Viet Complete

TOÅNG QUAN
HIÏÅN TRAÅNG ÀÊËT NGÊÅP NÛÚÁC VIÏÅT NAM

SAU 15 NÙM THÛÅC HIÏÅN CÖNG ÛÚÁC RAMSAR
Viïåc quy àõnh vïì caác thûåc thïí àõa lyá vaâ trònh baây caác tû liïåu trong êën phêím naây khöng phaãn aánh bêët cûá quan àiïím naâo
cuãa VEPA, IUCN hoùåc MWBP vïì tû caách phaáp lyá cuãa bêët cûá quöëc gia, laänh thöí hay khu vûåc naâo vaâ caác cú quan coá
thêím quyïìn cuãa hoå, cuäng nhû khöng phaãn aánh bêët cûá quan àiïím naâo cuãa VEPA, IUCN hoùåc MWBP vïì phên àõnh
ranh giúái cuãa caác quöëc gia, laänh thöí hay khu vûåc àoá.
Caác quan àiïím trònh baây trong êën phêím naây khöng nhêët thiïët phaãn aánh caác quan àiïím cuãa VEPA, IUCN hoùåc MWBP.
Cú quan xuêët baãn: Cuåc Baão vïå Möi trûúâng

Töí chûác Baão töìn Thiïn nhiïn Quöëc tïë (IUCN) taåi Viïåt Nam
Chûúng trònh Baão töìn Àa daång Sinh hoåc vaâ Sûã duång Bïìn vûäng Àêët ngêåp nûúác söng Mï-köng
Haâ Nöåi, Viïåt Nam
Baãn quyïìn: © 2005 Cuåc Baão vïå Möi trûúâng

Caác töí chûác hoùåc caá nhên coá thïí taái baãn êën phêím naây vò muåc àñch giaáo duåc hoùåc phi lúåi nhuêån maâ
khöng cêìn sûå àöìng yá trûúác bùçng vùn baãn Cuåc Baão vïå Möi trûúâng, nhûng phaãi ghi roä nguöìn.
Caác töí chûác hoùåc caá nhên khöng àûúåc pheáp taái baãn êën phêím naây àïí kinh doanh hoùåc vò bêët kyâ muåc
àñch thûúng maåi naâo maâ khöng àûúåc sûå àöìng yá trûúác bùçng vùn baãn cuãa Cuåc Baão vïå Möi trûúâng.
Trñch dêîn: Cuåc Baão vïå Möi trûúâng Viïåt Nam (2005). Töíng quan hiïån traång àaát ngêåp nûúác Viïåt Nam sau 15 nùm
thûåc hiïån cöng ûúác Ramsar. Haâ Nöåi, Viïåt Nam. 72 pp.
Cöng ty in: Cöng ty TNHH Linh Höåi, Haâ Nöåi, Viïåt Nam
Núi cung cêëp: Cuåc Baão vïå Möi trûúâng

Böå Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng
67 Nguyïîn Du, Haâ Nöåi, Viïåt Nam
ÀT: +84 4 942 4581; Fax: +84 4 822 3189
Email: pcsdl@nea.gov.vn
www.nea.gov.vn
Töí chûác Baão töìn Thiïn nhiïn Quöëc tïë IUCN Viïåt Nam
Villa 44/4, Phöë Vaån Baão, Ba Àònh, Haâ Nöåi, Viïåt Nam
Tel: +84 4 726 1575, Fax: +84 4 726 1561
Email: office@iucn.org.vn
www.iucn.org.vn
Chûúng trònh Baão töìn Àa daång Sinh hoåc vaâ Sûã duång Bïìn vûäng Àêët ngêåp nûúác söng Mï-köng
Cuåc Baão vïå Möi trûúâng
67 Nguyïîn Du, Haâ Nöåi, Viïåt Nam
ÀT: +84 4 9427800; Fax: +84 4 9427801
Email: mwbp@nea.gov.vn
www.mekongwetlands.org
Töíng quan hiïån traång àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam sau 15 nùm thûåc hiïån cöng ûúác Ramsar
Muåc luåc
Danh muåc caác chûä viïët tùæt iv

Lúâi caãm ún v
1. Múã àêìu 1
2. Töíng quan vïì àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam 3
2.1. Àêët ngêåp nûúác úã Viïåt Nam 3
2.1.1. Caác àùåc àiïím tûå nhiïn chuã yïëu hònh thaânh àêët ngêåp nûúác
Viïåt Nam 3
2.1.2. Kiïím kï àêët ngêåp nûúác 3
2.1.3. Xêy dûång hïå thöëng phên loaåi vaâ lêåp baãn àöì àêët ngêåp nûúác 4
2.1.4. Caác hïå sinh thaái àêët ngêåp nûúác 5
2.1.5. Xu thïë biïën àöång àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam 14
2.2. Giaá trõ vaâ chûác nùng cuãa àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam 15
2.2.1. Chûác nùng cuãa àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam 15
2.2.2. Giaá trõ cuãa àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam 16
2.2.3. Àa daång sinh hoåc 18
3. Quaãn lyá àêët ngêåp nûúác úã Viïåt Nam 21

3.1. Hiïån traång quaãn lyá àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam 21
3.1.1. Quaãn lyá àêët ngêåp nûúác úã cêëp trung ûúng 21
3.1.2. Quaãn lyá àêët ngêåp nûúác úã cêëp tónh 21
3.1.3. Hoaåt àöång vaâ xu hûúáng baão töìn àêët ngêåp nûúác 22
3.1.4. Viïåc sûã duång àêët ngêåp nûúác vaâ xu thïë 22
3.2. Khung phaáp lyá cho quaãn lyá àêët ngêåp nûúác 24
3.2.1. Hïå thöëng luêåt phaáp, chñnh saách liïn quan àïën quaãn lyá
àêët ngêåp nûúác 24
3.2.2. Toám tùæt vïì caác Cöng ûúác quöëc tïë coá liïn quan àïën quaãn lyá
àêët ngêåp nûúác maâ Viïåt Nam tham gia 25
3.3. Caác phûúng thûác, phûúng phaáp quaãn lyá àêët ngêåp nûúác 27
3.4. Nghiïn cûáu, tuyïn truyïìn, giaáo duåc vaâ nhêån thûác
vïì àêët ngêåp nûúác 28
3.4.1. Caác hoaåt àöång 28
3.4.2. Xu hûúáng vïì nhêån thûác, hiïíu biïët vïì àêët ngêåp nûúác 29
3.5. Nhûäng thaânh tûåu, thaách thûác liïn quan àïën quaãn lyá
àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam 29
3.5.1. Nhûäng thaânh tûåu 29
3.5.2. Möåt söë töìn taåi, thaách thûác trong quaãn lyá àêët ngêåp nûúác 30
3.5.3. Möåt söë àïì xuêët vïì quaãn lyá àêët ngêåp nûúác úã Viïåt Nam 32
4. Kïët luêån 35
5. Kiïën nghõ 37
Taâi liïåu tham khaão 38
i
Phuå Luåc
Phuå luåc A: Toám tùæt vïì Cöng ûúác Ramsar 40
Phuå luåc B: Hïå thöëng phên loaåi àêët ngêåp nûúác cuãa Böå Nöng nghiïåp vaâ
Phaát triïín Nöng thön 41
Phuå luåc C: Möåt söë baãn àöì àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam 46
Phuå luåc D: Caác khu àêët ngêåp nûúác coá giaá trõ àa daång sinh hoåc vaâ
möi trûúâng cuãa Viïåt Nam 49
Phuå luåc E: Lûúång giaá kinh tïë möåt söë vuâng àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam 64
Phuå luåc F: Danh muåc möåt söë vùn baãn quy phaåm phaáp luêåt liïn quan
àïën àêët ngêåp nûúác 69
Danh muåc aãnh

AÃnh 1: Àêët ngêåp nûúác baäi triïìu cûãa söng Ba Laåt 6
AÃnh 2: Rûâng ngêåp mùån hai bïn raåch Nang, cûãa söng Öng Àöëc 6
AÃnh 3: Rûâng ngêåp mùån ven biïín Caâ Mau 7
AÃnh 4: Nhaâ úã hai bïn söng Caâ Mau, àoaån qua thõ xaä 7
AÃnh 5: Phaá Tam Giang - Cêìu Hai 9
AÃnh 6: Rûâng ngêåp mùån taåi xaä Quaãng Àiïìn, Haãi Haâ, Quaãng Ninh 10
AÃnh 7: Khoanh àêìm nuöi töm phaá huãy rûâng ngêåp mùån
taåi xaä Tiïën Túái, Haãi Haâ, Quaãng Ninh 11
AÃnh 8: Raån san hö ven biïín Ninh Thuêån 11
AÃnh 9: Coã vñch Th.hemprichii moåc cuâng san hö quanh àaão Trûúâng Sa 11
AÃnh 10: San hö bõ khai thaác laâm àöì lûu niïåm úã Nha Trang - Khaánh Hoâa 11
AÃnh 11: Caác baäi coã biïín C.rotundatata úã àaão Phuá Quyá 12
AÃnh 12: Suy thoaái thaãm coã biïín úã àêìm Thuãy Triïìu, võnh Cam Ranh 13
AÃnh 13: Höì Ba Bïí 13
AÃnh 14: Khu du lõch ven biïín Cuâ Lao Cêu, Bònh Thuêån 17
AÃnh 15: Khai thaác ngao tûå nhiïn taåi baäi triïìu Haãi Haâ, Quaãng Ninh 17
AÃnh 16: Khai thaác rong biïín úã Cûãa Höåi, Xuên Thaânh, Nghi Xuên, Haâ Tônh 17
AÃnh 17: Khai thaác quùång ilmenit trong baäi triïìu thêëp, Cêím Xuyïn, Haâ Tônh 17
AÃnh 18: Chùåt phaá rûâng ngêåp mùån àïí nuöi töm úã Thaái Bònh 19
AÃnh 19 : Ö nhiïîm dêìu úã muäi Chuát, Phan Rñ 19
AÃnh 20: Nêng cao nhêån thûác cöång àöìng vïì QLTHÀB Nam Àõnh 28
ii
Danh muåc baãng

Baãng 1: Àêët ngêåp nûúác vuâng Àöìng bùçng söng Höìng 5
Baãng 2: Vûúân quöëc gia vaâ khu baão töìn thiïn nhiïn àêët ngêåp nûúác
úã Àöìng bùçng söng Cûãu Long 8
Baãng 3: Sûå suy giaãm àöå che phuã san hö úã möåt söë vuâng ven biïín Viïåt Nam 12
Baãng 4: Diïån tñch vaâ saãn lûúång luáa caã nûúác möåt söë nùm 16
Baãng 5: Saãn lûúång khai thaác vaâ nuöi tröìng thuãy saãn 16
Baãng 6: Töíng thaãi lûúång àöí ra biïín cuãa möåt söë hïå thöëng söng 19
Baãng 7: Caác cöng ûúác quöëc tïë coá liïn quan àïën àêët ngêåp nûúác 25
Danh muåc biïíu àöì

Biïíu àöì 1: Diïån tñch möåt söë loaåi hònh àêët ngêåp nûúác úã Àöìng bùçng
söng Cûãu Long 7
Biïíu àöì 2: Phên böë diïån tñch rûâng ngêåp mùån cuãa Viïåt Nam 10
Biïíu àöì 3: Sú àöì diïîn biïën diïån tñch Rûâng ngêåp mùån Viïåt Nam, 1943-2000 10
Biïíu àöì 4: Töíng giaá trõ cuãa möåt söë baäi coã biïín Viïåt Nam 12
Biïíu àöì 5 : Saãn lûúång vaâ nùng suêët khai thaác haãi saãn
tûâ nùm 1990 àïën nùm 2002 18
Biïíu àöì 6: So saánh söë lûúång Sïëu àêìu àoã úã Vûúân quöëc gia Traâm Chim
qua caác nùm 1986-2005 23
Danh muåc höåp

Höåp 1: Hïå thöëng caác söng lúán cuãa Viïåt Nam 3
Höåp 2: 42 Khu àêët ngêåp nûúác tiïu biïíu úã Viïåt Nam 4
Höåp 3: 10 khu Àêët ngêåp nûúác ven biïín coá giaá trõ cao 4
Höåp 4: Hïå thöëng caác àêìm phaá úã miïìn Trung Viïåt Nam 9
Höåp 5: Caác loaâi sinh vêåt ÀNN úã Viïåt Nam 17
Höåp 6: Nhiïåm vuå vaâ chûác nùng cuãa caác Böå, ngaânh vaâ àõa phûúng
trong baão töìn vaâ phaát triïín bïìn vûäng caác vuâng àêët ngêåp nûúác 21
Höåp 7: Caác vuâng àêët ngêåp nûúác laâ caác khu rûâng àùåc duång úã Viïåt Nam 22
Höåp 8: Caác bûúác quy hoaåch quaãn lyá dûåa trïn hïå sinh thaái: 28
iii
Danh muåc caác chûä viïët tùæt
BTTN Baão töìn thiïn nhiïn

ÀBSCL Àöìng bùçng söng Cûãu Long
ÀBSH Àöìng bùçng söng Höìng
ÀDSH Àa daång sinh hoåc
ÀNN Àêët ngêåp nûúác
VQG Vûúân quöëc gia
IUCN Töí chûác Baão töìn Thiïn nhiïn Quöëc tïë
CRES Trung têm Nghiïn cûáu Taâi nguyïn & Möi trûúâng
WWF Quyä Quöëc tïë vïì Baão vïå Thiïn nhiïn
UNDP Chûúng trònh Phaát triïín Liïn Húåp quöëc
UBND UÃy ban Nhên dên
QLTHÀB Quaãn lyá töíng húåp àúái búâ
UNEP Chûúng trònh Möi trûúâng Liïn Húåp quöëc
GEF Quyä Möi trûúâng toaân cêìu
UNFCCC Cöng ûúác Khung cuãa Liïn Húåp Quöëc vïì Biïën àöíi Khñ hêåu
KTX Khöng thûúâng xuyïn
iv
Lúâi caãm ún
uåc Baão vïå Möi trûúâng vaâ IUCN Viïåt Nam xin trên troång caãm ún nhûäng ngûúâi tham gia xêy dûång
C baáo caáo naây, göìm: GS.TS. Mai Troång Nhuêån, TS.Trêìn Höìng Haâ, ThS. Nguyïîn Chñ Thaânh, ThS. Lï
Thanh Bònh, TS. Hoaâng Vùn Thùæng, Phaåm Àinh Viïåt Höìng.
Àöìng thúâi Cuåc Baão vïå Möi trûúâng vaâ IUCN Viïåt Nam cuäng trên troång caãm ún Chûúng trònh Baão töìn Àa
daång Sinh hoåc vaâ Sûã duång Bïìn vûäng Àêët ngêåp nûúác söng MïKöng àaä höî trúå vïì kyä thuêåt vaâ taâi chñnh; Àaåi
hoåc Quöëc gia Haâ Nöåi, Trung têm Nghiïn cûáu Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng, Phên viïån Àiïìu tra Quy hoaåch
Rûâng Nam Böå, Húåp phêìn àêët ngêåp nûúác trong Dûå aán “Ngùn ngûâa caác xu hûúáng suy thoaái möi trûúâng biïín
Àöng vaâ võnh Thaái Lan” cung cêëp taâi liïåu, kïët quaã nghiïn cûáu vaâ tham gia biïn soaån baáo caáo naây.
Cuåc Baão vïå Möi trûúâng vaâ IUCN Viïåt Nam trên troång caãm ún sûå húåp taác vaâ nhûäng yá kiïën cuãa PGS. TS. Lï
Diïn Dûåc, GS.TSKH. Phan Nguyïn Höìng, GS.TS. Mai Àònh Yïn, GS.TSKH. Àùång Huy Huyânh, PGS.TS
Phaåm Bònh Quyïìn, PGS. TS. Nguyïîn Hoaâng Trñ, TS. Àaâo Maånh Tiïën, Nguyïîn Thõ Höìng Huïë, Nguyïîn Thõ
Hoaâng Haâ, Trêìn Àùng Quy, Nguyïîn Taâi Tuïå vaâ nhûäng ngûúâi coá liïn quan khaác.
Cuöëi cuâng, Cuåc Baão vïå Möi trûúâng vaâ IUCN Viïåt nam xin àûúåc trên troång caãm ún sûå àoáng goáp vaâ höî trúå
quyá baáu cuãa Töí chûác Phaát triïín Quöëc tïë Thuåy Àiïín (SIDA).
v
1. Múã àêìu
êët ngêåp nûúác (ÀNN) Viïåt Nam rêët àa traång ÀNN Viïåt Nam sau 15 nùm thûåc hiïån Cöng
À daång vïì kiïíu loaåi, phong phuá vïì taâi

nguyïn, àa daång sinh hoåc (ÀDSH), coá
nhiïìu chûác nùng vaâ giaá trõ (kinh tïë, xaä höåi, vùn
ûúác Ramsar" (Overview of Wetlands Status in Viet
Nam Following 15 Years of Ramsar Convention
Implementation) vúái sûå höî trúå vaâ cöång taác cuãa
hoáa...) rêët quan troång. Vúái hún 10 triïåu ha, ÀNN IUCN.
phên böë úã hêìu khùæp caác vuâng sinh thaái cuãa nûúác ta, Baáo caáo àûúåc xêy dûång trïn cú súã töíng húåp, phên
gùæn boá lêu àúâi vúái cöång àöìng dên cû, coá vai troâ lúán tñch caác nguöìn taâi liïåu coá tñnh phaáp lyá cao, cêåp nhêåt
àöëi vúái àúâi söëng nhên dên vaâ phaát triïín kinh tïë - xaä úã mûác coá thïí, theo caách tiïëp cêån lõch sûã cuå thïí, liïn
höåi. ngaânh, tiïëp cêån sinh thaái vaâ phaát triïín bïìn vûäng.
Nùm 1989, Viïåt Nam laâ quöëc gia thûá 50 trïn thïë Nöåi dung baáo caáo àûúåc trònh baây trong 5 phêìn (Múã
giúái tham gia Cöng ûúác Ramsar. Trong 15 nùm àêìu; Töíng quan vïì ÀNN Viïåt Nam; Quaãn lyá ÀNN
qua, Viïåt Nam àaä coá nhiïìu nöî lûåc triïín khai caác úã Viïåt Nam; Kïët luêån; Kiïën nghõ) vaâ 6 phuå luåc
hoaåt àöång nghiïn cûáu, kiïím kï, xêy dûång caác cöng (Cöng ûúác Ramsar; Phên loaåi ÀNN theo Böå Nöng
cuå vaâ kyä thuêåt khaác nhau àïí baão töìn, sûã duång, nghiïåp vaâ Phaát triïín Nöng thön; Möåt söë baãn àöì
quaãn lyá ÀNN theo tinh thêìn cuãa Cöng ûúác Ramsar. ÀNN; Caác khu ÀNN coá giaá trõ ÀDSH vaâ möi
Tuy nhiïn, nhûäng cöë gùæng naây chûa àaáp ûáng àûúåc trûúâng Viïåt Nam; Lûúång giaá kinh tïë möåt söë khu
yïu cêìu sûã duång khön kheáo, baão töìn vaâ phaát triïín ÀNN Viïåt Nam; Danh muåc caác vùn baãn phaáp luêåt
bïìn vûäng ÀNN. liïn quan àïën ÀNN).
Viïåc raâ soaát, àaánh giaá nhûäng thaânh tûåu, töìn taåi vaâ Baáo caáo naây coá thïí laâ taâi liïåu böí ñch cho caác nhaâ
xu thïë cuãa caác hoaåt àöång liïn quan àïën ÀNN quaãn lyá, hoaåch àõnh chñnh saách, cho caác nhaâ
nhùçm ruát ra nhûäng baâi hoåc kinh nghiïåm vaâ àïì xuêët nghiïn cûáu vïì ÀNN, laâm taâi liïåu tham khaão cho
àõnh hûúáng àïí quaãn lyá, baão töìn, sûã duång khön nghiïn cûáu sinh, hoåc viïn cao hoåc vaâ caác àöëi tûúång
kheáo vaâ phaát triïín bïìn vûäng ÀNN laâ hïët sûác cêìn khaác thuöåc caác lônh vûåc liïn quan àïën ÀNN.
thiïët. Duâ àaä rêët cöë gùæng biïn soaån nhûng baáo caáo khoá
Hûúáng túái muåc àñch noái trïn vaâ goáp phêìn vaâo viïåc traánh khoãi thiïëu soát, Cuåc Baão vïå Möi trûúâng vaâ têåp
baão töìn ÀDSH, quaãn lyá, phaát triïín bïìn vûäng ÀNN thïí taác giaã rêët biïët ún vaâ mong nhêån àûúåc sûå goáp yá
Viïåt Nam, Cuåc Baão vïå Möi trûúâng thuöåc Böå Taâi cuãa àöåc giaã.
nguyïn vaâ Möi trûúâng biïn soaån "Töíng quan hiïån
1
2. Töíng quan vïì àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam
2.1. Àêët ngêåp nûúác úã Viïåt Nam chaãy ra biïín àaä taåo thaânh hïå thöëng cûãa söng laâ möåt
trong nhûäng loaåi hònh ÀNN quan troång cuãa Viïåt
Hiïån nay, trïn thïë giúái coá nhiïìu àõnh nghôa khaác
Nam. Hiïån nay, caã nûúác coá trïn 3.500 höì chûáa nûúác
nhau vïì ÀNN, tuây theo möîi quöëc gia vaâ muåc àñch nhoã vaâ 650 höì chûáa nûúác vûâa vaâ lúán, caác höì chûáa
quaãn lyá, sûã duång ÀNN. Àõnh nghôa vïì ÀNN ghi taåi nûúác lúán nhû höì Thaác Baâ coá diïån tñch mùåt nûúác
Àiïìu 1 cuãa Cöng ûúác Ramsar (Phuå luåc A), àûúåc sûã 23.400 ha, höì Hoâa Bònh 218 km2, höì Dêìu Tiïëng
duång chñnh thûác úã Viïåt Nam trong caác hoaåt àöång 35.000 ha, höì Trõ An 27.000 ha (Nguyïîn Viïët Phöí,
liïn quan àïën ÀNN: "ÀNN laâ nhûäng vuâng àêìm Vuä Vùn Tuêën, Trêìn Thanh Xuên, 2003).
lêìy, than buân hoùåc vuâng nûúác bêët kïí laâ tûå nhiïn
hay nhên taåo, thûúâng xuyïn hay taåm thúâi, coá nûúác
chaãy hay nûúác tuâ, laâ nûúác ngoåt, nûúác lúå hay nûúác Höåp 1: Hïå thöëng caác söng lúán cuãa Viïåt Nam
biïín, kïí caã nhûäng vuâng nûúác biïín coá àöå sêu khöng
1. Söng Mïköng
quaá 6m khi triïìu thêëp".
2. Söng Höìng
Theo àõnh nghôa naây, caác yïëu töë àõa maåo, thuãy vùn, thöí 3. Söng Thaái Bònh
nhûúäng, àöång vêåt, thûåc vêåt, hiïån traång sûã duång àêët àai 4. Söng Kyâ Cuâng - Bùçng
laâ nhûäng tiïu chñ quan troång àïí xaác àõnh caác vuâng ÀNN. 5. Söng Maä
6. Söng Caã
7. Söng Thu Böìn
2.1.1. Caác àùåc àiïím tûå nhiïn chuã yïëu
8. Söng Ba
hònh thaânh àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam
9. Söng Àöìng Nai
Àùåc àiïím àõa maåo: 2/3 diïån tñch tûå nhiïn Viïåt Nam
laâ àöìi nuái, coá hûúáng nghiïng chung tûâ Têy sang
Àöng. Àöìng bùçng Bùæc Böå vaâ Nam Böå laâ nhûäng Thöí nhûúäng: coá 15 nhoám àêët, trong àoá coá 7 nhoám
vuâng truäng, taåo nïn hai vuâng ÀNN tiïu biïíu cho àêët liïn quan àïën caác àùåc trûng cuãa caác vuâng
ÀNN, àoá laâ àêët mùån, àêët pheân, àêët phuâ sa, àêët
àõa maåo vuâng chêu thöí söng Höìng vaâ söng Cûãu
glêy, àêët than buân, àêët xaám vaâ àêët caát. Do caác àùåc
Long.
àiïím khaác nhau vïì àõa maåo, khñ hêåu, thöí nhûúäng
Àùåc àiïím khñ hêåu: thuöåc vuâng khñ hêåu nhiïåt àúái àaä hònh thaânh caác àùåc trûng vïì thûåc vêåt cuãa caác
gioá muâa, nhiïåt àöå trung bònh haâng nùm khaá cao vuâng ÀNN vúái hai daång àiïín hònh laâ thûåc vêåt
(hún 200C/nùm), àöå êím tûúng àöëi lúán (hún vuâng ÀNN mùån vaâ thûåc vêåt vuâng ÀNN ngoåt.
80%/nùm), lûúång mûa döìi daâo (1.500mm/nùm).
Sûå khaác nhau vïì chïë àöå khñ hêåu giûäa caác vuâng, àùåc 2.1.2. Kiïím kï àêët ngêåp nûúác
biïåt laâ chïë àöå nhiïåt - êím coá aãnh hûúãng àïën chïë àöå
Cöng taác kiïím kï ÀNN àûúåc tiïën haânh lêìn àêìu
thuãy vùn cuãa tûâng vuâng nhû thúâi gian ngêåp nûúác,
tiïn úã Viïåt Nam vaâo nùm 1989, do PGS.TS. Lï Diïn
àöå sêu ngêåp nûúác, chïë àöå nhiïåt cuãa nûúác, dêîn àïën
Dûåc vaâ nnk thûåc hiïån, àaä thöëng kï àûúåc 42 khu
sûå khaác nhau giûäa caác loaåi hònh ÀNN.
ÀNN tiïu biïíu cuãa Viïåt Nam (Höåp 2).
Àùåc àiïím thuãy vùn: hïå thöëng doâng chaãy vúái möåt
Nùm 2001, Cuåc Möi trûúâng (nay laâ Cuåc Baão vïå Möi
maång lûúái tiïu nûúác ra biïín khaá daây. Töíng söë caác
trûúâng) àaä àïì xuêët 68 khu ÀNN coá giaá trõ ÀDSH vaâ
con söng lúán nhoã úã Viïåt Nam lïn túái 2.500, trong àoá
möi trûúâng (Phuå luåc D) vúái söë liïåu phong phuá vaâ àêìy
nhûäng con söng daâi trïn 10 km laâ 2.360 söng (Phan
àuã hún so vúái caác taâi liïåu trûúác àêy. Danh muåc naây
Nguyïn Höìng, 1996). Theo söë liïåu tñnh toaán cho
coá thïí trúã thaânh cú súã cho viïåc xaác àõnh caác vuâng
thêëy hïå thöëng söng Cûãu Long coá nguöìn nûúác chaãy ÀNN coá têìm quan troång quöëc gia vaâ quöëc tïë sau naây.
vaâo Viïåt Nam laâ lúán nhêët, chiïëm 61,4% töíng lûúång
doâng chaãy söng ngoâi cuãa caã nûúác. Caác doâng söng
3
Höåp 2: 42 Khu àêët ngêåp nûúác tiïu biïíu úã Viïåt Nam
Höì chûáa nûúác (21): Àöìng bùçng chêu thöí (2):

