tiÕp: vµo mét ®ªm tr¨ng thanh
®iÒu chØnh hay söa ch÷a. (®ªm tr¨ng s¸ng vµ thanh v¾ng)- thêi gian thÝch hîp
Sau mçi bµi tËp, GV nhËn cho nh÷ng c©u chuyÖn t©m t×nh cña nam n÷ trÎ
xÐt, ®¸nh gi¸ vµ cho ®iÓm tuæi: béc b¹ch t×nh c¶m yªu ®¬ng
HS c) Nh©n vËt " anh" nãi vÒ sù viÖc "tre non ®ñ l¸" vµ
®Æt ra vÊn ®Ò "nªn ch¨ng" tÝnh ®Õn chuyÖn " ®an
sµng". Tuy nhiªn, ®Æt c©u chuyÖn trong hoµn c¶nh
mét "®ªm tr¨ng thanh" vµ çc nh©n vËt giao tiÕp lµ
mét ®«i nam n÷ trÎ tuæi, th× néi dung vµ môc ®Ých
c©u chuyÖn kh«ng ph¶i lµ "®an sµng". Lêi cña nh©n
vËt "anh" cã mét hµm ý: còng nh tre, hä ®· ®Õn tuæi
trëng thµnh, nªn tÝnh ®Õn chuyÖn tr¨m n¨m
d) Çch nãi cña chµng trai (mîn h×nh ¶nh "tre non ®ñ
l¸" vµ mîn chuyÖn "®an sµng") rÊt phï hîp víi néi
dung vµ môc ®Ých cña cuéc giao tiÕp. Çch nãi ®ã
mang mµu s¾c v¨n ch¬ng, thuéc vÒ phong çch v¨n
ch¬ng,võa cã h×nh ¶nh, võa ®Ëm s¾c th¸i t×nh c¶m,
nªn dÔ ®i vµo lßng ngêi
2. Bµi tËp 2:
H×nh thøc giao tiÕp mang tÝnh chÊt ®êi thêng
a) Trong cuéc giao tiÕp, çc nh©n vËt giao tiÕp ( A
a) Trong cuéc giao tiÕp, çc Cæ vµ ngêi ®µn «ng ) ®· thùc hiÖn çc hµnh ®éng
nh©n vËt ®· thùc hiÖn b»ng nãi cô thÓ lµ:
ng«n ng÷ nh÷ng hµnh ®éng chµo ( Ch¸u chµo «ng ¹! ), chµo ®¸p ( A Cæ h¶?),
nãi cô thÓ nµo? Nh»m môc khen (Lín
®Ých g×? tíng råi nhØ ? ), hái ( Bè ch¸u cã göi pin ®µi lªn cho
«ng
b) Nªu môc ®Ých giao tiÕp kh«ng? ), ®¸p lêi ( Tha «ng, cã ¹! )
cña mçi c©u hái? b ) Trong lêi cña «ng giµ, c¶ ba c©u ®Òu cã h×nh
thøc c©u hái, nhng kh«ng ph¶i tÊt c¶ ®Òu nh»m môc
®Ých hái. ChØ cã c©u thø ba ( Bè ch¸u cã göi pin
®µi lªn cho «ng kh«ng? ) lµ nh»m môc ®Ých hái thùc
sù, do ®ã A Cæ tr¶ lêi ®óng c©u hái nµy ( Tha «ng,
cã ¹ ! ) ; cßn c©u ®Çu tiªn lµ lêi chµo ®¸p ( A Cæ
c) T×nh c¶m, th¸i ®é vµ h¶? ); c©u thø hai lµ ®Ó khen ( Lín tíng råi nhØ?),
quan hÖ cña hai nh©n vËt? do ®ã A Cæ kh«ng tr¶ lêi hai c©u nµy.
c ) Lêi nãi cña hai «ng ch¸u ®· béc lé râ t×nh c¶m, th¸i
®é vµ quan hÖ cña hai ngêi ®èi víi nhau. Çc tõ xng
14
h« ( «ng, ch¸u ), çc tõ t×nh th¸i ( tha, ¹ -trong lêi A
Cæ vµ h¶, nhØ -trong lêi «ng giµ) ®· béc lé th¸i ®é
kÝnh mÕn cña A Cæ ®èi víi ngêi «ng vµ th¸i ®é yªu
quý, tr×u mÕn cña «ng ®/víi ch¸u
3. Bµi tËp 3:
a) Khi lµm bµi th¬ nµy, Hå Bµi th¬ thùc hiÖn hµnh ®éng giao tiÕp gi÷a Hå
Xu©n H¬ng ®· "giao tiÕp" Xu©n H¬ng vµ ngêi ®äc
víi ngêi ®äc vÒ vÊn ®Ò g×? a) Th«ng qua h×nh tîng" b¸nh tr«i níc", t¸c gi¶ muèn
Môc ®Ých? béc b¹ch víi mäi ngêi vÒ vÎ ®Ñp, vÒ th©n phËn
ch×m næi cña ngêi phô n÷ nãi chung vµ cña t¸c gi¶
nãi riªng, ®ång thêi kh¼ng ®Þnh phÈm chÊt trong
b) Ngêi ®äc c¨n cø vµo ®©u s¸ng cña ngêi phô n÷ vµ cña b¶n th©n m×nh
®Ó lÜnh héi bµi th¬? b) C¨n cø vµo çc ph¬ng tiÖn ng«n ng÷ nh çc tõ
tr¾ng, trßn ( nãi vÒ vÎ ®Ñp), thµnh ng÷ b¶y næi ba
ch×m ( nãi vÒ sù ch×m næi ), tÊm lßng son ( nãi vÒ
phÈm chÊt cao ®Ñp bªn trong ) ®ång thêi liªn hÖ víi
cuéc ®êi t¸c gi¶- mét ngêi phô n÷ tµi hoa nhng lËn
®Ën vÒ t×nh duyªn- ®Ó hiÓu vµ c¶m nhËn bµi th¬
4. Bµi tËp 4:
Bµi tËp nµy nh»m môc ®Ých rÌn luyÖn n¨ng lùc giao
tiÕp díi d¹ng viÕt, h¬n n÷a lµ viÕt mét v¨n b¶n th«ng
b¸o. Chó ý çc yªu cÇu sau:
- D¹ng v¨n b¶n: th«ng b¸o ng¾n, do ®ã cÇn viÕt
®óng çc thÓ thøc nh më ®Çu, kÕt thóc..
- §èi tîng giao tiÕp lµ çc b¹n HS toµn trêng
- Néi dung giao tiÕp lµ ho¹t ®éng lµm s¹ch m«i trêng
-Hoµn c¶nh giao tiÕp: trong nhµ trêng vµ nh©n Ngµy
M«i trêng thÕ giíi
VD
çc em cã thÓ tham kh¶o v¨n b¶n sau:
Th«ng b¸o
Nh©n Ngµy M«i trêng thÕ giíi, nhµ trêng cã tæ chøc
buæi tæng vÖ sinh toµn trêng ®Ó lµm cho trêng ta
xanh, s¹ch, ®Ñp h¬n n÷a.
- Thêi gian lµm viÖc: Tõ 8 giê s¸ng chñ nhËt
ngµy...th¸ng..n¨m...
- Néi dung c«ng viÖc: thu dän r¸c, khai th«ng cèng
r·nh, ph¸t quang cá d¹i, trång thªm c©y xanh vµ vun
gèc çc hµng c©y...
- Lùc lîng tham gia: toµn thÓ HS trong trêng
- Dông cô: Mçi HS mét dông cô nh: cuèc, xÎng, chæi
rÔ, dao to, x«...
15
- KÕ ho¹ch cô thÓ: Çc líp nhËn t¹i V¨n phßng trêng
Nhµ trêng kªu gäi toµn thÓ HS h·y nhiÖt liÖt hëng
øng vµ tÝch cùc tham gia buæi tæng vÖ sinh nµy.
Ngµy...th¸ng...n¨m
BGH trêng THPT NguyÔn
Tr·i
5. Bµi tËp 5:VÒ nhµ
Lu ý
- Nh©n vËt giao tiÕp: B¸c Hå víi t çch lµ Chñ tÞch
níc, viÕt th cho HS c¶ níc
- T×nh huèng giao tiÕp: §Êt níc võa giµnh ®îc ®éc
lËp
- Néi dung:Th nãi tíi niÒm vui síng v× HS ®îc hëng
nÒn ®éc lËp cña ®Êt níc,tíi nhiÖm vô vµ tr¸ch
nhiÖm cña HS víi ®Êt níc. Cuèi th lµ lêi chóc cña B¸c
®èi víi HS
- Qua çc bµi tËp, chóng ta - Môc ®Ých: B¸c chóc mõng HS ngµy khai trêng
rót ra ®îc nh÷ng g× khi thùc ®Çu tiªn cña níc ViÖt Nam DCCH, ®Ó x¸c ®Þnh
hiÖn giao tiÕp? nhiÖm vô nÆng nÒ nhng vÎ vang cña HS
- Lßi lÏ ch©n t×nh gÇn gòi mµ vÉn nghiªm tóc
Ghi nhí:
- Khi thamgia vµo bÊt cø ho¹t ®éng giao tiÕp nµo
( nãi hoÆc viÕt ) ta ph¶i chó ý:
+ Nh©n vËt, ®èi tîng giao tiÕp (nãi, viÕt cho ai?)
+ Môc ®Ých giao tiÕp ( nãi, viÕt ®Ó lµm g× ?)
+ Néi dung giao tiÕp ( nãi, viÕt vÒ çi g× ?)
+ Giao tiÕp b»ng çch nµo ( nãi, viÕt nh thÕ nµo?)
16
TiÕt 6
So¹n:
TiÕng ViÖt
V¨n b¶n

Gióp H S:
- Cã ®îc nh÷ng kiÕn thøc thiÕt yÕu vÒ v¨n b¶n, ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n vµ
kiÕn thøc kh¸i qu¸t vÒ çc lo¹i v¨n b¶n xÐt theo phong çch chøc n¨ng ng«n ng÷
- N©ng cao kÜ n¨ng thùc hµnh ph©n tÝch vµ t¹o lËp v¨n b¶n trong giao tiÕp
- SGK, SGV
17
2. Bµi míi:
Gäi HS ®äc lÇn lît çc v¨n I. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm
b¶n - V¨n b¶n lµ s¶n phÈm ®îc t¹o ra trong ho¹t ®éng
- V¨n b¶n lµ g×? giao tiÕp b»ng ng«n ng÷ vµ thêng cã nhiÒu c©u.
- V¨n b¶n 1: t¹o ra trong ho¹t ®éng giao tiÕp chung.
- Mçi v¨n b¶n ®îc ngêi nãi §©y lµ kinh nghiÖm cña nhiÒu ngêi víi mäi ngêi.
t¹o ra trong ho¹t ®éng nµo? §¸p øng nhu cÇu truyÒn cho nhau kinh nghiÖm cuéc
§Ó ®¸p øng nhu cÇu g×? Sè sèng. §ã lµ mèi quan hÖ gi÷a con víi con ngêi, gÇn
c©u ë mçi v¨n b¶n nh thÕ ngêi tèt th× ¶nh hëng çi tèt vµ ngîc l¹i quan hÖ víi
nµo? ngêi xÊu sÏ ¶nh hëng çi xÊu. Sö dông mét c©u.
- V¨n b¶n 2: t¹o ra trong häat ®éng giao tiÕp gi· c«
g¸i vµ mäi ngêi. Nã lµ lêi than th©n cña c« g¸i. Gåm
bèn c©u.
- V¨n b¶n 3: t¹o ra trong ho¹t ®éng giao tiÕp gi÷a vÞ
Chñ tÞch níc víi toµn thÓ quèc d©n ®ång bµo.Lµ
nguyÖn väng khÈn thiÕt vµ kh¼ng ®Þnh quyÕt
t©m lín cña d©n téc trong gi÷ g×n, b¶o vÖ ®éc lËp
tù do. Gåm 15 c©u.
- Çc v¨n b¶n ®Òu ®Æt ra vÊn ®Ò cô thÓ vµ triÓn
- ë nh÷ng v¨n b¶n cã nhiÒu khai nhÊt qu¸n trong tõng v¨n b¶n.
c©u (v¨n b¶n 2 vµ 3 ), néi V¨n b¶n 1: lµ quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong cuéc
dung cña v¨n b¶n ®îc triÓn sèng, çch ®Æt ra vÊn ®Ò vµ gi¶i quyÕt rÊt râ
khai m¹ch l¹c qua tõng c©u,
rµng.
tõng ®o¹n nh thÕ nµo? §Æc V¨n b¶n 2: lµ lêi than th©n cña c« g¸i. C« g¸i trong
biÖt ë v¨n b¶n 3, v¨n b¶n cßn x· héi cò nh h¹t ma r¬i xuèng bÊt kÓ chç nµo ®Òu
®îc tæ chøc theo kÕt cÊu ba ph¶i cam chÞu. Tù m×nh, c« g¸i kh«ng thÓ gi¶i
phÇn nh thÕ nµo? quyÕt ®îc. Çch thÓ hiÖn hÕt søc nhÊt qu¸n râ
rµng.
V¨n b¶n 3: lµ lêi kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn, v¨n
b¶n thÓ hiÖn:
+ LËp trêng chÝnh nghÜa cña ta vµ d· t©m cña thùc
d©n Ph¸p.
+ Nªu ch©n lÝ ®êi sèng d©n téc: thµ hi sinh tÊt c¶
chø nhÊt ®Þnh kh«ng chÞu mÊt níc, nhÊt ®Þnh
kh«ng chÞu lµm n« lÖ.
18
+ Kªu gäi mäi ngêi ®øng lªn ®¸nh giÆc b»ng tÊt c¶
vò khÝ cã trong tay. §· lµ ngêi ViÖt Nam ph¶i ®øng
lªn ®¸nh Ph¸p.
+ Kªu gäi binh sÜ, tù vÖ d©n qu©n
+ Sau cïng kh¼ng ®Þnh níc ViÖt Nam ®éc lËp,
th¾ng lîi nhÊt ®Þnh vÒ ta.
- Çc c©u trong v¨n b¶n 2 vµ3 ®Òu cã quan hÖ nhÊt
qu¸n vµ cïng thÓ hiÖn mét chñ ®Ò. Çc c©u ®ã cã
quan hÖ ý nghÜa râ rµng vµ ®îc liªn kÕt víi nhau
- VÒ h×nh thøc, v¨n b¶n 3 cã mét çch chÆt chÏ.
dÊu hiÖu më ®Çu vµ kÕt V¨n b¶n 3 kÕt cÊu 3 phÇn:
thóc nh thÕ nµo? + Më bµi: " Hìi ®ång bµo toµn quèc"
+ Th©n bµi: B¾t ®Çu tõ " Chóng ta muèn hoµ
b×nh..." ®Õn..." nhÊt ®Þnh vÒ d©n téc ta"
+ KÕt bµi: Cßn l¹i
- Cã dÊu hiÖu h×nh thøc riªng, ®Òu lµ nh÷ng c©u
c¶m th¸n, rÊt ng¾n gän
- Mçi v¨n b¶n ®îc t¹o ra nh»m
môc ®Ých g×? - V¨n b¶n 1: TruyÒn ®¹t kinh nghiÖm sèng
V¨n b¶n 2: Th©n phËn cña ngêi phô n÷ trong x· héi
tríc ®©y
V¨n b¶n 3: Kªu gäi toµn d©n chèng l¹i sù x©m l¨ng
cña thùc d©n Ph¸p
- Qua phÇn tr¶ lêi çc c©u Ghi nhí:

hái, em h·y rót ra kh¸i niÖm - V¨n b¶n lµ s¶n phÈm cña ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng
v¨n b¶n, ®Æc ®iÓm v¨n b¶n? ng«n ng÷, gåm mét hay nhiÒu c©u, nhiÒu ®o¹n.
- §Æc ®iÓm c¬ b¶n:
+ Mçi v¨n b¶n tËp trung thÓ hiÖn mét chñ ®Ò vµ
triÓn khai chñ ®Ò ®ã mét çch trän vÑn.
+ Çc c©u trong v¨n b¶n cã sù liªn kÕt chÆt chÏ,
®ång thêi c¶ v¨n b¶n ®îc x©y dùng theo mét kÕt
cÊu m¹ch l¹c.
+ Mçi v¨n b¶n cã dÊu hiÖu biÓu hiÖn tÝnh hoµn
chØnh vÒ néi dung ( thêng më ®Çu b»ng mét nhan
®Ò vµ kÕt thóc b»ng h×nh thøc thÝch hîp víi tõng
lo¹i v¨n b¶n ).
+ Mçi v¨n b¶n nh»m thùc hiÖn mét ( hoÆc mét sè )
GV híng dÉn HS tr¶ lêi çc môc ®Ých giao tiÕp nhÊt ®Þnh.
c©u hái trong phÇn II II. Çc lo¹i v¨n b¶n
- VÊn ®Ò ®îc ®Ò cËp ®Õn
trong mçi v¨n b¶n lµ vÊn ®Ò - V¨n b¶n1 ®Ò cËp ®Õn mét kinh nghiÖm sèng, v¨n
g×?Thuéc lÜnh vùc nµo trong b¶n 2 nãi ®Õ th©n phËn cña ngêi phô n÷ trong x·
19
cuéc sèng? héi cò, v¨n b¶n 3 ®Ò cËp ®Õn mét vÊn ®Ò chÝnh
trÞ: kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p
- Tõ ng÷ ®îc sö dông trong - V¨n b¶n 1,2 dïng çc tõ ng÷ th«ng thêng, v¨n b¶n 3
mçi v¨n b¶n thuéc lo¹i nµo?(tõ dïng nhiÒu tõ ng÷ chÝnh trÞ x· héi
ng÷ th«ng thêng trong cuéc
sèng hay tõ ng÷ thuéc lÜnh
vùc chÝnh trÞ?) - V¨n b¶n 1,2 tr×nh bµy néi dung th«ng qua h×nh
- Çch thøc thÓ hiÖn néi dung ¶nh cô thÓ, do ®ã cã tÝnh h×nh tîng.V¨n b¶n 3 dïng
nh thÕ nµo?( th«ng qua h×nh lÝ lÏ vµ lËp luËn ®Ó kh¼ng ®Þnh r»ng ph¶i kh¸ng
¶nh hay thÓ hiÖn trùc tiÕp chiÕn chèng Ph¸p.
b»ng lÝ lÏ, lËp luËn?) * Nh vËy: V¨n b¶n 1 thuéc phong çch ng«n ng÷
nghÖ thuËt, tuy cã thÓ dïng trong ng«n ng÷ sinh
ho¹t hµng ngµy; v¨n b¶n 2 còng thuéc phong çch
ng«n ng÷ nghÖ thuËt; v¨n b¶n 3 thuéc phong çch
- So s¸nh v¨n b¶n 2,3 víi: mét ng«n ng÷ chÝnh luËn
bµi häc trong SGK, mét ®¬n - Ph¹m vi sö dông:
xin nghØ häc hoÆc mét giÊy + V¨n b¶n 2 dïng trong lÜnh vùc giao tiÕp cã tÝnh
khai sinh? Rót ra çc nhËn nghÖ thuËt.
xÐt vÒ çc ph¬ng diÖn sau: + V¨n b¶n 3 dïng trong lÜnh vùc giao tiÕp vÒ
ph¹m vi sö dông; môc ®Ých chÝnh trÞ
giao tiÕp; tõ ng÷; kÕt cÊu + Çc v¨n b¶n trong SGK dïng trong lÜnh vùc giao
tiÕp khoa häc
+ §¬n xin nghØ häc, giÊy khai sinh lµ nh÷ng v¨n
b¶n dïng trong lÜnh vùc giao tiÕp hµnh chÝnh.
- Môc ®Ých giao tiÕp:
+ V¨n b¶n 2 nh»m béc lé c¶m xóc
+ V¨n b¶n 3 nh»m kªu gäi toµn d©n kh¸ng chiÕn
+ Çc v¨n b¶n trong SGK mh»m truyÒn thô kiÕn
thøc khoa häc
+ §¬n vµ giÊy khai sinh nh»m tr×nh bµy ý kiÕn,
nguyÖn väng hoÆc ghi nhËn nh÷ng sù viÖc, hiÖn t-
îng trong ®êi sèng hay quan hÖ gi÷a ç nh©n vµ tæ
chøc hµnh chÝnh
- Tõ ng÷:
+ V¨n b¶n 2 dïng nhiÒu tõ ng÷ th«ng thêng vµ giµu
h×nh ¶nh.
+ V¨n b¶n3 dïng nhiÒu tõ ng÷ chÝnh trÞ
+ V¨n b¶n trong SGK dïng nhiÒu tõ ng÷ khoa häc.
+ §¬n vµ giÊy khai sinh dïng nhiÒu tõ ng÷ hµnh
chÝnh.
- KÕt cÊu:
+ V¨n b¶n 2 cã kÕt cÊu cña ca dao, thÓ th¬ lôc b¸t.
+ V¨n b¶n 3 cã kÕt cÊu ba phÇn râ rÖt, m¹ch l¹c.
20
+ V¨n b¶n trong SGK còng cã kÕt cÊu m¹ch l¹c,
chÆt chÏ.
+ §¬n vµ giÊy khai sinh cã mÉu hä¨c in s½n, chØ
cÇn ®iÒn néi dung cô thÓ.
* Qua phÇn tr¶ lêi c©u hái,
em h·y kÓ tªn çc lo¹i v¨n b¶n Ghi nhí:
theo phong çch chøc n¨ng Theo lÜnh vùc vµ môc ®Ých giao tiÕp, ngêi ta
ng«n ng÷? ph©n biÖt çc lo¹i v¨n b¶n sau:
- V¨n b¶n thuéc phong çch ng«n ng÷ sinh ho¹t (th¬,
nhËt kÝ...)
- V¨n b¶n thuéc phong çch ng«n ng÷ nghÖ thuËt
(th¬, truyÖn ,tiÓu thuyÕt, kÞch...
- V¨n b¶n thuéc phong çch ng«n ng÷ khoa häc
(SGK, tµi liÖu häc tËp, bµi b¸o khoa häc, luËn v¨n,
luËn ¸n, c«ng tr×nh nghiªn cøu...)
- V¨n b¶n thuéc phong çch ng«n ng÷ hµnh chÝnh
(§¬n, biªn b¶n, nghÞ quyÕt, quyÕt ®Þnh, luËt...)
- V¨n b¶n thuéc phong çch ng«n ng÷ chÝnh luËn
( bµi b×nh luËn, lêi kªu gäi, bµi hÞch, tuyªn ng«n...)
- V¨n b¶n thuéc phong çch ng«n ng÷ b¸o chÝ (b¶n
tin, bµi phãng sù, bµi pháng vÊn, tiÓu phÈm...)
TiÕt 7
So¹n :
Lµm v¨n
Bµi lµm v¨n sè 1

Gióp H S:
21
- Cñng cè nh÷ng kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng lµm v¨n, ®Æc biÖt lµ vÒ v¨n biÓu c¶m vµ
v¨n nghÞ luËn.
- VËn dông ®îc nh÷ng hiÓu biÕt ®ã ®Ó viÕt mét bµi v¨n nh»m béc lé c¶m nghÜ
vña b¶n th©n vÒ mét sù vËt, sù viÖc, hiÖn tîng gÇn gòi trong thùc tÕ hoÆc vÒ mét
t¸c phÈm quen thuéc.
- ThÊy râ h¬n n÷a tr×nh ®é lµm v¨n cña b¶n th©n, tõ ®ã rót ra nh÷ng kinh nghiÖm
cÇn thiÕt ®Ó çc bµi lµm v¨n sau ®¹t kÕt qu¶ tèt h¬n
TiÕt 8+9
So¹n:
§äc v¨n
ChiÕn th¾ng Mtao Mx©y
( TrÝch sö thi " §¨m S¨n" )
22
Gióp H S:
- N¾m ®îc ®Æc ®iÓm cña sö thi anh hïng trong viÖc x©y dùng kiÓu " nh©n
vËt anh hïng sö thi", vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ vµ sö dông ng«n tõ.
- BiÕt çch ph©n tÝch mét v¨n b¶n sö thi anh hïng ®Ó thÊy ®îc gi¸ trÞ cña sö
thi vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt,®Æc biÖt lµ çch sö thi mîn viÖc m« t¶ chiÕn tranh
®Ó kh¼ng ®Þnh lÝ tëng vÒ mét cuéc sèng hoµ hîp, h¹nh phóc.
- NhËn thøc ®îc lÏ sèng cao ®Ñp cña mçi ç nh©n lµ hi sinh, phÊn ®Êu v×
danh dù vµ h¹nh phóc yªn vui cña c¶ céng ®ång
- SGK, SGV
GV tæ chøc giê d¹y häc theo çch kÕt hîp çc ph¬ng ph¸p ®äc s¸ng t¹o, gîi t×m vµ
trao ®æi th¶o luËn , tr¶ lêi çc c©u hái
- §Æc trng c¬ b¶n cña v¨n häc d©n gian?
- Gi¸ trÞ cña v¨n häc d©n gian?
2. Bµi míi:
HS ®äc phÇn TiÓu dÉn SGK I. T×m hiÓu chung
1. TiÓu dÉn
- Em h·y cho biÕt phÇn tiÓu - Cã hai lo¹i sö thi lµ: Sö thi thÇn tho¹i vµ sö thi anh
dÉn tr×nh bµy néi dung g×? hïng.
+ Sö thi thÇn tho¹i nh §Î ®Êt ®Î níc (Mêng), Èm Öt
lu«ng (Th¸i), C©y nªu thÇn (Mn«ng)...
+ Sö thi anh hïng nh §¨m S¨n, Xinh Nh·,(£ -®ª), §¨m
- Dùa vµo SGK em h·y tãm Noi (Ba-na)...
t¾t ng¾n gän sö thi §¨m S¨n? - Tãm t¾t néi dung sö thi §¨m S¨n:
GV tãm t¾t l¹i ®Ó HS n¾m ®îc néi dung c¬ b¶n
nhÊt Theo ba phÇn chÝnh:
+ §¨m S¨n vÒ lµm chång H¬ NhÞ, H¬ BhÞ vµ trë
nªn mét tï trëng giµu cã, hïng m¹nh.
+ Nh÷ng chiÕn c«ng cña §¨m S¨n ®¸nh th¾ng çc tï
trëng ®éc ¸c, giµnh l¹i vî, ®em l¹i sù giµu cã vµ uy
danh cho m×nh vµ céng ®ång.
+ Kh¸t väng chinh phôc thiªn nhiªn, vît qua mäi trë
ng¹i cña tËp tôc x· héi (chÆt c©y thÇn, cÇu h«n n÷
thÇn MÆt Trêi). Nhng kh«ng ph¶i lóc nµo §¨m S¨n
còng chiÕn th¾ng, còng ®¹t ®îc kh¸t väng. Trªn ®-
23
êng tõ nhµ n÷ thÇn MÆt Trêi trë vÒ, chµng chÕt
ngËp n¬i rõng S¸p §en
- Gi¸ trÞ:
+ §¨m S¨n lµ t¸c phÈm tiªu biÓu cho sö thi anh hïng
T©y Nguyªn
+ T¸c phÈm tuy kÓ vÒ cuéc ®êi cña ç nh©n ngêi tï
trëng §¨m S¨n trÎ tuæi, nhng qua ®ã ngêi nghe kÓ sö
thi nhËn ra h×nh ¶nh cña c¶ céng ®ång thÞ téc £-®ª
trong mét giai ®o¹n lÞch sö ®Çy biÕn ®éng ë sö thi
anh hïng, sè phËn cña ç nh©n anh hïng thèng nhÊt
cao ®é víi sè phËn cña c¶ thÞ téc
+ ChiÕn tranh lµ ®Ò tµi næi bËt nhÊt cña thÓ lo¹i
sö thi anh hïng- trong ®ã cã sö thi §¨m S¨n cña T©y
Nguyªn. V¨n b¶n t¸c phÈm nÕu ®ùoc su tÇm ®Çy
®ñ sÏ cã 6 cuéc chiÕn tranh do tï trëng §¨m S¨n l·nh
®¹o thÞ téc tiÕn hµnh. ChiÕn th¾ng Mtao Mx©y lµ
mét cuéc chiÕn tranh tiªu biÓu
2. §o¹n trÝch
a. VÞ trÝ
- Thuéc kho¶ng gi÷a t¸c phÈm
- VÞ trÝ ®o¹n trÝch? - §äc ®óng giäng ®iÖu cña sö thi vµ ®Æc ®iÓm
nh©n vËt
GV ph©n vai cho HS ®äc b. §¹i ý
Miªu t¶ cuéc ®ä søc gi÷a §¨m S¨n vµ thï ®Þch Mtao
- §¹i ý ®o¹n trÝch? Mx©y, cuèi cïng §¨m S¨n ®· th¾ng. §ång thêi thÓ
hiÖn niÒm tù hµo cña lò lµng vÒ ngêi anh hïng cña
m×nh
II. §äc-hiÓu
1. Cuéc ®ä søc vµ giµnh chiÕn th¾ng cña §¨m
S¨n
- §¨m S¨n khiªu chiÕn vµ th¸i - §¨m S¨n th¸ch thøc, ®Õn tËn nhµ cña Mtao Mx©y
®é cña hai bªn nh thÕ nµo? "¬ diªng! ¬ diªng! Xuèng ®©y, ta th¸ch nhµ ng¬i ®ä
dao víi ta ®Êy". Cßn Mtao Mx©y th× ng¹o nghÔ:
"Ta kh«ng xuèng ®©u, diªng ¬i! Tay ta ®ang cßn
«m vî hai chóng ta ë trªn nµy c¬ mµ"
- LÇn thø hai th¸i ®é cña §¨m S¨n quyÕt liÖt
- LÇn thø hai th¸i ®é cña §¨m h¬n:"Ng¬i kh«ng xuèng ? Ta sÏ lÊy çi sµn hiªn cña
S¨n nh thÕ nµo? nhµ ng¬i ta bæ ®«i, ta sÏ lÊy çi cÇu thang cña ng¬i
ta chÎ ra kÐo löa, ta hun çi nhµ cña ng¬i cho mµ
xem". Th¸i ®é c¬ng quyÕt Êy buéc Mtao Mx©y
ph¶i xuèng ®Êu
- HiÖp thø nhÊt ®îc miªu t¶ - C¶ hai bªn ®Òu móa kiÕm. Mtao Mx©y móa tríc
nh thÕ nµo? tá ra kÐm cái: "Khiªn h¾n kªu l¹ch x¹ch nh qu¶ míp
24
kh«". Cßn §¨m S¨n: tá ra tµi giái h¬n h¼n "Mét lÇn
xèc tíi chµng vît mét ®åi tranh" "Mét lÇn xèc tíi n÷a
chµng vît mét ®åi lå «. Chµng ch¹y vun vót qua
phÝa ®«ng, vun vót qua phÝa t©y"
- HiÖp hai ®îc diÔn ra nh thÕ - §¨m S¨n móa tríc vµ lËp tøc Mtao Mx©y ®· hèt
nµo? Th¸i ®é, hµnh ®éng cña ho¶ng trèn ch¹y: "Bíc cao bíc thÊp ch¹y hÕt b·i t©y
hai ngêi? sang b·i ®«ng. H¾n vung dao chÐm phËp mét çi
nhng chØ tróng mét çi ch·o cét tr©u"
- Cuéc ®ä søc trë nªn quyÕt - Tõ khi H¬ NhÞ vøt miÕng trÇu, §¨m S¨n giµnh ®-
liÖt h¬n nh thÕ nµo? îc, søc khoÎ t¨ng lªn: "Chµng móa trªn cao, giã nh
b·o. Chµng móa díi thÊp giã nh lèc. Chßi lÉm ®æ
l¨n lãc. C©y cèi chÕt trôi...Khi chµng móa ch¹y níc
kiÖu, qu¶ nói ba lÇn r¹n nøt, ba ®åi tranh bËt rÔ
tung bay"
- Chµng ®©m vµo ®ïi Mtao Mx©y nhng c¶ hai lÇn
®Òu kh«ng thñng. §¨m S¨n thÊm mÖt. Nhê cã «ng
trêi gióp, §¨m S¨n " chép ngay mét çi chµy nÐm
tróng vµo vµnh tai kÎ ®Þch. Mtao Mx©y ng· l¨n ra
®Êt cÇu xin" ¬ diªng, ¬ diªng! Ta lµm lÔ cÇu phóc
cho diªng mét tr©u, mét voi". §¨m S¨n ®· "c¾t ®Çu
Mtao Mx©y bªu ngoµi ®êng". Cuéc ®ä søc kÕt
- Em cã suy nghÜ g× vÒ thóc.
nh©n vËt «ng trêi? - ¤ng trêi lµ nh©n vËt phï trî, còng nh «ng tiªn, «ng
Bôt trong çc c©u chuyÖn cña ngêi Kinh. §ã chØ lµ
sù trî gióp, cßn quyÕt ®Þnh chiÕn th¾ng ph¶i lµ
- Em cã nhËn xÐt g× vÒ çch §¨m S¨n
miªu t¶ cña ngêi T©yNguyªn - Miªu t¶ hµnh ®éng cña §¨m S¨n b»ng çch so s¸nh
vÒ nh©n vËt §¨m S¨n trong vµ phãng ®¹i.
cuéc ®ä søc? + Móa trªn cao nh giã b·o.
+ Móa díi thÊp nh lèc.
+ Khi chµng móa ch¹y níc kiÖu qu¶ nói ba lÇn r¹n
nøt, ba ®åi tranh bËt rÔ tung bay.
Râ rµng trÝ tëng tîng vµ çch nãi phãng ®¹i lµ nghÖ
thuËt tiªu biÓu cña sö thi.
- Cuéc chiÕn ®Êu cña §¨m - §ßi l¹i vî chØ lµ çi cí lµm n¶y sinh m©u thuÉn
S¨n víi môc ®Ých giµnh l¹i gi÷a çc bé téc dÉn ®Õ chiÕn tranh më réng bê câi
h¹nh phóc gia ®×nh nhng l¹i lµm næi uy danh cña céng ®ång.ý nghÜa cña sö thi
cã ý nghÜa céng ®ång ë chç §¨m S¨n lµ ë chç Êy. V× vËy th¾ng hay b¹i cña ngêi
nµo? tï trëng sÏ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh tÊt c¶. Cho nªn
lêi cña d©n lµng ë bªn phÝa Mtao Mx©y ®Òu t×nh
nguyÖn ®i víi §¨m S¨n. Còng v× thÕ trong sö thi
kh«ng nãi nhiÒu ®Õn chÕt chãc mµ lùa chän chi
tiÕt ¨n mõng chiÕn th¾ng
25
2. ¡n mõng chiÕn th¾ng, tù hµo vÒ ngêi anh hïng
cña m×nh
- Ph©n tÝch nh÷ng c©u nãi - Cuéc ®èi tho¹i gi÷a §¨m S¨n víi d©n lµng cña
vµ hµnh ®éng cña ®«ng ®¶o Mtao Mx©y khi chµng ®Õn tõng nhµ kªu gäi mäi
n« lÖ ®èi víi viÖc th¾ng thua ngêi ®i theo m×nh. Ba lÇn hái ®¸p. §¨m S¨n gäi vµ
cña hai tï trëng ®Ó chØ ra th¸i mäi ngêi hëng øng. Nã cho thÊy lßng mÕn phôc vµ
®é vµ t×nh c¶m cña céng sù hëng øng tuyÖt ®èi mµ mäi ngêi giµnh cho §¨m
®ång £-®ª ®èi víi môc ®Ých S¨n. Hä ®Òu nhÊt trÝ coi chµng lµ tï trëng, lµ ngêi
cña cuéc chiÕn nãi chung, ®èi anh hïng cña hä. §¨m S¨n h« mäi ngêi cïng vÒ vµ
víi ngêi anh hïng sö thi nãi thÕ lµ diÔn ra c¶nh mäi ngêi cïng vÒ ®«ng vui nh
riªng? héi.
- §iÒu nµy cã ý nghÜa:
+ ThÓ hiÖn sù thèng nhÊt cao ®é gi÷a quyÒn lîi,
kh¸t väng cña ç nh©n anh hïng sö thi víi quyÒn lîi,
kh¸t väng cña céng ®ång.
+ ThÓ hiÖn sù yªu mÕn, lßng tu©n phôc cña tËp
thÓ céng ®ång ®èi víi ç nh©n anh hïng. Qua ®ã,
sö thi muèn nãi ®Õn ý chÝ thèng nhÊt cña toµn thÓ
céng ®ång £-®ª- mét biÓu hiÖn quan träng cña ý
thøc d©n téc.
+ Th¸i ®é cña d©n lµng §¨m S¨n ®èi víi chiÕn
th¾ng cña tï trëng. §iÒu nµy béc lé trùc tiÕp qua lêi
nghÖ nh©n kÓ sö thi.
+ Th¸i ®é cña çc tï trëng xung quanh biÓu hiÖn qua
viÖc hä kÐo ®Õn cïng ¨n mõng chiÕn th¾ng cña
§¨m S¨n nh ¨n mõng chiÕn th¾ng cña chÝnh hä
Tãm l¹i: Ngêi anh hïng sö thi ®îc toµn thÓ céng
®ång suy t«n tuyÖt ®èi. Qua chiÕn th¾ng cña ç
nh©n anh hïng, sö thi cho thÊy sù vËn ®éng lÞch sö
cña c¶ mét céng ®ång téc ngêi. Sù tù ®¸nh gi¸ cña
ngêi anh hïng hoµn toµn trïng khÝt víi sù ®¸nh gi¸
cña tËp thÓ vÒ anh ta (Hª-ghen)
- Quang c¶nh nhµ §¨m S¨n" §«ng nghÞt kh¸ch, t«i tí
chËt c¶ nhµ"
- Ph©n tÝch ¨n mõng chiÕn - §¨m S¨n:"Chµng n»m trªn vâng, tãc th¶ trªn sµn,
th¾ng?; Sù tù hµo vÒ ngêi høng tãc chµng lµ mét çi nong hoa...chµng uèng
anh hïng cña d©n lµng? kh«ng biÕt say, ¨n kh«ng biÕt no, chuyÖn trß kh«ng
biÕt ch¸n" vµ"C¶ miÒn £-®ª, £-ga ca ngîi §¨m S¨n
lµ mét dòng tíng ch¾c chÕt mêi m¬i còng kh«ng lïi
bíc. Ngùc quÊn chÐo mét tÊm mÒn chiÕn, m×nh
kho¸c mét tÊm ¸o chiÕn, tai ®eo nô, s¸t bªn m×nh
nghªnh ngang ®ñ gi¸o g¬m, ®«i m¾t long lanh nh
26
chim ghÕch ¨n hoa tre...trµn ®Êy søc trai, tiÕng t¨m
lÉy lõng. B¾p ch©n chµng to b»ng c©y xµ ngang,
b¾p ®ïi chµng to b»ng èng bÔ, søc chµng ngang
søc voi ®ùc, h¬i thë chµng Çm Çm tùa sÊm dËy,
chµng n»m sÊp th× g·y rÇm sµn, chµng n»m ngöa
th× g·y xµ däc.
- Gi¸ trÞ miªu t¶ vµ biÓu c¶m - VÉn lµ çch nãi phãng ®¹i, gióp ngêi nghe t¹o ®îc
cña çc c©u v¨n cã dïng lèi so Ên tîng.
s¸nh phãng ®¹i khi miªu t¶ Nãi tíi sö thi T©y Nguyªn lµ nãi tíi qu¸ khø anh hïng
nh©n vËt, khung c¶nh diÔn ra cña céng ®ång
sù viÖc? ThÕ giíi sö thi lµ thÕ giíi lÝ tëng ho¸
¢m ®iÖu sö thi lµ ©m ®iÖu hïng tr¸ng
Ghi nhí:
- Träng danh dù, g¾n bã víi h¹nh phóc gia ®×nh vµ
*Qua phÇn ®äc-hiÓu, em h·y tha thiÕt víi cuéc sèng b×nh yªn, phån vinh cña thÞ
nªu nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ téc-®ã lµ nh÷ng t×nh c¶m cao c¶ nhÊt th«i thóc §¨m
nh©n vËt §¨m S¨n? S¨n chiÕn ®Êu vµ chiÕn th¾ng kÎ thï.
- Ng«n ng÷ trang träng, giµu h×nh ¶nh, giµu nhÞp
- §Æc ®iÓm nghÖ thuËt tiªu ®iÖu víi phÐp so s¸nh vµ phãng ®¹i ®îc sö dông cã
biÓu cña sö thi? hiÖu qu¶ cao lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm nghÖ thuËt tiªu
biÓu cña sö thi.
27
TiÕt 10
So¹n:
TiÕng ViÖt
V¨n b¶n

Gióp H S:
- Cã ®îc nh÷ng kiÕn thøc thiÕt yÕu vÒ v¨n b¶n, ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n vµ
kiÕn thøc kh¸i qu¸t vÒ çc lo¹i v¨n b¶n xÐt theo phong çch chøc n¨ng ng«n ng÷
- N©ng cao kÜ n¨ng thùc hµnh ph©n tÝch vµ t¹o lËp v¨n b¶n trong giao tiÕp
- SGK, SGV
- Nªu kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm v¨n b¶n?
_ Çc lo¹i v¨n b¶n?
2. Bµi míi:
III.LuyÖn tËp
HS ®äc ®o¹n v¨n trong SGK 1. Bµi tËp 1
vµ tr¶ lêi çc c©u hái
- Ph©n tÝch tÝnh thèng - §o¹n v¨n cã mét chñ ®Ò thèng nhÊt, c©u chèt ®øng
nhÊt vÒ chñ ®Ò cña ®o¹n ë ®Çu c©u. C©u chèt ®îc lµm râ b»ng çc c©u tiÕp
v¨n? theo: Gi÷a c¬ thÓ vµ m«i trêng cã ¶nh hëng qua l¹i
víi nhau
- Ph©n tÝch sù ph¸t triÓn - Çc c©u tiÕp theo lµm râ chñ ®Ò:
cña chñ ®Ò trong ®o¹n v¨n + M«i trêng cã ¶nh hëng tíi mäi ®Æc tÝnh cña c¬
thÓ
- §Æt nhan ®Ò cho ®o¹n + So s¸nh çc l¸ mäc trong çc m«i trêng kh¸c nhau
v¨n? - Cã thÓ ®Æt:
+ Mèi quan hÖ gi÷a c¬ thÓ vµ m«i trêng
+ M«i trêng vµ c¬ thÓ
28
2. Bµi tËp 2
- S¾p xÕp nh÷ng c©u cho Cã thÓ s¾p xÕp theo thø tù:
thµnh mét v¨n b¶n - 1-3-5-2-4
- 1-3-4-5-2
Nhan ®Ò: Bµi th¬ "ViÖt B¾c" (Tè H÷u)
3. Bµi tËp 3
- ViÕt tiÕp ®Ó thµnh mét Cã thÓ tham kh¶o v¨n b¶n sau:
v¨n b¶n cã néi dung thèng M«i trêng sèng kªu cøu
nhÊt tõ c©u v¨n cho tríc. M«i trêng sèng cña loµi ngêi hiÖn nay ®ang bÞ huû
ho¹i ngµy cµng nghiªm träng. Rõng ®Çu nguån ®ang
bÞ chÆt, ph¸, khai th¸c bõa b·i lµ nguyªn nh©n g©y
ra lôt, lë, h¹n h¸n kÐo dµi. Çc s«ng, suèi nguån níc
ngµy cµng bÞ c¹n kiÖt vµ « nhiÔm do çc chÊt th¶i
cña çc khu c«ng nghiÖp, çc nhµ m¸y. Çc chÊt th¶i
lµ bao ni l«ng vøt bõa b·i trong khi ta cha cã kÕ
ho¹ch xö lÝ hµng ngµy. Ph©n bãn, thuèc trõ s©u, trõ
cá sö dông kh«ng theo qui ho¹ch.
TÊt c¶ ®· ®Õn møc b¸o ®éng vÒ m«i trêng sèng cña
loµi ngêi
4. Bµi tËp 4
§¬n xin nghØ häc lµ mét v¨n

b¶n hµnh chÝnh. H·y x¸c - §¬n göi cho çc thÇy, c« gi¸o, ®Æc biÖt lµ thÇy, c«
®Þnh: gi¸o chñ nhiÖm líp.
- §¬n göi cho ai? Ngêi viÕt
Ngêi viÕt lµ häc sinh.
®¬n ë c¬ng vÞ nµo? - Xin phÐp ®îc nghØ häc.
- Nªu râ hä tªn, líp, lÝ do xin nghØ, thêi gian nghØ,
- Môc ®Ých viÕt ®¬n lµ lêi høa thùc hiÖn chÐp bµi vµ lµm bµi nh thÕ nµo
g×? - KÕt cÊu:
- Néi dung c¬ b¶n cña ®¬n + §Çu tiªn lµ quèc hiÖu
lµ g×? + Tiªu ng÷
+ Ngµy, th¸ng, n¨m
- KÕt cÊu cña ®¬n nh thÕ + Hä tªn vµ ®Þa chØ ngêi nhËn
nµo? + Hä tªn vµ ®Þa chØ ngêi göi
+ Néi dung ®¬n
+ KÝ tªn...
-Trªn c¬ së gîi ý, em h·y viÕt hoµn chØnh mét ®¬n

xin nghØ häc
- VÒ nhµ
29
TiÕt 11+12
So¹n:
§äc v¨n
TruyÖn An D¬ng V¬ng vµ MÞ Ch©u - Träng Thuû

Gióp H S:
- Qua ph©n tÝch mét truyÒn thuyÕt cô thÓ, n¾m ®îc ®Æc trng chñ yÕu cña
truyÒn thuyÕt: KÕt hîp nhuÇn nhuyÔn yÕu tè lÞch sö víi yÕu tè tëng tîng; ph¶n ¸nh
quan ®iÓm ®¸nh gi¸, th¸i ®é vµ t×nh c¶m cña nh©n d©n vÒ çc sù kiÖn lÞch sö vµ
çc nh©n vËt lÞch sö.
- N¾m ®îc gi¸ trÞ, ý nghÜa cña TruyÖn An D¬ng V¬ng vµ MÞ Ch©u - Träng Thuû:
Tõ bi kÞch mÊt níc cña cha con An D¬ng V¬ng vµ bi kÞch t×nh yªu cña MÞ Ch©u-
Träng Thuû, nh©n d©n muèn rót ra vµ trao truyÒn k¹i cho çc thÕ hÖ sau bµi häc
lÞch sö vÒ ý thøc ®Ò cao c¶nh gi¸c víi ©m mu cña kÎ thï x©m lîc trong cuéc gi÷ níc.
§iÒu ®¸ng lu ý lµ bµi häc lÞch sö ®ã cÇn ®îc ®Æt trong bèi c¶nh hiÖn t¹i võa cÇn
héi nhËp víi thÕ giíi võa ph¶i gi÷ an ninh, chñ quyÒn ®Êt níc.
- RÌn luyÖn thªm kÜ n¨ng ph©n tÝch truyÖn d©n gian ®Ó cã thÓ hiÓu ®óng ý
nghÜa cña nh÷ng h cÊu nghÖ thuËt trong truyÒn thuyÕt.
- SGK, SGV
GV tæ chøc giê d¹y häc theo çch kÕt hîp çc ph¬ng ph¸p ®äc s¸ng t¹o,gîi t×m, kÕt
hîp víi çc h×nh thøc trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi çc c©u hái.
- Tãm t¾t ng¾n gän sö thi §¨m S¨n?
- Ph©n tÝch nh©n vËt §¨m S¨n trong ®o¹n trÝch ChiÕn th¾ng Mtao Mx©y?
2. Bµi míi:
30
- PhÇn TiÓu dÉn SGK nªu I. T×m hiÓu chung.
nh÷ng néi dung g×? 1. TiÓu dÉn.
Cã hai néi dung: §Æc trng truyÒn thuyÕt; giíi thiÖu
- H·y nh¾c l¹i TruyÒn lµng Cæ Loa, di tÝch ®Òn thê An D¬ng V¬ng,
thuyÕt lµ g×? thµnh Cæ Loa
a. §Æc trng truyÒn thuyÕt
- Lµ lo¹i truyÖn d©n gian kÓ vÒ sù kiÖn cã ¶nh h-
ëng ®Õn lÞch sö. Nhng truyÒn thuyÕt kh«ng ph¶i lµ
lÞch sö mµ chØ liªn quan ®Õn lÞch sö.
- Nh÷ng c©u chuyÖn trong lÞch sö ®îc khóc x¹ qua
lêi kÓ cña nhiÒu thÕ hÖ ®Ó råi kÕt tinh thµnh
nh÷ng
h×nh tîng nghÖ thuËt ®éc ®¸o, nhuèm mµu s¾c

thÇn k× mµ vÉn thÊm ®Ém c¶m xóc ®êi thêng.
b.Lµng Cæ Loa, huyÖn §«ng Anh ( Hµ Néi )
- Em biÕt g× vÒ lµng Cæ - Lµ quÇn thÓ lÞch sö v¨n ho¸ l©u ®êi. HiÖn vÉn
Loa (§«ng Anh- Hµ Néi )? cßn §Òn Thîng thê An D¬ng V¬ng; am thê MÞ
Ch©u vµ giÕng Ngäc; boa quang côm ®Òn lµ tõng
®o¹n cña thµnh cæ.
- Toµn bé di tÝch lµ minh chøng cho sù s¸ng t¹o vµ l-
u truyÒn truyÒn thuyÕt thêi ¢u L¹c
2.V¨n b¶n
a. XuÊt xø
- TrÝch Rïa Vµng trong LÜnh Nam chÝch qu¸i
- Em cßn biÕt nh÷ng dÞ b¶n - Cßn cã Thôc kØ An D¬ng V¬ng trong Thiªn Nam
nµo? ng÷ lôc b»ng v¨n vÇn; Ngäc trai -níc giÕng, truyÒn
thuyÕt ®ån ®¹i ë vïng Cæ Loa
- §äc diÔn c¶m, s¸ng t¹o,chó ý chuyÓn ®o¹n qua sù
- GV gäi HS ®äc ngõng giäng
GV gi¶i thÝch tõ khã b. Bè côc
Cã nhiÒu çch chia kh¸c nhau. Cã thÓ chia hai, ba,
- V¨n b¶n cã thÓ chia lµm bèn ®o¹n
mÊy ®o¹n? Néi dung cña C« gi¸o chia lµ hai ®o¹n:
tõng ®o¹n? - §o¹n 1: Tï ®Çu ®Õn xin hoµ
Qu¸ tr×nh x©y thµnh, chÕ ná vµ b¶o vÖ ®Êt níc
- §o¹n 2: PhÇn cßn l¹i
C¶nh níc mÊt nhµ tan vµ th¸i ®é cña t¸c gi¶ d©n gian
víi tõng nh©n vËt
II §äc hiÓu
1. An D¬ng V¬ng x©y thµnh, chÕ ná, vµ b¶o vÖ
®Êt níc
- Qu¸ tr×nh x©y thµnh cña - Thµnh ®¾p tíi ®©u lë tíi ®ã;An D¬ng V¬ng lËp
31
An D¬ng V¬ng §îc miªu t¶ ®µn cÇu ®¶o b¸ch thÇn, gi÷ m×nh trong s¹ch; nhê
nh thÕ nµo? cô giµ m¸ch b¶o, sø Thanh Giang tøc Rïa Vµng gióp
nhµ vua x©y thµnh th× nöa th¸ng ®· xong
- Do ®©u mµ An D¬ng V- - Do hiÓu ®îc c«ng viÖc x©y thµnh cña An D¬ng
¬ng ®îc thÇn linh gióp ®ì? V¬ng lµ mét viÖc lµm cã Ých trong viÖc b¶o vÖ
KÓ vÒ sù gióp ®ì thÇn kú ®Êt níc.
®ã, d©n gian muèn thÓ hiÖn T¸c gi¶ d©n gian ngìng mé vµ ca ngîi c«ng lao, vai
çch ®¸nh gi¸ nh thÕ nµo vÒ trß cña An D¬ng V¬ng
nhµ vua? - Sù gióp ®ì thÇn kú cña Rïa Vµng nh»m:
+ Lý tëng ho¸ viÖc x©y thµnh
+ Tæ tiªn cha «ng ®êi tríc lu«n ngÇm gióp ®ì con
ch¸u ®êi sau. Con ch¸u nhê cã cha «ng mµ trë nªn
hiÓn h¸ch. Cha «ng nhê con ch¸u mµ cµng r¹ng danh.
§Êy còng lµ nÐt ®Ñp truyÒn thèng cña d©n téc
ViÖt Nam
- X©y thµnh xong An D¬ng - Nhµ vua c¶m t¹ Rïa Vµng, nhng vÉn b¨n kho¨n:
V¬ng ®· nãi g× víi Rïa "NÕu cã giÆc th× lÊy g× mµ chèng? "
Vµng? H·y ph¸t biÓu suy - §©y lµ thÓ hiÖn ý thøc tr¸ch nhiÖm cña ngêi ®øng
nghÜ cña em vÒ chi tiÕt ®ã? ®Çu ®Êt níc. Bëi lÏ dùng níc ®· khã, gi÷ níc cßn khã
h¬n nhiÒu. Xa nay, dùng níc ph¶i ®i ®«i víi g÷ níc.
- Rïa Vµng ®· cho mãng vuèt. Ta ®· chÕ ®îc ná
thÇn. An D¬ng V¬ng ®· chiÕn th¾ng TriÖu §µ, b¶o
toµn ®îc ®Êt níc.
2. Bi kÞch níc mÊt nhµ tan, th¸i ®é cña t¸c gi¶
d©n gian.
Cã ®îc ná thÇn An D¬ng V¬ng dÔ sinh chñ quan,
khinh ®Þch. ThÊt b¹i lµm cho kÎ thï s¾p mu s©u kÕ
- Sù mÊt c¶nh gi¸c cña nhµ ®éc
vua biÓu hiÖn nh thÕ nµo? - TriÖu §µ cÇu h«n MÞ Ch©u cho Träng Thuû, An
Em cã suy nghÜ g× vÒ sù D¬ng V¬ng v« t×nh ®ång ý. Träng Thuû sang ë rÓ
mÊt c¶nh gi¸c ®ã? vµ lÊy trém ná thÇn mang vÒ níc. TriÖu §µ cÊt binh
sang x©m lîc níc ta. An D¬ng V¬ng vÉn ®iÒm nhiªn
®¸nh cê, cêi " §µ kh«ng sî ná thÇn sao? "
- Khi g¶ MÞ Ch©u cho Träng Thñy, An D¬ng V¬ng
®· m¬ hå vÒ b¶n chÊt ngoan cè cña kÎ thï x©m lîc,
®· më ®êng cho con trai ®èi ph¬ng lät vµo lµm néi
gi¸n trong hµng ngò cña m×nh. MÆt kh¸c qu¸ tin vµo
vò khÝ chøng tá cßn cã th¸i ®é û l¹i, t tëng chñ quan,
khinh ®Þch.
TÊt c¶ nh÷ng biÓu hiÖn nµy kh«ng nªn cã ë ngêi
®øng ®Çu dÊt níc. Sù chñ quan khinh ®Þch cña nhµ
vua ®· dÉn ®Õn c¶nh níc mÊt nhµ tan. §©y lµ bµi
häc ®¸nh gi¸ vÒ tinh thÇn c¶nh gi¸c. Níc ¢u l¹c bÞ
32
diÖt vong lçi lín thuéc vÒ cha con An D¬ng V¬ng.
- Rïa Vµng lµ hiÖn th©n cña trÝ tuÖ s¸ng suèt, lµ
tiÕng nãi ph¸n quyÕt m¹nh mÏ cña nh©n d©n: " KÎ
- S¸ng t¹o nh÷ng chi tiÕt vÒ ngåi sau ngùa chÝnh lµ giÆc ®ã "
Rïa Vµng, MÞ Ch©u, nhµ - An D¬ng V¬ng tuèt g¬m chÐm MÞ Ch©u - ngêi
vua tù chÐm ®Çu con g¸i... con yªu quý ®éc nhÊt cña m×nh. §©y lµ thÓ hiÖn râ
nh©n d©n muèn biÓu lé th¸i th¸i ®é, tinh c¶m cña nh©n d©n ®èi víi nhµ vua.
®é, t×nh c¶m g× ®èi víi Nhµ vua ®· ®øng trªn quyÒn lîi cña d©n téc th¼ng
nh©n vËt lÞch sö An D¬ng tay trõng trÞ kÎ cã täi, cho dï ®ã lµ ®óa con l¸ ngäc
V¬ng vµ viÖc mÊt níc ¢u cµnh vµng cña m×nh. Chi tiÕt nµy ®· ®Ó nh©n
L¹c? d©n göi g¾m lßng kÝnh träng ®èi víi th¸i ®é dòng
c¶m cña vÞ anh hïng, sù phª ph¸n th¸i ®é mÊt c¶nh
gi¸c cña MÞ Ch©u lµ lêi gi¶i thÝch lÝ do mÊt níc
nh»m xoa dÞu nçi ®au mÊt níc.
- An D¬ng V¬ng kh«ng chÕt, cÇm sõng tª b¶y tÊc
theo Rïa Vµng rÏ níc vÒ thñy phñ, bíc vµo câi bÊt tö
cïng thÇn linh.
- An D¬ng V¬ng theo Rïa - Song so víi h×nh ¶nh Th¸nh Giãng vÒ trêi, th× An
Vµng vÒ thñy phñ. Em cã D¬ng V¬ng kh«ng rùc rì, hoµnh tr¸ng b»ng. Bëi lÏ
suy nghÜ g× vÒ chi tiÕt An D¬ng V¬ng ®· ®Ó mÊt níc. Mét ngêi ta ph¶i ng-
nµy? So s¸nh víi h×nh ¶nh íc m¾t lªn míi nh×n thÊy; cßn ngêi kia ph¶i cói
Th¸nh Giãng vÒ trêi em thÊy xuèng th¨m th¼m míi thÊy ®îc. §©y còng lµ th¸i ®é
thÕ nµo? cña nh©n d©n dµnh riªng cho mçi nh©n vËt
- Chi tiÕt nµy cã 2 çch ®¸nh gi¸:
+ MÞ Ch©u lµm vËy lµ chØ thuËn theo t×nh c¶m vî
chång mµ bá quªn nghÜa vô víi ®Êt níc.
- VÒ viÖc MÞ Ch©u lÐn ®a + MÞ Ch©u lµm theo ý chång lµ lÏ tù nhiªn, hîp ®¹o
cho Träng Thñy xem ná thÇn, lý.
cã nhiÒu çch ®¸nh gi¸. Theo - ý kiÕn 1 lµ ®óng. Ná thÇn thuéc vÒ bÝ mËt quèc
em ý kiÕn nµo ®óng? H·y gia. MÞ Ch©u ®· vi ph¹m vµo nguyªn t¾c cña bÒ t«i
®a ra ý kiÕn riªng cña m×nh? ®èi víi vua cha, ®èi víi ®Êt níc. Nµng ®· tiÕt lé bÝ
(HS th¶o luËn nhãm kho¶ng mËt quèc gia. Téi chÐm ®Çu lµ ph¶i kh«ng oan øc
5-6 phót. Sau ®ã cö nhãm tr- g×:
ëng ph¸t biÓu) Cã nh÷ng lçi lÇm ph¶i tr¶ b»ng c¶ kiÕp ngêi
Nhng lçi lÇm em, l¹i ph¶i tr¶ b»ng m¸u toµn d©n téc
M¸u vÉn thÊm qua tõng trang tËp ®äc
Vã ngùa TriÖu §µ cßn ®au ®Õn h«m nay
(TrÇn §¨ng Khoa)
- §µnh r»ng t×nh c¶m vî chång g¾n bã tuy hai mµ
mét, nhng còng kh«ng thÓ vît lªn trªn t×nh c¶m ®Êt
níc. Níc mÊt th× nhµ sÏ tan. ViÖc lµm cña MÞ Ch©u
®· ph¶i tr¶ b»ng mét gi¸ qu¸ ®¾t. L«ng ngçng cã thÓ
- MÞ Ch©u bÞ Rïa Vµng kÕt r¾c cïng ®êng, nhng Träng Thñy còng kh«ng thÓ
33
téi, l¹i bÞ vua cha chÐm cøu ®îc MÞ Ch©u.
®Çu, nhng sau ®ã m¸u nµng - Víi viÖc ®Ó Rïa Vµng kÕt téi MÞ Ch©u lµ giÆc
ho¸ thµnh ngäc trai, x¸c nµng vµ nµng bÞ vua cha chÐm ®Çu, nh©n d©n ®· tuyªn
ho¸ thµnh ngäc th¹ch. H cÊu ®äc vµ thi hµnh b¶n ¸n cña lÞch sö. Çch kÕt thóc
nh vËy ngêi xa muèn bµy tá nµy xuÊt ph¸t tõ truyÒn thèng yªu níc, thiÕt tha víi
th¸i ®é vµ t×nh c¶m g× víi ®éc lËp tù do cña ngêi ViÖt cæ.
MÞ Ch©u vµ muèn nh¾n göi - Tuy nhiªn MÞ Ch©u ph¹m téi kh«ng ph¶i lµ do cè
®iÒu g× ®Õn thÕ hÖ trÎ t×nh. Nµng ng©y th¬, trong tr¾ng nhng bÞ träng
mu«n ®êi sau? Thñy lõa dèi, nªn nh©n d©n ta ®· h cÊu ra nh÷ng chi
(HS th¶o luËn) tiÕt Êy ®Ó an ñi MÞ Ch©u. §ång thêi thÓ hiÖn sù
bao dung, niÒm th«ng c¶m cña nh©n d©n
- Qua ®©y «ng cha ta muèn nh¾n nhñ thÕ hÖ trÎ:
Ph¶i lu«n ®Æt quan hÖ riªng chung cho ®óng mùc.
§õng nÆng vÒ t×nh riªng mµ quªn çi chung. Cã
nh÷ng çi chung ®ßi hái con ngêi ph¶i biÕt hy sinh
t×nh c¶m riªng ®Ó gi÷ cho trän vÑn nghÜa vô vµ
tr¸ch nhiÖm cña m×nh.
- Chi tiÕt " ngäc trai - níc giÕng kh«ng ph¶i kh¼ng
®Þnh t×nh yªu chung thñy, bëi lÏ díi con m¾t cña
nh©n d©n ta h¾n lµ gi¸n ®iÖp. H¾n võa cã tham
- Träng Thñy g©y nªn sù sôp väng chiÕm níc ta võa chiªm tr¸i tim ngêi ®Ñp. Nhng
®æ c¬ ®å ¢u L¹c vµ çi chªt xÐt cho cïng h¾n còng chØ lµ n¹n nh©n cña cha
cña hai cha con MÞ Ch©u. h¾n mµ th«i.
VËy em hiÓu nh thÕ nµo vÒ - H×nh ¶nh " ngäc trai - níc giÕng " võa lµ mét h×nh
h×nh ¶nh " ngäc trai - níc ¶nh cã gi¸ trÞ thÈm mÜ cao, võa lµ mét t×nh tiÕt
giÕng " ? ®¾t gi¸ xÐt vÒ ph¬ng diÖn tæ chøc cèt truyÖn: nã
lµ sù kÕt thóc duy nhÊt hîp lý cho sè phËn cña ®«i
trai g¸i. §ã còng lµ chi tiÕt nh»m chøng thùc tÊm
lßng trong s¸ng cña MÞ Ch©u, ®ång thêi lµ chøng
nhËn cho mong muèn ho¸ gi¶i téi lçi cña Trong Thñy.
- Cèt lâi lÞch sö:
+ An D¬ng V¬ng x©y thµnh chÕ ná, b¶o vÖ ®Êt n-
íc.
- Tõ nh÷ng ®iÒu d· ph©n + An D¬ng V¬ng ®Ó mÊt níc.
tÝch, em h·y cho biÕt ®©u - YÕu tè thÇn kú:
lµ cèt lâi cña truþen, ®©u lµ + H×nh ¶nh Rïa Vµng
chi tiÕt thÇn kú? + Bi t×nh sö MÞ Ch©u - Träng Thñy vµ truyÒn
thuyÕt " Ngäc trai níc giÕng "
Ghi nhí:
- TruyÖn lµ mét çch gi¶i thÝch nguyªn nh©n viÖc
mÊt níc ¢u L¹c. Qua ®ã, nh©n d©n ta muèn nªu lªn
- Cñng cè bµi häc lÞch sö vÒ tinh thÇn c¶nh gi¸c víi kÎ thï vµ
çch xö lý ®óng ®¾n mèi quan hÖ gi÷a riªng víi
34
chung, gi÷a nhµ víi níc, gi÷a ç nh©n víi céng ®ång.
- H×nh tîng nh©n vËt vµ nh÷ng chi tiÕt h cÊu trong
truyÖn cho thÊy mèi quan hÖ gi÷a phÇn cèt lâi lÞch
sö víi phÇn tëng tîng cña d©n gian.
LuyÖn tËp
- GV ®äc cho HS nghe bµi
th¬ MÞ Ch©u (Anh Ngäc);
Tríc ®¸ MÞ Ch©u (TrÇn
§¨ng Khoa).
- HS th¶o luËn bµi tËp 2
SGK
- VÒ nhµ viÕt: Søc sèng l©u
bÒn cña TruyÖn An D¬ng V-
¬ng vµ MÞ Ch©u - Träng
Thñy "
TiÕt 13
So¹n :
Lµm v¨n
LËp dµn ý bµi v¨n tù sù