Ba Bïí, Àöìng bùçng chêu thöí söng Höìng,
Thaác Baâ, Àöìng bùçng chêu thöí söng Cûãu Long.
Höì Chûã,
Cûãa söng (2):
Höì Nuái Cöëc,
Söng Höìng,
Höì Söng Àaâ,
Söng Tiïìn.
Höì Têy,
Höì Àöìng Mö -Ngaãi Sún, Bêìu (3):
Höì Suöëi Hai, Bêìu Sen,
Höì Cêëm Sún, Sêëu (Heå-Hlùm),
Höì Söng Mûåc, Nam Caát Tiïn.
Höì Yïn Myä, Phaá (1):
Höì Keã Göî, Phaá Tam Giang.
Höì Cêím Ly,
Höì Biïín Höì, Sên chim (3):
Höì Nuái Möåt, Baåc Liïu,
Höì Liïåt Sún, Sên chim Àêìm Dúi,
Höì Phuá Ninh, Sên chim Caái Nûúác.
Höì Cuâ Möng, Rûâng ngêåp nûúác (2):
Höì Lak, Khu baão vïå rûâng Traâm Vöì Dúi,
Höì Àa Nhim, Rûâng ngêåp mùån Nùm Cùn.
Höì Biïín Laåc;
ÀNN theo muâa (1):
Àêìm (5): Àöìng Thaáp Mûúâi.
Chñnh Cöng,
Quêìn àaão (2):
Àêìm Vaåc,
Caát Baâ,
Quy Nhún,
Cön Àaão.
Àêìm Ö Loan,
Àêìm Naåi.
Nguöìn: Lï Diïn Dûåc, 1989.
Nùm 2002 - 2004, húåp phêìn ÀNN cuãa Dûå aán "Ngùn Höåp 3: 10 khu Àêët ngêåp nûúác ven biïín coá giaá
ngûâa caác xu hûúáng suy thoaái möi trûúâng Biïín trõ cao (theo tiïu chuêín Cöng ûúác Ramsar)
Àöng vaâ Võnh Thaái Lan" do Mai Troång Nhuêån chuã 1. Cûãa söng Tiïn Yïn
2. Cûãa söng Baåch Àùçng
trò, àaä lêåp höì sú 10 khu ÀNN ven biïín coá giaá trõ cao
3. Cûãa söng Vùn UÁc
(theo tiïu chuêín Cöng ûúác Ramsar) (Höåp 3).
4. Cûãa söng Ba Laåt
5. Baäi triïìu Kim Sún
2.1.3. Xêy dûång hïå thöëng phên loaåi vaâ
6. Àêìm phaá Tam Giang - Cêìu Hai
lêåp baãn àöì àêët ngêåp nûúác 7. Àêìm Traâ ÖÍ
8. Cûãa söng Àöìng Nai
Cho àïën nay, Viïåt Nam vêîn chûa coá möåt hïå thöëng
9. Cûãa söng Tiïìn
phên loaåi ÀNN chñnh thûác coá thïí aáp duång chung
10. Baäi triïìu Têy Nam Caâ Mau
cho moåi lônh vûåc liïn quan àïën quaãn lyá ÀNN vaâ
cuäng chûa coá baãn àöì hiïån traång vaâ quy hoaåch ÀNN
quöëc gia àïí laâm cú súã cho viïåc hoaåch àõnh caác chñnh
saách vaâ chiïën lûúåc vïì baão töìn vaâ phaát triïín bïìn Dûåa trïn àõnh nghôa vïì ÀNN cuãa Cöng ûúác
vûäng ÀNN. Do vêåy, viïåc xêy dûång vaâ phaáp lyá hoáa Ramsar, caác àùåc àiïím vïì àêët, nûúác vaâ sinh hoåc,
hïå thöëng phên loaåi vaâ lêåp baãn àöì ÀNN Viïåt Nam möåt söë hïå thöëng phên loaåi ÀNN cuãa caác cú quan,
seä laâ möåt hoaåt àöång ûu tiïn trong baão töìn vaâ phaát töí chûác, caác nhaâ khoa hoåc trong nûúác àaä àûúåc àïì
xuêët nhû: baãng phên loaåi cuãa Lï Diïn Dûåc (1989),
triïín bïìn vûäng ÀNN cuãa Viïåt Nam.
4
Phan Nguyïn Höìng (1996), Nguyïîn Chu Höìi thûúâng xuyïn; laåch nûúác; söng suöëi chaãy thûúâng
(1999), Nguyïîn Huy Thùæng (1999), Nguyïîn Chñ xuyïn, taåm thúâi; höì nûúác ngoåt; than buân; àêìm lêìy;
Thaânh vaâ nnk (1999, 2002); Hoaâng Vùn Thùæng vaâ höì nûúác mùån; ÀNN trïn nuái; ÀNN àõa nhiïåt; àêìm
nnk (2002); Vuä Trung Taång (1994-2004). nuöi thuãy saãn; ao lúán hún 8 ha, àêìm lêìy... ÀNN
Phên viïån Àiïìu tra Quy hoaåch Rûâng Nam Böå (1990- ven biïín phên böë röång khùæp vuâng búâ biïín Viïåt
1996) àûa ra möåt hïå thöëng phên loaåi ÀNN vuâng Nam bao göìm ÀNN cûãa söng, baäi triïìu, ÀNN àêìm
àöìng bùçng söng Cûãu Long phuåc vuå cho viïåc quaãn phaá vaâ vuâng nûúác biïín coá àöå sêu nhoã hún 6 m khi
lyá ÀNN úã àêy. Nùm 2003, Nguyïîn Chñ Thaânh vaâ triïìu kiïåt. Rûâng ngêåp mùån vaâ baäi sònh lêìy têåp trung
cöång sûå, àaä phên loaåi ÀNN Viïåt Nam theo 4 bêåc: chuã yïëu úã caác vuâng chêu thöí, vuâng cûãa söng vaâ
Bêåc 1-Hïå thöëng (dûåa vaâo baãn chêët cuãa nuúác); Bêåc 2- vuâng triïìu. Caác àêìm phaá cuäng têåp trung úã vuâng búâ
Hïå thöëng phuå (dûåa vaâo àõa maåo); Bêåc 3-Lúáp (dûåa biïín miïìn Trung (tûâ Huïë àïën Ninh Thuêån). Caác
vaâo thuãy vùn); Bêåc 4-Lúáp phuå (dûåa vaâo hiïån traång raån san hö vaâ hïå rong taão - coã biïín phên böë nhiïìu
thûåc vêåt vaâ sûã duång àêët). Tûâ kïët quaã nghiïn cûáu úã vuâng búâ biïín Nam Trung Böå.
naây, Böå Nöng nghiïåp vaâ Phaát triïín Nöng thön
(2004) àaä ban haânh möåt Tiïu chuêín Ngaânh vïì hïå Tuy nhiïn, trong khuön khöí baáo caáo naây chó àïì cêåp
thöëng phên loaåi ÀNN Viïåt Nam tûúng thñch vúái àïën 5 vuâng ÀNN quan troång, àoá laâ: ÀNN vuâng
baãn àöì ÀNN tyã lïå 1: 1.000.000 àïí sûã duång trong caác cûãa söng àöìng bùçng söng Höìng (ÀBSH); ÀNN caác
lônh vûåc quaãn lyá nhaâ nûúác cuãa Böå Nöng nghiïåp vaâ àêìm phaá úã miïìn Trung; ÀNN chêu thöí söng Cûãu
Phaát triïín Nöng thön (Phuå luåc B). Long; ÀNN caác höì vaâ möåt söë kiïíu ÀNN khaác.
Têåp thïí taác giaã thûåc hiïån húåp phêìn ÀNN trong dûå
aán "Ngùn ngûâa caác xu hûúáng suy thoaái möi trûúâng a. Àêët ngêåp nûúác vuâng cûãa söng àöìng bùçng söng
Biïín Àöng vaâ Võnh Thaái Lan" àïì xuêët baãng phên Höìng
loaåi ÀNN theo Cöng ûúác Ramsar, àûúåc böí sung vaâ Theo baãn àöì ÀNN cuãa vuâng cûãa söng ÀBSH tó lïå
àiïìu chónh cho phuâ húåp vúái Viïåt Nam (Mai Troång 1/100.000 (Phên viïån Àiïìu tra Quy hoaåch Rûâng
Nhuêån, Vuä Trung Taång vaâ nnk, 2004). Baãng phên
Nam Böå vaâ Höåi khoa hoåc Àêët Viïåt Nam, 2004 - Phuå
loaåi naây göìm 4 bêåc: Hïå thöëng (03) - Phuå hïå thöëng
luåc C1), diïån tñch ÀNN úã vuâng naây laâ 229.762 ha
(08) - Kiïíu (20) - Loaåi (57).
(chiïëm 76,01 % diïån tñch tûå nhiïn). Trong àoá, diïån
2.1.4. Caác hïå sinh thaái àêët ngêåp nûúác tñch ÀNN mùån laâ 125.389 ha, göìm 22.487 ha ÀNN
ven biïín vaâ 102.482 ha ÀNN mùån cûãa söng, phên
Àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam göìm 2 nhoám: ÀNN nöåi böë chuã yïëu úã caác cûãa söng Nam Triïåu, Cêëm, Laåch
àõa vaâ ÀNN ven biïín. ÀNN nöåi àõa coá mùåt úã caã ba Tray, Vùn UÁc, Thaái Bònh, Ba Laåt, Laåch Giang, cûãa
miïìn vaâ caác vuâng sinh thaái, àa daång vïì kiïíu loaåi, Àaáy vúái loaåi hònh sûã duång àêët chñnh laâ saãn xuêët
hònh thaái, taâi nguyïn, chûác nùng vaâ giaá trõ cuäng nöng lêm nghiïåp vaâ nuöi tröìng thuyã saãn (NTTS);
nhû khaã nùng khai thaác, sûã duång vaâ baão vïå. Caác diïån tñch ÀNN ngoåt laâ 103.373 ha, vúái loaåi hònh sûã
kiïíu ÀNN nöåi àõa göìm: chêu thöí ngêåp nûúác duång àêët chñnh laâ canh taác nöng nghiïåp.
Baãng 1: Àêët ngêåp nûúác vuâng Àöìng bùçng söng Höìng
Àêët ngêåp nûúác vuâng cûãa söng Vùn UÁc
Mö taã Diïån tñch baäi böìi ven biïín Haãi Phoâng laâ 17.000 ha, diïån tñch coá rûâng ngêåp mùån 11.000
ha, diïån tñch chûa coá rûâng ngêåp mùån 1.000 ha, àêìm nuöi thuãy saãn nûúác lúå 5.000 ha.
Rûâng ngêåp mùån 50 loaâi thuöåc 28 hoå

Chuã yïëu laâ loaâi Bêìn chua (Sonneratia caseolaris), ngoaâi ra coá Trang (Kandelia candel),
Suá (Aegiceras corniculata), Ö rö biïín (Acanthus ebracteatus), Mùæm biïín (Avicennia
marina), Giaá, Coái (Cyperus malaccensis).
Caác loaâi àöång, thûåc vêåt Coá 185 loaâi thûåc vêåt phuâ du (Phytoplankton), 306 loaâi àöång vêåt àaáy, 90 loaâi caá, 5 loaâi
boâ saát vaâ 37 loaâi chim, trong àoá coá caác loaâi chim nûúác thûúâng gùåp nhû: Võt trúâi (Anas
poecilorhyncha), Chim lùån (Podiceps ruficolis), Sêm cêìm (Fulica atra), Cöëc àïë
(Phalacrocorax carbo), Gaâ löi nûúác (Hydrophasianus chirurgus), Gaâ nûúác (Rallus).
5
Caác loaâi chim di cû Caác loaâi chim nûúác thûúâng gùåp nhû: Võt trúâi (Anas poecilorhyncha), Chim lùån
(Podiceps ruficolis), Sêm cêìm (Fulica atra), Cöëc àïë (Phalacrocorax carbo), Gaâ löi nûúác
(Hydrophasianus chirurgus), Gaâ nûúác (Rallus).
Kinh tïë àõa phûúng Ngûúâi dên úã àêy söëng chuã yïëu nhúâ nuöi tröìng thuyã saãn.
Àêët ngêåp nûúác cûãa söng Thaái Bònh - Traâ Lyá
Mö taã Vuâng cûãa söng àiïín hònh, baäi triïìu àûúåc hònh thaânh do sûå böìi àùæp phuâ sa haâng nùm
vúái töëc àöå khaá nhanh. Diïån tñch baäi triïìu laâ 11.409 ha, trong àoá diïån tñch coá khaã nùng
tröìng rûâng ngêåp mùån laâ 6.775 ha.
Rûâng ngêåp mùån Diïån tñch rûâng ngêåp mùån 3.388 ha, vúái 52 loaâi thuöåc 48 chi vaâ 26 hoå. Caác loaâi chuã yïëu
laâ loaâi Bêìn chua (Sonneratia caseolaris), Trang (Kandelia candel), Suá (Aegiceras
corniculata), Giaá (Excoecaria agallocha), Mùæm quùn (Avicennia lanata).
Caác loaâi àöång, thûåc vêåt 170 loaâi taão, 108 loaâi àöång vêåt phuâ du, 37 loaâi àöång vêåt àaáy, 152 loaâi caá, trong àoá böå caá
Vûúåc (Perciformes), böå caá Trñch (Clupeiformes) vaâ böå caá Bún (Pleuronectiformes) coá söë
loaâi nhiïìu nhêët.
Caác loaâi chim àùåc hûäu Caác loaâi Coâ thòa (Platalea minor), Moâng bïí moã ngùæn (Larus saudersi), Böì nöng
(Pelicanus), Böì nöng chên xaám (Pelicanus philippensis), Coâ quùæm àêìu àen
(Threskiorinis melanocephalus).
Kinh tïë àõa phûúng Cöång àöìng dên cû àõa phûúng söëng chuã yïëu nhúâ chùn thaã võt, nuöi thuãy saãn, àaánh bùæt
caá vaâ khai thaác caát.
Àêët ngêåp nûúác cûãa söng Ba Laåt (Tiïìn Haãi - Giao Thuãy)
Mö taã Diïån tñch rûâng ngêåp mùån 6.008 ha vaâ diïån tñch baäi böìi 25.934 ha (aãnh 1). Baäi triïìu àûúåc
böìi àùæp do phuâ sa haâng nùm vúái töëc àöå tûúng àöëi nhanh (26-67m/nùm).
Rûâng ngêåp mùån Thûåc vêåt ngêåp mùån coá 95 loaâi, caác loaâi phöí biïën laâ Bêìn chua (Sonneratia caseolaris),
Trang (Kandelia candel), Mùæm quùn (Avicennia lanata), Coác keân (Derris trifoliata),
Mùæm biïín (Avicennia marina).
Caác loaâi àöång, thûåc vêåt Coá 180 loaâi taão, 165 loaâi àöång vêåt phuâ du, 200 loaâi àöng vêåt àaáy, 56 loaâi caá thuöåc 29
hoå, 6 loaâi àöång vêåt coá vuá vaâ 181 loaâi chim nûúác trong àoá nhiïìu nhêët laâ caác loaâi cuãa böå
seã (Passeriformes).
Caác loaâi quyá hiïëm vaâ Trong àoá coá 3 loaâi quyá hiïëm: Raái caá (Lutra lutra), caá Heo (Delphinus) vaâ caá Àêìu öng
àang bõ nguy hiïím sû (Neophocaena phocaenoides) vaâ coá 9 loaâi àûúåc ghi vaâo saách àoã quöëc tïë.
AÃnh 1: Àêët ngêåp nûúác baäi triïìu cûãa söng Ba Laåt AÃnh 2: Rûâng ngêåp mùån hai bïn raåch Nang, cûãa söng
(Mai Troång Nhuêån, 2003) Öng Àöëc (Mai Troång Nhuêån, 2003)
6
b. Àêët ngêåp nûúác àöìng bùçng söng Cûãu Long

Àöìng bùçng söng Cûãu Long (ÀBSCL) thuöåc laänh
thöí Viïåt Nam laâ phêìn cuöëi cuâng cuãa lûu vûåc söng
Mïköng, coá diïån tñch khoaãng 3,9 triïåu ha, chiïëm
khoaãng 12% diïån tñch tûå nhiïn caã nûúác, bao göìm 13
tónh vaâ thaânh phöë: Long An, Tiïìn Giang, Àöìng
Thaáp, An Giang, Kiïn Giang, Hêåu Giang, Caâ Mau
(aãnh 2), Baåc Liïu, Soác Trùng, Traâ Vinh, Vônh Long,
Bïën Tre vaâ thaânh phöë Cêìn Thú.
ÀNN cuãa ÀBSCL laâ möåt trong nhûäng hïå sinh thaái
giaâu coá nhêët cuãa lûu vûåc (àöìng bùçng ngêåp triïìu, àêìm AÃnh 3: Rûâng ngêåp mùån ven biïín Caâ Mau
lêìy ven biïín, àêìm than buân, cûãa söng...), laâ baäi àeã (Mai Troång Nhuêån, 1998)
quan troång cuãa nhiïìu loaâi thuãy saãn di cû tûâ phña
thûúång nguöìn söng Mïköng. Theo baãn àöì ÀNN nhûng hiïån nay diïån tñch rûâng ngêåp mùån àaä vaâ
vuâng àöìng bùçng söng Cûãu Long, tyã lïå 1:250.000 (Phuå àang bõ suy thoaái vaâ giaãm ài rêët nhiïìu vïì söë lûúång
luåc C3), diïån tñch ÀNN coá 4.939.684 ha chiïëm 95,88 vaâ chêët lûúång.
% diïån tñch tûå nhiïn, bao göìm diïån tñch ÀNN nöåi àõa ÀNN mùån cûãa söng phên böë chuã yïëu úã vuâng cûãa
vaâ ÀNN ven biïín ngêåp thuãy triïìu dûúái 6m (biïíu àöì 1). söng Cûãu Long thuöåc àõa baân caác tónh Long An,
Tiïìn Giang, Bïën Tre, Traâ Vinh vaâ Soác Trùng, thuöåc
caác daång ÀNN mùån khöng thûúâng xuyïn canh taác
Biïíu àöì 1: Diïån tñch möåt söë loaåi hònh àêët ngêåp
nöng nghiïåp vaâ ÀNN mùån khöng thûúâng xuyïn
nûúác úã Àöìng bùçng söng Cûãu Long (ha)
nuöi tröìng thuãy saãn.
ÀNN mùån àêìm phaá phên böë úã àêìm Àöng Höì (Haâ
Tiïn) vaâ àêìm Thõ Tûúâng (Caâ Mau) úã vuâng ven biïín
võnh Thaái Lan.
ÀNN ngoåt thuöåc söng bao phuã vuâng àöìng bùçng
ngêåp luä röång lúán úã trung têm cuãa ÀBSCL. ÀNN
ngoåt thuöåc söng ngêåp thûúâng xuyïn laâ caác nhaánh
chñnh cuãa söng Tiïìn, söng Hêåu, caác söng khaác vaâ
ÀNN mùån ven biïín: 1,636,069 ha caác doâng kïnh, coá diïån tñch 128.139 ha. ÀNN ngoåt
ÀNN mùån cûãa söng: 1,052,102 ha
ÀNN mùån àêìm phaá: 2,521 ha thuöåc söng ngêåp khöng thûúâng xuyïn coá diïån tñch
ÀNN mùån thuöåc söng: 1,963,240 ha
1.771.381 ha, laâ caác caánh àöìng canh taác luáa nûúác,
ÀNN mùån thuöåc höì: 56,389 ha
ÀNN thuöåc àêìm: 229,363 ha caác vûúân cêy ùn traái vaâ caác diïån tñch canh taác nöng
Nguöìn: Phên viïån Àiïìu tra quy hoaåch rûâng Nam Böå, 2003 nghiïåp khaác (aãnh 4).
ÀNN mùån ven biïín phên böë doåc ven biïín Àöng,
phña Têy Nam baán àaão Caâ Mau vaâ võnh Thaái Lan.
Trong àoá, ÀNN mùån ven biïín - ngêåp thûúâng xuyïn
coá diïån tñch 879.644 ha, phên böë úã vuâng biïín nöng
coá àöå sêu nhoã hún 6 m khi triïìu kiïåt; ÀNN mùån ven
biïín - ngêåp khöng thûúâng xuyïn coá diïån tñch
756.425 ha. Caác kiïíu ÀNN chñnh trong vuâng naây laâ
ÀNN mùån thûúâng xuyïn, khöng coá thûåc vêåt; ÀNN
mùån khöng thûúâng xuyïn, canh taác nöng nghiïåp;
ÀNN mùån khöng thûúâng xuyïn, nuöi tröìng thuãy
saãn. Caác daãi rûâng ngêåp mùån phên böë doåc ven biïín,
úã nhûäng vuâng baäi buân ngêåp mùån, coá vai troâ rêët quan
troång trong hïå sinh thaái ÀNN ven biïín (aãnh 3). AÃnh 4: Nhaâ úã hai bïn söng Caâ Mau, àoaån qua thõ xaä
Trûúác àêy, rûâng ngêåp mùån traãi daâi suöët doåc búâ biïín, (Mai Troång Nhuêån, 1998)
7
ÀNN ngoåt thuöåc höì úã ÀBSCL phên böë úã vuâng höì buân úã vuâng rûâng Traâm U Minh coá vai troâ rêët quan
rûâng Traâm (Melaleuca) U Minh Haå (tónh Caâ Mau), troång àöëi vúái hïå sinh thaái. Trong àiïìu kiïån baäo
höì rûâng Traâm U Minh Thûúång (tónh Kiïn Giang) hoâa, than buân seä ngùn chùån quaá trònh hònh thaânh
vaâ úã Vûúân quöëc gia (VQG) Traâm Chim (tónh Àöìng pheân trong àêët pheân tiïìm taâng. Trong àiïìu kiïån
Thaáp). Trûúác àêy, rûâng Traâm che phuã phêìn lúán khö nhû bõ thoaát nûúác, than buân seä bõ oxy hoáa rêët
vuâng àêët chua pheân úã ÀBSCL. Hiïån nay, diïån tñch nhanh laâm cho àêët bõ pheân hoáa.
rûâng Traâm chó coân 182.170 ha, phên böë úã vuâng àêët
ÀNN thuöåc àêìm úã ÀBSCL chuã yïëu laâ ÀNN thuöåc
than buân U Minh, vuâng àêët chua pheân Àöìng Thaáp
àêìm ngêåp khöng thûúâng xuyïn, sûã duång àïí canh
Mûúâi vaâ caánh àöìng Haâ Tiïn (Phên viïån Àiïìu tra
taác nöng nghiïåp, phên böë úã vuâng Àöìng Thaáp Mûúâi
Quy hoaåch Rûâng Nam Böå, 2004). Àêy laâ núi cû truá
vaâ Tûá giaác Long Xuyïn.
cuãa rêët nhiïìu loaâi thuãy saãn nûúác ngoåt vaâ cung cêëp
göî, cuãi, caá, mêåt ong. Àùåc àiïím nöíi bêåt laâ têìng than
Baãng 2: Vûúân quöëc gia vaâ khu baão töìn thiïn nhiïn àêët ngêåp nûúác úã Àöìng bùçng söng Cûãu Long
Vûúân quöëc gia Muäi Caâ Mau
Tónh Caâ Mau Chûác nùng vaâ nhiïåm vuå chñnh laâ baão töìn hïå sinh thaái rûâng ngêåp nûúác mùån vuâng Muäi Caâ
Diïån tñch: 41.862 ha Mau, tiïu biïíu cho vuâng ÀNN ven biïín Nam Böå vaâ caác giaá trõ vïì ÀDSH, kinh tïë, xaä höåi,
vùn hoáa, lõch sûã cuãa vuâng ÀNN têån cuâng phña Nam cuãa àêët nûúác.
Vûúân quöëc gia Traâm Chim
Tónh Àöìng Thaáp Chûác nùng vaâ nhiïåm vuå chñnh laâ baão töìn hïå sinh thaái rûâng Traâm ngêåp luä söng Cûãu Long,
Diïån tñch: 7.588 ha tiïu biïíu cho vuâng ÀNN Àöìng Thaáp Mûúâi vaâ caác loaâi chim nûúác quyá hiïëm, nhêët laâ Sïëu
àêìu àoã (Grus antigone).
Vûúân quöëc gia U Minh Thûúång
Tónh Kiïn Giang Chûác nùng vaâ nhiïåm vuå chñnh laâ baão töìn hïå sinh thaái rûâng Traâm vaâ ÀNN pheân trïn than
Diïån tñch: 8.038 ha buân, caác loaâi àöång vêåt hoang daä quyá hiïëm vaâ di tñch lõch sûã chiïën khu U Minh.
Khu Baão töìn thiïn nhiïn Thaåch Phuá
Tónh Bïën Tre Chûác nùng vaâ nhiïåm vuå chñnh laâ baão töìn hïå sinh thaái rûâng ngêåp nûúác mùån vuâng cûãa söng
Diïån tñch: 4.510 ha Cûãu Long vaâ di tñch lõch sûã cêëp quöëc gia àûúâng Höì Chñ Minh trïn biïín úã Nam Böå.
Khu Baão töìn sinh caãnh Kiïn Lûúng
Tónh Kiïn Giang Chûác nùng vaâ nhiïåm vuå chñnh laâ baão töìn hïå sinh thaái rûâng Traâm (Melaleuca), traãng coã ngêåp
Diïån tñch: 14.605 ha nûúác theo muâa vaâ caác loaâi chim nûúác quyá hiïëm, àùåc biïåt laâ loaâi Sïëu àêìu àoã (Grus antigone).
Khu Baão töìn thiïn nhiïn Lung Ngoåc Hoaâng
Tónh Hêåu Giang Chûác nùng vaâ nhiïåm vuå chñnh laâ baão töìn sinh caãnh rûâng Traâm, hïå sinh thaái ÀNN vuâng
Diïån tñch: 6.000 ha àöìng bùçng Têy söng Hêåu, caác loaâi chim nûúác vaâ baão töìn caác giaá trõ vùn hoáa trong canh taác
luáa nûúác úã Nam Böå trong thúâi kyâ khai hoang múã àêët.
Khu Baão töìn sên chim Baåc Liïu
Tónh Baåc Liïu Chûác nùng vaâ nhiïåm vuå chñnh laâ baão töìn hïå sinh thaái ÀNN mùån vaâ caác loaâi chim nûúác.
Diïån tñch: 127 ha
Khu Baão töìn thiïn nhiïn Vöì Dúi
Tónh Caâ Mau Chûác nùng vaâ nhiïåm vuå chñnh laâ baão töìn hïå sinh thaái rûâng Traâm nguyïn sinh ngêåp pheân
Diïån tñch: 3.394 ha trïn than buân vaâ caác loaâi chim nûúác quyá hiïëm.
8
Caác hïå sinh thaái ÀNN chñnh úã ÀBSCL (bao göìm hïå giaá trõ nhû Rong cêu chó vaâng (Glacilaria asiatica),
sinh thaái ngêåp mùån ven biïín; hïå sinh thaái rûâng Rong cêu maãnh (Glacilaria tenuistipitata) vaâ möåt
Traâm vaâ hïå sinh thaái cûãa söng) coá yá nghôa quan söë loaâi coã biïín coá sinh khöëi lúán àûúåc khai thaác laâm
troång àöëi vúái khu vûåc. Tiïu biïíu cho caác hïå sinh thûác ùn gia suác, phên boán. ÚÃ hïå àêìm phaá Tam
thaái naây laâ möåt söë VQG vaâ khu baão töìn thiïn nhiïn Giang - Cêìu Hai coá 37 loaâi àöång vêåt àaáy thuöåc caác
(BTTN) àaä àûúåc thaânh lêåp theo Quyïët àõnh cuãa
Thuã Tûúáng Chñnh phuã.
Höåp 4: Hïå thöëng caác àêìm phaá úã miïìn Trung
c. Àêët ngêåp nûúác àêìm phaá úã miïìn Trung
Viïåt Nam:
Caác àêìm phaá cuãa Viïåt Nam têåp trung chuã yïëu úã 1. Tam Giang - Cêìu Hai
daãi ven biïín miïìn Trung tûâ Thûâa Thiïn Huïë àïën 2. Lùng Cö
Ninh Thuêån. Töíng diïån tñch cuãa caác àêìm phaá naây 3. Trûúâng Giang
khoaãng 447,7 km2. Trong àoá, lúán nhêët laâ hïå àêìm 4. An Khï
phaá Tam Giang - Cêìu Hai daâi trïn 67 km (Phuå luåc 5. Nûúác Mùån
C2, aãnh 5), diïån tñch khoaãng 216 km2; nhoã nhêët laâ 6. Traâ ÖÍ
7. Nûúác Ngoåt
àêìm Nûúác Mùån úã Quaãng Ngaäi khoaãng 2,8 km2.
8. Thõ Naåi
Hiïån nay, do nhiïìu nguyïn nhên khaác nhau caác
9. Cuâ Möng
àêìm phaá àang àûúåc quaãn lyá vaâ khai thaác khöng
10. Ö Loan
húåp lyá nïn nhiïìu àêìm àang bõ suy thoaái. Trong caác 11. Thuyã Triïìu
àêìm phaá coá 4 nhoám ÀNN göìm: ÀNN khöng phuã
thûåc vêåt, ÀNN coá phuã thûåc vêåt, ÀNN àaåt túái àöå
sêu 6m vaâ ÀNN do con ngûúâi taåo ra vaâ àang àûúåc
sûã duång. Tuây thuöåc vaâo nguöìn göëc hònh thaânh, nhoám giun nhiïìu tú (Polychaeta), giaáp xaác, thên
àiïìu kiïån tûå nhiïn vaâ hoaåt àöång tûúng taác giûäa caác mïìm, trong àoá thên mïìm chiïëm mêåt àöå cao nhêët
quaá trònh theo qui luêåt tûå nhiïn vaâ nhên sinh maâ tiïëp àïën laâ giaáp xaác. Trûä lûúång rong cêu maãnh taåi
möîi loaåi hònh ÀNN úã caác àêìm phaá laâ khaác nhau. àêy coá thïí àaåt 5.000 têën khö/nùm, mêåt àöå cuãa Rong
maái cheâo (Valisneria spiralis) 3,6-10,2 kg tûúi/m2.
Taâi nguyïn sinh vêåt: caác àêìm phaá coá thaânh phêìn
vaâ cêëu truác caác quêìn xaä àöång vêåt phong phuá göìm Taâi nguyïn phi sinh vêåt: Loaåi taâi nguyïn naây
caác loaâi ûa nûúác ngoåt, nûúác lúå vaâ nûúác mùån. Caác khöng lúán nhûng àa daång vúái caác loaåi khoaáng saãn
loaâi naây phaát triïín ûu thïë theo muâa. Tiïìm nùng nhû sa khoaáng (zircon, ilmenit), caát xêy dûång. ÚÃ
nguöìn lúåi sinh vêåt àêìm phaá chuã yïëu tûâ caác nhoám nhiïìu àêìm phaá coá caát maâu trùæng àûúåc khai thaác vaâ
caá, giaáp xaác, thên mïìm, rong vaâ coã biïín. Caác loaâi sûã duång laâm nguyïn liïåu thuãy tinh nhû àiïím caát
àiïín hònh nhû: caá Àöëi muåc (Mugil cephalus), caá trùæng Phuá Xuên (phaá Tam Giang - Cêìu Hai) coá trûä
Moâi chêëm (Clupanodon punctatus), Töm raão lûúång khoaãng 8 triïåu m3.
(Metapenaeus ensis), Töm suá (Penaeus monodon), Àïën nay, xeát vïì mùåt ÀDSH vaâ caác chûác nùng sinh
Soâ (Arca), Ngao (Meretrix)... Möåt söë loaâi rong coá thaái 5 àêìm phaá ven biïín coá thïí àûúåc coi laâ caác
vuâng ÀNN quan troång cuãa Viïåt Nam. Àoá laâ àêìm Ö
Loan (Phuá Yïn), Àêìm Thõ Naåi vaâ Àïì Gi (Bònh
Àõnh), Cêìu Hai (Thûâa Thiïn Huïë) vaâ Àêìm Naåi
(Ninh Thuêån).
d. Möåt söë kiïíu ÀNN khaác úã ven biïín Viïåt Nam

Rûâng ngêåp mùån: theo kïët quaã thöëng kï cuãa Viïån
Khoa hoåc Lêm nghiïåp Viïåt Nam nùm 2001 cho
thêëy, Viïåt Nam coá khoaãng 155.290 ha rûâng ngêåp
mùån, trong àoá diïån tñch rûâng ngêåp mùån tûå nhiïn laâ
32.402 ha (chiïëm 21%), rûâng ngêåp mùån tröìng laâ
122.892 ha (79%), phên böë nhû sau: vuâng Àöng Bùæc
AÃnh 5: Phaá Tam Giang - Cêìu Hai coá 22.969 ha (14,8%), àöìng bùçng Bùæc Böå 20.842 ha
(Mai Troång Nhuêån, 1999) (13,4%), Bùæc Trung Böå vaâ thaânh phöë Höì Chñ Minh
9
Biïíu àöì 2: Phên böë diïån tñch rûâng ngêåp mùån

cuãa Viïåt Nam
AÃnh 6: Rûâng ngêåp mùån taåi xaä Quaãng Àiïìn, Haãi Haâ,
Quaãng Ninh (Trêìn Àùng Quy, 2004)
Gaânh Haâo (Baåc Liïu), trong 27 nùm (1964-1991) àaä

Vuâng Àöng Bùæc: 22,969 ha
bõ xoái lúã mêët khoaãng 7.000 ha rûâng ngêåp mùån, bònh
Vuâng Àöìng bùçng söng Höìng: 20,842 ha quên mêët khoaãng 259 ha/nùm.
VuângBùæc Trung Böå vaâ thaânh phöë Höì Chñ Minh: 22,969 ha
Mêët rûâng ngêåp mùån coá thïí gêy ra nhûäng hêåu quaã
Vuâng Àöìng bùçng söng Cûãu Long: 82,387 ha
nghiïm troång: mêët nguöìn ÀDSH phong phuá cuãa
Nguöìn: Viïån Khoa hoåc lêm nghiïåp Viïåt Nam, 2001 hïå sinh thaái, mêët núi cû truá, sinh àeã cuãa nhiïìu loaâi,
gêy pheân hoáa, ö nhiïîm möi trûúâng, gêy xoái lúã vuâng
búâ biïín vaâ cûãa söng. Vñ duå úã Têy Nam Caâ Mau, sau
20.092 ha (16,8%) vaâ nhiïìu nhêët laâ ÀBSCL 82.387 möåt nùm khoanh àêìm nuöi töm laâm giaãm khoaãng
ha (53%). Rûâng ngêåp mùån coá vai troâ quan troång 20 loaâi àöång vêåt àaáy, caác loaâi chim úã sên chim Baåc
baão vïå búâ biïín, chùæn soáng, chùæn baäo; öín àõnh khñ Liïu, Àêìm Dúi di cû ài núi khaác. ÚÃ Tiïìn Haãi (Thaái
hêåu khu vûåc; laâ núi thùm quan du lõch; cung cêëp Bònh), phaá 2.500 ha rûâng ngêåp mùån laâm àêìm nuöi
nguöìn dûúåc liïåu vaâ thûác ùn gia suác... töm, gêy thiïåt haåi lúán cho möi trûúâng (haâm lûúång
H2S, COD vûúåt quaá tiïu chuêín cho pheáp gêy
Rûâng ngêåp mùån coá caác chûác nùng vaâ giaá trõ rêët
nhiïîm mùån diïån tñch lúán, xoái lúã caác vuâng xung
quan troång nhû: cung cêëp caác saãn phêím göî, cuãi,
quanh vaâ laâm mêët núi cû truá cuãa chim di cû); àúâi
thuãy saãn vaâ nhiïìu saãn phêím khaác; laâ baäi àeã, baäi ùn
söëng cuãa ngûúâi dên úã àêy suy giaãm, nhiïìu dên
vaâ ûúng caác loaâi caá, töm, cua vaâ caác loaâi thuãy saãn
chaâi ngheâo khöng coá cöng ùn viïåc laâm.
coá giaá trõ kinh tïë khaác; xêm chiïëm vaâ cöë àõnh caác
baäi buân ngêåp triïìu múái böìi, baão vïå búâ biïín chöëng
laåi taác àöång cuãa soáng, baäo vaâ soáng thêìn; laâ núi cû
truá cho rêët nhiïìu loaâi àöång vêåt hoang daä (chim,
thuá, lûúäng cû, boâ saát), göìm caác loaâi àõa phûúng vaâ Biïíu àöì 3: Sú àöì diïîn biïën diïån tñch Rûâng
caác loaâi di cû. Theo Phan Nguyïn Höìng (2004), úã ngêåp mùån Viïåt Nam, 1943-2000
cûãa söng Höìng coá 111 loaâi cêy ngêåp mùån coá thïí 408,500
laâm thuöëc, thûåc phêím; 13 loaâi cho thûác ùn gia suác;
33 loaâi coá taác duång baão vïå àï, chùæn soáng, gioá, xoái 290,000
252,000
moân àêët (aãnh 6).
Tuy nhiïn, diïån tñch rûâng ngêåp mùån àaä vaâ àang bõ 155,290
suy giaãm nghiïm troång do caác hoaåt àöång chuyïín

àöíi diïån tñch rûâng sang saãn xuêët nöng nghiïåp, nuöi
tröìng thuãy saãn (aãnh 7), quai àï lêën biïín; do xoái lúã
1943 1962 1982 2000
búâ biïín. Trong hai thêåp kyã qua, coá hún 200.000 ha
rûâng ngêåp mùån bõ phaá àïí nuöi töm. ÚÃ khu vûåc Nguöìn: Viïån Khoa hoåc Lêm nghiïåp Viïåt Nam, 2000
10
AÃnh 7: Khoanh àêìm nuöi töm phaá huãy rûâng ngêåp mùån AÃnh 8: Raån san hö ven biïín Ninh Thuêån
taåi xaä Tiïën Túái, Haãi Haâ, Quaãng Ninh (Àaâm Quang Minh, 2002)
(Trêìn Àùng Quy, 2004)
Raån san hö: laâ möåt trong caác hïå sinh thaái àùåc sùæc
cuãa biïín Viïåt Nam, núi coá ÀDSH rêët cao, nùng xuêët
sú cêëp lúán, caãnh quan kyâ thuá. Caác raån san hö úã Viïåt
Nam phên böë röång khùæp tûâ Bùæc vaâo Nam trïn diïån
tñch khoaãng 1.122 km2, têåp trung nhiïìu úã vuâng biïín
Nam Trung Böå, Àöng Nam Böå, quêìn àaão Hoaâng Sa
vaâ Trûúâng Sa (aãnh 8, 9). San hö Viïåt Nam rêët àa
daång vaâ phong phuá vúái khoaãng 350 loaâi taåo raån
keâm theo khoaãng 3.000 loaâi sinh vêåt khaác coá àúâi
söëng liïn quan vaâ söëng gùæn boá vúái vuâng raån san
hö. Trong àoá, coá khoaãng 2.000 loaâi sinh vêåt àaáy, caá
(500 loaâi) vaâ nhiïìu loaâi coá giaá trõ kinh tïë cao nhû
töm huâm (Panulirus), baâo ngû (Haliotis AÃnh 9: Coã vñch Th.hemprichii moåc cuâng san hö quanh
diversicolor), trai ngoåc (Pteria martensi), haãi sêm àaão Trûúâng Sa (Nguyïîn Huy Yïët, 1996)
(Holothuria),... söëng gùæn boá trûåc tiïëp vúái san hö. ÚÃ
võnh Haå Long, phaát hiïån àûúåc 205 loaâi san hö cûáng
(Scleratina), 27 loaâi san hö sûâng (Gorgonacea), san
hö mïìm (Alcyonaria) vaâ san hö boâ. ÚÃ àaão Cön
Àaão, coá 219 loaâi san hö, thuöåc 17 hoå, têåp trung
thaânh khu vûåc lúán keâm theo laâ 160 loaâi caá san hö.
Hïå sinh thaái san hö coá cêëu truác phûác taåp, rêët nhaåy
caãm vúái sûå àe doaå cuãa möi trûúâng, àùåc biïåt laâ
nhûäng àe doaå tûâ con ngûúâi nhû àaánh bùæt caá bùçng AÃnh 10: San hö bõ khai thaác laâm àöì lûu niïåm úã Nha
thuöëc nöí, hoáa chêët àöåc; khai thaác san hö bûâa baäi Trang - Khaánh Hoâa (Mai Troång Nhuêån, 2003)
(aãnh 10), hoaåt àöång du lõch vaâ caác hoaåt àöång phaát
triïín kinh tïë - xaä höåi khaác. Trong 15 nùm trúã laåi
àêy, khoaãng 15-20% diïån tñch caác raån san hö bõ (baãng 3). Àiïìu naây cho thêëy raån san hö àang bõ
mêët, têåp trung chuã yïëu úã caác vuâng coá dên cû sinh phaá huãy vaâ coá nhiïìu chiïìu hûúáng suy thoaái maånh.
söëng nhû võnh Haå Long - Caát Baâ, caác tónh ven biïín Sûå biïën àöíi diïån tñch vaâ nhûäng töín thûúng cuãa raån
miïìn Trung tûâ Àaâ Nùéng àïën Bònh Thuêån vaâ möåt söë san hö gêy nhiïìu thiïåt haåi: giaãm ÀDSH, sinh thaái
àaão coá ngûúâi sinh söëng thuöåc quêìn àaão Trûúâng Sa. vaâ chêët lûúång möi trûúâng biïín; mêët nguöìn lúåi
Àöå phuã san hö söëng trïn raån àang bõ giaãm dêìn söëng cuãa cöång àöìng vuâng ven biïín vaâ thiïåt haåi
theo thúâi gian, nhiïìu núi àöå phuã giaãm trïn 30% cho ngaânh thuãy saãn, du lõch.
11
Baãng 3: Sûå suy giaãm àöå che phuã san hö úã möåt söë vuâng ven biïín Viïåt Nam
TT Vuâng nghiïn cûáu Àöå phuã san hö bõ suy giaãm (%) Thúâi gian
1 Haå Long-Caát Baâ -7.1 1993-1998
2 Cuâ Lao Chaâm -1.9 1994-2002
3 Võnh Nha Trang -21.2 1994-2002
4 Cön Àaão -32.3 1994-2004
5 Phuá Quöëc -3.3 -
Nguöìn: Viïån Haãi Dûúng hoåc Nha Trang, 2003
Biïíu àöì 4: Töíng giaá trõ cuãa möåt söë baäi coã biïín Viïåt Nam
Diïån tñch (ha)