Gióp H S:
- BiÕt çch dù kiÕn ®Ò tµi vµ cèt truyÖn cho mét bµi v¨n tù sù.
- N¾m ®îc kÕt cÊu vµ biÕt çch lËp dµn ý bµi v¨n tù sù.
- N©ng cao nhËn thøc vÒ ý nghÜa, tÇm quan träng cña viÖc lËp dµn ý ®Ó cã thãi
quen lËp dµn ý tríc khi viÕt mét bµi v¨n tù sù nãi riªng, çc bµi v¨n kh¸c nãi chung.
- SGK, SGV
Gäi HS lªn viÕt ®¬n xin nghØ häc
35
2. Bµi míi
HS ®äc phÇn trÝch trong SGK I. H×nh thµnh ý tëng, dù kiÕn cèt truyÖn
vµ tr¶ lêi c©u hái
- Trong phÇn trÝch, nhµ v¨n - Nhµ v¨n nãi vÒ truyÖn ng¾n Rõng xµ nu,
Nguyªn Ngäc nãi vÒ ®iÒu g×? nhµ v¨n ®· viÕt truyÖn ®ã nh thÕ nµo.
- Qua lêi kÓ cña nhµ v¨n, em - Muèn viÕt ®îc mét bµi v¨n kÓ l¹i mét c©u
häc tËp ®îc ®iÒu g× trong qu¸ chuyÖn hoÆc viÕt mét truyÖn ng¾n ta ph¶i
tr×nh h×nh thµnh ý tëng, dù h×nh thµnh ý tëng vµ ph¸c th¶o mét cèt truyÖn
kiÕn cèt truyÖn ®Ó chuÈn bÞ (dù kiÕn t×nh huèng, sù kiÖn vµ nh©n vËt).
lËp dµn ý cho bµi v¨n tù sù? Theo Nguyªn Ngäc:
+ Chän nh©n vËt: Anh §Ò - mang çi tªn Tnó
rÊt miÒn nói.
+ DÝt ®Õn vµ lµ mèi t×nh sau cña Tnó. Nh
vËy ph¶i cã Mai (chÞ cña DÝt).
+ Cô MÕt ph¶i cã v× lµ céi nguån cña b¶n lµng,
cña T©y Nguyªn mµ nhµ v¨n ®· thÊy ®îc. C¶
th»ng bÐ Heng
- VÒ t×nh huèng vµ sù kiÖn ®Ó kÕt nèi çc
nh©n vËt:
+ Çi g×, nguyªn nh©n nµo lµm bËt lªn sù kiÖn
néi dung giÕt c¶ 10 tªn ¸c «n, nh÷ng n¨m th¸ng
cha hÒ cã tiÕng sóng CM. §ã lµ çi chÕt cña
mÑ con Mai. Mêi ngãn tay Tnó bèc löa.
+ Çc chi tiÕt kh¸c tù nã ®Õn nh rõng xµ nu
g¾n liÒn víi sè phËn mçi con ngêi. Çc c« g¸i
lÊy níc ë vßi níc ®Çu lµng, çc cô giµ lom
khom, tiÕng níc l¸ch çch trong ®ªm.
- TiÕp theo lµ bíc lËp dµn ý gåm ba phÇn: më
bµi, th©n bµi, kÕt bµi.
HS ®äc SGK II LËp dµn ý
- Theo suy ngÉm cña nhµ v¨n
NguyÔn Tu©n, cã thÓ kÎ vÒ 1. C©u chuyÖn mét
"hËu th©n" cña chÞ DËu b»ng Cã thÓ ®Æt nhan ®Ò: Sau çi ®ªm ®en Êy...
c©u chuyÖn 1 vµ 2 em h·y lËp hoÆc ¸nh s¸ng
dµn ý cho bµi v¨n kÓ vÒ mét - Më bµi
trong hai c©u chuyÖn trªn? + ChÞ DËu hít h¶i ch¹y vÒ híng lµng m×nh
- HS th¶o luËn thµnh hai nhãm. trong bãng tèi
Nhãm 1 c©u chuyÖn 1. Nhãm 2 + Ch¹y vÒ tíi nhµ, trêi ®· khuya, chÞ thÊy mét
c©u chuyÖn 2. Kho¶ng 15 - 20 ngêi l¹ ®ang nãi chuyÖn víi anh DËu.
phót cö nhãm trëng lªn thuyÕt + Vî chång gÆp nhau mõng mõng tñi tñi
tr×nh. - Th©n bµi
- GV cho HS tham kh¶o dµn ý + Ngêi kh¸ch l¹ lµ çn bé ViÖt Minh t×m ®Õn
36
hái th¨m gia ®×nh anh DËu.
+ Anh tõng bíc gi¶ng gi¶i cho vî chång chÞ DËu
nghe v× sao d©n m×nh khæ, muèn hÕt khæ
ph¶i lµm g×? Nh©n d©n quanh vïng hä ®· lµm
®îc g× vµ lµm nh thÕ nµo?
+ Ngêi kh¸ch l¹ Êy thØnh tho¶ng ghÐ th¨m gia
®×nh anh DËu, mang tin míi, khuyÕn khÝch
chÞ DËu tham gia çch m¹ng.
+ ChÞ DËu ®· vËn ®éng nh÷ng ngêi xung
quanh
+ KhÝ thÕ çch m¹ng s«i sôc, chÞ DËu dÉn
®Çu ®oµn biÓu t×nh lªn huyÖn, cíp chÝnh
quyÒn, ph¸ kho thãc NhËt chia cho ngêi nghÌo
- KÕt bµi
+ ChÞ DËu vµ bµ con lµng xãm chuÈn bÞ ®Õn
mõng ngµy tæng khëi nghÜa
+ ChÞ DËu ®ãn çi Tý trë vÒ
2. C©u chuyÖn hai
Cã thÓ ®Æt nhan ®Ò: Ngêi ®Ëy n¾p hÇm
bem
- Më bµi
Cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p næ ra.
Tuy lµng §«ng X¸ bÞ ®Þch chiÕm nhng h»ng
®ªm vÉn xuÊt hiÖn mét, hai çn bé çch m¹ng
ho¹t ®éng bÝ mËt
- Th©n bµi
+ Qu©n Ph¸p cµn quÐt truy lïng çn bé
+ Kh«ng khÝ trong lµng c¨ng th¼ng. NhiÒu ng-
êi ho¶ng sî
+ ChÞ DËu vÉn b×nh tÜnh tríc çc t×nh huèng.
+ NhiÒu ®ªm qu©n giÆc cµn quÐt gay g¾t,
chÞ DËu ®· hìng dÉn çn bé xuèng hÇm bÝ
mËt. Sau ®ã chÞ b×nh tÜnh ®¹y n¾p hÇm
bem, råi nguþ trang khiÕn giÆc kh«ng thÓ t×m
ra dÊu vÕt.
- KÕt bµi
+ Çch m¹ng thµnh c«ng. ChÞ DËu ®îc bµ con
tÝn nhiÖm bÇu vµo uû ban hµnh chÝnh x·.
Cñng cè + ChÞ tiÕp tôc ph¸t huy hÕt n¨ng lùc cïng bµ
-Nªu çc c«ng viÖc khi lËp dµn con x©y dùng cuéc sèng míi
ý cho bµi v¨n tù sù? Cô thÓ
tõng phÇn? Ghi nhí:
- LËp dµn ý bµi v¨n tù sù lµ nªu râ nh÷ng n«i
37
dung chÝnh cho c©u chuyÖn mµ m×nh sÏ viÕt,
sÏ kÓ,
- Dµn ý chung:
+ Më bµi: giíi thiÖu c©u chuyÖn (hoµn c¶nh,
kh«ng gian, thêi gian, nh©n vËt,...)
+ Th©n bµi: nh÷ng sù viÖc, chi tiÕt chÝnh
theo diÔn biªn c©u chuyÖn.
- Muèn lËp dµn ý em ph¶i lµm + KÕt bµi: kÕt thóc c©u chuyÖn (cã thÓ nªu
g×? c¶m nghÜ cña nh©n vËt, hoÆc mét chi tiÕt
thËt ®Æc s¾c, ý nghÜa)
- Muèn lËp dµn ý, cÇn dù kiÕn ®Ò tµi, x¸c
®Þnh çc nh©n vËt, chän vµ s¾p xÕp çc sù
- Dùa vµo c©u nãi cña Lª-nin, viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu mét çch hîp lý
em h·y lËp dµn ý vÒ mét c©u III LuyÖn tËp
chuyÖn ph¹m ph¶i mét sè sai 1. Bµi tËp 1
lÇm trong phót yÕu mÒm nhng - §Ò tµi ®· ®îc x¸c ®Þnh
®· kÞp þêi tØnh ngé, chiÕn - Cèt truyÖn cã thÓ gåm çc ý sau: Mét häc sinh
th¾ng b¶n th©n, v¬n lªn trong vèn hiÒn lµnh ch¨m chØ häc tËp, bÞ kÎ xÊu l«i
häc tËp. kÐo vµ ph¹m sai lÇm ®¸ng tiÕc; ®au khæ, ©n
hËn, d»n vÆt,; tù ®Êu tranh hoÆc ®îc ngêi tèt
gióp ®ì; v¬n lªn trong cuéc sèng vµ häc tËp
* Cã thÓ tham kh¶o truyÖn:
Sau c¬n gi«ng
- Më bµi:
TuÊn ®ang ngåi mét m×nh ë nhµ vµ nhí l¹i
nh÷ng g× m×nh ®· tr¶i qua trong n¨m häc.
- Th©n bµi:
+ TuÊn nghÜ vÒ nh÷ng khuyÕt ®iÓm, viÖc
lµm cña m×nh trong nh÷ng lóc yÕu mÒm. §ã lµ
trèn häc ®i ch¬i lªu læng; ®i ®¸nh ®iÖn tö;
®ua xe víi b¹n. Nh÷ng viÖc Êy kh«ng mang l¹i
kÕt qu¶ g× tèt ®Ñp
+ Mét tuÇn bá häc, bµi vë kh«ng n¾m ®îc,
TuÊn bÞ ®iÓm kÐm liªn tiÕp vµ h¹nh kiÓm
yÕu trong th¸ng
+ Nhê cã sù nghiªm kh¾c cña bè mÑ, céng víi
sù gióp ®ì cña thÇy, cña b¹n, TuÊn ®· nhËn ra
lçi lÇm
+ Ch¨m chØ häc hµnh, tu dìng mäi mÆt
+ KÕt qu¶ TuÊn ®¹t HSTT
- KÕt bµi:
- LËp dµn ý cho bµi viÕt vÒ + Suy nghÜ cña TuÊn sau lÔ ph¸t thëng
mét c©u chuyÖn x¶y ra trong + B¹n bÌ rñ ®i ch¬i xa, TuÊn ®· tõ chèi khÐo
38
cuéc sèng 2 Bµi tËp 2: VÒ nhµ
Gîi ý:
- ViÖc ®Çu tiªn lµ chän ®Ò tµi vµ dù kiÕn cèt
truyÖn, vÝ dô cã thÓ viÕt vÒ ®éi thanh niªn
t×nh nguyÖn hay mét ®«i b¹n gióp nhau vît
khã,...
- Ph¸c qua ba phÇn cña dµn ý
- T×m sù viÖc, nh©n vËt, thêi gian, kh«ng gian
x¶y ra c©u chuyÖn ®ã, sau ®ã ghi vµo dµn ý
TiÕt 14+15
So¹n:
§äc v¨n
Uy-lÝt-x¬ trë vÒ
(TrÝch ¤-®i-xª- Sö thi Hi L¹p)
H«-me-r¬

Gióp H S:
39
- C¶m nhËn ®îc vÎ ®Ñp t©m hån vµ trÝ tuÖ cña ngêi Hi L¹p thÓ hiÖn qua c¶nh
®oµn tô vî chång sau hai m¬i n¨m xa çch.
- BiÕt ph©n tÝch diÔn biÕn t©m lÝ nh©n vËt qua çc ®èi tho¹i trong c¶nh gÆp
mÆt ®Ó thÊy ®îc kh¸t väng h¹nh phóc vµ vÎ ®Ñp trÝ tuÖ cña hä.
- NhËn thøc ®îc søc m¹nh cña t×nh c¶m vî chång, t×nh c¶m gia ®×nh cao ®Ñp lµ
®éng lùc gióp con ngêi vît qua mäi khã kh¨n.
- SGK, SGV
GV tæ chøc giê d¹y häc theo çch kÕt hîp gi÷a çc ph¬ng ph¸p ®äc s¸ng t¹o, gîi t×m,
nªu vÊn ®Ò vµ trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi çc c©u hái
- Tãm t¾t TruyÖn An D¬ng V¬ng vµ MÞ Ch©u-Träng Thuû
- Ph©n tÝch bi kÞch níc mÊt nhµ tan?
2. Bµi míi:
I. T×m hiÓu chung
HS c¨n cø phÇn tiÓu dÉn 1. TiÓu dÉn
SGK ®Ó tr¶ lêi c©u hái - Cã ba néi dung: Giíi thiÖu H«-me-r¬; Tãm t¾t sö
- PhÇn nµy tr×nh bµy nh÷ng thi ¤-®i-xª; Nªu chñ ®Ò cña t¸c phÈm.
néi dung g×? - H«-me-r¬ sèng vµo kho¶ng thÕ kØ IX-VIII TCN.
¤ng lµ t¸c gi¶ cña hai thiªn sö thi næi tiÕng thÕ giíi:
- Em h·y tãm t¾t ng¾n gän I-li-¸t vµ ¤-®i-xª
t¸c phÈm theo çch hiÓu cña - §¶m b¶o hai néi dung:
m×nh? + Chinh phôc biÓn c¶
+ TrÝ tuÖ vµ t×nh yªu chung thuû
- Chñ ®Ò t¸c phÈm? - Qu¸ tr×nh chinh phôc thiªn nhiªn biÓn c¶ ®ång thêi
miªu t¶ cuéc ®Êu tranh ®Ó b¶o vÖ h¹nh phóc gia
®×nh cña ngêi Hi L¹p thêi cæ
2. V¨n b¶n
- Gäi HS ®äc. GV cã thÓ - §äc ph¶i thÓ hiÖn ®óng t©m tr¹ng çc nh©n vËt
linh ho¹t ph©n vai ®Ó phÇn
®äc sinh ®éng a. VÞ trÝ ®o¹n trÝch
- Tríc ®o¹n nµy, Uy-lÝt-x¬ gi¶ vê lµm ngêi hµnh
khÊt vµo ®îc ng«i nhµ cña m×nh vµ kÓ cho Pª-nª-
- C¨n cø vµo phÇn tãm t¾t, lèp nghe nh÷ng c©u chuyÖn vÒ chång nµng mµ anh
em h·y cho biÕt vÞ trÝ cña ta biÕt. Pª-nª-l«p tæ chøc thi b¾n. Dùa vµo ®ã hai
®o¹n trÝch? cha con Uy-lÝt-x¬ ®· tiªu diÖt 108 v¬ng t«n c«ng tö
l¸o xîc vµ nh÷ng gia nh©n kh«ng trung thµnh. §o¹n
trÝch b¾t ®Çu tõ ®ã.
40
b. Bè côc
V¨n b¶n cã thÓ chia lµm Cã thÓ chia ba ®o¹n:
mÊy ®o¹n? Néi dung cña - Tõ ®Çu ®Õn:" vµ ngêi giÕt chóng"
tõng ®o¹n? T¸c ®éng cña nhò mÉu víi Pª-nª-lèp
- TiÕp ®Õn: " ngêi kÐm gan d¹"
T¸c ®éng cña Tª-lª-m¸c víi mÑ
- Cßn l¹i
Cuéc ®Êu trÝ hay thö th¸ch gi÷a Pª-nª-lèp vµ Uy-
lÝt-x¬ ®Ó gia ®×nh ®oµn tô.
II. §äc hiÓu
- Nh vËy ta cã thÓ t×m hiÓu qua hai ý:
- Dùa vµo bè côc, ta thÊy cã + T©m tr¹ng cña nµng Pª-nª-lèp khi nghe tin chång
hai vÊn ®Ò cÇn nªu bËt: trë vÒ
T©m tr¹ng cña nµng Pª-nª- + Thö th¸ch vµ sum häp
lèp tríc hai t¸c ®éng vµ cuéc
®Êu trÝ ®Ó gia ®×nh h¹nh 1. T©m tr¹ng cña nµng Pª-nª-lèp
phóc. - Chê ®îi chång hai m¬i n¨m ®»ng ®½ng.
+ TÊm th¶m ngµy dÖt ®ªm th¸o ®Ó lµm kÕ tr× ho·n
- Vµo ®Çu ®o¹n trÝch, Pª- tríc sù thóc giôc cña bän cÇu h«n
nª-lèp ®ang ë trong hoµn + Cha mÑ ®Î giôc t¸i gi¸
c¶nh nh thÕ nµo? - Tríc ®o¹n trÝch, khi nghe tin nhò mÉu b¸o tin, Pª-
nª-lèp ®· " Mõng rì cuèng cuång nh¶y ra khái giêng
- Khi nghe nhò mÉu b¸o tin «m chÇm lÊy bµ l·o , níc m¾t chan hoµ". Râ rµng
Uy-lÝt-x¬ ®· trë vÒ vµ ®· nµng h¹nh phóc ®Õn tét cïng nÕu chång nµng thùc
trõng trÞ bän cÇu h«n, t©m sù trë vÒ.
tr¹ng cña Pª-nª-lèp nh thÕ - Nhng ë ®Çu ®o¹n trÝch, nµng kh«ng tin v× trong
nµo? lßng nµng n¶y sinh hai ®iÒu nghi hoÆc:
+ §ã chØ cã thÓ lµ mét vÞ thÇn ®· bÊt b×nh v× sù
l¸o xîc cña bän cÇu h«n, mµ trõng trÞ chóng
+ Uy-lÝt-x¬ ®· hÕt hi väng trë vÒ, chÝnh chµng
còng ®· chÕt råi
-§©y lµ nÐt t©m lÝ cña nµng Pª-nª-lèp. Nµng trÊn
- Th¸i ®é vµ suy nghÜ Êy an nhò mÉu còng lµ çch ®Ó tù trÊn an m×nh.
cña Pª-nª-lèp thÓ hiÖn t©m
tr¹ng g×? - Nµng vÉn kh«ng tin, mÆc dï trong lßng rÊt mong
- Khi nhò mÉu ®a thªm b»ng ®iÒu nhò mÉu nãi lµ sù thËt. Bëi nµng vèn lµ ngêi
chøng, thËm chÝ cßn ®¸nh thËn träng. Nµng sî bÞ ngêi kh¸c lõa dèi.
cîc b»ng c¶ tÝnh m¹ng, Pª-nª- - Nµng " rÊt ®çi ph©n v©n". Nã biÓu hiÖn ë d¸ng
lèp cã tin kh«ng? V× sao? ®iÖu, cö chØ trong sù lóng tóng t×m çch øng xö:
"Kh«ng biÕt nªn ®øng xa hay nªn l¹i gÇn mµ «m lÊy
®Çu, cÇm lÊy tay Ngêi mµ h«n"
- Nµng suy nghÜ rÊt nhiÒu nhng kh«ng giÊu ®îc sù
- Lóc s¾p gÆp mÆt Uy-lÝt- bµng hoµng xóc ®éng:" Ngåi lÆng thinh trªn ghÕ
41
x¬, t©m tr¹ng Pª-nª-lèp nh håi l©u, lßng söng sèt, khi th× ®¨m ®¨m ©u yÕm
thÕ nµo? nh×n chång, khi l¹i kh«ng nhËn ra chång trong bé
quÇn ¸o r¸ch míp".
- Tr¸ch mÑ gay g¾t:" MÑ ¬i, mÑ thËt tµn nhÉn vµ
- Gi÷a lóc Êy, Tª-lª-m¸c cè lßng mÑ ®éc ¸c qu¸ chõng... kh«ng, kh«ng mét ngêi
th¸i ®é nh thÕ nµo víi mÑ? ®µn bµ nµo s¾t ®¸ ®Õn møc chång ®i biÒn biÖt
hai m¬i n¨m nay,... b©y giê míi vÒ xø së mµ l¹i cã
thÓ ngåi çch xa chång ®Õn vËy"
- Pª-nª-lèp ph©n v©n vµ xóc ®éng cao ®é, nµng nãi
- Tríc nh÷ng lêi ®ã, Pª-nª-lèp víi con trai vÒ t©m tr¹ng cña m×nh vµ kh¼ng ®Þnh:
cã th¸i ®é nh thÕ nµo? " Lßng mÑ kinh ng¹c qu¸ chõng...NÕu ®©y ®óng lµ
Uy-lÝt-x¬ th× con cã thÓ tin thÕ nµo cha mÑ còng
sÏ nhËn ra nhau v× hai ngêi cã nh÷ng dÊu hiÖu riªng
mµ ngêi ngoµi kh«ng biÕt"
Nµng nãi víi con trai nhng còng lµ nãi víi Uy-lÝt-x¬.
Çch nãi thËt tÕ nhÞ khÐo lÐo.
- Qua hai sù t¸c ®éng Êy, em - Râ rµng Pª-nª-lèp lµ ngêi cã trÝ tuÖ th«ng minh vµ
h·y nhËn xÐt vÒ Pª-nª-lèp? tØnh t¸o, biÕt k×m nÐn t×nh c¶m cña m×nh. Nµng
Nªu nhËn xÐt vÒ nghÖ cßn lµ ngêi rÊt thËn träng. Víi nµng lóc nµy thËn
thuËt miªu t¶ t©m tr¹ng cña träng kh«ng thõa. TØnh t¸o mµ tÕ nhÞ; kiªn quyÕt
H«-me-r¬? mµ thËn träng; trÝ tuÖ mµ giµu t×nh c¶m.
- H«-me-r¬ kh«ng mæ xÎ t©m lÝ nh©n vËt mµ ®a ra
d¸ng ®iÖu, mét cö chØ, mét øng xö hay x©y dùng
nh÷ng ®èi tho¹i gi÷a çc nh©n vËt. LËp luËn tuy
chÊt ph¸c ®¬n s¬ nhng rÊt hån nhiªn cña con ngêi Hi
L¹p cæ ®¹i.
- Ai lµ ngêi ®a ra thö th¸ch? 2. Thö th¸ch vµ sum häp
Ai lµ ngêi chÊp nhËn thö - Pª-nª-lèp lµ ngêi ®a ra thö th¸ch.Trong khi nãi víi
th¸ch? Th¸i ®é cña tõng ng- Tª-lª-m¸c, ch¾c ch¾n nµng ®ang nghÜ tíi çi giêng
êi? cíi. Bëi nã cÊt gi÷ bÝ mËt mµ chØ cã Pª-nª-lèp vµ
Uy-lÝt-x¬ míi biÕt.
- Ngêi chÊp nhËn thö th¸ch lµ Uy-lÝt-x¬:
+ Tõ khi ®Æt ch©n vÒ ng«i nhµ cña m×nh sau hai
m¬i n¨m xa çch, chµng ®· ph¶i k×m nÐn mäi xóc
®éng ®Ó phôc vô môc ®Ých trõng ph¹t bän cÇu
h«n...
+ Khi nghe Pª-nª-lèp nãi víi con trai,Uy-lÝt-x¬ chØ
mØm cêi. Cêi còng cã nghÜa lµ ®ång t×nh, chÊp
nhËn thö th¸ch v× chµng tin vµo trÝ tuÖ cña m×nh.
+ Môc ®Ých cao nhÊt lµ lµm thÕ nµo ®Ó vî nhËn
ra chång. Nhng Uy-lit-x¬ kh«ng véi vµng hÊp tÊp,
- Sù thö th¸ch b¾t ®Çu tõ chi kh«ng n«n nãng nh con trai, chµng nÐn çi nãng báng
tiÕt nµo? sôc s«i trong lßng ®Ó cã th¸i ®é b×nh tÜnh tù tin,
42
nghÜ çch hoµ gi¶i æn tho¶ víi gia ®×nh bän cÇu
h«n. TrÝ tuÖ Êy thËt xøng víi Pª-nª-lèp.
- Tõ chi tiÕt Uy-lÝt-x¬ tr¸ch:"Tr¸i tim s¾t ®¸" cña
Pª-nª-lèp vµ nhê nhò mÉu khiªng cho mét chiÕc gi-
- Pª-nª-lèp ®· lµm g×? Em cã êng ®Ó ngñ.
suy nghÜ g× vÒ chi tiÕt Võa nh tr¸ch mãc vî, võa nh thanh minh vÒ sù chung
nµy? thuû cña m×nh. Nhng còng cã thÓ coi ®©y lµ mét gîi
ý cho Pª-nª-lèp, v× hai ngêi rÊt hiÓu nhau.
- Uy-lÝt-x¬ ®· gi¶i ""mËt - Pª-nª-lèp ®· sai nhò mÉu cho ngêi khiªng chiÕc gi-
m·" ra sao? Em cã nhËn xÐt êng cíi cña Uy-lÝt-x¬ vµ Pª-nª-lèp ra khái phßng.
g× vÒ çch miªu t¶ nµy? §©y lµ sù thö th¸ch chø kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých.
- Chµng ®· miªu t¶ thËt chi tiÕt, tØ mØ chiÕc giêng
(®äc ®o¹n v¨n)
Qua çch miªu t¶ nµy, Uy-lÝt-x¬ muèn nh¾c l¹i t×nh
- Sau lêi ch©n t×nh cña Uy- yªu, t×nh vî chång son s¾t çch ®©y h¬n hai m¬i
lÝt-x¬ vÒ chiÕc giêng, Pª- n¨m. Miªu t¶ çi giêng ®Çy bÝ mËt Êy, Uy-lÝt-x¬
nª-nèp ®· thÓ hiÖn th¸i ®é ®· gi¶i m· dÊu hiÖu riªng mµ Pª-nª-lèp ®Æt ra
g×? Nµng ®· nãi nh÷ng g×? - Nµng "bñn rñn c¶ ch©n tay", "bÌn ch¹y l¹i níc m¾t
chan hoµ, «m lÊy cæ chång, h«n lªn tr¸n chång". Cö
chØ Êy thËt c¶m ®éng.
- Nµng ®· nãi lÝ do v× sao tõ l©u nµng tù khÐp
c¶nh cöa lßng m×nh tríc bÊt cø ai. V× "lu«n lu«n lo
sî cã ngêi ®Õn dïng lêi ®êng mËt ®¸nh lõa, ®êi
ch¼nh thiÕu g× nh÷ng ngêi x¶o quyÖt chØ lµm
®iÒu tai ¸c".
- Em cã suy nghÜ g× vÒ LÝ do ®a ra ®Ó chøng minh tÊm lßng trong s¹ch,
cuéc thö th¸ch nµy? thñy chung cña nµng. Râ rµng ®©y lµ cö chØ, hµnh
®éng, lêi nãi cña mét ngêi vî rÊt mùc thñy chung.
Nµng thËt sung síng, h¹nh phóc khi «m trong tay mµ
- Gäi HS ®äc ®o¹n cuèi vµ xiÕt chÆt ngêi chång th©n yªu.
nhËn xÐt çc biÖn ph¸p - Pª-nª-lèp dïng sù kh«n khÐo ®Ó x¸c minh sù thËt.
nghÖ thuËt cña ®o¹n v¨n. Uy-lÝt-x¬ b»ng trÝ tuÖ nh¹y bÐn ®¸p øng ®îc ®iÒu
- Em cã suy nghÜ g× vÒ thö th¸ch Êy. §©y lµ sù gÆp gì cña hai t©m hån, hai
nh©n vËt Uy-lÝt-x¬ trong trÝ tuÖ. C¶ hai ®Òu th¾ng, kh«ng cã ngêi thua.
c¶nh sum häp? - §©y lµ ®o¹n v¨n so s¸nh rÊt hay. Miªu t¶ t©m tr¹ng
cña Pª-nª-lèp b»ng sù so s¸nh liªn tëng. So sanh ®Ó
lµm râ t©m tr¹ng cña nµng.
Cñng cè - TrÝ tuÖ vµ t×nh yªu son s¾t cña Uy-lÝt-x¬ ®·
mang ®Õn cho chµng çi h¹nh phóc tét ®Ønh " ¤m
lÊy ngêi vî xiÕt bao th©n yªu, ngêi b¹n ®êi chung
thñy cña m×nh mµ khãc dÇm dÒ "
§ã lµ níc m¾t cña niÒm vui vµ h¹nh phóc
Ghi nhí:
43
- HS ph¸t biÓu víi nh÷ng suy Qua c¶nh vî chång ®oµn tô sau 20 n¨m xa çch, víi
nghÜ vµ t×nh c¶m thùc cña nghÖ thuËt kÓ chuyÖn vµ chän chi tiÕt ®Æc s¾c,
m×nh H«-me-r¬ ®· kh¾c ho¹ vÎ ®Ñp t©m hån vµ trÝ tuÖ
cña Uy-lÝt-x¬ vµ Pª-nª-lèp.
III LuyÖn tËp
1. Bµi tËp 1
GV chñ ®éng gîi ý cho HS tæ chøc mét cuéc to¹
®µm trao ®æi vÒ h¹nh phóc gia ®×nh, vÒ t×nh c¶m
cha con, mÑ con vµ çc quan hÖ kh¸c (lu ý ®Õn nÒ
nÕp gia phong)
2. Bµi tËp 2
NhËp vai Uy-lÝt-x¬ h·y kÓ l¹i c¶nh nhËn mÆt. HS
vÒ nhµ tù viÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n theo c¶m nhËn
riªng.
44
TiÕt 16
So¹n:
Lµm v¨n
Tr¶ bµi lµm v¨n sè 1

Gióp H S:
- HÖ thèng ho¸ nh÷ng kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng biÓu lé ý nghÜ vµ c¶m xóc, vÒ lËp
dµn ý, vÒ diÔn ®¹t,...
- Tù ®¸nh gi¸ nh÷ng u ®iÓm vµ nhîc ®iÓm trong bµi lµm cña m×nh ®ång thêi cã
®îc nh÷ng ®Þnh híng cÇn thiÕt ®Ó lµm tèt h¬n n÷a nh÷ng bµi viÕt sau
- Nh÷ng bµi lµm cña HS
- B¶ng hÖ thèng lçi, nh÷ng ®o¹n v¨n hay trong bµi cña HS
- ThiÕt kÕ bµi häc
- ThÕ nµo lµ lËp dµn ý? Dµn ý bao gåm nh÷ng phÇn nµo? Muèn lËp ®îc dµn ý ta
cÇn ph¶i lµm g×?
- Lªn b¶ng lµm bµi tËp vÒ nhµ ( bµi tËp 2-SGK )
2. Bµi míi
45
TiÕt 17+18
So¹n:
§äc v¨n
Ra-ma buéc téi
( TrÝch Ra-ma-ya-na- sö thi Ên §é )
Van-mi-ki
Gióp H S:
- Qua ®o¹n trÝch Ra-ma buéc téi, hiÓu quan niÖm cña ngêi Ên §é cæ vÒ ngêi anh
hïng, ®Êng qu©n v¬ng mÉu mùc vµ ngêi phô n÷ lÝ tëng; hiÓu nghÖ thuËt x©y
dùng nh©n vËt cña sö thi
Ra-ma-ya-na.
- Båi dìng ý thøc danh dù vµ lßng yªu th¬ng.
- SGK, SGV
- Tèm t¾t ng¾n gän sö thi ¤-®i-xª ? Chñ ®Ò t¸c phÈm?
- NhËp vai Uy-lÝt-x¬ kÓ l¹i c¶nh "nhËn mÆt "?
2. Bµi míi:
I. T×m hiÓu chung
- PhÇn tiÓu dÉn tr×nh bµy 1. TiÓu dÉn
nh÷ng néi dung g×? - Nªu vµi nÐt vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh sö thi Ra-ma-
ya-na; tãm t¾t t¸c phÈm; gi¸ trÞ.
- Sö thi Ra-ma-ya-na h×nh thµnh vµo kho¶ng thÕ kØ
III TCN, ®îc bæ sung, trua chuèt bëi nhiÒu thÕ hÖ tu
sÜ-thi nh©n vµ ®¹t ®Õn h×nh thøc hoµn thiÖn cuèi
- Em h·y tãm t¾t néi dung cïng nhê ®¹o sÜ Van-mi-ki
cña t¸c phÈm? - Tãm t¾t dùa vµo ba ý c¬ b¶n sau:
+ Bíc ngoÆt cuéc ®êi
+ Xung ®ét gi÷a t×nh yªu vµ danh dù
- Nªu mét çch ng¾n gän gi¸ + H¹nh phóc
trÞ t¸c phÈm? - §îc ngêi Ên §é coi nh kinh th¸nh: Chõng nµo s«ng
cha c¹n, nói cha mßn th× Ra-ma-ya-na cßn lµm say
46
®¾m lßng ngêi vµ cøu vít hä tho¸t khái téi lçi.
2. V¨n b¶n
a. VÞ trÝ:
N»m ë khóc ca thø s¸u ch¬ng 79.Trong ch¬ng 78, sau
khi chiÕn th¾ng, Ra-ma cø lÇn l÷a tr× ho·n viÖc
gÆp l¹i vî, cßn Xi-ta th× sung síng, n«n nãng tíi gÆp
- V¨n b¶n cã thÓ chia lµm chång ®Õn møc kh«ng nghÜ ®Õn trang søc, trang
mÊy phÇn ? Néi dung cña ®iÓm
tõng phÇn? b. Bè côc:
Chia lµm hai phÇn
- Tõ ®Çu ®Õn " Ra-ma ®©u cã chÞu ®îc l©u ": C¬n
giËn d÷ vµ t©m tr¹ng cña Ra-ma
- Cßn l¹i: Xi-ta tù kh¼ng ®Þnh m×nh
- GV híng dÉn HS ®äc II. §äc-hiÓu
ph©n vai, diÔn c¶m ®óng sù - HS bíc ®Çu cã nhËn thøc vÒ t©m tr¹ng cña çc
ph¸t triÓn kÞch tÝnh cña sù nh©n vËt. Tõ ®ã phôc vô tèt h¬n cho viÖc hiÓu v¨n
kiÖn, ®óng s¾c th¸i nh÷ng b¶n.
xung ®ét néi t©m, chuyÓn
biÕn t©m tr¹ng çc nh©n
vËt.
1. DiÔn biÕn t©m tr¹ng cña Ra-ma
- Sau chiÕn th¾ng Ra-ma vµ - Ra-ma ®· kh¼ng ®Þnh chiÕn th¾ng vµ tµi nghÖ
Xi-ta gÆp l¹i nhau, Ra-ma cña m×nh; kh¼ng ®Þnh sù gióp ®ì cña nh÷ng ngêi
®· nãi nh÷ng g×? Nãi víi ai? b¹n h¶o h¸n nh tíng khØ Ha-nu-man vµ quØ em Vi-
Em cã nhËn xÐt g× vÒ phi-sa-na.
nh÷ng lêi nãi Êy? - Ra-ma nhÊn m¹nh môc ®Ých chiÕn ®Êu "kÎ nµo
bÞ qu©n thï l¨ng nhôc mµ kh«ng ®em tµi nghÖ ra tr¶
thï lµ kÎ tÇm thêng", "Ta tr¶ thï lµ v× nh©n phÈm
cña ta, b¶o vÖ uy tÝn vµ danh dù cña dßng hä lõng
lÉy tiÕng t¨m"
- Ra-ma nãi víi d©n chóng, quan, qu©n, loµi quØ
R¾c-sa-ra.
- Nh÷ng lêi nãi Êy chøng tá Ra-ma ®óng lµ mét
- Cøu ®îc Xi-ta råi, b¶o vÖ hoµng tö, mét quèc v¬ng mÉu mùc. TÝnh chÊt céng
®îc uy tÝn danh dù råi, Ra- ®ång cña sö thi biÓu hiÖn ë sù kh¼ng ®Þnh nµy.
ma cã vui kh«ng? V× sao? - Gi¶i quyÕt xong xung ®ét lín cã tÝnh céng
®ång,nhng Ra-ma kh«ng vui. Chµng bçng næi c¬n
ghen d÷ déi, chµng nghi ngê trinh tiÕt cña Xi-ta. §au
v× ý thøc ç nh©n trçi dËy, tÝnh Ých kØ béc lé dÇn
"ThÊy ngêi ®Ñp víi g¬ng mÆt b«ng sen, víi nh÷ng
cuén tãc lîn sãng ®øng tríc mÆt m×nh, lßng Ra-ma
®au nh dao c¾t". Bëi Xi-ta ®· ë trong nhµ cña Ra-va-
na.
47
- Ng«n ng÷ vµ diÔn biÕn - §©y lµ t©m lÝ b×nh thêng cña con ngêi. Ra-ma
t©m tr¹ng cña Ra-ma nh thÕ ®¸ng ®îc c¶m th«ng h¬n lµ lªn ¸n. RÊt Ýt ngêi ë vµo
nµo? trêng hîp nh vËy l¹i cã thÓ coi nh kh«ng cã chuyÖn
g×! Ra-ma tríc hÕt lµ mét con ngêi b×nh
thêng råi míi lµ mét anh hïng.
- Ra-ma gäi Xi-ta b»ng lêi lÏ kh«ng b×nh thêng "Phu
nh©n cao quý". Râ rµng kh«ng ph¶i lµ ng«n ng÷
ch©n thµnh tha thiÕt cña chång ®èi víi vî mµ l¹nh
lïng kªnh kiÖu, xa çch. Giäng chµng Èn giÊu mét nçi
®au xãt, ghen tøc ®Õn cùu ®é.
- MÆc dï tríc ®ã Ra-ma rÊt yªu Xi-ta vµ chµng ®· ®-
îc hëng nh÷ng th¸ng n¨m h¹nh phóc trong t×nh yªu víi
ngêi vî cña m×nh. Nhng lóc nµy lßng ghen ®· biÕn
Ra-ma thµnh mét con ngêi tµn nhÉn, thËm chÝ cã lóc
tÇm thêng. Chµng ®· xóc ph¹m Xi-ta mét çch thËm
tÖ: ®ay ®i ®ay l¹i ba lÇn viÖc Xi-ta ë trong nhµ Ra-
va-na. Mµ ®iÒu nµy chÝnh Ra-ma còng biÕt kh«ng
- Em cã suy nghÜ g× vÒ ph¶i lçi cña Xi-ta.
t©m tr¹ng cña Ra-ma? - Tõ nghi ngê ®øc h¹nh cña Xi-ta, Ra-ma ®· ruång bá
nµng. Chµng tuyªn bè kh«ng cÇn nµng n÷a, s½n sµng
nhêng nµng cho çc em, thËm chÝ cho c¶ em trai Ra-
va-na. Tuyªn bè nµy nh mét nh¸t dao ®©m vµo tim
Xi-ta (chÝnh Ra-ma còng biÕt nh vËy).
- Ra-ma sinh trëng trong mét gia ®×nh quÝ téc ®·
d¸m hi sinh t×nh yªu v× bæn phËn ngêi anh hïng, mét
- Khi Xi-ta bíc lªn giµn ho¶ ®øc vua mÉu mùc. Chµng ruång bá Xi-ta tríc hÕt v×
thiªu, th¸i ®é cña Ra-ma nh danh dù dßng hä, sau còng v× ghen tu«ng. Chµng yªu
thÕ nµo? hÕt m×nh nhng còng Ých kØ, ghen tu«ng cùc ®é, cã
lóc oai phong lÉm liÖt nhng còng cã lóc tÇm thêng
- §éng c¬ vµ th¸i ®é cña Ra- nhá nhen, cã lóc c¬ng quyÕt r¾n rái nhng còng cã lóc
ma ®óng hay sai? Cã ph¶i yÕu mÒm. B¶n chÊt çi t«i cã lóc s¸ng/ tèi, tèt/ xÊu,
Ra-ma khinh thêng Xi-ta thiÖn/ ¸c lu«n t¬ng ph¶n trong tÝnh çch cña Ra-ma
thËt kh«ng? - Ra-ma kh«ng nãi mét lêi. Çi im lÆng chÊt chøa
bao t©m tr¹ng ngæn ngang. Tr¸i tim chµng ®ang ®Êu
tranh, nhng th¸i ®é th× c¬ng quyÕt: "m¾t d¸n xuèng
®Êt... nom chµng khñng khiÕp nh thÇn chÕt vËy".
- XÐt vÒ mÆt nµo ®ã lµ ®óng. Song thÊu lÝ mµ
kh«ng ®¹t t×nh, coi träng lÝ tëng danh dù mµ coi
- Tríc lêi lÏ buéc téi cña Ra- nhÑ t×nh c¶m. CÇn ph¶i hµi hoµ gi÷a çi chung vµ
ma, Xi-ta thÓ hiÖn th¸i ®é çi riªng.Thùc lßng Ra-ma kh«ng coi thêng Xi-ta.
vµ t©m tr¹ng nh thÕ nµo? Nhng tríc bµn d©n thiªn h¹, chµng kh«ng muèn g¸nh
(chó ý nÐt mÆt, lêi lÏ, hµnh chÞu nh÷ng tai tiÕng. Hoµn c¶nh cña Ra-ma lóc nµy
vi ) thËt ngÆt nghÌo, ®ßi hái ph¶i cã sù lùa chän quyÕt
48
liÖt: danh dù hay t×nh yªu? Ra-ma ®· chän danh dù.
2. DiÔn biÕn t©m tr¹ng cña Xi-ta
- Sau khi tho¸t khái Ra-va-na, Xi-ta tëng sÏ h¹nh phóc
bªn ngêi chång yªu dÊu. Nhng nµng l¹i bÞ buéc téi
thiÕu thuû chung, mÊt phÈm h¹nh. Mµ ngêi buéc téi
nµng l¹i chÝnh lµ ngêi chång mµ nµng rÊt mùc yªu
quÝ, kÝnh träng vµ tù hµo.
- Xi-ta ®· bªnh vùc m×nh - Sù tøc giËn vµ th¸i ®é, lêi nãi cña Ra-ma lµm cho
nh thÕ nµo? Lêi ®¸p vµ Xi-ta ng¹c nhiªn ®Õn s÷ng sê: " më trßn ®«i m¾t
hµnh ®éng cña Xi-ta cho em ®Ém lÖ" "®au ®ín ®Õn nghÑt thë nh mét c©y leo
thÊy phÈm chÊt g× cña bÞ vßi voi quËt n¸t". Mçi lêi nãi cña Ra-ma xuyªn vµo
nµng? tr¸i tim nµng nh mét mòi tªn. Nµng "nghÑn ngµo nøc
në".
TÊt c¶ diÔn ®¹t nçi ®au qu¸ lín cña Xi-ta.
- Xi-ta nãi víi Ra-ma b»ng sù thanh minh vµ kh¼ng
®Þnh tÊm lßng chung thuû cña nµng:
+ §æ cho sè phËn. Xi-ta lµm sao chèng l¹i ®îc Ra-va-
na khi h¾n dïng mu b¾t cãc nµng.
+ Cã mét ®iÒu Xi-ta kh¼ng ®Þnh ®îc ®ã lµ t×nh
yªu giµnh cho Ra-ma vÉn nguyªn vÑn: " çi g× n»m
trong sù kiÓm so¸t cña thiÕp, tøc tr¸i tim thiÕp ®©y
lµ thuéc vÒ chµng"
Cuéc ®Êu tranh víi Ra-ma cßn khã kh¨n h¬n c¶ cuéc
®Êu tranh víi Ra-va-na ®Ó b¶o vÖ phÈm gi¸ cña
nµng. Bëi trong cuéc chiÕn víi Ra-va-na cßn cã t×nh
yªu víi Ra-ma n©ng ®ì vµ nµng tin chång ®ang chê
®îi m×nh. Cßn b©y giê kh«ng chØ lµ chång mµ cßn
lµ bóa r×u d luËn.
- Xi-ta kh«ng dõng l¹i ë ®ã, nµng phª ph¸n Ra-ma
b»ng nh÷ng lêi lÏ hÕt søc cô thÓ: "Håi chµng ph¸i
Ha-nu-man tíi dß tin tøc vÒ thiÕp, cí sao chµng
kh«ng göi cho thiÕp lêi nh¾n nhñ chµng tõ bá
thiÕp ?"..."chµng ch¼ng cÇn ph¶i m¹o hiÓm ®Ó cã
thÓ nguy h¹i ®Õn th©n m×nh vµ b¹n h÷u cña chµng
®· khái ph¶i chÞu nh÷ng phiÒn muén ®au khæ".
Nang tr¸ch Ra-ma"Hìi ®øc vua! Nh mét ngêi thÊp hÌn
bÞ c¬n giµy vß, Ngêi ®ang nghÜ vÒ thiÕp nh mét
phô n÷ tÇm thêng"..." v× kh«ng thÓ suy xÐt cho
- Trong hoµn c¶nh nµy, Xi- ®óng ®¾n, chµng ®· kh«ng hiÓu ®îc b¶n chÊt cña
ta ®· chän çch gi¶i quyÕt thiÕp. Chµng kh«ng nghÜ ®Õn v× sao håi thanh niªn
nh thÕ nµo? chµng ®· cíi thiÕp"
- MÆc dï v« cïng ®au khæ v× bÞ xóc ph¹m, Xi-ta
vÉn nãi víi giäng dÞu dµng. Trong lêi nãi cña Xi-ta, ta
49
nhËn ra sù diÔn biÕn t©m tr¹ng cña nµng: Tõ mõng
rì ®Õn ng¹c nhiªn, tõ tin yªu ®Õn thÊt väng, tõ bèi rèi
®Õn ®iÒm tÜnh,tõ ®au khæ ®Õn tuyÖt väng. Nhng
râ rµng Xi-ta lµ mét con ngêi kh«ng dÔ dµng cam
chÞu nh÷ng phò phµng ngang tr¸i. Nµng lµ mét con
ngêi m¹nh mÏ, c¬ng quyÕt. Nµng thùc sù thuû chung
- Ph©n tÝch th¸i ®é cña trong t×nh yªu. Nµng qu¶ kh«ng ph¶i lµ ngêi phô n÷
c«ng chóng khi chøng kiÕn tÇm thêng!
Xi-ta nép m×nh cho löa. - Nµng kh«ng bá ®i còng kh«ng tù s¸t. Nµng nãi víi
C¶m nghÜ cña em tríc c¶nh Lak-ma-na chuÈn bÞ giµn ho¶ thiªu cho m×nh.
®ã? ( Trong ®êi sèng v¨n ho¸ cña ngêi Ên §é, thÇn löa(A
-nhi) rÊt quan träng. Trong h«n lÔ, c« d©u vµ chó rÓ
®i vßng quanh löa thiªng b¶y vßng. ThÇn A-nhi lµm
chøng cho sù chung thuû suèt ®êi cña hä. ThÇn cã
mÆt ë kh¾p mäi n¬i, biÕt tÊt c¶ nh÷ng hµnh ®éng
tèt, xÊu cña con ngêi. Nghi lÔ thö löa lµ sù kiÓm
chøng ®øc h¹nh con ngêi. V× thÕ Xi-ta chØ cßn çch
bíc vµo löa ®Ó thÓ hiÖn lßng chung thuû cña m×nh.)
Nµng b×nh th¶n bíc vµo ngän löa v× biÕt m×nh trong
tr¾ng.
- TÊt c¶ mäi ngêi ®Òu khãc. Hä ®Òu th¬ng c¶m cho
- Mçi tæ mét nhãm tr×nh Xi-ta.
diÔn mµn kÞch Ra-ma buéc C¶nh Xi-ta bíc lªn giµn ho¶ thiªu võa hµo hïng võa bi
téi theo çch c¶m nhËn riªng. th¬ng. §©y lµ mét chi tiÕt huyÒn tho¹i. KÕt côc
- Sau ®ã cho c¶ líp b×nh nµng kh«ng chÕt.ThÇn A-nhi ®· cøu nµng vµ kh¼ng
chän. ®Þnh tÊm lßng trong tr¾ng cña nµng.
- GV nhËn xÐt ®Ó çc mµn Ghi nhí:
kÞch kh¸c ®îc thÓ hiÖn Ch¬ng Ra-ma buéc téi ®Æt çc nh©n vËt vµo t×nh
ngµy cµng tèt thÕ thö th¸ch ngÆt nghÌo ®ßi hái sù lùa chän quyÕt
liÖt, béc lé s©u s¾c b¶n chÊt con ngêi. Ra-ma vµo
sinh ra tö, chiÕn ®Êu víi yªu quØ giµnh l¹i ngêi vî yªu
quÝ nhng còng d¸m hi sinh t×nh yªu v× danh dù, bæn
phËn cña mét ngêi anh hïng, mét ®øc vua mÉu mùc.
Lµ mét ngêi vî lÝ tëng xøng ®¸ng víi Ra-ma,Xi-ta
còng s½n sµng ®em th©n m×nh thö löa ®Ó chøng
minh t×nh yªu vµ ®øc h¹nh thuû chung.
III.LuyÖn tËp
- §¶m b¶o néi dung ®o¹n trÝch
50
TiÕt 19
So¹n:
Lµm v¨n
Chän sù viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu trong bµi v¨n tù sù

Gióp H S:
- NhËn biÕt thÕ nµo lµ sù viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu trong v¨n b¶n tù sù.
- Bíc ®Çu chän ®îc sù viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu khi viÕt mét bµi v¨n tù sù ®¬n gi¶n.
- Cã ý thøc vµ th¸i ®é tÝch cùc ph¸t hiÖn, ghi nhËn nh÷ng sù viÖc, chi tiÕt x¶y ra
trong cuéc sèng vµ trong çc t¸c phÈm ®Ó viÕt mét bµi v¨n tù sù.
- SGK, SGV
2. Bµi míi:
51
HS ®äc SGK I. Kh¸i niÖm
- ThÕ nµo lµ tù sù ? 1. Tù sù
- Lµ kÓ chuyÖn. Lµ ph¬ng thøc tr×nh bµy mét chuçi
çc sù viÖc, tõ sù viÖc nµy ®Õn sù viÖc kia, cuèi
cïng dÉn ®Õn mét kÕt thóc, thÓ hiÖn mét ý nghÜa
(cã thÓ gäi sù kiÖn t×nh tiÕt thay cho sù viÖc).
- ThÕ nµo lµ sù viÖc? 2. Sù viÖc
- Çi x¶y ra ®îc nhËn thøc cã ranh giíi râ rµng, ph©n
biÖt víi nh÷ng çi x¶y ra kh¸c. Trong v¨n b¶n tù sù, sù
viÖc ®îc diÔn t¶ b»ng lêi nãi, cö chØ, hµnh ®éng
cña nh©n vËt trong quan hÖ víi nh©n vËt kh¸c. Ngêi
viÕt chän mét sè sù viÖc tiªu biÓu ®Ó c©u chuyÖn
hÊp dÉn.
- ThÕ nµo sù viÖc tiªu biÓu? - Sù viÖc tiªu biÓu lµ sù viÖc quan träng gãp phÇn
h×nh thµnh cèt truyÖn. Mçi sù viÖc cã thÓ cã nhiÒu
chi tiÕt.
- ThÕ nµo lµ chi tiÕt? 3. Chi tiÕt
- Chi tiÕt lµ tiÓu tiÕt cña t¸c phÈm mang søc chøa
lín vÒ c¶m xóc vµ t tëng.
- Chi tiÕt cã thÓ lµ mét lêi nãi, mét cö chØ vµ hµnh
®éng cña nh©n vËt hoÆc mét sù vËt, mét h×nh ¶nh
thiªn nhiªn, mét nÐt ch©n dung...
- Em h·y lÊy vÝ dô mét çch * VÝ dô TruyÖn TÊm Çm
tæng hîp ®Ó chØ ra thÕ nµo - §©y lµ mét v¨n b¶n tù sù
lµ tù sù, sù viÖc, chi tiÕt. - Nh÷ng sù viÖc liªn kÕt víi nhau, trong ®ã cã çc sù
viÖc chÝnh:
+ TÊm lµ hiÖn th©n cña sè phËn bÊt h¹nh
+ ChuyÓn nçi niÒm bÊt h¹nh ®¸ng th¬ng thµnh cuéc
®Êu tranh kh«ng khoan nhîng ®Ó giµnh l¹i h¹nh
phóc.
- Trong mçi sù viÖc tiªu biÓu trªn l¹i cã nhiÒu chi
tiÕt. VÝ dô sù viÖc TÊm lµ hiÖn th©n cña sè phËn
bÊt h¹nh:
+ Må c«i c¶ cha lÉn mÑ
+ §øa con riªng (ë víi d× ghÎ)
+ Lµ phËn g¸i
+ Ph¶i lµm nhiÒu viÖc vÊt v¶
Nh÷ng chi tiÕt nµy lµm cho nçi khæ cña TÊm ®Ì
- Tõ ®ã em rót ra tÇm quan nÆng lªn nµng nh mét tr¸i nói
träng cña viÖc chän sù viÖc, - Chän sù viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu lµ kh©u quan träng
chi tiÕt tiªu biÓu? trong qu¸ tr×nh viÕt hoÆc kÓ l¹i mét c©u chuyÖn
II. Çch chän sù viÖc vµ chi tiÕt tiªu biÓu
52
1.Bµi tËp 1
- T¸c gi¶ d©n gian kÓ TruyÖn An D¬ng V¬ng vµ MÞ Ch©u- Träng Thuû
chuyÖn g×? - T¸c gi¶ d©n gian ®· kÓ chuyÖn vÒ:
+ C«ng viÖc x©y dùng vµ b¶o vÖ ®Êt níc cña cha
«ng ta
+ T×nh cha con gi÷a An D¬ng V¬ng vµ MÞ Ch©u
+ T×nh vî chång gi÷a MÞ Ch©u vµ Träng Thuû
- Theo em cã thÓ coi chi tiÕt - KÓ sù viÖc Träng Thuû vµ MÞ Ch©u chia tay
khi chia tay víi MÞ Ch©u, nhau, t¸c gi¶ nh»m môc ®Ých võa dÉn d¾t c©u
Träng Thuû hái "Ta l¹i t×m chuyÖn võa diÔn t¶ ®îc mèi t×nh g¾n bã cña hai
nµng lÊy g× lµm dÊu" vµ nh©n vËt Träng Thuû vµ MÞ Ch©u. NÕu bá qua sù
MÞ Ch©u ®¸p "ThiÕp cã ¸o viÖc trªn th× truyÖn kh«ng liÒn m¹ch, cèt truyÖn sÏ
l«ng ngçng...®i ®Õn ®©u sÏ bÞ ph¸ vì vµ ®Æc ®iÓm tÝnh çch cña hai nh©n vËt
røt l«ng mµ r¾c ë ng· ba ®- sÏ kh«ng ®îc lµm næi bËt. Sau sù viÖc tiªu biÓu nµy
êng lµm dÊu" cã ph¶i lµ chi lµ çc sù viÖc:
tiÕt tiªu biÓu kh«ng? V× + Theo dÊu l«ng ngçng do MÞ Ch©u r¾c,Träng
sao? Thuû cïng qu©n lÝnh ®uæi theo cha con An D¬ng
V¬ng
+ Cha con An D¬ng V¬ng cïng ®êng
Çc sù viÖc trªn nèi tiÕp nhau b»ng quan hÖ mãc
xÝch, nh©n qu¶ theo ®óng cèt truyÖn.Râ rµng sù
viÖc "Träng Thuû vµ MÞ Ch©u chia tay nhau", ®Æc
biÖt lµ chi tiÕt "MÞ Ch©u r¾c l«ng ngçng", cã vai
- Tëng tîng ngêi con trai l·o trß quan träng,tiªu biÓu kh«ng thÓ bá qua v× chi tiÕt
H¹c trë vÒ lµng vµo mét h«m nµy lµm tiÒn ®Ò cho çc sù viÖc, chi tiÕt nèi tiÕp
sau Çch m¹ng th¸ng T¸m sau
- H·y chän mét sù viÖc råi 2. Bµi tËp 2
kÓ l¹i víi mét sè chi tiÕt tiªu HS ®äc tríc líp ®o¹n v¨n trong SGK
biÓu?
Gîi ý:
- Chän sù viÖc Anh t×m gÆp «ng gi¸o vµ theo «ng
®i viÕng mé cha
+ Hai ngêi ®i ra nghÜa ®Þa. Hä ®øng tríc mét ng«i
mé thÊp, bÐ. §ã lµ mé cha anh.
+ Anh th¾p h¬ng cói ®Çu tríc mé cha, ®«i m¾t ®á
hoe, miÖng mÕu m¸o nh muèn khãc.
+ Anh r× rÇm nh÷ng g× kh«ng râ. H×nh nh anh
muèn nãi víi cha anh nhiÒu l¾m. Ngêi cha hiÒn lµnh
lóc nµo còng quan t©m tíi con, ngêi cha ®· khæ së c¶
mét ®êi.
+ Anh nh muèn cÊt lªn tiÕng gäi :" Cha ¬i cha, con
®· vÒ ®©y th× cha ®·...
- Tõ nh÷ng viÖc lµm trªn, em + Anh cø ®øng m·i nghÑn ngµo kh«ng cÊt thµnh lêi,
53
h·y nªu çch chän sù viÖc, níc m¾t rng rng.
chi tiÕt tiªu biÓu trong bµi + Bªn c¹nh, «ng gi¸o còng ngÊn lÖ
v¨n tù sù? 3. Bµi tËp 3
§Ó chän sù viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu trong bµi v¨n tù
sù, cÇn n¾m v÷ng çc bíc sau:
- X¸c ®Þnh ®Ò tµi, chñ ®Ò cña bµi v¨n;
- Dù kiÕn cèt truyÖn (gåm nhiÒu sù viÖc nèi tiÕp
nhau);
- TriÓn khai çc sù viÖc b»ng mét sè chi tiÕt
Ghi nhí:
- §Ó viÕt mét bµi v¨n tù sù, cÇn lùa chän ®îc çc sù
viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu.
- Sù viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu cã t¸c dông dÉn d¾t c©u
chuyÖn,t« ®Ëm tÝnh çch nh©n vËt vµ tËp trung
thÓ hiÖn chñ ®Ò cña c©u chuyÖn
- Khi kÓ l¹i chuyÖn nµy, cã III.LuyÖn tËp
ngêi ®Þnh bá sù viÖc hßn ®¸ 1.Bµi tËp 1
xÊu xÝ ®îc x¸c ®Þnh lµ r¬i Hßn ®¸ xï x×
tõ vò trô xuèng. Theo em - Kh«ng thÓ bá sù viÖc nµy ®îc v× sù viÖc nµy cã
lµm nh thÕ cã ®îc kh«ng? vai trß chuÈn bÞ cho sù viÖc ë phÇn kÕt thóc truyÖn
V× sao? vµ gãp phÇn miªu t¶ diÔn biÕn t©m tr¹ng cña nh©n
vËt còng nh lµm s¸ng tá chñ ®Ò cña v¨n b¶n. Cã thÓ
- Tõ ®ã, em rót ra bµi häc g× coi ®ã lµ sù viÖc tiªu biÓu trong v¨n b¶n Hßn ®¸ xï
vÒ çch lùa chän sù viÖc vµ x×.
chi tiÕt tiªu biÓu khi viÕt
bµi v¨n tù sù? - Khi lùa chän sù viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu ®Ó kÓ
chuyÖn hoÆc ®Ó viÕt mét bµi v¨n tù sù, cÇn thËn
träng c©n nh¾c kÜ cµng sao cho sù viÖc, chi tiÕt Êy
gãp phÇn dÉn d¾t c©u chuyÖn, t« ®Ëm tÝnh çch
- Trong ®o¹n nµy, H«-me-r¬ nh©n vËt, t¹o sù hÊp dÉn vµ tËp trung biÓu hiÖn
kÓ chuyÖn g×? chñ ®Ò, ý nghÜa cña v¨n b¶n.
- ë phÇn cuèi ®o¹n trÝch, t¸c 2. Bµi tËp 2 VÒ nhµ

gi¶ ®· chän mét sù viÖc §o¹n trÝch Uy-lÝt-x¬ trë vÒ
quan träng, ®ã lµ sù viÖc g×, - KÓ l¹i cuéc gÆp mÆt k× l¹i cña hai vî chång ngêi
®îc kÓ b»ng nh÷ng chi tiÕt dòng tíng sau hai m¬i n¨m xa çch
tiªu biÓu nµo? Cã thÓ coi
®©y lµ thµnh c«ng cña H«- - T¸c gi¶ ®· chän sù viÖc Pª-nª-lèp thö chång b»ng
me-r¬ trong nghÖ thuËt kÓ çch hái vÒ nh÷ng chi tiÕt, ®Æc ®iÓm cña chiÕc
chuyÖn kh«ng, v× sao? giêng. §©y lµ sù viÖc tiªu biÓu víi mét sè chi tiÕt
®Æc s¾c
nh Pª-nª-lèp nhê nhò mÉu khiªng chiÕc giêng ra khái
phßng, Uy-lÝt-x¬ giËt m×nh hái l¹i, råi sau ®ã nãi râ
54
®Æc ®iÓm cña chiÕc giêng mµ chØ hai vî chång
míi biÕt...Vµ hä ®· nhËn ra nhau trong niÒm xóc
®éng m·nh liÖt vµ niÒm h¹nh phóc lín lao.
Cã thÓ nãi, víi çch chän sù viÖc trªn, H«-me-r¬ ®·
thµnh c«ng trong nghÖ thuËt kÎ chuyÖn hÊp dÉn,
kh¾c ho¹ ®Ëm nÐt phÈm chÊt, tÝnh çch cña hai
nh©n vËt Uy-lÝt-x¬ vµ Pª-nª-lèp.
TiÕt 20+21
So¹n:
Lµm v¨n

Gióp H S:
- Cñng cè nh÷ng kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng lµm v¨n, ®Æc biÖt lµ vÒ v¨n biÓu c¶m vµ
v¨n nghÞ luËn.
- VËn dông ®îc nh÷ng hiÓu biÕt ®ã ®Ó viÕt mét bµi v¨n nh»m béc lé c¶m nghÜ
vña b¶n th©n vÒ mét sù vËt, sù viÖc, hiÖn tîng gÇn gòi trong thùc tÕ hoÆc vÒ mét
t¸c phÈm quen thuéc.
cÇn thiÕt ®Ó çc bµi lµm v¨n sau ®¹t kÕt qu¶ tèt h¬n
TiÕt 22+23
So¹n: 16-10-2007
V¨n
TÊm Çm
Gióp H S:
- T×m hiÓu truyÖn cæ tÝch thÇn k× TÊm Çm ®Ó n¾m ®îc:
+ Néi dung cña truyÖn.
+ BiÖn ph¸p nghÖ thuËt chÝnh cña truyÖn.
55
- BiÕt çch ®äc vµ hiÓu mét truyÖn cæ tÝch thÇn k×; nhËn biÕt ®îc mét truyÖn
cæ tÝch thÇn k× qua ®Æc trng thÓ lo¹i.
- Cã ®îc t×nh yªu ®èi víi ngêi lao ®éng, cñng cè niÒm tin vµo sù chiÕn th¾ng cña
çi thiÖn, cña chÝnh nghÜa trong cuéc sèng
- SGK, SGV
- Tèm t¾t ng¾n gän sö thi Ra- ma-ya-na? Chñ ®Ò t¸c phÈm?
- DiÔn biÕn t©m tr¹ng cña Ra-ma trong ®o¹n trÝch Ra-ma buéc téi
2. Bµi míi:
HS ®äc SGK I. T×m hiÓu chung
- PhÇn nµy ®Ò cËp nh÷ng Cã ba néi dung:
néi dung g×? - Ph©n lo¹i truyÖn cæ tÝch thÇn k×: Cæ tÝch thÇn
k×, cæ tÝch loµi vËt vµ cæ tÝch sinh ho¹t.
- §Æc trng cña cæ tÝch thÇn k×: Sù tham gia cña çc
yÕu tè thÇn k× vµo sù ph¸t triÓn cña truyÖn; thÓ
hiÖn íc m¬ cña nh©n d©n vÒ h¹nh phóc gia ®×nh,
c«ng b»ng x· héi, vÒ phÈm chÊt vµ n¨ng lùc tuyÖt
vêi cña con ngêi.
- TÊm Çm thuéc cæ tÝch thÇn k×. §©y lµ kiÓu
truyÖn phæ biÕn trªn thÕ giíi: Lä Lem (Ph¸p), C« Tro
BÕp (§øc), Con ç vµng (Th¸i Lan)...
II. §äc hiÓu
Gäi HS ®äc SGK 1. M©u thuÉn gi÷a TÊm vµ mÑ con Çm
- Ph©n tÝch diÔn biÕn cña a. M©u thuÉn xoay quanh quyÒn lîi vËt chÊt vµ tinh
truyÖn ®Ó thÊy m©u thÇn trong cuéc sèng gia ®×nh thêng ngµy
thuÉn gi÷a TÊm vµ mÑ con - TÊm lµ c« g¸i må c«i c¶ cha lÉn mÑ, ph¶i ë víi d×
Çm ®· diÔn ra nh thÕ nµo ghÎ. TÊm ph¶i lµm viÖc suèt ngµy ®ªm.
(lu ý çc ®o¹n vÒ çi yÕm -- TÊm võa ch¨m chØ hiÒn lµnh võa c¶ tin ch©n thËt:
®á, con bèng, thö giµy, çi + Khi çi yÕm ®á tëng chõng vÒ tay, th× bÞ Çm lõa
chÕt cña TÊm, chim vµng lÊy mÊt hÕt ç, t«m trong giá. Ph¶n øng cña TÊm lµ
anh, chiÕc khung cöi, qu¶ ngåi khãc.
thÞ...)? + Bôt cho ç bèng, mÑ con Çm lõa b¾t giÕt
thÞt.TÊm còng chØ biÕt khãc.
+ Kh«ng ®îc ®i xem héi, l¹i cßn ph¶i nhÆt thãc, g¹o
ra riªng khi mÑ Çm ®· trén lÉn. TÊm còng chØ khãc.
56
- TruyÖn ®· mîn yÕu tè k× ¶o ®Ó gi¶i quyÕt, cø mçi
lÇn TÊm «m mÆt khãc th× Bôt l¹i xuÊt hiÖn ®Ó an
- YÕu tè nµo ®· gióp TÊm ñi phï trî:
vît qua nh÷ng nçi ®au trong + TÊm mÊt yÕm ®µo, Bôt cho ç bèng
khi gi¶i quyÕt nh÷ng m©u + TÊm mÊt ç bèng,Bôt cho c¬ héi ®æi ®êi
thÉn víi mÑ con Çm ë + TÊm bÞ h¾t hñi, tíc bá kh¸t khao giao c¶m víi mäi
phÇn ®Çu cña truyÖn? ngêi, Bôt cho chim sÎ nhÆt gióp thãc g¹o, TÊm cã
quÇn ¸o ®Ñp ®i dù héi vµ thµnh Hoµng hËu.
- TÊm tõ c« g¸i nghÌo må c«i trë thµnh Hoµng hËu. §ã
lµ thÓ hiÖn triÕt lÝ "ë hiÒn gÆp lµnh". §©y lµ quan
- Gi¶i quyÕt m©u thuÉn niÖm phæ biÕn ®îc thÓ hiÖn trong çc truyÖn cæ
theo híng Êy ®· chøng tá tÝch thÇn k× ë ViÖt Nam
mong muèn g× cña t¸c gi¶ Nhng con ®êng ®ã kh«ng dÔ dµng ®¬n gi¶n mµ ph¶i
d©n gian? qua qu¸ tr×nh ®Êu tranh quyÕt liÖt, giµnh giËt h¹nh
phóc.
b. M©u thuÉn v× quyÒn lîi x· héi
- Tõ ®o¹n truyÖn vÒ çi chÕt cña TÊm trë ®i, ph¶n
¸nh m©u thuÉn v× quyÒn lîi x· héi ( mÆc dï cßn mê
nh¹t nhng vÊn ®Ò vÒ ®Þa vÞ vµ quyÒn lîi ®¼ng
cÊp ®· ®îc ®Æt ra)
- MÑ con Çm víi sù tµn nhÉn ®éc ¸c luu«n lu«n
muèn chiÕm ®o¹t nh÷ng g× thuéc vÒ TÊm, muèn tiªu
diÖt TÊm ®Õn cïng.
- TÊm tr¶i qua bèn kiÕp håi sinh: chim vµng anh, cay
xoan ®µo, khung cöi, qu¶ thÞ.
- TÊm tr¶i qua mÊy kiÕp -Sau khi bÞ mÑ con Çm chÆt c©y, TÊm bÞ chÕt.
håi sinh? Em h·y ph©n tÝch Mét c« TÊm hiÒn lµnh l¬ng thiÖn ng· xuèng, mét c«
cô thÓ? TÊm m¹nh mÏ quyÕt liÖt sèng dËy:
+ Vµng Anh bÞ giÕt, TÊm ho¸ thµnh c©y xoan ®µo
to¶ m¸t cho vua.
+ Xoan ®µo bÞ chÆt lµm khung cöi, khung cöi lªn
tiÕng tuyªn chiÕn víi kÎ thï.
+ Khung cöi bÞ ®èt l¹i mäc lªn c©y thÞ. Mét qu¶ thÞ
th¬m ng¸t trªn c©y.
- §ã lµ nh÷ng v¹t TÊm göi g¾m kinh hån, còng lµ
nh÷ng g× b×nh dÞ th©n th¬ng trong cuéc sèng ®êi th-
êng. §ã lµ nh÷ng h×nh ¶nh t¹o thÈm mÜ cho truyÖn.
- Th¸i ®é ph¶n kh¸ng cña TÊm ngµy cµng cao.Lóc
®Çu chØ biÕt «m mÆt khãc ( TÊm ý thøc ®îc nçi
- Em h·y nhËn xÐt th¸i ®é khæ cña m×nh, nhng bÊt lùc)
cña TÊm tríc hµnh vi cña ë phÇn sau, cuéc ®Êu tranh rÊt quyÕt liÖt, nhng TÊm
mÑ con Çm tõ ®Çu ®Õn kh«ng khãc bao giê vµ còng kh«ng thÊy Bôt xuÊt
cuèi truyÖn, cã sù chuyÓn hiÖn. Nh©n d©n lao ®éng muèn qua nh©n vËt TÊm
57
biÕn ra sao? thÓ hiÖn ý thøc cña m×nh: Muèn cã h¹nh phóc con
ngêi ph¶i tù giµnh giËt vµ gi÷ lÊy th× h¹nh phóc Êy
míi bÒn l©u
2. ý nghÜa qu¸ tr×nh biÕn ho¸ cña TÊm
- ThÓ hiÖn søc sèng m·nh liÖt cña TÊm (kh«ng mét
- ý nghÜa chung nhÊt cña lùc lîng thï ®Þch nµo cã thÓ tiªu diÖt ®îc).
çc qu¸ tr×nh biÕn ho¸ cña §©y chÝnh lµ nguyªn nh©n quan träng nhÊt t¹o nªn
TÊm? chiÕn th¾ng cuèi cïng. TÊt nhiªn cã sù phï trî cña Bôt.
Thùc ra chiÕn th¾ng trong truyÖn cæ tÝch lµ chiÕn
th¾ng cña niÒm m¬ íc chø kh«ng ph¶i chiÕn th¾ng
trong ®êi thùc. V× thÕ nh©n vËt chÝnh lu«n lu«n
nhËn ®îc sù phï trî cña çc lùc lîng siªu nhiªn.
Tuy nhiªn, cã mét ®iÓm ®¸ng lu ý: Bôt chØ can thiÖp
vµo cuéc ®êi TÊm khi c« ®ang cßn lµ mét c« g¸i
ng©y th¬, trong tr¾ng vµ yÕu ®uèi. Giai ®o¹n biÕn
ho¸ vÒ sau cña TÊm, ta kh«ng cßn thÊy Bôt xuÊt
hiÖn n÷a. Vai trß cña Bôt chÊm døt khi TÊm thùc sù
bíc vµo cuéc ®Êu tranh giµnh l¹i sù sèng.TÝnh tÝch
cùc chñ ®éng cña nh©n vËt TÊm thÓ hiÖn ë ®iÓm
nµy.
- Em h·y ph¸t biÓu suy - TÊm Èn m×nh trong qu¶ thÞ vµ tõ qu¶ thÞ bíc ra
nghÜ vÒ sù biÕn ho¸ cuèi trë l¹i lµm ngêi
cïng cña TÊm? + §©y lµ mét chi tiÕt phæ biÕn trong truyÖn cæ tÝch
thÇn k× ViÖt Nam: Sä Dõa, C«ng chóa Õch...
ý nghÜa cæ xa cña çc chi tiÕt nµy lµ mét quan niÖm
thuéc vÒ t©m linh tin r»ng ngêi cã thÓ thµnh vËt vµ
vËt cã thÓ thµnh ngêi. Sau nµy, mét líp ý nghÜa míi
bao trïm lªn, mang tÝnh chÊt hiÖn ®¹i h¬n, thÓ hiÖn
quan niÖm d©n gian vÒ mét néi dung tèt ®Ñp Èn
tµng sau mét h×nh thøc b×nh thêng thËm chÝ th«
kÖch.
+ C« TÊm biÕn thµnh qu¶ thÞ vµ bíc ra tõ qu¶ thÞ lµ
mét chi tiÕt mang tÝnh thÈm nÜ. Qua mÊy kiÕp
phong trÇn, TÊm trë l¹i lµm ngêi, kh«ng lam lò nghÌo
hÌn, kh«ng cao sang quyÒn quý mµ vÉn b×nh dÞ nh
xa. Trë l¹i víi cuéc sèng bªn bµ l·o hµng níc,TÊm dêng
nh ®· trë l¹i chÝnh m×nh vµ lµm l¹i cuéc ®êi.
VÒ ph¬ng diÖn kÕt cÊu, TÊm bíc ra tõ qu¶ thÞ trë l¹i
lµm ngêi ®ãng vai trß kÕt thóc mét tiÕn tr×nh cña
truyÖn cæ tÝch ®Ó b¾t ®Çu mét tiÕn tr×nh míi
- Em cã suy nghÜ nh thÕ
nµo vÒ hµnh ®éng tr¶ thï - Cã thÓ cã nh÷ng lÝ gi¶i kh¸c nhau. GV híng çc em
cña TÊm ®èi víi Çm? ®Õn kÕt thóc cña truyÖn, nhng sao cho nh÷ng suy
58
HS th¶o luËn nghÜ còng nh çch xö sù trong cuéc sèng cÇn nh©n
v¨n.
Ghi nhí:
- Sù biÕn ho¸ cña TÊm ®· thÓ hiÖn søc sèng, søc trçi
dËy m·nh liÖt cña con ngêi tríc sù vïi dËp cña kÎ ¸c.
§©y lµ søc m¹nh cña thiÖn th¾ng ¸c. M©u thuÉn vµ
xung ®ét trong truyÖn ph¶n ¸nh m©u thuÉn vµ xung
®ét trong gia ®×nh phô quyÒn thêi cæ.
- §Æc s¾c nghÖ thuËt cña truyÖn thÓ hiÖn ë sù
chuyÓn biÕn cña h×nh tîng nh©n vËt TÊm: tõ yÕu
®uèi, thô ®éng ®Õn kiªn quyÕt ®Êu tranh giµnh l¹i
Bµi tËp vÒ nhµ (SGK) sù sèng vµ h¹nh phóc cho m×nh.
Gîi ý:
- YÕu tè thÇn k×: Nh©n vËt thÇn k× (Bôt ), vËt thÇn
k× (ç bèng )
- VÒ kÕt cÊu, truyÖn cæ tÝch thÇn k× cã hai d¹ng:
+ TruyÖn vÒ ngêi ®i t×m: Ngêi ®i t×m ph¶i tr¶i qua
nhiÒu khã kh¨n, thö th¸ch, cuèi cïng t×m ®îc ®èi tîng
bÞ mÊt (c«ng chóa bÞ b¾t cãc, chµng trai ®i t×m vµ
cøu ®îc c«ng chóa)
+ TruyÖn vÒ n¹n nh©n: N¹n nh©n ph¶i tr¶i qua
nhiÒu ho¹n n¹n, cuèi cïng ®îc hëng h¹nh phóc.
TÊm Çm cã d¹ng kÕt cÊu thø hai
59
TiÕt 24
So¹n:
Lµm v¨n
Miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong bµi v¨n tù sù

Gióp H S:
- Cñng cè v÷ng ch¾c h¬n nh÷ng kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng ®· häc vÒ miªu t¶ vµ biÓu
c¶m trong v¨n b¶n tù sù.
- ThÊy râ ®îc ngêi lµm v¨n tù sù sÏ khã cã thÓ miªu t¶ hay biÓu c¶m thµnh c«ng nÕu
kh«ng chó träng ®Õn viÖc quan s¸t, liªn tëng vµ tëng tîng; tõ ®ã cã ý thøc rÌn luyÖn
®Ó n©ng cao n¨ng lùc miªu t¶ vµ biÓu c¶m nãi chung, quan s¸t,liªn tëng vµ tëng tîng
nãi riªng khi viÕt bµi v¨n tù sù
- SGK, SGV
GV tæ chøc giê d¹y häc theo çch kÕt hîp gi÷a çc ph¬ng ph¸p nªu vÊn ®Ò vµ trao
®æi th¶o luËn, tr¶ lêi çc c©u hái
2. Bµi míi:
I. Miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong v¨n tù sù
( ¤n l¹i nh÷ng kiÕn thøc ®· häc ë PTCS )
- ThÕ nµo lµ miªu t¶ ? - Dïng ng«n ng÷ hoÆc mét ph¬ng tiÖn nghÖ thuËt
kh¸c lµm cho ngêi nghe, ngêi ®äc, ngêi xem cã thÓ
thÊy sù vËt, hiÖn tîng, con ngêi nh ®ang hiÖn ra tríc
m¾t.
- ThÕ nµo lµ biÓu c¶m ? - Béc lé t×nh c¶m chñ quan cña b¶n th©n tríc sù vËt,
sù viÖc, hiÖn tîng, con ngêi trong ®êi sèng.
- Miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong - Miªu t¶ trong tù sù gièng ë çch thøc tiÕn hµnh. Nh-
v¨n tù sù cã g× gièng vµ kh¸c ng kh¸c lµ nã kh«ng chi tiÕt, cô thÓ mµ chØ lµ miªu
nhau víi v¨n b¶n mieu t¶ vµ t¶ kh¸i qu¸t cña sù vËt, sù viÖc, con ngêi ®Ó truyÖn
biÓu c¶m ? cã søc hÊp dÉn.
- BiÓu c¶m trong v¨n tù sù còng gièng nh biÓu c¶m
trong v¨n biÓu c¶m vÒ çch thøc. Song ë tù sù chØ
lµ nh÷ng c¶m xóc xen vµo tríc nh÷ng sù viÖc, chi
tiÕt cã t¸c ®éng m¹nh mÏ vÒ t tëng, t×nh c¶m víi ng-
êi ®äc, ngêi nghe.
- C¨n cø vµo ®©u ®Ó ®¸nh - C¨n cø vµo sù hÊp dÉn qua h×nh ¶nh miªu t¶ ®Ó
60
gi¸ hiÖu qu¶ cña miªu t¶ vµ liªn tëng tíi yÕu tè bÊt ngê trong truyÖn.
biÓu c¶m trong v¨n tù sù ? - C¨n cø vµo sù truyÒn c¶m m¹nh mÏ qua çch trùc
tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp bµy tá t tëng, t×nh c¶m cña t¸c
gi¶.
- HS ®äc ®o¹n v¨n ë c©u hái - X¸c ®Þnh çc yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m cïng sù
4 SGK ®ãng gãp n©ng cao gi¸ trÞ cña ®o¹n trÝch?
- Em h·y gi¶i thÝch v× sao + Miªu t¶:
cã thÓ coi ®o¹n trÝch v¨n * Suèi reo râ h¬n, ®Çm ao nhen lªn nh÷ng ®èm löa
b¶n tù sù ®ã rÊt thµnh c«ng nhá vµ v¨ng v¼ng trong kh«ng gian nh÷ng tiÕng sét
trong viÖc sö dông çc yÕu so¹t, nh÷ng tiÕng rung khe khÏ tëng ®©u cµnh c©y
tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m ? ®ang v¬n dµi vµ cá ®ang mäc.
* Mét lÇn tõ phÝa mÆt ®Çm lÊp l¸nh díi kia næi lªn
mét tiÕng kªu dµi, n·o nuét ng©n vang rÒn rÒn.
Còng võa lóc mét v× sao rùc rì ®æi ng«i lít trªn ®Çu
chóng t«i vÒ cïng mét híng ®ã, dêng nh tiÕng than
v·n mµ chóng t«i võa nghe thÊy kia ®· mang theo
mét luång ¸nh s¸ng.
* Nµng vÉn ngíc m¾t lªn cao,tay ®ì lÊy ®Çu, vai
kho¸c tÊm da cõu nom nµng nh chó môc ®ång cña
nhµ trêi.
+ BiÓu c¶m:
* T«i c¶m thÊy cã çi g× m¸t rîi vµ mÞn mµng tùa
nhÌ nhÑ xuèng vai t«i.
* Cßn t«i, t«i nh×n nµng ngñ, ®¸y lßng h¬i xao
xuyÕn nhng vÉn gi÷ ®îc m×nh v× ®ªm sao s¸ng kia
bao giê còng ®em l¹i cho t«i nh÷ng ý nghÜ cao ®Ñp.
* T«i tëng ®©u mét trong nh÷ng ng«i sao kia, ng«i
sao tinh tó nhÊt, ngêi s¸ng nhÊt l¹c mÊt ®êng ®i ®·
®Ëu xuèng vai t«i mµ thiªm thiÕp ngñ.
- YÕu tè miªu t¶ mang l¹i kh«ng gian yªn tÜnh cña
mét ®ªm ®Çy sao trªn trêi, chØ cßn nghe thÊy tiÕng
suèi reo, cá mäc, tiÕng kªu cña loµi c«n trïng. Cã hai
ngêi: c« chñ vµ chµng trai (môc ®ång ®ang thøc
tr¾ng dâi v× sao).
- YÕu tè biÓu c¶m lµm næi râ vÎ b©ng khu©ng xao
xuyÕn cña chµng trai tríc c« chñ nhng anh ta vÉn gi÷
®îc m×nh. Anh tëng c« g¸i ®ang ngåi c¹nh anh còng
lµ vÎ ®Ñp cña ng«i sao l¹c ®êng ®Ëu xuèng vai anh
vµ thiªm thiÕp ngñ.
- Râ rµng yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m t¨ng thªm vÎ
®Ñp hån nhiªn cña c¶nh vËt, cña lßng ngêi. Ta nh
chøng kiÕn c¶nh ®ªm sao th¬ méng trªn nói cao ë
Pr«-v¨ng-x¬ miÒn nam níc Ph¸p cïng nh÷ng rung
61
®éng khÏ khµng, say sa mµ thanh khiÕt trong t©m
hån chµng ch¨n cõu bªn c« g¸i ng©y th¬ xinh ®Ñp.
NÕu thiÕu nh÷ng yÕu tè nµy, chóng ta kh«ng c¶m
thÊy hÕt nh÷ng g× tèt ®Ñp ®ã.
II.Quan s¸t, liªn tëng, tëng tîng ®èi víi viÖc miªu t¶
vµ biÓu c¶m trong bµi v¨n tù sù
- Chän ®iÒn tõ vµo çc « a. Liªn tëng
trèng b. Quan s¸t
c. Tëng tîng
- Kh«ng chØ quan s¸t trong miªu t¶ mµ ph¶i liªn tëng,
- §Ó lµm tèt viÖc miªu t¶ tîng míi g©y ®îc c¶m xóc. Trë l¹i ®o¹n v¨n tríc :
trong v¨n tù sù cã ph¶i ngêi +Ph¶i quan s¸t ®Ó nhËn ra trong ®ªm tiÕng suèi
lµm chØ cÇn quan s¸t ®èi t- nghe râ h¬n, ®Çm ao nhen lªn nh÷ng ®èm löa,
îng mét çch kÜ cµng mµ nh÷ng tiÕng sét so¹t v¨ng v¼ng trong kh«ng gian.
kh«ng cÇn liªn tëng, tëng tîng + Ph¶i tëng tîng: C« g¸i nom nh mét chó môc ®ång
kh«ng? cña nhµ trêi n¬i cã nh÷ng ®¸m cíi sao.
+ Liªn tëng: Cuéc hµnh tr×nh trÇm lÆng, ngoan
ngo·n cña ngµn sao gîi nghÜ ®Õn ®µn cõu lín.
a. §óng
- HS ®äc c©u hái 3 vµ tr¶ lêi b. §óng
c. §óng
d. Kh«ng chÝnh x¸c. V× chØ cã tiÕng nãi cña tr¸i
tim cha ®ñ, nã mang tÝnh chñ quan. Nh÷ng suy
nghÜ ch©n thµnh s©u s¾c chØ cã thÓ tõ quan s¸t
®Õn liªn tëng vµ tëng tîng çc sù vËt, sù viÖc xung
quanh m×nh. NÕu chØ dùa vµo nhËn biÕt cña t©m
hån m×nh th× cha ®ñ.
Ghi nhí:
- Miªu t¶ vµ biÓu c¶m lµ hai yÕu tè quan träng trong
v¨n b¶n tù sù. Nhê nh÷ng yÕu tè ®ã mµ c©u chuyÖn
trë nªn sinh ®éng, hÊp dÉn vµ cã søc truyÒn c¶m
m¹nh mÏ.
- Muèn miªu t¶ vµ biÓu c¶m thµnh c«ng, ngêi viÕt
cÇn ph¶i quan t©m t×m hiÓu cuéc sèng, con ngêi vµ
b¶n th©n, ®ång thêi chó ý quan s¸t, liªn tëng, tëng t-
îng vµ l¾ng nghe nh÷ng lay ®éng mµ sù vËt, sù
viÖc kh¸ch quan gieo vµo trong t©m trÝ cña m×nh.
III. LuyÖn tËp
Gîi ý:
1. Bµi tËp 1:
- §©y lµ mét ®o¹n trÝch tù sù ®îc viÕt ra víi môc
®Ých chñ yÕu lµ kÓ mét chi tiÕt trong mét c©u
chuyÖn chø kh«ng ph¶i ®Ó miªu t¶ hay biÓu c¶m.
62
- Tuy nhiªn, trong ®o¹n trÝch l¹i cã nhiÒu yÕu tè
miªu t¶ vµ biÓu c¶m; nhê thÕ, ngêi ®äc nh ®ang tËn
m¾t chøng kiÕn mét bøc tranh tuyÖt ®Ñp vÒ mïa
thu vµng trªn vïng nói ph¬ng B¾c xa x«i vµ thÊy
cµng thªm yªu thiÕt tha cuéc ®êi th¬ méng ®Õn
diÖu k×.
- HiÖu qu¶ cña çc yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m ®îc
t¹o nªn tríc hÕt vµ chñ yÕu tõ t×nh yªu cña nhµ v¨n
®èi víi cuéc sèng. Nhng hiÖu qu¶ Êy còng sÏ kh«ng
thÓ cã nÕu nhµ v¨n kh«ng thÓ hiÖn ®îc mét kh¶
n¨ng quan s¸t, liªn tëng, tëng tîng tinh tÕ vµ míi mÎ
kh¸c thêng.
2. Bµi tËp 2:
Lu ý:
- Kh«ng v× cè g¾ng tËp trung miªu t¶ vµ biÓu c¶m
mµ quªn nhiÖm vô chÝnh lµ ph¶i viÕt mét bµi v¨n tù
sù theo ®Ò tµi ®· ®îc nªu trong bµi tËp.
- §©y lµ mét ®Ò tµi kh«ng xa l¹ víi ®êi sèng cña HS,
v× thÕ cÇn khai th¸c vèn sèng cña b¶n th©n ®Ó cã
thÓ h×nh dung thËt râ ngêi vµ viÖc mµ m×nh ®Þnh
kÓ vµ c¶m xóc mµ m×nh cÇn béc lé ®Ó bµi v¨n
tr¸nh ®îc sù gi¶ t¹o, hêi hît, khu«n s¸o.
TiÕt 25
So¹n:
V¨n
Tam ®¹i con gµ
Nhng nã ph¶i b»ng hai mµy
( TruyÖn cêi)
Gióp H S:
- HiÓu ®îc ®èi tîng, nguyªn nh©n, ý nghÜa cña tiÕng cêi trong tõng truyÖn.
- ThÊy ®îc nghÖ thuËt ®Æc s¾c cña truyÖn cêi: rÊt ng¾n gän, t¹o ®îc nh÷ng yÕu
tè bÊt ngê, nh÷ng cö chØ lêi nãi g©y cêi
- SGK, SGV
63
-Tãm t¾t truyÖn TÊm Çm
- Ph©n tÝch ý nghÜa qu¸ tr×nh biÕn ho¸ cña TÊm
2. Bµi míi:
- HS ®äc phÇn TiÓu dÉn A. Tam ®¹i con gµ
SGK I. T×m hiÓu chung
-Néi dung cña phÇn tiÓu - TruyÖn cêi cã hai lo¹i: truyÖn kh«i hµi vµ truyÖn
dÉn trµo phóng
nªu nh÷ng g×? TruyÖn kh«i hµi chñ yÕu nh»m môc ®Ých gi¶i trÝ.
TruyÖn trµo phóng cã môc ®Ých phª ph¸n.
II. §äc hiÓu
1. Çi cêi
- Nh©n vËt lµ anh häc trß dèt lµm thÇy d¹y trÎ
- Nh©n vËt trong truyÖn lµ - T×nh huèng thø nhÊt:

ai? + Ch÷ "kª" thÇy kh«ng nhËn ra mÆt ch÷. Häc trß
- Çi cêi ®îc thÓ hiÖn nh hái gÊp, thÇy nãi liÒu " Dñ dØ lµ con dï d×".
thÕ nµo? + Dñ dØ ®©u ph¶i lµ ch÷ H¸n, mµ trªn ®êi nµy lµm
"ThÇy" liªn tiÕp bÞ ®Æt g× cã con vËt nµo lµ dñ dØ.
vµo nh÷ng t×nh huèng nµo? + ThÇy ®· dèt l¹i liÒu lÜnh
ThÇy ®· gi¶i quyÕt nh thÕ + Râ rµng anh ta võa thiÕu kiÕn thøc s¸ch vë võa
nµo? thiÕu kiÕn thøc thùc tÕ. Çi dèt ®· ®îc ®Þnh lîng.
- T×nh huèng thø hai:

ThÇy giÊu dèt vµ sÜ diÖn. " ThÇy còng kh«n sî nhì
sai ngêi nµo biÕt th× xÊu hæ, míi b¶o häc trß ®äc khe
khÏ".
+ Râ rµng anh ta còng thËn träng trong viÖc giÊu dèt.
+ Anh ta dïng çi l¸u ç ®Ó gì bÝ.
+ §ã lµ çch giÊu dèt.
- T×nh huèng thø ba:
+ ThÇy t×m ®Õn thæ c«ng: Xin ba ®µi ©m d¬ng
®Òu ®îc. ThÇy ®¾c ý "BÖ vÖ ngåi lªn giêng b¶o trÎ
®äc to".
+ Çi dèt ®· ®îc khuÕch ®¹i vµ ®îc n©ng lªn.
- T×nh huèng thø t:
Ch¹m tr¸n víi chñ nhµ.
+ Thãi giÊu dèt bÞ lËt tÈy.
+ ThÇy nh¹o b¸ng çi dèt cña thæ c«ng" M×nh ®· dèt,
thæ c«ng nhµ nã cßn dèt h¬n"
+ ThÇy ®· lßi çi ®u«i dèt, nhng vÉn cßn gîng g¹o
64
giÊu dèt" T«i vÉn biÕt Êy lµ ch÷"kª", mµ "kª" nghÜa
lµ "gµ", nhng t«i d¹y thÕ lµ d¹y cho ch¸u biÕt ®Õn
tËn tam ®¹i con gµ kia. ThÕ nµy nhÐ! Dñ dØ lµ con
dï d×, dï d× lµ chÞ con c«ng, con c«ng lµ «ng con
gµ!"
+ Çi dèt nä lång vµo çi dèt kia. Ch¼ng nh÷ng kh«ng
cã con dñ dØ, mµ con c«ng ®©u ph¶i cïng nguån gèc
víi con gµ
* Ch÷ "kª' dï nhiÒu nÐt, nhng kh«ng khã, nã ë ngay
quyÓn " Tam thiªn tù" (3000 ch÷) -s¸ch cho trÎ häc
H¸n ng÷, gi¶i nghÜa râ rµng, cã vÇn dÔ thuéc
2. B¶n chÊt çi cêi
- TruyÖn phª ph¸n thãi giÊu dèt- mét tËt xÊu cã thËt
trong mét bé phËn nh©n d©n. ý nghÜa phª ph¸n ®ã
- H·y chØ ra ý nghÜa phª to¸t lªn tõ hµnh ®éng tøc cêi cña mét anh thÇy ®å ®·
ph¸n cña truyÖn. ( Cã ph¶i dèt mµ l¹i cßn muèn giÊu dèt, nhng cµng cè t×nh che
chØ phª ph¸n mét ®èi tîng giÊu mét çch liÒu lÜnh th× sù dèt n¸t l¹i cµng béc lé
cô thÓ lµ anh häc trß dèt ra mét çch ng©y ng«. Anh häc trß nµy l¹i ®i d¹y trÎ
kh«ng?) th× thãi xÊu ®ã cµng cã kh¶ n¨ng g©y hËu qu¶ kh«n
lêng.
- §»ng sau sù phª ph¸n ®ã thiÕt tëng nh÷ng ngêi lao
®éng ®Çy l¬ng tri, khi x©y dùng truyÖn, cßn ngÇm
ý khuyªn r¨n mäi ngêi- nhÊt lµ nh÷ng ngêi ®i häc- chí
nªn giÊu dèt, hÉy m¹nh d¹n häc hái kh«ng ngõng.
Ghi nhí:
Çi dèt kh«ng che ®Ëy ®îc, cµng giÊu cµng lé ra,
cµng lµm trß cêi cho thiªn h¹. NghÖ thuËt g©y cêi cña
truyÖn ®îc khai th¸c tõ m©u thuÉn tr¸i tù nhiªn nµy.
B.Nhng nã ph¶i b»ng hai mµy
1. Çi cêi
- Nh©n vËt trong truyÖn lµ lÝ trëng víi hai ngêi tha
kiÖn lµ C¶i vµ Ng«.
- Nh©n vËt trong truyÖn lµ a.Tríc hÕt, cÇn xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a C¶i vµ
nh÷ng ai? thÇy lÝ tríc ®ã: Quan hÖ nµy ®· ®îc dµn xÕp (C¶i
- Çi cêi ®îc miªu t¶ nh thÕ ®· lãt tiÒn tríc cho thÇy lÝ).
nµo? Ph©n tÝch tÝnh kÞch - Song m©u thuÉn l¹i ®ét ngét xuÊt hiÖn khi thÇy lÝ
trong ®o¹n" C¶i véi xoÌ n¨m tuyªn bè ®¸nh C¶i mêi roi. Mµn kÞch ng¾n b¾t ®Çu
ngãn tay...b»ng hai mµy" diÔn ra. Mét bªn chñ ®éng, cßn bªn kia hoµn toµn bÞ
Chó ý: + Quan hÖ gi÷a hai ®éng. Mét bªn xin xÐt l¹i, mét bªn cø kÕt ¸n.
nh©n vËt: C¶i vµ thÇy lÝ. - §éng t¸c vµ lêi nãi cña hai bªn hoµn toµn tr¸i ngîc
+ Sù kÕt hîp gi÷a lêi nhau.
nãi vµ ®éng t¸c cña hai - Quan träng nhÊt lµ c©u kÕt luËn cña thÇy lÝ ( ph¶i
nh©n vËt Êy. vµ ph¶i b»ng hai) v¹ch trÇn thñ ®o¹n cña thÇy lÝ mµ
65
d©n gian ®· chØ ra b»ng c©u thµnh ng÷ " ®ßn xãc
hai ®Çu".
b.Sù kÕt hîp cña hai thø "ng«n ng÷ "trong truyÖn
- LÏ ph¶i - xoÌ n¨m ngãn tay.
- LÏ ph¶i ®îc nh©n ®«i- xoÌ n¨m ngãn tay tr¸i óp lªn
n¨m ngãn tay mÆt.
- Ng«n ng÷ b»ng lêi nãi lµ ng«n ng÷ c«ng khai, nãi
cho tÊt c¶ nh÷ng ngêi cã mÆt nghe.
- " Ng«n ng÷" b»ng ®éng t¸c ( cö chØ ) lµ thø ng«n
ng÷ "mËt", chØ cã ngêi trong cuéc ( thÇy lÝ vµ C¶i )
míi hiÓu ®îc.
- Sù bÊt ®ång cña hai thø "ng«n ng÷" nµy ®îc thèng
nhÊt l¹i víi nhau, cïng cã gi¸ trÞ ngang nhau:LÏ ph¶i
®îc tÝnh b»ng n¨m ngãn tay, hai lÇn lÏ ph¶i ®îc tÝnh
b»ng mêi ngãn tay.
§iÒu thó vÞ mµ t¸c gi¶ d©n gian dµnh cho ngêi ®äc
lµ: ngãn tay C¶i trë thµnh "kÝ hiÖu" cña tiÒn tÖ; hai
bµn tay óp vµo nhau cña quan lµ "kÝ hiÖu" cho lîng
tiÒn ®ót lãt cña Ng« vµ C¶i. Ngßi ®äc sÏ h×nh dung
ra mét tam ®o¹n luËn:
LÏ ph¶i = ngãn tay/ bµn tay= tiÒn.
Do ®ã suy ra: LÏ ph¶i = tiÒn.
- Gi¸ trÞ tè ço cña truyÖn chÝnh lµ ë ®©y. LÏ ph¶i
®èi víi lÝ trëng ®îc ®o b»ng tiÒn. TiÒn quyÕt ®Þnh
- Gi¸ trÞ tè ço cña truyÖn lÏ ph¶i. TiÒn nhiÒu th× lÏ ph¶i nhiÒu, tiÒn Ýt th× lÏ
lµ g× ? ph¶i Ýt
c. Lêi nãi g©y cêi kÕt thóc truyÖn
- Ph¶i vµ ph¶i b»ng hai lµ h×nh thøc ch¬i ch÷ ®éc
- Ph©n tÝch nghÖ thuËt ®¸o ë truyÖn nµy. Ph¶i lµ tõ tÝnh chÊt nhng l¹i ®îc
g©y cêi qua lêi nãi cña thÇy dïng kÕt hîp víi tõ chØ sè lîng, t¹o ra nhËn thøc vÒ sù
lÝ ë cuèi truyÖn. bÊt hîp lÝ trong t duy ngêi nghe. Tuy nhiªn ®iÒu nµy
l¹i cã vÎ rÊt hîp lÝ khi ta liªn tëng ®Õn n¨m ®ång vµ
mêi ®ång tiÒn ®ót lãt cña Ng« vµ C¶i.
- Lêi nãi cña thÇy lÝ võa v« lÝ l¹i võa hîp lÝ. V« lÝ
trong xö kiÖn, nhng hîp lÝ trong mèi quan hÖ thùc tÕ
gi÷a çc nh©n vËt. LÝ trëng ®· dïng çi hîp lÝ ®Ó
thay thÕ cho çi v« lÝ vµ do ®ã còng thÓ hiÖn mét
çch sinh ®éng vµ hµi híc b¶n chÊt tham nhòng cña
m×nh. TiÕng cêi bËt ra khi ta ®ång thêi nhËn thøc ®-
îc c¶ hai ý nghÜa nµy.
d. B×nh luËn vÒ nh©n vËt Ng« vµ C¶i
- Em ®¸nh gi¸ nh thÕ nµo - C¶i võa lµ n¹n nh©n võa lµ thñ ph¹m. Hµnh vi tiªu
vÒ nh©n vËt Ng« vµ C¶i ? cùc lµm anh ta trë nªn th¶m h¹i võa mÊt tiÒn võa ph¶i
66
ph¹t mét chôc roi. Anh ta võa ®¸ng th¬ng võa ®¸ng
tr¸ch.
- Ng« ®· lµm cho lÝ trëng h háng. Anh ta còng ®¸ng
bÞ lªn ¸n.
2. B¶n chÊt çi cêi
B»ng sù kÕt hîp lêi nãi víi cö chØ, lèi ch¬i ch÷ ®éc
®¸o, truyÖn ®· v¹ch trÇn lèi xö kiÖn v× tiÒn cña
quan l¹i. Ngêi lao ®éng trong trêng hîp nµy còng l©m
vµo c¶nh bi hµi, võa ®¸ng th¬ng võa ®¸ng tr¸ch.
C. LuyÖn tËp
VÒ nhµ
Lµm râ ®Æc trng cña thÓ lo¹i truyÖn cêi.
TiÕt 26 +27
So¹n:
V¨n
Ca dao than th©n, yªu th¬ng, t×nh nghÜa

Gióp H S:
- HiÓu ®îc, c¶m nhËn ®îc tiÕng h¸t than th©n vµ tiÕng h¸t yªu th¬ng t×nh nghÜa
cña ngêi b×nh d©n trong x· héi phong kiÕn xa qua nghÖ thuËt riªng ®Ëm s¾c mµu
d©n gian cña ca dao.
- BiÕt çch tiÕp cËn vµ ph©n tÝch ca dao qua ®Æc trng thÓ lo¹i.
- §ång c¶m víi t©m hån ngêi lao ®éng vµ yªu quÝ nh÷ng s¸ng t¸c cña hä.
- SGK, SGV
- KÓ l¹i truyÖn Tam ®¹i con gµ, nªu ý nghÜa phª ph¸n cña truyÖn?
- KÓ l¹i truyÖn Nhng nã ph¶i b»ng hai mµy, gi¸ trÞ cña truyÖn?
2. Bµi míi:
HS ®äc phÇn tiÓu dÉn SGK I. T×m hiÓu chung
- Néi dung cña phÇn tiÓu Cã hai ý:
dÉn? - VÒ néi dung: Ca dao lµ tiÕng nãi cña t×nh c¶m: gia
67
®×nh, quª h¬ng, ®Êt níc, t×nh yªu løa ®«i vµ nhiÒu
- GV ®äc vÝ dô minh ho¹ mèi quan hÖ kh¸c. Ca dao cæ truyÒn cßn lµ tiÕng h¸t
than th©n, nh÷ng lêi ca yªu th¬ng t×nh nghÜa cÊt lªn
tõ cuéc ®êi cßn nhiÒu xãt xa cay ®¾ng nhng ®»m
th¾m ©n nghÜa bªn gèc ®a, giÕng níc, s©n ®×nh.
Bªn c¹nh ®ã, cßn cã lêi ca hµi híc thÓ hiÖn tinh thÇn
l¹c quan cña ngêi lao ®éng.
- NghÖ thuËt cña ca dao: Ca dao thêng ng¾n gän,
giµu h×nh ¶nh so s¸nh, Èn dô, biÓu tîng truyÒn
thèng, h×nh thøc lÆp l¹i, ®èi ®¸p mang ®Ëm s¾c
th¸i d©n gian
II. §äc hiÓu
1. Bµi 1vµ 2
TiÕng h¸t than th©n
- Hai bµi gièng nhau ë m« thøc më ®Çu, cßn kh¸c
nhau ë h×nh ¶nh so s¸nh Èn dô.
- Hai bµi ®Òu më ®Çu b»ng - NÐt chung:
Th©n em nh... víi ©m ®iÖu + Chñ thÓ lµ ngêi phô n÷. Çch më ®Çu khiÕn cho
xãt xa, ngËm ngïi. Ngêi than lêi than thªm ngËm ngïi, xãt xa, cã t¸c dông nhÊn
th©n lµ ai vµ th©n phËn hä m¹nh, g©y sù chó ý víi ngêi nghe, ngêi ®äc. Ca dao
nh thÕ nµo? cã mét hÖ thèng bµi më ®Çu b»ng Th©n em nh...
- Gäi HS ®äc mét sè bµi b¾t H×nh thøc lÆp l¹i kh¸ lín víi tÇn sè cao chøng tá hä
®Çu b»ng Th©n em nh lµ lo¹i ngêi khæ nhÊt trong x· héi cò.
+ H×nh ¶nh so s¸nh Èn dô ®· nãi lªn mét çch thÊm
thÝa nçi khæ ®ã. Nhng c©u miªu t¶ bæ sung míi lµ
chç gîi lªn s©u s¾c nhÊt nçi khæ cùc cña ngêi phô
n÷: hä hoµn toµn bÞ phô thuéc vµo ngêi kh¸c, gi¸ trÞ
cña hä kh«ng ai biÕt ®Õn:
TÊm lôa ®µo rÊt ®Ñp, thÕ mµ phÊt ph¬ gi÷a chî
biÕt vµo tay ai.
Cñ Êu gai nhng ruét trong th× tr¾ng vá ngoµi th×
®en
- Th©n phËn cã nÐt chung - S¾c th¸i t×nh c¶m riªng:
nhng nçi ®au cña tõng ngêi + Bµi 1:
l¹i mang s¾c th¸i riªng ®îc TÊm lôa ®µo ®Ñp vµ quÝ b¸u ®ã l¹i ®em ra gi÷a
diÔn t¶ b»ng nh÷ng h×nh chî kh«ng biÕt sÏ r¬i vµo tay ai. Ngêi phô n÷ ý thøc
¶nh so s¸nh, Èn dô kh¸c nhau. ®îc vÎ ®Ñp vµ gi¸ trÞ cña m×nh nhng sè phËn l¹i
Em c¶m nhËn ®îc g× qua hÕt søc ch«ng chªnh. Hä cã kh¸c chi mãn hµng ®Ó
mçi h×nh ¶nh? ( Chó ý mèi mang ra mua b¸n.
liªn hÖ gi÷a tÊm lôa ®µo víi Nçi ®au xãt nhÊt cña nh©n vËt tr÷ t×nh trong lêi
phÊt ph¬ gi÷a chî biÕt vµo than th©n chÝnh lµ ë chç khi ngêi con g¸i bíc vµo çi
tay ai ; gi÷a ruét trong th× tuæi ®Ñp nhÊt, h¹nh phóc nhÊt cña ®êi m×nh th×
tr¾ng víi vá ngoµi th× ®en ) nçi lo vÒ th©n phËn l¹i Ëp ®Õn ngay víi hä. Sù ®èi
68
Trong nçi ®au ®ã, ta vÉn lËp gi÷a hai dßng th¬ ®· cho ta thÊy nçi lo vµ nçi
thÊy nÐt ®Ñp cña hä. §ã lµ ®au ®ã.
nÐt ®Ñp g× vµ nã ®îc Èn + Bµi 2:
chøa trong lêi than th©n nh Bµi nµy nhÊn m¹nh vµo gi¸ trÞ thùc cña ngêi con
thÕ nµo? g¸i: Ruét trong th× tr¾ng, vá ngoµi th× ®en. Hä ®·
mêi:
Ai ¬i, nÕm thö mµ xem!
NÕm ra míi biÕt r»ng em ngät bïi
Ph¶i béc b¹ch kÜ vµ mêi mäc da diÕt ®Õn nh vËy
chÝnh v× gi¸ trÞ cña hä kh«ng ®îc ai biÕt ®Õn.
Trong sù kh¼ng ®Þnh cã c¶ mét nçi ngËm ngïi chua
xãt. Sù ®èi lËp gi÷a phÈm chÊt bªn trong vµ bªn
ngoµi ®en ®ñi. H×nh d¸ng bªn ngoµi thiÕu chót
thÈm mÜ nhng phÈm chÊt bªn trong th× thËt tuyÖt
vêi.
- Nh vËy hai bµi ca dao trªn kh«ng chØ nãi lªn th©n
phËn bÞ phô thuéc cña ngêi phô n÷ mµ cßn lµ tiÕng
- Më ®Çu bµi ca nµy cã g× nãi kh¼ng ®Þnh gi¸ trÞ, phÈm chÊt cña hä.
kh¸c víi hai bµi trªn? Em 2. Bµi 3
hiÓu tõ ai trong c©u Ai lµm - Khã x¸c ®Þnh ®©y lµ lêi chµng trai hay c« g¸i, mµ
chua xãt lßng nµy , khÕ ¬i! chØ ch¾c ch¾n lµ lêi cña ngêi lì duyªn.
nh thÕ nµo? - Më ®Çu dïng lèi nãi ®a ®Èy. Lèi më ®Çu nµy
còng thêng gÆp trong ca dao: TrÌo lªn c©y bëi h¸i
hoa; TrÌo lªn c©y g¹o cao cao...
- Tõ ai phiÕm chØ nhng l¹i mang nghÜa x¸c ®Þnh.
Cßn ai vµo ®©y n÷a nÕu kh«ng ph¶i lµ x· héi phong
kiÕn xa ®· tõng ng¨n çch, lµm tan n¸t biÕt bao mèi
t×nh cña nh÷ng løa ®«i yªu nhau? Mét tõ ai mµ nh
xo¸y s©u vµo lßng ngêi bao nçi niÒm chua xãt ®¾ng
- MÆc dÇu lì duyªn, t×nh cay. Mét chót ch¬i ch÷ tµi hoa tinh tÕ: KhÕ chua,
nghÜa vÉn bÒn v÷ng thuû lßng ngêi còng chua xãt.
chung. §iÒu ®ã ®îc nãi lªn - Tr¨ng, sao, mÆt trêi lµ nh÷ng h×nh ¶nh cña thiªn
b»ng mét hÖ thèng so s¸nh, nhiªn, vò trô vÜnh h»ng. HÖ thèng so s¸nh ®Ó
Èn dô nh thÕ nµo? V× sao kh¼ng ®Þnh t×nh nghÜa vÉn bÒn v÷ng, thuû
çc t¸c gi¶ d©n gian l¹i lÊy chung:
nh÷ng h×nh ¶nh cña thiªn MÆt tr¨ng s¸nh víi mÆt trêi
nhiªn, vò trô ®Ó kh¼ng Sao H«m s¸nh víi sao Mai ch»ng ch»ng
®Þnh t×nh nghÜa cña con S¸nh víi ®îc lÆp l¹i hai lÇn l¹i thªm ch»ng ch»ng
ngêi? nhÊn m¹nh ë cuèi c©u th¬ ®· kh¼ng ®Þnh m¹nh mÏ:
( HS trao ®æi th¶o luËn, sau T×nh nghÜa hai ta nh mÆt tr¨ng víi mÆt trêi, nh sao
®ã cö ngêi lªn gi¶i thÝch. C¶ H«m víi sao Mai lu«n lu«n bÒn chÆt vÜnh h»ng.
ba tæ cïng tham gia ) Cho dï cã xa çch nhau ( nh mÆt tr¨ng vµ mÆt trêi,
nh sao H«m víi sao Mai) nhng ®«i ta vÉn xøng víi
69
nhau, vÉn ®Ñp ®«i võa løa, vÉn lµ mét nh sao H«m
- Ph©n tÝch ®Ó lµm râ vÎ vµ sao Mai vèn chØ lµ sao Kim, nh ¸nh s¸ng mÆt
®Ñp cña c©u cuèi Ta nh sao tr¨ng còng vèn lµ tõ ¸nh s¸ng mÆt trêi mµ cã.
Vît chê tr¨ng gi÷a trêi ? - M×nh ¬i! tiÕng gäi tha thiÕt gîi nhí gîi th¬ng:
M×nh ¬i ! Cã nhí ta ch¨ng
Ta nh sao Vît chê tr¨ng gi÷a trêi
Sao Vît lµ tªn gäi cæ cña sao H«m. C©u cuèi thÓ
hiÖn mét sù mßn mái trong c« ®¬n vµ v« väng!
Duyªn kiÕp cã thÓ vµ ®· dë dang kh«ng thµnh nhng
t×nh nghÜa th× m·i m·i vÉn cßn, kh«ng thÓ ®æi
thay. C©u cuèi cã sù mßn mái cña sù chê ®îi, cã çi
c« ®¬n cña sù ngãng tr«ng, cã nçi ®au cña con ngêi
lì duyªn thÊt t×nh. Nhng tÊt c¶ chØ lµ ®Ó ¸nh lªn vÎ
®Ñp cña t×nh nghÜa con ngêi, tríc sau, m·i m·i nhÊp
nh¸nh nh ng«i sao Vît chê tr¨ng gi÷a trêi. Ph¶i ch¨ng
®ã lµ ¸nh s¸ng rÊt ®Ñp vµ rÊt th¬ cña tinh ngêi
- Th¬ng nhí vèn lµ mét t×nh trong ca dao xa khi nãi vÒ nh÷ng mèi t×nh lì lµng
c¶m khã h×nh dung- nhÊt lµ duyªn kiÕp?
th¬ng nhí ngêi yªu- vËy mµ 3. Bµi 4
trong bµi ca dao nµy, nã l¹i - §ã lµ nhê çch nãi b»ng h×nh ¶nh, biÓu tîng mµ ca
®îc diÔn t¶ mét çch thËt cô dao rÊt hay dïng ®Ó diÔn t¶ nh÷ng ®iÒu trõu tîng.
thÓ, tinh tÕ vµ gîi c¶m. Trong bµi ca dao nµy nçi niÒm th¬ng nhí cña c« g¸i
§ã lµ nhê thñ ph¸p g×, vµ ®èi víi ngêi yªu ®· ®îc biÓu hiÖn mét çch cô thÓ,
thñ ph¸p ®ã ®· t¹o ®îc hiÖu sinh ®éng b»ng çc biÓu tîng kh¨n, ®Ìn, m¾t- ®Æc
qu¶ nghÖ thuËt nh thÕ nµo biÖt lµ h×nh ¶nh kh¨n.
( ph©n tÝch thªm çch gieo - Kh¨n, ®Ìn ®· ®îc nh©n ho¸, cßn m¾t lµ ho¸n dô.
vÇn trong thÓ th¬ bèn tiÕng C« g¸i hái kh¨n, hái ®Ìn, hái m¾t chÝnh lµ c« tù hái
cña ca dao ) ? lßng m×nh.Vµ h¼n lµ nhí th¬ng ph¶i bån chån l¾m
míi hái dån dËp nh vËy. Kh¨n, ®Ìn, m¾t ®· trë thµnh
biÓu tîng cho nçi niÒm th¬ng nhí cña ngêi con g¸i
®ang yªu.
*Kh¨n
+ Çi kh¨n thêng lµ vËt giao duyªn, vËt kØ niÖm gîi
nhí ngêi Êy:
Göi kh¨n, göi ¸o, göi lêi
Göi ®«i chµng m¹ng cho ngêi ®µng xa
HoÆc
Nhí khi kh¨n më, trÇu trao
MiÖng chØ cêi nô biÕt bao nhiªu t×nh
+ Çi kh¨n l¹i lu«n lu«n quÊn quýt bªn ngêi con g¸i
nh cïng chia sÎ víi hä trong niÒm th¬ng nhí.
+ S¸u c©u th¬ ®îc cÊu tróc theo lèi lÆp. §iÖp khóc
lµm cho nçi nhí cµng thªm triÒn miªn, da diÕt. Dêng
70
nh mçi lÇn hái lµ mçi lÇn nçi nhí l¹i d©ng trµo.
T©m tr¹ng c« g¸i ngæn ngang tr¨m mèi.
+ S¸u c©u th¬ 24 ch÷ th× 16 thanh b»ng mµ hÇu hÕt
lµ thanh kh«ng, gîi nçi nhí th¬ng b©ng khu©ng, da
diÕt, ®Ëm mµu s¾c n÷ tÝnh cña ngêi con g¸i biÕt
gh×m nÐn c¶m xóc cña m×nh, kh«ng béc lé mét çch
dÔ d·i.
* §Ìn
+ Nçi nhí tríc lµ nçi nhí kh«ng gian, th× ®Õn ®©y lµ
nçi nhí ®îc ®o theo thêi gian.
+ §Ìn kh«ng t¾t nh ngän löa t×nh trong tr¸i tim c«
kh«ng bao giê cã thÎ lôi tµn. §Ìn kh«ng t¾t- hay
chÝnh ngêi con g¸i ®ang tr»n träc th©u ®ªm trong
nçi nhí th¬ng ®»ng ®½ng víi thêi gian ?
+ NÕu trªn kia çi kh¨n biÕt gi·i bµy, th× ë ®©y
ngän ®Ìn còng biÕt thæ lé, nã ®· nãi víi ngêi ®äc,
ngêi nghe nhiÒu ®iÒu kh«ng cã trong lêi ca...
* §«i m¾t
+ §«i m¾t lµ cöa sæ cña t©m hån. Kh¨n, ®Ìn cßn lµ
nãi gi¸n tiÕp, nhng ®Õn ®©y, nh kh«ng k×m nÐn
®îc lßng m×nh n÷a, c« g¸i ®· hái trùc tiÕp chÝnh
m×nh:
M¾t th¬ng nhí ai
M¾t ngñ kh«ng yªn
+ Nçi u t cßn trÜu nÆng. Khèi t×nh v·n cßn nguyªn
- N¨m ®iÖp khóc Th¬ng nhí ai vang lªn, xo¸y s©u
vµo lßng ngêi mét niÒm kh¾c kho¶i
Nh÷ng c©u hái kh«ng cã c©u tr¶ lêi liªn tiÕp cÊt lªn
nh nÐn chÆt nçi th¬ng nhí trong lßng, ®Ó cuèi cïng
trµo ra b»ng mét niÒm lo ©u mªnh m«ng cho h¹nh
phóc løa ®«i cña m×nh:
§ªm qua em nh÷ng lo phiÒn
Lo v× mét nçi kh«ng yªn mét bÒ...
Nhí th¬ng ngêi yªu nhng vÉn lo l¾ng cho sè phËn
cña m×nh, cho duyªn phËn ®«i løa kh«ng yªn mét
bÒ.V× sao? Ph¶i ®Æt bµi ca nµy trong cuéc sèng xa
vµ trong hÖ thèng nh÷ng bµi ca than th©n vÒ h«n
nh©n vµ gia ®×nh, ta míi thÊy hÕt ý nghÜa cña hai
c©u kÕt. H¹nh phóc løa ®«i cña hä thêng bÊp bªnh
v× t×nh yªu tha thiÕt ®©u ®· dÉn ®Õn h«n nh©n cô
thÓ, mµ vÉn n¬m níp mét nçi lo sî mªnh m«ng:
Th¬ng anh còng muèn nãi ra
Sî mÑ b»ng ®Êt, sî cha b»ng trêi
71
MÆc dÇu vËy, bµi ca vÉn lµ mét tiÕng h¸t ®Çy yªu
th¬ng cña mét tÊm lßng ®ßi hái ph¶i ®îc yªu th¬ng,
khiÕn cho nçi nhí nµy kh«ng hÒ bi luþ mµ vÉn chan
chøa t×nh ngêi nh mét nÐt ®Ñp t©m hån cña çc c«
g¸i ViÖt Nam ë lµng quª xa.
4. Bµi 5
- §©y lµ lêi cña ai nãi víi ai? - §©y lµ lêi íc muèn cña c« g¸i, còng lµ lêi c« thÇm
Néi dung ®ã ®îc biÓu ®¹t nãi víi ngêi yªu cña m×nh. C« ®· thæ lé íc muèn ®ã
b»ng mét çch nãi nh thÕ trong mét ý tëng t¸o b¹o b»ng mét h×nh ¶nh ®éc ®¸o:
nµo? B¾c cÇu d¶i yÕm ®Ó chµng sang ch¬i
- Trong ca dao t×nh yªu, çi cÇu lµ mét chi tiÕt nghÖ
- ChiÕc cÇu- d¶i yÕm lµ mét thuËt quen thuéc vµ ®Æc s¾c, xuÊt hiÖn víi tÇn sè
h×nh ¶nh nghÖ thuËt chØ cã kh¸ lín, trë thµnh mét biÓu tîng ®Ó chØ n¬i gÆp gì,
trong ca dao, nãi lªn íc muèn hß hÑn cña nh÷ng ®«i løa ®ang yªu, lµ ph¬ng tiÖn
m·nh liÖt cña ngêi b×nh d©n ®Ó hä cã thÓ ®Õn víi nhau. Çi cÇu ®ã cã khi lµ
trong t×nh yªu. cµnh hång, cµnh trÇm, khi lµ ngän mång t¬i...
H·y ph©n tÝch ®Ó lµm râ + Hai ta çch mét con s«ng
vÎ ®Ñp ®éc ®¸o cña h×nh Muèn sang anh ng¶ cµnh hång cho sang
¶nh nghÖ thuËt nµy ( cã thÓ + Çch nhau cã mét con ®Çm
so s¸nh víi nh÷ng h×nh ¶nh Muèn sang anh bÎ cµnh trÇm cho sang
chiÕc cÇu kh¸c trong ca dao + GÇn ®©y mµ ch¼ng sang ch¬i
vÒ t×nh yªu ) §Ó em ng¾t ngän mång t¬i lµm cÇu
§ã lµ nh÷ng çi cÇu kh«ng cã thùc, ®îc dÖt nªn b»ng
íc m¬ t¸o b¹o cña con ngêi. Nhng chÝnh nh÷ng çi
cÇu ¶o ®ã l¹i ®em ®Õn mét vÎ ®Ñp rÊt d©n gian,
rÊt ®ång quª mµ chØ ca dao míi cã ®îc.
- §Æt trong hÖ thèng h×nh ¶nh çi cÇu nãi trªn, cµng
thÊy râ vÎ ®Ñp ®éc ®¸o cña chiÕc cÇu -d¶i yÕm. íc
muèn ®· ®éc ®¸o, t¹o ra çi cÇu ®Ó thùc hiÖn íc
muèn ®ã l¹i cµng ®éc ®¸o h¬n:
íc g× s«ng réng mét gang
B¾c cÇu d¶i yÕm ®Ó chµng sang ch¬i.
Lµm g× cã con s«ng nµo réng mét gang, còng nh
chiÕc cÇu d¶i yÕm, rÊt phi lÝ, rÊt ¶o. Nhng ®ã l¹i
chÝnh lµ çi hay cña bµi ca.
Hä muèn con s«ng chØ mét gang ®Ó ®îc gÇn gòi
nhau. ChiÕc cÇu d¶i yÕm míi mÒm m¹i lµm sao,
Êm ¸p lµm sao! Nã mang nÐt m·nh liÖt cña t×nh yªu
mµ l¹i rÊt n÷ tÝnh.
- V× sao khi nãi ®Õn t×nh 5. Bµi 6
nghÜa cña con ngêi, ca dao - Muèi vµ gõng lµ nh÷ng gia vÞ trong b÷a ¨n cña
l¹i dïng h×nh ¶nh muèi - nh©n d©n ta. Nhng ®iÒuquan träng h¬n, nã cßn ®îc
gõng? Ph©n tÝch ý nghÜa dïng nh nh÷ng vÞ thuèc cña nh÷ng ngêi lao ®éng
72
biÓu tîng vµ gi¸ trÞ biÓu nghÌo trong lóc èm ®au. Vµ cã thÓ nãi ®©y míi lµ
c¶m cña h×nh ¶nh nµy trong khÝa c¹nh chñ yÕu mµ bµi ca dao muèn gîi ®Õn:
bµi ca dao vµ t×m thªm mét Tay n©ng chÐn muèi ®Üa gõng
sè c©u ca dao kh¸c cã sö Gõng cay muu«Ý mÆn xin ®õng quªn nhau
dông h×nh ¶nh muèi, gõng §ã còng lµ h¬ng vÞ t×nh ngêi trong cuéc sèng tõ bao
®Ó minh ho¹? ®êi nay cña nh©n d©n ta. Nhµ th¬ NguyÔn Khoa
§iÒm cã viÕt:
Cha mÑ th¬ng nhau b»ng gõng cay muèi mÆn
- Nh÷ng h×nh ¶nh ®ã, v× thÕ, ®· ®îc n©ng lªn
thµnh biÓu tîng trong ca dao. Ngêi b×nh d©n t×m
thÊy ë ®©y nh÷ng ®Æc tÝnh riªng cña tõng h×nh
¶nh vµ sù g¾n bã tù nhiªn gi÷a çc h×nh ¶nh mang ý
nghÜa tîng trng cho t×nh nghi· cña con ngêi: Gõng
cay- muèi mÆn biÓu trng cho sù g¾n bã thuû chung
cña con ngêi.
- BiÓu tîng gõng cay - muèi mÆn dµnh cho nh÷ng
cÆp vî chång, bëi vî chång ®· tõng chung sèng víi
nhau th× míi tr¶i qua nh÷ng ngµy gõng cay- muèi
mÆn, míi thÊm thÝa nghÜa t×nh thuû chung.
NghÜa t×nh Êy bÒn v÷ng nh:
Muèi ba n¨m muèi ®ang cßn mÆn
Gõng chÝn th¸ng gõng h·y cßn cay.
H¬ng vÞ cña gõng- muèi ®· thµnh h¬ng vÞ cña t×nh
ngêi: §«i ta t×nh nÆng nghÜa dµy.
Lèi nãi trïng ®iÖp, nhÊn m¹nh, tiÕp nèi (muèi, gõng
®îc l¸y l¹i hai lÇn, trªn lµ ba n¨m, díi lµ chÝn th¸ng,
cßn mÆn, cßn cay, råi nghÜa nÆng- t×nh dµy ) ®Ó
cuèi cïng ®i ®Õn mét kh¼ng ®Þnh s¾t son cña lßng
chung thuû:
Cã xa nhau ®i n· còng ba v¹n s¸u ngµn ngµy míi xa.
C©u b¸t ®îc kÐo dµi tíi 13 tiÕng ®· nãi râ ®iÒu ®ã.
Çch nãi ë ®©y cã ý vÞ ®Æc s¾c: Ba v¹n s¸u ngµn
ngµy lµ mét tr¨m n¨m- tøc mét ®êi ngêi- míi çch xa,
cã nghÜa lµ kh«ng bao giê xa çch c¶.
* Ca dao thêng sö dông nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ
thuËt:
- Qua chïm ca dao ®· häc, - Sù lÆp l¹i m« thøc më ®Çu bµi ca: Th©n em nh...
em thÊy nh÷ng biÖn ph¸p - Çc h×nh ¶nh ®· thµnh biÓu tîng trong ca dao:
nghÖ thuËt nµo thêng ®îc chiÕc cÇu, tÊm kh¨n, ngän ®Ìn, gõng cay- muèi
dïng trong ca dao ? Nh÷ng mÆn...
biÖn ph¸p ®ã cã nÐt g× kh¸c - H×nh ¶nh so s¸nh Èn dô ( lÊy tõ cuéc sèng ®êi th-
so víi nghÖ thuËt th¬ cña v¨n êng: tÊm lôa ®µo, cñ Êu gai...; lÊy tõ thiªn nhiªn, vò
häc viÕt ? trô: mÆt trêi, tr¨ng sao...)
73
- ThÓ lôc b¸t, thÓ bèn ch÷, thÓ song thÊt lôc b¸t, thÓ
hçn hîp.
§ã lµ nh÷ng nÐt riªng mang ®Ëm mµu s¾c d©n
gian kh¸c víi nghÖ thuËt th¬ cña v¨n häc viÕt v× ca
dao lµ tiÕng nãi cña céng ®ång chø kh«ng ph¶i
tiÕng nãi cña ç thÓ nghÖ sÜ nh th¬ cña v¨n häc
viÕt.
* Ghi nhí:
Nçi niÒm chua xãt, ®¾ng cay vµ t×nh c¶m yªu th-
¬ng thuû chung cña ngêi b×nh d©n trong x· héi cò
®îc béc lé ch©n t×nh vµ s©u s¾c qua chïm ca dao
than th©n, yªu th¬ng t×nh nghÜa. NghÖ thuËt d©n
gian ®· t« ®Ëm thªm vÎ ®Ñp t©m hån cña ngêi lao
®éng trong çc c©u ca dao.
III. LuyÖn tËp
VÒ nhµ su tÇm
TiÕt 28
So¹n
TiÕng ViÖt
§Æc ®iÓm cña ng«n ng÷ nãi vµ ng«n ng÷ viÕt