1200 ha Giaá trõ 5000
1000
1000
4000
USD/ha
800
800
3000
600
2000
400
180 1000
200 120
14
0 0
Tam Giang Cam Ranh Lien V Lùng Cö Dinh Vu
Nguöìn: Nguyïîn Thõ Thu vaâ nnk.
Thaãm coã biïín: laâ hïå sinh thaái coá giaá trõ cao (Biïíu àöì
4), laâ núi cû truá, baäi àeã, baäi ûúng giöëng cuãa nhiïìu
loaâi sinh vêåt khaác nhû taão bò sinh, àöång vêåt àaáy, caá
biïín, thuá biïín; laâ möi trûúâng sinh saãn thuêån lúåi; laâ
nguöìn thûác ùn quan troång cuãa nhiïìu loaâi sinh vêåt
(caá töm, àöìi möìi, vñch, boâ biïín); laâ nguöìn nguyïn
liïåu àïí saãn xuêët giêëy, phên boán hoáa hoåc, thûác ùn
gia suác àöìng thúâi laâ núi àïí thùm quan du lõch vaâ coá
taác duång tñch tuå trêìm tñch, chùæn soáng, haån chïë xoái
lúã búâ biïín,... ÚÃ Viïåt Nam, àaä xaác àõnh àûúåc 15 loaâi
coã biïín (Seagrass) /16 loaâi coã biïín úã vuâng Àöng
AÃnh 11: Caác baäi coã biïín C.rotundatata úã àaão Phuá Quyá
Nam AÁ. Caác thaãm coã phên böë úã caác trong vuâng
(Nguyïîn Hûäu Àaâi, 1999)
triïìu ven biïín, ven àaão, vuâng cûãa söng, rûâng ngêåp
mùån, võnh, àêìm nûúác lúå úã àöå sêu tûâ 0-20 m, trong
daãi àöå muöëi röång tûâ 5-32% (aãnh 11). ÚÃ àêìm phaá 1.000ha, vúái 5 loaâi coã biïín coá töíng trûä lûúång caác loaâi
Tam Giang - Cêìu Hai, diïån tñch baäi coã biïín khoaãng khoaãng 95.500 têën tûúi (Nguyïîn Vùn Tiïën, 2003).
12
AÃnh 12: Suy thoaái thaãm coã biïín úã àêìm Thuãy Triïìu, võnh AÃnh 13: Höì Ba Bïí (aãnh: st)
Cam Ranh (Nguyïîn Hûäu Àaâi, 1999)
Tuy nhiïn, hïå sinh thaái coã biïín cuäng laâ möåt trong Dûúng, Àan Kia (Àaâ Laåt), Höì Biïín Laåc (Bònh
nhûäng hïå sinh thaái nhaåy caãm vaâ rêët dïî bõ töín Thuêån). Möåt söë coá diïån tñch lúán coá thïí kïí àïën laâ:
thûúng khi möi trûúâng thay àöíi. Hiïån nay, thaãm coã Höì Lùk coá diïån tñch 600 ha, thûåc vêåt trong höì
biïín úã nûúác ta àaä bõ suy thoaái nghiïm troång do ö phong phuá vúái hún 100 loaâi thûåc vêåt nöíi, 50 loaâi
nhiïîm möi trûúâng, àaánh bùæt thuãy saãn bùçng thuöëc àöång vêåt nöíi, 20 loaâi àöång vêåt àaáy vaâ 49 loaâi caá,
nöí, caác hoaåt àöång khai thaác caác vuâng àêët böìi coá coã ngoaâi ra coá caã caá sêëu, kò àaâ, chim di truá; Höì Têy coá
biïín vaâo muåc àñch nöng nghiïåp, nuöi tröìng thuãy diïån tñch 526 ha vúái 12 loaâi thûåc vêåt nöíi, 33 loaâi caá
saãn laâm cho diïån tñch baäi coã biïín bõ thu heåp, gêy cheáp (Cypriniformes); Biïín Höì coá diïån tñch 300 ha,
mêët núi cû truá cuãa caác nguöìn lúåi haãi saãn coá giaá trõ 122 loaâi thûåc vêåt nöíi, 54 loaâi àöång vêåt nöíi, 15 loaâi
vaâ haån chïë sûå phaát triïín cuãa coã biïín (aãnh 12). Roä àöång vêåt àaáy vaâ 27 loaâi caá; Höì Ba Bïí, diïån tñch laâ
rïåt nhêët, nùm 2003, vïì diïån tñch coã biïín bõ mêët laâ 450 ha vúái trïn 100 loaâi thûåc vêåt nöíi, 24 loaâi àöång
6.775 ha chiïëm 63% (so vúái nùm 1997). Àùåc biïåt, vêåt nöíi, 47 loaâi àöång vêåt àaáy, 20 loaâi thûåc vêåt bêåc
nhiïìu núi àaä bõ mêët hùèn coã biïín nhû Àöìng Rui, cao moåc ven búâ vaâ söëng nöíi trïn mùåt nûúác, ngoaâi
Chûúng Caã, Tuêìn Chêu (Quaãng Ninh), Traâng Caát, ra coân möåt söë loaâi boâ saát vaâ chim truá àöng.
Gia Luêån (Haãi Phoâng) hoùåc gêìn mêët hùèn nhû úã
Caác höì nhên taåo thûúâng laâ núi lûu trûä nûúác phuåc
Vuång Bêìu (Phuá Quöëc). Sûå suy giaãm vaâ mêët caác
vuå cho thuãy lúåi, thuãy àiïån, nöng nghiïåp, cung cêëp
thaãm coã biïín cuãa nûúác ta àang coá nguy cú gia tùng,
nûúác sinh hoaåt, nuöi tröìng thuãy saãn, du lõch... Hiïån
aãnh hûúãng nghiïm troång túái möi trûúâng sinh thaái
nay, caã nûúác coá khoaãng 3.600 höì chûáa nûúác ngoåt
biïín: suy giaãm chêët lûúång möi trûúâng nûúác vaâ
nhên taåo do nhiïìu ngaânh tham gia xêy dûång.
trêìm tñch, mêët cên bùçng dinh dûúäng, sinh thaái vaâ
Trong àoá, coá 539 höì coá thïí phaát triïín thuãy saãn, vúái
ÀDSH, giaãm trûä lûúång caá vaâ nguöìn trûáng caá vaâ caá
6 höì coá diïån tñch trïn 10.000 ha, 14 höì coá diïån tñch
con trong hïå sinh thaái naây, giaãm nguöìn cung cêëp
tûâ 1.000-10.000 ha. Höì nhên taåo coá diïån tñch lúán
nguyïn liïåu cho cöng nghiïåp vaâ nöng nghiïåp, mêët
nhêët laâ höì Dêìu Tiïëng (7.200 ha); höì coá cöng suêët
diïån tñch sa böìi caác vuâng cûãa söng gêy aãnh hûúãng
lùæp maáy lúán nhêët laâ höì Hoaâ Bònh (19.200 MW), tiïëp
túái quaá trònh böìi tuå vaâ múã röång quyä àêët...
àïën laâ höì Trõ An (420 MW), höì Àa Nhim (160 MW),
höì Thaác Baâ (108 MW).
e. Àêët ngêåp nûúác thuöåc höì (höì chûáa, höì tûå nhiïn)
Theo Cöng ûúác Ramsar, höì laâ nhûäng vuâng ngêåp f. Söng suöëi
nûúác ngoåt thûúâng xuyïn hoùåc ngêåp theo muâa, coá
Viïåt Nam coá lûúång mûa lúán, cuâng vúái àùåc àiïím àõa
diïån tñch tûâ 8 ha trúã lïn, coá búâ, bõ ngêåp theo muâa
hònh (75% laänh thöí laâ àöìi nuái) àaä hònh thaânh möåt
hoùåc khöng coá quy luêåt vaâ nhûäng höì úã vuâng àöìng
hïå thöëng söng, suöëi daây àùåc. Àùåc trûng cho loaåi
bùçng ngêåp luä.
hònh thuãy vûåc naây laâ quêìn xaä thûåc vêåt nöíi khaá
Caác höì tûå nhiïn tiïu biïíu úã Viïåt Nam laâ: Höì Ba Bïí phong phuá, nhûng coá söë lûúång thêëp. Söng, suöëi laâ
(Bùæc Kaån - aãnh 13), Höì Chûã (Phuá Thoå), Höì Têy (Haâ núi cû truá rêët quan troång cuãa caác quêìn thïí caá: caác
Nöåi), Biïín Höì (Gia Lai), Höì Lùk (Àùk Lùk), Höì Àún söng miïìn Bùæc coá 243 loaâi, söng miïìn Trung coá 134
13
loaâi, söng miïìn Nam coá 255 loaâi. Thaãm thûåc vêåt úã Möåt trong nhûäng nguyïn nhên cuãa hiïån
suöëi chuã yïëu laâ taão (Algae), laâ nguöìn thûác ùn quan tûúång naây laâ do mêët hïå thöëng rûâng ngêåp
troång cho caá vaâ àöång vêåt khöng xûúng söëng. Theo mùån phoâng höå ven biïín.
àaánh giaá cuãa nhiïìu taác giaã, khu hïå thuãy vêåt cuãa hïå
• Diïån tñch àêët than buân vuâng U Minh nùm
sinh thaái suöëi coá tyã lïå caác loaâi àùåc hûäu (Endemic
1990 khoaãng 90.000 ha, àïën nay (2005) coân
Species) cao vaâ nhiïìu loaâi coân chûa àûúåc phaát hiïån.
khoaãng 12.000 ha (Phên viïån Àiïìu tra Quy
Tuy nhiïn, caác hoaåt àöång xêy àêåp, keâ, khai thaác
hoaåch Rûâng Nam Böå).
khoaáng saãn (caát, soãi,...), giao thöng thuãy, xaã thaãi,...
àaä vaâ àang laâm suy thoaái möi trûúâng vaâ taâi Baáo caáo quy hoaåch xêy dûång vuâng ÀBSCL àïën
nguyïn cuãa hïå sinh thaái naây. nùm 2020 cuãa Böå xêy dûång, nùm 1996 dên söë àö thõ
úã ÀBSCL gêìn 2,7 triïåu ngûúâi, tyã lïå àö thõ hoáa laâ
16,2%. Nùm 2003, dên söë àö thõ laâ 3,26 triïåu ngûúâi,
2.1.5. Xu thïë biïën àöång àêët ngêåp nûúác tyã lïå àö thõ hoáa tùng lïn 19,6%. Theo quy hoaåch
Viïåt Nam àïën nùm 2020 tyã lïå àö thõ hoáa úã ÀBSCL seä laâ 40%.
a. Biïën àöång vïì diïån tñch Àiïìu naây seä dêîn àïën diïån tñch àêët àö thõ tùng lïn
vaâ diïån tñch ÀNN seä giaãm ài.
Theo Böå Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng (nùm 2004),
töíng diïån tñch ÀNN Viïåt Nam laâ khoaãng hún 10 b. Biïën àöång vïì chêët lûúång möi trûúâng
triïåu ha. Trong 15 nùm qua, diïån tñch ÀNN tûå
Möi trûúâng Viïåt Nam noái chung vaâ ÀNN noái riïng
nhiïn giaãm ài, diïån tñch ÀNN nhên taåo tùng lïn:
àang theo xu hûúáng xêëu do möåt söë nguyïn nhên
• Caác khu rûâng ngêåp mùån tûå nhiïn ven biïín chñnh sau:
àaä mêët dêìn, thay vaâo àoá laâ caác àêìm nuöi
• Ö nhiïîm do chêët thaãi cöng nghiïåp: caác chêët
thuãy saãn, caác cöng trònh du lõch vaâ möåt söë ñt
ö nhiïîm cöng nghiïåp, tûâ taâu thuyïìn, caác xñ
diïån tñch rûâng tröìng. Diïån tñch rûâng ngêåp
nghiïåp saãn xuêët vaâ chïë biïën àaä vaâ àang gêy
mùån àaä giaãm ài 183.724 ha trong 20 nùm qua
ra nhûäng taác àöång nghiïm troång àïën chêët
(tûâ nùm 1985). Trong khi diïån tñch nuöi
tröìng thuãy saãn àaä tùng lïn 1,1 triïåu ha vaâo lûúång caác vuâng ÀNN (söng, höì vaâ kïnh raåch
nùm 2003. chûáa nûúác). Caác khu cöng nghiïåp vaâ khu
chïë xuêët thuöåc vuâng kinh tïë phña Nam, möîi
• Caác khu rûâng Traâm tûå nhiïn vaâ caác traãng coã
ngaây thaãi hún 137.000 m3 chêët thaãi (trong àoá
ngêåp nûúác theo muâa úã Àöìng Thaáp Mûúâi
coá 90 têën chêët thaãi rùæn) vaâo söng Àöìng Nai,
cuäng àaä mêët dêìn, thay vaâo àoá laâ diïån tñch
Thõ Vaãi vaâ söng Saâi Goân.
khai hoang tröìng luáa vaâ caác khu rûâng tröìng
traâm. • Ö nhiïîm dêìu: nghiïm troång nhêët laâ úã caác
cûãa söng, caãng biïín (aãnh 19). Trong 5 nùm
• Diïån tñch ÀNN mùån ven biïín nùm 1982 laâ
(1995 - 2000), àaä coá 30 tai naån dêìu traân xaãy
494.000 ha, àïën nùm 2000 laâ 606.792 ha, do
ra, laâm traân khoaãng 92.000 têën dêìu ra biïín,
múã röång diïån tñch nuöi töm (Àöî Àònh Sêm
gêy thiïåt haåi lúán cho möi trûúâng biïín vaâ ven
vaâ nnk, 2005).
biïín (Ngên haâng thïë giúái, 2003).
• Diïån tñch khu vûåc cûãa Baåch Àùçng giaãm tûâ
• Ö nhiïîm do sûã duång hoáa chêët baão vïå thûåc
64.169 ha (nùm 1934) xuöëng 30.729 ha (nùm
vêåt trong nöng nghiïåp: vuâng àöìng bùçng
1997); ÀNN triïìu tûå nhiïn cûãa söng ven biïín
chêu thöí söng Höìng coá mûác àöå sûã duång húåp
vuâng àöìng bùçng Cûãu Long laâ 1.473.889 ha
chêt baão vïå thûåc vêåt rêët lúán, riïng úã Thaái
(nùm 1995) xuöëng 1.409.289 (nùm 1999).
Bònh, trong giai àoaån 1990 - 1995, àaä sûã
• Nùm 1976, diïån tñch gieo tröìng luáa úã ÀBSCL duång 152-268 têën/nùm. Haâm lûúång caác húåp
laâ 2.062.000 ha, àïën nùm 2004 tùng lïn chêët thuöëc trûâ sêu úã vuâng cûãa söng Höìng
3.815.000 ha (Nguyïîn Sinh Cuác, 2005) vaâo muâa mûa àïìu vûúåt quaá giúái haån cho
• Theo söë liïåu cuãa Viïån khoa hoåc Thuãy lúåi pheáp nuöi tröìng thuãy saãn khoaãng 23-28 lêìn
miïìn Nam, hiïån nay diïån tñch bõ aãnh hûúãng (luác triïìu thêëp). Haâm lûúång DDT, Linda
cuãa xêm nhêåp mùån úã ÀBSCL chiïëm trïn 50% trong àaáy buân cuãa lûu vûåc söng Saâi Goân -
diïån tñch toaân vuâng (khoaãng trïn 2 triïåu ha). Àöìng Nai cao, àaåt 6-32 mg/kg.
14
• Ö nhiïîm chêët hûäu cú: xu hûúáng tùng cao ngêìm cuäng goáp phêìn thêëm loåc, laâm cho caác
haâm lûúång caác chêët hûäu cú keâm theo caác têìng nûúác ngêìm trúã nïn saåch hún. Vñ duå
chêët dinh dûúäng, hoáa chêët àöåc seä gêy hiïån nhû, nhûäng vuâng ÀNN dûúái rûâng Traâm (U
tûúång taão núã hoa, taão àöåc àe doaå lúán cho taâi Minh Thûúång), àoáng vai troâ giûä nûúác, àiïìu
nguyïn sinh vêåt vuâng ÀNN. Nùm 2002, taão hoaâ àöå êím, giûä cho lúáp than buân êím ûúát.
àöåc (hiïån tûúång thuãy triïìu àoã) xuêët hiïån úã Thïm vaâo àoá, coá taác duång haån chïë quaá trònh
Bònh Thuêån, Nha Trang laâm caá chïët gêy pheân hoáa, cung cêëp nguöìn nûúác cho sinh
thiïåt haåi lúán (Ngên haâng thïë giúái, 2003). hoaåt quanh nùm cho ngûúâi dên vaâ àöång vêåt.
Nùm 2005, taão àöåc laåi xuêët hiïån úã vuâng biïín • Chûác nùng lùæng àoång trêìm tñch, àöåc töë: caác
Bònh Thuêån, aãnh hûúãng xêëu túái möi trûúâng vuâng ÀNN (àùåc biïåt laâ höì, rûâng ngêåp mùån,
vaâ hoaåt àöång du lõch. Söng Saâi Goân bõ ö baäi triïìu, vuäng võnh ven búâ...) coá taác duång
nhiïîm nùång búãi caác chêët hûäu cú (haâm lûúång nhû laâ caác bïí lùæng giûä laåi trêìm tñch, caác chêët
BOD taåi caãng Nhaâ Röìng 30 mg/l, vûúåt hún ö nhiïîm, àöåc haåi vaâ chêët thaãi noái chung, goáp
7 lêìn tiïu chuêín cho pheáp cuãa möi trûúâng). phêìn laâm saåch nûúác vaâ haån chïë ö nhiïîm möi
• Sûã duång caác hoáa chêët àöåc trong khai thaác taâi trûúâng nûúác biïín.
nguyïn ÀNN: viïåc sûã duång thuöëc nöí, àöåc töë
• Chûác nùng tñch luäy chêët dinh dûúäng: giûä laåi
xyanua àïí àaánh bùæt caá gêy ö nhiïîm möi
caác chêët dinh dûúäng (nitú, photpho, caác
trûúâng àaáy, phaá huyã cêëu truác vaâ sinh thaái
nguyïn töë vi lûúång...) cho vi sinh vêåt, phaát
raån san hö (Cö Tö, Baåch Long Vô, Cön Àaão),
triïín nguöìn lúåi thuãy saãn vaâ lêm nghiïåp, haån
huyã diïåt quêìn xaä sinh vêåt vaâ àïí laåi nhiïìu taác
chïë búát hiïån tûúång phuá dûúäng nhû úã caác
àöång lêu daâi cho möi trûúâng, ÀDSH.
vuâng ÀNN ÀBSH, ÀBSCL vaâ caác thuãy vûåc
khaác.
• Chûác nùng àiïìu hoâa vi khñ hêåu: àùåc biïåt, úã
2.2. Giaá trõ vaâ chûác nùng cuãa àêët vuâng coá coã biïín, rûâng ngêåp mùån, raån san hö,
ngêåp nûúác Viïåt Nam goáp phêìn cên bùçng O2 vaâ CO2 trong khñ
quyïín, àiïìu hoaâ khñ hêåu àõa phûúng (nhiïåt
2.2.1. Chûác nùng cuãa àêët ngêåp nûúác àöå, àöå êím, lûúång mûa) vaâ giaãm hiïåu ûáng
Viïåt Nam nhaâ kñnh. Theo tñnh toaán cuãa Jim Enright vaâ
Yadfon Association (2000), rûâng ngêåp mùån
Àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam coá nhiïìu chûác nùng rêët
coá khaã nùng tñch luyä CO2 úã mûác àöå cao, rûâng
quan troång nhû: naåp vaâ tiïët nûúác ngêìm, cung cêëp
ngêåp mùån 15 tuöíi giaãm àûúåc 90,24 têën
nûúác ngoåt, àiïìu hoâa sinh thaái vaâ khñ hêåu, xuêët
CO2/ha/nùm, taác duång lúán laâm giaãm hiïåu
khêíu sinh khöëi, haån chïë luä luåt, chùæn soáng vaâ gioá
ûáng nhaâ kñnh.
baäo, chöëng xoái lúã vaâ öín àõnh búâ biïín, laâ núi du lõch
giaãi trñ, duy trò ÀDSH, taåo möi trûúâng hoaåt àöång • Chûác nùng haån chïë luä luåt: ÀNN (rûâng ngêåp
cho nhiïìu ngaânh kinh tïë nhû thuãy saãn, lêm nghiïåp, mùån, höì tûå nhiïn, höì nhên taåo...) coá thïí àoáng
giao thöng vêån taãi thuãy, saãn xuêët nùng lûúång, du vai troâ nhû böìn chûáa lûu giûä, àiïìu hoâa
lõch, khai khoaáng... ÀNN laâ nguöìn söëng cuãa möåt lûúång nûúác mûa vaâ doâng chaãy mùåt, goáp
böå phêån khaá lúán ngûúâi dên Viïåt Nam, mang laåi lúåi phêìn giaãm lûu lûúång doâng chaãy luä vaâ haån
ñch vaâ giaá trõ to lúán vïì kinh tïë - xaä höåi - vùn hoáa - chïë luä luåt úã caác vuâng lên cêån nhû höì Hoâa
möi trûúâng, àoáng goáp rêët quan troång cho sûå Bònh, höì Thaác Baâ, höì Trõ An,...
nghiïåp cöng nghiïåp hoáa vaâ hiïån àaåi hoáa àêët nûúác. • Chûác nùng saãn xuêët sinh khöëi: laâ núi saãn
• Chûác nùng naåp, tiïët nûúác ngêìm: vaâo muâa xuêët sinh khöëi, taåo nguöìn thûác ùn cho caác
mûa, khi dû lûúång nûúác mùåt lúán, caác vuâng loaåi thuãy saãn, gia suác, àöång vêåt hoang daä
ÀNN coá taác duång nhû möåt bïí chûáa nûúác àïí hoùåc vêåt nuöi. Ngoaâi ra, möåt phêìn caác chêët
sau àoá nûúác ngêëm dêìn vaâo loâng àêët trong dinh dûúäng naây coá tûâ caác àöång thûåc vêåt àaä
muâa khö. Quaá trònh naây diïîn ra liïn tuåc chïët seä àûúåc caác doâng chaãy bïì mùåt chuyïín
nhùçm böí sung lûúång nûúác cho caác têìng nûúác àïën caác vuâng haå lûu vaâ caác vuâng nûúác ven
ngêìm. Mùåt khaác, quaá trònh naåp vaâ tiïët nûúác biïín, laâm giaâu nguöìn thûác ùn cho nhûäng
liïn tuåc giûäa vuâng ÀNN vúái caác têìng nûúác vuâng àoá.
15
• Chûác nùng duy trò ÀDSH: nhiïìu vuâng ÀNN, Baãng 4: Diïån tñch vaâ saãn lûúång luáa caã nûúác
àùåc biïåt laâ caác vuâng ÀNN coá rûâng ngêåp möåt söë nùm
mùån, raån san hö, coã biïín, laâ möi trûúâng thñch
húåp cho viïåc cû truá, àeã trûáng, sinh söëng vaâ
Diïån tñch Saãn lûúång
phaát triïín cuãa nhiïìu loaåi àöång, thûåc vêåt Nùm
(nghòn ha) (nghòn têën)
hoang daä. ÀNN laâ núi duy trò nhiïìu nguöìn
gen, trong àoá coá nhiïìu loaâi quyá hiïëm, coá giaá 1990 6.042,8 19.225,1
trõ khöng chó úã Viïåt Nam.
1995 6.765,6 24.963,7
• Chûác nùng chùæn soáng, chùæn gioá baäo öín àõnh
2000 7.666,3 32.592,5
búâ biïín, chöëng xoái lúã, haån chïë soáng thêìn:
nhúâ coá thaãm thûåc vêåt, àùåc biïåt thaãm thûåc vêåt 2003 7.449,3 34.518,6
rûâng ngêåp mùån, thaãm coã biïín, raån san hö maâ
caác vuâng ÀNN ven biïín coá chûác nùng baão Nguöìn: Töíng Cuåc Thöëng kï
vïå búâ biïín khoãi bõ taác àöång cuãa soáng,

thuãytriïìu, xoái lúã, soáng thêìn. Mùåt khaác, Giai àoaån sau nùm 1989, caác vuâng ÀNN goáp phêìn
chuáng coân taåo ra möi trûúâng thuêån lúåi cho quan troång thuác àêíy phaát triïín kinh tïë - xaä höåi.
viïåc lùæng àoång phuâ sa, goáp phêìn öín àõnh vaâ Viïåt Nam tûâ möåt nûúác phaãi nhêåp khêíu 1 triïåu têën
múã röång baäi böìi. Caác raån san hö ngêìm röång gaåo/nùm (giai àoaån 1976-1988) àaä trúã thaânh nûúác
lúán àaä giaãm cûúâng àöå soáng taác àöång àïën búâ khöng chó cung cêëp àuã gaåo ùn maâ xuêët khêíu 3,4
biïín, caác vuâng ven àaão trong thúâi kyâ döng triïåu têën gaåo/nùm (nùm 2003 - baãng 4), àûa Viïåt
baäo, soáng thêìn. Nhiïìu nùm gêìn àêy, diïån Nam trúã thaânh nûúác xuêët khêíu thûá 2 thïë giúái. Kim
tñch caác hïå sinh thaái ÀNN tûå nhiïn (rûâng ngaåch xuêët khêíu cuãa ngaânh thuãy saãn liïn tuåc tùng,
ngêåp mùån, san hö, coã biïín...) bõ suy giaãm thuác àêíy sûå phaát triïín cuãa möåt söë ngaânh nhû cöng
nghiïm troång do caác hoaåt àöång khai hoang nghiïåp chïë biïën thuãy haãi saãn. Nùm 2002, khai thaác
àïí sûã duång nöng nghiïåp, nuöi tröìng thuãy ven búâ àaåt 1.434.800 têën, àûa ngaânh thuãy saãn àaåt
saãn, khai thaác thuãy- haãi saãn. Do àoá, àûúâng kim ngaåch xuêët khêíu 2 tyã USD, àûáng võ trñ thûá 3 caã
búâ liïn tuåc bõ biïën àöång, chiïìu daâi búâ biïín bõ nûúác (baãng 5). Nöíi bêåt trong giai àoaån naây laâ sûå
phaát triïín maånh cuãa ngaânh du lõch dûåa trïn caác giaá
xoái lúã tùng (ven búâ ÀBSH, Trung Böå vaâ Nam
trõ cuãa ÀNN. Võnh Haå Long, àaão Caát Baâ, Cön Àaão,
Trung Böå, Nam Böå).
caác baäi biïín nöíi tiïëng Phan Thiïët, Vuäng Taâu,
• Caác chûác nùng khaác: Ngoaâi caác chûác noái Phong Nha - Keã Baâng, caác khu cùn cûá caách maång úã
trïn, ÀNN coân àoáng vai troâ quan troång taåo VQG U Minh Thûúång, caác khu du lõch sinh thaái
möi trûúâng thuêån lúåi cho caác hoaåt àöång nhû VQG Xuên Thuãy, VQG höì Ba Bïí... laâ àiïím thu
kinh tïë cuãa nhiïìu ngaânh khaác nhau: nöng huát rêët nhiïìu khaách du lõch trong vaâ ngoaâi nûúác
nghiïåp, thuãy saãn, lêm nghiïåp, giao thöng (aãnh 14, 15, 16, 17).
thuãy, dõch vuå du lõch, khai thaác khoaáng
saãn... Àùåc biïåt, ÀNN laâ núi sinh söëng cuãa Baãng 5: Saãn lûúång khai thaác vaâ nuöi tröìng thuãy
80% dên söë Viïåt Nam. saãn (nghòn têën)
Nùm Töíng söë Khai thaác Nuöi tröìng

2.2.2. Giaá trõ cuãa àêët ngêåp nûúác
Viïåt Nam 1990 890,6 728,5 162,1
Giaá trõ kinh tïë cuãa ÀNN: Goáp phêìn quan troång cho 1995 1.584,4 1.195,3 389,1
sûå phaát triïín cuãa caác ngaânh nöng nghiïåp, thuãy saãn,
lêm nghiïåp, nùng lûúång, giao thöng thuãy. Caác 2000 2.250,5 1.660,9 589,6
doâng chaãy thûúâng xuyïn taåo caác vuâng chêu thöí
2003 2.794,6 1.828,5 -
röång lúán phò nhiïu (laâ vuâng saãn xuêët nöng nghiïåp
truâ phuá), coá khu hïå caá phong phuá vúái saãn lûúång
Nguöìn: Töíng Cuåc Thöëng kï
cao, laâ nguöìn lúåi cung cêëp cho nhiïìu cöång àöìng
dên cû söëng xung quanh.
16
Nguyïîn Hûäu Ninh, Mai Troång Nhuêån vaâ nnk

(2003), lûúång giaá kinh tïë möåt söë vuâng ÀNN àiïín
hònh ven biïín Viïåt Nam: cûãa söng Baåch Àùçng, cûãa
söng Ba Laåt, cûãa söng Vùn UÁc, cûãa Àaáy (baäi triïìu
Kim Sún), àêìm phaá Tam Giang - Cêìu Hai, àêìm Thõ
Naåi, cûãa söng Tiïìn, baäi triïìu Têy Nam Caâ Mau
(Phuå luåc E). Kïët quaã cho thêëy: vuâng baäi triïìu Têy
Nam Caâ Mau àaåt giaá trõ cao nhêët (töíng giaá trõ kinh
tïë - TEV tñnh cho 1 ha ÀNN laâ: 4.593,91 USD), tiïëp
àoá laâ vuâng cûãa söng Tiïìn, cûãa söng Ba Laåt vaâ àêìm
AÃnh 14: Khu du lõch ven biïín Cuâ Lao Cêu, Bònh Thuêån phaá Tam Giang Cêìu Hai (coá TEV laâ 2.301,21
(Phaåm Huâng Thanh, 2002) USD/ha), caác àiïím coá giaá trõ thêëp hún nhû cûãa
söng Vùn UÁc, àêìm Thõ Naåi vaâ thêëp nhêët laâ cûãa
söng Baåch Àùçng (TEV laâ 503,57 USD/ha). Theo söë
liïåu cuãa khu Ramsar - VQG Xuên Thuyã, töíng giaá
trõ khai thaác loaâi Ngao nùm 2004, ûúác tñnh àaåt 7-10
triïåu USD, goáp phêìn rêët quan troång cho àúâi söëng
nhên dên àõa phûúng.
Giaá trõ vùn hoáa cuãa ÀNN: ÀNN coá nhûäng giaá trõ
vùn hoáa, lõch sûã, tñn ngûúäng vaâ khaão cöí quan troång
àöëi vúái cöång àöìng àõa phûúng cuäng nhû quöëc gia.
ÀNN Viïåt Nam laâ cöåi nguöìn cuãa nïìn vùn minh luáa
nûúác vaâ röång hún laâ nïìn vùn minh nûúác (water
AÃnh 15: Khai thaác ngao tûå nhiïn taåi baäi triïìu Haãi Haâ, civilization). ÀNN vaâ caác taâi nguyïn cuãa noá laâ
Quaãng Ninh (Trêìn Àùng Quy, 2004) nguöìn caãm hûáng saáng taåo cuãa nhiïìu nhaâ vùn, nhaâ
thú, hoaå sô, nhaåc sô úã Viïåt Nam. Coá rêët nhiïìu biïíu
tûúång nöíi tiïëng mang yá nghôa quöëc gia coá liïn
quan àïën ÀNN nhû: Hoa Sen àûúåc chaåm khùæc
trong caác àïìn chuâa, trong caác àiïåu muáa, baâi ca dao,
laâ biïíu tûúång múái cuãa Haâng khöng Viïåt Nam;
Chim Haåc (Sïëu) vaâ Röìng laâ hai trong böën loaâi sinh
vêåt quyá coá yá nghôa, coá àúâi söëng liïn quan àïën
ÀNN, coân laâ vêåt thúâ thiïng liïng. Röëi nûúác úã Viïåt
Nam laâ loaåi hònh nghïå thuêåt àöåc àaáo, duy nhêët.
AÃnh 16: Khai thaác rong biïín úã Cûãa Höåi, Xuên Thaânh, Höåp 5: Caác loaâi sinh vêåt ÀNN úã Viïåt Nam
Nghi Xuên, Haâ Tônh (Trêìn Àùng Quy, 2004)
Caác loaâi sinh vêåt coá úã vuâng ÀNN nûúác ngoåt
· 157 loaâi àöång vêåt nguyïn sinh
· 1403 loaâi taão
· 190 loaâi giaáp xaác
· 147 loaâi trai öëc
· 546 loaâi caá
Caác loaâi sinh vêåt coá úã vuâng ÀNN ven biïín

· 350 loaâi san hö taåo raån
· 15 loaâi coã biïín
· 667 loaâi rong biïín
· 94 loaâi thûåc vêåt ngêåp mùån
AÃnh 17: Khai thaác quùång ilmenit trong baäi triïìu thêëp, · ~1.300 loaâi caá vaâ chim di cû
Cêím Xuyïn, Haâ Tônh (Mai Troång Nhuêån, 2004)
17
ÀNN laâ núi lûu trûä nhiïìu hiïån vêåt cuãa caác cuöåc vuâng ven biïín Viïåt Nam àaä xaác àõnh àûúåc 350 loaâi
khaáng chiïën baão vïå dên töåc (cûãa Baåch Àùçng,...), laâ san hö taåo raån (söëng gùæn boá cuâng 2.000 loaâi sinh
núi gùæn liïìn vúái caác di tñch lõch sûã (àïìn Baâ úã cûãa vêåt àaáy, caá vaâ nhiïìu loaâi haãi saãn khaác), 15 loaâi coã
Lên thuöåc cûãa söng Höìng, chiïën khu caách maång U biïín, 667 loaâi rong biïín, 94 loaâi thûåc vêåt ngêåp mùån.
Minh Thûúång, baäi Nhaâ Maåc,...). Thïm vaâo àoá, caác
Caác loaâi naây taåo nïn neát àöåc àaáo vïì sinh caãnh tûå
khu ÀNN coân àoáng goáp giaá trõ lúán vïì giaáo duåc vïì
nhiïn vaâ giaá trõ ÀDSH cao. ÀNN vuâng cûãa söng laâ
möi trûúâng, lõch sûã vùn hoáa gùæn liïìn vúái caác thúâi kyâ
núi coá sûå àa daång vïì caác loaâi chim àõnh cû, di cû,
caách maång cuãa dên töåc, nghiïn cûáu khoa hoåc.
núi phên böë cuãa rûâng ngêåp mùån, àêìm lêìy nûúác
mùån, coã biïín vaâ taão. Caác àêìm phaá miïìn Trung laâ
2.2.3. Àa daång sinh hoåc núi cû truá cuãa nhiïìu loaâi caá vaâ chim di cû, coá neát
Viïåt Nam nùçm trong vuâng nhiïåt àúái, àûúåc coi laâ àöåc àaáo vïì sinh caãnh tûå nhiïn, chûáa àûång giaá trõ
möåt trong nhûäng trung têm coá mûác ÀDSH cao trïn ÀDSH lúán.
thïë giúái. ÀDSH coá yá nghôa rêët lúán, laâ cú súã sinh töìn
Hiïån nay, saãn lûúång thuãy saãn nûúác ta àaåt trïn 2.536
cho moåi sinh vêåt; cung cêëp cho con ngûúâi nguöìn
triïåu têën, trong àoá khai thaác haãi saãn àaåt 1.426 triïåu
lûúng thûåc vaâ thûåc phêím, caác nguöìn dûúåc liïåu
têën vaâ nuöi tröìng 1.110 triïåu têën. ÀDSH coân duy trò
quan troång, nguöìn nguyïn liïåu cho cöng nghiïåp,
cho xêy dûång; duy trò vaâ baão vïå sûác khoeã cho con vaâ cung cêëp nguöìn gen quyá nhû: Trai ngoåc (Pteria
ngûúâi, vùn hoáa vaâ thêím mô,... martensi), Baâo ngû (Haliotis diversicolor), Àöìi möìi
(Eretmochelys imbricata), Boâ biïín (Dugong
Caác hïå sinh thaái nûúác ngoåt coá khoaãng 2611 loaâi
dugon)...
thuãy sinh vêåt, coá 1.403 loaâi taão, 190 loaâi giaáp xaác,
147 loaâi trai öëc, 546 loaâi caá, 157 loaâi àöång vêåt Tuy nhiïn, sûå mêët maát vaâ suy giaãm ÀDSH coá chiïìu
nguyïn sinh,... Caác vuâng ÀNN nöåi àõa lúán nhû hûúáng gia tùng trong nhiïìu nùm gêìn àêy. Caác
Àöìng Thaáp Mûúâi, U Minh vaâ hïå thöëng söng suöëi laâ nguyïn nhên cú baãn àûúåc nhêån àõnh laâ: sûå suy
núi chûáa nhiïìu loaåi àöång thûåc vêåt àùåc hûäu. Caác hïå
giaãm vaâ mêët núi cû truá gêy ra do:
sinh thaái ÀNN ven biïín (rûâng ngêåp mùån, raån san
hö, coã biïín, àêìm phaá, cûãa söng) laâ núi cû truá cuãa i. Caác hoaåt àöång cuãa con ngûúâi nhû chùåt phaá
nhiïìu loaâi caá, chim di cû, coã biïín, rong taão,... ÚÃ rûâng ngêåp mùån (aãnh 18);
Biïíu àöì 5 : Saãn lûúång vaâ nùng suêët khai thaác haãi saãn (têën/Cv)
tûâ nùm 1990 àïën nùm 2002
1600 1
0 ,9
1400
0 ,8
1200
Saãn lûúång (1000 têën)
0 ,7
Nùng suêët (têën/CV)
1000
0 ,6
800 0 ,5
0 ,4
600
0 ,3
400
0 ,2
200
0 ,1
0 0
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Nùm Saãn lûúång khai thaác Nùng suêët (têën/CV)
Nguöìn: Böå Thuãy saãn, 2005.
18
Baãng 6 : Töíng thaãi lûúång àöí ra biïín cuãa möåt söë hïå thöëng söng (ÀV:têën/nùm)
Thöng söë
Hïå thöëng söng
Cu Pb Zn As Hg Cd NO3 PO4
Thaái Bònh 1.101 154 3.352 120 17 164 10.466 9.888
Höìng 2.817 730 2015 448 11 118 24.602 14.860
Haân 37 16 79 2.475 36
Thu Böìn 62 16 192 7.900 2.500
Saâi Goân-Àöìng Nai 102 2.921 26 79.570 10.220
MïKöng 1825 190 12.775 982 13 128 134.750 24.750
Caã nûúác 14.184 2.063 21.739 2.407 133 1.082 273.720 60.971
Nguöìn: Chûúng trònh nghiïn cûáu biïín cêëp nhaâ nûúác KT.03.07
AÃnh 18: Chùåt phaá rûâng ngêåp mùån àïí nuöi töm úã AÃnh 19 : Ö nhiïîm dêìu úã muäi Chuát, Phan Rñ
Thaái Bònh (Mai Troång Nhuêån, 1999) (Phaåm Huâng Thanh, 2002)
ii. Àöët rûâng, khai thaác thuãy saãn bùçng phûúng chêët thaãi àö thõ, tûâ khai thaác khoaáng saãn ven búâ,
phaáp huyã diïåt vaâ caác tai biïën (chaáy rûâng, baäo, phên boán trong nöng nghiïåp (baãng 6, Biïíu àöì 5).
löëc, dõch bïånh,...);
Nùm 2002, chaáy rûâng taåi VQG U Minh Thûúång
iii. Sûå khai thaác quaá mûác do aáp lûåc tùng dên söë, sûå mêët 4.000 ha rûâng, gêy aãnh hûúãng túái haâng loaåt caác
àoái ngheâo; loaâi úã àêy. Bïn caånh àoá, phaãi kïí àïën möåt söë
iv. Ö nhiïîm möi trûúâng, möåt söë hïå sinh thaái thuãy nguyïn nhên khaác nhû hêåu quaã chiïën tranh (chêët
vûåc, àêët bõ ö nhiïîm caác chêët thaãi cöng nghiïåp, àöåc hoáa hoåc), di nhêåp cuãa caác loaâi ngoaåi lai, chñnh
saách chûa àêìy àuã vaâ húåp lyá.
19
3. Quaãn lyá àêët ngêåp nûúác úã Viïåt Nam
3.1. Hiïån traång quaãn lyá àêët ngêåp

nûúác Viïåt Nam Höåp 6: Nhiïåm vuå vaâ chûác nùng cuãa caác Böå,
ngaânh vaâ àõa phûúng trong baão töìn vaâ phaát
3.1.1. Quaãn lyá àêët ngêåp nûúác úã cêëp
triïín bïìn vûäng caác vuâng àêët ngêåp nûúác
Trung ûúng
(Nghõ àõnh söë 109/2003/NÀ-CP ngaây 23 thaáng 9
Cho àïën trûúác nùm 2003, Viïåt Nam vêîn chûa coá nùm 2003)
möåt cú quan naâo chõu traách nhiïåm duy nhêët vïì Böå Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng
quaãn lyá ÀNN úã cêëp trung ûúng. Möîi böå, ngaânh tuây - Böå Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng thûåc hiïån chûác
theo chûác nùng àûúåc Chñnh phuã phên cöng thûåc nùng quaãn lyá nhaâ nûúác vïì baão töìn vaâ phaát triïín
hiïån viïåc quaãn lyá theo lônh vûåc tûâng ngaânh bao bïìn vûäng caác vuâng ÀNN (Àiïìu 5, khoaãn 2).
göìm caác àöëi tûúång ÀNN. - Lêåp kïë hoaåch töíng thïí vïì àiïìu tra cú baãn,
nghiïn cûáu, àaánh giaá hiïån traång möi trûúâng
• Böå Nöng nghiïåp vaâ Phaát triïín Nöng thön
caác vuâng ÀNN trïn phaåm vi caã nûúác; chuã trò
chõu traách nhiïåm vïì quaãn lyá caác vuâng ÀNN
viïåc àiïìu tra, nghiïn cûáu, lêåp quy hoaåch baão
thuöåc àêët canh taác luáa nûúác, caác VQG, Khu töìn vaâ phaát triïín bïìn vûäng vaâ trònh Thuã
baão töìn ÀNN thuöåc hïå thöëng rûâng àùåc Tûúáng Chñnh phuã thaânh lêåp caác khu baão töìn
duång, caác cöng trònh thuãy lúåi, caác höì chûáa. ÀNN, caác vuâng ÀNN coá têìm quan troång quöëc
• Böå Thuãy saãn chõu traách nhiïåm vïì ÀNN tïë, quöëc gia liïn quan àïën nhiïìu ngaânh vaâ
trong phaåm vi diïån tñch mùåt nûúác nuöi tröìng nùçm trïn àõa baân nhiïìu tónh (Àiïìu 9, 11).
thuãy saãn vaâ vuâng ven búâ biïín. - Xêy dûång, trònh ban haânh hoùåc ban haânh theo
thêím quyïìn caác chñnh saách, vùn baãn quy phaåm
• Böå Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng chõu traách
phaáp luêåt vïì caác khu baão töìn ÀNN; thanh tra,
nhiïåm vïì quaãn lyá lûu vûåc söng vaâ laâ cú quan
kiïím tra viïåc thûåc hiïån chñnh saách phaáp luêåt vïì
àêìu möëi quöëc gia àiïìu phöëi caác hoaåt àöång baão töìn ÀNN vaâ laâ cú quan àêìu möëi quöëc gia
liïn quan àïën Cöng ûúác Ramsar. chó àaåo thûåc hiïån Cöng ûúác Ramsar (Àiïìu 15).
Ngoaâi ra, coân coá caác ngaânh khaác liïn quan àïën sûã Böå Nöng nghiïåp vaâ Phaát triïín Nöng thön, Böå Thuyã saãn
duång ÀNN nhû giao thöng thuãy, du lõch, thuãy - Töí chûác àiïìu tra, nghiïn cûáu, lêåp quy hoaåch
àiïån,... baão töìn vaâ khai thaác bïìn vûäng caác vuâng ÀNN
coá tñnh chêët chuyïn ngaânh, coá têìm quan troång
Àïën nùm 2003, Nghõ àõnh cuãa Thuã tûúáng Chñnh phuã
quöëc tïë, quöëc gia vaâ nùçm trïn àõa baân nhiïìu
söë 109/2003/NÀ-CP ngaây 23 thaáng 9 nùm 2003, àaä
tónh (Àiïìu 9, 11).
phên cöng nhiïåm vuå cho caác Böå, ngaânh vaâ àõa - Chó àaåo vaâ töí chûác quaãn lyá caác khu baão töìn
phûúng trong baão töìn vaâ phaát triïín bïìn vûäng ÀNN ÀNN chuyïn ngaânh coá têìm quan troång quöëc
(höåp 6). gia, quöëc tïë (Àiïìu 15).
Möåt àùåc àiïím cú baãn laâ caác vuâng ÀNN úã Viïåt Nam
laâ núi sinh söëng cuãa caác cöång àöìng dên cû tûâ thïë hïå
naây sang thïë hïå khaác, àaä hònh thaânh nhûäng giaá trõ
3.1.2. Quaãn lyá àêët ngêåp nûúác úã cêëp tónh
vùn hoáa, têåp quaán canh taác àùåc thuâ. Vò vêåy, viïåc
quaãn lyá ÀNN khöng thïí taách biïåt chuyïn ngaânh vaâ Viïåt Nam coá 64 tónh vaâ thaânh phöë trûåc thuöåc Trung
vúái viïåc phaát triïín cöång àöìng. Tuy vêåy, vêën àïì töìn ûúng, UÃy ban nhên dên caác tónh laâ möåt cú quan
taåi laâ sûå thiïëu àöìng böå trong quy hoaåch phaát triïín haânh chñnh cao nhêët cuãa tónh, dûúái UÃy ban nhên
caác vuâng ÀNN, thiïëu sûå phöëi húåp giûäa caác ngaânh dên tónh coá caác cú quan cêëp súã àûúåc töí chûác theo
trong quaãn lyá töíng húåp ÀNN. Viïåc quaãn lyá vaâ sûã hïå thöëng ngaânh doåc tûâ cêëp Trung ûúng. Vò vêåy,
duång khön kheáo àoâi hoãi phaãi coá chñnh saách vaâ biïån tònh hònh quaãn lyá ÀNN úã cêëp tónh cuäng tûúng tûå
phaáp àöìng böå vaâ töíng húåp. nhû úã cêëp Trung ûúng, nghôa laâ möîi súã, ngaânh seä
21
chõu traách nhiïåm quaãn lyá nhaâ nûúác vïì lônh vûåc cuãa nhûäng hïå sinh thaái àùåc thuâ. Hiïån nay, úã Viïåt Nam
mònh trong àoá coá vêën àïì liïn quan ÀNN theo quy àaä coá möåt hïå thöëng caác khu baão töìn laâ hïå thöëng caác
àõnh cuãa phaáp luêåt vaâ sûå phên cöng cuãa UÃy ban rûâng àùåc duång.
Nhên dên tónh. Cuå thïí, Nghõ àõnh 109/2003/NÀ-
Nùm 2001, Böå Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng àïì xuêët
CP àaä quy àõnh:
68 vuâng ÀNN (Phuå luåc D) coá giaá trõ ÀDSH vaâ möi
• UÃy ban Nhên dên caác tónh, thaânh phöë trûåc trûúâng cuãa Viïåt Nam, bao göìm caác höì chûáa nûúác
thuöåc Trung ûúng töí chûác quaãn lyá caác khu tûå nhiïn vaâ nhên taåo, caác àêìm, phaá, cûãa söng, caác
baão töìn ÀNN khöng thuöåc traách nhiïåm sên chim, caác khu rûâng ngêåp nûúác, caác traãng coã
quaãn lyá cuãa caác Böå vaâ thuöåc àõa baân cuãa ngêåp nûúác theo muâa. Trong àoá, coá 17 khu thuöåc hïå
tónh, thaânh phöë mònh. thöëng caác khu rûâng àùåc duång àaä àûúåc Thuã tûúáng
• Súã Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng tónh, thaânh Chñnh phuã xaác lêåp.
phöë trûåc thuöåc Trung ûúng chuã trò àiïìu tra, Sau khu Ramsar àêìu tiïn laâ VQG Xuên Thuyã,
nghiïn cûáu, lêåp quy hoaåch baão töìn vaâ khai
thaáng 8 nùm 2005, Baâu Sêëu vaâ caác vuâng ÀNN theo
thaác bïìn vûäng caác vuâng ÀNN coá têìm quan
muâa thuöåc VQG Caát Tiïn àaä trúã thaânh khu Ramsar
troång thuöåc àõa phûúng mònh.
thûá 2 cuãa Viïåt Nam.
Hiïån nay, sûå hiïíu biïët vïì baão töìn vaâ phaát triïín bïìn
Viïåt Nam coá nhiïìu cöë gùæng phuåc höìi möåt söë vuâng
vûäng ÀNN úã caác cú quan cêëp tónh coân rêët haån chïë.
ÀNN bõ suy thoaái, vñ duå nhû taái tröìng rûâng ngêåp
Vò vêåy, cêìn tùng cûúâng sûå tuyïn truyïìn, giaáo duåc
mùån trong caác àêìm nuöi thuãy saãn bõ suy thoaái úã
ngûúâi dên àõa phûúng vïì ÀNN.
Tiïìn Haãi, Giao Thuãy, Caâ Mau,...
Tûâ nùm 1989 àïën nay, diïån tñch möåt söë loaåi ÀNN
3.1.3. Hoaåt àöång vaâ xu hûúáng baão töìn coá diïån tñch tùng lïn nhû: caác VQG vaâ khu BTTN:
àêët ngêåp nûúác VQG Xuên Thuãy, VQG U Minh Thûúång, VQG Phuá
Quöëc, Khu BTTN Lung Ngoåc Hoaâng, VQG Loâ Goâ
Ûu tiïn baão töìn àûúåc àïì cêåp laâ baão töìn nhûäng khu
- Xa Maát, VQG Nuái Chuáa,... thïí hiïån nöî lûåc cuãa
ÀNN nûúác tûå nhiïn coá giaá trõ cao vïì ÀDSH vaâ
Chñnh phuã Viïåt Nam trong viïåc baão töìn nhûäng
diïån tñch ÀNN tûå nhiïn coân duy trò caác giaá trõ cao
Höåp 7: Caác vuâng àêët ngêåp nûúác laâ caác khu
vïì ÀDSH vaâ caãnh quan thiïn nhiïn trong böëi caãnh
rûâng àùåc duång úã Viïåt Nam
dên söë vaâ quaá trònh khai thaác sûã duång àêët cho muåc
Vûúân quöëc gia Khu baão töìn thiïn nhiïn
àñch kinh tïë ngaây caâng tùng.
Toaân böå laâ caác vuâng Toaân böå laâ caác vuâng
àêët ngêåp nûúác àêët ngêåp nûúác 3.1.4. Viïåc sûã duång àêët ngêåp nûúác vaâ xu
1. Xuên Thuyã 1. Thaåch Phuá thïë
2. Traâm Chim 2. Lung Ngoåc Hoaâng
3. U Minh Thûúång 3. Kiïn Lûúng Theo thöëng kï sú böå thò coá khoaãng trïn 50% töíng
4. Muäi Caâ Mau 4. Baåc Liïu diïån tñch ÀNN àûúåc sûã duång cho gieo tröìng (chuã
5. Tiïìn Haãi yïëu laâ luáa) vúái sûå quay voâng sûã duång rêët cao (2-3
Möåt phêìn laâ àêët ngêåp
6. Vöì Dúi
nûúác vuå); 25% töíng diïån tñch ÀNN àûúåc sûã duång cho
7. Höì söng Àaâ
1. Ba Bïí muåc àñch nuöi tröìng thuãy saãn; 10% söng suöëi, 10%
8. Höì Cêëm Sún
2. Baái Tûã Long laâ höì chûáa nûúác nhên taåo (thuãy lúåi, thuãy àiïån) vaâ
9. Höì Lùk
3. Caát Tiïn trong xu thïë ngaây caâng gia tùng.
10. Höì Nuái Cöëc
4. Cön Àaão
5. Phuá Quöëc Möåt phêìn laâ àêët ngêåp Diïån tñch tröìng luáa nûúác cuãa caã nûúác hiïån nay laâ 4,1
6. Loâ Goâ - Sa Maát nûúác triïåu ha. Tûâ 1989 àïën 2004, àaä xuêët khêíu hún 45
1. Bònh Chêu - triïåu têën gaåo, tûúng àûúng trïn 10 tyã USD. Giaá trõ
Phûúác Bûãu xuêët khêíu thuãy saãn nùm 2002 àaä vûúåt mûác 2 tyã USD.
2. Ea Ral
3. Trêëp Ksú Nguöìn thu tûâ du lõch trïn caác vuâng ÀNN nhû Võnh
4. Vên Long Haå Long, Caát Baâ, Phuá Quöëc, Cön Àaão, Phong Nha
- Keã Baâng, Muäi Caâ Mau, ÀBSCL,... ngaây caâng tùng.
22
Tûâ nùm 1989 àïën nay, giaá trõ kinh tïë cuãa ÀNN cêëp caác kiïën thûác vïì ÀNN, kinh nghiïåm sûã duång
ngaây caâng tùng, nhúâ coá chñnh saách cuãa nhaâ nûúác ÀNN cho caác chuyïn gia laâm quy hoaåch vaâ chñnh
trong viïåc sûã duång húåp lyá vaâ coá hiïåu quaã ÀNN. saách cuãa nhaâ nûúác, caác chuyïn gia vïì khuyïën nöng,
Giaá trõ kinh tïë cuãa ÀNN coân biïíu hiïån úã viïåc goáp khuyïën lêm vaâ khuyïën ngû àïí têåp huêën cho caác höå
phêìn nêng cao cuöåc söëng cuãa ngûúâi nöng dên Viïåt nöng dên caác kyä thuêåt sûã duång bïìn vûäng ÀNN
Nam, laâm giaãm tyã lïå ngheâo, àoá laâ nhûäng yá nghôa mang laåi hiïåu quaã cao vïì kinh tïë vaâ möi trûúâng.
vïì xaä höåi vaâ chñnh trõ rêët sêu sùæc cuãa ÀNN.
Söë lûúång caác VQG vaâ khu BTTN ÀNN (nhûäng khu
Hêìu hïët diïån tñch cuãa loaåi ÀNN tröìng luáa vaâ nuöi ÀNN coá têìm quan troång quöëc gia àûúåc Thuã Tûúáng
tröìng thuãy saãn do caác höå gia àònh sûã duång theo Chñnh phuã xaác lêåp) cuäng tùng lïn. Diïån tñch ÀNN
kinh nghiïåm saãn xuêët vaâ têåp quaán canh taác cuãa phuåc vuå nuöi tröìng thuãy saãn tùng, trong khi diïån
tûâng àõa phûúng. Phêìn diïån tñch ÀNN coân laåi do tñch rûâng ngêåp mùån ven biïín giaãm ài. Àiïìu naây, gêy
nhaâ nûúác quaãn lyá vaâ thûúâng àûúåc sûã duång thöng bêët lúåi vïì möi trûúâng vaâ sinh thaái, nhûng laåi goáp
qua möåt dûå aán àêìu tû hay kïë hoaåch quaãn lyá àûúåc phêìn nêng cao giaá trõ kim ngaåch xuêët khêíu thuãy saãn
nhaâ nûúác phï duyïåt vaâ cêëp kinh phñ. Viïåc sûã duång cuãa Viïåt Nam. Àöìng thúâi, loaåi ÀNN canh taác luáa
ÀNN bùæt àêìu bùçng viïåc quy hoaåch sûã duång àêët cêëp nûúác cuäng tùng lïn phuåc vuå cho muåc tiïu phaát triïín
quöëc gia, cêëp vuâng, cêëp tónh vaâ caác cêëp thêëp hún, nöng nghiïåp vaâ an ninh lûúng thûåc quöëc gia.
dûåa trïn caác àùåc àiïím tûå nhiïn, kinh tïë xaä höåi vaâ
Hiïån nay, vêîn chûa coá quy chïë quaãn lyá ÀNN riïng
caác muåc tiïu phaát triïín maâ Chñnh phuã àïì ra cho
phuâ húåp vúái àùåc thuâ cuãa caác loaåi hònh ÀNN. Caác
tûâng vuâng vaâ tûâng tónh. Tuy nhiïn, viïåc sûã duång
VQG vaâ Khu Baão töìn laâ caác khu ÀNN hoùåc coá möåt
àêët theo quy mö höå gia àònh coân nhiïìu töìn taåi maâ
phêìn diïån tñch laâ ÀNN vêîn phaãi tuên theo Quy chïë
quan troång nhêët laâ vöën àêìu tû vaâ sûå hiïíu biïët vïì sûã
Quaãn lyá rûâng àùåc duång. ÚÃ caác khu naây chûa coá
duång ÀNN. Nhiïìu höå nöng dên úã vuâng ven biïín ñt
khaái niïåm "sûã duång khön kheáo" ÀNN, vò hoaåt
vöën àêìu tû vaâ thiïëu kiïën thûác vïì nuöi tröìng thuãy
àöång chñnh laâ baão töìn. Möåt vêën àïì cêìn quan têm laâ
saãn, nïn àaä gùåp thêët baåi trong caác vuå nuöi töm vaâ
viïåc quaãn lyá tûâng khu chûa àûúåc àùåt trong möåt böëi
àïí laåi hêåu quaã vïì möi trûúâng. Vò vêåy, möåt hoaåt
caãnh chïë àöå thuãy vùn cuãa möåt vuâng lúán, vò yïëu töë
àöång cêìn thiïët àïí sûã duång khön kheáo ÀNN laâ cung
Biïíu àöì 6: So saánh söë lûúång Sïëu àêìu àoã úã Vûúân quöëc gia Traâm Chim qua caác nùm 1986-2005
1200
1052
1000
800 814
741
665
631
600 605
511 503
Söë lûúång sïëu
479 469
400
302
271
200
167 159
128
113
93
68 48
34
0
1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
Nùm
Nguöìn: Vûúân Quöëc gia Traâm Chim
23
thuãy vùn seä taác àöång àïën caác àùåc trûng vïì àêët, 3.2. Khung phaáp lyá cho quaãn lyá
thûåc vêåt, àöång vêåt cuãa khu ÀNN.
àêët ngêåp nûúác
Hêìu hïët, caác khu naây coân rêët khoá khùn vïì vöën àêìu
tû, haâng nùm nhêån àûúåc nguöìn kinh phñ haån chïë
3.2.1. Hïå thöëng luêåt phaáp, chñnh saách
tûâ ngên saách tónh laâ chuã yïëu. Ngoaâi ra, möåt söë núi
cuäng àûúåc sûå höî trúå tûâ nguöìn viïån trúå cuãa caác liïn quan àïën quaãn lyá àêët ngêåp nûúác
chñnh phuã (giaán tiïëp hoùåc trûåc tiïëp) thöng qua caác Trong 15 nùm qua, Chñnh phuã Viïåt Nam àaä quan
dûå aán do caác töí chûác quöëc tïë triïín khai thûåc hiïån. têm rêët nhiïìu àïën viïåc xêy dûång vaâ hoaân thiïån hïå
Caác khu ÀNN hêìu nhû khöng coá kinh phñ àïí töí thöëng phaáp luêåt, vûâa taåo cú súã cho viïåc quaãn lyá àêët
chûác viïåc giaám saát, thu thêåp söë liïåu, àaánh giaá diïîn nûúác bùçng phaáp luêåt, vûâa taåo àiïìu kiïån cho viïåc
biïën taâi nguyïn sinh vêåt. Do àoá, khöng thïí coá söë höåi nhêåp quöëc tïë, trong àoá coá nhiïìu vùn baãn phaáp
liïåu cuå thïí thuyïët minh diïîn biïën vïì ÀDSH. luêåt coá liïn quan àïën viïåc quaãn lyá ÀNN.
Söë liïåu thu thêåp àûúåc tûâ möåt vaâi khu ÀNN cho thêëy Phaáp luêåt vïì baão vïå möi trûúâng vaâ BTTN àaä goáp
söë lûúång caá thïí cuãa möåt söë loaâi coá xu hûúáng giaãm phêìn quan troång trong viïåc baão vïå ÀNN. Tûâ nùm
ài. Möåt vñ duå vïì loaâi: Sïëu àêìu àoã úã VQG Traâm 1976 àïën nay, Viïåt Nam coá hún 500 vùn baãn quy
Chim biïën àöång söë lûúång caá thïí tûâ nùm 1986 àïën phaåm phaáp luêåt coá liïn quan àïën baão vïå möi
nay, thúâi àiïím cao nhêët laâ 1.052 con (nùm 1988), trûúâng vaâ BTTN. Tuy nhiïn, trong söë àoá chó coá
thúâi àiïím thêëp nhêët chó coá 34 con (nùm 1987) vaâ 48 khoaãng hún 10 vùn baãn coá nhûäng quy àõnh trûåc
con (nùm 2001), nguyïn nhên chuã yïëu do viïåc àiïìu tiïëp vïì ÀNN. Trong caác vùn baãn coân laåi, viïåc baão
tiïët chïë àöå thuãy vùn vaâ taác àöång tûâ vuâng àïåm (biïíu töìn vaâ sûã duång húåp lyá ÀNN chó àûúåc quy àõnh
àöì 6). giaán tiïëp qua viïåc baão vïå caác thaânh phêìn trong hïå
Khu BTTN Thaånh Phuá chõu sûác eáp rêët lúán tûâ caác höå sinh thaái ÀNN nhû baão vïå taâi nguyïn nûúác, baão vïå
dên vuâng àïåm, dên ngheâo khöng coá àêët saãn xuêët, àöång thûåc vêåt hoang daä,... Theo Luêåt àêët àai
cuöåc söëng haâng ngaây cuãa hoå bõ àe doåa, taâi nguyïn (2003), khöng coá danh muåc vïì "àêët ngêåp nûúác".
àöång thûåc vêåt cuãa phên khu baão vïå nghiïm ngùåt bõ Trong luêåt naây, ÀNN àûúåc hiïíu laâ "àêët tröìng luáa
xêm haåi, Thuã Tûúáng Chñnh phuã àaä coá Quyïët àõnh nûúác", "àêët laâm muöëi", "àêët nuöi tröìng thuãy saãn",
söë 57/2005/QÀ-TTg ngaây 23/3/2005 àöìng yá giaãm "àêët rûâng àùåc duång laâ caác vûúân quöëc gia vaâ khu
diïån tñch phên khu naây tûâ 1.788 ha xuöëng coân 668 BTTN ÀNN", "àêët söng, ngoâi, kïnh, raåch, suöëi vaâ
ha. VQG U Minh Thûúång coá diïån tñch 8.038 ha, sau mùåt nûúác chuyïn duâng". Nhûäng vùn baãn quy
trêån chaáy rûâng muâa khö nùm 2002, diïån tñch bõ phaåm phaáp luêåt àiïìu chónh trûåc tiïëp vïì ÀNN àûúåc
chaáy laâ 3.212 ha, trong àoá coá 2.703 ha rûâng Traâm vaâ trònh baây trong phuå luåc F.
194 ha àêët than buân, nguyïn nhên gêy chaáy do sûå
Thúâi gian qua, Nhaâ nûúác àaä xêy dûång vaâ töí chûác
bêët cêín cuãa con ngûúâi. Khu BTTN Lung Ngoåc
thûåc hiïån kïë hoaåch haânh àöång liïn quan àïën baão
Hoaâng àang àûáng trûúác nhûäng taác àöång do quaá
töìn vaâ phaát triïín ÀNN, trong àoá möåt söë vùn baãn
trònh ngoåt hoáa vuâng Quaãn Löå-Phuång Hiïåp, viïåc
chñnh nhû:
thay àöíi baãn chêët cuãa nûúác seä dêîn àïën thay àöíi hïå
sinh thaái. Trong nhiïìu nùm trúã laåi àêy, viïåc khai • Chiïën lûúåc, quy hoaåch sûã duång vaâ baão vïå húåp
thaác vaâ sûã duång nguöìn taâi nguyïn naây àang diïîn lyá taâi nguyïn nûúác Viïåt Nam;
ra möåt caách öì aåt, thiïëu quy hoaåch. Khai hoang àïí • Chiïën lûúåc quaãn lyá hïå thöëng khu BTTN Viïåt
tröìng luáa, nuöi tröìng thuãy saãn, múã röång caác khu Nam àïën nùm 2010 (2003);
dên cû, àö thõ hoáa, khu cöng nghiïåp, phaát triïín
• Nghõ àõnh 109/2003/NÀ-CP, ngaây 23 thaáng
giao thöng, chùåt phaá rûâng ngêåp mùån,... laâm cho
9 nùm 2003 vaâ Thöng tû 18/2004/TT -
diïån tñch ÀNN tûå nhiïn bõ thu heåp, taâi nguyïn suy
BTNMT ngaây 23 thaáng 8 nùm 2004;
giaãm, tùng cûúâng caác tai biïën xoái lúã, böìi tuå, möi
trûúâng bõ ö nhiïîm nghiïm troång (ö nhiïîm dêìu, caác • Quyïët àõnh 04/2004/QÀ-BTNMT ngaây 5
kim loaåi nùång, thuöëc baão vïå thûåc vêåt, ö nhiïîm caác thaáng 4 nùm 2004 cuãa Böå trûúãng Böå Taâi
vi sinh vêåt gêy bïånh), töín thêët vïì ÀDSH. Nïëu nguyïn vaâ Möi trûúâng phï duyïåt Kïë hoaåch
khöng coá caác giaãi phaáp hûäu hiïåu, xu hûúáng naây seä Haânh àöång vïì Baão töìn vaâ phaát triïín bïìn
coân tiïëp tuåc xaãy ra trong thúâi gian túái. vûäng caác vuâng ÀNN giai àoaån 2004-2010;
24
• Kïë hoaåch haânh àöång ÀDSH cuãa Viïåt Nam tñch 12.000 ha laâ khu ÀNN àêìu tiïn cuãa Viïåt Nam
(1995) Hõïn nay àang dûå thaão "Kïë hoaåch àûúåc àûa vaâo Danh saách Ramsar quöëc tïë, coá chïë àöå
haânh àöång vïì ÀDSH cuãa Viïåt Nam àïën 2015 baão töìn theo quy chïë phaáp lyá quöëc tïë àûúåc duy trò
vaâ àõnh hûúáng àïën nùm 2020" tûâ àoá àïën nay. Àêy cuäng laâ khu Ramsar àêìu tiïn úã
Àöng Nam AÁ vaâ laâ khu thûá 50 trïn thïë giúái. Viïåt
• Dûå thaão: Kïë hoaåch haânh àöång quöëc gia nhùçm