Gióp HS:
- Ph©n biÖt ®îc ®Æc ®iÓm cña ng«n ng÷ nãi vµ ng«n ng÷ viÕt. ( GV chØ cÇn
kh¸i qu¸t l¹i çc kh¸i niÖm, çc ®Æc ®iÓm ®Ó ph©n biÖt ng«n ng÷ nãi vµ ng«n
ng÷ viÕt, nhÊt lµ cÇn t¹o ý thøc thêng trùc cho HS khi viÕt th× ph¶i kh¸c khi nãi nh
thÕ nµo ®Ó HS thêng xuyªn luyÖn tËp. )
74
- Tù t×m lÊy c©u tr¶ lêi ng¾n gän, chÝnh x¸c theo yªu cÇu cña GV. ( Kh«ng cÇn
®äc l¹i SGK ®Ó tr¶ lêi mµ HS t×m ®îc c©u tr¶ lêi chÝnh x¸c cã nghÜa lµ ®· ®¹t
yªu cÇu, bëi v× tr¶ lêi çc c©u hái cña GV còng lµ luyÖn tËp kÜ n¨ng ng«n ng÷, tøc
lµ biÕt kh¸i qu¸t ho¸ nhËn thøc thùc tiÔn. §©y lµ çch luyÖn t duy vµ ph¸t biÓu
b»ng lêi, chØ cßn thiÕu mét kh©u cuèi cïng lµ viÕt nh÷ng lêi ph¸t biÓu miÖng
thµnh v¨n b¶n. )
- SGK, SGV
1. KiÓm tra bµi cò:Kh«ng kiÓm tra
2. Bµi míi:
I. §Æc ®iÓm cña ng«n ng÷ nãi
1. Kh¸i niÖm
- Ng«n ng÷ nãi lµ g× ? - Lµ ng«n ng÷ ©m thanh, lµ lêi nãi trong giao tiÕp
hµng ngµy ë gia ®×nh, ë n¬i c«ng céng, lµ lêi ph¸t
biÓu ë çc buæi pháng vÊn, ë trêng...
2. §Æc ®iÓm
- Nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm cña a - Ngêi nãi vµ ngêi nghe cã thÓ lu©n phiªn ®æi vai.
ng«n ng÷ nãi ? Ho¹t ®éng giao tiÕp diÔn ra tøc thêi mau lÑ nªn Ýt
cã ®iÒu kiÖn lùa chän ng«n tõ, gät ròa çc ph¬ng
tiÖn ng«n ng÷
b- §a d¹ng vÒ ng÷ ®iÖu. §ång thêi cã sù hç trî cña
nÐt mÆt, ¸nh m¾t, cö chØ, ®iÖu bé...
c- Tõ ng÷ ®a d¹ng, sö dông líp tõ khÈu ng÷, tõ ®Þa
ph¬ng, tiÕng lãng, biÖt ng÷, trî tõ, th¸n tõ, çc tõ ®a
®Èy, chªm xen...
C©u thêng dïng h×nh thøc tØnh lîc, nhng ®«i khi l¹i
rêm rµ, cã yÕu tè d thõa v× ®îc t¹o ra tøc thêi.
- Em h·y ph©n biÖt nãi vµ - §äc lÖ thuéc vµo v¨n b¶n ®Õn tõng dÊu chÊm,
®äc ? phÈy. §äc chØ lµ hµnh ®éng ph¸t ©m mét v¨n b¶n
viÕt, nhng ngêi ®äc cè g¾ng tËn dông u thÕ cña
ng«n ng÷ nãi ®Ó biÓu c¶m
II. §Æc ®iÓm cña ng«n ng÷ viÕt
1. Kh¸i niÖm
- ThÕ nµo lµ ng«n ng÷ - §îc thÓ hiÖn b»ng ch÷ viÕt vµ ®îc tiÕp nhËn b»ng
viÕt ? thÞ gi¸c. Cho nªn muèn viÕt vµ ®äc v¨n b¶n c¶ ngêi
viÕt vµ ngêi ®äc ®Òu ph¶i biÕt çc kÝ hiÖu ch÷
75
viÕt, çc qui t¾c chÝnh t¶, çc qui t¾c tæ chøc v¨n
b¶n
2. §Æc ®iÓm
- §Æc ®iÓm cña ng«n ng÷ a- Cã kh¶ n¨ng lu gi÷ l©u dµi trong kh«ng gian réng
viÕt ? lín
b- §îc sù hç trî cña hÖ thèng dÊu c©u, cña çc kÝ
hiÖu v¨n tù, çc h×nh ¶nh minh ho¹, çc b¶ng biÓu, s¬
®å...
c- Tõ ng÷ ®îc lùa chän thay thÕ kÜ cµng. Dïng ®óng
phong çch chøc n¨ng. Tr¸nh dïng çc tõ cña khÈu
ng÷, tõ ®Þa ph¬ng, tiÕng lãng, tiÕng tôc...
C©u thêng cã nh÷ng c©u dµi nhng ®îc tæ chøc chÆt
chÏ
Chó ý:
Trong thùc tÕ sö dông ng«n ng÷, cã hai trêng hîp
- Ng«n ng÷ nãi ®îc ghi l¹i b»ng ch÷ viÕt trong v¨n
b¶n. Môc ®Ých thÓ hiÖn ng«n ng÷ nãi trong nh÷ng
biÓu hiÖn sinh ®éng, cô thÓ, vµ khai th¸c nh÷ng u
thÕ cña nã
- Ng«n ng÷ viÕt trong v¨n b¶n ®îc tr×nh bµy l¹i b»ng
lêi nãi miÖng. Môc ®Ých tËn dông ®îc nh÷ng u thÕ
cña ng«n ng÷ viÕt ®ång thêi vÉn cã sù phèi hîp cña
çc yÕu tè hç trî trong ng«n ng÷ nãi
- Tr¸nh lÉn lén gi÷a ng«n ng÷ viÕt vµ ng«n ng÷ nãi
Ghi nhí:
Ng«n ng÷ nãi vµ ng«n ng÷ viÕt cã nh÷ng ®Æc
®iÓm vÒ hoµn c¶nh sö dông vµ trong giao tiÕp, vÒ
çc ph¬ng tiÖn c¬ b¶n vµ yÕu tè hç trî, vÒ tõ ng÷ vµ
vÒ c©u v¨n. V× thÕ cÇn nãi vµ viÕt cho phï hîp víi
çc ®Æc ®iÓm riªng ®ã.
III. LuyÖn tËp
1. Bµi tËp 1
- HS lµm bµi t¹i líp CÇn chó ý:
-ThuËt ng÷ khoa häc:
vèn ch÷, tõ vùng, ng÷ ph¸p, b¶n s¾c, phong çch,
thÓ v¨n, v¨n nghÖ, chÝnh trÞ, khoa häc...
- T¸ch dßng sau mçi c©u ®Ó tr×nh bµy luËn ®iÓm
- Dïng çc tõ ng÷ chØ thø tù tr×nh bµy: Mét lµ, Hai
lµ, Ba lµ...®Ó ®¸nh dÊu çc luËn ®iÓm
Dïng ®a d¹ng çc dÊu c©u: dÊu chÊm, dÊu phÊy,
dÊu ngoÆc ®¬n, dÊu ngoÆc kÐp...
2. Bµi tËp 2:
- Çc tõ h« gäi: K×a; Nµy,...¬i; nhØ,...
76
- Çc tõ t×nh th¸i: Cã khèi ...®Êy, ®Êy, ThËt ®Êy...
- KÕt cÊu c©u trong ng«n ng÷ nãi: Cã... th×;
§·...th×...
- Çc tõ cña khÈu ng÷: mÊy, cã khèi, nãi kho¸c, sî g×,
®»ng Êy...
- Phèi hîp gi÷a lêi nãi vµ cö chØ: cêi nh n¾c nÎ, cong
cín, liÕc m¾t, cêi tÝt...
3. Bµi tËp 3:
a- Bá çc tõ th×, ®·; thay hÕt ý b»ng tõ kh¸c chØ møc
®é nh rÊt
b- Thay vèng lªn b»ng qu¸ møc thùc tÕ, thay ®Õn
møc v« téi v¹ b»ng mét çch tuú tiÖn; bá tõ nh
c- C©u v¨n tèi nghÜa: cÇn bá çc tõ khÈu ng÷ nh sÊt
vµ viÕt l¹i c©u v¨n
TiÕt 29+ 30
So¹n
V¨n
Ca dao hµi híc
§äc thªm Lêi tiÔn dÆn
( TrÝch TiÔn dÆn ngêi yªu )
77
Gióp HS:
- C¶m nhËn ®îc tiÕng cêi l¹c quan trong ca dao qua nghÖ thuËt trµo léng th«ng
minh, hãm hØnh cña ngêi b×nh d©n cho dï cuéc sèng cña hä cßn nhÒu vÊt v¶, lo
toan.
- TiÕp tôc rÌn luyÖn kÜ n¨ng tiÕp cËn vµ ph©n tÝch ca dao qua tiÕng cêi cña ca
dao hµi híc.
- Tr©n träng t©m hån l¹c quan yªu ®êi cña ngêi lao ®éng vµ yªu quÝ tiÕng cêi cña
hä trong ca dao.
- Qua phÇn ®äc thªm, hiÓu ®îc t×nh yªu tha thiÕt, thuû chung vµ kh¸t väng tù do
yªu ®¬ng cña çc chµng trai c« g¸i Th¸i; C¶m th«ng víi nçi khæ ®au cña hä; ThÊy ®-
îc nghÖ thuËt truyÖn th¬ d©n gian Th¸i
- SGK, SGV
GV tæ chøc giê d¹y häc theo çch kÕt hîp gi÷a nªu vÊn ®Ò, ®äc s¸ng t¹o, gîi t×m vµ
trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi çc c©u hái
2. Bµi míi:
I. Ca dao hµi híc
- Gäi 1 HS nam vµ 1 HS n÷ 1. Bµi 1
®äc theo lèi ®èi ®¸p. Yªu - §©y lµ lêi ®èi ®¸p vui ®ïa thêng thÊy trong ca dao.
cÇu giäng ®äc vui t¬i, dÝ Nã ®em ®Õn cho ngêi ®äc, ngêi nghe mét tiÕng cêi
dám mang ©m hëng ®ïa cît mang ý nghÜa nh©n sinh s©u s¾c.
- ViÖc dÉn cíi vµ th¸ch cíi ë - Trong cuéc sèng xa trai g¸i lÊy nhau, hai gia ®×nh -
®©y cã g× kh¸c ng thuËn thêng cã chuyÖn th¸ch cíi vµ dÉn cíi. Nhng
thêng ? Çch nãi cña chµng trong bµi ca cã g× kh«ng b×nh thêng.
trai vµ c« g¸i cã g× ®Æc - DÉn cíi:
biÖt? Cíi nµng anh toan dÉn voi...mêi d©n, mêi lµng
Çch nãi gi¶ ®Þnh: toan dÉn voi, dÉn tr©u, dÉn bß.
Toµn thø to vµ sang! Nhng sau ®ã chµng trai ®a ra
lÝ do kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc sù toan Êy:
+ DÉn voi th× sî quèc cÊm- nhµ níc cÊm dïng, cÊm
mua, b¸n
+ DÉn tr©u th× sî hä nhµ g¸i m¸u hµn ¨n vµo bÞ ®au
bông
+ DÉn bß th× sî nhµ g¸i co g©n.
LÝ do Êy ch¾c h¼n bªn g¸i ch¼ng nãi vµo ®©u ®îc!
78
ThÕ th× dÉn b»ng thø g× ®©y? TiÕng cêi bËt ra ë
hai c©u cuèi:
MiÔn lµ cã thó bèn ch©n
DÉn con chuét bÐo mêi d©n, mêi lµng
DÉn cíi b»ng chuét xa nay cha hÒ cã.
Râ rµng nãi nghÌo mµ kh«ng hÒ mÆc c¶m. §¸m cíi
nghÌo ®Õn vËy mµ vÉn vui, vÉn cã thÓ ®ïa cît ®îc.
Nh vËy cã thÓ thÊy trong nghÌo khã hä vÉn l¹c quan
yªu ®êi, yªu sèng
- Th¸ch cíi
Nhµ g¸i khi g¶ chång cho con thêng th¸ch cíi, cã thÓ
lµ lÔ vËt, cã thÓ lµ tiÒn, còng cã thÓ c¶ hai. Bëi nhµ
g¸i nu«i con chØ cã gi¸ lóc g¶ chång mµ th«i, h¬n n÷a
theo quan niÖm xa th¸ch cíi cßn ®Ó kh¼ng ®Þnh gi¸
trÞ cña ngêi con g¸i. Thêng th× nhµ g¸i hay th¸ch cao.
Trong bµi ca, c« g¸i ®· th¸ch: Mét nhµ khoai lang
Th¸ch nh thÕ thËt lµ kh«ng b×nh thêng! Mét lêi th¸ch
- Cho HS trao ®æi, ph¸t thËt v« t, thanh th¶n mµ l¹c quan, yªu ®êi pha chót
biÓu c¶m nhËn vÒ lêi th¸ch ®ïa vui, hãm hØnh. Cã thÓ nãi c« g¸i rÊt hiÓu hoµn
cíi cña c« g¸i. c¶nh cña chµng trai. Nhµ anh nghÌo, nhµ em còng
nghÌo, cèt ë tÊm lßng. Nh vËy nã cßn mang ý nghÜa
nh©n sinh: ®Æt t×nh nghÜa cao h¬n cña c¶i
- Lèi nãi khoa tr¬ng, phãng ®¹i: dÉn voi, dÉn tr©u,
dÉn bß ( ®©y lµ lèi nãi thêng gÆp trong ca dao, ®Æc
biÖt lµ trong sù tëng tîng cña çc chµng trai ®ang yªu
- Bµi ca dao cã giäng ®iÖu vÒ mét lÔ cíi linh ®×nh, sang träng )
hµi híc, dÝ dám, ®¸ng yªu - Lèi nãi gi¶m dÇn: voi--tr©u--bß--chuét ( chµng trai )
lµ nhê nh÷ng yÕu tè nghÖ cñ to-- cñ nhá--cñ mÎ--cñ rÝm, cñ
thuËt nµo ? hµ ( c« g¸i )
- Çch nãi ®èi lËp:
+ dÉn voi / sî quèc cÊm
+ dÉn tr©u / sî hä nhµ g¸i m¸u hµn
+ dÉn bß / sî hä nhµ g¸i co g©n
+ lîn gµ / khoai lang
- Chi tiÕt hµi híc:
MiÔn lµ cã thó bèn ch©n
DÉn con chuét bÐo mêi d©n, mêi lµng
2. Bµi 2-3-4
- §©y lµ tiÕng cêi ch©m biÕm, phª ph¸n x· héi, nhng
kh«ng ph¶i lµ tiÕng cêi ®¶ kÝch giai cÊp thèng trÞ,
còng kh«ng ph¶i tiÕng cêi lªn ¸n nhòng «ng thÇy phï
- TiÕng cêi trong ba bµi ca thuû, thÇy bãi...mµ lµ tiÕng cêi phª ph¸n trong néi bé
79
dao nµy cã g× kh¸c víi tiÕng nh©n d©n nh»m nh¾c nhë nhau tr¸nh nh÷ng thãi h,
cêi ë bµi 1 ? tËt xÊu mµ con ngêi thêng m¾c ph¶i.
- Bµi 2 vµ 3 chÕ giÔu lo¹i ®µn «ng lêi nh¸c:
+ Lo¹i ®µn «ng yÕu ®uèi, kh«ng ®¸ng søc trai, kh«ng
®¸ng mÆt trai. Bµi ca ®· dùng nªn mét bøc tranh thËt
- T¸c gi¶ d©n gi©n cêi hµi híc;
nh÷ng con ngêi nµo trong x· Lµm trai cho ®¸ng søc trai
héi ? Khom lng chèng gèi, g¸nh hai h¹t võng
C©u lôc ®èi lËp víi c©u b¸t cïng nghÖ thuËt phãng
®¹i ®· bËt ra tiÕng cêi. Trong cuéc sèng cã thÓ cã
nh÷ng chµng trai yÕu, nhng kh«ng ai l¹i yÕu ®Õn
møc chØ g¸nh næi hai h¹t võng, h¬n n÷a ph¶i khom l-
ng, chèng gèi !
+ Lo¹i ®µn «ng lêi nh¸c kh«ng cã chÝ lín. H×nh ¶nh
®øc «ng chång hiÖn lªn thËt th¶m h¹i:
Chång ngêi ®i ngîc vÒ xu«i
Chång em ngåi bÕp sê ®u«i con mÌo
NghÖ thuËt ®èi lËp ®· lµm râ sù th¶m h¹i cña «ng
chång. T¸c gi¶ d©n gian ®· tãm ®óng thÇn th¸i nh©n
vËt trong mét chi tiÕt thËt ®¾t, l¹i cã gi¸ trÞ kh¸i qu¸t
cao cho mét lo¹i ®µn «ng Ìo uét, lêi nh¸c, ¨n b¸m vî,
suèt ngµy ru ró ë xã bÕp chØ ®Ó sê ®u«i con mÌo !
Chi tiÕt nµy cßn mang ý nghÜa : anh ta cã kh¸c g×
con mÌo, chØ quanh quÈn xã bÕp. Thùc lµ lo¹i ®µn
«ng v« tÝch sù, kh«ng ®¸ng mÆt nam nhi.
- Bµi 4 chÕ giÔu lo¹i phô n÷ v« duyªn. Nh÷ng c©u ca
chØ ®äc lªn ®· thÊy buån cêi v× nghÖ thuËt phãng
®¹i tµi t×nh víi trÝ tëng tîng phong phó cña ngêi b×nh
d©n. Trªn ®êi lµm g× cã ngêi phô n÷ nµo nh vËy:
Lç mòi mêi t¸m g¸nh l«ng; Trªn ®Çu nh÷ng r¸c cïng
r¬m
MÆt kh¸c cßn cêi nh÷ng anh chång coi çi g× ë vî
m×nh còng nhÊt, còng ®Ñp, còng ®¸ng yªu. §ång thêi
nh¾c nhë ngêi phô n÷ ph¶i biÕt ®iÒu chØnh m×nh
trong cuéc sèng.
- H cÊu, dùng c¶nh tµi t×nh, kh¸c ho¹ nh©n vËt b»ng
nh÷ng nÐt ®iÓn h×nh víi nh÷ng chi tiÕt cã gi¸ trÞ
kh¸i qu¸t cao.
- Cêng ®iÖu phãng ®¹i trong t¬ng ph¶n ®èi lËp.
- Nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ - Dïng ng«n ng÷ ®êi thêng mµ hµm chøa nhiÒu ý
thuËt mµ ca dao hµi híc hay nghÜa s©u s¾c.
dïng ? Gîi ý:
- Lµm trai cho ®¸ng nªn trai
80
¨n c¬m víi vî l¹i nµi vÐt niªu.
- Lµm trai cho ®¸ng nªn trai
- Cho HS viÕt nh÷ng c©u Vãt ®òa cho dµi ¨n vông c¬m con.
ca dao hµi híc phª ph¸n thãi - Chång ngêi ®¸nh B¾c dÑp §«ng
lêi nh¸c, lª la, ¨n quµ, Chång em ngåi bÕp gi¬ng cung b¾n mÌo
nghiÖn ngËp rîu chÌ, thÇy - Chång ngêi bÓ Së s«ng Ng«
bãi, thÇy ®Þa lÝ... Chång em ngåi bÕp rang ng« ch¸y quÇn.
( Mçi tæ cïng nhau ®äc, cö - Hßn ®Êt mµ biÕt nãi n¨ng
1 HS viÕt, sau ®ã ®em Th× thÇy ®Þa lÝ hµm r¨ng ch¼ng cßn
giÊy lªn b¶ng ) - ThÇy ®i xem bãi cho ngêi
Sè thÇy th× ®Ó cho ruåi nã b©u...
Ghi nhí:
B»ng nghÖ thuËt trµo léng th«ng minh, hãm hØnh,
nh÷ng tiÕng cêi ®Æc s¾c trong ca dao- tiÕng cêi gi¶i
trÝ, tiÕng cêi tù trµo vµ tiÕng cêi ch©m biÕm phª
- Qua ca dao hµi híc ngêi ph¸n- thÓ hiÖn t©m hån l¹c quan, yªu ®êi vµ triÕt lÝ
b×nh d©n muèn göi g¾m nh©n sinh lµnh m¹nh trong cuéc sèng cßn nhiÒu vÊt
®iÒu g× ? v¶, lo toan cña ngêi b×nh d©n.
II. §äc thªm: Lêi tiÔn dÆn ( TrÝch TiÔn dÆn ngêi
yªu )
1- N¾m ®îc cèt truyÖn
2- Híng dÉn ®äc ®o¹n trÝch
a. PhÇn ®Çu: T©m tr¹ng cña chµng trai trªn ®êng
- HS ®äc phÇn TiÓu dÉn tiÔn dÆn:
SGK - §Çy m©u thuÉn: nöa muèn chÊp nhËn nöa muèn
nÝu kÐo
- DiÔn biÕn t©m tr¹ng Chµng gäi c« g¸i lµ ngêi ®Ñp anh yªu- t×nh c¶m vÉn
chµng trai khi tiÔn ngêi yªu th¾m thiÕt. Nhng c« vÉn ph¶i cÊt bíc theo chång
vÒ nhµ chång ? Th¸i ®é cö - Nh¾n nhñ nh÷ng lêi thuû chung, hÑn nhau Kh«ng
chØ cña chµng trai ? lÊy ®îc nhau mïa h¹, ta sÏ lÊy nhau mïa ®«ng. Kh«ng
lÊy ®îc nhau thêi trÎ, ta sÏ lÊy nhau khi go¸ bôa vÒ
giµ
b. Cö chØ, hµnh ®éng vµ t©m tr¹ng chµng trai lóc ë
nhµ chång cña c« g¸i
- SGK lîc ®i mét ®o¹n c« g¸i bÞ nhµ chång ®¸nh ®Ëp
®Õn ng· l¨n ra bªn miÖng cèi g¹o, bªn m¸ng lîn, ®Ó
b¸t ®Çu ngay b»ng viÖc chµng trai ch¹y l¹i ®ì c« g¸i
dËy, ©n cÇn phñi ¸o, ch¶i l¹i ®Çu cho c«, sau ®ã ®i
- Ph©n tÝch nh÷ng c©u chÆt tre vÒ lµm èng thuèc lam cho c« uèng khái ®au
th¬, nh÷ng chi tiÕt thÓ - Võa xãt xa, võa quyÕt t©m b»ng mäi gi¸ ®ãn c« g¸i
hiÖn th¸i ®é, cö chØ ©n vÒ ®oµn tô víi m×nh
cÇn cña chµng trai ®èi víi
c« g¸i trong nh÷ng ngµy anh
81
cßn lu l¹i ë nhµ chång cña c«
?
TiÕt 31
So¹n
Lµm v¨n
LuyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n tù sù

Gióp H S:
- N¾m ®îc çc lo¹i ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n tù sù.
- BiÕt çch viÕt mét ®o¹n v¨n, nhÊt lµ ë ®o¹n th©n bµi, ®Ó gãp phÇn hoµn thiÖn
mét bµi v¨n tù sù.
- N©ng cao ý thøc t×m hiÓu vµ häc tËp çch viÕt ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n tù sù.
- SGK, SGV
2. Bµi míi:
Gäi HS ®äc SGk I. §o¹n v¨n trong v¨n b¶n tù sù
- Ba phÇn 1-2-3 tr×nh bµy Cã ba ®Æc ®iÓm:
néi dung g× ? 1. §o¹n v¨n lµ mét bé phËn cña v¨n b¶n. Trong v¨n
b¶n tù sù, mçi ®o¹n v¨n thêng cã c©u nªu ý kh¸i qu¸t
thêng gäi lµ c©u chñ ®Ò. Çc c©u kh¸c diÔn ®¹t ý
cô thÓ, nh»m gi¶i thÝch, thuyÕt minh, më réng... cho
c©u chñ ®Ò
2. Mçi v¨n b¶n tù sù thêng gåm nhiÒu ®o¹n v¨n víi
nh÷ng nhiÖm vô kh¸c nhau:
- §o¹n cña phÇn më bµi cã nhiÖm vô giíi thiÖu c©u
chuyÖn
- Çc ®o¹n th©n bµi kÓ diÔn biÕn cña çc sù viÖc,
chi tiÕt
- §o¹n kÕt bµi cã nhiÖm vô kÕt thóc c©u chuyÖn, t¹o
Ên tîng m¹nh mÏ tíi suy nghÜ, c¶m xóc cña ngêi ®äc
3. Néi dung cña mçi ®o¹n v¨n tuy kh¸c nhau, nhng
®Òu cã chung nhiÖm vô lµ thÓ hiÖn chñ ®Ò vµ ý
nghÜa cña v¨n b¶n
II. Çch viÕt ®o¹n v¨n trong bµi v¨n tù sù
82
( Träng t©m )
- HS ®äc SGK vµ tr¶ lêi 1. §o¹n trÝch Rõng xµ nu ( Nguyªn Ngäc )
c©u hái - §· thÓ hiÖn ®óng vµ râ nh÷ng dù kiÕn cña t¸c gi¶
- Néi dung cña ®o¹n më ®Çu vµ kÕt thóc :
- §o¹n v¨n trªn cã thÓ hiÖn + Gièng nhau : C¶ hai ®o¹n ®Òu t¶ c¶nh rõng xµ nu
®óng nh dù kiÕn cña t¸c gi¶ vµ ®Òu tËp trung lµm næi bËt chñ ®Ò cña t¸c phÈm.
kh«ng ? Néi dung vµ giäng Cã ngêi nhËn xÐt ®©y lµ çch kÕt cÊu vßng trßn-
®iÖu ë çc ®o¹n v¨n më më, kÕt h« øng- võa cã t¸c dông b¶o ®¶m tÝnh chÆt
®Çu vµ kÕt thóc cã nÐt g× chÏ cña bè côc võa gãp phÇn thÓ hiÖn chñ ®Ò, gîi
gièng vµ kh¸c nhau ? më suy nghÜ, c¶m xóc cña ngêi ®äc.
+ Kh¸c nhau : Çc ®o¹n më ®Çu t¸c phÈm miªu t¶
c¶nh rõng xµ nu cô thÓ, chi tiÕt vµ "hÕt søc t¹o
h×nh", nh»m t¹o kh«ng khÝ ®Ó më ®Çu c©u
chuyÖn vµ l«i cuèn ngêi ®äc. §o¹n kÕt thóc t¸c phÈm
miªu t¶ c¶nh rõng xµ nu xa mê dÇn vµ bÊt tËn lµm
®äng l¹i trong lßng ngêi ®äc nh÷ng suy ngÉm l¾ng
s©u vÒ sù bÊt diÖt cña rõng c©y, cña vïng ®Êt, cña
søc sèng con ngêi...
- Cã thÓ rót ra:
- Em häc ®îc ®iÒu g× ë çch + Tríc khi viÕt hoÆc kÓ chuyÖn cÇn suy nghÜ, dù
viÕt ®o¹n v¨n cña Nguyªn kiÕn ®o¹n v¨n më bµi vµ ®o¹n v¨n kÕt bµi ®Ó bµi
Ngäc ? v¨n võa chÆt chÏ võa cã søc l«i cuèn, hÊp dÉn ngêi
®äc
+ ë mçi sù viÖc cÇn ph¸c th¶o nh÷ng chi tiÕt. Mçi
chi tiÕt cÇn miªu t¶ nÐt chÝnh, ®Æc s¾c, g©y Ên t-
îng. §Æc biÖt cã sù viÖc, chi tiÕt ph¶i ®îc thÓ hiÖn
râ chñ ®Ò
+ Cè g¾ng thÓ hiÖn më ®Çu, kÕt thóc cã chung mét
giäng ®iÖu, çch kÓ sù viÖc
- Cã thÓ coi ®©y lµ ®o¹n 2. §o¹n v¨n hËu th©n cña chÞ DËu
v¨n trong v¨n b¶n tù sù ®îc - Cã thÓ coi lµ mét ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n tù sù. §o¹n
kh«ng, v× sao ? Theo em nµy thuéc phÇn th©n bµi- phÇn ph¸t triÓn- cña
®o¹n v¨n ®ã thuéc phÇn nµo "truyÖn ng¾n" mµ b¹n HS ®Þnh viÕt. Ngêi viÕt ®·
cña " truyÖn ng¾n" mµ b¹n kÓ mét sù viÖc quan träng lµ" chÞ DËu vÒ lµng vµo
HS ®Þnh viÕt ? thêi ®iÓm Çch m¹ng th¸ng T¸m næ ra". Sù viÖc trªn
®îc kÓ sau phÇn më ®Çu truyÖn ®Ó dÉn nhËp çc
®o¹n tiÕp sau theo ®óng cèt truyÖn mµ b¹n HS ®·
- ViÕt ®o¹n v¨n nµy, b¹n HS dù kiÕn vµ lËp dµn ý
®· thµnh c«ng ë néi dung - B¹n ®· thµnh c«ng khi kÓ l¹i c©u chuyÖn nhng cßn
nµo, néi dung nµo b¹n cßn lóng tóng ë nh÷ng ®o¹n t¶ c¶nh vµ thÓ hiÖn tam
ph©n v©n vµ ®Ó trèng ? tr¹ng cña chÞ DËu
Em h·y viÕt tiÕp vµo nh÷ng HS viÕt tiÕp theo çch nghÜ cña b¶n th©n
chç ®Ó trèng ®ã ®Ó cïng
83
b¹n hoµn chØnh ®o¹n v¨n
®Þnh viÕt.
3. Çch viÕt ®o¹n v¨n trong bµi v¨n tù sù
- Qua kinh nghiÖm cña nhµ - §Ó viÕt ®o¹n v¨n tù sù, cÇn h×nh dung sù viÖc x¶y
v¨n Nguyªn Ngäc vµ thu ra nh thÕ nµo råi lÇn lît kÓ l¹i diÔn biÕn cña nã; chó
ho¹ch tõ hai bµi tËp trªn, em ý sö dông çc ph¬ng tiÖn liªn kÕt c©u ®Ó ®o¹n v¨n
h·y nªu çch viÕt ®o¹n v¨n ®îc m¹ch l¹c, chÆt chÏ.
trong bµi v¨n tù sù ? Ghi nhí: SGK
- Gäi HS ®äc phÇn ghi nhí III. LuyÖn tËp
SGK 1. Bµi tËp 1
- KÓ vÒ sù viÖc ph¸ bom næ chËm cña çc c« g¸i
- §o¹n trÝch kÓ vÒ sù viÖc thanh niªn xung phong thêi chèng MÜ; ë phÇn th©n
g×, ë phÇn nµo, cña v¨n b¶n cña t¸c phÈm " Nh÷ng ng«i sao xa x«i"
tù sù nµo ? - §¸ng lÏ ph¶i dïng ng«i thø nhÊt ( nh©n vËt Ph¬ng
§Þnh xng t«i, kÓ chuyÖn vÒ b¶n th©n m×nh vµ tæ
- §o¹n trÝch chÐp ë ®©y cã thanh niªn xung phong )
mét sè sai sãt vÒ ng«i kÓ, Sai n¨m chç:
h·y chØ râ nh÷ng chç sai ®ã + Da thÞt c« g¸i
råi ch÷a l¹i cho hoµn chØnh. + C« rïng m×nh
+ Ph¬ng §Þnh cÈn thËn
+ C« kho¶ ®Êt
+ Tim Ph¬ng §Þnh còng ®Ëp kh«ng râ
TÊt c¶ ®Òu söa b»ng tõ t«i
- Bµi häc rót ra: Trong v¨n b¶n tù sù, ngêi viÕt cÇn
- Tõ sù ph¸t hiÖn vµ chØnh nhÊt qu¸n vÒ ng«i kÓ. NÕu v¨n b¶n dïng ng«i kÓ
söa ®o¹n trÝch trªn, em cã nµo th× ë çc ®o¹n tiÕp theo cÇn duy tr× ng«i kÓ Êy.
thªm kinh nghiÖm g× khi Cã nh vËy v¨n b¶n tù sù míi chÆt chÏ, lo gÝc, hÊp
viÕt ®o¹n v¨n trong bµi tù sù dÉn vµ thuyÕt phôc ngêi ®äc
? 2. Bµi tËp 2
VÒ nhµ
Chó ý: Bµi tËp yªu cÇu diÔn t¶ cö chØ vµ t©m tr¹ng
cña c« g¸i. Nh vËy cã hai ý cÇn viÕt
84
TiÕt 32
So¹n :
V¨n
¤n tËp v¨n häc d©n gian ViÖt Nam

Gióp H S:
- Cñng cè, hÖ thèng ho¸ ç kiÕn thøc vÒ v¨n häc d©n gian ViÖt Nam ®· häc: kiÕn
thøc chung, kiÕn thøc vÒ thÓ lo¹i vµ kiÕn thøc vÒ t¸c phÈm v¨n häc ( ®o¹n trÝch ).
- BiÕt vËn dông ®Æc trng çc thÓ lo¹i cña v¨n häc d©n gian ®Ó ph©n tÝch çc t¸c
phÈm cô thÓ.
- SGK, SGV
- §äc thuéc lßng nh÷ng bµi ca dao hµi híc trong SGK. Nªu ý nghÜa cña bµi ca thø
nhÊt ?
- §äc nh÷ng bµi ca dao phª ph¸n nh÷ng «ng chång v« tÝch sù, thÇy cóng, thÇy bãi,
thÇy ®Þa lÝ...?
2. Bµi míi:
Gi¸o viªn nªu c©u hái trong I. Néi dung «n tËp
SGK , yªu cÇu HS tr¶ lêi 1. Çc ®Æc trng c¬ b¶n cña v¨n häc d©n gian:
nhanh ( §©y lµ phÇn kiÓm - VHDG lµ nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ
tra kiÕn thøc ®· häc ) truyÒn miÖng ( tÝnh truyÒn miÖng )
- VHDG lµ s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thÓ
( tÝnh tËp thÓ )
G¾n víi çc sinh ho¹t céng ®ång
2. ThÓ lo¹i
85
HS nªu ®îc 12 thÓ lo¹i. Nªu ®îc ®Æc trng mét çch
ng¾n gän cña çc thÓ lo¹i: sö thi anh hïng, truyÒn
thuyÕt, truyÖn cæ tÝch, truyÖn cêi, ca dao, truyÖn
th¬
a. Sö thi anh hïng: T¸c phÈm tù sù. KÓ vÒ cuéc ®êi
vµ sù nghiÖp cña çc tï trëng anh hïng, tiªu biÓu cho
céng ®ång. Dung lîng lín ( §¨m S¨n )
b. TruyÒn thuyÕt: T¸c phÈm tù sù kÓ vÒ sù kiÖn vµ
nh©n vËt cã liªn quan tíi lÞch sö theo xu híng lÝ tëng
ho¸.
( An D¬ng V¬ng vµ MÞ Ch©u-Träng Thuû )
c. TruyÖn cæ tÝch: T¸c phÈm tù sù thêng miªu t¶
cuéc ®êi vµ sè phËn bÊt h¹nh cña ngêi l¬ng thiÖn, thÓ
hiÖn íc m¬ ®«Ø ®êi cña hä. Thêng cã yÕu tè thÇn k×
( TÊm Çm )
d. TruyÖn cêi: T¸c phÈm tù sù thêng rÊt ng¾n gän
dôa vµo yÕu tè bÊt ngê t¹o nªn tiÕng cêi. Mang ý
nghÜa kh«i hµi hoÆc phª ph¸n ( Tam ®¹i con gµ, Nh-
ng nã ph¶i b»ng hai mµy )
e. Ca dao: T¸c phÈm tr÷ t×nh. ThÓ hiÖn t×nh c¶m cña
con ngêi. Cã ca dao than th©n, yªu th¬ng, t×nh nghÜa,
ca dao hµi híc.
g. TruyÖn th¬: Lêi th¬ kÕt hîp víi tù sù, dung lîng
lín. Néi dung thêng ph¶n ¸nh mèi t×nh oan nghiÖt cña
®«i nam n÷ thanh niªn ( TiÔn dÆn ngêi yªu )
LËp b¶ng:
TruyÖn C©u nãi Th¬ ca S©n
d©n gian d©n gian d©n gian khÊu
d©n gian
ThÇn tho¹i Tôc ng÷ Ca dao ChÌo
TruyÒn thuyÕt C©u ®è VÌ Tuång
Sö thi
Cæ tÝch
TruyÖn cêi
TruyÖn ngô
ng«n
TruyÖn th¬
3. LËp b¶ng so s¸nh
GV kiÓm tra viÖc so¹n bµi
ë nhµ cña HS vÒ c©u hái
nµy 4. Ca dao thêng lµ lêi cña ngêi b×nh d©n, th©n phËn
thÊp. Thêng ®Ò cËp tíi t×nh c¶m quª h¬ng, gia ®×nh,
t×nh yªu løa ®«i...
86
NghÖ thuËt: hay sö dông so s¸nh, Èn dô, ®èi, khoa tr-
¬ng, ®iÖp tõ, ®iÖp ng÷...
II. Bµi tËp vËn dông
5.Ca dao
- Çc tæ cïng nhau lµm a. §iÒn: GV gîi ý mét sè c©u
viÖc. Mçi tæ cö 1 HS viÕt, - Th©n em nh tr¸i bÇn tr«i
sau ®ã ®äc tríc líp bµi 5 Giã dËp sãng dåi biÕt tÊp vµo ®©u
- Th©n em nh giÕng gi÷a ®µng
Ngêi kh«n röa mÆt, ngêi phµm röa ch©n
- Th©n em nh h¹t cau kh«
KÎ thanh tham máng, ngêi th« tham dµy
- Th©n em nh h¹t ma rµo

H¹t r¬i xuèng ®Êt, h¹t vµo vên hoa
...
- ChiÒu chiÒu ra ®øng ngâ sau
Ngãng vÒ quª mÑ ruét ®au chÝn chiÒu
- ChiÒu chiÒu l¹i nhí chiÒu chiÒu
Nhí ngêi yÕm tr¾ng d¶i ®iÒu th¾t lng
- ChiÒu chiÒu s¸ch giá h¸i rau
Nh×n lªn mé mÑ ruét ®au nh dÇn
- ChiÒu chiÒu ra ®øng bê s«ng
Muèn vÒ quª mÑ mµ kh«ng cã ®ß
- ChiÒu chiÒu m©y phñ S¬n Trµ
Lßng ta th¬ng b¹n níc m¾t vµ trén c¬m
c.T×m thªm mét sè c©u ca dao nãi vÒ
+ ChiÕc kh¨n, chiÕc ¸o
- Göi kh¨n, göi ¸o, göi lêi
Göi ®«i chµng m¹ng cho ngêi ®µng xa
- Nhí khi kh¨n göi trÇu trao
MiÖng chØ cêi nô biÕt bao nhiªu t×nh
- Ngêi vÒ ®Ó ¸o l¹i ®©y
§Ó ®ªm em ®¾p. ®Ó ngµy em th¬ng
- Ngêi vÒ ®Ó ¸o l¹i ®©y
Phßng khi giã b¾c, giã t©y l¹nh lïng
- ¸o x«ng h¬ng cña chµng v¾t m¾c
§ªm em n»m em ®¾p lÊy h¬i
+ C©y ®a, bÕn níc, con thuyÒn:
- C©y ®a cò, bÕn ®ß xa
Bé hµnh cã nghÜa, n¾ng ma còng chê
- Tr¨m n¨m ®µnh lçi hÑn hß
C©y ®a bÕn cò, con ®ß kh¸c ®a
- ThuyÒn ¬i cã nhí bÕn ch¨ng
87
BÕn th× mét d¹ kh¨ng kh¨ng ®îi thuyÒn
* Çc c©u kh¸c HS lµm vµo vë
III. Ho¹t ®éng ngoµi giê:
ChuyÓn ®o¹n trÝch ChiÕn th¾ng Mtao Mx©y thµnh
ho¹t c¶nh ®Ó tr×nh diÔn
TiÕt 33
So¹n:
Lµm v¨n
Ra ®Ò lµm v¨n sè 3 ( vÒ nhµ )

Gióp H S:
I. §èi víi phÇn tr¶ bµi sè 2:
- NhËn râ nh÷ng u ®iÓm vµ nhîc ®iÓm vÒ néi dung vµ h×nh thøc cña bµi viÕt,
®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng chän sù viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu kÕt hîp çc yÕu tè miªu t¶,
biÓu c¶m.
- Rót ra bµi häc kinh nghiÖm vµ cã ý thøc båi dìng thªm n¨ng lùc viÕt v¨n tù sù ®Ó
chuÈn bÞ tèt cho bµi viÕt sau.
II. §èi víi bµi viÕt sè 3:
- Cñng cè vµ n¨ng cao kÜ n¨ng viÕt baig v¨n tù sù.
- VËn dông kiÕn thøc kÜ n¨ng ®îc häc vµ rót kinh nghiÖm tõ bµi v¨n sè 2 ®Ó viÕt
®îc mét bµi v¨n tù sù cã mét sè yÕu tè h cÊu

- ThiÕt kÕ ®Ò bµi
)
2. Bµi míi
88
I. ChÐp l¹i ®Ò GV ®äc l¹i ®Ò ( TiÕt 7)
II. Nªu yªu cÇu cña ®Ò
- §Ò yªu cÇu lµm næi bËt - Ph¶i béc lé nh÷ng c¶m xóc vµ suy nghÜ cña b¶n
néi dung g×? Ph¬ng thøc th©n vÒ nh÷ng ngµy ®Çu tiªn vµo trêng( Xem tiÕt 7)
biÓu ®¹t chÝnh? - C¶m xóc ph¶i ch©n thµnh, kh«ng khu«n s¸o, kh«ng
gi¶ t¹o, ®îc bé lé râ rµng, tinh tÕ...
III. NhËn xÐt bµi lµm 1. HS tù nhËn xÐt bµi cña m×nh
- §èi chiÕu víi çc yªu cÇu võa nªu xem bµi cña m×nh
®· ®óng yªu cÇu, ®óng ph¬ng thøc biÓu ®¹t cha?
- Bµi ®· huy ®éng kiÕn thøc ra sao?
- §· ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu nµo? Cßn thiÕu
nh÷ng g×?
- NÕu viÕt l¹i th× sÏ bæ sung nh thÕ nµo?( VÒ kÜ
n¨ng viÕt bµi, hÖ thèng ý, diÔn ®¹t, bè côc, tr×nh
bµy, chÝnh t¶, ng÷ ph¸p...)
2. GV nhËn xÐt bµi lµm cña HS
a. u ®iÓm
HÇu hÕt çc em lµm ®óng yªu cÇu
- Mét sè em viÕt cã c¶m xóc ch©n thµnh,diÔn ®¹t t-
¬ng ®èi xu«i
+10 To¸n 2: Thanh Mai, Hoµng Mai, Cêng, Hoµng,
H¬ng Th¶o
+ 10 LÝ:Trêng S¬n, Hµ, TrÇn §øc, H»ng,Huy Hïng,
D¬ng Trang
+ 10 Ho¸: Khoa, Ngäc Anh, Ly
- Mét sè em ®· cã ý thøc trong tr×nh bµy bµi, ch÷ rã
rµng
+10 To¸n 2: Thuú Linh, Ngäc Linh, Thuû, Hoµng Mai,
Thu Th¶o
+ 10 LÝ: D¬ng §øc, Th¶o, Tïng B, Hµ
+ 10 Ho¸: Thu H¬ng, Ly, Th¶o, Cóc
b. Nhîc ®iÓm
- Mét vµi em cßn xa ®Ò, ®Þnh híng cha râ:
HuyÒn Trang, Thanh Tïng (10 To¸n 2) Duy,
Kiªn( LÝ)
- Mét sè Ýt cßn cha thËt cè g¾ng ®Çu t suy nghÜ khi
lµm bµi
+ 10 To¸n 2:Kiªn, HiÕu, H¶i
+ 10 LÝ: Kiªn, HiÕu, H¶i
+ 10 Ho¸: Long, D¬ng Thµnh, Tu©n, Th, Toµn,
Th¾ng, Doan, Minh Thµnh...
- §Æc biÖt cßn nhiÒu em cÈu th¶ trong viÖc tr×nh
bµy, viÐt t¾t tuú tiÖn, thiÕu dÊu, thiÕu nÐt viÕt sè
89
kh«ng ®óng nguyªn t¾c...
+ 10 To¸n 2:Kiªn,M¹nh, Hng, Trêng, H¬ng Th¶o,
Ph¹m Tïng, HiÕu, Thanh Tïng
+ 10 LÝ: HiÕu, T©n, ThÕ Hïng, Huy Hïng...
+ 10 Ho¸: Long, Oanh, Phîng, Huy Hïng, Hµ, Thanh
Minh, Doan, Huy, Minh Thµnh,...
- DiÔn ®¹t cßn lóng tóng; Cßn dïng v¨n nãi
+ 10 To¸n 2: HuyÒn Trang, Duy, ViÖt, Thanh Tïng,
H¶i, ...
+ 10 LÝ: Cêng, Tïng B, L©m, Träng...
+10 Ho¸: Oanh, , Th¾ng, Minh Thµnh,Phîng...
- Mét sè em cßn sai chÝnh t¶, ch÷ xÊu
+ 10 To¸n 2: ViÖt, HuyÒn Trang, Ph¹m Tïng...
IV. Ch÷a lçi + 10 LÝ: Tïng A, ThÕ Hïng, Cêng, Lîng,T©n, Träng,
- GV trao ®æi víi HS vÒ §«ng, HiÕu...
nh÷ng lêi nhËn xÐt ,Hs +10 Ho¸: Xu©n Minh, Tu©n,V¨n Thµnh, Th,Huy,
nhËn ra lçi Long, Th¾ng,§oan...
V. Tr¶ bµi, biÓu d¬ng,
®äc mét bµi hay trong líp - Söa lçi vÒ chÝnh t¶, diÔn ®¹t
- 10 To¸n 2: Thanh Mai, Hoµng Mai

- 10 LÝ; Trêng Son
- 10 Ho¸: Khoa
TiÕt 54
So¹n: 29-12-2007
Lµm v¨n

Gióp H S
- Quen víi çch lµm bµi gåm cã hai phÇn: Tr¾c nghiÖm vµ tù luËn
- Cñng cè bµi ph©n tÝch t¸c phÈm v¨n häc
- ThÊy ®îc çc ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu trong bµi viÕt cña m×nh. Tõ ®ã ®Ò ra
ph¬ng híng ph¸t huy vµ çch thøc söa ch÷a

90
2. Bµi míi
I. Nªu yªu cÇu cña ®Ò ( Xem tiÕt 49+50)

- §Ò yªu cÇu lµm næi bËt
néi dung g×? Ph¬ng thøc
biÓu ®¹t chÝnh?
III. NhËn xÐt bµi lµm

1. HS tù nhËn xÐt bµi cña m×nh
®· ®óng yªu cÇu, ®óng ph¬ng thøc biÓu ®¹t cha?
nh÷ng g×?
2. GV nhËn xÐt bµi lµm cña
a. Tr¾c nghiÖm
- Mét sè em lµm tèt ®¹t ®iÓm tèi ®a
+10 To¸n 2: Thanh Mai, Thuû
+ 10 LÝ: Cêng, H¶i
b. Bµi v¨n
- Mét sè em ®· cã ý thøc viÕt ®óng kiÓu bµi, v¨n
ph©n tÝch t¬ng ®èi s©u s¾c, cã c¶m xóc
+10 To¸n 2: Thuú Linh, Ngäc Linh, Thanh Mai,
Hoµng Mai,
+ 10 LÝ: Thanh S¬n, Th¶o, NhÊt
+ 10 Ho¸: Thu H¬ng, Th¶o, Cóc
b. Nhîc ®iÓm
- Mét vµi em cha thËt cè g¾ng ®Çu t suy nghÜ khi
lµm bµi
+ 10 To¸n 2: Trêng, HuyÒn Trang, ViÖt
+ 10 LÝ: Kiªn, HiÕu, H¶i
+ 10 Ho¸: Long, Th, Toµn, Th¾ng, Minh Thµnh...
91
bµy, viÐt t¾t tuú tiÖn, thiÕu dÊu, thiÕu nÐt viÕt sè
+ 10 To¸n 2: HuyÒn Trang, ViÖt, Duy, V¨n §øc
+ 10 LÝ: Ngäc Linh, §«ng, NguyÔn Huy Hïng, Vò
Trang, Lîng, H»ng, Kiªn...
+ 10 Ho¸: §oan, Hoa, K× Anh, NhÊt, Thanh Minh…
H¶i, ...
+ 10 LÝ: H¶I, HiÕu, Cêng, TrÇn §øc...
+10 Ho¸: Minh Thµnh, HiÕu, Th¾ng, TuÊn...
- Mét sè em ch÷ cßn xÊu, Èu
+ 10 To¸n 2: Kiªn, NguyÔn Trang, Thanh Tïng,
NguyÔn Trung §øc, HiÕu...
+ 10 LÝ: Tïng A, ThÕ Hïng, Cêng, Lîng, Träng, §«ng,
IV. Ch÷a lçi HiÕu...
- GV trao ®æi víi HS vÒ +10 Ho¸: Xu©n Minh, Tu©n, Th, Huy, Long,
nh÷ng lêi nhËn xÐt ,HS Th¾ng...
nhËn ra lçi
V. Tr¶ bµi, biÓu d¬ng, - Söa lçi vÒ chÝnh t¶, diÔn ®¹t
®äc mét bµi hay trong líp
- 10 To¸n 2: Thanh Mai, Hoµng Mai

- 10 LÝ; Thanh S¬n
TiÕt 55
So¹n: 10-1-2008
Lµm v¨n
Tr×nh bµy mét vÊn ®Ò

Gióp H S
- N¾m ®îc yªu cÇu vµ çch thøc tr×nh bµy mét vÊn ®Ò
- M¹nh d¹n, b×nh tÜnh, tù tin khi tr×nh bµy mét vÊn ®Ò

- SGK, SGV
92
2. Bµi míi:
I.TÇm quan träng cña viÖc tr×nh bµy mét vÊn ®Ò
Trong cuéc sèng còng nh trong häc tËp, nhiÒu lóc
chóng ta cÇn ph¶i tr×nh bµy mét vÊn ®Ò nµo ®ã tríc
tËp thÓ hoÆc tríc ngêi kh¸c ®Ó bµy tá nguyÖn väng,
suy nghÜ, nhËn thøc cña m×nh còng nh thuyÕt phôc
hä th«ng c¶m vµ ®ång t×nh víi m×nh
II. C«ng viÖc chuÈn bÞ
Gi¶ ®Þnh chóng ta tr×nh bµy vÊn ®Ò: "Thêi trang vµ
cuéc sèng"
1. Chän vÊn ®Ò tr×nh bµy vÝ dô vÊn ®Ò:"Trang
- §Ò tµi cã thÓ bao gåm phôc víi vÎ ®Ñp duyªn d¸ng cña phô n÷"
nh÷ng vÊn ®Ò nµo? - Trang phôc lµ ngêi b¹n ®ång hµnh thuû chung cña
- X¸c ®Þnh nªn chän vÊn con ngêi, ®Æc biÖt lµ ngêi phô n÷, tõ xa ®Õn nay
®Ò nµo, lÝ do chän + C¬m ¨n ¸o mÆc lµ nhu cÇu tèi thiÓu cña con ngêi
- LËp ®Ò c¬ng + Trang phôc lµm ®Ñp cho con ngêi, ®Æc biÖt lµ
ngêi phô n÷
+ VÎ ®Ñp cña mçi ngêi t¨ng vÎ ®Ñp cña c¶ céng ®ång
- Trang phôc ®Ñp kh«ng thÓ thay thÕ ®îc vÎ ®Ñp
vÒ tÝnh nÕt, t©m hån con ngêi
+ Çi nÕt ®¸nh chÕt çi ®Ñp
+ VÎ ®Ñp vÒ trang phôc lµ vÎ ®Ñp bªn ngoµi, dÔ
thÊy nhng chãng phai. VÎ ®Ñp vÒ t©m hån khã thÊy
nhng cµng l©u cµng ®Ëm cµng s¸ng, cµng lµm t¨ng
gi¸ trÞ con ngêi
+ CÇn chó ý ph¶i võa ®Ñp ngêi võa ®Ñp nÕt
- Çi ®Ñp ç nh©n ph¶i thèng nhÊt hµi hoµ víi céng
®ång
+ Kh«ng lËp dÞ, t¸ch biÖt
+ Ph¶i hµi hoµ gi÷a truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i, gi÷a
bªn trong vµ bªn ngoµi
2. LËp dµn ý
Trªn c¬ së çc ý ®· chän HS lËp dµn ý
- Cã mÊy bíc khi tr×nh bµy? - Dµn ý còng gièng nh mét bµi v¨n
III. Tr×nh bµy
Th«ng thêng cã ba bíc
1. B¾t ®Çu tr×nh bµy- Thñ tôc cÇn thiÕt ( §Æt vÊn
93
®Ò)
- Chµo cö to¹ vµ mäi ngêi b»ng lêi lÏ ng¾n gän ®Çy
®ñ nhÊt
- Nªu lÝ do tr×nh bµy
2. Tr×nh bµy néi dung chÝnh
3. KÕt thóc vµ çm ¬n
- Tãm t¾t nhÊn m¹nh mét sè ý chÝnh
- Çm ¬n ngêi nghe
Ghi nhí
Gäi HS ®äc phÇn ghi nhí SGK
IV LuyÖn tËp
T¹i líp bµi 2 GV gîi ý ®Ò tµi:
An toµn giao th«ng lµ h¹nh phóc cña mçi ngêi
1. MÊt an toµn giao th«ng ®ang lµ t×nh tr¹ng phæ
biÕn ®¸ng b¸o ®éng hiÖn nay ë níc ta( DÉn sè liÖu
cô thÓ)
2. MÊt an toµn giao th«ng ®· vµ ®ang g©y tai ho¹
cho nhiÒu ngêi:
- Nguy hiÓm ®Õn tÝnh m¹ng
- Ngêi bÞ th¬ng sau tai n¹n lµ mét g¸nh nÆng cho gia
®×nh vµ x· héi
- ThiÖt h¹i vÒ vËt chÊt
- G©y ïn t¾c giao th«ng, lµm l·ng phÝ thêi gian, ¶nh
hëng ®Õn søc khoÎ c«ng viÖc cña nhiÒu ngêi
3. Lµm thÕ nµo ®Ó lËp l¹i an toµn giao th«ng?
- X©y dùng c¬ së h¹ tÇng giao th«ng
- N©ng cao chÊt lîng çc ph¬ng tiÖn tham gia giao
th«ng: CÊm çc xe hÕt thêi h¹n sö dông, cÊm c«ng
n«ng, xe tù chÕ...
- §Æc biÖt lµ gi¸o dôc, n©ng cao ý thøc t«n träng luËt
lÖ giao th«ng cña ngêi tham gia: §i ®óng tèc ®é, ®éi
mò b¶o hiÓm khi ®i xe g¾n m¸y...
94
TiÕt 56
So¹n: 11-1-2008
Lµm v¨n
LËp kÕ ho¹ch ç nh©n

Gióp H S
- N¾m ®îc yªu cÇu cña mét b¶n kÕ ho¹ch ç nh©n
- BiÕt x¸c ®Þnh môc tiªu, ®Þnh liÖu kÕ ho¹ch khoa häc vµ viÕt tµnh b¶n kÕ
ho¹ch ç nh©n
- Cã ý thøc vµ thãi quen lµm viÖc theo kÕ ho¹ch mét çch khoa häc
- SGK, SGV

Lªn b¶ng tr×nh bµy vÊn ®Ò ®· chuÈn bÞ
2. Bµi míi:
I. Sù cÇn thiÕt cña viÖc lËp kÕ ho¹ch ç nh©n
- KÕ ho¹ch ç nh©n lµ g×? - KÕ ho¹ch ç nh©n lµ b¶n dù kiÕn néi dung, çch
thøc hµnh ®éng vµ ph©n bè thêi gian ®Ó hoµn thµnh
mét c«ng viÖc nhÊt ®Þnh
95
- LËp kÕ ho¹ch ç nh©n cã - Gióp ta h×nh dung tríc c«ng viÖc cÇn lµm, ph©n
t¸c dông g×? phèi thßi gian hîp lÝ, chñ ®éng trong c«ng viÖc
- LËp kÕ ho¹ch ç nh©n lµ thÓ hiÖn mét phong çch
lµm viÖc khoa häc
II. Çch lËp kÕ ho¹ch ç nh©n
- §äc vÝ dô SGK, em h·y - Gåm hai phÇn, ngoµi tªn gäi
cho biÕt b¶n kÕ ho¹ch ç - PhÇn 1: Hä tªn, n¬i lµm viÖc, häc tËp cña ngêi lËp
nh©n gåm mÊy phÇn ? kÕ ho¹ch
- PhÇn 2: Néi dung c«ng viÖc cÇn lµm, thêi gian,
®Þa ®iÓm tiÕn hµnh, dù kiÕn kÕt qu¶ ®¹t ®îc
* Chó ý: NÕu lËp cho riªng m×nh th× kh«ng cÇn ghi
hä tªn, lêi v¨n ng¾n gän, cÇn thiÕt cã thÓ kÎ b¶ng
Ghi nhí:
Gäi HS ®äc SGK
III.LuyÖn tËp
T¹i líp Bµi 1 vµ 2
1. Bµi 1
- §©y lµ thêi gian biÓu trong mét ngµy, kh«ng ph¶i
kÕ ho¹ch ç nh©n
2. Bµi 2:
Néi dung cÇn bæ sung
- ViÕt dù th¶o b¸o ço, dù kiÕn néi dung:
+ KiÓm ®iÓm qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô cña chi
®oµn nh÷ng viÖc ®· lµm ®îc vµ cha lµm ®îc, kÕt
qu¶ cô thÓ
+ Nguyªn nh©n
+ Ph¬ng híng c«ng t¸c trong nhiÖm k× tíi
- Çch thøc tiÕn hµnh ®¹i héi
+ Thêi gian, ®Þa ®iÓm
+ Ai ®¶m nhiÖm c«ng t¸c tæ chøc, trang hoµng cho
®¹i héi
+ BÝ th b¸o ço
+ §Ò cö, øng cö vµo BCH
+ Ban kiÓm phiÕu
* TÊt c¶ ph¶i cã ý kiÕn tham gia cña c« chñ nhiÖm
líp vµ duyÖt BCH §oµn trêng
VÒ nhµ Bµi 3
96
TiÕt 57
So¹n
V¨n
Phó s«ng b¹ch §»ng
Tr¬ng H¸n Siªu

Gióp HS:
- C¶m nhËn ®îc néi dung yªu níc vµ t tëng nh©n v¨n cña bµi Phó s«ng B¹ch
§»ng. Néi dung yªu níc thÓ hiÖn ë niÒm tù hµo vÒ chiÕn c«ng lÞch sö vµ
chiÕn c«ng thêi TrÇn trªn dßng s«ng B¹ch §»ng. T tëng nh©n v¨n thÓ hiÖn
qua viÖc ®Ò cao vai trß, vÞ trÝ ®øc ®é cña con ngêi, coi ®©y lµ nh©n tè
quyÕt ®Þnh ®èi víi sù nghiÖp cøu níc
- ThÊy ®îc nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña thÓ phó vÒ çc mÆt kÕt cÊu, h×nh t-
îng nghÖ thuËt, lêi v¨n, tõ ®ã biÕt çch ph©n tÝch mét bµi phó cô thÓ
- Båi dìng lßng yªu níc, niÒm tù hµo d©n téc, ý thøc tr©n träng nh÷ng ®Þa
danh lÞch sö, nh÷ng danh nh©n lÞch sö
- SGK, SGV
97
2. Bµi míi:
I.T×m hiÓu chung
Gäi HS ®äc phÇn tiÓu dÉn 1. T¸c gi¶ Tr¬ng H¸n Siªu (?-1354)
SGK -Quª thµnh phè Ninh B×nh
- SGK ®· cung cÊp nh÷ng - TÝnh t×nh c¬ng trùc, häc vÊn uyªn th©m, sinh thêi
th«ng tin g× vÒ t¸c gi¶ ? ®îc çc vua TrÇn tin dïng, nh©n d©n kÝnh träng.
Tõng gi÷ chøc Hµn l©m häc sÜ, lµm m«n kh¸ch cña
TrÇn Hng §¹o
- Em biÕt g× vÒ con s«ng - S«ng B¹ch §»ng n¬i ghi dÊu nhiÒu chiÕn c«ng
B¹ch §»ng? chèng ngo¹i x©m: 938, 981, 1288
- Lµ c¶m høng cña nhiÒu t¸c gi¶: B¹ch §»ng giang-
TrÇn Minh T«ng, B¹ch §»ng h¶i khÈu- NguyÔn Tr·i,
HËu B¹ch §»ng giang phó- NguyÔn Méng Tu©n...
Trong ®ã næi tiÕng nhÊt lµ Tr¬ng H¸n Siªu víi B¹ch
§»ng giang phó
- §Æc ®iÓm cña thÓ phó ? - Lµ mét thÓ v¨n vÇn, dïng ®Ó t¶ c¶nh, phong tôc,
kÓ sù viÖc, bµn chuyÖn ®êi...Thêng gåm 4 ®o¹n:
më, gi¶i thÝch, b×nh luËn, kÕt
II. §äc-hiÓu
- Gäi HS ®äc-Yªu cÇu thÓ 1. H×nh tîng nh©n vËt kh¸ch
hiÖn ®îc niÒm tù hµo vÒ - Trong bµi phó thêng cã nh©n vËt kh¸ch, cã thÓ lµ
chiÕn c«ng trªn dßng s«ng t¸c gi¶ còng cã thÓ lµ mét nh©n vËt mµ t¸c gi¶ s¸ng
lÞch sö t¹o nªn. Trong bµi nµy chÝnh lµ t¸c gi¶
- Môc ®Ých d¹o ch¬i thiªn - K«ng chØ ®Ó thëng thøc vÎ ®Ñp ®Êt níc mµ cßn
nhiªn, chiÕn ®Þa cña nh©n nghiªn cøu c¶nh trÝ, båi bæ kiÕn thøc
vËt kh¸ch ? - XuÊt hiÖn víi t thÕ cña ngêi cã t©m hån kho¸ng ®¹t,
- Kh¸ch lµ ngêi cã tr¸ng chÝ, cã hoµi b·o lín lao:
t©m hån nh thÕ nµo? N¬i cã ngêi ®i ®©u mµ ch¼ng biÕt
§Çm V©n Méng chøa vµi tr¨m trong d¹ còng nhiÒu
Mµ tr¸ng chÝ bèn ph¬ng vÉn cßn tha thiÕt
- C¶m xóc cña kh¸ch tríc -Çi tr¸ng chÝ gîi lªn qua çc ®Þa danh. Cã hai lo¹i:
khung c¶nh thiªn nhiªn s«ng mét lµ cña Trung Quèc, "§i" b»ng s¸ch vë b»ng trÝ t-
B¹ch ®»ng: PhÊn khëi, tù ëng tîng; hai lµ nh÷ng ®Þa danh cña ®Êt ViÖt. ®©y
hµo? Buån th¬ng, nuèi tiÕc lµ nh÷ng c¶nh thùc. HiÖn lªn mét B¹ch ®»ng hïng vÜ,
v× nh÷ng gi¸ trÞ ®ang lïi hoµnh tr¸ng, song còng ¶m ®¹m h¾t hiu
vµo dÜ v·ng? - Tríc c¶nh ®ã, t¸c gi¶ võa vui, tù hµo võa buån ®au,
tiÕc nuèi. Vui v× c¶nh hïng vÜ, nªn th¬, tù hµo tríc
dßng s«ng lÞch sö ®· ghi bao chiÕn tÝch; buån ®au
v× chiÕn trêng xa mét thêi oanh liÖt nay tr¬ träi
hoang vu, dßng thêi gian ®ang xo¸ nhoµ bao dÊu vÕt
2. H×nh tîng çc b« l·o
98
-Vai trß cña çc b« l·o trong - Nh©n vËt tËp thÓ çc b« l·o cã thÓ cã thËt, còng cã
bµi phó? ChiÕn tÝch trªn thÓ do t¸c gi¶ tëng tîng ra, lµ t©m t t×nh c¶m cña
s«ng B¹ch ®»ng ®· ®îc gîi chÝnh t¸c gi¶ hiÖn thµnh
lªn nh thÕ nµo qua lêi kÓ - Sau mét håi håi tëng vÒ trËn Ng« chóa ph¸ Ho»ng
cña çc b« l·o? Th¸i ®é Thao, çc b« l·o kÓ vÒ chiÕn tÝch Trïng Hng nhÞ
giäng ®iÖu cña hä trong khi th¸nh b¾t ¤ M·. Lêi kÓ theo diÔn biÔn sù viÖc khiÕn
kÓ chuyÖn? cho ngêi nghe h×nh dung hÕt sù gi»ng co quyÕt liÖt
vµ sù th¾ng lîi cña qu©n ta
Th¸i ®é giäng ®iÖu ®Çy nhiÖt huyÕt, tù hµo lµ c¶m
høng cña ngêi trong cuéc. Lêi kÓ c« ®äng, sóc tÝch
- Qua lêi b×nh luËn cña çc kh¸i qu¸t mµ hÕt søc sinh ®éng
b« l·o( ®o¹n Tuy nhiªn: Tõ - Lêi b×nh luËn ®· chØ ra nguyªn nh©n ta th¾ng,
cã vò trô...lÖ chan), trong ®Þch thua: Trêi cho ta thÕ hiÓm, nhng ®iÒu quyÕt
çc yÕu tè: ®Þa thÕ nói ®Þnh lµ ta cã nh©n tµi gi÷ cuéc ®iÖn an
s«ng, con ngêi, theo em yÕu K×a trËn B¹ch §»ng mµ ®¹i th¾ng
tè nµo gi÷ vai trß quan träng Bëi ®¹i v¬ng coi thÕ giÆc nhµn
nhÊt lµm nªn chiÕn th¾ng ( Nãi thªm vÒ c©u tr¶ lëi cña TrÇn Quèc TuÊn víi vua
B¹ch ®»ng ? TrÇn Nh©n T«ng)
- Trong çc nh©n tè ®ã th× yÕu tè con ngêi quan
träng nhÊt:
Bëi ®©u ®Êt hiÓm cèt m×nh ®øc cao
- Lêi ca cña çc b« l·o vµ lêi - Kh¼ng ®Þnh ®Þa linh bëi nh©n kiÖt, nªu cao vai
ca nèi tiÕp cña kh¸ch nh»m trß vµ vÞ trÝ cña con ngêi. Lêi ca kÕt thóc bµi võa
kh¼ng ®Þnh ®iÒu g×? mang niÒm tù hµo d©n téc võa thÓ hiÖn t tëng nh©n
v¨n cao ®Ñp
Cñng cè
- Gi¸ trÞ néi dung: Phó s«ng B¹ch §»ng lµ t¸c phÈm
tiªu biÓu cña v¨n häc yªu níc thêi LÝ -TrÇn. Bµi phó
®· thÓ hiÖn lßng yªu níc vµ niÒm tù hµo d©n téc- tù
hµo vÒ truyÒn thèng anh hïng bÊt khuÊt vµ truyÒn
thèng ®¹o lÝ nh©n nghÜa s¸ng ngêi cña d©n téc ViÖt
Nam. T¸c phÈm còng thÓ hiÖn t tëng nh©n v¨n cao
®Ñp qua viÖc ®Ò cao vai trß vÞ trÝ cña con ngêi
- Gi¸ trÞ nghÖ thuËt: Phó s«ng B¹ch ®»ng lµ ®Ønh
cao nghÖ thuËt cña thÓ phó trong v¨n häc ViÖt Nam
thêi trung ®¹i
99
TiÕt 58+59+60
So¹n
V¨n
§¹i ço b×nh ng«
NguyÔn Tr·i

Gióp HS:
- N¾m ®îc nh÷ng nÐt chÝnh vÒ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp v¨n häc cña NguyÔn Tr·i-
mét nh©n vËt lÞch sö, mét danh nh©n v¨n ho¸ thÕ giíi vµ vÞ trÝ cña «ng trong lÞch
sö v¨n häc d©n téc: nhµ v¨n chÝnh trÞ kiÖt xuÊt, ngêi khai s¸ng th¬ ca tiÕng ViÖt
- HiÓu râ nh÷ng gi¸ trÞ lín vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña §¹i ço b×nh Ng«: b¶n
tuyªn ng«n chñ quyÒn ®éc lËp, ¸ng v¨n yªu níc chãi ngêi t tëng nh©n v¨n, kiÖt t¸c
v¨n häc kÕt hîp hµi hoµ gi÷a yÕu tè chÝnh luËn vµ v¨n ch¬ng
- N¾m v÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña thÓ ço ®ång thêi thÊy ®îc nh÷ng s¸ng t¹o cña
NguyÔn Tr·i trong §¹i ço b×nh Ng«, cã kÜ n¨ng ®äc-hiÓu t¸c phÈm chÝnh luËn
viÕt b»ng thÓ v¨n biÒn ngÉu
- Gi¸o dôc, båi dìng ý thøc d©n téc; yªu quÝ di s¶n v¨n ho¸ cña cha «ng
- SGK, SGV
100
2. Bµi míi:
TiÕt 1: T¸c gi¶ nguyÔn tr·i
- HS dùa vµo phÇn chuÈn I.Cuéc ®êi
bÞ bµi v¨n thuyÕt minh vÒ NguyÔn Tr·i (1380-1442)
NguyÔn Tr·i ®Ó tr×nh bµy - Quª: ChÝ Linh- H¶i D¬ng sau dêi vÒ Thêng TÝn-
ng¾n gän Hµ T©y. Cha lµ NguyÔn Phi Khanh, mÑ TrÇn ThÞ
Th¸i
- 1400 ®ç Th¸i häc sinh ra lµm quan cho nhµ Hå
- 1407 BÞ giÆc Minh b¾t vµ giam láng ë §«ng Quan
Sau gÇn 10 n¨m trèn vµo Lam S¬n theo Lª Lîi vµ
d©ng B×nh Ng« s¸ch vµ trë thµnh qu©n s cña Lª Lîi
- 1427 ®Çu 1428 cuéc khëi nghÜa toµn th¾ng, thõa
lÖnh Lª Lîi viÕt §¹i ço b×nh Ng«
- 1439 xin vÒ ë Èn t¹i C«n S¬n
- 1440 l¹i ra gióp Lª Th¸i T«ng
- 1442 vô ¸n LÖ Chi viªn bÞ tru di tam téc
-1464 ®îc Lª Th¸nh T«ng minh oan
* NguyÔn Tr·i lµ mét bËc anh hïng, mét nhµ chÝnh
trÞ, mét nhµ ngo¹i giao, mét nhµ v¨n, nhµ th¬, nhµ v¨n
ho¸ lín cña d©n téc. Nhng «ng còng lµ ngêi ph¶i chÞu
nh÷ng oan khiªn th¶m khèc nhÊt trong lÞch sö chÕ ®é
phong kiÕn ViÖt Nam
-1980 ®îc UNESCO c«ng nhËn lµ danh nh©n v¨n ho¸
thÕ giíi
II. Sù nghiÖp th¬ v¨n
1. Nh÷ng t¸c phÈm chÝnh
- Em biÕt nh÷ng t¸c phÈm - NguyÔn Tr·i lµ t¸c gi¶ xuÊt s¾c vÒ nhiÒu thÓ lo¹i.
nµo cña NguyÔn Tr·i ? H·y ¤ng ®Ó l¹i mét sè lîng s¸ng t¸c kh¸ lín víi nhiÒu gi¸ trÞ
giíi thiÖu s¬ lîc mét vµi t¸c - Ch÷ H¸n: Qu©n trung tõ mÖnh tËp, B×nh Ng« ®¹i
phÈm tiªu biÓu ço, øc Trai thi tËp, ChÝ Linh S¬n phó, B¨ng Hå di sù
lôc, Lam S¬n thùc lôc...
- Ch÷ N«m: Quèc ©m thi tËp
Ngoµi s¸ng t¸c v¨n häc cßn cã D ®Þa chÝ- bé s¸ch
®Þa lÝ cæ nhÊt níc ta
2. NguyÔn Tr·i-nhµ v¨n chÝnh luËn kiÖt xuÊt
101
- V¨n ch¬ng cña «ng mang tinh thÇn chiÕn ®Êu v×
- Gäi HS ®äc SGK ®éc lËp d©n téc, v× ®¹o lÝ chÝnh nghÜa. T tëng yªu
- Nªu kh¸i qu¸t nh÷ng gi¸ trÞ níc vµ t tëng nh©n nghÜa cã nhiÒu trong t¸c phÈm
c¬ b¶n vÒ néi dung cña th¬ chÝnh luËn vµ c¶ çc t¸c phÈm tr÷ t×nh
v¨n NguyÔn Tr·i - Qu©n trung tõ mÖnh tËp" cã søc m¹nh cña 10 v¹n
qu©n"( Phan Huy Chó)
- B×nh Ng« ®¹i ço lµ ¸ng v¨n yªu níc lín cña thêi ®¹i-
¸ng thiªn cæ hïng v¨n, lµ b¶n tuyªn ng«n chñ quyÒn
®éc lËp d©n téc
- Trong mét sè t¸c phÈm kh¸c ®Òu nãi tíi t tëng nh©n
nghÜa
- V¨n chÝnh luËn cña «ng ®¹t ®Õn tr×nh ®é nghÖ
thuËt mÉu mùc
3. NguyÔn Tr·i- nhµ th¬ tr÷ t×nh s©u s¾c
- Hai tËp th¬ øc Trai thi tËp vµ Quèc ©m thi tËp ghi
l¹i h×nh ¶nh NguyÔn Tr·i va lµ ngêi anh hïng vÜ ®¹i
võa lµ con ngêi trÇn thÕ
- NguyÔn Tr·i ®au nçi ®au con ngêi, yªu t×nh yªu cña
con ngêi. §ã lµ t×nh yªu thiªn nhiªn, b¹n bÌ, ngêi th©n,
yªu d©n....
+ Kh¸ch ®Õn chim mõng hoa x¶y ®éng
ChÌ tiªn, níc ghÝn, nguyÖt ®eo vÒ
+ Cß n»m. h¹c lÈn nªn bÇu b¹n
ñ Êp cïng ta lµm çi con
+Mäi chng mäi chèn ®Òu th«ng hÕt

Bui mét lßng ngêi cùc hiÓm thay
- VÒ nghÖ thuËt th¬ v¨n NguyÔn Tr·i
+ ThÓ lo¹i: S¸ng t¹o thÓ th¬ thÊt ng«n xen lôc ng«n lµ
mét cè g¾ng ViÖt ho¸ th¬ §êng luËt
+ Ng«n ng÷: Sö dông nhiÒu tõ thuÇn ViÖt, vËn dông
thµnh c«ng tôc ng÷, ca dao, lêi ¨n tiÕng nãi hµng
ngµy cña nh©n d©n
III. KÕt luËn
- NguyÔn Tr·i lµ bËc anh hïng d©n téc, con ngêi toµn
tµi hiÕm cã, nhµ v¨n, nhµ th¬ kiÖt xuÊt, danh nh©n
v¨n ho¸ thÕ giíi, ngêi chÞu nh÷ng oan khiªn th¶m khèc
díi thêi phong kiÕn tíi møc hiÕm cã trong lÞch sö
ViÖt Nam
- Th¬ v¨n «ng ph¶n ¸nh vÎ ®Ñp, t©m hån ngêi anh
hïng vÜ ®¹i vµ con ngêi ®êi thêng b×nh dÞ- NguyÔn
Tr·i. ¤ng lµ nhµ v¨n chÝnh luËn kiÖt xuÊt, nhµ th¬ t÷
t×nh s©u s¾c, ngêi më ®êng cho sù ph¸t triÓn cña th¬
102
tiÕng ViÖt
TiÕt 2+3: T¸c phÈm §¹i ço b×nh Ng«

-Gäi HS ®äc TiÓu dÉn I.TiÓu dÉn
SGK - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: Sau chiÕn th¾ng qu©n Minh,
- Nªu nh÷ng néi dung c¬ b¶n thõa lÖnh Lª Lîi, NguyÔn Tr·i ®· viÕt bµi ço nµy
cña phÇn nµy - Nã cã ý nghÜa träng ®¹i cña mét b¶n tuyªn ng«n ®éc
lËp, c«ng bè vµo th¸ng Ch¹p n¨m §inh Mïi( ®Çu n¨m
1428)
- Ço lµ thÓ v¨n chÝnh luËn, thêng ®îc vua chóa
hoÆc thñ lÜnh dïng ®Ó tr×nh bµy mét chñ tr¬ng, sù
nghiÖp, tuyªn ng«n mét sù kiÖn ®Ó mäi ngêi cïng
biÕt
Ço ®îc viÕt b»ng v¨n xu«i hoÆc v¨n vÇn, nhng
phÇn lín dïng v¨n biÒn ngÉu. Lµ thÓ v¨n hïng biÖn,
nªn lêi lÏ ph¶i ®anh thÐp, lÝ luËn ph¶i s¾c bÐn, kÕt
cÊu chÆt chÏ, râ rµng
- §¹i ço b×nh Ng« gåm 4 phÇn:
+ Nªu luËn ®Ò chÝnh nghÜa
+ V¹ch téi ¸c kÎ thï
+ Qu¸ tr×nh chiÕn ®Êu vµ chiÕn th¾ng
+ Tuyªn bè chiÕn qu¶, kh¼ng ®Þnh sù nghiÖp chÝnh
nghÜa
- Gäi HS ®äc. Yªu cÇu II. §äc-hiÓu
§o¹n1: Giäng ®Ünh ®¹c, 1. Nhan ®Ò
trang träng, ®o¹n 2: ®anh - §¹i ço: Bµi ço mang tÝnh chÊt quèc gia träng ®¹i
thÐp, thèng thiÕt, ®o¹n 3 - Ng«: chØ giÆc Minh- gîi lªn sù khinh bØ vµ lßng
s¶ng kho¸i tù hµo... c¨m thï cña nh©n d©n ta ®èi víi giÆc ph¬ng B¾c ®·
cã tõ ngµn xa
- §o¹n 1 cã nh÷ng ch©n lÝ 2. §o¹n 1
nµo ®îc kh¼ng ®Þnh ®Ó - Cã hai néi dung chÝnh: T tëng nh©n nghÜa vµ
lµm chç dùa, c¨n cø cho ch©n lÝ vÒ sù tån t¹i ®éc lËp, cã chñ quyÒn cña níc
viÖc triÓn khai néi dung §¹i ViÖt.Víi NguyÔn Tr·i nh©n nghÜa lµ yªn d©n vµ
bµi ço ? trõ b¹o. ¤ng ®· ®em ®Õn mét néi dung míi cho t tëng
nh©n nghÜa ®ã lµ g¾n víi chèng ngo¹i x©m.
- Sau khi nªu t tëng nh©n nghÜa, t¸c gi¶ nªu ch©n lÝ
- V× sao ®o¹n ®Çu cã ý kh¸ch quan vÒ sù tån t¹i ®éc lËp, cã chñ quyÒn cña n-
nghÜa nh lêi tuyªn ng«n íc §¹i ViÖt. §iÒu ®ã ®îc thÓ hiÖn:
®éc lËp? + Thø nhÊt: §ã lµ ®Êt níc cã danh tÝnh râ rµng-§¹i
NhËn xÐt çch viÕt cña t¸c ViÖt. NguyÔn Tr·i ®· kh¼ng ®Þnh tªn níc víi mét
gi¶ niÒm kiªu h·nh ®Çy tù hµo
+ Thø hai: §ã lµ ®Êt níc cã nÒn v¨n hiÕn l©u ®êi, cã
l·nh thæ, c¬ng vùc riªng, cã phong tôc tËp qu¸n riªng
103
+ Thø ba: §ã lµ ®Êt níc cã çc triÒu ®¹i thay nhau trÞ
v×. Çc triÒu ®¹i ®ã ngang hµng víi çc triÒu ®¹i
Trung Quèc. NguyÔn Tr·i nhÊn m¹nh tõ §Õ ®Çy kiªu
h·nh- §¹i ViÖt còng lµ ®Õ chø kh«ng ph¶i lµ v¬ng
+ Thø t: §ã lµ ®Êt níc cã lÞch sö ®Êu tranh cã truyÒn
thèng ®éc lËp tù cêng
* ChÝnh v× thÕ ta hoµn toµn cã quyÒn kh¼ng ®Þnh:
§éc lËp chñ quyÒn quèc gia cña d©n téc ta lµ mét tÊt
yÕu kh¸ch quan, lµ mét ch©n lÝ thiªng liªng, lµ mét
søc m¹nh kh«ng g× x©m ph¹m næi
2.§o¹n 2
- ChØ râ ©m mu cíp níc ta cña nhµ Minh, v¹ch trÇn
luËn ®iÖu "phï TrÇn diÖt Hå"
- §o¹n 2, t¸c gi¶ ®· tè ço - Tè ço nh÷ng chñ tr¬ng cai trÞ ph¶n nh©n ®¹o: huû
nh÷ng ©m mu nh÷ng hµnh ho¹i cuéc sèng con ngêi b»ng hµnh ®éng diÖt chñng,
®éng téi ¸c nµo cña giÆc tµn s¸t ngêi v« téi, huû ho¹i m«i trêng sèng...
Minh? - Sè lîng téi ¸c cña chóng kh«ng bót mùc nµo ghi næi
§éc ¸c thay tróc Nam S¬n kh«ng ghi hÕt téi
D¬ bÈn thay níc §«ng H¶i kh«ng röa hÕt mïi
- Téi ¸c Êy trêi kh«ng dung ®Êt kh«ng tha
LÏ nµo trêi ®Êt dung tha
Ai b¶o thÇn d©n chÞu ®îc
- Lêi v¨n trong b¶n ço tr¹ng ®anh thÐp, thèng thiÕt,
khi uÊt hËn trµo s«i, khi c¶m th¬ng tha thiÕt, lóc
muèn thÐt thËt to, lóc nghÑn ngµo tÊm tøc...
- NghÖ thuËt cã g× ®Æc - §øng trªn lËp trêng nh©n b¶n, h¬n n÷a ®øng vÒ
s¾c? quyÒn sèng cña ngêi d©n v« téi ®Ó tè ço lªn ¸n giÆc
Minh, §¹i ço b×nh Ng« chøa ®ùng nh÷ng yÕu tè cña
b¶n tuyªn ng«n nh©n quyÒn
TiÕt 3
T×m hiÓu ®o¹n 3 vµ cho 3. §o¹n 3
biÕt: a.Ngêi l·nh ®¹o-Lª Lîi
- Giai ®o¹n ®Çu cña cuéc - H×nh tîng Lª Lîi chñ yÕu ®îc kh¾c ho¹ t©m lÝ víi
k/n ®îc t¸c gi¶ t¸i hiÖn nh bót ph¸p tr÷ t×nh kÕt hîp víi tù sù. §©y râ rµng lµ cã ý
thÕ nµo?( Khã kh¨n, ý chÝ ®å nghÖ thuËt: Qua h×nh tîng mét con ngêi mµ kh¾c
cña ngêi anh hïng Lª Lîi, ho¹ ®îc nh÷ng khã kh¨n gian khæ vµ ý chÝ quyÕt t©m
Søc m¹nh nµo gióp qu©n ta cña toµn d©n téc
chiÕn th¾ng) - Trong h×nh tîng Lª Lîi cã sù thèng nhÊt gi÷a con ng-
êi b×nh thêng vµ l·nh tô cuéc khëi nghÜa:
+ B×nh thêng ë nguån gèc xuÊt th©n: chèn hoang d·
104
n¬ng m×nh Çch xng h« khiªm nhêng:Ta (D- ta, t«i)
chø kh«ng ph¶i TrÉm
+Nhng cã lßng c¨m thï giÆc s©u s¾c: h¸ ®éi trêi
chung, thÒ kh«ng cïng sèng Cã lÝ tëng, hoµi b·o lín:
TÊm lßng cøu níc vÉn ®¨m ®¨m muèn tiÕn vÒ ®«ng
QuyÕt t©m thùc hiÖn lÝ tëng: ®au lßng nhøc ãc.
Quªn ¨n v× giËn. S¸ch lîc thao suy xÐt ®· tinh...
- Khã kh¨n :
+ Ra qu©n bÊt lîi: Lùc lîng ta Ýt mµ giÆc ®ang m¹nh
+ Nh©n tµi thiÕu
+ Cã lóc bÞ bao v©y, l¬ng hÕt qu©n b¹i
- BiÖn ph¸p kh¾c phôc: LÊy ý chÝ kh¾c phôc khã
kh¨n; ®oµn kÕt qu©n d©n tíng sÜ; dïng c/lîc ®¸nh du
kÝch
b. Qu¸ tr×nh ph¶n c«ng
Ph¶n ¸nh giai ®o¹n hai cña cuéc khëi nghÜa, t¸c gi¶
dùng lªn bøc tranh toµn c¶nh cuéc khëi nghÜa Lam
S¬n víi bót ph¸p nghÖ thuËt ®Ëm chÊt anh hïng ca.
- Khi t¸i hiÖn ®ît ph¶n c«ng Tõ h×nh tîng ®Õn ng«n ng÷, tõ mµu s¾c ®Õn ©m
th¾ng lîi, bµi ço miªu t¶ thanh, nhÞp ®iÖu, tÊt c¶ ®Òu mang ®Æc ®iÓm cña
bøc tranh toµn c¶nh cuéc bót ph¸p anh hïng ca
k/n Lam S¬n: - Tríc khi miªu t¶ qu¸ tr×nh ph¶n c«ng, t¸c gi¶ nh¾c l¹i
nguyªn lÝ cña cuéc khëi nghÜa:
§em ®¹i nghÜa ®Ó th¾ng hung tµn
LÊy chÝ nh©n ®Ó thay cêng b¹o
+ Cã nh÷ng trËn ®¸nh nµo, b1 §ît ph¶n c«ng thø nhÊt: T¸c gi¶ chØ nªu hai trËn
®Æc ®iÓm næi bËt cña chiÕn tiªu biÓu lµ Bå ®»ng vµ Trµ L©n. NghÖ thuËt
mçi trËn? so s¸nh søc m¹nh ta nh søc m¹nh cña thiªn nhiªn SÊm
+ Ph©n tÝch nh÷ng biÖn vang chíp giËt, tróc chÎ tro bay
ph¸p nghÖ thuËt miªu t¶ thÕ - Qu©n ta cµng ®¸nh cµng m¹nh khiÕn qu©n giÆc
chiÕn th¾ng cña ta vµ sù trÝ cïng lùc kiÖt
thÊt b¹i cña giÆc c. §ît ph¶n c«ng thø hai
- V× giÆc kh«ng chÞu ¨n n¨n hèi lçi, l¹i tiÕp tôc cuéc
x©m l¨ng, nªn ta ph¶i vïng lªn chiÕn ®Êu m¹nh mÏ
h¬n, quyÕt liÖt h¬n TÊt c¶ uÊt hËn c¨m hên trµo lªn
+ Ph©n tÝch tÝnh chÊt ®Çu ngän bót nh sãng tu«n b·o cuèn, kh«ng g× ng¨n
hïng tr¸ng cña ®o¹n v¨n ®îc chÆn ®îc
gîi lªn tõ ng«n ng÷, h×nh - ChÆn ®êng tiÕp viÖn, nªn chØ trong vßng 10 ngµy
¶nh nhÞp ®iÖu c©u v¨n ®ît chi viÖn cña giÆc hoµn toµn thÊt b¹i:
Ngµy mêi t¸m trËn Chi L¨ng LiÔu Th¨ng thÊt thÕ
Ngµy hai m¬i trËn M· Yªn LiÔu Th¨ng côt ®Çu
Ngµy h¨m l¨m b¸ tíc L¬ng Minh b¹i trËn tö vong
Ngµy h¨m t¸m thîng th LÝ Kh¸nh cïng kÕ tù vÉn
105
- NhÞp ®é c©u v¨n nhanh, m¹nh, gÊp ®· diÔn t¶ çi
®µ çi thÕ cña ba qu©n thËt long trêi lë ®Êt. Ngêi
®¸nh giÆc ®· trë thµnh nh÷ng ngêi xoay trêi chuyÓn
®Êt. Hµo khÝ cña cuéc chiÕn ®· trë thµnh hµo khÝ
cña lêi v¨n
- Kh«ng miªu t¶ søc m¹nh mµ søc m¹nh cø hiÖn lªn
thËt ghª gím. Søc ta ®· trë thµnh søc vò trô:
G¬m mµi ®¸ ®¸ nói ph¶i mßn
Voi uèng níc níc s«ng ph¶i c¹n
§¸nh mét trËn s¹ch kh«ng k×nh ng¹c
§¸nh hai trËn tan t¸c chim mu«ng
C¬n giã to quÐt s¹ch l¸ kh«
Tæ kiÕn hæng sôt toang ®ª vì
- GiÆc tan, tíng ph¶i qu× gèi xin hµng nhËn téi, tù trãi
tay ®Ó tù nép m×nh
- Ta ®· ®èi xö víi giÆc theo çi ®¹i nghÜa ®· nªu.
Kh«ng nh÷ng tha téi chÕt mµ cßn cÊp ph¬ng tiÖn cho
chóng vÒ níc. KÕt thóc ®o¹n 3 lµ lêi b×nh phÈm vÒ
chñ tr¬ng s¸ng suèt Êy:
Hä ®· ham sèng sî chÕt mµ hoµ hiÕu thùc lßng
Ta lÊy toµn qu©n lµ h¬n ®Î nh©n d©n nghØ søc
Ch¼ng nh÷ng mu kÕ k× diÖu
Còng lµ cha thÊy xa nay
4. §o¹n 4
- Tuyªn bè nÒn ®éc lËp ®· ®îc lËp l¹i
- Bµi häc lÞch sö: Sù thay ®æi nhng thùc chÊt lµ phôc
hng. Cã ®îc chiÕn th¾ng lµ do kÕt hîp søc m¹nh
- Giäng v¨n ë ®o¹n nµy cã truyÒn thèng vµ thêi ®¹i
g× kh¸c víi nh÷ng ®o¹n - Giäng v¨n trÞnh träng v× ®©y lµ lêi tuyªn bè ®éc
trªn? Nguyªn nh©n sù kh¸c lËp
biÖt? Ghi nhí:
- Bµi häc lÞch sö cña lêi - §¹i ço b×nh Ng« lµ b¶n tuyªn ng«n ®éc lËp cña d©n
tuyªn bè nÒn ®éc lËp? téc ta ë thÕ kØ XV
- §¹i ço b×nh Ng« lµ ¸ng thiªn cæ hïng v¨n cã sù kÕt
hîp hµi hoµ gi÷a yÕu tè chÝnh luËn vµ yÕu tè v¨n ch-
¬ng
TiÕt 61+62
So¹n:
V¨n
106
Tùa "TrÝch diÔm thi tËp"
Hoµng §øc L¬ng

Gióp H S:
- HiÓu ®îc niÒm tù hµo s©u s¾c vµ ý thøc tr¸ch nhiÖm cña Hoµng §øc L¬ng trong
viÖc b¶o tån di s¶n v¨n häc cña tiÒn nh©n
- Cã th¸i ®é tr©n träng vµ yªu quÝ di s¶n
- SGK, SGV
- §äc thuéc lßng ®o¹n 1+2 vµ cho biÕt v× sao nãi bµi ço lµ b¶n tuyªn ng«n ®éc lËp
cña d©n téc ta ë thÕ kØ XV?
- §äc thuéc lßng ®o¹n 3 vµ ph©n tÝch chÊt hïng v¨n thÎ hiÖn trong ®ã
2. Bµi míi:
I. T×m hiÓu chung
- Gäi HS ®äc phÇn TiÓu 1. Hoµng §øc L¬ng
dÉn SGK vµ cho biÕt nh÷ng - Quª: V¨n Giang tØnh Hng Yªn
néi dung cña phÇn nµy - Tró qu¸n: Gia L©m -Hµ Néi
- §ç tiÕn sÜ n¨m1478
- Bµi Tùa ®îc viÕt n¨m 1497
2. Hoµn c¶nh s¸ng t¸c
- ë thÕ kØ XV, sau chiÕn th¾ng qu©n Minh, nhiÒu
nhµ v¨n ho¸ cña ta ®· su tÇm v¨n häc cña trÝ thøc
ViÖt Nam. TrÝch diÔm thi tËp ®îc su tÇm trong thêi
gian nµy. TuyÓn tËp bao gåm th¬ cña çc nhµ th¬ tõ
thêi TrÇn ®Õn thêi Lª thÕ kØ XV
II. §äc-hiÓu
- Gäi HS ®äc toµn bµi 1. Tùa
- Bµi viÕt ®Æt ë ®Çu s¸ch, gièng lêi nãi ®Çu; thêng
nªu quan ®iÓm cña ngêi viÕt vÒ quan ®iÓm, ph¬ng
ph¸p biªn so¹n, môc ®Ých
- Thêi xa khi phª b×nh v¨n häc cha ph¸t triÓn th× çc
bµi tùa thêng thùc hiÖn chøc n¨ng phª b×nh nµy
2. Nguyªn nh©n khiÕn cho th¬ caViÖt Nam xa
kh«ng ®îc truyÒn l¹i ®Çy ®ñ
107
- Theo t¸c gi¶, cã nh÷ng - Th¬ ca lµ nghÖ thuËt tinh tÕ nªn kh«ng ph¶i ai còng
nguyªn nh©n nµo khiÕn hiÓu vµ yªu quÝ th¬. ChØ thi nh©n míi cã thÓ hiÓu
s¸ng t¸c th¬ v¨n cña ngêi xa hÕt çi hay, çi ®Ñp cña th¬. Nªn Ýt ngêi quan t©m
kh«ng ®îc lu truyÒn ®Çy su tÇm th¬ ca, khiÐn cho th¬ ca bÞ thÊt l¹c nhiÒu
®ñ cho ®Õn ®êi sau? NhËn - Çc bËc danh nho bËn viÖc quan trêng, cßn çc
xÐt nghÖ thuËt lËp luËn quan chøc cÊp thÊp th× lËn ®Ën vÒ khoa trêng
kh«ng cã thêi gian
- Cã ngêi thÝch nhng ngµi v× c«ng viÖc nÆng nÒ,
tµi lùc kÐm cái nªn lµm nöa chõng råi bá
- §êi LÝ-TrÇn cha ®îc lÖnh vua th× kh«ng ®îc kh¾c
v¸n nªn th¬ v¨n kh«ng lu truyÒn nhiÒu
- Tr¶i qua bao c¬n binh löa chiÕn tranh bÞ giÆc cíp,
huû ho¹i
- NghÖ thuËt lËp luËn rÊt râ rµng, thuyÕt phôc.
DiÔn t¶ sù xãt xa, th¬ng tiÕc cho di s¶n v¨n th¬ cña
cha «ng bÞ thÊt l¹c
- Qua viÖc chØ ra nh÷ng nguyªn nh©n nµy, ta thªm
hiÓu nh÷ng khã kh¨n vµ cè g¾ng to lín cña «ng cha
ta trong sù nghiÖp x©y dùng nÒn v¨n häc d©n téc
3. NiÒm tù hµo vµ ý thøc tr¸ch nhiÖm cña Hoµng
§øc L¬ng ®èi víi nÒn th¬ ca d©n téc
- Hoµng §øc L¬ng ®· lµm - T×m quanh hái kh¾p
g× ®Ó su tÇm th¬ v¨n cña - Thu lîm cña çc quan trong triÒu, chän lÊy bµi hay
tiÒn nh©n? - Chia xÕp theo tõng lo¹i ®îc s¸u quyÓn, ®Æt tªn lµ
TrÝch diÔm
- ChÝnh niÒm tù hµo vÒ nÒn v¨n hiÕn d©n téc, ý
- §iÒu g× th«i thóc t¸c gi¶ vît thøc tr¸ch nhiÖm tríc di s¶n v¨n häc cña cha «ng bÞ
khã kh¨n ®Ó biªn so¹n tuyÓn thÊt l¹c, tinh thÇn ®éc lËp tù chñ, ý thøc tù cêng
tËp th¬ nµy? Em cã c¶m trong v¨n häc lµ nh÷ng ®éng c¬ th«i thøc Hoµng ®øc
nghÜ g× vÒ c«ng viÖc su L¬ng lµm c«ng viÖc su tÇm, biªn tËp th¬ çc ®êi
tÇm, biªn so¹n th¬ v¨n cña
«ng? - Tríc Tróc diÔm thi tËp ®· cã §¹i ço b×nh Ng« cña
- Em h·y cho biÕt, tríc NguyÔn Tr·i cã nãi tíi nÒn v¨n hiÕn d©n téc. C¶ hai
TrÝch diÔm thi tËp ®· cã ý v¨n b¶n ®Òu xuÊt hiÖn ë thÕ kØ XV, khi mµ t tëng
kiÕn nµo nãi vÒ v¨n hiÕn ®éc lËp d©n téc cña nh©n d©n ta ®ang ë cao trµo.
d©n téc? C¶ hai ®Òu ph¶n ¸nh ý thøc ®éc lËp d©n téc vµ
niÒm tù hµo vÒ nÒn v¨n hiÕn d©n téc cña nh©n
d©n ta ®ang trªn ®µ kh¼ng ®Þnh d©n téc
- Ghi nhí:
B»ng mét nghÖ thuËt lËp luËn chÆt chÏ, lêi lÏ thiÕt
tha, TrÝch diÔm thi tËp thÓ hiÖn niÒm tù hµo, sù
tr©n träng vµ ý thøc b¶o tån di s¶n v¨n häc d©n téc
§äc thªm
108
HiÒn tµi lµ nguyªn khÝ cña quèc gia
Th©n Nh©n Trung
Gióp H S n¾m ®îc:
1. VÒ néi dung
- Kh¼ng ®Þnh tÇm quan träng cña hiÒn tµi ®èi víi quèc gia: cã quan hÖ sèng cßn
®èi víi sù thÞnh suy cña ®Êt níc
- Kh¾c bia tiÕn sÜ lµ viÖc lµm khÝch lÖ nh©n tµi kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa lín víi
®¬ng thêi mµ cßn cã ý nghÜa l©u dµi víi hËu thÕ
- ThÊy ®îc chÝnh s¸ch träng nh©n tµi cña triÒu ®¹i Lª Th¸nh T«ng. Tõ ®ã cã thÓ
rót ra nh÷ng bµi häc lÞch sö quÝ b¸u
2. VÒ nghÖ thuËt:
KÕt cÊu chÆt chÏ, lËp luËn khóc chiÕt, giµu søc thuyÕt phôc
B/ Híng dÉn ®äc
- Gäi HS ®äc SGK I. T¸c gi¶ Th©n Nh©n Trung( 1418-1499)
Nªu nh÷ng néi dung chÝnh - Quª B¾c giang
- §ç TiÕn sÜ 1469, næi tiÕng v¨n ch¬ng, ®îc Lª
Th¸nh T«ng tin dïng, ®îc phong Tao ®µn phã nguyªn
suý
- Bµi §¹i B¶o tam niªn Nh©m TuÊt khoa tiÕn sÜ ®Ò
danh- Bµi kÝ ®Ò danh tiÕn sÜ khoa Nh©m TuÊt,
niªn hiÖu §¹i B¶o thø ba( 1442)- so¹n 1484 thêi Hång
§øc. §©y lµ mét trong 82 bµi v¨n bia ë V¨n MiÕu (Hµ
Néi )
II. §äc
GV híng dÉn HS ®äc vµ n¾m ®îc çc ý sau
1. Tríc hÕt bµi kÝ kh¼ng ®Þnh tÇm quan träng
- HiÒn tµi cã vai trß quan cña hiÒn tµi ®èi víi quèc gia
träng ®èi víi ®Êt níc nh thÕ - HiÒn tµi lµ nguyªn khÝ cña quèc gia: Ngêi tµi cao
nµo? häc réng lµ khÝ chÊt ban ®Çu lµm nªn sù sèng cßn
vµ ph¸t triÓn cña ®Êt níc, x· héi. HiÒn tµi cã quan
hÖ lín ®Õn sù thÞnh suy cña ®Êt níc
- Nhµ níc ®· tõng träng ®·i hiÒn tµi, lµm ®Õn møc
cao nhÊt ®Ó khÝch lÖ nh©n tµi, ®Ò cao danh
tiÕng, phong chøc tíc, cÊp bËc, ghi tªn ë b¶ng vµng,
ban yÕn tiÖc...
- Nh÷ng viÖc ®· lµm cha xøng víi vai trß, vÞ trÝ cña
hiÒn tµi, v× vËy cÇn ph¶i kh¾c bia tiÕn sÜ ®Ó lu
- ý nghÜa, t¸c dông cña viÖc danh sö s¸ch
kh¾c bia ghi tªn tiÕn sÜ ®èi 2. ý nghÜa, t¸c dông cña viÖc kh¾c bia ghi tªn
víi ®¬ng thêi vµ çc thÕ hÖ tiÕn sÜ
sau ? - KhuyÕn khÝch nh©n tµi" khiÕn cho kÎ sÜ tr«ng
109
vµo mµ phÊn chÊn h©m mé, rÌn luyÖn danh tiÕt,
g¾ng søc gióp vua"
- Noi g¬ng hiÒn tµi, ng¨n ngõa ®iÒu ¸c, "kÎ ¸c lÊy
®ã lµm r¨n, ngêi thiÖn theo ®ã mµ g¾ng"
- Lµm cho ®Êt níc hng thÞnh, bÒn v÷ng l©u dµi"
dÉn viÖc dÜ v·ng, chØ lèi t¬ng lai, võa ®Ó rÌn giòa
danh tiÕng cho sÜ phu, võa ®Ó cñng cè mÖnh m¹ch
- Theo em, bµi häc lÞch sö cho nhµ níc"
rót ra tõ viÖc kh¾c bia ghi 3. Bµi häc lÞch sö rót ra tõ viÖc kh¾c bia ghi tªn
tªn tiÕn sÜ lµ g× ? tiÕn sÜ
-Thêi nµo th× hiÒn tµi còng"lµ nguyªn khÝ cña quèc
gia", ph¶i biÕt quÝ träng nh©n tµi
- HiÒn tµi cã mèi quan hÖ sèng cßn ®èi víi sù thÞnh
suy cña ®Êt níc
- ThÊm nhuÇn quan ®iÓm cña nhµ níc ta: gi¸o dôc lµ
quèc s¸ch, träng dông nh©n tµi. ThÊm nhuÇn quan
®iÓm cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh: mét d©n téc dèt
- LËp mét s¬ ®å vÒ kÕt cÊu lµ mét d©n téc yÕu
cña bµi v¨n bia nãi trªn 4. LËp mét s¬ ®å vÒ kÕt cÊu cña bµi v¨n bia cña
Th©n Nh©n Trung
Vai trß quan träng cña hiÒn tµi
KhuyÕn khÝch hiÒn tµi

ViÖc ®· lµm ViÖc tiÕp tôc lµm: kh¾c bia tiÕn
sÜ
ý nghÜa, t¸c dông cña viÖc kh¾c bia tiÕn sÜ
110
TiÕt 64+65
So¹n:
Lµm v¨n

Gióp H S:
- ViÕt ®îc bµi v¨n thuyÕt minh râ rµng, chuÈn x¸c vÒ mét sù vËt, sù viÖc, hiÖn t-
îng, con ngêi quen thuéc trong ®êi sèng thùc tÕ.
cÇn thiÕt ®Ó çc bµi lµm v¨n thuyÕt minh sau ®¹t kÕt qu¶ tèt h¬n
B/ TiÕn tr×nh d¹y häc
I. §Ò bµi
H·y viÕt mét bµi v¨n thuyÕt minh vÒ TÕt cæ truyÒn cña ViÖt Nam
II. Yªu cÇu
1. Môc ®Ých thuyÕt minh
- Gióp cho ngêi ®äc, ngêi nghe hiÓu râ h¬n vÒ TÕt cæ truyÒn cña d©n téc ViÖt
Nam
- ý nghÜa cña ngµy TÕt ®èi víi ngêi ViÖt Nam
2. Néi dung thuyÕt minh
- HS cã thÓ chän mét vÊn ®Ò vÒ TÕt cæ truyÒn:
+ Çc ho¹t ®éng trong nh÷ng ngµy tÕt: Th¨m hái ngêi th©n, sum häp gia ®×nh, v·ng
c¶nh ...
+ Khung c¶nh thiªn nhiªn
+ Kh«ng khÝ nh÷ng ngµy ®Çu n¨m
+ TÕt trång c©y...
3. Néi dung thuyÕt minh ph¶i chuÈn x¸c, khoa häc, kh¸ch quan vµ phong phó
4. Çch thøc thuyÕt minh thÝch hîp, gióp ngêi ®äc cã nh÷ng hiÓu biÕt ®óng ®¾n
vµ cÇn thiÕt vÒ néi dung thuyÕt minh
5. Bè côc râ rµng, khóc chiÕt
III. BiÓu ®iÓm
- §iÓm 10:
§¶m b¶o yªu cÇu, v¨n cã tÝnh chuÈn x¸c vµ tÝnh hÊp dÉn, v¨n cã c¶m xóc, cã
h×nh ¶nh. Lêi v¨n râ ý, trong s¸ng, m¹ch l¹c. Kh«ng m¾c lçi vÒ diÔn ®¹t, chÝnh t¶,
tõ ng÷, ng÷ ph¸p.
Cã thÓ m¾c mét vµi sai sãt nhá
- §iÓm 8
§¶m b¶o yªu cÇu, v¨n cã tÝnh chuÈn x¸c vµ hÊp dÉn. Lêi v¨n râ ý, cã c¶m
xóc, cã h×nh ¶nh. DiÔn ®¹t t¬ng ®èi lu lo¸t. Ch÷ râ rµng, s¸ng sña.
Cã thÓ m¾c mét vµi lçi chÝnh t¶
-§iÓm 6:
111
§¶m b¶o yªu cÇu vÒ néi dung vµ çch thøc. V¨n cã tÝnh chuÈn x¸c. Tuy nhiªn
tÝnh hÊp dÉn cha thËt cao. DiÔn ®¹t xu«i. Ch÷ râ rµng, s¸ng sña
Cßn m¾c 5-6 lçi chÝnh t¶, tõ ng÷ vµ diÔn ®¹t
- §iÓm 4:
Cã x¸c ®Þnh ®îc néi dung vµ çch thøc song triÓn khai cßn lóng tóng. V¨n
®«i chç cha chuÈn x¸c . TÝnh hÊp dÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ. DiÔn ®¹t râ ý song cßn
®¬n ®iÖu. §«i ®o¹n cßn lóng tóng
Ch÷ cha râ rµng, cßn sai 5-6 lçi chÝnh t¶. Tõ ng÷ ®«i khi cha chÝnh x¸c
- §iÓm 2:
Cã hiÓu yªu cÇu song cha triÓn khai ®îc néi dung. Ch÷ cßn Èu, chÝnh t¶ sai
nhiÒu. DiÔn ®¹t cßn lóng tóng
112
TiÕt 66
So¹n
TiÕng ViÖt
Kh¸i qu¸t lÞch sö TiÕng ViÖt

Gióp HS:
- N¾m ®îc mét çch kh¸i qu¸t nh÷ng tri thøc cèt lâi vÒ céi nguån, quan hÖ hä hµng
cña tiÕng ViÖt vµ quan hÖ tiÕp xóc gi÷a tiÕng ViÖt víi mét sè ng«n ng÷ kh¸c trong
khu vùc
- NhËn thøc râ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña tiÕng ViÖt g¾n bã víi lÞch sö ph¸t triÓn cña
d©n téc, cña ®Êt níc
- Ghi nhí lêi d¹y cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÒ tiÕng ViÖt- tiÕng nãi cña d©n téc:"
TiÕng nãi lµ thø cña c¶i v« cïng l©u ®êi vµ v« cïng quÝ b¸u cña d©n téc, Chóng ta
ph¶i gi÷ g×n nã, lµm cho nã phæ biÕn ngµy cµng réng kh¾p"
- SGK, SGV
2. Bµi míi:
I. LÞch sö ph¸t triÓn cña tiÕng ViÖt
- Gäi HS ®äc SGK 1. TiÕng ViÖt trong thêi k× dùng níc
TiÕng ViÖt lµ ng«n ng÷ cña d©n téc ViÖt, lµ ng«n
ng÷ quèc gia cña níc ViÖt Nam
a. Nguån gèc tiÕng ViÖt
TiÕng VÖt cã nguån gèc b¶n ®Þa, xuÊt hiÖn sím trªn
lu vùc s«ng Hång vµ s«ng M· trong mét x· héi cã nÒn
v¨n minh n«ng nghiÖp
b. Quan hÖ hä hµng cña tiÕng ViÖt
- TiÕng ViÖt thuéc hä Nam ¸-mét hä ng«n ng÷ cã tõ
- TiÕng ViÖt cã hä hµng víi rÊt xa xa trªn mét vïng réng lín n»m ë §«ng Nam
nh÷ng ng«n ng÷ nµo? ch©u ¸-mét trung t©m v¨n ho¸ thÕ giíi
113
- TiÕng ViÖt cã hä hµng gÇn gòi víi tiÕng Mêng,
tiÕng M«n-Kh¬me
VÝ dô:
TiÕng ViÖt TiÕng Mêng
tay tay
vïng pïïng
®Êt dak
anh eing
em ñn
trong tlong
ngµy xa ngµi s¬
TiÕng ViÖt TiÕng Kh¬ me
cæ ko
ch©n ch¬¬ng
chåm hæm ch¬ rohom
hÇm bµ lµng hmblang
2. TiÕng ViÖt trong thêi k× B¾c thuéc vµ chèng
B¾c thuéc
- Trong thêi k× nµy, tiÕng - Trong thêi k× nµy, ng«n ng÷ gi÷ vai trß chÝnh
ViÖt ph¸t triÓn ra sao? thèng ë níc ta lµ tiÕng H¸n. TiÕng ViÖt chØ ®îc dïng
- Em h·y nªu mét sè tõ ng÷ trong sinh ho¹t ®êi thêng. Tuy nhiªn tiÕng ViÖt lu«n
mµ tiÕng ViÖt vay mîn cña ®Êu tranh ®Ó b¶o tån vµ tõng bíc ph¸t triÓn, giµnh
tiÕng H¸n l¹i vÞ trÝ x· héi mµ tiÕng H¸n chiÕm gi÷
- Trong qu¸ tr×nh tiÕp xóc, tiÕng ViÖt ®· vay mîn
nhiÒu tõ ng÷ H¸n cæ vµ ViÖt ho¸ ®i ®Ó lµm giµu
thªm ng«n ng÷ tiÕng ViÖt
+ Cã nh÷ng tõ mîn nguyªn nhng ®äc theo ©m ViÖt:
t©m, ®øc, ®éc lËp, nh©n d©n...
+ Mîn nhng s¸ng t¹o, rót gän, thay ngiax, ®æi trËt
tù...thõa trÇn--trÇn (nhµ), l¹c hoa sinh--l¹c
ph¬ng phi cã nghÜa lµ cá th¬m--bÐo tèt, lang b¹t k×
hå cã nghÜa lµ quÈn quanh mét chç--®i ®ã ®i ®©y,
båi håi cã nghÜa lµ ®i ®i l¹i l¹i-- xao xuyÕn båi håi
thÝch phãng--phãng thÝch, nhiÖt n¸o--n¸o nhiÖt
cöu tö nhÊt sinh--thËp tö nhÊt sinh
* Cã nh÷ng ©m ®äc t¬ng tù:
s phô, quang minh chÝnh ®¹i, cÈu quan, v¹n tuÕ...
Nh×n chung tØ lÖ çc yÕu tè H¸n trong tiÕng ViÖt
kh¸ lín (kho¶ng trªn díi 70%) nhng vÒ c¬ b¶n ®· ®îc
ViÖt ho¸. Ngêi ViÖt sö dông tõ H¸n ViÖt nhng vÉn
gi÷ nguyªn b¶n s¾c d©n téc vµ ngµy cµng hoµn
thiÖn
3. TiÕng ViÖt díi thêi k× ®éc lËp tù chñ
114
- Trong thêi k× nµy chóng ta ViÖt ho¸ tiÕng H¸n ,
khiÕn cho tiÕng ViÖt ngµy cµng tinh tÕ vµ gÇn víi
tiÕng ViÖt hiÖn ®¹i
- Ch÷ N«m ra ®êi ®· ®a tiÕng ViÖt thµnh ng«n ng÷
v¨n häc: TruyÖn KiÒu, Chinh phô ng©m khóc...
Long lanh ®¸y níc in trêi
Thµnh x©y khãi biÕc non ph¬i bãng vµng-
TruyÖn KiÒu
Ngßi ®Çu cÇu níc trong nh läc
§êng bªn cÇu cá mäc cßn non
§a chµng lßng dÆc dÆc buån
Bé kh«n b»ng ngùa thuû kh«n b»ng thuyÒn
Chinh phô ng©m
4. TiÕng ViÖt trong thêi k× Ph¸p thuéc
- So víi thêi k× phong kiÕn, - MÆc dï ch÷ H¸n mÊt ®Þa vÞ chÝnh thèng, nhng
tiÕng ViÖt thêi k× nµy ph¸t tiÕng ViÖt vÉn bÞ chÌn Ðp. Ng«n ng÷ hµnh chÝnh,
triÓn nh thÕ nµo ? ngo¹i giao lµ tiÕng Ph¸p
- Trong thêi k× nµy tiÕng ViÖt cã vay mîn mét sè tõ
ng÷ Ph¸p: « t«, s¨m, lèp, sóp l¬, xµ phßng, kem, « xÝt,
ba gi¬...
- V¨n xu«i tiÕng ViÖt vµ ho¹t ®éng b¸o chÝ ®·
khiÕn tiÕng ViÖt v« cïng ph¸t triÓn
5. TiÕng ViÖt tõ sau Çch m¹ng th¸ng T¸m ®Õn
- TiÕng ViÖt giµnh l¹i vÞ nay
trÝ xøng ®¸ng tõ bao giê? - Víi b¶n Tuyªn ng«n ®éc lËp do Chñ tÞch Hå ChÝ
Nªu mèc lÞch sö quan träng Minh ®äc tríc ®ång bµo c¶ níc vµ nh©n d©n thÕ giíi
Êy? ngµy 2-9-1945, tiÕng ViÖt ®· giµnh l¹i vÞ trÝ xøng
®¸ng cña m×nh trong mét níc ViÖt Nam ®éc lËp
- KÓ tõ ®©y nã lµ ng«n ng÷ quèc gia
Ghi nhí- SGK
II. Ch÷ viÕt cña tiÕng ViÖt
- Vai trß cña ch÷ viÕt? - Ch÷ viÕt lµ c«ng cô ®¾c lùc cho ho¹t ®éng ng«n
- Ch÷ viÕt cña tiÕng ViÖt ng÷-v¨n ho¸. Sù xuÊt hiÖn cña ch÷ viÕt lµ mét mèc
cã mÊy lo¹i, lµ nh÷ng thø quan träng trong lÞch sö loµi ngêi
ch÷ nµo? - Ch÷ viÕt tiÕng ViÖt ®· tån t¹i hai h×nh thøc: ch÷
N«m vµ ch÷ quèc ng÷
- Ch÷ N«m lµ mét hÖ thèng ch÷ viÕt ghi ©m, dïng
ch÷ H¸n hoÆc bé phËn ch÷ H¸n ®îc cÊu t¹o l¹i ®Ó
ghi ©m tiÕng ViÖt theo nguyªn t¾c ghi ©m tiÕt, trªn
c¬ së çch ®äc ch÷ H¸n cña ngêi ViÖt (©m H¸n
ViÖt)
- Ch÷ quèc ng÷ xuÊt hiÖn vµo nöa ®Çu TK XVII do
mét sè gi¸o sÜ ph¬ng T©y vµo truyÒn ®¹o. Thêi k×
115
®Çu cßn cha khoa häc, song ngµy cµng ®îc c¶i tiÕn
vµ æn ®Þnh nh ngµy nay
- Lµ thø ch÷ ghi ©m theo nguyªn t¾c mçi ch÷ çi
dïng ghi mét ©m
- ¦u thÕ dÔ thuéc, dÔ nhí vµ th«ng dông
Ghi nhí- SGK
TiÕt 67
So¹n:
V¨n
Hng §¹o ®¹i v¬ng trÇn quèc tuÊn
Ng« SÜ Liªn
Gióp H S:
- HiÓu , c¶m phôc vµ tù hµo vÒ tµi n¨ng, ®øc ®é lín cña anh hïng d©n téc TrÇn
Quèc TuÊn, ®ång thêi hiÓu ®îc nh÷ng bµi häc ®¹o lÝ quÝ b¸u còng lµ bµi häc lµm
ngêi mµ «ng ®Ó l¹i cho ®êi sau
- ThÊy ®îc çi hay, søc hÊp dÉn cña mét t¸c phÈm lÞch sö nhng ®Ëm chÊt v¨n häc
qua nghÖ thuËt kÓ chuyÖn vµ kh¾c ho¹ ch©n dung nh©n vËt lÞch sö cña t¸c gi¶ vµ
còng hiÓu ®îc thÕ nµo lµ "v¨n, sö bÊt ph©n"
- SGK, SGV
1. KiÓm tra bµi cò:-
2. Bµi míi:
116
- T¸c phÈm thÓ hiÖn tinh thÇn d©n téc m¹nh mÏ, võa
cã gi¸ trÞ sö häc võa cã gi¸ trÞ v¨n häc
II. §äc -hiÓu
- Em rót ra ®îc ®iÒu g× 1.PhÈm chÊt cña Hng §¹o ®¹i V¬ng TrÇn Quèc
qua lêi tr×nh bµy víi vua vÒ TuÊn
kÕ s¸ch gi÷ níc? TrÇn Quèc TuÊn tr¶ lêi vua cã nh÷ng ý sau:
- Nªn tuú thêi mµ cã s¸ch lîc phï hîp, nªn kinh ho¹t
- §iÒu quan träng nhÊt lµ ®oµn kÕt nh©n d©n
- Do ®ã ph¶i"khoan th søc d©n", ®ã chÝnh lµ "thîng
s¸ch gi÷ níc"
* TrÇn Quèc TuÊn kh«ng nh÷ng lµ vÞ tíng tµi n¨ng,
mu lîc, cã lßng trung qu©n mµ cßn biÕt th¬ng d©n, lo
cho d©n, träng d©n
- Chi tiÕt TrÇn Quèc TuÊn - §èi víi lêi cha dÆn, «ng cã suy nghÜ riªng cña m×nh
®em lêi cha dÆn hái ý kiÕn nhng ®Ó trong lßng kh«ng cho lµ ph¶i. §em hái ý
hai ngêi gia n« cïng hai ngêi kiÕn chØ lµ ®Ó thö lßng hä
con vµ nh÷ng ph¶n øng cña + Tríc lêi nãi cña YÕt Kiªu, D· Tîng, «ng"c¶m phôc
«ng khi nghe c©u tr¶ lêi cña ®Õn khãc, khen ngîi hai ngêi"
hä cã ý nghÜa nh thÕ nµo? + Tríc lêi nãi cña Hng Vò V¬ng, «ng "ngÇm cho lµ
ph¶i"
+ Tríc lêi nãi cña Hng Nhîng V¬ng Quèc T¶ng, «ng
næi giËn rót g¬m ®Þnh trÞ téi, sau nµy còng kh«ng
muèn Quèc T¶ng nh×n mÆt «ng lÇn cuèi
* TrÇn Quèc TuÊn lµ ngêi hÕt lßng trung víi vua, víi
níc, kh«ng m¶y may t lîi. ¤ng còng lµ mét ngêi cã t×nh
c¶m ch©n thµnh, nång nhiÖt, th¼ng th¾n vµ rÊt
- §o¹n trÝch ®· lµm næi bËt nghiªm trong viÖc d¹y con
nh÷ng ®Æc ®iÓm g× vÒ S¬ kÕt:
nh©n çch cña TrÇn Quèc -TrÇn Quèc TuÊn lµ ngêi trung qu©n ¸i quèc, dòng
TuÊn? ChØ ra sù khÐo lÐo c¶m, tµi n¨ng, mu lîc, ®øc ®é. Cã thÓ nãi «ng lµ tÊm
trong nghÖ thuËt kh¾c ho¹ g¬ng s¸ng vÒ ®¹o lµm ngêi
ch©n dung nh©n vËt cña t¸c - Nh©n vËt TrÇn Quèc TuÊn ®îc x©y dùng trong
gi¶ nhiÒu mèi quan hÖ vµ ®Æt trong nh÷ng t×nh huèng
cã thö th¸ch, nhê ®ã ®· lµm næi bËt nh÷ng phÈm
chÊt cao quÝ ë nhiÒu ph¬ng diÖn. Nhµ viÕt sö ®·
thµnh c«ng trong viÖc kh¾c ho¹ nh©n vËt lÞch sö
sèng ®éng b»ng nh÷ng chi tiÕt ®Æc s¾c, chän läc
- Em cã nhËn xÐt g× vÒ ®Ó l¹i Ên tîng s©u ®Ëm
nghÖ thuËt kÓ chuyÖn 2. NghÖ thuËt
trong ®o¹n trÝch? - Çch kÓ kh«ng ®¬n ®iÖu theo tr×nh tù thêi gian
- Çch kÓ m¹ch l¹c khóc chiÕt
- KhÐo lÐo ®an lång nh÷ng nhËn xÐt ®Ó ®Þnh híng
ngêi ®äc
117
* NghÖ thuËt kÓ chuyÖn trong ®o¹n trÝch ®iªu
luyÖn vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao, gióp ngêi ®äc tiÕp nhËn
mét çch høng thó nh÷ng g× mµ viÕt sö muèn truyÒn
t¶i
TiÕt 66
So¹n:
V¨n- §äc thªm
TH¸i s trÇn thñ ®é
Ng« SÜ Liªn
Gióp H S:
- HiÓu ®îc cuéc ®êi cña TrÇn Thñ §é qua çi nh×n cña Ng« SÜ Liªn
- Cã sù c«ng b»ng trong ®¸nh gi¸ vÒ nh©n vËt
B/ Híng dÉn ®äc
I. Nh©n çch TrÇn Thñ §é
- Nªu nh÷ng t×nh tiÕt liªn Cã bèn t×nh tiÕt
quan ®Õn TrÇn Thñ §é. Mçi 1. Cã ngêi hÆc téi chuyªn quyÒn cña TrÇn Thñ §é
t×nh tiÕt ®· béc lé mét khÝa ®íi víi vua, nhng «ng kh«ng nh÷ng kh«ng biÖn b¹ch
c¹nh nµo vÒ tÝnh çch cña cho b¶n th©n vµ tá lßng thï o¸n, t×m çch trõng trÞ
«ng? Tõ ®ã em cã nhËn xÐt mµ cßn c«ng nhËn lêi nãi ph¶i vµ thëng cho ngêi
g× vÒ nh©n çch cña nh©n dòng c¶m d¸m nãi sù thËt.
vËt? Qua ®ã ta thÊy «ng lµ ngêi phôc thiÖn, c«ng minh,
- Nªu nh÷ng nÐt ®Æc s¾c ®é lîng vµ cã b¶n lÜnh
trong nghÖ thuËt kÓ 2. Khi nghe Linh Tõ Quèc MÉu khãc vµ m¸ch vÒ tªn
chuyÖn vµ kh¾c ho¹ nh©n qu©n hiÖu kh«ng cho ®i qua thÒm cÊm, «ng kh«ng
vËt cña t¸c gi¶ bªnh vî b¾t téi ngêi lÝnh mµ t×m hiÓu râ sù viÖc råi
cßn khen thëng kÎ gi÷ ®óng luËt ph¸p
Qua ®ã cã thÓ thÊy «ng lµ ngêi chÝ c«ng v« t, t«n
träng ph¸p luËt, kh«ng thiªn vÞ
3. Cã ngêi ch¹y chät nhê vî «ng xin cho chøc quan,
«ng ®· d¹y cho ngêi Êy mét bµi häc: muèn lµm chøc
Êy ph¶i bÞ chÆt mét ngãn ch©n ®Ó ph©n biÖt víi
nh÷ng ngêi kh¸c do xøng ®¸ng ®îc cö
Qua ®ã thÊy râ «ng g×n gi÷ sù c«ng b»ng cña phÐp
níc, bµi trõ tÖ n¹n ch¹y chät, ®ót lãt, hèi lé, dùa dÉm
th©n thÝch
118
TiÕt 69
So¹n: 15-2-2008
Lµm v¨n
ph¬ng ph¸p thuyÕt minh