Nam cuäng àang coá nhûäng nöî lûåc àïí coá thïí àûa
ngùn ngûâa caác xu hûúáng suy thoaái möi trûúâng
thïm caác vuâng ÀNN vaâo trong Danh saách naây,
Biïín Àöng vaâ Võnh Thaái Lan àïën nùm 2010,
àöìng thúâi quyïët àõnh thaânh lêåp caác khu BTTN
trong khuön khöí cuãa Dûå aán UNEP/GEF
ÀNN. Trong 68 vuâng ÀNN àûúåc thöëng kï coá 17
"Ngùn ngûâa caác xu hûúáng suy thoaái möi
vuâng ÀNN àaä àûúåc Chñnh phuã cöng nhêån vaâ 20
trûúâng Biïín Àöng vaâ Võnh Thaái Lan". Kïë
vuâng ÀNN àaä àûúåc àïì nghõ trong Hïå thöëng Khu
hoaåch naây, bao göìm Kïë hoaåch haânh àöång cuãa
baão töìn rûâng.
caác húåp phêìn: rûâng ngêåp mùån, Coã biïín, Raån
san hö, ÀNN ven biïín, Baão vïå nguöìn lúåi thuãy Mùåc duâ chûa coá Chiïën lûúåc quöëc gia vïì ÀNN
saãn vaâ chöëng ö nhiïîm tûâ àêët liïìn. nhûng Viïåt Nam cuäng àaä phï duyïåt "Kïë hoaåch
haânh àöång baão töìn vaâ phaát triïín bïìn vûäng caác
vuâng àêët ngêåp nûúác cuãa Viïåt Nam", àaä ban haânh
3.2.2. Toám tùæt caác Cöng ûúác quöëc tïë coá
vaâ triïín khai kïë hoaåch haânh àöång ÀDSH (1995) vúái
liïn quan àïën quaãn lyá àêët ngêåp nûúác nhiïìu thaânh tûåu nöíi bêåt, àang xêy dûång kïë hoaåch
maâ Viïåt Nam tham gia haânh àöång ÀDSH Viïåt Nam àïën nùm 2015. Viïåt
Nam cuäng àaä coá nhûäng àöång thaái ban àêìu àïí xêy
Sau khi tham gia Cöng ûúác Ramsar, Viïåt Nam àaä
dûång Chiïën lûúåc ÀNN quöëc gia, möåt trong nhûäng
ban haânh haâng loaåt vùn baãn luêåt, phaáp lïånh cuâng
nghôa vuå phaáp lyá quöëc tïë maâ Viïåt Nam phaãi thûåc
vúái caác vùn baãn dûúái luêåt nhùçm thïí hiïån sûå nghiïm
hiïån theo quy àõnh cuãa caác àiïìu ûúác quöëc tïë àùåc
chónh thûåc hiïån caác nghôa vuå maâ Cöng ûúác quy
biïåt laâ Cöng ûúác Ramsar.
àõnh. Viïåt Nam cuäng àaä àïì xuêët àûúåc hai vuâng
ÀNN vaâo Danh saách caác vuâng ÀNN coá têìm quan Chñnh phuã Viïåt Nam àaä giao cho Böå Taâi nguyïn vaâ
troång quöëc tïë. Vûúân quöëc gia Xuên Thuãy, taåi Möi trûúâng laâm cú quan àêìu möëi cuãa Chñnh Phuã
huyïån Giao Thuãy, tónh Nam Àõnh, vúái töíng diïån Viïåt Nam tham gia vaâ thûåc hiïån UNFCCC vaâ nghõ
Baãng 7: Caác cöng ûúác quöëc tïë coá liïn quan àïën àêët ngêåp nûúác
Cöng ûúác Ramsar vïì Àêët ngêåp nûúác (Phuå luåc A)
Muåc tiïu cuãa Cöng ûúác laâ baão Tïn chñnh thûác laâ Cöng ûúác vïì caác vuâng àêët ngêåp nûúác coá têìm quan troång
vïå caác vuâng ÀNN trûúác sûå lêën quöëc tïë, àùåc biïåt laâ caác núi cû truá cuãa chim nûúác. Cöng ûúác vïì caác vuâng àêët
chiïëm ngaây caâng gia tùng vaâ ngêåp nûúác laâ möåt hiïåp ûúác liïn chñnh phuã àûúåc thöng qua ngaây 2-2-1971 taåi
ngùn chùån nhûäng töín thêët coá thïí thaânh phöë Ramsar cuãa Iran, búâ Nam cuãa biïín Caspia. Chñnh vò lyá do àoá, cho
xuêët hiïån trong hiïån taåi vaâ àïën nay tïn cuãa cöng ûúác naây thûúâng àûúåc viïët laâ “Cöng ûúác vïì caác vuâng àêët
tûúng lai; baão àaãm tñnh ÀDSH ngêåp nûúác” (Ramsar, Iran, 1971), vaâ thûúâng àûúåc goåi laâ “Cöng ûúác Ramsar”.
cuãa caác loaâi chim nûúác, laâ nguöìn Ramsar laâ cöng ûúác àêìu tiïn trong söë caác hiïåp ûúác liïn chñnh phuã toaân cêìu vïì
taâi nguyïn quan troång khöng baão töìn vaâ sûã duång khön ngoan caác nguöìn taâi nguyïn thiïn nhiïn, song nïëu
chó mang têìm cúä quöëc gia maâ àem so vúái caác cöng ûúác múái àûúåc thöng qua gêìn àêy, thò caác àiïìu khoaãn quy
coân mang giaá trõ quöëc tïë. àõnh cuãa cöng ûúác Ramsar tûúng àöëi “thùèng bùng” vaâ töíng quaát. Qua nhiïìu
Kyá kïët ngaây 2 thaáng 2 nùm 1971 nùm, Höåi nghõ caác Bïn tham gia vêîn tiïëp tuåc phaát triïín vaâ diïîn giaãi caác nguyïn
taåi Ramsar, Iran. lyá cú baãn cuãa nöåi dung cöng ûúác vaâ àaåt àûúåc sûå haâi hoaâ giûäa cöng viïåc cuãa
Cöng ûúác vúái nhûäng thay àöíi vïì caác nhêån thûác, caác ûu tiïn vaâ caác xu thïë àang
146 nûúác laâ thaânh viïn cuãa Cöng
diïîn ra trong tû duy möi trûúâng trïn toaân thïë giúái.
ûúác Ramsar
Tham gia Cöng ûúác Ramsar, Viïåt Nam xaác àõnh nghôa vuå phaãi thûåc hiïån caác
cam kïët quöëc tïë vïì baão töìn vaâ sûã duång khön ngoan caác vuâng ÀNN theo àuáng
nguyïn tùæc cuãa Luêåt Quöëc tïë vaâ àïì xuêët möåt söë àiïím ÀNN theo tiïu chuêín cuãa
Ramsar, trong àoá ÀNN Xuên Thuãy àaä àûúåc cöng nhêån nùm 1989.
25
Cöng ûúác Àa daång sinh hoåc (CBD)
Baão töìn Àa daång sinh hoåc vaâ phaát Cöng ûúác khung àêìy àuã vaâ toaân diïån nhêët trong lônh vûåc baão vïå ÀDSH,
triïín bïìn vûäng caác böå phêån húåp hiïån nay àaä coá 183 thaânh viïn. Baão töìn ÀDSH vaâ phaát triïín bïìn vûäng caác
thaânh Àa daång sinh hoåc, trong àoá böå phêån húåp thaânh ÀDSH, trong àoá coá ÀNN vaâ caác thaânh phêìn cuãa ÀNN
coá àêët ngêåp nûúác vaâ caác thaânh laâ möåt trong nhûäng muåc àñch quan troång nhêët maâ Cöng ûúác naây àïì ra.
phêìn cuãa àêët ngêåp nûúác laâ möåt Möåt trong nhûäng thaânh cöng cuãa Cöng ûúác laâ xaác àõnh viïåc baão töìn ÀDSH
trong nhûäng muåc àñch quan troång phaãi àûúåc thûåc hiïån úã caã 3 cêëp àöå: gen, loaâi, hïå sinh thaái, trong àoá baão töìn
nhêët maâ Cöng ûúác naây àïì ra. gen laâ quan troång nhêët. Thöng qua viïåc cöng nhêån chuã quyïìn quöëc gia àöëi
Kyá kïët nùm 1992 úã Höåi nghõ vúái caác nguöìn gen (Àiïìu 15), Cöng ûúác àaä taåo cú súã phaáp lyá àïí caác quöëc gia
thûúång àónh traái àêët taåi Rio de thaânh viïn xêy dûång phaáp luêåt vïì nguöìn gen, àöìng thúâi àêy laâ cú súã àïí caác
Janeiro, Brazil. quöëc gia húåp taác trong viïåc khai thaác nguöìn gen, trong àoá coá caác nguöìn
gen quyá, hiïëm tûâ caác loaâi àöång thûåc vêåt thuöåc hïå sinh thaái ÀNN.
ûúác Àa daång sinh hoåc.
Cöng ûúác vïì buön baán quöëc tïë caác loaâi àöång, thûåc vêåt hoang daä nguy cêëp (CITES)
Cöng ûúác CITES àïì ra caác hònh Àïí thi haânh coá hiïåu quaã caác quy àõnh thûåc hiïån viïåc quaãn lyá caác loaâi àöång
thûác kiïím soaát tònh hònh buön baán thûåc vêåt hoang daä, Cöng ûúác àaä quy àõnh caác biïån phaáp cêìn thiïët maâ caác
vaâ vêån chuyïín àöång thûåc vêåt àang bïn phaãi tiïën haânh nhû caác biïån phaáp xûã phaåt àöëi vúái viïåc buön baán hoùåc
vaâ coá nguy cú bõ khai thaác quaá mûác. lûu giûä caác mêîu vêåt, chó àõnh möåt cú quan quaãn lyá nhaâ nûúác vaâ möåt cú
Kyá kïët ngaây 3 thaáng 3 nùm 1973 taåi quan khoa hoåc àïí thûåc hiïån nghôa vuå cuãa Cöng ûúác,… Tuy nhiïn, Cöng ûúác
Washington D.C, Myä vaâ coá hiïåu lûåc múái chó àïì cêåp àïën möåt trong caác biïån phaáp baão töìn taâi nguyïn ÀNN maâ
kïí tûâ ngaây 1 thaáng 6 nùm 1975. chûa àiïìu chónh àêìy àuã hoaåt àöång baão töìn caác loaâi àöång thûåc vêåt hoang daä
nguy cêëp, trong àoá coá nguöìn àöång thûåc vêåt cuãa ÀNN.
ûúác Àa daång sinh hoåc.
Cöng ûúác cuãa Liïn Húåp Quöëc vïì Luêåt Biïín (UNCLOS)
Cöng ûúác têåp trung vaâo viïåc baão vïå Nguyïn tùæc quan troång trong viïåc khai thaác taâi nguyïn thiïn nhiïn àûúåc
möi trûúâng söëng cuãa caác nguöìn taâi ghi nhêån taåi Àiïìu 193 “caác quöëc gia coá chuã quyïìn khai thaác caác taâi nguyïn
nguyïn sinh vêåt biïín hay àiïìu kiïån thiïn nhiïn cuãa mònh theo caác chñnh saách vïì möi trûúâng cuãa mònh vaâ theo
nöåi vi. àuáng nghôa vuå baão vïå vaâ gòn giûä möi trûúâng biïín cuãa mònh”. Caác quy àõnh
Kyá kïët ngaây 10 thaáng12 nùm 1982 àïìu liïn quan trûåc tiïëp àïën baão töìn vaâ sûã duång bïìn vûäng caác vuâng ÀNN úã
taåi Montego Bay, Jamaica vaâ coá cûãa söng vaâ caác baäi böìi cuäng nhû caác daãi nûúác nùçm ngêåp sêu dûúái 6 meát
hiïåu lûåc vaâo ngaây 16 thaáng 11 nùm cuãa Viïåt Nam.
1994.
ûúác.
Hiïåp àõnh húåp taác vaâ phaát triïín bïìn vûäng lûu vûåc söng Mï Köng (Hiïåp àõnh Mïköng)
Hiïåp àõnh àaä xaác àõnh viïåc quaãn lyá, Hiïåp àõnh húåp taác phaát triïín bïìn vûäng lûu vûåc söng Mïköng (goåi tùæt laâ
phaát triïín, sûã duång vaâ baão vïå taâi Hiïåp àõnh Mïköng). Viïåt Nam àaä laâ möåt thaânh viïn tñch cûåc trong hêìu hïët
nguyïn nûúác vaâ caác taâi nguyïn caác hoaåt àöång do Uyã höåi söng Mïköng àïì ra. Bùæt àêìu tûâ nùm 2005, Viïåt
khaác coá liïn quan cuãa söng Mïköng Nam cuäng àaä tham gia vaâo Chûúng trònh ÀDSH àêët ngêåp nûúác lûu vûåc
vò lúåi ñch cuãa têët caã caác quöëc gia ven söng Mïköng do UNDP/GEF vaâ caác nhaâ taâi trúå khaác taâi trúå. Ngoaâi ra, hïå
söng vúái muåc tiïu phaát triïín bïìn thöëng vùn baãn phaáp luêåt àiïìu chónh caác lônh vûåc liïn quan àïën quaãn lyá,
vûäng. baão töìn vaâ sûã duång bïìn vûäng ÀNN cuäng àang àûúåc hoaân thiïån dêìn.
Kyá kïët vaâo thaáng 4 nùm 1995 búãi 4
quöëc gia haå lûu cöng Mïköng (Thaái
Lan, Viïåt Nam, Laâo, Campuchia)
26
Nghõ àõnh thû Kyoto
Muåc tiïu cuãa Nghõ àinh thû Kyoto Muåc tiïu vaâ nöåi dung cuãa nghõ àõnh naây laâ àûa ra cam kïët àöëi vúái caác
Protocol laâ laâm öín àõnh lûúång khñ thaãi nûúác phaát triïín vïì giaãm töíng lûúång khñ phaát thaãi khñ nhaâ kñnh (CO2,
nhaâ kñnh vaâo möi trûúâng khñ quyïín úã CH4, N2O, HFCs, PFCs vaâ SF6) thêëp hún nùm 1990 vúái tyã lïå trung bònh
möåt mûác àöå nhêët àõnh, àiïìu àoá seä ngùn laâ 5,2 % trong thúâi kyâ cam kïët àêìu tiïn tûâ 2008-2012 theo caác mûác cùæt
ngûâa nhûäng nguy hiïím tûâ con ngûúâi giaãm cuå thïí, trong àoá cöång àöìng Chêu Êu (EU) laâ 8 %, Hoa Kyâ laâ 7 %
taác àöång àïën hïå thöëng khñ hêåu. vaâ Nhêåt Baãn laâ 6 %. Viïåt Nam àaä kyá Nghõ àõnh thû Kyoto vaâo ngaây 3-
Thöng qua vaâo thaáng 12 nùm 1997 taåi 12-1998 vaâ phï chuêín vaâo ngaây 25-9-2002. Nghõ àõnh thû Kyoto àûa ra
Kyoto, Nhêåt Baãn. 3 cú chïë mïìm deão cho pheáp caác nûúác phaát triïín thûåc hiïån cam kïët giaãm
phaát thaãi khñ nhaâ kñnh chñnh laâ cú chïë àöìng thûåc hiïån (JI), cú chïë buön
157 nûúác laâ thaânh viïn cuãa Cöng ûúác.
baán quyïìn phaát thaãi (IET) vaâ cú chïë phaát triïín saåch hún (CDM). Viïåc
baão töìn caác nguöìn taâi nguyïn ÀNN àùåc biïåt laâ caác thaãm thûåc vêåt vaâ
rûâng ngêåp mùån seä àoáng goáp tñch cûåc vaâo viïåc hêëp thuå CO2 tûâ khñ
quyïín, goáp phêìn ngùn chùån sûå noáng lïn cuãa toaân cêìu.
àõnh thû Kyoto taåi Viïåt Nam. Böå Taâi nguyïn vaâ Quy trònh kyä thuêåt vïì quaãn lyá nguöìn lúåi thuãy saãn
Möi trûúâng àaä vaâ àang triïín khai möåt söë hoaåt vaâ nuöi tröìng thuãy saãn úã vuâng nûúác mùån vaâ nûúác
àöång nhû: thaânh lêåp Àöåi Cöng taác vaâ Àöåi Chuyïn ngoåt); Ngaânh y tïë (àaä ban haânh caác Quy trònh kyä
gia Kyä thuêåt àïí thûåc hiïån caác dûå aán vïì biïën àöíi khñ thuêåt vïì vïå sinh y tïë cöng cöång, trong àoá coá nhûäng
hêåu, xêy dûång vaâ àaánh giaá caác phûúng aán giaãm vêën àïì liïn quan àïën nûúác saåch nöng thön).
nheå khñ nhaâ kñnh vaâ àïì xuêët caác biïån phaáp ûáng phoá
Bïn caånh àoá, úã möåt söë cú quan khoa hoåc, àaâo taåo
vúái biïën àöíi khñ hêåu, xêy dûång khung phaáp lyá àïí
vaâ quaãn lyá úã möåt söë vuâng ÀNN àaä aáp duång caác
taåo àiïìu kiïån cho caác hoaåt àöång vïì cú chïë phaát
phûúng phaáp tiïëp cêån vaâ cöng cuå kyä thuêåt múái
triïín saåch hún,...
trong viïåc quaãn lyá taâi nguyïn ÀNN. Caác phûúng
phaáp tiïëp cêån quaãn lyá taâi nguyïn ÀNN àaä vaâ àang
àûúåc aáp duång úã caác mûác àöå khaác nhau bao göìm:
3.3. Caác phûúng thûác, phûúng phaáp
• Quaãn lyá taâi nguyïn thiïn nhiïn dûåa vaâo
quaãn lyá àêët ngêåp nûúác cöång àöìng (Community - based natural
Hiïån taåi, do viïåc quaãn lyá ÀNN úã Viïåt Nam coân resources management): Xuên Thuãy, Tiïìn
mang tñnh chuyïn ngaânh nïn chûa coá möåt hïå Haãi, Thõ Naåi;
thöëng cöng cuå kyä thuêåt töíng húåp trong quaãn lyá
• Àöìng quaãn lyá taâi nguyïn thiïn nhiïn (Co-
ÀNN. Möåt söë giaãi phaáp kyä thuêåt àaä àûúåc àïì xuêët
management of Natural Resources): Phaá
liïn quan àïën caác khña caånh cuãa ÀNN thuöåc caác
Tam Giang - Cêìu Hai, Phong Àiïìn,
ngaânh: Ngaânh nöng nghiïåp (àaä ban haânh caác Quy
DaKrong;
trònh kyä thuêåt vïì saãn xuêët cêy tröìng, vêåt nuöi vaâ
caác kyä thuêåt khuyïën nöng); Ngaânh lêm nghiïåp (àaä • Dûå aán baão töìn vaâ phaát triïín töíng húåp
ban haânh caác Quy trònh kyä thuêåt liïn quan àïën (Integrated Conservation and
quaãn lyá rûâng, trong àoá coá caác khu rûâng liïn quan Developement Projects): Caát Tiïn, U Minh;
àïën caác vuâng ÀNN, nhêët laâ rûâng àùåc duång). Àùåc
• Caách tiïëp cêån quaãn lyá liïn ngaânh
biïåt, Thuã Tûúáng Chñnh phuã àaä ban haânh Quy chïë
(intersectoral management), hêìu hïët caác
quaãn lyá rûâng àùåc duång, rûâng phoâng höå vaâ rûâng
khu baão töìn ÀNN àïìu coá sûå tham gia cuãa
saãn xuêët laâ rûâng tûå nhiïn, trong àoá coá caác khu
nhiïìu thaânh phêìn, töí chûác khaác nhau trong
rûâng laâ vuâng ÀNN; Ngaânh thuãy lúåi (àaä ban haânh
quaá trònh xêy dûång vaâ triïín khai caác dûå aán
caác Quy trònh kyä thuêåt quaãn lyá caác cöng trònh thuãy
baão töìn.
lúåi, tñnh toaán cên bùçng nûúác vaâ kiïím soaát luä, cung
cêëp nûúác cho caác ngaânh nuöi tröìng thuãy saãn vaâ • Quaãn lyá dûåa trïn cú súã tiïëp cêån hïå sinh thaái
nöng nghiïåp); Ngaânh thuãy saãn (àaä ban haânh caác (Ecoystem-based management): àaä àûúåc aáp
27
duång úã Caát Tiïn, Tam Giang - Cêìu Hai; 3.4. Nghiïn cûáu, tuyïn truyïìn,
Chêu Truác, Thõ Naåi.
giaáo duåc vaâ nhêån thûác vïì àêët ngêåp
Trong caác phûúng phaáp quaãn lyá ÀNN noái trïn thò nûúác
quaãn lyá dûåa trïn cú súã hïå sinh thaái mang tñnh töíng
húåp vaâ toaân diïån hún caã. Theo àoá, quaãn lyá dûåa trïn
cú súã hïå sinh thaái tòm caách àïí töí chûác viïåc sûã duång 3.4.1. Caác hoaåt àöång
a. Nghiïn cûáu
Tûâ nùm 1989 trúã laåi àêy, ÀNN Viïåt Nam àaä vaâ
Höåp 8: Caác bûúác quy hoaåch quaãn lyá dûåa trïn
àang àûúåc nhiïìu nhaâ khoa hoåc, caác cú súã trong vaâ
hïå sinh thaái:
ngoaâi nûúác quan têm nghiïn cûáu vïì caác lônh vûåc:
1. Miïu taã nhûäng thaânh phêìn cú baãn cuãa hïå àiïìu kiïån tûå nhiïn, àùåc trûng sinh thaái vaâ ÀDSH,
sinh thaái; chûác nùng, giaá trõ, taâi nguyïn vaâ möi trûúâng, ào veä
2. Phên tñch chûác nùng, möëi liïn kïët vaâ baãn àöì ÀNN; quaãn lyá, baão töìn, sûã duång ÀNN vaâ
ranh giúái cuãa hïå sinh thaái; kiïím kï ÀNN.
3. Phên tñch nhûäng cú höåi vaâ thaách thûác, Söë lûúång caán böå, cú quan, àún võ, töí chûác, caác àïì
nguyïn nhên vaâ hêåu quaã; taâi, dûå aán nghiïn cûáu, kiïím kï ÀNN cuäng nhû àêìu
4. Xaác àõnh muåc àñch quaãn lyá hïå sinh thaái; tû cho caác lônh vûåc naây ngaây caâng gia tùng nhûng
5. Miïu taã nhûäng biïån phaáp quaãn lyá seä hiïåu quaã coân haån chïë do caác kïët quaã nghiïn cûáu
àûúåc tiïën haânh àïí àïì cêåp àïën cú höåi vaâ noái trïn àaä vaâ àang àûúåc lûu trûä phên taán úã nhiïìu
thaách thûác; cú quan, caá nhên khaác nhau vaâ chûa àûúåc khai thaác
sûã duång triïåt àïí.
6. Nhûäng kïët quaã dûå kiïën cuãa caác hoaåt
àöång quaãn lyá then chöët; Möåt trong nhûäng haån chïë lúán nhêët laâ Viïåt Nam chûa
7. Miïu taã nhûäng biïån phaáp quan trùæc, bao coá möåt quy hoaåch töíng thïí vïì baão töìn vaâ phaát triïín
göìm vêåt chó thõ nguyïn tùæc ào àaåc vaâ bïìn vûäng ÀNN, thiïëu kïë hoaåch quaãn lyá töíng húåp
phûúng phaáp phên tñch; ÀNN vúái sûå tham gia àöìng böå cuãa caác ngaânh, thiïëu
cú súã dûä liïåu thöëng nhêët vïì ÀNN, àöåi nguä caán böå
8. Àoâi hoãi cho quaãn lyá mang tñnh thñch
nghiïn cûáu, kiïím kï chûa àaáp ûáng yïu cêìu sûã duång
nghi;
khön kheáo, baão töìn, phaát triïín bïìn vûäng ÀNN.
9. Sûå sùæp àùåt vïì thïí chïë vaâ quaá trònh hoaåch
àõnh chñnh saách; b. Tuyïn truyïìn, giaáo duåc vaâ nêng cao nhêån thûác
10. Baáo caáo vaâ truyïìn thöng; vïì àêët ngêåp nûúác
11. Taâi chñnh vaâ phên böí taâi chñnh. Viïåt Nam àaä tiïën haânh möåt söë hoaåt àöång vïì tuyïn
truyïìn giaáo duåc, nêng cao nhêån thûác vïì ÀNN nhû
sau:
hïå sinh thaái cuãa con ngûúâi àïí àaåt àûúåc sûå haâi hoâa
giûäa lúåi ñch thu àûúåc tûâ taâi nguyïn thiïn nhiïn cuãa
caác thaânh phêìn vaâ quaá trònh cuãa hïå sinh thaái trong
khi duy trò àûúåc khaã nùng cuãa hïå sinh thaái àïí cung
cêëp àûúåc nhûäng lúåi ñch àoá úã mûác àöå bïìn vûäng.
Ngoaâi ra, caác phûúng phaáp àaánh giaá nhanh nöng
thön, lûúång giaá kinh tïë, hïå thöëng thöng tin àõa lyá
(GIS) vaâ viïîn thaám, cöng nghïå thöng tin, mö hònh
hoáa cuäng bùæt àêìu àûúåc sûã duång trong quaãn lyá, baão
töìn ÀNN.
AÃnh 20: Nêng cao nhêån thûác cöång àöìng vïì QLTHÀB
Nam Àõnh (Hoaâng Thïë Anh, 2003)
28
Tuyïn truyïìn trïn caác phûúng tiïån thöng tin àaåi vaâ tham gia biïn soaån "Danh muåc caác vuâng àêët
chuáng vïì ÀNN, vïì vai troâ ÀNN àïën nhûäng vêën àïì ngêåp nûúác chêu AÁ" (A Directory of Asian
liïn quan túái quaãn lyá ÀNN, chñnh saách vaâ thïí chïë Wetlands). Tûâ nùm 2000 àïën nay, caác vêën àïì ÀNN
úã cêëp Trung uúng vaâ cêëp àõa phûúng vïì baão töìn vaâ ÀDSH (xêy dûång chiïën lûúåc, kïë hoaåch haânh
vaâ sûã duång húåp lyá taâi nguyïn ÀNN. Caác hoaåt àöång, sûã duång, baão töìn, quaãn lyá...) àaä thu huát àûúåc
àöång khuyïën nöng, khuyïën lêm vaâ khuyïën ngû sûå quan têm nhiïìu hún cuãa caác cú quan, töí chûác úã