Gióp H S
- N¾m ®îc nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ mét sè ph¬ng ph¸p thuyÕt minh thêng gÆp
- Bíc ®Çu vËn dông ®îc nh÷ng kiÕn thøc ®· häc ®Ó viÕt ®îc nh÷ng v¨n b¶n
thuyÕt minh cã søc thuyÕt phôc cao
- ThÊy ®îc viÖc n¾m v÷ng ph¬ng ph¸p thuyÕt minh lµ cÇn thiÕt kh«ng chØ cho
nh÷ng bµi tËp lµm v¨n tríc m¾t mµ cßn cho cuéc sèng sau nµy
- SGK, SGV

2. Bµi míi:
I. TÇm quan träng cña ph¬ng ph¸p thuyÕt minh
- Ph¬ng ph¸p thuyÕt minh cã thÓ ®îc hiÓu lµ mét hÖ
- Cã khi nµo çc em rÊt thèng çch thøc nµ ngêi thuÕt minh sö dông ®Ó
muèn nãi mét ®iÒu g× ®ã mong ®¹t tíi môc ®Ých mµ m×nh ®· ®Æt ra
mµ kh«ng sao nãi ra ®îc hay - Kh«ng cã nhu cÇu vµ môc ®Ých thuyÕt minh th×
kh«ng? Cho VD kh«ng cã c¬ së ®Ó ®i t×m ph¬ng ph¸p thuyÕt minh.
- Cã khi nµo çc em n¾m rÊt Ngîc l¹i, nhu cÇu thuyÕt minh sÏ kh«ng ®îc tho¶ m·n,
râ mét vÊn ®Ò mµ kh«ng môc ®Ých thuyÕt minh sÏ kh«ng ®¹t ®îc nÕu ngêi
biÕt çch tr×nh bµy sao cho thuyÕt minh kh«ng cã ph¬ng ph¸p phï hîp vµ hiÖu
râ hay kh«ng? V× sao vËy? qu¶
II. Mét sè ph¬ng ph¸p thuyÕt minh
1. ¤n tËp çc ph¬ng ph¸p thuyÕt minh ®· häc
- HS ®äc çc ®o¹n v¨n trong Trong ch¬ng tr×nh THCS çc em ®· häc mét sè
SGK vµ tr¶ lêi çc c©u hái ph¬ng ph¸p thuyÕt minh: nªu ®Þnh nghÜa, liÖt
119
kª, nªu vÝ dô, dïng sè liÖu, so s¸nh, ph©n lo¹i,
ph©n tÝch
2. T×m hiÓu thªm mét sè ph¬ng ph¸p thuyÕt minh
a. ThuyÕt minh b»ng chó thÝch
b. ThuyÕt minh b»ng çch gi¶ng gi¶i nguyªn nh©n-
kÕt qu¶
III. Yªu cÇu ®èi víi viÖc vËn dông ph¬ng ph¸p
thuyÕt minh
- ViÖc sö dông ph¬ng ph¸p thuyÕt minh ( bao nhiªu
- C¨n cø vµo ®©u ®Ó ph¬ng ph¸p vµ nh÷ng ph¬ng ph¸p cô thÓ nµo) ph¶i
quyÕt ®Þnh nªn lùa chän ph- do môc ®Ých thuyÕt minh quyÕt ®Þnh
¬ng ph¸p thuyÕt minh nµo
trong bµi nãi cña m×nh? - Ngoµi môc ®Ých lµm râ sù vËt (hiÖn tîng) cÇn ®îc
- ViÖc vËn dông ph¬ng ph¸p thuyÕt minh, viÖc sö dông ph¬ng ph¸p thuyÕt minh
thuyÕt minh ph¶i nh»m ®¹t cßn ph¶i lµm cho v¨n b¶n thuyÕt minh cã kh¶ n¨ng
tíi môc ®Ých chñ yÕu lµ nãi g©y høng thó vµ trë nªn hÊp dÉn víi ngêi ®äc, ngêi
cho thËt râ vÒ sù vËt hay nghe.
hiÖn tîng. Nhng ®ã cã ph¶i - ViÖc lùa chän, vËn dông vµ phèi hîp çc ph¬ng
lµ môc ®Ých duy nhÊt ph¸p thuyÕt minh cÇn tu©n theo çc nguyªn t¾c:
kh«ng? kh«ng xa rêi môc ®Ých thuyÕt minh; lµm næi bËt
Nh÷ng dÉn chøng nªu trong b¶n chÊt vµ ®Æc trng cña sù vËt, hiÖn tîng; lµm cho
bµi cho thÊy: ph¬ng ph¸p ngêi ®äc (ngêi nghe) tiÕp nhËn dÔ dµng vµ høng thó
thuyÕt minh cßn ®îc vËn Ghi nhí: SGK
dông ®Ó ®¹t tíi môc ®Ých IV. LuyÖn tËp
nµo n÷a ? T¹i líp : Bµi sè 1
Tríc khi tr¶ lêi çc em hÉy x¸c ®Þnh: môc ®Ých, yªu
cÇu cña v¨n b¶n
Gîi ý:
- §©y lµ mét trÝch ®o¹n v¨n thuyÕt minh, ®îc viÕt
nh»m cung cÊp nh÷ng tri thøc vÒ mét loµi hoa ®îc c¶
ph¬ng §«ng vµ ph¬ng T©y t«n quÝ: Lan Hµi VÖ n÷
- §Ó viÕt ®îc nh÷ng ®o¹n trÝch nh thÕ, ®iÒu c
kiÖn cÇn thiÕt ®Çu tiªn vµ c¬ b¶n lµ ngêi viÕt ph¶i
cã nh÷ng hiÓu biÕt thËt sù khoa häc, chÝnh x¸c,
kh¸ch quan vÒ hoa lan ë ViÖt Nam
- Tuy nhiªn hiÖu qu¶ sÏ kh«ng cao nÕu ngêi viÕt
kh«ng khÐo lùa chän, vËn dông vµ phèi hîp çc ph-
¬ng ph¸p thuyÕt minh. §o¹n trÝch ®· dïng: chó
thÝch, ph©n lo¹i, liÖt kª, nªu vÝ dô
VÒ nhµ: Bµi sè 2
Chó ý:
- §Ó lµm ®îc bµi nµy, çc em t×m tßi häc hái ®Ó cã
nh÷ng hiÓu biÕt chuÈn x¸c, ®Çy ®ñ vÒ mét trong
120
nh÷ng nghÒ truyÒn thèng cña quª h¬ng tíi møc cã
thÓ giíi thiÖu, tr×nh bµy tríc b¹n bÌ quèc tÕ ( Quª h-
¬ng cã thÓ ®îc hiÓu theo nghÜa réng-®Êt níc ViÖt
Nam, hoÆc nghÜa hÑp: tØnh, huyÖn, lµng )
- Cã thÓ chän trång lóa, nu«i t»m, lµm gèm, lµm ®å
mÜ nghÖ...
- CÇn chó ý phèi hîp çc ph¬ng ph¸p thuyÕt minh
TiÕt 70+71
So¹n: 22-2-2008
V¨n
ChuyÖn chøc ph¸n sù ®Òn t¶n viªn
NguyÔn D÷
Gióp H S:
- ThÊy ®îc phÈm chÊt dòng c¶m, kiªn cêng cña nh©n vËt chÝnh Ng« Tö V¨n-®¹i
biÓu cho chÝnh nghÜa chèng l¹i nh÷ng thÕ lùc gian tµ; qua ®ã cñng cè lßng yªu
chÝnh nghÜa vµ niÒm tù hµo vÒ ngêi trÝ thøc níc ViÖt
- ThÊy ®îc çi hay cña nghÖ thuËt kÓ chuyÖn sinh ®éng, hÊp dÉn giµu kÞch tÝnh
cña t¸c gi¶ TruyÒn k× m¹n lôc
- SGK, SGV
- H·y kÓ nh÷ng Ên tîng cña em qua bµi Hng §¹o §¹i V¬ng TrÇn Quèc TuÊn cña Ng«
SÜ Liªn
2. Bµi míi:
- Gäi HS ®äc phÇn TiÓu I. TiÓu dÉn
dÉn SGK. Nªu néi dung 1. NguyÔn D÷
chÝnh - Quª: HuyÖn Thanh MiÖn, tØnh H¶i D¬ng
- XuÊt th©n trong gia ®×nh khoa b¶ng, tõng ®i thi
vµ lµm quan mét thêi gian råi ço quan vÒ ë Èn
- TruyÒn k× m¹n lôc lµ t¸c phÈm næi tiÕng cña «ng
®· ®îc ngêi ®êi nhËn xÐt lµ Thiªn cæ k× bót
2. ThÓ lo¹i TruyÒn k× lµ thÓ v¨n cæ ph¶n ¶nh hiÖn
thùc qua nh÷ng yÕu tè k× l¹, hoang ®êng
3. TruyÒn k× m¹n lôc
Lµ t¸c phÈn viÕt b»ng ch÷ H¸n, gåm 20 truyÖn, ra
121
®êi vµo nöa ®Çu thÕ kØ XVI. T¸c phÈm kh«ng ph¶i
lµ ghi chÐp l¹i nh÷ng chuyÖn trong d©n gian nh tªn
cña nã mµ thùc sù lµ s¸ng t¹o cña t¸c gi¶. T¸c phÈm
võa cã gi¸ trÞ hiÖn thùc võa cã gi¸ trÞ nh©n ®¹o
T¸c phÈm ®îc dÞch ra nhiÒu thø tiÕng níc ngoµi
II. §äc- hiÓu
1. Sù kiªn ®Þnh chÝnh nghÜa cña Ng« Tö V¨n
a. PhÈm chÊt cña Ng« Tö V¨n
- Lµ ngêi " kh¶ng kh¸i, nãng n¶y, thÊy sù tµ gian th×
kh«ng thÓ chÞu ®îc, vïng B¾c ngêi ta vÉn khen lµ
mét ngêi c¬ng trùc"
- Ng« Tö V¨n ®îc giíi thiÖu - TÝnh çch Êy ®îc thÓ hiÖn :
lµ ngêi nh thÕ nµo? TÝnh + Sù tøc giËn tríc viÖc" hng yªu t¸c qu¸i" cña tªn hung
çch Êy ®îc thÓ hiÖn nh thÕ thÇn vµ hµnh ®éng ®èt ®Òn trõ h¹i cho d©n
nµo? + Th¸i ®é ®iÒm nhiªn kh«ng khiÕp sî tríc nh÷ng lêi
®e do¹ cña tªn hung thÇn
+ Sù gan d¹ tríc bän quû D¹ Xoa nanh ¸c vµ quang
c¶nh ®¸ng sî n¬i câi ©m
+ Th¸i ®é cøng cái bÊt khuÊt tríc Diªm V¬ng ®Çy
quyÒn lùc
- Nh÷ng viÖc lµm Êy võa thÓ hiÖn sù kh¶ng kh¸i,
chÝnh trùc vµ dòng c¶m v× d©n trõ h¹i, võa thÓ
- Theo em viÖc lµm cña Ng« hiÖn tinh thÇn d©n téc m¹nh mÏ qua viÖc diÖt trõ
Tö V¨n cã ý nghÜa g×? hån tªn giÆc x©m lîc hung b¹o, b¶o vÖ Thæ thÇn níc
( Tr¶ lêi c©u hái 1 SGK ) ViÖt
- Ng« Tö V¨n chØ ®¶ ph¸ sù ngu tÝn vµo nh÷ng
thÇn ¸c, thÇn bÊt chÝnh, chø kh«ng ®¶ ph¸ tËp tôc
thê cóng thÇn linh nãi chung. Râ rµng Ng« Tö V¨n
kh«ng ®èt ®Òn mét çch v« cí
b. Sù th¾ng lîi cña cuéc ®Êu tranh cña Ng« Tö V¨n
- Chøc ph¸n sù lµ chøc quan xem xÐt vÒ çc vô kiÖn
- Chøc ph¸n sù lµ chøc quan tông, gióp viÖc cho ngêi xö ¸n- ®ã lµ chøc quan thùc
g×? hiÖn c«ng lý
- V× chµng dòng c¶m b¶o vÖ c«ng lý, chÝnh nghÜa.
- T¹i sao Ng« Tö V¨n ®îc Chµng ®· gi¶i trõ ®îc tai ho¹, ®em l¹i an lµnh cho
nhËm chøc quan nµy? d©n. DiÖt trõ tËn gèc thÕ lùc x©m lîc tµn ¸c, lµm
s¸ng tá nçi oan khuÊt vµ phôc håi danh vÞ cho Thæ
thÇn níc ViÖt
- §©y lµ mét sù thëng c«ng xøng ®¸ng, cã ý nghÜa

noi g¬ng cho ngêi sau, khÝch lÖ mäi ngêi dòng c¶m
- Chi tiÕt Ng« Tö V¨n ®îc ®Êu tranh chèng çi ¸c b¶o vÖ c«ng lý
nhËm chøc ph¸n sù ë ®Òn - H×nh ¶nh Ng« Tö V¨n xuÊt hiÖn ë cuèi truyÖn:
122
T¶n Viªn cã ý nghÜa g×? ..."trong s¬ng mï cã xe ngùa ®i ®Õn Çm Çm, l¹i
nghe tiÕng qu¸t:
-Ngêi ®i ®êng tr¸nh xa, xe quan ph¸n sù!
...ngêi ngåi trªn xe chÝnh lµ Tö V¨n"
thËt uy phong lÉm liÖt!
- Sù chiÕn th¾ng cña Ng« Tö V¨n sau nhiÒu gian
nguy thö th¸ch cã ý nghÜa kh¼ng ®Þnh niÒm tin
chÝnh nhÊt ®Þnh th¾ng tµ. MÆt kh¸c, Ng« Tö V¨n
cßn lµ ®¹i diÖn cho kÎ sÜ níc ViÖt; cßn tªn hung
thÇn vèn lµ mét tªn tíng giÆc Minh x©m lîc, bÞ b¹i
trËn, bá x¸c ë níc ta, nhng çi hån tham lam hung ¸c
vÉn tiÕp tôc quÊy nhiÔu nh©n d©n. §Ò cao nh©n
vËt Ng« Tö V¨n, truyÖn cßn cã ý nghÜa thÓ hiÖn
tinh thÇn d©n téc m¹nh mÏ, sù ®Êu tranh triÖt ®Ó víi
çi xÊu, çi ¸c ®Ó b¶o vÖ d©n, b¶o vÖ chÝnh nghÜa
TiÕt 2
2. Ngô ý phª ph¸n

- T¹i sao cã vô xö kiÖn ë ©m - V× hån tªn tíng giÆc kiÖn Ng« Tö V¨n ®èt ®Òn
phñ ?
- Hån tªn tíng giÆc ®· lµm - Gi¶ m¹o Thæ thÇn, lµm h¹i d©n, qua mÆt Diªm V-
nh÷ng viÖc g×? ¬ng
- T¹i sao hån tªn tíng giÆc - V× çc thÇn ë nh÷ng ®Òn miÕu l©n cËn ¨n cña
g©y téi ¸c nh vËy mµ vÉn ®ót nen bao che cho kÎ ¸c, v× çc ph¸n quan cña Diªn
tån t¹i? V¬ng cha lµm viÖc hÕt tr¸ch nhiÖm, kh«ng theo s¸t
thùc tÕ
- Nh vËy ®èi tîng phª ph¸n - Nh vËy:
cña truyÖn lµ g×? + §èi tîng phª ph¸n tríc hÕt lµ hån ma tªn tíng giÆc
x¶o quyÖt, kÎ ®· gi¶ m¹o Thæ thÇn. KÎ ®ã lóc sèng
lµ giÆc x©m lîc, lóc chÕt còng kh«ng tõ bá d· t©m;
sèng còng nh chÕt ®Òu gi÷ mét b¶n chÊt th©m lam,
hung ¸c, ®¸ng bÞ v¹ch mÆt vµ trõng trÞ
+ Còng qua sù viÖc nµy truyÖn cßn ph¬i bµy hiÖn
thùc ®Çy rÉy nh÷ng bÊt c«ng tõ câi trÇn ®Õn câi
©m: kÎ ¸c ®îc sung síng, ngêi l¬ng thiÖn chÞu oan
øc; th¸nh thÇn ë câi ©m còng tham cña ®ót bao che
cho kÎ ¸c vµ çi ¸c léng hµnh; Diªm V¬ng vµ çc ph¸n
quan ®¹i diÖn cho c«ng lý còng bÞ lÊp tai, che m¾t
Nh÷ng hiÖn thùc ë câi ©m chÝnh lµ h×nh chiÕu
nh÷ng bÊt c«ng trong x· héi ®¬ng thêi. Trong ®ã
nhøc nhèi nhÊt lµ n¹n bän tham quan « l¹i ®· tiÕp tay
cho kÎ ¸c, kÎ xÊu ®Ó g©y nªn bao nçi khæ cho ngêi
- Qua ®ã t¸c gi¶ muèn göi d©n l¬ng thiÖn
123
g¾m ®iÒu g× víi b¹n ®äc? - H·y ®Êu tranh ®Õn cïng chèng çi ¸c, çi xÊu. ChØ
cã ®Êu tranh dòng c¶m míi ®em l¹i chiÕn th¾ng cho
chÝnh nghÜa
- Ph©n tÝch nghÖ thuËt kÓ 3. NghÖ thuËt kÓ chuyÖn
chuyÖn ®Æc s¾c vµ hÊp a. KÕt cÊu truyÖn giµu kÞch tÝnh
dÉn cña NguyÔn D÷ - Chi tiÕt më ®Çu truyÖn:
Tö V¨n-ch©m löa ®èt ®Òn. Mäi ngêi l¾c ®Çu lÌ lìi,
lo sî thay cho Tö V¨n
®· g©y chó ý vµ dù b¸o nh÷ng diÔn biÕn tiÕp theo
sÏ rÊt kh¸c thêng, thu hót ngêi ®äc ®i s©u vµo
truyÖn
- C©u chuyÖn ®îc th¾t nót dÇn víi nh÷ng xung ®ét
ngµy cµng c¨ng th¼ng, dÉn ®Õn cao trµo:
+ Tö V¨n:" thÊy trong m×nh khã chÞu, ®Çu l¶o ®¶o
vµ bông run run, råi næi lªn mét c¬n sèt nãng, sèt
rÐt" vµ thÊy tªn hung thÇn ®Õn tr¸ch m¾ng ®e do¹
+ Thæ thµn ®Õn b¸o cho Tö V¨n biÕt sù viÖc ®· trë
nªn nghiªm träng:" H¾n quyÕt chèng chäi víi nhµ
thÇy, hiÖn ®· kiÖn thÇy ë Minh ty" vµ b¸o cho Tö
V¨n biÕt çch chuÈn bÞ ®èi phã
+ BÖnh Tö V¨n nÆng thªm, råi bÞ quû sø b¾t ®i
®Õn chç dµnh cho nh÷ng "téi s©u, ¸c nÆng" víi
quang c¶nh rîn ngêi:"giã tanh, sãng x¸m, h¬i l¹nh
thÊu x¬ng" "mÊy v¹n quû D¹ Xoa ®Òu m¾t xanh, tãc
®á, h×nh d¸ng nanh ¸c"
+ Tö V¨n bÞ gi¶i ®Õn tríc Diªm V¬ng, nÞ Diªm V¬ng
qu¸t m¾ng, nhng vÉn b×nh tÜnh kÓ ®Çu ®u«i sù
viÖc, "lêi rÊt cøng cái, kh«ng chÞu nhón nhêng chót
nµo"
- C©u chuyÖn ®îc më nót: lêi Tö V¨n ®îc minh
chøng, sù thËt ph¬i bµy. C«ng lý ®îc thùc hiÖn: kÎ ¸c
ph¶i ®Òn téi, ngêi l¬ng thiÖn ®îc phôc håi vµ ®Òn
®¸p
b. Çch dÉn d¾t truyÖn khÐo lÐo, çch kÓ vµ t¶ sinh
®éng, hÊp dÉn
- Nªu chñ ®Ò cña truyÖn HS tù tr¶ lêi
III. Chñ ®Ò
TruyÖn cã nhiÒu ý nghÜa, nhng trong ®ã chñ yÕu
nhÊt lµ nh»m ®Ò cao nh©n vËt Ng« Tö V¨n, ®¹i
biÓu cho ngêi trÝ thøc níc ViÖt giµu tinh thÇn d©n
téc, chuéng chÝnh nghÜa, dòng c¶m, c¬ng trùc, d¸m
®Êu tranh chèng çi ¸c trõ h¹i cho d©n lµnh
124
Ghi nhí:
- ChuyÖn chøc ph¸n sù ®Òn T¶n Viªn ®Ò cao tinh
thÇn kh¶ng kh¸i, c¬ng trùc, d¸m ®Êu tranh chèng l¹i
çi ¸c trõ h¹i cho d©n cña Ng« Tö V¨n, mét ngêi trÝ
thøc níc ViÖt; ®ång thêi thÓ hiÖn niÒm tin c«ng lý,
chÝnh nghÜa nhÊt ®Þnh sÏ chiÕn th¾ng gian tµ
- B»ng nghÖ thuËt kÓ chuyÖn l«i cuèn, nh©n vËt ®-
îc x©y dùng s¾c nÐt, t×nh tiÕt vµ diÔn biÕn truyÖn
giµu kÞch tÝnh, truyÖn ®· ®Ó l¹i Ên tîng m¹nh mÏ
trong lßng ngêi ®äc
TiÕt 72
So¹n:
Lµm v¨n
luyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n thuyÕt minh

Gióp H S
- Cñng cè v÷ng ch¾c kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n ®· häc; ®ång thêi, thÊy ®îc mèi liªn
quan chÆt chÏ gi÷a çc kÜ n¨ng ®ã víi kÜ n¨ng lËp dµn ý.
- VËn dông çc kÜ n¨ng ®ã ®Ó viÕt ®îc mét ®o¹n v¨n thuyÕt minh cã ®Ò tµi gÇn
gòi víi cuéc sèng hoÆc c«ng viÖc häc tËp cña çc em
- SGK, SGV
- TÇm quan träng cña ph¬ng ph¸p thuyÕt minh ? Çc ph¬ng ph¸p thuyÕt minh thêng
gÆp ?
- Lªn b¶ng ®äc bµi ®· chuÈn bÞ ë nhµ ( bµi sè 2 )
2. Bµi míi:
I. §o¹n v¨n thuyÕt minh
- H·y nh¾c l¹i thÕ nµo lµ HS nh¾c l¹i ®Ó cã thÓ h×nh dung tèt h¬n vÒ ®o¹n
mét ®o¹n v¨n? Yªu cÇu cña v¨n. Tõ ®ã viÕt thùc hµnh tèt h¬n
125
mét ®o¹n v¨n ? So s¸nh sù - GV lu ý çc em:
gièng vµ kh¸c nhau gi÷a + Trong thùc tÕ, ®o¹n v¨n kh«ng hÒ tån t¹i nh mét
®o¹n v¨n tù sù vµ ®o¹n v¨n ®¬n vÞ ®éc lËp, vµ bao giê còng chØ lµ mét phÇn
thuyÕt minh. Mét ®o¹n v¨n nhÊt ®Þnh trong bè côc chung cña mét bµi v¨n.
thuyÕt minh cã thÓ gåm bao Kh«ng cã ®o¹n v¨n nµo kh«ng bÞ rµng buéc bëi çc
nhiªu phÇn chÝnh? Sù s¾p ®o¹n tríc vµ sau nã
xÕp çc ý trong ®o¹n v¨n + LËp dµn ý vµ viÕt ®o¹n v¨n kµ nh÷ng kÜ n¨ng cã
thuyÕt minh? mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Çc em ph¶i h×nh
dung ®o¹n v¨n n»m ë phÇm nµo cña bµi viÕt th× míi
viÕt ®óng yªu cÇu
II. ViÕt ®o¹n v¨n thuyÕt minh
VÝ dô thuyÕt minh vÒ ng«i trêng NguyÔn Tr·i
- HS lËp dµn ý ®¹i c¬ng ®Ó - HS cã thÓ chän giíi thiÖu vÒ c¬ së vËt chÊt ; vÒ
x¸c ®Þnh ®îc ®o¹n v¨n ®éi ngò çc thÇy, c« gi¸o; vÒ HS tõng khèi chuyªn;
m×nh viÕt vÒ thµnh tÝch häc tËp...
- Tham kh¶o SGK ®Ó ®o¹n v¨n hÊp dÉn
- ViÕt ra giÊy nh¸p, sau ®ã kiÓm tra xem:
+ Chñ ®Ò cña ®o¹n cã ®îc thÓ hiÖn râ rµng vµ nhÊt
qu¸n kh«ng
+ ViÖc sö dông ph¬ng ph¸p thuyÕt minh cã hîp lÝ
kh«ng
+ Çc c©u trong ®o¹n cã trong s¸ng vµ liªn kÕt víi
nhau kh«ng
+ NÕu cã lèi th× söa
- Gäi mét vµi em lªn b¶ng tr×nh bµy ®o¹n v¨n cña
m×nh. GV nhËn xÐt, rót kinh nghiÖm
Ghi nhí:
§Ó cã thÓ viÕt tèt mét ®o¹n v¨n thuyÕt minh, cÇn
- §Ó viÕt tèt mét ®o¹n v¨n ph¶i:
thuyÕt minh ta ph¶i lµm g×? - N¾m v÷ng çc kiÕn thøc vÒ ®o¹n v¨n thuyÕt minh
vµ çc kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n thuyÕt minh.
- Cã ®ñ nh÷ng tri thøc cÇn thiÕt vµ chuÈn x¸c ®Ó
lµm râ ý chung cña ®o¹n.
- S¾p xÕp hîp lÝ çc tri thøc ®ã theo mét thø tù râ
rµng, rµnh m¹ch.
- VËn dông ®óng ®¾n, s¸ng t¹o nh÷ng ph¬ng ph¸p
thuyÕt minh vµ diÔn ®¹t ®Ó ®o¹n v¨n trë nªn cô
thÓ, sinh ®éng, hÊp dÉn
III. LuyÖn tËp
1. HS ®äc bµi C©y Hå G¬m cña T« Hoµi ®Ó häc
tËp çch viÕt
2. Lµm bµi tËp sè 1- T¹i líp
3. VÒ nhµ bµi sè 3
126
TiÕt 73
So¹n:
Lµm v¨n
Ra ®Ò lµm v¨n sè 6 ( vÒ nhµ )

Gióp H S:
I. §èi víi phÇn tr¶ bµi sè 5:
®Æc biÖt lµ tÝnh chuÈn x¸c vµ tÝnh hÊp dÉn cña bµi
- Rót ra bµi häc kinh nghiÖm vµ cã ý thøc båi dìng thªm n¨ng lùc viÕt v¨n thuyÕt
minh ë çc bµi tiÕp theo
II. §èi víi bµi viÕt sè 6:
- Cñng cè vµ n¨ng cao kÜ n¨ng viÕt bµi v¨n thuyÕt minh.
- VËn dông kiÕn thøc kÜ n¨ng ®îc häc vµ rót kinh nghiÖm tõ bµi v¨n sè 5 ®Ó viÕt
®îc mét bµi v¨n sao cho chuÈn x¸c vÒ tri thøc vµ hÊp dÉn
- ThiÕt kÕ ®Ò bµi
127
Lªn b¶ng ®äc bµi tËp ë nhµ
2. Bµi míi
A. Tr¶ bµi sè 5
I. ChÐp l¹i ®Ò GV ®äc l¹i ®Ò ( TiÕt 64+65 )
II. Nªu yªu cÇu cña ®Ò
- §Ò yªu cÇu lµm næi bËt Xem yªu cÇu ë tiÕt 64+65
biÓu ®¹t chÝnh?
III. NhËn xÐt bµi lµm 1. HS tù nhËn xÐt bµi cña m×nh
®· ®óng yªu cÇu, ®óng ph¬ng ph¸p vµ kiÓu bµi cha?
nh÷ng g×?
a. u ®iÓm
- Mét sè em viÕt phong phó vÒ kiÕn thøc vµ bíc ®Çu
®· cã tÝnh hÊp dÉn:
+10 To¸n 2: Thanh Mai, Hoµng Mai, Ph¹m §øc, Ng
B×nh...
+ 10 LÝ: Duy, ThÕ Hïng, D¬ng Trang, Lª S¬n...
+ 10 Ho¸: K× Anh, Ngäc Anh, Ly, Hµ, Thu H¬ng...
- Mét sè em cã ý thøc su tÇm tµi liÖu phôc vô cho
bµi:
+10 To¸n 2: Thanh Mai, Ph¹m §øc, Thuú Linh...
+ 10 LÝ: T©n, ThÕ Hïng, Cêng, Ng §øc...
10 Ho¸: Chung, Cóc, Phîng...
b. Nhîc ®iÓm
- Mét sè em cßn sai sãt nhá vÒ tri thøc:
+ 10 To¸n 2: V¨n §øc, Trêng, Ng B×nh ®Òu cho Lang
Liªu ë §êi HV 16, Thanh Mai : b¸nh dµy lµm b»ng g¹o
tÎ...
+ 10 LÝ:N.H.Hïng Lang Liªu ®êi HV 16, Chïa H¬ng
thuéc Thêng TÝn; N. X. Hïng cóng tÊt niªn ngoµi trêi;
Thµnh luéc b¸nh chng ba ngµy ba ®ªm...
+ 10 Ho¸: Khoa c«ng chøc nghØ 1 tuÇn, b¸nh chng lµ
128
mãn ¨n tinh thÇn...
bµy, viÕt t¾t tuú tiÖn, thiÕu dÊu, thiÕu nÐt viÕt sè
+ 10 To¸n 2:Kiªn, H¬ng Th¶o, Ph¹m Tïng, HiÕu,
LªTïng, Thuû...
+ 10 LÝ: HiÕu, Lîng, Kiªn, Thµnh, Phong, TrÇn §øc
+ 10 Ho¸: Oanh, Khoa, Thµnh, Hïng, Thu Anh...
H¶i, ...
+ 10 LÝ: Cêng, Tïng B, L©m, Träng...
- Mét sè em cßn sai chÝnh t¶
+ 10 To¸n 2: CÇm, ViÖt, Hoµng, M¹nh..
IV. Ch÷a lçi + 10 LÝ: Ph¹mThÕ Hïng, Vò Trang, Hoµ..
+ 10 Ho¸: Long, T©m, §¹t, Phîng...
V. Tr¶ bµi, biÓu d¬ng,
HS tù ch÷a nh÷ng lçi ®¬n gi¶n nh chÝnh t¶ hoÆc
ng÷ ph¸p ®¬n gi¶n
- §äc bµi cña Ph¹m §øc (,To¸n) Thu H¬ng ( Ho¸)
B. Ra ®Ò sè 6 -HS lµm ë nhµ

I. §Ò bµi:
H·y viÕt mét bµi v¨n thuyÕt minh vÒ mét danh lam
th¾ng c¶nh cña quª h¬ng, ®Êt níc
II. Yªu cÇu
Ngoµi nh÷ng ®iÓm chung ®· nãi trong ba× viÕt sè 5,
HS cÇn chó ý h¬n n÷a vÒ tÝnh chuÈn x¸c vµ tÝnh
hÊp dÉn
III. BiÓu ®iÓm : Nh bµi sè 5
129
TiÕt 74+75
So¹n
TiÕng ViÖt
Nh÷ng yªu cÇu vÒ sö dông TiÕng ViÖt

Gióp HS:
- N¾m ®îc nh÷ng yªu cÇu vÒ sö dông tiÕng ViÖt ë çc ph¬ng diÖn: ph¸t ©m, ch÷
viÕt, dïng tõ, ®Æt c©u, cÊu t¹o v¨n b¶n vµ phong çch chøc n¨ng ng«n ng÷.
- VËn dông nh÷ng yªu cÇu ®ã vµo viÖc sö dông tiÕng ViÖt, ph©n tÝch ®îc sù
®óng-sai, söa ch÷a ®îc nh÷ng lçi khi dïng tiÕng ViÖt.
- Cã th¸i ®é cÇu tiÕn, cã ý thøc v¬n tíi çi ®óng trong khi nãi vµ viÕt, cã ý thøc gi÷
ginf sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt
- SGK, SGV
130
- Nªu lÞch sö ph¸t triÓn cña tiÕng ViÖt. Cho mét vµi vÝ dô minh ho¹
- Nªu çc lo¹i ch÷ viÕt cña tiÕng ViÖt. NhËn xÐt sù ph¸t triÓn cña ch÷ Quèc ng÷
trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
2. Bµi míi:
I. Sö dông ®óng theo çc chuÈn mùc cña tiÕng
- GV híng dÉn HS ph¸t hiÖn ViÖt
nh÷ng lèi trong bµi tËp 1. VÒ ng÷ ©m
SGK a-giÆt chø kh«ng ph¶i giÆc: sai phô ©m cuèi
- kh« r¸o----kh« d¸o : sai phô ©m ®Çu
- tiÒn lÎ---tiÒn lÏ, ®æi--®çi: sai thanh ®iÖu
b-Lêi bµ b¸c cã dïng tõ ng÷ theo ©m ®Þa ph¬ng:
- Qua phÇn nµy em rót ra dng mê, bÈu
®iÒu g× khi nãi vµ viÕt ? * Khi sö dông tiÕng ViÖt trong giao tiÕp ta cÇn ph¸t
©m theo ©m thanh chuÈn cña tiÕng ViÖt, cÇn viÕt
®óng çc quy t¾c hiÖn hµnh vÒ chÝnh t¶ vµ vÒ ch÷
- H·y ph¸t hiÖn vµ ch÷a lçi viÕt nãi chung
tõ ng÷ 2. VÒ tõ ng÷
a-chãt lät söa thµnh chãt : sai vÒ cÊu t¹o
- truyÒn tông--truyÒn ®¹t hoÆc truyÒn thô: NhÇm
lÉn tõ H¸n ViÖt gÇn ©m, gÇn nghÜa
- chÕt çc bÖnh truyÒn nhiÔm--m¾c çc bÖnh
truyÒn nhiÔm-CÇn ch÷a lµ: Sè ngêi m¾c çc bÖnh
truyÒn nhiÔm vµ chÕt ®· gi¶m : Sai vÒ kÕt hîp tõ
- Còng sai vÒ kÕt hîp tõ : Kh«ng ai viÕt bÖnh nh©n
®îc pha chÕ-Ch÷a: Nh÷ng bÖnh nh©n kh«ng cÇn
ph¶i mæ m¾t ®îc ®iÒu trÞ tÝch cùc b»ng nh÷ng thø
thuèc tr m¾t ®Æc biÖt mµ khoa Dîc ®· pha chÕ
X¸c ®Þnh nh÷ng c©u ®óng, b. Lùa chän c©u ®óng
sai trong SGK vµ söa sai - Çc c©u 2, 3,4 lµ nh÷ng c©u ®óng
- Nh vËy trong khi nãi vµ - C©u 1 sai tõ yÕu ®iÓm, cÇn ch÷a thµnh ®iÓm yÕu
viÕt ta ph¶i chó ý g× vÒ - C©u 5 sai tõ linh ®éng, cÇn ch÷a thµnh sinh ®éng
mÆt tõ ng÷? * VÒ tõ ng÷, cÇn dïng tõ ng÷ ®óng víi h×nh thøc vµ
cÊu t¹o, víi ý nghÜa, víi ®Æc ®iÓm ng÷ ph¸p cña
chóng trong tiÕng ViÖt
- H·y ph¸t hiÖn vµ söa lçi 3. VÒ ng÷ ph¸p
a. -C©u 1: Kh«ng ph©n ®Þnh râ çc thµnh phÇn tr¹ng
ng÷ vµ chñ ng÷
- Ch÷a + Bá tõ qua ®Çu c©u
131
+ Bá tõ cña vµ thay vµo ®ã b»ng dÊu phÈy
+ Bá çc tõ ®· cho vµ thay vµo ®ã b»ng dÊu
phÈy
- C©u 2: Cha thµnh c©u mµ míi chØ lµ mét côm danh
tõ
- Ch÷a: T¹o cho c©u ®ñ thµnh phÇn chÝnh
+ §ã lµ lßng tin tëng s©u s¾c cña nh÷ng thÕ hÖ cha
anh vµo lùc lîng m¨ng non vµ xung kÝch, nh÷ng líp
ngêi sÏ tiÕp bíc hä ( Thªm tõ ng÷ lµm chñ ng÷ )
+ Lßng tin tëng s©u s¾c cña nh÷ng thÕ hÖ cha anh
vµo lùc lîng m¨ng non vµ xung kÝch, nh÷ng líp ngêi sÏ
tiÕp bíc hä, ®· ®îc biÓu hiÖn trong t¸c phÈm (Thªm
tõ ng÷ lµm vÞ ng÷ )
b. C©u ®Çu sai v× kh«ng ph©n ®Þnh râ thµnh phÇn
phô ®Çu c©u víi chñ ng÷. Çc c©u sau ®Òu ®óng
c. Trong ph¹m vi tõng c©u kh«ng sai nhng liªn kÕt
kh«ng râ, ý lén xén, thiÕu l« gic
Ch÷a:
Thuý KiÒu vµ Thuý V©n ®Òu lµ con g¸i cña «ng bµ
V¬ng viªn ngo¹i. Hä sèng ªm Êm díi mét m¸i nhµ, hoµ
thuËn vµ h¹nh phóc cïng cha mÑ. Hä ®Òu cã nh÷ng
nÐt xinh ®Ñp tuyÖt vêi. Thuý KiÒu lµ mét thiÕu n÷
tµi s¾c vÑn toµn. VÎ ®Ñp cña nµng hoa còng ph¶i
ghen, liÔu còng ph¶i hên. Cßn Thuý V©n cã nÐt ®Ñp
®oan trang, thuú mÞ. VÒ tµi th× Thuý KiÒu h¬n
h¼n Thuý V©n. ThÕ nhng, nµng ®©u cã ®îc hëng
h¹nh phóc
- Khi nãi vµ viÕt tiÕng
ViÖt, ta cÇn chó ý tíi nh÷ng * VÒ ng÷ ph¸p, cÇn cÊu t¹o c©u theo ®óng quy t¾c
vÊn ®Ò g×? ng÷ ph¸p tiÕng ViÖt, diÔn ®¹t ®óng çc quan hÖ ý
nghÜa vµ sö dông dÊu c©u thÝch hîp. H¬n n÷a, çc
c©u trong ®o¹n v¨n vµ v¨n b¶n cÇn ®îc liªn kÕt chÆt
chÏ, t¹o nªn mét v¨n b¶n m¹ch l¹c, thèng nhÊt
- H·y ph©n tÝch vµ ch÷a l¹i 4. VÒ phong çch ng«n ng÷
nh÷ng tõ dïng kh«ng phï hîp a. Hoµng h«n cã nghÜa lµ buæi chiÒu tµ nhng chØ
dïng trong phong çch nghÖ thuËt, chø kh«ng dïng
trong v¨n b¶n hµnh chÝnh
- HÕt søc dïng trong v¨n nãi. Thay b»ng rÊt hoÆc v«
cïng
b. Trong lêi cña ChÝ PhÌo cã dïng nh÷ng tõ ng÷ cña
v¨n nãi:
- Çc tõ xng h«: bÈm cô, con
- Thµnh ng÷: trêi tru ®Êt diÖt, mét thíc c¾m dïi
132
kh«ng cã
- Çc tõ mang s¾c th¸i khÈu ng÷: sinh ra, cã d¸m nãi
gian, qu¶, vÒ lµng vÒ níc, ch¶ lµm g× nªn ¨n
- Çc tõ ng÷ ®ã kh«ng thÓ dïng trong mét l¸ ®¬n ®Ò
nghÞ. ®¬n ®Ò nghÞ thuéc phong çch hµnh chÝnh.
VÝ dô trong ®¬n viÕt T«i xin cam ®oan ®iÒu ®ã lµ
®óng sù thùc chø kh«ng viÕt Con cã d¸m nãi gian th×
trêi tru ®Êt diÖt
* Nh vËy, trong khi nãi vµ viÕt ta cÇn ph¶i chó ý tíi
phong çch ng«n ng÷, cÇn nãi vµ viÕt phï hîp víi çc
®Æc trng vµ chuÈn mùc trong tõng phong çch chøc
- Khi nãi vµ viÕt tiÕng n¨ng ng«n ng÷
ViÖt, ta cÇn chó ý tíi nh÷ng Ghi nhí:
®iÒu g×? Gäi HS ®äc SGK
TiÕt 2
II. Sö dông hay, ®¹t hiÖu qu¶ giao tiÕp cao
- Trong tiÕt 1 chóng ta ®· nghiªn cøu çch dïng ®óng
theo chuÈn mùc ng«n ng÷. Trong tiÕt nµy chóng ta sÏ
häc çch dïng tiÕng ViÖt sao cho hay vµ ®¹t hiÖu
qu¶ cao trong giao tiÕp
- Dïng hay còng cã nghÜa lµ ®¹t tíi tÝnh nghÖ thuËt
§äc çc ng÷ liÖu trong SGK 1- Trong c©u tôc ng÷: ChÕt ®øng cßn h¬n sèng quú
vµ tr¶ lêi c©u hái çc tõ ®øng vµ quú ®îc dïng víi nghÜa chuyÓn.
Chóng kh«ng biÓu hiÖn çc t thÕ cña th©n thÓ con
ngêi, mµ theo phÐp Èn dô, chóng biÓu hiÖn nh©n
çch phÈm gi¸: ChÕt ®øng lµ chÕt hiªn ngang, cã khÝ
ph¸ch cao ®Ñp, cßn sèng quú lµ quþ luþ, hÌn nh¸t.
ViÖc dïng nh vËy mang tÝnh h×nh tîng vµ biÓu c¶m(
C©u ChÕt vinh cßn h¬n sèng nhôc mÊt ®i tÝnh h×nh
tîng )
2. Chóng ta lu«n n»m trong lßng chiÕc n«i xanh cña
c©y cèi, ®ã lµ çi m¸y ®iÒu hoµ khÝ hËu cña chóng
ta
- Çc côm tõ chiÕc n«i xanh, ®iÒu hoµ khÝ hËu ®Òu
biÓu thÞ c©y cèi nhng mang tÝnh h×nh tîng vµ biÓu
c¶m h¬n. ChiÕc n«i vµ m¸y ®iÒu hoµ ®Òu lµ nh÷ng
vËt mang l¹i lîi Ých cho con ngêi. Dïng chóng ®Ó
biÓu hiÖn c©y cèi võa cã tÝnh cô thÓ võa t¹o ®îc xóc
c¶m thÈm mÜ
3. Ai cã sóng dïng sóng. Ai cã g¬m dïng g¬m, kh«ng
cã g¬m th× dïng cuèc, thuæng, gËy géc. Ai còng ph¶i
ra søc ch«ng thùc d©n Ph¸p, cøu níc.
133
- §o¹n v¨n dïng phÐp ®èi vµ phÐp ®iÖp, víi nhÞp
®iÖu døt kho¸t, khoÎ kho¾n t¹o cho lêi kªu gäi ©m h-
ëng hïng hån, vang déi, t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn ngêi
nghe, ngêi ®äc
* Khi nãi vµ viÕt ta cÇn sö dông ng«n ng÷ sao cho
®¹t ®îc tÝnh nghÖ thuËt ®Ó cã hiÖu qu¶ cao trong
giao tiÕp. Muèn thÕ, cÇn vËn dông linh ho¹t, s¸ng t¹o
ng«n ng÷ theo çc ph¬ng thøc chuyÓn ho¸, çc phÐp
tu tõ
Ghi nhí:
HS ®äc SGK
III. LuyÖn tËp
T¹i líp:
Bµi 1
Gäi HS lªn b¶ng lµm bµi
Gîi ý:
bµng hoµng, chÊt ph¸c, bµng quan, l·ng m¹n, hu trÝ,
uèng rîu, trau chuèt, nång nµn, ®Ñp ®Ï, chÆt chÏ
Bµi 2
Ph©n tÝch chÝnh x¸c vµ tÝnh biÓu c¶m
- Tõ líp: Ph©n biÖt ngêi theo tuæi t¸c, thÕ hÖ, kh«ng
cã nghÜa xÊu, cho nªn phï hîp. Cßn tõ h¹ng ph©n biÖt
ngêi theo phÈm chÊt tèt- xÊu, mang nÐt nghÜa xÊu
nªn kh«ng phï hîp
- Tõ ph¶i mang nÐt nghÜa b¾t buéc, cìng bøc nÆng
nÒ kh«ng phï hîp víi s¾c th¸i nghÜa nhÑ nhµng, vinh
h¹nh cña viÖc ®i gÆp çc vÞ çch m¹ng ®µn anh, cßn
tõ sÏ cã nÐt nghÜa nhÑ nhµng, phï hîp h¬n
Bµi 3
Lçi:
- ý cña c©u ®Çu vµ nh÷ng c©u sau kh«ng nhÊt qu¸n
- Quan hÖ thay thÕ cña ®¹i tõ hä ë c©u 2 vµ c©u 3
kh«ng râ
- Mét sè tõ ng÷ diÔn ®¹t cha râ rµng
- Ch÷a:
Trong ca dao ViÖt Nam, nh÷ng bµi nãi vÒ t×nh yªu
nam n÷ lµ nhiÒu nhÊt, nhng cßn cã nhiÒu nµi thÓ
hiÖn nh÷ng t×nh c¶m kh¸c. Nh÷ng con ngêi trong ca
dao yªu gia ®×nh, yªu çi tæ Êm cïng nhau sinh sèng,
yªu n¬i ch«n rau, c¾t rèn. Hä yªu ngêi lµng, ngêi níc,
yªu tõ c¶nh ruéng ®ång ®Õn c«ng viÖc trong xãm,
ngoµi lµng. T×nh yªu ®ã nång nhiÖt, ®»m th¾m vµ
s©u s¾c.
134
VÒ nhµ:Bµi 4 vµ 5
TiÕt 76
So¹n:
Lµm v¨n
tãm t¾t v¨n b¶n thuyÕt minh

Gióp H S:
135
- Tãm t¾t ®îc mét v¨n b¶n thuyÕt minh cã néi dung ®¬n gi¶n vÒ mét s¶n vËt, mét
danh lam th¾ng c¶nh, mét hiÖn tîng v¨n häc,...
- ThÝch thó ®äc vµ viÕt v¨n thuyÕt minh trong nhµ trêng còng nh theo yªu cÇu cña
cuéc sèng
- SGK, SGV
- Lªn b¶ng ®äc bµi ®· chuÈn bÞ ë nhµ ( tiÕt 72 )
2. Bµi míi:
I. Môc ®Ých, yªu cÇu tãm t¾t v¨n b¶n thuyÕt
- So s¸nh viÖc tãm t¾t v¨n minh
b¶n tù sù vµ v¨n b¶n thuyÕt Nh×n chung, t¬ng tù víi tãm t¾t v¨n b¶n tù sù: nh»m
minh. hiÓu vµ ghi nhí nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña bµi v¨n
hoÆc giíi thiÖu víi ngêi kh¸c vÒ ®èi tîng thuyÕt
minh hoÆc vÒ v¨n b¶n ®ã
- §äc vµ tãm t¾t v¨n b¶n II. Çch tèm t¾t mét v¨n b¶n thuyÕt minh
trong SGK - ThuyÕt minh vÒ Nhµ sµn- mét c«ng tr×nh x©y
- §èi tîng thuyÕt minh? dùng gÇn gòi, quen théc cña bé phËn kh¸ lín ngêi d©n
miÒn nói níc ta vµ mét sè d©n téc kh¸c ë §«ng Nam ¸
- §¹i ý cña v¨n b¶n? - ThuyÕt minh kiÕn tróc, nguån gèc vµ nh÷ng tiÖn
Ých cña ng«i nhµ sµn
- V¨n b¶n cã thÓ chia lµm - Cã thÓ chia ba phÇn: Më bµi, th©n bµi, kÕt bµi:
mÊy ®o¹n, ý mçi ®o¹n? + Më bµi ( Tõ ®Çu ®Õn v¨n ho¸ céng ®ång ): §Þnh
nghÜa vµ nªu môc ®Ých sö dông cña nhµ sµn
+ Th©n bµi ( Tõ Toµn bé ®Õn lµ nhµ sµn ): ThuyÕt
minh cÊu t¹o, nguån gèc vµ c«ng dông cña nhµ sµn
+ KÕt bµi ( ®o¹n cßn l¹i ): §¸nh gi¸, ngîi ca vÎ ®Ñp,
sù hÊp dÉn cña nhµ sµn ë ViÖt Nam xa vµ nay
- Tãm t¾t:
- ViÕt tãm t¾t v¨n b¶n Nhµ Nhµ sµn lµ c«ng tr×nh kiÕn tróc cã m¸i che dïng
sµn víi ®é dµi kho¶ng 10 ®Ó ë hoÆc sö dông vµo mét sè môc ®Ých kh¸c. Toµn
c©u bé nhµ sµn ®îc cÊu t¹o b»ng tre, giang, nøa, gç; gåm
nhiÒu cét chèng, mÆt sµn, gÇm sµn, çc khoang nhµ
®Ó ë hoÆc röa r¸y. Hai ®Çu nhµ cã hai cÇu thang.
Nhµ sµn xuÊt hiÖn tõ thêi §¸ míi, tån t¹i phæ biÕn ë
136
miÒn nói cao ViÖt Nam vµ §«ng Nam ¸. Nhµ sµn cã
nhiÒu tiÖn Ých: võa phï hîp víi n¬i c tró miÒn nói,
®Çm lÇy, võa tËn dông nguyªn liÖu t¹i chç, gi÷ ®îc
vÖ sinh vµ b¶o ®¶m an toµn cho ngêi ë. Nhµ sµn ë
mét sè vïng miÒn nói níc ta ®¹t tíi tr×nh ®é kÜ thuËt
vµ thÈm mÜ cao, ®· vµ ®ang hÊp dÉn kh¸ch du
lÞch.
- Gäi HS ®äc phÇn Ghi nhí SGK
-Trªn c¬ së çc viÖc lµm võa
råi, em h·y nªu çch tãm t¾t
mét v¨n b¶n thuyÕt minh III. LuyÖn tËp
T¹i líp: Bµi 1
Gîi ý:
- §èi tîng: TiÓu sö, sù nghiÖp nhµ th¬ Ma-su-« Ba
-s« vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña thÓ th¬ hai-c.
- Bè côc:
+ §o¹n 1 (tõ ®Çu ®Õn M. Si-ki (1867-1902 ),...): Tãm
t¾t tiÓu sö vµ giíi thiÖu nh÷ng t¸c phÈm cña Ma-
su-« Ba-s«.
+ §o¹n 2 (cßn l¹i): ThuyÕt minh vÒ ®Æc ®iÓm néi
dung vµ nghÖ thuËt cña th¬ hai-c
- HS viÕt ®o¹n tãm t¾t vµo vë
VÒ nhµ: Bµi 2
Gîi ý:
- V¨n b¶n §Òn Ngäc S¬n vµ hån th¬ Hµ Néi thuyÕt
minh vÒ mét th¾ng c¶nh. NÐt kh¸c çc v¨n b¶n tríc
lµ ë ®èi tîng (th¾ng c¶nh) vµ ë néi dung( võa tËp
trung vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm kiÕn tróc, võa ca ngîi
vÎ ®Ñp nªn th¬ cña ®Òn Ngäc S¬n, ®ång thêi bµy tá
t×nh yªu, niÒm tù hµo ®èi víi mét di s¶n v¨n ho¸
®Æc s¾c cña d©n téc)
- Cã thÓ tãm t¾t nh sau:
§Õn th¨m ®Òn Ngäc S¬n, h×nh tîng kiÕn tróc ®Çu
tiªn g©y Ên tîng lµ Th¸p Bót, §µi Nghiªn. Th¸p Bót
dùng trªn nói Ngäc Béi, ®Ønh th¸p cã ngän bót trá lªn
trêi xanh, trªn m×nh th¸p lµ ba ch÷:"t¶ thanh thiªn"
( viÕt lªn trêi xanh) ®Çy kiªu h·nh. C¹nh th¸p Bót lµ
cæng §µi Nghiªn. Gäi lµ "§µi Nghiªn" bëi cæng nµy
lµ h×nh tîng "çi ®µi" ®ì"nghiªn mùc"h×nh tr¸i ®µo
t¹c b»ng ®¸, ®Æt trªn ®Çu ba chó Õch víi th©m ý
s©u xa"ao nghiªn, ruéng ch÷". PhÝa sau §µi Nghiªn
lµ cÇu Thª Hóc nèi sang §¶o Ngäc- n¬i to¹ l¹c ng«i
®Òn thiªng gi÷a r× rµo sãng níc.
137
TiÕt 77+78
So¹n:
V¨n
håi trèng cæ thµnh
TrÝch håi 28- Tam quèc diÔn nghÜa
La qu¸n Trung
138
Gióp H S:
- HiÓu ®îc tÝnh çch béc trùc, ngay th¼ng cña Tr¬ng Phi còng nh t×nh nghÜa"vên
®µo" cao ®Ñp cña ba anh em kÕt nghÜa- mét biÓu hiÖn riªng biÖt cña lßng trung
nghÜa.
- Håi trèng ®· gieo vµo lßng ngêi ®äc ©m vang chiÕn trËn hµo hïng
- SGK, SGV
- H·y ph©n tÝch sù kiªn ®Þnh cña Ng« Tö V¨n trong ChuyÖn chøc ph¸n sù ®Òn
T¶n Viªn
2. Bµi míi:
I. TiÓu dÉn
- Gäi HS ®äc SGK. Nªu 1. T¸c gi¶ La Qu¸n Trung (1330-1400)
nh÷ng néi dung chÝnh cña -Tªn La B¶n, hiÖu Hå H¶i t¶n nh©n, quª tØnh S¬
phÇn nµy? T©y-Trung Quèc
- Lín lªn vµo cuèi Nguyªn ®Çu Minh, chuyªn su tÇm
vµ biªn so¹n d· sö
- Lµ ngêi ®Çu tiªn ®ãng gãp xuÊt s¾c cho trêng ph¸i
tiÓu thuyÕt lÞch sö thêi Minh -Thanh
2. Tam quèc diÔn nghÜa
- Ra ®êi vµo ®Çu thêi Minh( 1368-1664) gåm 120 håi
kÓ chuyÖn mét níc chia ba trong gÇn 100 n¨m cña
Trung Quèc thêi cæ (thÕ kØ II, III )
- §ã lµ cuéc ph©n tranh gi÷a Nguþ, Thôc, Ng«
3. Tãm t¾t Tam quèc diÔn nghÜa
Ngoµi SGK, GV tãm t¾t chi tiÕt h¬n ®Ó HS n¾m s¬
bé t¸c phÈm
II. §äc-hiÓu
1. VÞ trÝ ®o¹n trÝch
HS dùa vµo SGK ®Ó tr¶ lêi ( håi 28 )
- Em h·y cho biÕt vÞ trÝ N¨m cöa quan chÐm 6 tíng: 1-§«ng LÜnh chÐm
®o¹n trÝch? Khæng Tó; 2-Thµnh L¹c D¬ng chÐm M¹nh Th¶n vµ
Hµn Phóc; 3-Nghi Thuû chÐm BiÖn Hû;4-Thµnh
Huúnh D¬ng chÐm V¬ng Thùc; 5-Cöa s«ng Hoµng
139
Hµ chÐm TÇn K×
2. TÝnh çch nh©n vËt Tr¬ng Phi
- Gäi HS ®äc v¨n b¶n. Yªu - Trong ®o¹n trÝch cã hai nh©n vËt, nhng nh©n vËt
cÇu ®äc thÓ hiÖn râ tÝnh næi bËt lµ Tr¬ng Phi, cßn Quan C«ng chØ lµ nh©n
çch nh©n vËt: Quan C«ng vËt ¶nh chiÕu ®Ó lµm næi bËt Tr¬ng Phi. V× vËy ta
®iÒm ®¹m, Tr¬ng Phi nãng ph©n tÝch nh©n vËt Tr¬ng Phi sÏ hiÓu ®îc Quan
n¶y, nhng vÒ cuèi l¹i rÊt C«ng
c¶m ®éng tríc anh. - Tr¬ng Phi lµ con ngêi th¼ng nh lµn tªn b¾n, s¸ng
nh tÊm g¬ng soi, kh«ng chÊp nhËn sù quanh co, l¾t
- T¹i sao Tr¬ng Phi næi giËn lÐo,®en tr¾ng râ rµng, víi kÎ thï chØ cã thÓ nãi
®Þnh ®©m chÕt Quan chuyÖn b»ng g¬m gi¸o
C«ng ? - Khi nghe tin Quan C«ng ®Õn, Tr¬ng Phi: m¾t trîn
+ Ra ®ãn anh mµ mÆc ¸o trßn xoe, r©u hïm vÓnh ngîc, hß hÐt nh sÊm, ch¼ng
gi¸p, v¸c xµ m©u,dÉn 1000 nãi ch¼ng r»ng mÆc ¸o gi¸p, v¸c xµ m©u... lªn
qu©n ngùa...x«ng tíi ®©m Quan C«ng.
+ Nh×n thÊy Quan C«ng, Râ rµng kh«ng ph¶i ®i ®ãn ngêi anh kÕt nghÜa mµ
d¸ng vÎ Tr¬ng Phi nh thÕ lµ nghªnh chiÕn kÎ ph¶n béi vµ muèn giÕt kÎ ®ã. Bëi
nµo? Tr¬ng Phi kh«ng chÞu ®îc kÎ ¨n ë hai lßng. Tõ d¸ng vÎ
®Õn hµnh ®éng ®Òu thÓ hiÖn sù tøc giËn cao ®é.
PhÉn né ®Õn møc biÕn ®æi c¶ h×nh d¸ng bªn ngoµi.
- KÕt téi Quan C«ng, g¹t ph¾t lêi thanh minh cña anh,
cña hai chÞ d©u...Th¸ch thøc: NÕu mµy qu¶ cã lßng
thùc, ta ®¸nh ba håi trèng mµy ph¶i chÐm ®îc tªn tíng
Êy.Råi th¼ng çnh ®¸nh trèng
- Sau khi ®· hiÓu anh, Tr¬ng Phi níc m¾t lng trßng,
thôp xuèng l¹y V©n Trêng. Chøng tá Tr¬ng Phi còng
lµ con ngêi t×nh nghÜa, biÕt ¨n n¨n vµ biÕt yªu th-
¬ng. T×nh nghÜa vên ®µo vèn d· ®Ñp l¹i ®Ñp h¬n.
- ThÊy Tr¬ng Phi tÕ ngùa l¹i ®ãn, nhng l¹i bÞ xµ
- Cßn Quan C«ng tríc nh÷ng m©u ®©m, kh«ng ®¸nh l¹i mµ chØ tr¸nh. Nghe kÕt
hµnh ®éng vµ lêi nãi cña téi, chØ «n tån gi¶i thÝch vµ cÇu cøu hai chÞ d©u. Râ
Tr¬ng Phi, ®· cã th¸i ®é, rµng Quan C«ng rÊt hiÓu tÝnh çch ngêi em cña
hµnh ®éng, lêi nãi nh thÕ m×nh. Khi Tr¬ng Phi th¸ch chÐm tíng giÆc, «ng ®·
nµo? chÊp nhËn v× hiÓu râ víi Tr¬ng Phi lóc nµy, Quan
C«ng chØ cã thÓ chøng minh lßng trung b»ng hµnh
®éng cô thÓ.
- Trong ®o¹n trÝch Quan C«ng lµ ngêi ®é lîng vµ tõ
tèn
3.©m vang chiÕn trËn thêi cæ
a. Håi trèng ca ngîi t×nh nghÜa vên ®µo gi÷a ba anh
em kÕt nghÜa
§ã lµ t×nh nghÜa cao ®Ñp, kÕt nghÜa v× lÝ tëng
chung, kh«ng ph¶i v× quyÒn lîi riªng t. Bëi vËy ®©y
140
lµ mét h×nh thøc t¬ng th©n t¬ng ¸i chèng l¹i nh÷ng
thÕ lùc phi nghÜa. NÕu v× quyÒn lîi ç nh©n Ých
kØ thËm chÝ v× nh÷ng thãi h tËt xÊu th× viÖc kÕt
nghÜa trë nªn v« nghÜa thËm chÝ rÊt tai h¹i
- V× sao cã thÓ ®Æt tªn cho b. . Håi trèng ca ngîi cuéc ®oµn tô gi÷a çc anh hïng
®o¹n trÝch lµ Håi trèng Cæ - Çi ngê cña Tr¬ng Phi lµ çi ngê cña trîng phu hµo
Thµnh?T¹i sao nãi: NÕu kiÖt: ngê kÎ ph¶n béi lêi thÒ, ngê kÎ bÊt trung, muèn
kh«ng cã chi tiÕt Tr¬ng Phi giÕt ngay kÎ bÊt trung. TiÕng troongs cña Tr¬ng Phi
th¼ng tay giôc trèng th× lµ tiÕng trèng th¸ch thøc lßng trung. TiÕng trèng ra
®o¹n v¨n sÏ tÎ nh¹t, mÊt hÕt qu©n còng lµ tiÕng trèng thu qu©n; tiÕng trèng gäi
ý vÞ Tam quèc? ®oµn tô
- Çi oan cña Quan C«ng còng lµ çi oan ®Æc biÖt:
lµm c«ng viÖc v× chñ tíng nhng l¹i tr¸i víi khÝ ph¸ch
cña kÎ anh hïng ( t¹m hµng giÆc ®Ó b¶o vÖ hai chÞ
d©u-vî cña chñ tíng) Sù minh oan cña Quan C«ng
còng rÊt anh hïng, minh oan b»ng tµi nghÖ vµ khÝ
ph¸ch
- Cuéc héi ngé kh«ng cã rîu, kh«ng cã hoa, chØ cã håi
trèng trËn. Håi trèng vang lªn gÊp g¸p nh mét sù th¸ch
thøc çi ®øc vµ çi tµi. Cã ®øc mµ kh«ng cã tµi th×
còng v« dông, nhng cã tµi mµ kh«ng cã ®øc còng dÔ
l¹c ®êng. §©y lµ mét håi trèng ®Æc biÖt: Trèng trËn
nhng l¹i gi¶i quÕt vÊn ®Ò t×nh c¶m, mang mµu s¾c
- H·y nhËn xÐt nghÖ thuËt sö thi anh hïng
cña ®o¹n trÝch? 4. NghÖ thuËt
- Cã thÓ coi ®©y lµ mét mµn kÞch sinh ®éng: M©u
thuÉn ®îc dÉn d¾t nhanh, ph¸t triÓn v÷ng ch¾c vµ
gi¶i quyÕt ®ét ngét t¹o nªn søc hÊp dÉn
- §Ëm ®µ kh«ng khÝ chiÕn trËn vµ khÝ ph¸ch anh
hïng
- Lèi kÓ chuyÖn gi¶n dÞ
Ghi nhí :
Linh hån ®o¹n v¨n th©u tãm trong håi trèng. §ã lµ håi
trèng th¸ch thøc, minh oan vµ ®oµn tô. KÕt nghÜa
anh em, b¹n bÌ,...ph¶i nh»m môc ®Ých trong s¸ng cao
c¶ th× míi bÒn v÷ng.
141
§äc thªm:
tµo th¸o uèng rîu luËn anh hïng
TrÝch håi 21- Tam quèc diÔn nghÜa
La qu¸n Trung