dûúái hònh thûác caác taâi liïåu phöí biïën khoa hoåc kyä trung ûúng vaâ caác àõa phûúng. UÃy ban söng
thuêåt liïn quan àïën sûã duång ÀNN cuäng àaä àûúåc Mïköng àaä thaânh lêåp möåt nhoám àiïìu tra nghiïn
tiïën haânh. cûáu vïì ÀNN cho vuâng ÀBSCL giuáp xêy dûång hïå
Haâng nùm, Cuåc Baão vïå Möi trûúâng thûúâng töí chûác thöëng phên loaåi vaâ baãn àöì ÀNN, kïë hoaåch quaãn lyá
nhûäng hoaåt àöång kyã niïåm ngaây ÀNN nhû xuêët ÀNN. Caác khña caånh liïn quan àïën quaãn lyá ÀNN
baãn aáp phñch, túâ rúi, múã caác chiïën dõch truyïìn nhû xêy dûång hïå thöëng phên loaåi, xêy dûång kïë
thöng, àùng caác baâi viïët vïì ÀNN trong taåp chñ Baão hoaåch quaãn lyá, baão töìn ÀDSH, sûå tham gia cuãa
vïå möi trûúâng vaâ caác êën phêím khaác. Tuy nhiïn, cöång àöìng, thïí chïë, chñnh saách, giaá trõ kinh tïë, vùn
caác hoaåt àöång tuyïn truyïìn vaâ giaáo duåc vïì ÀNN hoáa, lõch sûã,... àaä àûúåc thûåc hiïån trong caác dûå aán,
vêîn coân yïëu. chûúng trònh àiïìu tra, nghiïn cûáu vïì ÀNN.
Rêët nhiïìu caác khoáa têåp huêën, höåi thaão vïì quaãn lyá, Nhû vêåy, tûâ nùm 1989 àïën nay, vúái sûå nöî lûåc cuãa
sûã duång, baão töìn ÀNN nhû lûúång giaá kinh tïë Viïåt Nam vaâ sûå höî trúå cuãa caác töí chûác quöëc tïë, sûå
ÀNN, quaãn lyá ÀNN dûåa vaâo cöång àöìng, quaãn lyá hiïíu biïët vaâ nhêån thûác vïì ÀNN ngaây caâng àûúåc
töíng húåp àúái búâ,... àaä àûúåc töí chûác (aãnh 20). Möåt nêng cao. Tuy nhiïn, möåt töìn taåi rêët lúán laâ hêìu
söë mön hoåc liïn quan àïën ÀNN àaä vaâ àang àûúåc nhû nhûäng ngûúâi dên söëng trong vuâng ÀNN laåi
giaãng daåy úã caác trûúâng àaåi hoåc (Àaåi hoåc Quöëc gia chûa hiïíu biïët vïì ÀNN. Hoå laâ nhûäng ngûúâi trûåc
Haâ Nöåi, Àaåi hoåc Cêìn Thú...). Tuy nhiïn, hiïån taåi tiïëp sûã duång caác saãn phêím cuãa ÀNN vaâ coá vai troâ
chûa coá trûúâng àaåi hoåc naâo úã Viïåt Nam coá chûúng rêët quan troång trong viïåc baão töìn vaâ phaát triïín bïìn
trònh àaâo taåo àaåi hoåc, thaåc syä, tiïën syä vïì ÀNN. Hêìu vûäng ÀNN.
hïët caác chuyïn gia vïì ÀNN cuãa Viïåt Nam hiïån nay
àûúåc àaâo taåo tûâ nûúác ngoaâi hoùåc thöng qua möåt
quaá trònh laâm viïåc trong caác dûå aán do nûúác ngoaâi 3.5. Nhûäng thaânh tûåu, thaách thûác
taâi trúå. Do àoá, viïåc àaâo taåo chñnh thöëng seä laâ giaãi liïn quan àïën quaãn lyá àêët ngêåp
phaáp quan troång àïí phaát triïín nguöìn nhên lûåc cho
nûúác Viïåt Nam
viïåc quaãn lyá ÀNN.
3.5.1. Nhûäng thaânh tûåu
3.4.2. Xu hûúáng vïì nhêån thûác, hiïíu biïët Coá thïí ruát ra möåt söë thaânh tûåu vïì quaãn lyá ÀNN
vïì àêët ngêåp nûúác nhû sau:
Trûúác nùm 1989, úã Viïåt Nam nhûäng hiïíu biïët vïì • Chñnh phuã Viïåt Nam àaä coá möåt söë chñnh
ÀNN coân rêët haån chïë. Tûâ nùm 1990, caác töí chûác saách phuâ húåp nhùçm tûâng bûúác nêng cao
quöëc tïë quan têm giuáp àúä Viïåt Nam nhiïìu hún hiïåu quaã cuãa viïåc baão töìn, sûã duång vaâ quaãn
trong viïåc thûåc hiïån caác dûå aán vïì ÀNN hoùåc liïn lyá bïìn vûäng ÀNN.
quan àïën ÀNN, do àoá caác chuyïn gia cuãa Viïåt • Hïå thöëng caác vùn baãn quy àõnh vïì cú cêëu töí
Nam khi tham gia caác dûå aán naây àaä coá àiïìu kiïån chûác, chûác nùng, nhiïåm vuå, quyïìn haån cuãa
tiïëp cêån vúái vêën àïì ÀNN vaâ àaä tiïëp thu àûúåc hïå thöëng quaãn lyá ÀNN úã Trung ûúng àaä
nhûäng kiïën thûác vaâ kinh nghiïåm. Thúâi gian naây, àûúåc ban haânh khaá nhiïìu vaâ ngaây caâng
Cuåc Baão vïå Möi trûúâng cuäng bùæt àêìu trúã thaânh möåt hoaân thiïån. Àùåc biïåt, sau khi Luêåt töí chûác
àêìu möëi vïì ÀNN cuãa Viïåt Nam. Nùm 1990, cuöën Chñnh phuã (2001) vaâ Nghõ àõnh söë
saách "Baão vïå àêët ngêåp nûúác" cuãa Patrik J. Dugan 91/2002/NÀ-CP ngaây 11/11/2002 cuãa
àûúåc Cuåc Baão vïå Möi trûúâng dõch sang tiïëng Viïåt, Chñnh phuã quy àõnh chûác nùng, nhiïåm vuå,
giuáp cho nhiïìu ngûúâi nêng cao hiïíu biïët vïì ÀNN. quyïìn haån, múã röång chûác nùng quaãn lyá àöëi
Cuäng trong giai àoaån naây, Lï Diïn Dûåc àaä cöng böë vúái caác taâi nguyïn àêët, taâi nguyïn nûúác vaâ
cuöën saách vïì "Kiïím kï àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam", cú cêëu töí chûác cuãa Böå Taâi nguyïn vaâ Möi
29
trûúâng àûúåc ban haânh, cú súã phaáp lyá àïí xêy khön kheáo vaâ phaát triïín bïìn vûäng ÀNN; thiïëu
dûång hïå thöëng cú quan quaãn lyá Nhaâ nûúác vïì nhûäng quy àõnh cuå thïí vaâ roä raâng vïì hïå thöëng
ÀNN àûúåc hoaân thiïån thïm möåt bûúác. Nghõ quaãn lyá nhaâ nûúác; thiïëu sûå thöëng nhêët vïì cú chïë
àõnh söë 109/2003/NÀ-CP ngaây 23/9/2003 phöëi húåp giûäa caác böå, ban ngaânh, àõa phûúng trong
cuãa Chñnh phuã àaä thïí chïë hoáa sûå quaãn lyá caác hoaåt àöång liïn quan àïën ÀNN vaâ thiïëu caác chïë
nhaâ nûúác vïì ÀNN thöng qua sûå phên cöng taâi àïí thi haânh. Nhûäng quy àõnh àiïìu chónh trûåc
traách nhiïåm cho caác Böå vaâ caác Tónh. tiïëp hoaåt àöång quaãn lyá vaâ baão töìn ÀNN chuã yïëu
• Ngaây caâng nhiïìu töí chûác, cú quan tham gia do Böå vaâ caác àõa phûúng ban haânh, coân thiïëu caác
vaâo quaãn lyá vaâ baão töìn ÀNN. Dûúái sûå chó vùn baãn mang tñnh phaáp lyá cao nhû Nghõ àõnh cuãa
àaåo têåp trung cuãa Chñnh phuã, caác cú quan böå Chñnh phuã. Hiïån nay, múái chó coá Nghõ àõnh
vaâ ngang böå thuöåc Chñnh phuã maâ àêìu möëi laâ 109/2003/NÀ-CP cuãa Chñnh phuã ban haânh laâ vùn
Böå Khoa hoåc Cöng nghïå vaâ Möi trûúâng (nay baãn coá giaá trõ phaáp lyá cao nhêët liïn quan trûåc tiïëp
laâ Böå Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng) àaä bûúác àïën phên cöng traách nhiïåm quaãn lyá ÀNN.
àêìu thûåc hiïån töët cöng taác àiïìu phöëi caác vêën
Caác vùn baãn do Uyã ban Nhên dên caác àõa phûúng
àïì liïn quan àïën ÀNN, nhû viïåc phöëi kïët
ban haânh coân nùång nïì vïì biïån phaáp haânh chñnh,
húåp giûäa Böå Khoa hoåc, Cöng nghïå vaâ Möi
thiïëu caác chïë taâi huy àöång sûå tham gia cuãa cöång
trûúâng, Böå Nöng nghiïåp vaâ Phaát triïín Nöng
àöìng trong khai thaác ÀNN. Do àoá, caác vùn baãn
thön trong viïåc quaãn lyá caác khu BTTN ÀNN.
Àiïìu àoá cuâng vúái viïåc hoaân thiïån cú cêëu phaáp luêåt chûa àaáp ûáng yïu cêìu cuãa viïåc baão töìn
quaãn lyá taâi nguyïn vaâ möi trûúâng vaâ quaá vaâ phaát triïín bïìn vûäng ÀNN.
trònh xêy dûång chñnh saách vïì baão töìn ÀNN Hïå thöëng chñnh saách vaâ phaáp luêåt àïí quaãn lyá ÀNN
laâ möåt baão àaãm cho viïåc tham gia vaâ thûåc coân thiïëu àöìng böå vaâ chûa hoaân thiïån. Caác àiïìu
hiïån töët caác cam kïët quöëc tïë liïn quan àïën khoaãn qui àõnh phaáp lyá coá liïn quan àïën ÀNN bõ
ÀNN. phên taán, chöìng cheáo trong nhiïìu vùn baãn quy
• Caác thïí chïë quaãn lyá nhaâ nûúác cêëp àõa phaåm phaáp luêåt khaác nhau, thiïëu cuå thïí, chûa àaãm
phûúng àaä àûúåc töí chûác trïn nguyïn tùæc baão àûúåc tñnh khoa hoåc vaâ àöìng böå, chûa tñnh hïët
“song truâng trûåc thuöåc” (trûåc thuöåc caác cú caác yïëu töë kinh tïë - xaä höåi nïn rêët khoá thûåc thi hoùåc
quan chuyïn ngaânh trung ûúng vaâ UÃy ban thûåc thi keám hiïåu quaã.
Nhên dên tónh), thûåc hiïån cöng taác quaãn lyá
Nhiïìu thuêåt ngûä vaâ khaái niïåm liïn quan àïën ÀNN
ÀNN úã möåt söë núi àaåt hiïåu quaã töët.
àaä khöng àûúåc quy àõnh thöëng nhêët vaâ giaãi thñch
• Nguöìn àêìu tû cuãa chñnh phuã vaâ sûå höî trúå
roä raâng trong caác vùn baãn phaáp luêåt vaâ chñnh saách
cuãa caác töí chûác quöëc tïë trong baão töìn vaâ
cuãa Viïåt Nam. Caác vùn baãn phaáp luêåt liïn quan
phaát triïín bïìn vûäng ÀNN ngaây caâng tùng.
chûa bao quaát toaân diïån caác vêën àïì àùåt ra àöëi vúái
Söë lûúång dûå aán trong nûúác vaâ höî trúå quöëc tïë
quaãn lyá vaâ baão töìn ÀNN, múái chó àïì cêåp àïën phên
liïn quan ÀNN ngaây caâng nhiïìu vaâ phaát
haång vaâ phên cêëp quaãn lyá caác khu ÀNN (VQG,
huy hiïåu quaã tñch cûåc. Mùåc duâ viïåc quaãn lyá
khu BTTN ÀNN); caác khña caånh kinh tïë (luêåt thuãy
vaâ hiïåu quaã cuãa möåt söë dûå aán chûa töët.
saãn, hay trong caác vùn baãn phaáp luêåt cuãa àõa
• Chñnh phuã Viïåt Nam àaä phï duyïåt hïå thöëng
phûúng); caác giaãi phaáp baão vïå nhû xûã lyá vi phaåm,
caác khu rûâng àùåc duång quöëc gia, trong àoá coá
nghiïm cêëm viïåc sûã duång caác phûúng tiïån huyã diïåt
caác khu laâ ÀNN, àöìng thúâi phï duyïåt hïå
àïí khai thaác nguöìn taâi nguyïn sinh vêåt; möåt söë
thöëng caác khu baão töìn biïín, taác duång töët àïí
hoaåt àöång baão töìn, àùåc biïåt laâ vúái loaâi chim nûúác,
baão töìn caác chûác nùng, giaá trõ vaâ ÀDSH ÀNN.
núi möi trûúâng söëng cuãa chuáng chñnh laâ ÀNN
nhûng ñt chuá yá àïën hoaåt àöång phaát triïín. Mûác phaåt
3.5.2. Möåt söë töìn taåi, thaách thûác trong tiïìn coân quaá thêëp, chûa kõp thúâi chónh lyá theo tònh
quaãn lyá àêët ngêåp nûúác hònh kinh tïë xaä höåi hiïån nay, vò vêåy hiïåu quaã xûã lyá
khöng cao, khöng àaãm baão àûúåc tñnh rùn àe, giaáo
a. Vïì hïå thöëng luêåt phaáp duåc nhûäng ngûúâi coá haânh vi vi phaåm. Caác chïë taâi
Viïåt Nam chûa coá luêåt riïng vïì ÀNN, coân thiïëu caác aáp duång àöëi vúái caác haânh vi vi phaåm caác quy àõnh
quy àõnh, phaáp luêåt vïì quaãn lyá, baão töìn, sûã duång vïì baão töìn ÀDSH coân nhiïìu àiïím bêët húåp lyá.
30
Hiïån chûa coá chñnh saách thöëng nhêët vaâ roä raâng vïì Hiïån nay, quaãn lyá ÀNN úã Viïåt Nam coân mang tñnh
viïåc baão vïå, múã röång hay thu heåp caác vuâng ÀNN àún ngaânh, chöìng cheáo, thiïëu phöëi húåp, thiïëu têåp
cuäng nhû thu huát cöång àöìng vaâo quaãn lyá ÀNN. Do trung, chûác nùng quaãn lyá ÀNN chûa àûúåc phên
chûa nhêån thûác àuáng vïì têìm quan troång vaâ giaá trõ àõnh roä.
ÀNN, nhiïìu vuâng ÀNN coân bõ coi laâ àêët hoang Caác chñnh saách vïì quaãn lyá ÀNN thûúâng khöng
hoaá nhû möåt phêìn àêët úã vuâng cûãa söng ven biïín. nhêët quaán, thiïëu tñnh hïå thöëng vaâ thûúâng bõ thay
Caác chñnh saách khöng húåp lyá vïì chuyïín àöíi muåc àöíi theo thúâi gian nïn àaä gêy ra nhûäng taác àöång
àñch sûã duång àêët nhû chuyïín tûâ ÀNN tûå nhiïn xêëu nhû gêy suy thoaái, mêët maát ÀDSH, ö nhiïîm
sang ÀNN nhên taåo (höì chûáa, àêìm nuöi tröìng möi trûúâng. Möåt vñ duå laâ, viïåc chuyïín àöíi sûã duång
thuãy saãn, ruöång luáa), hoùåc ÀNN thaânh khu àêët úã, ÀNN 5 lêìn tûâ nùm 1975 àïën 1985 taåi Àêìm Àöi àaä
àö thõ, khu cöng nghiïåp, hoùåc thiïëu caác quy àõnh laâm mêët ài nhiïìu taâi nguyïn thiïn nhiïn.
phaáp luêåt vïì quy hoaåch, sûã duång khön kheáo ÀNN
Thiïëu quy hoaåch töíng thïí quaãn lyá ÀNN, caác quy
dêîn àïën ö nhiïîm, suy thoaái möi trûúâng, taâi
hoaåch cuå thïí hoùåc coân thiïëu hoùåc khöng phuâ húåp
nguyïn, ÀDSH.
vúái àiïìu kiïån tûå nhiïn, kinh tïë - xaä höåi cuãa tûâng
Viïåt Nam àaä phaát triïín hïå thöëng caác vùn baãn phaáp vuâng. Àiïìu àoá àaä gêy ra xung àöåt möi trûúâng
luêåt vaâ caác chñnh saách thûåc thi nhiïåm vuå quöëc tïë trong viïåc sûã duång ÀNN, laâm suy thoaái taâi
theo quy àõnh cuãa Cöng ûúác Ramsar vaâ caác cöng nguyïn. Caác quy hoaåch quaãn lyá laänh thöí, phaát
ûúác, hiïåp ûúác khaác coá liïn quan àïën baão töìn vaâ triïín kinh tïë, giao thöng, höì chûáa, thuãy lúåi, thuãy
phaát triïín bïìn vûäng caác vuâng ÀNN, nhûng nhûäng àiïån, du lõch laâm thay àöíi hoùåc gêy trúã ngaåi cho
vùn baãn naây vêîn chûa àaáp ûáng yïu cêìu cuãa Cöng viïåc quaãn lyá ÀNN.
ûúác Ramsar vïì sûã duång khön kheáo ÀNN. Tñnh Viïåc quaãn lyá theo mïånh lïånh haânh chñnh tûâ trïn
hiïåu quaã cuãa viïåc thûåc thi caác nhiïåm vuå quöëc tïë xuöëng thûúâng khoá huy àöång vaâ khuyïën khñch
quy àõnh trong caác hiïåp ûúác quöëc tïë àûúåc àaánh giaá àûúåc sûå tham gia vaâ quyïìn tûå chuã cuãa cöång àöìng.
thöng qua viïåc xêy dûång vaâ thûåc thi caác vùn baãn
Thiïëu cú súã dûä liïåu ÀNN Viïåt Nam àöìng böå, hïå
phaáp luêåt vaâ caác chñnh saách vïì quaãn lyá vaâ baão töìn
thöëng, àöå tin cêåy cao, dïî cêåp nhêåt vaâ sûã duång.
caác vuâng ÀNN.
Caác vuâng ÀNN coá giaá trõ cao vêîn chûa àûúåc quy
Viïåc aáp àùåt Luêåt Baão vïå vaâ phaát triïín Rûâng vaâ caác hoaåch baão töìn vaâ quaãn lyá coá hiïåu quaã. Theo thöëng
qui àõnh cuãa baão töìn hïå thöëng Rûâng àùåc duång vaâo kï cuãa Cuåc Baão vïå Möi trûúâng nùm 2001, "Caác
qui hoaåch, quaãn lyá, baão töìn ÀNN laâm phaát sinh vuâng àêët ngêåp nûúác coá giaá trõ àa daång sinh hoåc vaâ
möåt söë bêët cêåp. Möåt mùåt khaác, Luêåt thuãy saãn möi trûúâng cao", nhiïìu vuâng ÀNN chûa coá chñnh
khöng coá chöî àûáng thûåc sûå thñch húåp vaâ khaã thi úã saách quaãn lyá, baão töìn phuâ húåp nhû Höì Chûã (Phuá
vuâng loäi cuãa caác khu baão töìn, viïåc sûã duång khön Thoå), Höì Cêëm Sún (Bùæc Giang), vuâng cûãa söng
kheáo ÀNN theo khuyïën khñch cuãa Cöng ûúác Thaái Bònh (huyïån Tiïn Laäng - Haãi Phoâng), Höì Nuái
Ramsar chûa àûúåc thïí chïë hoáa. Cöëc, Höì Ba Bïí, Höì Hoaâ Bònh, Àêìm Cêìu Hai (Thûâa
Thiïn Huïë), Àêìm Traâ ÖÍ, Àêìm Àïì Gi (Bònh Àõnh),
b. Vïì quaãn lyá àêët ngêåp nûúác Höì Nuái Möåt (Bònh Àõnh), Höì Lùk, Biïín Höì (Têy
Möåt trong nhûäng thaách thûác rêët to lúán àöëi vúái quaãn Nguyïn), Höì Àankia (Lêm Àöìng), Höì Àa Nhim,
lyá, baão töìn vaâ phaát triïín bïìn vûäng ÀNN laâ sûå gia Höì Dêìu Tiïëng (TP Höì Chñ Minh).
tùng dên söë (khoaãng 1,32%/nùm), mêåt àöå dên söë úã Àêìu tû nguöìn lûåc cho viïåc baão töìn vaâ phaát triïín bïìn
nhiïìu vuâng ÀNN rêët cao (vñ duå 276 ngûúâi/km2 úã vûäng ÀNN chûa tûúng xûáng vúái tiïìm nùng vaâ giaá
caác huyïån ven biïín), tyã lïå àö thõ hoáa nhanh (àïën trõ cuãa noá. Nguöìn vöën àêìu tû cho àaâo taåo nhên lûåc,
nùm 2010 khoaãng 33%) maâ khöng àûúåc kiïím soaát nghiïn cûáu khoa hoåc, xêy dûång caác mö hònh phaát
húåp lyá. triïín bïìn vûäng ÀNN, cho viïåc baão töìn, baão vïå möi
Caác nhaâ quaãn lyá vaâ nhûäng ngûúâi àûúåc hûúãng trûúâng vaâ taâi nguyïn vuâng ÀNN coân úã mûác thêëp,
quyïìn lúåi chûa hiïíu biïët àêìy àuã, thêëu àaáo vïì chûác khöng húåp lyá, thiïëu cên àöëi.
nùng vaâ giaá trõ cuãa ÀNN àöëi vúái kinh tïë, xaä höåi, sinh Viïåc nghiïn cûáu vaâ àiïìu tra töíng húåp vïì ÀNN chûa
thaái, têìm quan troång cuãa quaãn lyá, baão töìn dêîn àïën àêìy àuã, thiïëu àöìng böå vaâ tñnh hïå thöëng. Àöåi nguä
viïåc sûã duång vaâ ra quyïët àõnh liïn quan trûåc tiïëp nhûäng ngûúâi nghiïn cûáu vaâ àiïìu tra töíng húåp vïì
àïën ÀNN coân thiïëu tñnh thûåc tiïîn vaâ tñnh khaã thi. ÀNN chûa àûúåc chuá troång böìi dûúäng vaâ àaâo taåo.
31
Caác phûúng phaáp nghiïn cûáu hiïån àaåi chûa àûúåc Cêìn coá caác chñnh saách nêng cao nùng lûåc cuãa caác cú
quan têm àuáng mûác àïí caãi tiïën, vêån duång vaâo thûåc quan quaãn lyá ÀNN thöng qua phaát triïín vaâ cuãng
tiïîn Viïåt Nam. Chûa coá àûúåc cú súã dûä liïåu àêìy àuã cöë vûäng chùæc cú cêëu töí chûác, àaâo taåo àöåi nguä caán
vïì ÀNN, kiïím kï vaâ àaánh giaá àaáp ûáng àûúåc yïu böå, hiïån àaåi hoáa cú súã vêåt chêët vaâ phûúng phaáp
cêìu phaát triïín bïìn vûäng cuäng nhû quaãn lyá vaâ baão quaãn lyá.
töìn ÀNN.
Xêy dûång vaâ phaát triïín hïå thöëng caác khu baão töìn
Nhêån thûác vaâ kiïën thûác vïì quaãn lyá vaâ baão töìn ÀNN cuâng vúái viïåc xem xeát àaánh giaá sûå quaãn lyá,
ÀNN coân thêëp, sûå hiïíu biïët vïì chûác nùng, giaá trõ vaâ kïë hoaåch haânh àöång úã caác cêëp, khuyïën caáo nhûäng
têìm quan troång cuãa ÀNN coân haån chïë. Cöng taác vuâng ÀNN quan troång maâ hiïån taåi vêîn chûa coá sûå
tuyïn truyïìn, nêng cao nhêån thûác vïì ÀNN chûa quaãn lyá, xêy dûång quy hoaåch töíng thïí vïì sûã duång
àûúåc chuá troång, chûa phuâ húåp vúái tûâng àöëi tûúång bïìn vûäng ÀNN.
khaác nhau. ÀNN chûa àûúåc àïì cêåp trong caác
Thiïët lêåp mö hònh quaãn lyá caác khu baão töìn ÀNN
chûúng trònh giaáo duåc möi trûúâng.
tûúng ûáng vúái àiïìu kiïån thûåc tïë cuãa Viïåt Nam.
Nêng cao nùng lûåc chuyïn mön, cuãng cöë, hoaân
3.5.3. Möåt söë àïì xuêët vïì quaãn lyá àêët thiïån cú cêëu töí chûác quaãn lyá úã nhûäng khu baão töìn
ngêåp nûúác úã Viïåt Nam ÀNN àaä àûúåc thaânh lêåp.
a. Xêy dûång vaâ thûåc hiïån chiïën lûúåc quöëc gia vïì c. Thûåc thi caác biïån phaáp höî trúå cho viïåc quaãn lyá
baão töìn vaâ phaát triïín bïìn vûäng àêët ngêåp nûúác àêët ngêåp nûúác
Möåt Chiïën lûúåc quöëc gia vïì baão töìn vaâ phaát triïín Àaâo taåo nguöìn nhên lûåc àaáp ûáng yïu cêìu cuãa baão
bïìn vûäng ÀNN àaáp ûáng lúåi ñch quöëc gia vaâ nêng töìn, sûã duång khön kheáo, phaát triïín bïìn vûäng
cao àúâi söëng cho cöång àöìng nhên dên caác àõa ÀNN, tuyïn truyïìn, giaáo duåc cung cêëp cho ngûúâi
phûúng cêìn àûúåc xêy dûång vaâ triïín khai mang dên nhûäng thöng tin, kiïën thûác vïì chûác nùng, giaá
tñnh thöëng nhêët trïn toaân laänh thöí. Àöìng thúâi tuyâ trõ cuãa ÀNN, vïì kyä nùng baão töìn vaâ sûã duång bïìn
theo tñnh àùåc thuâ maâ tûâng vuâng sinh thaái, tûâng tónh vûäng ÀNN; tùng cûúâng caác chñnh saách khuyïën
nïn coá riïng möåt kïë hoaåch haânh àöång cuå thïí phuâ khñch, höî trúå nhùçm àaãm baão cuöåc söëng cho nhên