Gióp H S:
- HiÓu ®îc Tµo Th¸o võa th«ng minh võa c¬ trÝ võa ®a nghi, nham hiÓm vµ tµn
b¹o. Trong trÝch ®o¹n nµy ta cha thÊy hÕt, nhng sÏ thÊy ®îc phÇn nµo tÝnh çch
Êy-tÝnh çch gian hïng
- ThÊy ®îc nghÖ thuËt kÓ chuyÖn hÊp dÉn cña t¸c gi¶
B/ Híng dÉn ®äc thªm
I. Nh©n vËt Lu BÞ
- Ph©n tÝch t©m tr¹ng vµ Sî Tµo Th¸o nghi ngê mu ®å, lu«n ph¶i t×m çch tù
tÝnh çch cña Lu BÞ khi giÊu m×nh, n¬m níp bÊt an, cè trÊn tÜnh vµ kh«n
ph¶i ë nhê Tµo Th¸o khÐo nÐ tr¸nh
- NhÉn nhÞn ®Ó n¸u m×nh chê thêi: G¹t ph¾t th¾c
m¾c cña hai em khi hái t¹i sao l¹i suèt ngµy vun xíi
rau; - GiËt m×nh khi Th¸o n¾n g©n b»ng c©u hái"
HuyÒn §øc ®é nµy ë nhµ lµm mét viÖc lín lao ®Êy
nhØ?"
- Tho¸i th¸c tr¶ lêi Th¸o b»ng çch ®a hÕt tªn tuæi
nµy nä trªn vò ®µi chÝnh trÞ ®Ó Th¸o b×nh luËn vµ
b¸c bá
- Khi Tµo Th¸o kh¼ng ®Þnh: "Anh hïng trong thiªn
h¹ b©y giê chØ cã sø qu©n vµ Th¸o mµ th«i", th×
giËt m×nh ®¸nh r¬i c¶ ®òa
* Cã thÓ coi ®©y lµ cuéc trèn t×m ngo¹n môc, còng
lµ sù ®èi chäi gay g¾t vÒ quan niÖm anh hïng. Lu
BÞ còng ®ang quyÕt chÝ lËp nghiÖp lín nhng ®ang
chê thêi
- Qua çch ®èi xö cña Tµo II. Nh©n vËt Tµo Th¸o
Th¸o víi Lu BÞ vµ çch ®¸nh - §¾c ý tù phô, tù cho m×nh lµ anh hïng vµ cßn
gi¸ nh÷ng nh©n vËt anh hïng ngÇm ý xÕp m×nh trªn Lu BÞ. Thùc tÕ lóc nµy Lu
mµ Lu BÞ ®Ò xuÊt, em BÞ ®ang ph¶i ë nhê Tµo Th¸o
hiÓu g× vÒ tÝnh çch cña - Çch ®¸nh gi¸ cña Tµo Th¸o thÓ hiÖn çi nh×n
142
nh©n vËt nµy? th«ng minh cña Th¸o. Th¸o ®· chèt l¹i:
Anh hïng lµ ngêi trong bông cã chÝ lín, cã mu cao, cã
tµi bao trïm ®îc c¶ vò trô, cã chÝ nuèt c¶ trêi kia.
- Çi chÝ lín cña Tµo Th¸o lµ rÊt ®¸ng kh©m phôc.
- Trong ®o¹n nµy ta cha thÊy hÕt tÝnh çch cña Tµo
Th¸o võa hïng võa gian (GV lÊy mét sè dÉn chøng
minh ho¹ )
- V× sao çch kÓ chuyÖn III. NghÖ thuËt
trong ®o¹n trÝch l¹i hÊp dÉn - C¶ hai ngêi nãi chuyÖn nh trong mét cuéc trèn t×m,
ngêi ®äc? hai ®èi thñ ®ang vên nhau, th¨m dß nhau
- Çch ®¸nh gi¸ vÒ ngêi anh hïng còng kh¸c nhau
IV. Th¶o luËn
Cho HS ph¸t biÓu ý kiÕn vµ tranh luËn:
Tµo Th¸o lµ anh hïng hay gian hïng? T¸c gi¶ khen
hay chª Tµo Th¸o?
Gîi ý:
- Tµo Th¸o lµ mét h×nh tîng ®iÓn h×nh cña bän gian
hïng:
+ Th«ng minh: chuyÖn chØ rõng m¬ trªn ®êng ®¸nh
Tr¬ng Tó; c¾t tãc thay ®Çu
+ C¬ trÝ, ngoan cêng: b«n ba c¶ ®êi v× sù nghiÖp
+ §a nghi, nham hiÓm vµ tµn b¹o: giÕt c¶ nhµ L· B¸
Sa..., giÕt chÕt Hoa §µ...
* Tµo Th¸o cµng th«ng minh bao nhiªu cµng ®a nghi
bÊy nhiªu; cµng c¬ trÝ bao nhiªu cµng nham hiÓm
bÊy nhiªu; cµng ngoan cêng bao nhiªu cµng tµn b¹o
bÊy nhiªu
- T¸c gi¶ theo tinh thÇn:"T«n Lu biÕm Tµo". Cã
®iÒu h×nh tîng nh©n vËt cã khi kh«ng hoµn toµn
trïng khíp víi ý ®Þnh cña t¸c gi¶. Cã nhiÒu ngêi
kh©m phôc Tµo, nhng kh«ng Ýt ngêi chª, kÎ ghÐt.
Nh©n vËt Hoµng trong §«i m¾t cña Nam Cao ®·
khen" Tµi thËt! Tµi thËt! Tµi ®Õn thÕ lµ cïng! Tiªn
s anh Tµo Th¸o!"Hay nhµ v¨n Lç TÊn" T«i kh«ng
thuéc ®¶ng víi Tµo Th¸o nhng vÉn rÊt kh©m phôc
«ng ta" Kh«ng thÓ phñ nhËn tµi n¨ng vµ b¶n lÜnh
cña Tµo. Nhng tµi n¨ng vµ b¶n lÜnh Êy ®Òu xuÊt
ph¸t tõ môc ®Ých ®en tèi, ç nh©n:" Ta thµ phô ngêi
chø quyÕt kh«ng ®Ó ngêi phô ta"; sù kh«n ngoan
nhanh trÝ cña Tµo nhuèm mµu s¾c ma qu¸i
HS ®a ra ý kiÕn cña riªng m×nh, nhng ph¶i dùa vµo
dÉn chøng trong t¸c phÈm
143
TiÕt 79+80
So¹n:
V¨n
t×nh c¶nh lÎ loi cña ngêi chinh phô
TrÝch Chinh phô ng©m
B¶n dÞch cña §oµn ThÞ §iÓm

Gióp H S:
- HiÓu ®îc nçi ®au khæ cña ngêi chinh phô b¾t nguån tõ c¶nh c« ®¬n khi ngêi
chinh phu ph¶i ra trËn v¾ng nhµ. Qua ®ã n¾m ®îc ý nghÜa ®Ò cao h¹nh phóc løa
®«i cña t¸c phÈm
- VÒ nghÖ thuËt, n¾m ®îc nghÖ thuËt miªu t¶ néi t©m cña ®o¹n trÝch
- SGK, SGV
- Ph©n tÝch ý nghÜa cña håi trèng Cæ Thµnh?( ®o¹n trÝch Håi trèng Cæ Thµnh-
Tam quèc diÔn nghÜa cña La Qu¸n Trung )
2. Bµi míi:
I. TiÓu dÉn
- Gäi HS ®äc phÇn TiÓu 1. T¸c gi¶ §Æng TrÇn C«n
dÉn SGK. Nªu nh÷ng néi - Quª Hµ Néi, sèng vµo kho¶ng nöa ®Çu thÕ kØ
dung chÝnh cña phÇn nµy XVIII
- Ngoµi t¸c phÈm chÝnh lµ Chinh phô ng©m, «ng
cßn lµm th¬, phó b»ng ch÷ H¸n
- §Çu ®êi Lª HiÓn T«ng( 1740-1786), cã nhiÒu cuéc
khëi nghÜa n«ng d©n, triÒu ®×nh cÊt qu©n ®¸nh
dÑp, nhiÒu trai tr¸ng ph¶i tõ gi· ngêi th©n ra trËn ®Ó
dÑp çc cuéc khëi nghÜa. §Æng TrÇn C«n c¶m ®éng
144
tríc nçi ®au khæ mÊt m¸t cña con ngêi, nhÊt lµ nh÷ng
ngêi vî lÝnh, nªn ®· viÕt Chinh phô ng©m
2. Chinh phô ng©m
- Gåm 478 c©u th¬ trêng thiªn ®o¶n có, b»ng ch÷
H¸n
- Néi dung: Nãi lªn sù o¸n ghÐt chiÕn tranh phi
nghÜa, ®Æc biÖt thÓ hiÖn t©m tr¹ng khao kh¸t t×nh
yªu, h¹nh phóc løa ®«i
- RÊt nhiÒu ngêi dÞch sang tiÕng ViÖt. B¶n dÞch
thµnh c«ng nhÊt ®îc cho lµ cña §oµn ThÞ ®iÓm
3. DÞch gi¶ §oµn ThÞ §iÓm(1705-1748)
- Quª V¨n Giang-Hng Yªn.
- Næi tiÕng th«ng minh tõ nhá. Ngoµi dÞch Chinh
phô ng©m, bµ cßn cã tËp TruyÒn k× t©n ph¶ b»ng
- Gäi HS ®äc ®o¹n trÝch. ch÷ H¸n
§äc ph¶i thÓ hiÖn ®îc t©m II. §äc- hiÓu
tr¹ng lÎ loi c« ®¬n cña ngêi - Ng©m lµ thÓ lo¹i cã tÝnh chÊt diÔn xíng, dïng ®Ó
chinh phô ng©m, ®äc diÔn c¶m.
1. T©m tr¹ng cña ngêi chinh phô
- Chinh phô ng©m lµ th¬ tr÷ t×nh víi chøc n¨ng thÓ
hiÖn néi t©m nh©n vËt tr÷ t×nh. Miªu t¶ néi t©m
phong phó, phøc t¹p lµ ®Æc ®iÓm quan träng vÒ
mÆt thÓ lo¹i cña ng©m khóc. Çc h×nh thøc miªu t¶
- H·y chØ ra çc yÕu tè ngo¹i h×nh, hµnh ®éng hoÆc miªu t¶ thiªn nhiªn ®Òu
ngo¹i c¶nh thÓ hiÖn t©m nh»m môc ®Ých diÔn ®¹t néi t©m
tr¹ng ngêi chinh phô vµ ý - Hµnh ®éng lÆp ®i lÆp l¹i: Ngêi chinh phô rñ rÌm
nghÜa diÔn t¶ néi t©m cña råi l¹i cuèn rÌm, ®i ®i l¹i l¹i trong hiªn v¾ng nh chê
çc yÕu tè ®ã. ®îi tin tøc cña chång. Çch t¶ nµy cho ta thÊy sù tï
tóng bÕ t¾c cña ngêi chinh phô
- Ngo¹i c¶nh: Ngêi chinh phô chØ cã ngêi b¹n duy
nhÊt lµ ngän ®Ìn. T¶ ®Ìn chÝnh lµ ®Ó t¶ kh«ng
gian mªnh m«ng vµ sù c« ®¬n cña con ngêi. Trong
kh«ng gian Êy tiÕng gµ kh«ng gîi sù vui vÎ mµ t¨ng
- Theo em, nh÷ng dÊu hiÖu thªm Ên tîng v¾ng vÎ, tÞch mÞch. Bãng c©y hoÌ trong
nµo cho thÊy nçi c« ®¬n cña ®ªm gîi c¶n gi¸c hoang v¾ng, c« ®¬n, ®¸ng sî.
ngêi chinh phô? - Kh«ng gian thêi gian ®ªm ®îc t¶ kh¸ kÜ nh»m nhÊn
m¹nh sù trèng tr¶i , c« ®¬n trong lßng ngêi chinh phô
xa chång
- H·y cho biÕt v× sao ngêi - Hµnh ®éng diÔn ra trong phßng: Ngêi chinh phô g-
chinh phô ®au khæ? îng ®èt h¬ng ®Ó t×m sù thanh th¶n, song t©m hån
l¹i nh thªm mª man; gîng soi g¬ng ®Ó trang ®iÓm,
song nh×n thÊy khu«n mÆt m×nh th× l¹i øa níc m¾t.
Nhng ®iÒu ®¸ng sî h¬n c¶ lµ nh÷ng nh¹c cô gîi ®Õn
145
sù g¾n bã løa ®«i: s¾t cÇm, d©y uyªn, phÝm loan
mµ m×nh th× ®ang ®¬n lÎ. Ngêi chinh phô chØ gîng
g¶y ®µn s¾t ®µn cÇm v× kh«ng thÊy phï hîp, ®Æc
biÖt sî d©y ®µn bÞ chïng hay ®øt v× ®ã lµ ®iÒm
gë b¸o hiÖu sù kh«ng hay cña t×nh vî chång
- X¸c ®Þnh nh÷ng c©u th¬ - T¶ thiªn nhiªn: Mét kh«ng gian réng lín mang tÇm
lµ lêi cña ngêi chinh phô vµ vãc vò trô, c¶nh l¹nh lÏo víi h×nh ¶nh giã s¬ng... TÊt
cho biÕt gi¸ trÞ biÓu c¶m c¶ gîi sù c« ®¬n buån nhí
cña nã. - §o¹n cuèi lµ nh÷ng lêi cña ngêi chinh phô nh muèn
t©m sù cïng chång. Nh÷ng h×nh ¶nh th¬ ®· diÔn t¶
t×nh yªu th¬ng nång ch¸y cña nµng ®èi víi ngêi chång
n¬i xa. Muèn göi tÊt c¶ t×nh c¶m yªu quý nhÊt cña
m×nh tíi ngêi chång chèn xa x«i: ngh×n vµng çch nãi
Èn dô ®· diÔn t¶ ®iÒu Êy. Nçi nhí chång ®îc so s¸nh
b»ng ®êng lªn trêi. Nçi nhí Êy lóc nµo còng ®au ®¸u
trong lßng ngêi chinh phô. Nã nh chµ ®i x¸t l¹i (thiÕt
tha lßng) khiÕn cho nµng cµng thªm ®au khæ
* Qua nh÷ng diÔn biÕn t©m tr¹ng Êy ta ®äc ®îc nçi
c« ®¬n vµ lßng kh¸t khao h¹nh phóc løa ®«i cña ngêi
chinh phô xa chång
2. NghÖ thuËt
- Kh¸i qu¸t gi¸ trÞ nghÖ - CÊu tróc ®Æc biÖt cña thÓ th¬ song thÊt lôc b¸t:
thuËt cña ®o¹n? ®èi xøng ë hai c©u thÊt, tiÓu ®èi trong c©u lôc vµ
c©u b¸t, cã c¶ vÇn ch©n vµ vÇn lng, ®· t¹o thµnh
nh¹c ®iÖu dåi dµo cho ®o¹n trÝch còng nh c¶ khóc
ng©m. Nã thÝch hîp víi viÖc diÔn t¶ néi t©m ®au
buån víi nh÷ng ©m ®iÖu o¸n tr¸ch, than v·n, sÇu
muén.
- Çc biÖn ph¸p tu tõ còng lµm râ h¬n t©m tr¹ng
nh©n vËt. Nã gióp cho ngêi ®äc thÊy râ h¬n sù c«
®¬n sÇu n·o cña ngêi chinh phô
Ghi nhí:
§o¹n trÝch miªu t¶ nh÷ng cung bËc vµ s¾c th¸i
kh¸c nhau cña nçi c« ®¬n, buån khæ ë ngêi chinh phô
khao kh¸t ®îc sèng trong t×nh yªu vµ h¹nh phóc løa
®«i.
146
TiÕt 81
So¹n: 13-3-2008
Lµm v¨n
lËp dµn ý bµi v¨n nghÞ luËn

Gióp H S:
- N¾m ®îc t¸c dông cña viÖc lËp dµn ý vµ çch thøc lËp dµn ý bµi v¨n nghÞ luËn.
- LËp ®îc dµn ý cho bµi v¨n nghÞ luËn
- Cã ý thøc vµ dÇn h×nh thµnh thãi quen lËp dµn ý tríc khi viÕt çc bµi v¨n nghÞ
luËn trong nhµ trêng còng nh ngoµi cuéc sèng
- SGK, SGV
- Nªu môc ®Ých, yªu cÇu, çch tãm t¾t mét v¨n b¶n thuyÕt minh.
2. Bµi míi:
I. T¸c dông cña viÖc lËp dµn ý
- ThÕ nµo lµ lËp dµn ý? - LËp dµn ý lµ c«ng viÖc lùa chän vµ s¾p xÕp
nh÷ng néi dung c¬ b¶n dù ®Þnh triÓn khai vµo bè
côc ba phÇn cña bµi v¨n
- LËp dµn ý cã t¸c dông nh - LËp dµn ý gióp cho ngêi viÕt bao qu¸t ®îc nh÷ng
thÕ nµo ®èi víi viÖc viÕt néi dung chñ yÕu, nh÷ng luËn ®iÓm, luËn cø cÇn
bµi v¨n nghÞ luËn ? triÓn khai, ph¹m vi, møc ®é nghÞ luËn.
147
- LËp dµn ý gióp tr¸nh ®îc t×nh tr¹ng xa ®Ò, l¹c ®Ò,
lÆp ý, bá sãt ý, hoÆc ý kh«ng c©n xøng... Nã cßn
gióp ta ph©n phèi thêi gian hîp lÝ khi lµm bµi
II. Çch lËp dµn ý bµi v¨n nghÞ luËn
- HS ®äc yªu cÇu trong SGK 1. T×m ý cho bµi v¨n
vµ tr¶ lêi nh÷ng c©u hái ®ã T×m ý lµ t×m hÖ thèng luËn ®iÓm, luËn cø cho bµi
v¨n
a. X¸c ®Þnh luËn ®Ò:
S¸ch më réng tríc m¾t t«i nh÷ng ch©n trêi míi
b. X¸c ®Þnh çc luËn ®iÓm
Bµi cã ba luËn ®iÓm:
- S¸ch lµ s¶n phÈm tinh thÇn k× diÖu cña con ngêi
- S¸ch më réng nh÷ng ch©n trêi míi
- CÇn cã th¸i ®é ®óng víi s¸ch vµ viÖc ®äc s¸ch
- Em h·y t×m nh÷ng ý nhá c. T×m luËn cø cho luËn ®iÓm
cña luËn ®iÓm 1 ? LuËn ®iÓm 1: S¸ch lµ s¶n phÈm tinh thÇn k× diÖu
cña con ngêi
- S¸ch lµ s¶n phÈm tinh thÇn cña con ngêi
- S¸ch lµ kho tµng tri thøc
- S¸ch gióp ta vît qua thêi gian, kh«ng gian
LuËn ®iÓm 2: S¸ch më réng nh÷ng ch©n trêi míi
- S¸ch gióp ta hiÓu biÕt vÒ mäi lÜnh vùc tù nhiªn vµ
x· héi
- S¸ch lµ ngêi b¹n t©m t×nh gÇn gòi, gióp ta tù hoµn
thiÖn m×nh vÒ nh©n çch.
LuËn ®iÓm 3: CÇn cã th¸i ®é ®óng víi s¸ch vµ viÖc
®äc s¸ch
- §äc vµ lµm theo s¸ch tèt, phª ph¸n s¸ch cã h¹i
- T¹o thãi quen lùa chän s¸ch, høng thó ®äc vµ häc
theo çc s¸ch cã néi dung tèt
2. LËp dµn ý
- HS ®äc phÇn ghi nhí trong Dùa vµo phÇn 1, em h·y lËp dµn ý theo gîi ý cña
SGK SGK
Ghi nhí: SGK
III. LuyÖn tËp
T¹i líp
1. Bµi tËp 1
a. CÇn bæ sung mét sè ý cßn thiÕu:
- §øc vµ tµi cã quan hÖ kh¨ng khÝt víi nhau trong
mçi con ngêi
- CÇn ph¶i thêng xuyªn rÌn luyÖn, phÊn ®Êu ®Ó cã
c¶ tµi vµ ®øc
b. LËp dµn ý:
148
GV gîi ý dµn ý ®¹i c¬ng, HS c¨n cø vµo ®ã ®Ó lËp
dµn ý chi tiÕt
Më bµi:
- Giíi thiÖu lêi d¹y cña B¸c
- ®Þnh híng t tëng cña bµi viÕt
Th©n bµi:
- Gi¶i thÝch c©u nãi
- Lêi d¹y cña B¸c cã ý nghÜa s©u s¾c ®èi víi viÖc
rÌn luyÖn, tu dìng cña tõng ç nh©n
KÕt bµi:
CÇn ph¶i thêng xuyªn rÌn luyÖn ®Ó cã c¶ tµi lÉn
®øc
VÒ nhµ: Bµi tËp 2
Gîi ý
C¨n cø vµo çc bíc ®· lµm trong bµi tËp 1 ®Ó t×m ý,
chän ý, sau ®ã h×nh thµnh dµn ý ®¹i c¬ng. Trªn c¬ së
dµn ý ®¹i c¬ng çc en lËp dµn ý chi tiÕt
TiÕt 82
So¹n:
V¨n
truyÖn kiÒu
PhÇn: T¸c gi¶
NguyÔn Du

Gióp H S:
- N¾m râ mét sè nÐt chÝnh vÒ hoµn c¶nh x· héi vµ tiÓu sö NguyÔn Du cã ¶nh h-
ëng ®Õn çc s¸ng t¸c cña «ng
- N¾m râ mét sè ®Æc ®iÓm chÝnh trong sù nghiÖp s¸ng t¸c vµ nh÷ng ®Æc trng c¬
b¶n vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt trong çc t¸c phÈm cña NguyÔn Du
- SGK, SGV
GV tæ chøc giê d¹y häc theo çch kÕt hîp gi÷a çc ph¬ng ph¸p, nªu vÊn ®Ò vµ trao
- H·y ph©n tÝch ©m vang chiÔn trËn trong ®o¹n trÝch Håi trèng Cæ Thµnh
2. Bµi míi:
149
- Gäi HS ®äc SGK I. Cuéc ®êi: NguyÔn Du (1765-1820)
Tªn ch÷ lµ Tè Nh, hiÖu lµ Thanh Hiªn
- Em cã nhËn xÐt g× vÒ - Sinh t¹i Th¨ng Long
cuéc ®êi cña NguyÔn Du? - Quª gèc ë lµng Canh Ho¹ch huyÖn Thanh Oai tØnh
Nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ cuéc Hµ T©y, sau di c vµo x· Nghi Xu©n huyÖnTiªn §iÒn
®êi cña NguyÔn Du gãp nay lµ lµng Tiªn §iÒn x· Tiªn §iÒn huyÖn Nghi
phÇn lÝ gi¶i nh÷ng thµnh Xu©n tØnh Hµ TÜnh
c«ng trong s¸ng t¸c cña nhµ - Sinh ra trong mét gia ®×nh ®¹i quý téc. Nhng 10
th¬ nh thÕ nµo? tuæi ®· må c«i cha, 13 tuæi th× må c«i mÑ, ph¶i ë víi
NguyÔn Kh¶n- ngêi anh cïng cha kh¸c mÑ
- 1783: Thi ®ç tam trêng vµ nhËn mét chøc quan vâ
nhá t¹i Th¸i Nguyªn
- 1789: Chèng l¹i T©y S¬n vµ vÒ ë t¹i quª vî. Thêi
gian nµy «ng sèng rÊt khã kh¨n trong kho¶ng gÇn 10
n¨m, sau ®ã vÒ quª ë Hµ TÜnh
- 1802: Ra lµm quan cho nhµ NguyÔn:
+ 1802: Tri huyÖn Phï Dung, råi tri phñ Thêng TÝn
+ 1805-1809: §«ng Çc ®iÖn häc sÜ
+ 1809: §îc bæ lµm cai b¹ dinh Qu¶ng B×nh
+ 1813: ®îc th¨ng CÇn Ch¸nh ®iÖn häc sÜ vµ gi÷
chøc Ch¸nh sø ®i Trung Quèc
+ 1820: L¹i ®îc cö ®i sø Trung Quèc nhng cha kÞp
®i th× èm vµ mÊt
* 1965 Héi ®ång Hoµ b×nh thÕ giíi ®· c«ng nhËn
«ng lµ danh nh©n v¨n ho¸ thÕ gií vµ kØ niÖm träng
thÓ nh©n dÞp 200 n¨m n¨m sinh cña «ng
- ViÖc sinh trëng trong mét gia ®×nh phong kiÕn
quý téc l¹i cã mÑ lµ ngêi B¾c Ninh ®· ®em l¹i nh÷ng
®iÒu kiÖn tèt cho viÖc häc tËp vµ lèi sèng còng nh
tiÕp thu nÒn v¨n ho¸ d©n gian
- Thêi ®¹i lo¹n l¹c vµ nh÷ng khñng ho¶ng cña x· héi
phong kiÕn, nh÷ng tr¶i nghiÖm cuéc sèng cña «ng ®·
gióp «ng hiÓu ®îc nh÷ng nçi khæ ®au mµ con ngêi
ph¶i chÞu. Còng tõ ®ã h×nh thµnh t tëng chÝnh trÞ
vµ quan niÖm thÈm mÜ gÇn gòi víi ngêi lao ®éng
II. Sù nghiÖp s¸ng t¸c
1. Çc s¸ng t¸c chÝnh
a. Ch÷ H¸n gåm cã:
- Thanh Hiªn thi tËp gåm 78 bµi viÕt chñ yÕu trong
nh÷ng n¨m th¸ng tríc khi ra lµm quan nhµ NguyÔn
- Cho biÕt çc s¸ng t¸c - Nam trung t¹p ng©m cã 40 bµi viÕt thêi gian lµm
chÝnh cña NguyÔn Du quan ë HuÕ vµ Qu¶ng B×nh, nh÷ng ®Þa ph¬ng ë
150
phÝa Nam Hµ TÜnh
- B¾c hµnh t¹p lôc gåm 131 bµi s¸ng t¸c trong
chuyÕn ®i sø Trung Quèc
* Th¬ ch÷ H¸n thÓ hiÖn t tëng t×nh c¶m, nh©n çch
cña «ng. §ã lµ sù buån ®au day døt, sù ca ngîi, ®ång
c¶m víi çc nh©n çch cao thîng vµ phª ph¸n nh÷ng
nh©n vËt ph¶n diÖn; phª ph¸n x· héi chµ ®¹p con ng-
êi; c¶m th«ng víi nh÷ng sè phËn bÊt h¹nh, bÞ ®o¹
®Çy, h¾t hñi
b. Ch÷ N«m
- §o¹n trêng t©n thanh (TruyÖn KiÒu) dùa trªn Kin
V©n KiÒu truyÖn cña Thanh T©m tµi nh©n,
NguyÔn Du ®· s¸ng t¹o nªn mét kiÖt t¸c ®éc nhÊt v«
- Em biÕt g× vÒ TruyÖn nhÞ cña v¨n häc trung ®ai ViÖt Nam
KiÒu? - V¨n tÕ thËp lo¹i chóng sinh: Chiªu hån cho nhiÒu
h¹ng ngêi kh¸c nhau, song tÊm lßng nh©n ¸i híng
nhiÒu vÒ nh÷ng th©n phËn nhá bÐ, díi ®¸y x· héi
nh çc em nhá, çc kÜ n÷, nh÷ng häc trß nghÌo
2. Mét vµi ®Æc ®iÓm vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt
cña th¬ v¨n NguyÔn Du
a. Néi dung
- §Ò cao c¶m xóc, tøc ®Ò cao t×nh. Néi dung, nh©n
- Nªu ®Æc ®iÓm cña th¬ vËt chñ yÕu nãi vÒ nh÷ng con ngêi nhá bÐ, bÊt h¹nh
v¨n NguyÔn Du - ý nghÜa x· héi s©u s¾c cña th¬ ca NguyÔn Du g¾n
chÆt víi t×nh ®êi, t×nh ngêi bao la cña nhµ th¬
- §Æc biÖt «ng ®· nªu lªn mét çch tËp trung vÊn ®Ò
vÒ th©n phËn ngêi phô n÷ cã s¾c ®Ñp vµ tµi n¨ng
mµ bÊt h¹nh. ¤ng còng ®Ò cËp ®Õn mét vÊn ®Ò rÊt
míi: cÇn ph¶i tr©n träng nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn
b. NghÖ thuËt
- Thµnh c«ng ë nhiÒu thÓ lo¹i th¬ ch÷ H¸n
- §Æc biÖt víi TruyÖn KiÒu «ng ®· gãp phÇn trau
dåi ng«n ng÷ v¨n häc, lµm giµu cho tiÕng ViÖt
- §· ®a thÓ th¬ lôc b¸t ®Õn tr×nh ®é ®Ønh cao
Ghi nhí : SGK
151
TiÕt 83+84
So¹n
TiÕng ViÖt
Phong çch ng«n ng÷ nghÖ thuËt

Gióp HS:
- N¾m ®îc kh¸i niÖm ng«n ng÷ nghÖ thuËt vµ phong çch ng«n ng÷ nghÖ thuËt víi
çc ®Æc trng c¬ b¶n cña nã
- Cã kÜ n¨ng ph©n tÝch vµ sö dông ng«n ng÷ theo phong çch ng«n ng÷ nghÖ thuËt
- SGK, SGV
Nªu nh÷ng yªu cÇu vÒ sö dông ®óng tiÕng ViÖt
2. Bµi míi:
152
I. Ng«n ng÷ nghÖ thuËt

- Ng«n ng÷ nghÖ thuËt ®îc - Ng«n ng÷ nghÖ thuËt( ng«n ng÷ v¨n ch¬ng, ng«n
sö dông trong ph¹m vi giao ng÷ v¨n häc) lµ ng«n ng÷ gîi h×nh, gîi c¶m ®îc dïng
tiÕp nµo? thuéc nh÷ng thÓ trong v¨n b¶n nghÖ thuËt
lo¹i nµo? - Nã cßn ®îc sö dông trong lêi nãi hµng ngµy vµ çc
- Nh÷ng nÐt kh¸c nhau gi÷a phong çch ng«n ng÷ kh¸c
ng«n ng÷ th¬ vµ v¨n xu«i tù - Ng«n ng÷ th¬ thêng c« ®äng sóc tÝch, cã vÇ cã
sù, gi÷a v¨n xu«i vµ ng«n ®iÖu.Ng«n ng÷ v¨n xu«i tù sù cã tÝnh chÊt gÇn
ng÷ kÞch? ng«n ng÷ tù nhiªn hµng ngµy. Ng«n ng÷ kÞch dïng
- Nh÷ng nÐt gièng nhau cña nhiÒu íclÖ
ng«n ng÷ trong çc thÓ lo¹i - Kh«ng chØ cã chøc n¨ng th«ng tin mµ cßn tho¶ m·n
nãi trªn? nhu cÇu thÈm mÜ cña con ngêi
- Em hiÓu thÕ nµo lµ ng«n * Ng«n ng÷ nghÖ thuËt lµ ng«n ng÷ chñ yÕu dïng
ng÷ nghÖ thuËt? trong çc t¸c phÈm v¨n ch¬ng, kh«ng chØ cã chøc
n¨ng th«ng tin mµ cßn tho¶ m·n nhu cÇu thÈm mÜ
cña con ngêi. Nã lµ ng«n ng÷ ®îc tæ chøc, xÕp ®Æt,
lùa chän, tinh luyÖn tõ ng«n ng÷ th«ng thêng vµ ®¹t
®îc gi¸ trÞ nghÖ thuËt- thÈm mÜ
II. Phong çch ng«n ng÷ nghÖ thuËt
1. TÝnh h×nh tîng
TÝnh h×nh tîng lµ ®Æc trng c¬ b¶n cña ng«n ng÷
nghÖ thuËt
- Em h·y so s¸nh ®o¹n th¬" - VÒ ý th× c¶ hai ®o¹n ®Òu gièng nhau, song trong
Ta ®· lín...çch m¹ng" víi ®o¹n th¬ cña Tè H÷u diÔn ®¹t cô thÓ h¬n, sinh ®éng
®o¹n v¨n sau: h¬n, hµm sóc h¬n vµ gîi c¶m h¬n
"D©n téc ta ®· trëng thµnh - Tõ ng÷ lín lªn râ rµng gióp cho ngêi ®äc h×nh dung
trong chiÕn tranh. KÎ thï ra sù ph¸t triÓn, trëng thµnh; khãi löa võa gîi chÝen
kh«ng cßn hy väng ®Ó ng¨n tranh võa gîi sù gian khã; bµn ch©n gîi bíc tiÕn, sù
c¶n sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ®i lªn...
to lín cña mét d©n téc tõng - TÝnh h×nh tîng cña ng«n ng÷ v¨n häc cßn gióp ta
bÞ ¸p bøc ë hÇm má vµ n«ng diÔn ®¹t nh÷ng h×nh ¶nh trõu tîng thµnh dÔ c¶m
th«n" nhËn. VÝ dô :
Con ®êng nhá nhá, giã xiªu xiªu
L¶ l¶ cµnh hoang, n¾ng trë chiÒu
( Xu©n DiÖu)
- §Ó t¹o ra h×nh tîng ng«n ng÷, ngêi viÕt thêng dïng
rÊt nhiÒu phÐp tu tõ: so s¸nh, Èn dô, ho¸n dô, nãi
qu¸, nãi gi¶m nãi tr¸nh...
- TÝnh h×nh tîng g¾n liÒn víi tÝnh ®a nghÜa vµ
quan hÖ mËt thiÕt víi tÝnh hµm sóc
* TÝnh h×nh tîng cña phong çch ng«n ng÷ nghÖ
153
thuËt lµ kh¸i niÖm chØ ra çch diÔn ®¹t cô thÓ hµm
sóc vµ gîi c¶m trong mét v¨n c¶nh nhÊt ®Þnh
TiÕt 2:
2. TÝnh truyÒn c¶m
- Gäi HS ®äc SGK - Gäi lµ tÝnh truyÒn c¶m ®Ó ph©n biÖt víi tÝnh
c¶m xóc trong ng«n ng÷ sinh ho¹t
- Trong ng«n ng÷ sinh ho¹t, nh÷ng yÕu tè diÔn ®¹t
c¶m xóc, vÝ nh ng÷ ®iÖu, tõ ng÷,... mang tÝnh c¶m
xóc tù nhiªn cña ngêi nãi. Trong ng«n ng÷ nghÖ
thuËt, ngêi nãi sö dông ng«n ng÷ kh«ng chØ diÔn ®¹t
c¶m xóc cña m×nh mµ cßn g©y hiÖu qu¶ lan truyÒn
c¶m xóc, tøc lµ lµm cho ngêi nghe, ngêi ®äc còng
vui, buån, tøc giËn, yªu th¬ng... nh chÝnh ngêi viÕt.
ViÖc gîi ra c¶m xóc vµ çi hay, çi ®Ñp trong ng«n
ng÷ nghÖ thuËt cã mét ý nghÜa quan träng mµ kh«ng
ph¶i lóc nµo ngêi viÕt còng cã thÓ lµm ®îc
- VÝ dô:
Qua ®×nh ng¶ nãn tr«ng ®×nh
§×nh bao nhiªu ngãi em th¬ng m×nh bÊy nhiªu
Ca dao
¤i lßng B¸c vËy cø th¬ng ta
Th¬ng cuéc ®êi chung th¬ng cá hoa
ChØ biÕt quªn m×nh cho hÕt th¶y
Nh dßng s«ng ch¶y nÆng phï sa Tè H÷u
3. TÝnh ç thÓ
- Em hiÓu thÕ nµo lµ tÝnh - TÝnh ç thÓ nh lµ mét tÝnh chÊt tù nhiªn cña ngêi
ç thÓ? nãi ( ®Æc ®iÓm cÊu ©m, giäng nãi, tõ ng÷, çch
nãi...) ®Ó ta cã thÓ nhËn biÕt ngêi nµy víi ngêi kh¸c
- TÝnh ç thÓ ho¸ cña ng«n ng÷ nghÖ thuËt lµ ng«n
ng÷ mµ nhµ v¨n sö dông khi thÓ hiÖn mét giäng
®iÖu riªng, mét phong çch riªng, kh«ng dÔ b¾t chíc
pha trén
- TÝnh ç thÓ ho¸ cßn ®îc thÓ hiÖn ë vÎ riªng trong
lêi nãi cña tõng nh©n vËt trong t¸c phÈm nghÖ thuËt;
ë nÐt riªng trong çch diÔn ®¹t cña tõng sù vËt, sù
viÖc, h×nh ¶nh, t×nh huèng...
VÝ dô: - Còng nãi vÒ nh÷ng ngµy B¸c ë Pari, Tè H÷u
vµ ChÕ Lan viÕt:
Mét hßn g¹ch nãng nung t©m huyÕt
MÈu b¸nh m× con nu«i chÝ bÒn
Tè H÷u
Cã nhí ch¨ng hìi giã rÐt thµnh Ba Lª
154
Mét viªn g¹ch hång B¸c chçng l¹i c¶ mét mïa b¨ng gi¸
ChÕ Lan Viªn
- Trong t¸c phÈm ChÝ PhÌo cña Nam Cao, lêi nãi cña
ChÝ PhÌo rÊt kh¸c lêi nãi cña B¸ KiÕn (GV ®äc mét
®o¹n v¨n ®Ó chøng minh)
III. LuyÖn tËp
T¹i líp 1.
Bµi tËp 1:
HS chØ ra ®îc çc phÐp tu tõ: so s¸nh, Èn dô, ho¸n
dô, tîng trng, nãi tr¸nh nãi gi¶m vµ nªu vÝ dô
- So s¸nh: Lßng em nh chiÕc l¸ khoai
§æ bao nhiªu níc, ra ngoµi bÊy nhiªu
- Èn dô: ChØ cã thuyÒn míi hiÓu
BiÓn mªnh mang nhêng nµo
- Ho¸n dô: ¸o chµm ®a buæi ph©n ly
CÇm tay nhau biÕt nãi g× h«m nay
HS lÊy çc vÝ dô kh¸c
2. Bµi tËp 2:
TÝnh h×nh tîng ®îc xem lµ tiªu biÓu nhÊt trong çc
®Æc trng v×:
- Lµ ph¬ng tiÖn vµ môc ®Ých s¸ng t¹o nghÖ thuËt
- Trong h×nh tîng ng«n ng÷ ®· cã nh÷ng yÕu tè g©y
c¶m xóc vµ truyÒn c¶m
- Çch lùa chän tõ ng÷, sö dông c©u ®Ó x©y dùng
h×nh tîng nghÖ thuËt thÓ hiÖn ç tÝnh s¸ng t¹o nghÖ
thuËt
VÒ nhµ: Bµi 3 vµ 4
TiÕt 85
So¹n:
V¨n
Trao duyªn
TrÝch TruyÖn KiÒu
NguyÔn Du

Gióp H S:
- HiÓu ®îc t×nh yªu s©u nÆng vµ bi kÞch cña KiÒu qua ®o¹n trÝch. §èi víi KiÒu,
t×nh vµ hiÕu thèng nhÊt chÆt chÏ
- N¾m ®îc nghÖ thuËt miªu t¶ néi t©m nh©n vËt trong ®o¹n trÝch
- SGK, SGV
155
- Nªu mét sè nÐt chÝnh vÒ hoµn c¶nh x· héi vµ tiÓu sö NguyÔn Du cã ¶nh hëng
®Õn çc s¸ng t¸c cña «ng
- Nªu mét vµi ®Æc ®iÓm néi dung vµ nghÖ thuËt cña th¬ v¨n NguyÔn Du
2. Bµi míi:
I. VÞ trÝ ®o¹n trÝch
- C¨n cø vµo néi dung - §o¹n trÝch më ®Çu cuéc lu l¹c ®au khæ cña KiÒu.
TruyÖn KiÒu, em h·y nªu vÞ Sau khi b¸n m×nh cho M· Gi¸m Sinh, ngµy mai KiÒu
trÝ cña ®o¹n trÝch. ph¶i theo M· vÒ L©m Tri. ViÖc nhµ t¹m æn nhng
nh÷ng lo l¾ng cho chµng Kim cø d»n vÆt KiÒu.
§óng lóc ®ã V©n thøc giÊc. §o¹n trÝch b¾t ®Çu
(723-756)
II. §Ò tµi ®o¹n trÝch
- Nãi vÒ t×nh yªu dang dë, nhng NguyÔn Du ®· thÓ
hiÖn theo çch riªng: Dïng ®éc tho¹i
- Trong ®o¹n nµy t×nh yªu dang dë kh«ng ph¶i do sù
béi b¹c mµ chÝnh ngêi trong cuéc chñ ®éng chia tay
mµ lçi kh«ng ph¶i do ai trong cuéc. So víi Kim V©n
KiÒu truyÖn th× mµn trao duyªn NguyÔn Du ®Ó
sau khi KiÒu b¸n m×nh. Nh thÕ hîp lÝ h¬n, v× sù ®·
- Gäi HS ®äc. Yªu cÇu thÓ råi
hiÖn ®îc nh÷ng gi»ng xÐ - T×nh thÕ trao duyªn: B¸n m×nh chuéc cha
néi t©m cña KiÒu III. §äc-hiÓu
1. T¸m c©u ®Çu:
- KiÒu ®· chän t thÕ cña ngêi díi víi ngêi trªn khi béc
b¹ch nçi niÒm víi Thuý V©n:
CËy em em cã chÞu lêi
Ngåi lªn cho chÞ l¹y råi sÏ tha
Bëi víi kiÒu viÖc nhê cËy lµ v« cïng quan träng vµ
viÖc nµy ®èi víi V©n còng thËt hÖ träng. KiÒu
hiÓu râ víi m×nh, Kim lµ Lý tëng nhng víi V©n cha
ch¾c ®· lµ nh vËy
- Sau ®ã KiÒu ®· gi¶i bµy hoµn c¶nh cña m×nh ®Ó
V©n hiÓu hai ®iÒu:
+ KiÒu r¬i vµo sù ®au ®ín v« cïng v× gi÷a ®êng
®øt g¸nh t¬ng t, nªn tÊt c¶ nhê cËy vµo V©n
+ KiÒu kÓ vÒ mèi t×nh cña m×nh víi chµng Kim víi
tÊt c¶ sù nång nµn tha thiÕt. T×nh yªu ®Ñp ®Ï Êy
156
chÞ kh«ng thÓ gi÷ bëi kh«ng thÓ HiÕu t×nh kh«n lÏ
hai bÒ vÑn hai. ChÞ ®· chän ch÷ hiÕu, cßn ch÷ t×nh
®µnh cËy nhê em. KiÒu còng ®· nghÜ cho V©n
nhiÒu l¾m: LÊy t×nh chÞ em lµm ®¸p sè cho t×nh
chång vî lµ V©n ph¶i hy sinh rÊt nhiÒu: tuæi trÎ,
t×nh yªu ®Çu ®êi. ChÝnh v× thÕ mµ KiÒu biÕt ¬n
- ViÖc KiÒu nh¾c ®Õn çc V©n c¶ khi ®· chÕt
kØ niÖm cña t×nh yªu cã ý 2. PhÇn cßn l¹i
nghÜa g×? + KiÒu kÓ vÒ nh÷ng kØ niÖm cña t×nh yªu Kim-
KiÒu: ChiÕc thoa víi bøc tê m©y-SGK viÕt bøc
vµnh; phÝm ®µn; m¶nh h¬ng nguyÒn, lß h¬ng...TÊt
c¶ g¾n víi t×nh yªu Kim-KiÒu
- Nµng nh ®ang sèng l¹i cïng qu¸ khø cña t×nh yªu.
Vµ v× vËy nµng cµng ®au ®ín. H×nh ¶nh trong qu¸
khø thËt rùc rì, thËt h¹nh phóc cßn hiÖn t¹i th× chia
- H·y t×m nh÷ng tõ ng÷ cho l×a. Sù çch biÖt Êy ®a ®Õn c¶m nhËn vÒ kho¶ng
thÊy KiÒu ®· nghÜ ®Õn çi çch thêi gian. Nµng c¶m thÊy nh ngêi s¾p chÕt, ®·
chÕt. ViÖc tËp trung dµy chÕt.
®Æc nh÷ng tõ ng÷ ®ã cã ý - Cã rÊt nhiÒu tõ ng÷ ph¶n ¸nh ý nghÜ nµy: mai sau
nghÜa g×? tr«ng ra ngän cá l¸ c©y- thÊy hiu hiu giã th× hay chÞ
vÒ; hån cßn mang nÆng lêi thÒ- n¸t th©n bå liÔu; d¹
®µi çch mÆt khuÊt lêi- r¶y xin chÐn níc cho ngêi
th¸c oan
- KiÒu c¶m thÊy cuéc ®êi trèng tr¶i v« nghÜa khi
kh«ng cßn t×nh yªu n÷a, nµng nghÜ ®Õn çi chÕt
vµ c¶m thÊy ®©y lµ çi chÕt thËt oan uæng. KiÒu
tån t¹i trong hiÖn t¹i chØ lµ thÓ x¸c cßn t©m hån
nµng ®· chÕt tõ khi ph¶i b¸n m×nh cho M· Gi¸m
- KiÒu ®èi tho¹i víi nh÷ng Sinh
ai? Ph©n tÝch diÔn biÕn - §o¹n th¬ kh¼ng ®Þnh: Mai sau, nhiÒu n¨m sau, bao
t©m tr¹ng cña KiÒu qua çc ®êi sau chØ cßn mét linh hån trän vÑn víi t×nh yªu.
lêi tho¹i trong ®o¹n trÝch T×nh yªu bÊt tö trong cuéc ®êi KiÒu
- KiÒu kh«ng chÊp nhËn sù thËt, nµng ®ang sèng
trong thÕ giíi cña riªng m×nh nªn nh÷ng lêi nãi vÒ
h×nh thøc lµ nãi víi V©n, nhng cã khi lµ nãi víi
chÝnh m×nh, cã khi l¹i chuyÓn sang nãi víi Kim
Träng
- KiÒu tù trao duyªn cho Thuý V©n chÝnh lµ tù ®¸nh
mÊt t×nh yªu víi Kim Träng. Tëng trän nghÜa víi
chµng Kim, nhng thùc ra lµ ®· phô t×nh: Th«i th«i
- NhËn xÐt vÒ mèi quan hÖ thiÕp ®· phô chµng tõ ®©y
gi÷a t×nh c¶m vµ lÝ trÝ, - Hai c©u cuèi chÝnh lµ tiÕng nÊc cña KiÒu. ChØ
nh©n çch vµ th©n phËn mét ch÷ phô mµ ®· thÊy tÊc lßng vÞ tha cña KiÒu,
157
cña KiÒu qua ®o¹n trÝch nµng tù nhËn tÊt c¶ lçi vÒ m×nh. Qua ®ã ta cßn nghe
thÊy tiÕng nÊc cña NguyÔn Du khi chøng kiÕn sù t¸i
tª tuyÖt väng, sù nøc në cña con tim KiÒu
- VÒ mÆt t×nh c¶m: KiÒu tha thiÕt víi Kim Träng,
- Qua ®o¹n trÝch ta thÊy ®- nhng ch÷ hiÕu buéc nµng ph¶i hi sinh. Mong vÑn
îc ®iÒu g× vÒ nh©n vËt toµn víi chµng Kim, KiÒu nhê em g¸i tr¶ nghÜa- ®ã
KiÒu cña NguyÔn Du ? lµ vÒ lÝ trÝ. Cßn con tim hÕt søc ®au ®ín, sÇu n·o
khæ ®au. Trong t©m hån KiÒu thËt khã nãi r¹ch rßi
lÝ trÝ hay t×nh c¶m, nh©n çch hay th©n phËn.
Chóng hoµ quyÖn chÆt chÏ
Ghi nhí:
§o¹n trÝch thÓ hiÖn bi kÞch t×nh yªu, th©n phËn bÊt
h¹nh vµ nh©n çch cao ®Ñp cña Thuý KiÒu, ®ång
thêi cho thÊy tµi n¨ng miªu t¶ néi t©m nh©n vËt cña
NguyÔn Du
TiÕt 86
So¹n:
V¨n
nçi th¬ng m×nh
NguyÔn Du

Gióp H S:
- HiÓu ®îc KiÒu, mét thiÕu n÷ tµi s¾c, t©m hån trong tr¾ng ®· bÞ x· héi phong
kiÕn x« ®Èy vµo c¶nh ngé nghiÖt ng·- buéc ph¶i chÊp nhËn th©n phËn kÜ n÷ tiÕp
158
kh¸ch lµng ch¬i. Qua ®ã thÊy ®îc chñ nghÜa nh©n v¨n s©u s¾c cña t¸c gi¶: th«ng
c¶m tr©n träng ®èi víi nh©n vËt
- HiÓu ®îc r»ng KiÒu cã ý thøc rÊt cao vÒ phÈm gi¸ b¶n th©n. Nçi niÒm th¬ng
th©n tñi phËn s©u s¾c cña nh©n vËt ph¶m ¸nh sù chuyÓn biÕn trong ý thøc vÒ ç
nh©n cña con ngêi trong v¨n häc trung ®¹i.
- N¾m ®îc nghÖ thuËt ng«n tõ cña NguyÔn Du trong viÖc t¶ t×nh c¶nh nh©n vËt
còng nh néi t©m cña nh©n vËt
- SGK, SGV
1. KiÓm tra bµi cò: §äc thuéc lßng ®o¹n Trao duyªn vµ ph©n tÝch t©m tr¹ng cña
KiÒu trong ®ã
2. Bµi míi:
- C¨n cø vµo phÇn tiÓu dÉn, - Sau khi trèn theo Së Khanh, KiÒu bÞ Tó Bµ b¾t l¹i,
h·y nªu vÞ trÝ cña ®o¹n ®¸nh ®Ëp tµn nhÉn, KiÒu ®µnh khuÊt phôc vµ
trÝch nhËn lêi tiÕp kh¸ch.
- §o¹n trÝch lµ t©m tr¹ng cña KiÒu khi ë lÇu xanh
cña mô Tó Bµ
II. §äc- hiÓu
- §o¹n trÝch cã thÓ chia 3 ®o¹n:
- Gäi HS ®äc diÔn c¶m. Yªu + Tõ ®Çu ®Õn tèi t×m Trêng Khanh: Giíi thiÖu t×nh
cÇu thÓ hiÖn ®îc sù ®au c¶nh trí trªu cña KiÒu
®ín cña KiÒu khi ph¶i lµm + TiÕp ®Õn nµo biÕt cã xu©n lµ g×: T©m tr¹ng nçi
mét viÖc « nhôc. Nªu bè côc niÒm cña KiÒu trong c¶nh sèng Êy
+ Cßn l¹i: T¶ c¶nh ®Ó diÔn t¶ t©m t×nh c« ®¬n ®au
khæ cña KiÒu
1. PhÇn mét: Bèn c©u ®Çu
- Nh÷ng h×nh ¶nh íc lÖ: bím ong, cuéc say, trËn cêi,
- Bót ph¸p íc lÖ trong bèn nh÷ng ®iÓn cè, ®iÓn tÝch: Tèng Ngäc, Trêng
c©u ®Çu cã ý nghÜa nh thÕ Khanh, gióp t¸c gi¶ vît qua mét vÊn ®Ò nan gi¶i, mét
nµo ®èi víi viÖc diÔn t¶ mÆt vÉn t¶ thùc, kh«ng nÐ tr¸nh sè phËn thùc tÕ cña
th©n phËn nµng KiÒu? nh©n vËt chÝnh, mÆt kh¸c vÉn gi÷ ®îc ch©n dung
cao ®Ñp cña KiÒu. Qua ®ã thÊy ®îc sù tr©n träng
c¶m th«ng cña t¸c gi¶ ®èi víi KiÒu
- ChØ qua bèn c©u th¬ ngêi ®äc ®· thÊy ®îc t×nh
c¶nh cña KiÒu: ®· trë thµnh g¸i lµng ch¬i, ph¶i tiÕp
159
kh¸ch th©u ®ªm suèt s¸ng
2. PhÇn hai: T¸m c©u tiÕp
- KiÒu nãi vÒ nçi ®au cña m×nh:
- Nçi ®au cña KiÒu khi sèng Khi tØnh rîu lóc tµn canh
ë nhµ chøa ®îc thÓ hiÖn nh GiËt m×nh m×nh l¹i th¬ng m×nh xãt xa
thÕ nµo? Em h·y nhËn xÐt Hai c©u nµy ®· kh¸i qu¸t t©m tr¹ng KiÒu khi ë lÇu
vÒ con ngêi vµ nh©n çch xanh: Khi tØnh rîu lµ lóc KiÒu tØnh t¸o, tho¸t khái
cña KiÒu trong c¶nh ngé ®ã. nh÷ng cuéc vui ®Çy s¸ng, trËn cêi suèt ®ªm. BÊy giê
KiÒu míi giËt m×nh- çi giËt m×nh thËt ®¸ng quý
lµm sao! §ång thêi ta còng nhËn thÊy çi xãt xa cho
th©n phËn m×nh cña KiÒu
C©u th¬ víi ba ch÷ M×nh nh sù dµy vß còng lµ sù c«
®¬n cña nµng
- Nµng xãt xa v× sù ®èi lËp qu¸ lín gi÷a xa vµ nay.
Mét lo¹t tõ sao gîi lªn ©m hëng cña mét sù ng¹c nhiªn,
mét lêi than, mét sù d»n vÆt vµ tñi th©n chua xãt.
Tñi v× míi ®©y th«i cßn sèng trong c¶nh phong gÊm
rñ lµ; thÕ mµ nay nh b«ng hoa tan t¸c gi÷a ®êng.
KiÒu tù thÊy m×nh:
MÆt sao dµy giã d¹n s¬ng
Ong sao bím ch¸n ong chêng bÊy th©n
Ph¶i mÆt d¹n mµy dµy tríc cuéc sèng « nhôc, d¬ d¸y.
Ph¶i tª d¹i ®i hoÆc l× lîm ®i kh«ng cßn biÕt ª chÒ
xÊu hæ lµ g× n÷a, ph¶i chÕt ®i vÒ mÆt t©m hån
®Ó cho thÓ x¸c ®îc tån t¹i. Th©n x¸c nµng nh mét
mãn hµng ai cã tiÒn còng ®Òu mua ®îc. Mµ ë chèn
lÇu xanh biÕt bao h¹ng ngêi, bao loµi ong bím. Nhng
t©m hån nµng, tr¸i tim nµng th× kh«ng ai, kh«ng dÔ
g× mua ®îc:
MÆc ngêi ma Së m©y TÇn
Nh÷ng m×nh nµo biÕt cã xu©n lµ g×
Kh¸ch lµng ch¬i ®Õn ®©y ®Ó t×m chuyÖn m©y m-
a cßn nµng th× ®©u cã thÊy g× lµ vui, lµ xu©n, lµ
t×nh yªu. Nµng chØ cã mét t©m tr¹ng: Buån n·o, c«
®¬n
2. PhÇn ba: T¸m c©u tiÕp
- T¸m c©u nµy diÔn t¶ sù l¹c ®iÖu thêng xuyªn cña
- T¸m c©u nµy diÔn t¶ t©m KiÒu ®èi víi xung quanh.
tr¹ng cña KiÒu nh thÕ nµo? - §©y vÉn lµ c¶nh lÇu xanh.ë ngoµi nh×n vµo cã thÓ
Nçi th¬ng m×nh cña KiÒu tëng nh÷ng sinh ho¹t nµy lµ tao nh·, thanh cao: cã ®ñ
cã ý nghÜa míi mÎ nh thÕ c¶ phong, hoa, tuyÕt, nguyÖt, cÇm, k×, thi, häa; nhng
nµo ®èi víi v¨n häc trung ë trong cuéc, KiÒu qu¸ râ ®ã chØ lµ h×nh thøc dÉn
®¹i? ®Õn chuyÖn m©y ma. KiÒu c¶m thÊy mét nçi buån
160
v« h¹n
- Nh×n bÒ ngoµi tëng nµng ®ang thëng thøc nh÷ng
thó vui ®ã cïng kh¸ch ch¬i. Nhng víi nµng chØ lµ vui
gîng mµ th«i. Bëi kh¸ch lµng ch¬i ®©u ph¶i tri ©m
tri kØ mµ m×nh cã thÓ mÆn mµ Cho nªn gi÷a khung
c¶nh Êy, KiÒu vÉn lµ kÎ l¹c ®iÖu
- Nçi th¬ng m×nh cã mét ý nhÜa s©u s¾c xÐt vÒ sù
tù ý thøc cña con ngêi ç nh©n trong lÞch sö v¨n häc
trung ®¹i. Ngêi phô n÷ xa thêng cam chÞu, nhÉn
nhôc. Nhng ë ®©y, KiÒu ®· ý thøc rÊt râ vÒ phÈm
gi¸, nh©n çch. §©y lµ mét bíc tiÕn míi
- Çc h×nh thøc ®èi xøng ®îc NguyÔn Du sö dông
- Cho biÕt çc d¹ng ®èi xøng triÖt ®Ó trong ®o¹n trÝch nh»m t« ®Ëm nçi th¬ng
kh¸c nhau ®îc sö dông trong th©n xãt phËn cña nh©n vËt:
®o¹n trÝch vµ gi¸ trÞ nghÖ + CÊp tiÓu ®èi: bím l¶ /ong l¬i, l¸ giã /cµnh chim,
thuËt cña chóng. dµy giã /d¹n s¬ng, bím ch¸n / ong chêng, ma Së/ m©y
TÇn, giã tùa /hoa kÒ. §©y lµ thñ ph¸p chÎ nh÷ng côm
tõ th«ng thêng t¹o thµnh quan hÖ ®èi xøng nh»m
nhÊn m¹nh møc ®é cao h¬n cña néi dung mµ côm tõ
kh«ng biÓu hiÖn hÕt
+ CÊp tiÓu ®èi trong khu«n khæ mét c©u: Khi tØnh
rîu /lóc tµn canh. Nöa rÌm tuyÕt ngËm /bèn bÒ tr¨ng
th©u. NhÊn m¹nh sù liªn tôc, kÐo dµi cña sù viÖc,
hay çi mªnh m«ng cña kh«ng gian
+ §èi xøng gi÷a hai c©u lôc b¸t: Khi sao phong gÊm
rñ lµ / Giê sao tan t¸c nh hoa gi÷a ®êng. MÆt sao
dµy giã d¹n s¬ng / Th©n sao bím ch¸n ong chêng bÊy
th©n...Çc h×nh thøc ®èi xøng nµy tuú chøc n¨ng
kh¸c nhau nh»m nhÊn m¹nh ý cÇn nãi. Trong khu«n
khæ hÕt søc c« ®äng cña c©u th¬ lôc b¸t, NguyÔn
Du ®· cã thÓ khai th¸c triÖt ®Ó çc kh¶ n¨ng tu tõ cã
thÓ ®Ó t¨ng hiÖu suÊt tèi ®a
Ghi nhí:
- Em h·y nªu chñ ®Ò ®o¹n Th¬ng th©n xãt phËn vµ ý thøc cao vÒ nh©n çch lµ
trÝch? chñ ®Ò cña ®o¹n trÝch. T¸c gi¶ ®· sö dông mét çch
tËp trung nghÖ thuËt ®èi xøng ®Ó lµm næi bËt chñ
®Ò ®ã.
TiÕt 87
So¹n:
Lµm v¨n
lËp luËn trong v¨n nghÞ luËn
161
Gióp H S:
- Cñng cè vµ n©ng cao hiÓu biÕt vÒ yªu cÇu vµ çch thøc x©y dùng lËp luËn ®·
häc ë THCS: kh¸i niÖm vÒ lËp luËn, çch x¸c ®Þnh luËn ®iÓm, t×m kiÕm luËn cø
vµ sö dông çc ph¬ng ph¸p lËp luËn
- X©y dùng ®îc lËp luËn trong bµi nghÞ luËn
- SGK, SGV
- Muèn lËp dµn ý v¨n nghÞ luËn ta cÇn n¾m ch¾c nh÷ng g×? Dµn ý v¨n nghÞ luËn
gåm mÊy ptraw; nhiÖm vô tõng phÇn?
2. Bµi míi:
I. Kh¸i niÖm vÒ lËp luËn trong bµi v¨n nghÞ luËn
- HS ®äc SGK, tr¶ lêi c©u - Môc ®Ých cña lËp luËn: Nay çc «ng ( giÆc Minh-
hái trong ®ã bän V¬ng Th«ng) kh«ng hiÓu thêi thÕ,l¹i dèi tr¸, tøc
lµ "kÎ thÊt phu hÌn kÐm" th× lµm sao "cïng nãi viÖc
binh ®îc"
- §Ó dÉn tíi kÕt luËn ®ã, t¸c - Çc luËn cø ®Òu lµ lÝ lÏ. XuÊt ph¸t tõ mét ch©n lÝ
gi¶ ®· ®a ra nh÷ng lÝ lÏ tæng qu¸t" Ngêi dïng binh giái lµ ë chç biÕt xÐt thêi
hoÆc dÉn chøng( luËn cø) thÕ" mµ suy ra hai hÖ qu¶:"®îc thêi cã thÕ th× biÕn
nµo? mÊt lµm cßn, ho¸ nhá thµnh lín" vµ" mÊt thêi kh«ng
thÕ th× m¹nh quay thµnh yÕu, nªn chuyÓn lµm
nguy", §ã chÝnh lµ nh÷ng c¬ së ®Ó kh¼ng ®Þnh
bän V¬ng Th«ng kh«ng hiÓu thêi thÕ, l¹i dèi tr¸ nªn
chØ lµ" kÎ thÊt phu hÌn kÐm", cÇm ch¾c thÊt b¹i.
- LËp luËn lµ ®a ra çc lÝ lÏ, b»ng chøng nh»m dÉn
- H·y cho biÕt thÕ nµo lµ d¾t ngêi nghe ( ngêi ®äc) ®Õn mét kÕt luËn nµo ®ã
mét lËp luËn ? mµ ngêi nãi ( ngêi viÕt) muèn ®¹t tíi.
II. Çch x©y dùng lËp luËn
V¨n nghÞ luËn nh»m x¸c lËp cho ngêi ®äc, ngêi nghe
mét t tëng, quan ®iÓm nµo ®ã. Muèn vËy, ngêi viÕt
ph¶i biÕt tr×nh bµy ý kiÕn cña m×nh vµ ®a ra nh÷ng
lÝ lÏ, dÉn chøng thuyÕt phôc, nghÜa lµ ph¶i biÕt lËp
luËn. Th«ng thêng, ®Ó x©y dùng mét lËp luËn, ngêi
viÕt ph¶i x¸c ®Þnh ®îc luËn ®iÓm chÝnh x¸c, minh
b¹ch; t×m çc luËn cø thuyÕt phôc vµ biÕt vËn dông
çc ph¬ng ph¸p lËp luËn hîp lÝ
162
1. X¸c ®Þnh luËn ®iÓm
- LuËn ®iÓm lµ ý kiÕn thÓ hiÖn t tëng, quan ®iÓm
- LuËn ®iÓm lµ g×? trong bµi v¨n nghÞ luËn
- Bµi v¨n cã hai luËn ®iÓm:
+ TiÕng níc ngoµi ( tiÕng Anh) ®ang lÊn lít tiÕng
- Cho HS ®äc SGK vµ t×m ViÖt trong çc b¶ng hiÖu, qu¶ng ço ë níc ta
luËn ®iÓm trong bµi Ch÷ ta + Mét sè trêng hîp tiÕng níc ngoµi ®îc ®a vµo b¸o
cña H÷u Thä chÝ mét çch kh«ng cÇn thiÕt, g©y thiÖt thßi cho
ngêi ®äc.
2. T×m luËn cø
- Trong ®o¹n v¨n cña NguyÔn Tr·i ®Òu lµ lÝ lÏ
- Trong bµi Ch÷ ta ®Òu lµ nh÷ng b»ng chøng m¾t
- Em h·y t×m luËn cø trong thÊy tai nghe ë X¬-un cña ngêi viÕt vµ ë ViÖt Nam
®o¹n v¨n cña NguyÔn Tr·i 3. Lùa chän ph¬ng ph¸p lËp luËn
vµ bµi Ch÷ ta cña H÷u Thä §Ó lËp luËn thuyÕt phôc vµ chÆt chÏ, ngêi lËp luËn
cßn ph¶i biÕt ¸p dông çc ph¬ng ph¸p lËp luËn hîp
lÝ. Ph¬ng ph¸p lËp luËn lµ çch thøc lùa chän, s¾p
xÕp luËn ®iÓm, luËn cø sao cho lËp luËn chÆt chÏ
vµ thuyÕt phôc.
- §o¹n cña NguyÔn Tr·i: LËp luËn theo ph¬ng ph¸p
diÔn dÞch vµ quan hÖ nh©n -qu¶.
- X¸c ®Þnh vµ ph©n tÝch - §o¹n v¨n cña H÷u Thä : LËp luËn theo ph¬ng ph¸p
çc ph¬ng ph¸p lËp luËn quy n¹p vµ so s¸nh ®èi lËp
trong hai ®o¹n v¨n ®· ®äc ? - Ph¬ng ph¸p ph¶n ®Ò, ph¬ng ph¸p suy lo¹i,...
- Em h·y kÓ thªm mét sè ph-

¬ng ph¸p lËp luËn thêng ®îc - §Ó x©y dùng lËp luËn trong v¨n b¶n nghÞ luËn,
sö dông cÇn x¸c ®Þnh ®îc luËn ®iÓm chÝnh x¸c, minh b¹ch;
- Muèn x©y dùng ®îc lËp t×m çc luËn cø ( lÝ lÏ vµ b»ng chøng ) thuyÕt phôc
luËn ta cÇn lµm nh÷ng g×? vµ vËn dông çc ph¬ng ph¸p lËp luËn hîp lÝ ( ph¬ng
ph¸p quy n¹p, ph¬ng ph¸p diÔn dÞch, ph¬ng ph¸p nªu
ph¶n ®Ò,...)
Ghi nhí: SGK
III. LuyÖn tËp
T¹i líp: Bµi tËp 1
- LuËn ®iÓm cña lËp luËn: Chñ nghÜa nh©n ®¹o
trong v¨n häc trung ®¹i rÊt phong phó, ®a d¹ng
Yªu cÇu HS t×m vµ ph©n - Çc luËn cø:
tÝch çc luËn ®iÓm, luËn + Çc luËn cø lÝ lÏ: Chñ nghÜa nh©n ®¹o biÓu hiÖn
cø vµ ph¬ng ph¸p lËp luËn ë lßng th¬ng ngêi; lªn ¸n, tè ço nh÷ng thÕ lùc tµn
b¹o chµ ®¹p lªn con ngêi; kh¼ng ®Þnh ®Ò cao con
ngêi,...
+ Çc luËn cø thùc tÕ kh¸ch quan: LiÖt kª çc t¸c
163
phÈm cô thÓ giµu tÝnh nh©n ®¹o trong v¨n häc
trung ®¹i ViÖt Nam tõ v¨n häc PhËt gi¸o thêi LÝ
®Õn çc t¸c phÈm thuéc giai ®o¹n v¨n häc thÕ kØ
XVIII-gi÷a thÕ kØ XIX
+ Ph¬ng ph¸p lËp luËn theo ph¬ng ph¸p quy n¹p
* Chó ý: CÇn ph©n biÖt gi÷a ph¬ng ph¸p lËp luËn
vµ çch tr×nh bµy lËp luËn. Hai lÜnh vùc nµy kh«ng
hoµn toµn thèng nhÊt víi nhau.
2. Bµi tËp 2:
§a ra ba ý kiÕn ( quan ®iÓm ) nh lµ çc luËn ®iÓm
vµ yªu cÇu t×m çc luËn cø cho tõng luËn ®iÓm
mét. Sau ®©y lµ çc luËn cø cho tõng luËn ®iÓm
a. §äc s¸ch ®em l¹i cho ta nhiÒu ®iÒu bæ Ých
- §äc s¸ch n©ng cao tÇm hiÓu biÕt vÒ tù nhiªn vµ x·
héi
- §äc s¸ch gióp ta kh¸m ph¸ ra chÝnh b¶n th©n m×nh
- §äc s¸ch ch¾p çnh cho íc m¬ vµ s¸ng t¹o
- §äc s¸ch gióp cho viÖc diÔn ®¹t tèt h¬n
b. M«i trêng ®ang bÞ « nhiÔm nÆng nÒ
-§Êt ®ai bÞ xãi mßn , sa m¹c ho¸
- Kh«ng khÝ bÞ « nhiÔm
- Níc bÞ nhiÔm bÈn kh«ng thÓ tíi c©y, kh«ng thÓ ¨n
uèng, t¾m röa
- M«i sinh ®ang bÞ tµn ph¸, ®ang bÞ huû diÖt
c. V¨n häc d©n gian lµ nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt
ng«n tõ truyÒn miÖng
- V¨n häc d©n gian lµ nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt
ng«n tõ
- V¨n häc d©n gian lµ nh÷ng t¸c phÈm truyÒn miÖng
VÒ nhµ: Bµi tËp sè 3
TiÕt 88
So¹n:
V¨n
164
chÝ khÝ anh hïng
NguyÔn Du

Gióp H S:
- HiÓu ®îc lÝ tëng anh hïng cña NguyÔn Du qua nh©n vËt Tõ H¶i
- ThÊy ®îc nghÖ thuËt t¶ ngêi anh hïng trong ®o¹n trÝch
- SGK, SGV
1. KiÓm tra bµi cò: §äc thuéc lßng ®o¹n Nçi th¬ng m×nh vµ ph©n tÝch t©m tr¹ng
cña KiÒu trong t¸m c©u th¬ cuèi
2. Bµi míi:
- Gäi HS ®äc phÇn TiÓu - §îc Tõ H¶i ®a ra khái lÇu xanh cña B¹c Bµ, KiÒu
dÉn trong SGK. Nªu vÞ trÝ sèng víi Tõ thËt h¹nh phóc v× hai ngêi lµ t©m phóc t-
®o¹n trÝch ¬ng tri. Nhng Tõ muèn cã mét sù nghiÖp lín, nªn nöa
n¨m sau ®· tõ biÖt KiÒu ra ®i
- §o¹n trÝch gåm tõ c©u 2213 ®Õn c©u 2230
II. §äc hiÓu
- Gäi HS ®äc ThÓ hiÖn ®îc ng«n ng÷ cña nh©n vËt vµ ng«n ng÷
cña t¸c gi¶
1. Bèn c©u ®Çu
- Em h·y cho biÕt hµm - MÆc dï ®ang sèng trong nh÷ng ngµy h¹nh phóc h-
nghÜa cña çc côm tõ lßng ¬ng löa ®¬ng nång, nhng Tõ H¶i kh«ng b»ng lßng
bèn ph¬ng vµ mÆt phi th- víi cuéc sèng ªm ®Òm Êy, chµng muèn cã mét sù
êng. T×m nh÷ng tõ ng÷ thÓ nghiÖp, v× thÕ mµ: Tho¾t ®· ®éng lßng bèn ph¬ng
hiÖn sù tr©n träng, kÝnh - Lßng bèn ph¬ng cïng víi mÆt phi thêng ®Ó thÓ
phôc cña NguyÔn Du víi Tõ hiÖn quan niÖm vÒ ngêi anh hïng. Nh÷ng ngêi anh
H¶i hïng lµ nh÷ng ngêi xuÊt chóng, phi thêng phi phµm,
®ång thêi l¹i lµ con ngêi vò trô chø kh«ng ph¶i lµ
nh÷ng ngêi thêng.
- H×nh tîng cã tÝnh chÊt íc lÖ, víi nh÷ng tõ ng÷ vµ
h×nh ¶nh gîi liªn tëng ®Õn kh«ng gian vò trô, g©y Ên
tîng hoµnh tr¸ng k× vÜ
- NguyÔn Du ®· dïng nh÷ng tõ ng÷ cã s¾c th¸i t«n x-
165
ng: trîng phu, lßng bèn ph¬ng, mÆt phi thêng; dïng
h×nh tîng chim b»ng ®Ó nãi vÒ Tõ H¶i, qua ®ã ta
thÊy râ sù tr©n träng, kÝnh phôc cña «ng dµnh cho
Tõ H¶i
- MÆt kh¸c nh÷ng tõ tho¾t, lªn ®êng th¼ng rong ®·
thÓ hÞªn sù døt kho¸t mau lÑ cña Tõ H¶i khi quyÕt
®Þnh ra ®i ®Ó lËp nªn nghiÖp lín- §ã lµ nh÷ng
phÈm chÊt cña ngêi anh hïng
2. PhÇn cßn l¹i
- Khi biÕt Tõ muèn ra ®i, KiÒu ®· xin ®i theo v×
ngêi vî ph¶i thùc hiÖn ch÷ tßng. Nhng Tõ ®· tr¶ lêi
- Tõ H¶i béc lé lÝ tëng anh KiÒu:
hïng cña m×nh qua lêi nãi víi ... T©m phóc t¬ng tri
Thuý KiÒu nh thÕ nµo? Sao cha tho¸t khái n÷ nhi thêng t×nh
Víi Tõ ®· lµ tri kØ th× kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i thùc
hiÖn nghÜa vô ch÷ tßng theo quan niÖm n÷ nhi th-
êng t×nh. Qua c©u tr¶ lêi Êy ta còng thÊy ®îc lÝ t-
ëng anh hïng cña Tõ: Kh«ng quyÕn luyÕn, bÞn rÞn
v× t×nh yªu mµ quªn lÝ tëng cao c¶ ( nÕu quyÕn
luyÕn tøc lµ chÊp nhËn cho KiÒu ®i theo, ®ã lµ thãi
n÷ nhi thêng t×nh)
- Tõ ®· khuyªn KiÒu h·y chê ®îi ®Õn lóc:
Mêi v¹n tinh binh
TiÕng chiªng dËy ®Êt, bãng tinh rîp ®êng
khi Tõ ®· râ mÆt phi thêng, lóc Êy sÏ ríc nµng nghi
gia. Mµ tõ nay tíi ®ã sÏ kh«ng l©u, chËm nhÊt lµ
mét n¨m. Nh÷ng h×nh ¶nh mêi v¹n tinh binh thuéc
ph¹m trï kh«ng gian víi bãng cê, tiÕng chiªng gîi nªn
kh¸t väng lín lao cña Tõ- §ã lµ kh¸t väng vµ tÇm vãc
vò trô cña ngêi anh hïng thêi xa. Lêi kh¼ng ®Þnh vÒ
thêi gian ch¾c nÞch, ng¾n gän, døt kho¸t thÓ hiÖn
quyÕt t©m vµ sù tù tin vµo tµi n¨ng cña Tõ
- Çch t¶ ngêi anh hïng Tõ H¶i cã hai ®Æc ®iÓm:
- Nªu nhËn xÐt ®Æc ®iÓm h×nh tîng cã tÝnh íc lÖ vµ h×nh tîng con ngêi vò trô.
cña çch miªu t¶( hiÖn thùc Ngêi anh hïng lµ nh©n vËt lÝ tëng truyÒn thèng cña
hay lÝ tëng ho¸) ngêi anh v¨n häc trung ®¹i, çc nhµ v¨n ®· tæng kÕt ®îc nh÷ng
hïng Tõ H¶i trong ®o¹n khu«n mÉu t¶ ngêi anh hïng. Hai ph¬ng diÖn íc lÖ
trÝch. §©y cã ph¶i lµ çch vµ c¶m h÷ng vò trô g¾n bã chÆt chÏ víi nhau. Lßng
miªu t¶ phæ biÕn cña v¨n bèn ph¬ng lµ kh¸i niÖm cã néi hµm diÔn t¶ lÝ tëng
häc trung ®¹i kh«ng? con ngêi vò trô. H×nh tîng Tr«ng vêi trêi bÓ mªnh
mang võa íc lÖ ( kh«ng t¶ çi nh×n cô thÓ) l¹i võa t¹o
nªn Ên tîng vÒ tÇm vãc vò trô cña Tõ H¶i
Ngêi anh hïng cßn cã mét nÐt ®Æc trng n÷a lµ suy
166
nghÜ gän, døt kho¸t: tho¾t, th¼ng rong
Ghi nhí:
Ngêi anh hïng Tõ H¶i lµ mét s¸ng t¹o ®Æc s¾c cña
NguyÔn Du vÒ ph¬ng diÖn c¶m høng s¸ng t¹o vµ
nghÖ thuËt miªu t¶
167
TiÕt 88
So¹n:
V¨n
§äc thªm
ThÒ nguyÒn
NguyÔn Du

Gióp H S:
- HiÓu ®îc sù tiÕn bé cña NguyÔn Du trong quan niÖm vÒ t×nh yªu løa ®«i qua sù
chñ ®éng cña KiÒu
- ThÊy ®îc t×nh yªu m·nh liÖt cña løa ®«i trai tµi g¸i s¾c: Kim -KiÒu
- HiÓu ®îc çch øng xö trong t×nh yªu cña ngêi xa
- SGK, SGV
1. KiÓm tra bµi cò: §äc thuéc lßng ®o¹n Nçi th¬ng m×nh vµ ph©n tÝch t©m tr¹ng
cña KiÒu trong t¸m c©u th¬ cuèi
2. Bµi míi:
Híng dÉn ®äc thªm
I TiÓu dÉn
- Gäi HS ®äc SGK vµ cho Sau khi gÆp Kim Träng t¹i buæi chiÒu Thanh Minh,
biÕt vÞ trÝ ®o¹n trÝch Kim vµ KiÒu t×nh trong nh ®·, mÆt ngoµi cßn e. Sau
nµy khi ®· dän vÒ ë gÇn nhµ KiÒu, Kim vÉn cha cã
c¬ héi gÆp l¹i nµng. Nh©n khi c¶ nhµ sang ch¬i bªn
ngo¹i, KiÒu ®· t×m gÆp Kim. ChiÒu tµ, nµng trë vÒ
nhµ, ®îc tin c¶ nhµ vÉn cha vÒ, KiÒu quay l¹i gÆp
Kim Träng. Hai ngêi ®· lµm lÔ thÒ nguyÒn g¾n bã
tríc vÇng tr¨ng s¸ng v»ng vÆc.
II. §äc thªm
- Nªu nhËn xÐt vÒ hµm - T¸c gi¶ sö dông hai lÇn tõ véi, mét lÇn ch÷ x¨m x¨m,
nghÜa cña çc tõ véi, x¨m mét lÇn ch÷ b¨ng. Ch÷ véi thø nhÊt diÔn t¶ ®éng t¸c
x¨m, b¨ng? nhng còng ®Ó diÔn t¶ t©m tr¹ng: nãng lßng muèn
gÆp l¹i ngêi yªu cña KiÒu. Ch÷ véi thø hai diÔn t¶ sù
168
vui mõng qu¸ ®çi cña chµng Kim
- TÊt c¶ nh÷ng ch÷ nµy nh»m t« ®Ëm nhÞp ®iÖu
khÈn tr¬ng cña cuéc thÒ nguyÒn. KiÒu nh tranh ®ua
víi thêi gian vµ ®Þnh mÖnh ®ang ¸m ¶nh nµng mµ
còng v× t×nh yªu víi Kim Träng. KiÒu bÞ ¸m ¶nh bëi
®Þnh mÖnh dµnh cho nh÷ng ngêi tµi s¾c:
Sèng lµm vî kh¾p ngêi ta.
H¹i thay th¸c xuèng lµm ma kh«ng chång
Ta hiÓu v× sao KiÒu nãi víi Kim nh ®Ó thanh minh
vÒ sù chñ ®éng cña nµng:
B©y giê râ mÆt ®«i ta
BiÕt ®©u råi n÷a ch¼ng lµ chiªm bao
V× thÕ mµ kiÒu véi v· ®Õn víi chµng Kim. §©y lµ
mét nÐt míi trong çch nh×n t×nh yªu cña NguyÔn
Du: Ngêi con g¸i còng cã thÓ chñ ®éng trong t×nh yªu
chø kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i bÞ ®éng. Bëi th«ng thêng,
theo quan niÖm Nho gi¸o, bao giê con trai còng ph¶i
®ãng vai trß chñ ®éng. Trong truyÖn, NguyÔn Du
nhÊn m¹nh sù chñ ®éng cña KiÒu. Râ rµng NguyÔn
Du cã çi nh×n vît thêi ®¹i
- Kh«ng gian th¬ méng vµ - Kh«ng gian ®ªm thÇn tiªn, h ¶o ®îc t¶ b»ng çc h×nh
thiªng liªng cña cuéc thÒ ¶nh ¸nh tr¨ng nhÆt tha, ngän ®Ìn hiu h¾t, tiÕng bíc
nguyÒn ®îc NguyÔn Du t¶ ch©n nhÑ nhµng t¹o Ên tîng cho Kim Träng nh ®ang
nh thÕ nµo? sèng trong m¬. Mét vÇng tr¨ng s¸ng v»ng vÆc trªn cao
nh muèn lµm cho kh«ng gian thªm l·ng m¹n- kh«ng
gian nµy lµ kh«ng gian cña t×nh yªu ®«i løa. Kh«ng
gian cã hoa, cã h¬ng th¬m vµ sù Êm ¸p thËt phï hîp víi
kh«ng gian cña nh÷ng ngêi ®ang say trong t×nh yªu
®Ñp
- Kh«ng gian ®Ñp, nhng cã c¶m gi¸c h ¶o, kh«ng cã
thùc, con ngêi rÊt c« ®¬n gi÷a ®¸t trêi bao la.
- Liªn hÖ víi trÝch ®o¹n - §o¹n trÝch cho ta thÊy t×nh yªu cña Kim-KiÒu rÊt
Trao duyªn ®Ó chØ ra tÝnh lµ cao ®Ñp vµ thiªng liªng. Lêi thÒ cña hä ®îc vÇng
chÊt l«gic nhÊt qu¸n trong tr¨ng ch÷ng gi¸m. §o¹n Trao duyªn lµ sù tiÕp tôc mét
quan niÖm vÒ t×nh yªu cña çc l«gÝc quan niÖm vµ çch nh×n t×nh yªu cña Thuý
KiÒu KiÒu, ngîc l¹i ®o¹n trÝch nµy còng gãp phÇn ®Ó
hiÓu ®óng ®o¹n Trao duyªn, v× ®©y lµ mét kØ
niÖm ®Ñp ®èi víi KiÒu vµ KiÒu sÏ nhí l¹i nh÷ng chi
tiÕt trong ®ªm thÒ nguyÒn thiªng liªng nµy
169
TiÕt 90
So¹n:
Lµm v¨n

Gióp H S:
®Æc biÖt lµ tÝnh chuÈn x¸c vµ tÝnh hÊp dÉn cña bµi
- Rót ra bµi häc kinh nghiÖm vµ cã ý thøc båi dìng thªm n¨ng lùc viÕt v¨n thuyÕt
minh ë çc bµi tiÕp theo ®Ó viÕt ®îc mét bµi v¨n sao cho chuÈn x¸c vÒ tri thøc vµ
hÊp dÉn vÒ hµnh v¨n
Lªn b¶ng ®äc bµi tËp ë nhµ
2. Bµi míi
I. ChÐp l¹i ®Ò
II. Nªu yªu cÇu cña ®Ò Xem yªu cÇu ë tiÕt 73
- §Ò yªu cÇu lµm næi bËt
biÓu ®¹t chÝnh? 1. HS tù nhËn xÐt bµi cña m×nh
III. NhËn xÐt bµi lµm - §èi chiÕu víi çc yªu cÇu võa nªu xem bµi cña m×nh
®· ®óng yªu cÇu, ®óng ph¬ng ph¸p vµ kiÓu bµi cha?
nh÷ng g×?
170
a. u ®iÓm
- Mét sè em viÕt phong phó vÒ kiÕn thøc vµ bíc ®Çu
®· cã tÝnh hÊp dÉn:
+10 To¸n 2: Thanh Mai, NguyÔn B×nh, Ph¹m §øc,
Thuú Linh, T« Linh...
+ 10 LÝ: Cêng, ThÕ Hïng, D¬ng Trang, Lª S¬n, Ph¹m
S¬n, Lîng...
+ 10 Ho¸: Phîng, Chung, NhÊt, Th¶o, Hïng, Hµ...
- Mét sè em cã ý thøc su tÇm tµi liÖu phôc vô cho
bµi:
+10 To¸n 2: Cêng, Ph¹m §øc, Thuú Linh, T« Linh,...
+ 10 LÝ: Hµ, ThÕ Hïng, Cêng, Lîng,...
10 Ho¸: Chung, Hïng, Phîng, HiÕu...
b. Nhîc ®iÓm
- Mét sè em cßn sai sãt nhá vÒ tri thøc:
+ 10 To¸n 2: Hoµng : H¹ Long ®îc UNESCO c«ng
nhËn 1980( Thùc ra lÇn 1: 17-12-1994; lÇn 2:2-12-
2000)
+ 10 LÝ: M¹nh §øc cho KiÕp B¹c ë Ph¶ L¹i; Hµ th×
cho C«n S¬n lµ mét ®iÓn tÝch; Thµnh : b·i t¾m Ki
èp( Ti-tèp), H¹ Long lµ di s¶n v¨n ho¸( thiªn nhiªn);
NXHïng th× viÕt Kh«ng Bé thiÒn s ( Kh«ng Lé )...
+ 10 Hãa: Tu©n: C«n S¬n thê HuyÒn Trang ( HuyÒn
Quang); M.Thµnh: §Òn NguyÔn Tr·i -PhÝa h¹ nguån
®îc x©y míi toµn hoa( Thùc ra lµ x©y míi hoµn
toµn); §oan: 1987 (1994); Hoa, Ngäc Anh
- Mét sè bµi cßn s¬ sµi:
+ 10 To¸n 2:Trêng, Trêng Giang
+ 10 LÝ: Kiªn, L©m, Thµnh
+ 10 Ho¸: X. Minh, Th ...
bµy, viÕt t¾t tuú tiÖn, thiÕu dÊu, thiÕu nÐt viÕt sè
+ 10 To¸n 2:T., Tïng, H. Trang, LªTïng,...
+ 10 LÝ: HiÕu, Lîng, Kiªn, Hoµ, Thµnh
+ 10 Ho¸: Oanh,T©m , Thu Anh...
+ 10 To¸n 2: HuyÒn Trang, V¨n §øc, Kiªn
+ 10 LÝ: §«ng, P.T.Hïng...
- Mét sè em cßn sai chÝnh t¶, sai tõ
+ 10 To¸n 2: N.T.§øc, HiÕu, Trêng Giang, Thuú Linh,
171
V. Ch÷a lçi CÇm, T.Th¶o
+ 10 LÝ:D. §øc, HiÖp, §«ng, Tïng A, P.T.Hïng.....
V. Tr¶ bµi, biÓu d¬ng, + 10 Ho¸: Long, Th¶o, Ly, Thµnh, K× Anh...
HS tù ch÷a nh÷ng lçi ®¬n gi¶n nh chÝnh t¶ hoÆc
ng÷ ph¸p ®¬n gi¶n
- §äc bµi cña T.Mai(,To¸n) Phîng ( Ho¸)
TiÕt 91
So¹n:
V¨n b¶n v¨n häc

Gióp H S:
- NhËn biÕt çc tiªu chÝ cña mét v¨n b¶n v¨n häc theo quan niÖm hiÖn nay. HiÓu râ
qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn tõ v¨n b¶n v¨n häc ®Õn t¸c phÈm v¨n häc trong t©m trÝ ngêi
®äc.
- BiÕt râ çc tÇng cña cÊu tróc v¨n b¶n vaw häc vµ mèi quan hÖ gi÷a çc tÇng ®ã
- HiÓu v¨n b¶n lµ mét chØnh thÓ kh«ng ®¬n gi¶n, ph¶i ®i s©u t×m hiÓu míi dÇn
thÊy râ hµm nghÜa cña nã
- SGK, SGV
GV tæ chøc giê d¹y häc theo çch kÕt hîp gi÷a çc ph¬ng ph¸p tnªu vÊn ®Ò vµ trao
2. Bµi míi:
I. Tiªu chÝ chñ yÕu cña v¨n b¶n v¨n häc
- Gäi HS ®äc SGK. Nªu - V¨n b¶n v¨n häc lµ nh÷ng v¨n b¶n ®i s©u ph¶n ¸nh
nh÷ng tiªu chÝ cña v¨n b¶n hiÖn thùc kh¸ch quan vµ kh¸m ph¸ thÕ giíi t×nh c¶m
v¨n häc. vµ t tëng, tho¶ m·n nhu cÇu thÈm mÜ cña con ngêi
- V¨n häc lµ nghÖ thuËt ngooc tõ, vËy ng«n tõ cña
v¨n b¶n v¨n häc ph¶i lµ ng«n tõ nghÖ thuËt
- V¨n b¶n v¨n häc ®îc viÕt theo nh÷ng quy íc nghÖ
thuËt
II.CÊu tróc cña v¨n b¶n v¨n häc ( Träng t©m )
CÊu tróc cña v¨n b¶n v¨n häc mang nhiÒu tÇng líp.
Nh×n chung cÇn chó ý ®Õn çc tÇng líp sau ®©y
1. TÇng ng«n tõ-tõ ng÷ ©m ®Õn ng÷ nghÜa
- §äc v¨n b¶n ta ph¶i hiÓu râ ng÷ nghÜa cña tõ, tõ
172
nghÜa têng minh ®Õn hµm nghÜa, tõ nghÜa ®en
®Õn nghÜa bãng. Cïng víi ng÷ nghÜa ph¶i chó ý
®Õn ng÷ ©m. VÝ dô: mïa xu©n, tuæi xu©n; ng«i
H·y chØ ra tÇng ng«n tõ cña sao trªn trêi, ng«i sao ca nh¹c...
bµi th¬ sau C©u th¬: S¬ng n¬ng theo tr¨ng ngõng lng trêi
Anh ngang tÇm léc nân viÕt vÒ T¬ng t n©ng lßng lªn ch¬i v¬i
c©y
§á mµu son viÕt vÒ m«i em ®á
Xu©n DiÖu
Mµu lau tr¾ng ®· cho m×nh nçi Cho ta thÊy çi xao xuyÕn b©ng khu©ng cña ngêi
nhí ®ang yªu.
ChÞu çch xa m×nh ®Ó nçi nhí TÇng ng«n tõ lµ bíc thø nhÊt cÇn ph¶i vît qua ®Ó ®i
mét mµu m©y
vµo chiÒu s©u cña v¨n b¶n
Thö th¸ch - ChÕ Lan Viªn
2. TÇng h×nh tîng
- Gäi HS ®äc SGK Dïng ng«n tõ, nhµ v¨n x©y dùng nh÷ng h×nh tîng ®Ó
nãi lªn mét ®iÒu g× kh¸i qu¸t h¬n, s©u s¾c h¬n,
®¸ng suy ngÉm h¬n
Hoa sen, hoa mai, hoa cóc trong ba ®o¹n th¬ cña SGK
kh«ng ph¶i chØ lµ mét lo¹i hoa cô thÓ trong ®êi sèng
mµ cßn tiªu biÓu cho mét çi g× kh¸c h¬n, cã ý nghÜa
s©u xa h¬n
3. TÇng hµm nghÜa
Khi ®äc t¸c phÈm v¨n häc, ph¶i ®i tõ tÇng ng«n tõ
®Õn tÇng h×nh tîng råi rót ra ý nghÜa Èn kÝn-®ã lµ
tÇng hµm nghÜa.
Cã t×m ra hµm nghÜa ta míi hiÓu ®îc nh÷ng ®iÒu
nhµ v¨n muèn t©m sù
VÝ dô: §õng tëng xu©n tµn hoa rông hÕt
§ªm qua s©n tríc mét cµnh mai
T¸c gi¶ kh«ng chØ kÓ mét sù thËt, mµ muèn nãi ®Õn
quy luËt cña sù sèng: Tµn ®Ó råi në. Qua ®ã thÊy ®-
îc çi nh×n b×nh th¶n cña ngêi ®· n¾m v÷ng quy luËt
III. Tõ v¨n b¶n ®Õn t¸c phÈm v¨n häc
Nhµ v¨n s¸ng t¸c ra t¸c phÈm nÕu kh«ng cã ngêi ®äc
th× nh÷ng ý tëng cña nhµ v¨n sÏ kh«ng ®Õn ®îc víi
mäi ngêi. ChØ cã th«ng qua viÖc ®äc th× çc gi¸ trÞ
míi ®Õn ®îc víi quÇn chóng.
Ngêi ®äc cµng tr¶i nghiÖm s©u s¾c cuéc sèng, cµng
hiÓu biÕt thÊu ®¸o quy lô©t nghÖ thuËt, th× néi
dung t¸c phÈm cµng hiÖn lªn ®Çy ®ñ vµ phong phó
IV. LuyÖn tËp
1. Bµi N¬i dùa cña NguyÔn §×nh Thi
- §©y lµ bµi v¨n xu«i cã hai ®o¹n ®èi xøng nhau
- HS ®äc bµi N¬i dùa vµ tr¶ - Th«ng thêng ngêi yÕu ®uèi t×m "n¬i dùa" ë ngêi
lêi c©u hái trong SGK v÷ng m¹nh; nhng trong bµi th× ngîc l¹i: Ngêi mÑ trÎ
173
khoÎ dùa vµo ®øa con mêi biÕt ®i chËp ch÷ng; anh
bé ®éi d¹n dµy chiÕn trËn dùa vµo cô giµ bíc tõng b-
íc run rÈy trªn ®êng
- Tõ h×nh tîng Êy gîi lªn suy nghÜ vÒ n¬i dùa. Râ
rµng trong bµi nãi tíi n¬i dùa vÒ tinh thÇn: n¬i con
ngêi t×m thÊy niÒm vui vµ ý nghÜa cuéc sèng. Réng
h¬n, ph¶i sèng víi niÒm hy väng vÒ t¬ng lai vµ lßng
biÕt ¬n qu¸ khø
ChÝnh nh÷ng t×nh c¶m nµy lµm nªn gi¸ trÞ nh©n v¨n
cña con ngêi
2. Bµi Thêi gian cña V¨n Cao
ý nghÜa: Thêi gian xo¸ nhoµ tÊt cah, thêi gian tµn ph¸
cuéc ®êi con ngêi. Duy chØ cã v¨n häc nghÖ thuËt
vµ kØ niÖm vÒ t×nh yªu lµ cã søc sèng l©u dµi
- Tõ ®ã HS vÒ tr¶ lêi c©u hái trong SGK
3. Bµi M×nh vµ ta cña ChÕ Lan Viªn
- Nãi vÒ quan niÖm cña nhµ th¬ vÒ v¨n häc nghÖ
thuËt- mèi quan hÖ gi÷a b¹n ®äc( M×nh) vµ ngêi
viÕt (Ta). Chç s©u th¼m trong t©m hån ngêi ®äc
còng lµ n¬i s©u th¼m t©m hån mµ ngêi viÕt t×m
®Õn khai th¸c, diÔn t¶
- Hai c©u cuèi qu¸ tr×nh tõ v¨n b¶n ®Õn t¸c phÈm
v¨n häc. ViÕt cÇn giµnh cho ngêi ®äc cã c¬ héi suy
ngÉm t¸i t¹o, s¸ng t¹o...
174
TiÕt 92
So¹n
TiÕng ViÖt
thùc hµnh çc phÐp tu tõ: phÐp ®iÖp vµ phÐp ®èi

Gióp HS:
- Cñng cè vµ n©ng cao kiÕn thøc vÒ phÐp ®iÖp vµ phÐp ®èi trong viÖc sö dông
tiÕng ViÖt
- Cã kÜ n¨ng nhËn diÖn, ph©n tÝch cÊu t¹o vµ t¸c dông cña hai phÐp tu tõ trªn vµ
cã kh¶ n¨ng sö dông ®îc çc phÐp tu tõ ®ã khi cÇn thiÕt.
- ThÊy ®îc vÎ ®Ñp cña tiÕng ViÖt ®Ó yªu quý, t«n träng vµ gi÷ g×n sù trong s¸ng
cña tiÕng ViÖt
- SGK, SGV
- ThÕ nµo lµ ng«n ng÷ nghÖ thuËt? Nªu çc tÝnh h×nh thîng, tÝnh truyÒn c¶m vµ
tÝnh ç thÓ ho¸ cña ng«n ng÷ nghÖ thuËt
2. Bµi míi:
I. LuyÖn tËp vÒ phÐp ®iÖp ( ®iÖp ng÷ )
- H·y nh¾c l¹i thÕ nµo lµ - PhÐp ®iÖp lµ biÖn ph¸p tu tõ lÆp l¹i mét yÕu tè
®iÖp ng÷ ? Cho vÝ dô diÔn ®¹t ( vÇn, nhÞp, tõ, côm tõ, c©u) nh»m nhÊn
m¹nh, biÓu ®¹t c¶m xóc vµ ý nghÜa, cã kh¶ n¨ng gîi
h×nh tîng nghÖ thuËt
175
- VÝ dô:
+ §iÖp vÇn: Bµi th¬ Thu ®iÕu cña NguyÔn
KhuyÕn-®iÖp vÇn eo. T¸c dông: nhÊn m¹nh sù tÜnh
lÆng, cã g× heo hót cña mïa thu n«ng th«n ViÖt Nam
®¬ng thêi.
+ §iÖp nhÞp: Th¬ lôc b¸t thêng gieo vÇn 2/2 hoÆc
4/4; nhng nÕu gieo 3/3 mµ ®iÖp sÏ thÓ hiÖn dông ý
cña t¸c gi¶.
+ §iÖp tõ:
Xanh nói, xanh s«ng, xanh ®ång, xanh biÓn
Xanh trêi, xanh cña nh÷ng íc m¬ - Tè H÷u
+ §iÖp côm tõ- vÝ dô 1 SGK
+ §iÖp c©u: Bµi Tïng cña NguyÔn Tr·i
- §Þnh nghÜa vÒ phÐp ®èi? - PhÐp ®iÖp thêng gîi ra nh÷ng hiÖu qu¶:
+ T¹o ©m hëng
+ NhÊn m¹nh ý nghÜa
+KhiÕn ngêi ®äc dÔ nhí
II. LuyÖn tËp vÒ phÐp ®èi
- PhÐp ®èi lµ çch xÕp ®Æt tõ ng÷, côm tõ vµ c©u ë
vÞ trÝ c©n xøng nhau ®Ó t¹o hiÖu qu¶ gièng nhau
hoÆc tr¸i ngîc nhau nh»m môc ®Ých gîi ra mét vÎ
®Ñp hoµn chØnh vµ hµi hoµ trong diÔn ®¹t nh»m
diÔn ®¹t mét ý nghÜa nµo ®ã
- VÝ dô:
Chim cã tæ/ ngêi cã t«ng-§èi thanh b»ng/tr¾c
GÇn mùc th× ®en/ gÇn ®Ìn th× s¸ng- §èi nghÜa
Chã treo/mÌo ®Ëy- §èi tõ lo¹i
- PhÐp ®èi thêng gîi ra nh÷ng hiÖu qu¶:
+ Sù phong phó vÒ ý nghÜa ( t¬ng ®ång vµ t¬ng
ph¶n)
+ Sù thèng nhÊt hµi hoµ vÒ ©m thanh
+ Sù c©n ®èi trong xÕp ®Æt, cã vÎ ®Ñp c©n xøng
vÒ ý nghÜa vµ ©m thanh
+ TÝnh hoµn chØnh vµ dÔ ghi nhí
* Chó ý:
Kh«ng ph¶i çch ®iÖp hay ®èi nµo còng cã gi¸ trÞ tu
tõ. ChØ khi nµo ngêi viÕt cã dông ý nhÊn m¹nh c¶m
xóc hoÆc gîi h×nh ¶nh, vµ dông ý ®ã ®îc ngêi ®äc
cã thÓ tiÕp nhËn th× çch diÔn ®¹t ®ã míi thùc sù lµ
nh÷ng phÐp tu tõ
VÝ dô:
Tim anh ta ®Ëp nhanh h¬n vµ anh ta ¨n nhiÒu b÷a
h¬n, uèng nhiÒu rîu vang h¬n vµ ®äc s¸ch nhiÒu
176
h¬n
§©y kh«ng ph¶i phÐp ®iÖp mµ chØ nh»m diÔn ®¹t
cho râ ý
III. LuyÖn tËp ph©n tÝch
1. T×m ba vÝ dô trong nh÷ng bµi v¨n, th¬ ®· häc cã
phÐp ®iÖp vµ chØ ra t¸c dông nghÖ thuËt
VÝ dô:
§¶ng ta ®ã tr¨m tay ngh×n m¾t
§¶ng ta ®©y x¬ng s¾t da ®ång
§¶ng ta mu«n v¹n c«ng n«ng
§¶ng ta mu«n v¹n tÊm lßng niÒm tin
Tè H÷u
§iÖp tõ §¶ng ta, mu«n v¹n: nh»m nhÊn m¹nh sù vÜ
®¹i cña §¶ng vµ niÒm tin yªu cña nh©n d©n víi §¶ng
ta
- T¬ng tù HS lÊy vÝ dô vµ ph©n tÝch
2. T×m ba vÝ dô trong nh÷ng bµi v¨n, th¬ ®· häc cã
phÐp ®èi vµ chØ ra t¸c dông nghÖ thuËt
VÝ dô:
- §èi bæ sung ý nghÜa- t¬ng ®ång:
Lµn thu thuû/ nÐt xu©n s¬n
Hoa ghen thua th¾m/ liÔu hên kÐm xanh
NguyÔn Du
t¨ng thªm vÎ ®Ñp cña KiÒu
- §èi t¹o ra sù ®èi lËp- t¬ng ph¶n:
Khi sao phong gÊm rñ lµ/ Giê sao tan t¸c nh hoa gi÷a
®êng
NguyÔn Du
* Ra mét vÕ ®èi cho çc b¹n cïng ®èi
TÕt ®Õn, c¶ nhµ vui nh TÕt
177
TiÕt 93
So¹n:
Néi dung vµ h×nh thøc cña V¨n b¶n v¨n häc

Gióp H S:
- HiÓu vµ bíc ®Çu biÕt vËn dông çc kh¸i niÖm néi dung vµ h×nh thøc khi ph©n
tÝch v¨n b¶n v¨n häc.
- ThÊy râ mèi quan hÖ cña néi dung vµ h×nh thøc trong v¨n b¶n v¨n häc
- SGK, SGV
GV tæ chøc giê d¹y häc theo çch kÕt hîp gi÷a çc ph¬ng ph¸p tnªu vÊn ®Ò vµ trao
CÊu tróc cña v¨n b¶n v¨n häc?
2. Bµi míi:
178
I. Çc kh¸i niÖm cña néi dung vµ h×nh thøc trong
v¨n b¶n v¨n häc
Trong v¨n b¶n v¨n häc , kh«ng thÓ t¸ch biÖt néi
dung vµ h×nh thøc. Néi dung chØ cã thÓ thÓ hiÖn
trong h×nh thøc. Vµ h×nh thøc ph¶i lµ h×nh thøc cña
mét néi dung nµo ®ã. Nhng trong nghiªn cøu ngêi ta
chia ra ®Ó cã thÓ ®i s©u tuÇn tù vµo çc líp cña v¨n
b¶n, còng nh hiÓu dÇn dÇn mèi quan hÖ gi÷a nhµ
v¨n vµ hiÖn thùc cuéc sèng hoÆc ®Ó chuyªn nghiªn
cøu mét ph¬ng diÖn nµo ®ã cña v¨n b¶n
1. Çc kh¸i niÖm néi dung
Thêng gåm: ®Ò tµi, chñ ®Ò, t tëng, c¶m høng nghÖ
thuËt
a. §Ò tµi:
- Em hiÓu thÕ nµo lµ ®Ò Lµ lÜnh vùc ®êi sèng ®îc nhµ v¨n nhËn thøc, lùa
tµi? Cho vÝ dô. chän, kh¸i qu¸t, b×nh gÝ vµ thÓ hiÖn trong v¨n b¶n
ViÖc lùa chän ®Ò tµi ®· bíc ®Çu béc lé khuynh h-
íng vµ ý ®å s¸ng t¸c cña t¸c gi¶
b. Chñ ®Ò:
- Chñ ®Ò lµ g×? - Lµ vÊn ®Ò c¬ b¶n ®îc nªu ra trong v¨n b¶n. Chñ
®Ò thÓ hiÖn ®iÒu quan t©m còng nh chiÒu s©u
nhËn thøc cña nhµ v¨n ®èi víi cuéc sèng
Ngoµi vÝ dô SGK, GV nªu thªm mét sè vÝ dô ®Ó
HS n¾m v÷ng kh¸i niÖm
- TÇm quan träng cña chñ ®Ò kh«ng lÖ thuéc vµo
khu«n khæ v¨n b¶n. VÝ dô SGK
c. T tëng cña v¨n b¶n
- Lµ sù lÝ gi¶i ®èi víi chñ ®Ò ®· nªu lªn, lµ nhËn
thøc cña t¸c gi¶ muèn trao ®æi, nh¾n göi, ®èi tho¹i
víi ngêi ®äc. T tëng lµ linh hån cña v¨n b¶n
- VÝ dô bµi th¬: Nhµ kh«ng cã bè cña NguyÔn ThÞ
Mai muèn göi tíi ngêi ®äc, muèn ngêi ®äc cã cïng sù
c¶m th«ng chia sÎ vµ cã çi nh×n ®é lîng ®èi víi
nh÷ng em bÐ kh«ng cã bè
d. C¶m høng nghÖ thuËt
- Lµ néi dung t×nh c¶m chñ ®¹o cña v¨n b¶n. Nh÷ng
tr¹ng th¸i t©m hån nh÷ng c¶m xóc ®îc thÓ hiÖn
®Ëm ®µ nhuÇn nhuyÔn trong v¨n b¶n sÏ truyÒn
c¶m vµ hÊp dÉn ngêi ®äc. Qua c¶m høng nghÖ
thuËt, ngêi ®äc c¶m nhËn ®îc t tëng, t×nh c¶m cña
t¸c gi¶ trong v¨n b¶n
2. Çc kh¸i niÖm h×nh thøc
a. Ng«n tõ
179
- Lµ yÕu tè ®Çu tiªn cña v¨n b¶n v¨n häc. Çc chi
tiÕt, sù kiÖn, sù viÖc... ®îc t¹o nªn nhê ng«n tõ.
Ng«n tõ hiÖn diÖn trong c©u, trong h×nh ¶nh, giäng
®iÖu. Cã hiÓu ng«n tõ th× míi hiÓu t¸c phÈm
b. KÕt cÊu
- Em hiÓu thÕ nµo lµ kÕt - Lµ sù s¾p xÕp tæ chøc çc thµnh tè cña v¨n b¶n
cÊu cña v¨n b¶n v¨n häc? thµnh mét ®¬n vÞ thèng nhÊt, hoµn chØnh, cã ý
nghÜa.
- KÕt cÊu hµm chøa dông ý c¶u t¸c gi¶ sao cho phï
hîp víi néi dung v¨n b¶n
c. ThÓ lo¹i
- Lµ nh÷ng quy t¾c tæ chøc h×nh thøc v¨n b¶n
thÝch hîp víi néi dung v¨n b¶n
- N¨m v÷ng thÓ lo¹i ta còng d· bíc ®Çu hiÓu vÒ néi
dung v¨n b¶n
II. ý nghÜa quan träng cña néi dung vµ h×nh thøc
v¨n b¶n v¨n häc
- V¨n häc lµ mét nghÖ thuËt nªn h×nh thøc vµ néi
dung ph¶i lu«n lu«n phï hîp víi nhau. Kh«ng thÓ chØ
chó träng tíi néi dung mµ coi thêng h×nh thøc; ngîc
l¹i cÇn coi träng trau dåi, cÇn t×m tßi nh÷ng h×nh
thøc míi mÎ, hÊp dÉn, cã tÝnh nghÖ thuËt cao
- Nh÷ng t¸c phÈm u tó ®· ®¹t ®Õn tr×nh ®é néi
dung vµ h×nh thøc hµi hoµ, hoµn mÜ: TruyÖn
- Gäi HS ®äc phÇn Ghi nhí KiÒu, Th¬ NguyÔn Tr·i, Th¬ Xu©n DiÖu...
SGK Ghi nhí:
Néi dung vµ h×nh thøc cña mét v¨n b¶n v¨n häc lµ
hai mÆt kh«ng thÓ chia t¸ch. Néi dung chØ cã thÓ
tån t¹i trong mét h×nh thøc nhÊt ®Þnh. Vµ bÊt k×
h×nh thøc nµo còng mang mét néi dung,... Çc kh¸i
niÖm thêng ®îc coi vÒ mÆt néi dung lµ ®Ò tµi, chñ
®Ò, t tëng, c¶m høng nghÖ thuËt. Çc kh¸i niÖm th-
êng ®îc coi vÒ mÆt h×nh thøc lµ ng«n tõ, kÕt cÊu
vµ thÓ lo¹i. Sù hµi hoµ gi÷a néi dung t tëng cao ®Ñp
vµ h×nh thøc nghÖ thuËt hoµn mÜ lµ phÈm chÊt
cña çc v¨n b¶n v¨n häc u tó
III. LuyÖn tËp
T¹i líp bµi tËp sè 2
Gîi ý:
- Qu¶ víi nghÜa thùc
- Qu¶ víi nghÜa lµ nh÷ng ®øa con
- T tëng cña bµi th¬ lµ ý thøc tr¸ch nhiÖm cña con çi
víi cha mÑ
180
TiÕt 1
So¹n:
V¨n
Vµo phñ chóa trÞnh

TrÝch Thîng kinh ký sù
Lª H÷u Tr¸c
Gióp H S:
- HiÓu râ gi¸ trÞ hiÖn thùc s©u s¾c cña t¸c phÈm, còng nh th¸i ®é tríc hiÖn thùc vµ
ngßi bót ký sù ch©n thùc, s¾c s¶o cña Lª H÷u Tr¸c qua ®o¹n trÝch miªu t¶ cuéc sèng
vµ cung çch sinh ho¹t n¬i phñ chóa TrÞnh
- SGK, SGV
181
2. Bµi míi:
I. TiÓu dÉn
Gäi HS ®äc SGK phÇn 1. T¸c gi¶ Lª H÷u Tr¸c ( 1724-1791 )
TiÓu dÉn. Nªu nh÷ng néi - HiÖu : H¶i Thîng L·n ¤ng
dung chÝnh cña phÇn võa - Quª: Mü Hµo -Hng Yªn
®äc - Lµ mét danh y næi tiÕng, cã t¸c phÈm H¶i Thîng y
t«ng t©m lÜnh- mét c«ng tr×nh nghiªn cøu y häc xuÊt
s¾c nhÊt trong thêi trung ®¹i ViÖt Nam
2. Thîng kinh ký sù ( Ký sù ®Õn kinh ®« )
- Lµ tËp kÝ sù b»ng ch÷ H¸n, hoµn thµnh n¨m 1783
- Néi dung: T¶ quang c¶nh ë kinh ®«, cuéc sèng xa
hoa trong phñ chóa TrÞnh vµ quyÒn uy, thÕ lùc cña
nhµ Chóa- nh÷ng ®iÒu «ng m¾t thÊy tai nghe trong
chuyÕn ra kinh ®« ch÷a bÖnh cho TrÞnh Çn vµ
TrÞnh S©m
- §o¹n trÝch: Vµo phñ chóa TrÞnh nãi vÒ viÖc «ng
lªn tíi kinh ®«, ®îc dÉn vµo phñ chóa b¾t m¹ch, kª
®¬n cho TrÞnh Çn
II. §äc-hiÓu
- Gäi HS ®äc mét trong çc - §äc ®o¹n trÝch : chËm, thong th¶ thÓ hiÖn ®îc
®o¹n sau: Tõ ®Çu...thë nµo, çch quan s¸t tØ mØ, kÓ chuyÖn chi tiÕt vµ th¸i ®é
tiÕp ®Õn...kh«ng cã dÞp; cña t¸c gi¶
råi ®Õn "phßng trµ" ngåi... - GV nhËn xÐt vµ ®äc mÉu mét ®o¹n
1. Quang c¶nh vµ nh÷ng sinh ho¹t n¬i phñ chóa víi
th¸i ®é cña t¸c gi¶ tríc hiÖn thùc
- Quang c¶nh trong phñ chóa a. Quang c¶nh trong phñ chóa
®îc miªu t¶ nh thÕ nµo? - Khi vµo phñ ph¶i qua nhiÒu lÇn cöa, víi nh÷ng d·y
hµnh lang quanh co nèi nhau liªn tiÕp, ë mçi cöa
®Òu cã vÖ sÜ canh g¸c, ai muèn ra vµo ph¶i cã thÎ,
trong khu«n viªn phñ chóa cã ®iÕm" HËu m· qu©n
tóc trùc" ®Ó chóa sai ph¸i ®i truyÒn lÖnh. Vên hoa
trong phñ chóa c©y cèi um tïm, chim kªu rÝu tÝt,
danh hoa ®ua th¾m, giã ®a thoang tho¶ng mïi h¬ng
- Bªn trong phñ lµ nh÷ng nhµ" §¹i ®êng", " QuyÓn
bång", " G¸c tÝa" víi kiÖu son, vâng ®iÒu, ®å nghi
trîng s¬n son thÕp vµng vµ nh÷ng ®å ®¹c nh©n gian
cha tõng thÊy. §å dïng tiÕp kh¸ch ¨n uèng toµn lµ
182
m©m vµng chÐn b¹c
- §Õn néi cung cña thÕ tö ph¶i qua n¨m , s¸u lÇn tríng
gÊm. Trong phßng th¾p nÕn, cã sËp thÕp vµng, ghÕ
rång s¬n son thÕp vµng, trªn ghÕ bµy nÖm gÊm,
mµn lµ che ngang s©n, xung quanh lÊp l¸nh, h¬ng
hoa ngµo ng¹t
* Quang c¶nh ë phñ chóa ®îc ghi l¹i kh¸ chi tiÕt cña
- Qua nh÷ng chi tiÕt võa nªu, mét ngêi thÇy thuèc lÇn ®Çu tiªn ®Õn n¬i nµy. §ã lµ
em h·y nhËn xÐt kh¸i qu¸t mét quang c¶nh cùc k× tr¸ng lÖ, léng lÉy, kh«ng ®©u
vÒ quang c¶nh trong phñ s¸nh b»ng
chóa. b. Cung çch sinh ho¹t trong phñ chóa
- Khi t¸c gi¶ lªn çng vµo phñ theo lÖnh chóa th× cã
tªn ®Çy tí ch¹y ®»ng tríc hÐt ®êng vµ çng ch¹y nh
Cung çch sinh ho¹t trong ngùa lång. Trong phñ chóa ngêi gi÷ cöa truyÒn b¸o
phñ chóa ra sao? Em h·y rén rµng, ngêi cã viÖc quan qua l¹i nh m¾c cöi
ph©n tÝch nh÷ng chi tiÕt §iÒu nµy cho thÊy chóa gi÷ vÞ trÝ träng yÕu vµ cã
mµ em cho lµ "®¾t" cã t¸c quyÒn uy tèi thîng trong triÒu ®×nh ( Bµi th¬ cña t¸c
dông lµm râ chÊt kÝ sù. gi¶ minh chøng râ thªm cho ®iÒu nµy )
- Nh÷ng lêi lÏ nh¾c ®Õn chóa TrÞnh vµ thÕ tö ®Òu
ph¶i hÕt søc cung kÝnh, lÔ ®é: Th¸nh thîng ®ang
ngù ë ®Êy, cha thÓ yÕt kiÕn, hÇu m¹ch §«ng cung
thÕ tö hÇu trµ( cho thÕ tö uèng thuèc ), phßng
trµ( n¬i thÕ tö uèng thuèc )
- Chóa TrÞnh lu«n lu«n cã phi tÇn chÇu chùc xung
quanh. T¸c gi¶ kh«ng ®îc thÊy mÆt chóa mµ chØ
lµm theo mÖnh lÖnh cña chóa do quan Ch¸nh ®êng
truyÒn ®¹t l¹i; xem bÖnh xong còng kh«ng ®îc phÐp
trao ®æi l¹i víi chóa mµ chØ ®îc viÕt tê kh¶i ®Ó
quan Ch¸nh ®êng d©ng lªn chóa. Néi dung trang
nghiªm ®Õn nçi t¸c gi¶ ph¶i nÝn thë ®øng chê ë xa,
khóm nóm ®Õn tríc sËp xem m¹ch
- ThÕ tö bÞ bÖnh cã ®Õn b¶y, t¸m thÇy thuèc phôc
dÞch vµ lóc nµo còng cã mÊy ngêi ®øng hÇu hai bªn.
ThÕ tö chØ lµ mét ®øa bÐ n¨m, s¸u tuæi nhng khi
vµo xem bÖnh, t¸c gi¶- mét cô giµ- ph¶i quú l¹y bèn
l¹y, xem m¹ch xong l¹i l¹y bèn l¹y tríc khi lui ra. Muèn
xem th©n h×nh cña thÕ tö ph¶i cã mét viªn quan néi
thÇn ®Õn xin phÐp ®îc cëi ¸o cho thÕ tö
* Cung çch sinh ho¹t trong phñ chóa víi nh÷ng nghi
lÔ, khu«n phÐp, çch nãi n¨ng, kÎ hÇu ngêi h¹... cho
- Em cã nhËn xÐt g× vÒ thÊy sù cao sang, quyÒn uy tét ®Ønh cïng víi cuéc
cung çch sinh ho¹t trong phñ sèng hëng thô xa hoa ®Õn cùc ®iÓm vµ sù léng
chóa? quyÒn cña nhµ chóa
183
- MÆc dï khen çi ®Ñp, çi sang n¬i phñ chóa, song
t¸c gi¶ tá ra döng dng tríc nh÷ng quyÕn rò vËt chÊt
- Nh÷ng quan s¸t, ghi nhËn n¬i ®©y vµ kh«ng ®ång t×nh víi cuéc sèng qu¸ no
nµy nãi lªn çch nh×n, th¸i ®ñ, tiÖn nghi nhng thiÕu khÝ trêi vµ kh«ng khÝ tù
®é cña Lª H÷u Tr¸c ®èi víi do
cuéc sèng n¬i phñ chóa nh
thÕ nµo? 2. Çch chÈn ®o¸n vµ ch÷a bÖnh
- Nãi vÒ bÖnh tr¹ng cña thÕ tö, t¸c gi¶ nhËn xÐt: V×
- Çch chÈn ®o¸n vµ ch÷a thÕ tö ë trong chèn mµn che tríng phñ, ¨n qu¸ no,
bÖnh cña Lª H÷u Tr¸c cïng mÆc qu¸ Êm nªn t¹ng phñ yÕu ®i
nh÷ng diÔn biÕn t©m t cña - Çch lÝ gi¶i vÒ bÖnh t×nh thÕ tö cho thÊy Lª H÷u
«ng khi kª ®¬n cho ta hiÓu Tr¸c lµ mét thÇy thuèc giµu kinh nghiÖm. ¤ng hiÓu
g× vÒ ngêi thÇy thuèc nµy ? râ c¨n bÖnh cña thÕ tö, nhng l¹i sî ch÷a cã hiÖu qu¶
ngay sÏ ®îc chóa tin dïng, bÞ c«ng danh trãi buéc. §Ó
tr¸nh ®îc chuyÖn nµy, cÇn ch÷a bÖnh cÇm chõng,
cho thuèc v« thëng, v« ph¹t. Nhng lµm thÕ th× l¹i tr¸i
y ®øc, l¬ng t©m, phô lßng cña «ng cha. Hai suy
nghÜ nµy gi»ng co, xung ®ét nhau. Cuèi cïng, l¬ng
t©m, phÈm chÊt trung thùc cña ngêi thÇy thuèc ®·
th¾ng. T¸c gi¶ ®· g¹t sang mét bªn së thÝch ç nh©n
®Ó lµm trßn tr¸ch nhiÖm vµ l¬ng t©m ngêi thÇy
thuèc. Khi ®· quyÕt, t¸c gi¶ th¼ng th¾n ®a ra nh÷ng
kiÕn gi¶i hîp lÝ, thuyÕt phôc, cã çch ch÷a ®óng
bÖnh vµ b¶o vÖ ý kiÕn cña m×nh, mÆc dï ý kiÕn
®ã tr¸i víi ý kiÕn cña ®a sè thÇy thuèc trong cung,
lµm cho quan Ch¸nh ®êng ngÇn ng¹i tá ý kiÕn nãi ®i
nãi l¹i mÊy lÇn
* Qua nh÷ng chi tiÕt vÒ viÖc ch÷a bÖnh cña Lª H÷u
Tr¸c, ta thÊy «ng lµ mét thÇy thuèc giái, cã kiÕn thøc
s©u, réng vµ giµ d¨n kinh nghiÖm. §ång thêi «ng lµ
mét thÇy thuèc cã l¬ng t©m vµ ®øc ®é. H¬n n÷a
«ng cßn cã nh÷ng phÈm chÊt cao quý: khinh thêng
danh lîi, quyÒn quý, yªu thÝch tù do vµ nÕp sèng
thanh ®¹m, gi¶n dÞ n¬i quª nhµ. MÆc dï tËn m¾t
chøng kiÕn sù quyÕn rò cña cuéc sèng vËt chÊt giµu
sang vµ viÖc hëng thô sang giµu ®ang n»m trong
tÇm tay, nhng «ng vÉn kh«ng m¶y may xóc ®éng
- ý muèn "vÒ nói" cña H¶i Thîng L·n ¤ng lµ mét sù
®èi nghÞch gay g¾t víi quan ®iÓm sèng cña gia
®×nh chóa TrÞnh vµ bän quan l¹i. Râ rµng «ng ®·
chän sèng trong s¹ch vµ cã Ých cho d©n lµ ph¬ng
ch©m vµ së thÝch sèng cña m×nh!
- Theo em, bót ph¸p kÝ sù * Nh÷ng nÐt ®Æc s¾c trong bót ph¸p kÝ sù cña t¸c
184
cña t¸c gi¶ cã g× ®Æc s¾c ? gi¶:
Ph©n tÝch nÐt ®Æc s¾c quan s¸t tØ mØ, ghi chÐp trung thùc, t¶ c¶nh sinh
®ã ®éng, kÓ diÔn biÕn sù viÖc khÐo lÐo, l«i cuèn sù
chó ý cña ngêi ®äc, kh«ng bá sãt nh÷ng chi tiÕt nhá
t¹o nªn çi thÇn cña c¶nh vµ viÖc. §iÒu ®ã t¹o nªn gi¸
trÞ hiÖn thùc lín cña ®o¹n trÝch nãi riªng còng nh
toµn bé t¸c phÈn Thîng kinh kÝ sù nãi chung
TiÕt 3
So¹n
TiÕng ViÖt
Tõ ng«n ng÷ chung ®Õn lêi nãi ç nh©n
( TiÕt 1 )
185
Gióp HS:
- N¾m ®îc biÓu hiÖn cña çi chung trong ng«n ng÷ cña x· héi vµ çi riªng trong lêi
nãi cña ç nh©n, mèi t¬ng quan gi÷a chóng.
- N©ng cao n¨ng lùc lÜnh héi nh÷ng nÐt riªng trong ng«n ng÷ cña ç nh©n, nhÊt lµ
cña çc nhµ v¨n cã uy tÝn. §ång thêi, rÌn luyÖn ®Ó h×nh thµnh vµ n©ng cao n¨ng
lùc s¸ng t¹o cña ç nh©n, biÕt ph¸t huy phong çch ng«n ng÷ ç nh©n khi sö dông
ng«n ng÷ chung.
- Võa cã ý thøc t«n träng nh÷ng quy t¾c ng«n ng÷ chung cña x· héi, võa cã s¸ng t¹o,
gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn ng«n ng÷ cña x· héi.
- SGK, SGV
2. Bµi míi:
186

Giao An 10-Tap I (Day Du)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giao An 10-Tap I (Day Du)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TiÕt 1+2

A/ Môc tiªu bµi häc

-Môc ®Ých cña viÖc häc Ghi nhí:

A/ Môc ti ªu bµi häc

Cñng cè Ghi nhí

A/ Môc tiªu bµi häc

A/ Môc tiªu bµi häc

A/ Môc tiªu bµi häc

- Qua phÇn tr¶ lêi c¸c c©u Ghi nhí:

A/ Môc tiªu bµi häc

A/ Môc tiªu bµi häc

§¬n xin nghØ häc lµ mét v¨n

-Trªn c¬ së gîi ý, em h·y viÕt hoµn chØnh mét ®¬n

A/ Môc tiªu bµi häc

h×nh tîng nghÖ thuËt ®éc ®¸o, nhuèm mµu s¾c

A/ Môc tiªu bµi häc

A/ Môc tiªu bµi häc

A/ Môc tiªu bµi häc

A/ Môc tiªu bµi häc

II. C¸ch chän sù viÖc vµ chi tiÕt tiªu biÓu

- ë phÇn cuèi ®o¹n trÝch, t¸c 2. Bµi tËp 2 VÒ nhµ

A/ Môc tiªu bµi häc

A/ Môc tiªu bµi häc

- Nh©n vËt trong truyÖn lµ - T×nh huèng thø nhÊt:

- T×nh huèng thø hai:

A/ Môc tiªu bµi häc

A/ Môc tiªu bµi häc

A/ Môc tiªu bµi häc

A/ Môc tiªu bµi häc

- Th©n em nh h¹t ma rµo

A/ Môc tiªu bµi häc

B/ Ph¬ng tiÖn thùc hiÖN

- 10 To¸n 2: Thanh Mai, Hoµng Mai

A/ Môc tiªu bµi häc

B/ Ph¬ng tiÖn thùc hiÖN

I. Nªu yªu cÇu cña ®Ò ( Xem tiÕt 49+50)

III. NhËn xÐt bµi lµm

- 10 To¸n 2: Thanh Mai, Hoµng Mai

A/ Môc tiªu bµi häc

B/ Ph¬ng tiÖn thùc hiÖN

A/ Môc tiªu bµi häc

C/ C¸ch thøc tiÕn hµnh

A/ Môc tiªu bµi häc

A/ Môc tiªu bµi häc

+Mäi chng mäi chèn ®Òu th«ng hÕt

TiÕt 2+3: T¸c phÈm §¹i c¸o b×nh Ng«

A/ Môc tiªu bµi häc

Vai trß quan träng cña hiÒn tµi

KhuyÕn khÝch hiÒn tµi

ý nghÜa, t¸c dông cña viÖc kh¾c bia tiÕn sÜ

A/ Môc tiªu bµi häc

A/ Môc tiªu bµi häc

A/ Môc tiªu bµi häc

C/ C¸ch thøc tiÕn hµnh

- §©y lµ mét sù thëng c«ng xøng ®¸ng, cã ý nghÜa

2. Ngô ý phª ph¸n

A/ Môc tiªu bµi häc

A/ Môc tiªu bµi häc

B. Ra ®Ò sè 6 -HS lµm ë nhµ

A/ Môc tiªu bµi häc

A/ Môc tiªu bµi häc

A/ Môc tiªu bµi häc

A/ Môc tiªu bµi häc