húåp vaâ coá tñnh khaã thi cao. dên àõa phûúng, taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi cho sûå
tham gia cuãa cöång àöìng vaâo viïåc quaãn lyá coá hiïåu
b. Nêng cao hiïåu quaã vaâ hiïåu lûåc cuãa hïå thöëng quaã vaâ sûã duång bïìn vûäng ÀNN theo nhû nöåi dung
thïí chïë quaãn lyá vïì àêët ngêåp nûúác cuãa Cöng ûúác Ramsar; höî trúå taâi chñnh cho caác hoaåt
Thïí chïë, phaáp luêåt, cú chïë quaãn lyá ÀNN àûúåc xêy àöång sûã duång bïìn vûäng ÀNN; xêy dûång, thaânh
dûång mang tñnh hïå thöëng àöìng böå úã têët caã caác cêëp. lêåp quyä baão töìn ÀNN. Caác nguöìn thu seä àûúåc lêëy
tûâ thuïë nöng nghiïåp, lúåi nhuêån tûâ du lõch, du lõch
Uyã ban Àiïìu phöëi Quöëc gia vïì ÀNN cêìn àûúåc sinh thaái vaâ caác dõch vuå khaác liïn quan àïën ÀNN.
thaânh lêåp vaâ hoaåt àöång dûúái sûå chó àaåo trûåc tiïëp
cuãa phoá Thuã tûúáng Chñnh phuã. Uyã ban Àiïìu phöëi Àêíy maånh nghiïn cuáu khoa hoåc, kiïím kï, quan
laâ cú quan liïn ngaânh chõu traách nhiïåm àiïìu haânh trùæc ÀNN trong phaåm vi toaân quöëc, tuâng vuâng
phöëi húåp caác cú quan chuã quaãn liïn quan àïën ÀNN sinh thaái vaâ caác khu ÀNN coá giaá trõ cao vïì ÀDSH
nhû Böå Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng, Böå Nöng nghiïåp vaâ möi trûúâng, àùåc biïåt laâ caác khu ÀNN coá têìm
vaâ Phaát triïín Nöng thön, Böå Thuãy saãn, Böå Giao quan troång quöëc tïë, quöëc gia.
thöng vêån taãi, Böå Vùn hoáa Thöng tin, Böå Kïë hoaåch
d. Phaát triïín caác biïån phaáp quaãn lyá, baão töìn vaâ
vaâ Àêìu tû, Böå Taâi chñnh, Böå Tû phaáp, Böå Giaáo duåc
sûã duång àêët ngêåp nûúác
vaâ Àaâo taåo cuâng caác cú quan ban ngaânh khaác coá liïn
quan. Höåi àöìng chuyïn gia tû vêën seä àûúåc thaânh Xêy dûång, ban haânh hïå thöëng tiïu chñ, baãng phên
lêåp àïí höî trúå cho hoaåt àöång cuãa Uyã ban Àiïìu phöëi. loaåi vïì ÀNN. Thiïët lêåp cú chïë quaãn lyá vaâ haânh
Caác böå phêån quaãn lyá chuyïn traách ÀNN thuöåc caác àöång cho viïåc baão töìn caác vuâng ÀNN coá giaá trõ cao;
böå ban ngaânh coá liïn quan cêìn àûúåc giao traách töí chûác triïín khai thûåc hiïån caác chñnh saách, caác
nhiïåm vaâ phên quyïìn roä rïåt. Àùåc biïåt, cêìn chuá yá túái hoaåt àöång vïì baão töìn vaâ sûã duång bïìn vûäng caác
viïåc cuãng cöë caác cú quan vaâ uyã ban cêëp huyïån, xaä vuâng ÀNN. Lêåp kïë hoaåch taái thiïët, phuåc höìi caác
tham gia quaãn lyá trûåc tiïëp caác vuâng ÀNN. vuâng ÀNN vaâ coá chñnh saách ûu àaäi cho baão vïå vaâ
32
caãi thiïån nguöìn nûúác saåch cêìn coá chñnh saách phaát töíng thïí baão töìn vaâ phaát triïín bïìn vûäng ÀNN cêëp
triïín caác mö hònh sûã duång khön kheáo ÀNN nhû quöëc gia (tûúng thñch vúái baãn àöì ÀNN tyã lïå
nuöi tröìng thuãy sinh thaái vaâ caác mö hònh thên 1:1.000.000) vaâ cêëp vuâng sinh thaái theo hïå thöëng
thiïån vúái möi trûúâng; thûåc hiïån nghiïm tuác caác quy phên loaåi ÀNN.
àõnh vïì baão töìn vaâ sûã duång bïìn vûäng ÀNN, thûåc
hiïån caác biïån phaáp xûã phaåt vaâ truy cûáu traách f. Xêy dûång vaâ thûåc hiïån quy chïë quaãn lyá taâi
nhiïåm hònh sûå àöëi vúái caác vi phaåm, àöëi vúái baão töìn nguyïn ÀNN
ÀNN, xêy duång vaâ cêåp nhêåt thûúâng xuyïn hïå cú súã Xêy dûång quy chïë quaãn lyá coá yá nghôa quyïët àõnh,
dûä liïåu quöëc gia vaâ trang web vïì ÀNN Viïåt Nam, mang tñnh chiïën lûúåc trong cöng taác quaãn lyá thuãy
nghiïn cûáu phaát triïín caác phûúng phaáp tiïn tiïën àïí saãn cuãa caác vuâng ÀNN. Nöåi dung cuãa quy chïë naây
quaãn lyá ÀNN nhû tiïëp cêån sinh thaái, àöìng quaãn lyá, bao göìm möåt söë vêën àïì chuã yïëu sau: àiïìu chónh
quaãn lyá liïn ngaânh, quaãn lyá dûåa vaâo cöång àöìng. quan hïå cöng taác giûäa caác chuã thïí quaãn lyá; phên
phöëi ngên saách trong quaãn lyá nguöìn lúåi thuãy saãn
e. Quy hoaåch baão töìn vaâ sûã duång bïìn vûäng àa
vaâ taâi nguyïn ÀNN; caác hoaåt àöång nghïì caá (bao
daång sinh hoåc vuâng cûãa söng, ven biïín
göìm àaánh bùæt, nuöi tröìng thuãy saãn, nghiïn cûáu
Xêy dûång baãn àöì ÀNN Viïåt Nam theo caác tyã lïå nguöìn lúåi thuãy saãn) theo Phaáp lïånh baão vïå nguöìn
khaác nhau (1:1.000.000 cho toaân laänh thöí; 1:250.000 lúåi thuãy saãn àïìu phaãi tiïën haânh xin cêëp giêëy pheáp
cho caác vuâng sinh thaái; 1:100.000 cho möîi tónh vaâ 1: hoaåt àöång taåi Chi cuåc baão vïå Nguöìn lúåi thuãy saãn
10.000 - 1: 25.000 cho tuâng khu ÀNN), quy hoaåch cêëp tónh.
33
4. Kïët luêån
4.1. ÀNN Viïåt Nam rêët àa daång vaâ phong phuá vïì san hö, baäi triïìu lêìy, rûâng traâm, höì tûå nhiïn
kiïíu loaåi phên böë röång khùæp caác vuâng sinh giaãm ài ngaây caâng maånh.
thaái, coá giaá trõ vaâ vai troâ to lúán àöëi vúái phaát
b. Vai troâ, giaá trõ sûã duång ÀNN àöëi vúái phaát
triïín kinh tïë - xaä höåi, baão vïå àêët nûúác, xoáa àoái
triïín kinh tïë, xaä höåi, baão vïå möi trûúâng, haån
giaãm ngheâo, duy trò vaâ phaát triïín vùn hoáa, haån
chïë tai biïën cuãa ÀNN ngaây caâng tùng.
chïë tai biïën, baão vïå möi trûúâng, duy trò vaâ phaát
triïín ÀDSH. c. Chêët lûúång möi trûúâng vaâ hïå sinh thaái ÀNN
ven àö thõ, khu cöng nghiïåp, vuâng nuöi
4.2. ÀNN Viïåt Nam laâ nhûäng hïå sinh thaái rêët nhaåy
tröìng thuãy saãn vaâ saãn xuêët luáa nûúác, rûâng
caãm, keám thñch nghi vúái nhûäng thay àöíi àöåt
ngêåp mùån, thaãm coã biïín, raån san hö,... bõ suy
ngöåt, dïî mêët cên bùçng. ÀNN Viïåt Nam àaä vaâ
thoaái ngaây caâng maånh, ÀDSH caác vuâng
àang bõ suy thoaái (möi trûúâng söëng, núi di cû
ÀNN coá xu hûúáng suy giaãm.
cuãa nhiïìu loaâi sinh vêåt bõ phaá huyã, bõ ö nhiïîm,
ÀDSH vaâ caác nguöìn taâi nguyïn ÀNN bõ suy d. Caác àe doåa àöëi vúái ÀNN coá xu hûúáng gia
giaãm nghiïm troång). tùng: thiïn tai, chiïën tranh, sûác eáp dên söë,
khai thaác quaá mûác vaâ bêët húåp lyá, bêët cêåp vïì
4.3. Nhûäng thaách thûác chuã yïëu àöëi vúái ÀNN Viïåt phûúng thûác, cú chïë, böå maáy quaãn lyá, thiïëu
Nam laâ: dên söë gia tùng quaá nhanh, phûúng sûå kïët húåp giûäa chiïën lûúåc phaát triïín kinh tïë
thûác vaâ têåp quaán laåc hêåu, sûå ngheâo àoái taåi caác vúái baão vïå taâi nguyïn, möi trûúâng, ÀNN.
vuâng ÀNN vaâ vuâng xung quanh; hïå thöëng
chñnh saách vaâ phaáp luêåt àïí quaãn lyá ÀNN coân e. Nhêån thûác vïì chûác nùng, giaá trõ, vïì baão töìn
thiïëu àöìng böå vaâ chûa hoaân thiïån; viïåc quaãn lyá ÀNN ngaây caâng àûúåc nêng lïn nhûng coân
thiïëu thöëng nhêët, thiïëu phöëi húåp vaâ thiïëu tñnh xa múái àaáp ûáng àûúåc yïu cêìu cuãa sûã duång
liïn ngaânh; khai thaác, sûã duång vaâ baão töìn khön kheáo vaâ phaát triïín bïìn vûäng ÀNN.
ÀNN chûa húåp lyá; nguöìn vöën àêìu tû cho àaâo f. Caách tiïëp cêån, cöng cuå quaãn lyá ÀNN ngaây
taåo nhên lûåc, nghiïn cûáu khoa hoåc, xêy dûång caâng hiïån àaåi, khoa hoåc, àa daång hún. Söë
caác mö hònh phaát triïín bïìn vûäng ÀNN, cho lûúång caác vùn baãn phaáp luêåt liïn quan túái
viïåc baão töìn, baão vïå möi trûúâng vaâ taâi nguyïn ÀNN, söë lûúång cú quan, böå phêån quaãn lyá
vuâng ÀNN coân úã mûác thêëp, khöng húåp lyá, ÀNN ngaây caâng tùng, nhûng sûå phöëi húåp,
thiïëu cên àöëi; chûa coá àûúåc cú súã dûä liïåu àêìy hiïåu lûåc, tñnh hiïåu quaã, taác àöång tñch cûåc cuãa
àuã vïì ÀNN, àaáp ûáng àûúåc yïu cêìu phaát triïín hïå thöëng thïí chïë, quaãn lyá khöng tùng tûúng
bïìn vûäng cuäng nhû quaãn lyá vaâ baão töìn ÀNN; ûáng vaâ coân khiïm töën.
nhêån thûác vaâ kiïën thûác vïì quaãn lyá vaâ baão töìn
g. Söë lûúång caác àïì taâi, dûå aán, cöng trònh khoa
ÀNN coân thêëp; caác quaá trònh tûå nhiïn nhû xoái
hoåc liïn quan túái ÀNN tùng maånh, tiïìm lûåc
lúã, baäo luä, chaáy rûâng, mùån hoáa, ngoåt hoáa vaâ do
khoa hoåc (söë lûúång cú quan, söë lûúång caán
taác àöång cuãa toaân cêìu hoáa, biïën àöång möi
böå, trang thiïët bõ,...), nghiïn cûáu vïì ÀNN
trûúâng toaân cêìu.
tùng lïn nhûng kïët quaã nghiïn cûáu khoa
4.4. ÀNN Viïåt Nam àaä vaâ àang traãi qua biïën àöíi hoåc vïì ÀNN chûa àûúåc sûã duång vaâ phaát
khaá maånh theo caác xu thïë sau àêy: huy hiïåu quaã.
a. Söë lûúång kiïíu loaåi vaâ diïån tñch ÀNN nhên h. Cöng taác tuyïn truyïìn giaáo duåc vïì ÀNN
taåo (höì thuãy àiïån, thuãy lúåi, àêìm nuöi thuãy ngaây caâng àûúåc chuá yá, nhûng cöng taác àaâo
saãn, ruöång luáa, vuâng xûã lyá nûúác thaãi...) tùng taåo chñnh quy vïì ÀNN chûa àûúåc quan têm
lïn, nhûng diïån tñch caác kiïíu ÀNN tûå nhiïn, àuáng mûác, chûa àaáp ûáng àûúåc yïu cêìu vïì
àùåc biïåt laâ rûâng ngêåp mùån, thaãm coã biïín, raån sûã duång, quaãn lyá vaâ baão töìn ÀNN.
35
i. Söë lûúång àïì taâi, dûå aán húåp taác quöëc tïë, söë 4.6. Viïåc súám tham gia Cöng ûúác Ramsar vaâ nhûäng
lûúång caác cú quan nûúác ngoaâi, töí chûác quöëc nöî lûåc àïí thûåc thi traách nhiïåm cuãa möåt nûúác
tïë liïn quan ÀNN maâ Viïåt Nam coá tham gia thaânh viïn Cöng ûúác àaä coá möåt vai troâ rêët to
ngaây caâng tùng vaâ caâng coá taác duång tñch cûåc lúán thuác àêíy viïåc quaãn lyá, baão töìn vaâ phaát triïín
cho viïåc baão töìn, sûã duång, quaãn lyá ÀNN. bïìn vûäng ÀNN úã Viïåt Nam. Tuy nhiïn, viïåc
baão töìn vaâ phaát triïín bïìn vûäng caác hïå sinh thaái
4.5. Baão töìn vaâ phaát triïín bïìn vûäng ÀNN cêìn coá sûå
ÀNN úã Viïåt Nam múái chó laâ bùæt àêìu, rêët cêìn
quan têm, tham gia cuãa caác ngaânh, caác cêëp, cêìn
cêìn sûå höî trúå cuãa caác nhaâ taâi trúå, caác töí chûác
coá möåt chiïën lûúåc quaãn lyá töíng húåp lêu daâi cuâng
quöëc tïë vaâ trong nûúác.
vúái möåt khung phaáp lyá vaâ thïí chïë phuâ húåp.
36
5. Kiïën nghõ
ïí sûã duång húåp lyá, quaãn lyá bïìn vûäng ÀNN, 5.5. Hoaân thiïån hïå thöëng thïí chïë, chñnh saách, böå
À
5.1.
ngùn chùån nhûäng xu thïë biïín àöëi bêët lúåi
àöëi vúái ÀNN cêìn:
Àêíy maånh viïåc thûåc hiïån Nghõ àõnh söë
5.6.
maáy, cú chïë, cöng cuå vaâ phûúng thûác quaãn lyá.
Tùng cûúâng nêng cao nhêån thûác, giaáo duåc,
àaâo taåo vïì ÀNN phuâ húåp vúái àiïìu kiïån Viïåt
109/2003/NÀ-CP cuãa Chñnh phuã vïì baão töìn Nam vaâ àaáp ûáng yïu cêìu höåi nhêåp quöëc tïë.
vaâ phaát triïín bïìn vûäng caác vuâng ÀNN, Kïë
5.7. Àêíy maånh tuyïn truyïìn, giaáo duåc vïì ÀNN,
hoaåch haânh àöång vïì baão töìn vaâ phaát triïín
àaâo taåo nguöìn nhên lûåc, kiïím kï, àiïìu tra
bïìn vûäng ÀNN giai àoaån 2004 - 2010 do Böå
nghiïn cûáu ÀNN, hiïån àaåi hoáa cú súã vêåt chêët
Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng phï duyïåt nùm
phuåc vuå àaâo taåo nghiïn cûáu vaâ quaãn lyá, àaáp
2004.
ûáng yïu cêìu baão töìn vaâ phaát triïín bïìn vûäng
5.2. Xêy dûång, ban haânh hïå thöëng tiïu chñ, baãng ÀNN.
phên loaåi vïì ÀNN, xêy dûång baãn àöì ÀNN
5.8. Àêíy maånh vaâ nêng cao hiïåu quaã húåp taác
toaân laänh thöí vaâ tûâng vuâng sinh thaái úã caác tyã
quöëc tïë vïì baão töìn vaâ phaát triïín bïìn vûäng
lïå khaác nhau. Àêíy maånh nghiïn cûáu ÀNN,
ÀNN.
trong àoá coá nghiïn cûáu vaâ dûå baáo caác xu thïë
biïën àöång ÀNN Viïåt Nam tûâ nùm 1989. 5.9. Xêy dûång hïå cú súã dûä liïåu quöëc gia, trang
web ÀNN Viïåt Nam àaáp ûáng yïu cêìu kiïím
5.3. Xêy dûång vaâ triïín khai chiïën lûúåc quöëc gia
kï, nghiïn cûáu, giaáo duåc, àaâo taåo, quaãn lyá, sûã
vïì baão töìn vaâ phaát triïín bïìn vûäng ÀNN, quy
duång, baão töìn, phaát triïín bïìn vûäng ÀNN.
hoaåch, kïë hoaåch töíng thïí vïì baão töìn vaâ phaát
triïín bïìn vûäng ÀNN. 5.10. Lûåa choån, hoaân têët höì sú vaâ àïì cûã thïm caác
khu Ramsar múái.
5.4. Xêy dûång vaâ triïín khai caác mö hònh sûã duång
khön kheáo ÀNN.
37
Taâi liïåu tham khaão
1. Böå Nöng nghiïåp vaâ Phaát triïín Nöng thön, Viïån Quy hoaåch Rûâng vaâ Phên viïån Quy hoaåch rûâng II,
2004. Hïå thöëng phên loaåi àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam. Thaânh phöë Höì Chñ Minh.
2. Böå Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng, Cuåc Baão vïå Möi trûúâng, 1998. Baáo caáo töíng quaát vïì àêët ngêåp nûúác
Viïåt Nam. Haâ Nöåi.
3. Böå Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng, Cuåc Baão vïå Möi trûúâng, 2001. Caác vuâng àêët ngêåp nûúác coá giaá trõ àa
daång sinh hoåc vaâ möi trûúâng Viïåt Nam. Haâ Nöåi.
4. Böå Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng, 2003. Baão töìn vaâ phaát triïín bïìn vûäng àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam. IUCN,
Haâ Nöåi.
5. Cöng ûúác Ramsar, 1971. Cöng ûúác Ramsar vïì àêët ngêåp nûúác. Iran.
6. Cuåc Baão vïå Möi trûúâng, 2001. Chiïën lûúåc baão vïå möi trûúâng quöëc gia 2001-2010.
7. Cuåc Baão vïå Möi trûúâng - Böå Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng, (2002A). Àïì taâi “Àaánh giaá caác khña caånh vïì
vùn hoaá xaä höåi cuãa viïåc sûã duång àêët ngêåp nûúác úã Viïåt Nam”. Dûå aán Xêy dûång chûúng trònh quöëc
gia vïì quaãn lyá vaâ baão töìn àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam, PGS. TS. Phaåm Bònh Quyïìn (chuã trò), tr. 44-48,
Haâ Nöåi, thaáng 12/2002.
8. Cuåc Baão vïå Möi trûúâng, 2003. Taâi liïåu höåi nghõ caác bïn tham gia cöng ûúác Ramsar lêìn thûá 8 (Ramsar
COP8).
9. Luêåt baão vïå vaâ phaát triïín rûâng ngaây 12 thaáng 8 nùm 1991.
10. Luêåt taâi nguyïn nûúác ngaây 20 thaáng 5 nùm 1998.
11. Luêåt àêët àai ngaây 2 thaáng 12 nùm 1998, luêåt sûãa àöíi böí sung möåt söë àiïìu cuãa luêåt àêët àai ngaây 29
thaáng 6 nùm 2001.
12. Nghõ àõnh söë 109/2003/NÀ-CP ngaây 23/9/2003 cuãa Chñnh phuã vïì baão töìn vaâ phaát triïín bïìn vûäng
àêët ngêåp nûúác úã Viïåt Nam.
13. Nguyïîn Àûåc Cûå, 1997. Kiïím kï ÀNN triïìu vuâng ven búâ vaâ àaão Àöng Bùæc Viïåt Nam Taâi nguyïn vaâ
möi trûúâng biïín (têåp IV). NXB KHKT, Haâ Nöåi.
14. Lï Diïn Dûåc, 1998. Baáo caáo töíng quan vïì àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam. Trung têm nghiïn cûáu Taâi
nguyïn vaâ Möi trûúâng, Àaåi hoåc Quöëc gia Haâ Nöåi.
15. Nguyïîn Chu Höìi, Trêìn Àûác Thaånh vaâ nnk, 1998. Tiïën túái quaãn lyá caác àêìm phaá ven búâ miïìn trung
Viïåt Nam. Taâi nguyïn möi trûúâng biïín, NXB Khoa hoåc Kyä thuêåt Haâ Nöåi, tr 96-110.
16. Phan Nguyïn Höìng vaâ nnk, 1998. Xêy dûång chiïën lûúåc quaãn lyá vaâ baão vïå ÀNN Viïåt Nam giai àoaån
1996 - 2000. Haâ Nöåi.
17. Phan Nguyïn Höìng vaâ nnk, 1999. Rûâng ngêåp mùån Viïåt Nam. NXB Nöng nghiïåp.
18. Mai Troång Nhuêån, Àaâo Maånh Tiïën vaâ nnk, 2001. Baáo caáo thuyïët minh baãn àöì hiïån traång àõa chêët
möi trûúâng biïín nöng ven búâ Viïåt Nam, tyã lïå 1/500.000. Lûu trûä Liïn àoaân Àõa chêët Biïín, Haâ Nöåi.
19. Mai Troång Nhuêån vaâ nnk, 2003. Àïì taâi cú baãn “Nghiïn cûáu möåt söë tai biïën àõa möi trûúâng cuãa vuâng
ven biïín àiïín hònh Viïåt Nam laâm cú súã quy hoaåch phaát triïín bïìn vûäng. Haâ Nöåi, 2003.
20. Mai Troång Nhuêån, Nguyïîn Thõ Höìng Huïë, Nguyïîn Haãi Haâ, Àöî Minh Àûác, Trêìn Àùng Quy, 2004.
Phên tñch taác àöång cuãa tai biïën xoái lúã àïën àúái ven biïín Phan Rñ - Phan Thiïët, (26) 3, 233-238.
38
21. Mai Troång Nhuêån, Àùång Vùn Luyïën, 2002. Àaánh giaá mûác àöå bõ töín thûúng cuãa hïå thöëng tûå nhiïn
xaä höåi àúái ven biïín (lêëy vñ duå àúái ven biïín Khaánh Hoâa). Taåp chñ Khoa hoåc, Àaåi hoåc Quöëc gia, Haâ
nöåi.
22. Mai Troång Nhuêån, Vuä Trung Taång vaâ nnk, 2004. Kïë hoaåch haânh àöång baão töìn vaâ phaát triïín bïìn
vûäng àêët ngêåp nûúác ven biïín Viïåt Nam. Baáo caáo chuyïn àïì trong dûå aán “Ngùn chùån xu thïë suy
thoaái möi trûúâng biïín Àöng vaâ võnh Thaái Lan” cuãa UNEP. Haâ Nöåi.
23. Mai Troång Nhuêån, Vuä Trung Taång, 2004. Àêët ngêåp nûúác ven biïín Viïåt Nam. Baáo caáo chuyïn àïì
trong dûå aán “Ngùn chùån xu thïë suy thoaái möi trûúâng biïín Àöng vaâ võnh Thaái Lan” cuãa UNEP. Haâ
Nöåi.
24. Vuä Trung Taång, 1996. Chiïën lûúåc quaãn lyá vaâ baão vïå caác loaåi ÀNN vuâng cûãa söng giai àoaån 1996-
2010. Àaåi hoåc Quöëc gia Haâ Nöåi, 1996.
25. Nguyïîn Chñ Thaânh vaâ nnk, 2003. Hïå thöëng phên loaåi àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam. Lûu Phên viïån Àiïìu
tra Qui hoaåch Rûâng II, tr.60-62.
26. Trêìn Àûác Thaånh vaâ nnk, 2003. Baáo caáo thöng tin vïì ÀNN Haãi Phoâng. Lûu trûä taåi Phên viïån Haãi
dûúng hoåc taåi Haãi Phoâng.
27. Àùång Trung Thuêån vaâ nnk, 2000. Nghiïn cûáu vuâng ÀNN àêìm Traâ ÖÍ nhùçm khöi phuåc nguöìn lúåi
thuyã saãn vaâ phaát triïín bïìn vûäng vuâng ven àêìm. NXB Nöng nghiïåp.
28. Nguyïîn Vùn Tiïën vaâ nnk, 2004. Tiïën túái quaãn lyá hïå sinh thaái coã biïín Viïåt Nam. NXB Khoa hoåc vaâ
Kyä thuêåt.
29. Nguyïîn Hoaâng Trñ. Cêëu truác, chûác nùng caác hïå thöëng tûå nhiïn vaâ vai troâ cuãa cöång àöìng trong viïåc
baão vïå nguöìn lúåi RNM trong khu baão töìn ÀNN Ramsar Xuên Thuãy - Nam Àõnh.
30. Voä Sô Tuêën, 2002. Baão vïå vaâ phaát triïín nguöìn lúåi thuãy saãn trïn cú súã baão töìn caác hïå sinh thaái ven búâ.
Taåp chñ thuãy saãn söë 4/2002.
39
Phuå luåc A :
Toám tùæt vïì Cöng ûúác Ramsar
1. Nhiïåm vuå cuãa Cöng ûúác 2.2. Sûã duång khön kheáo
Àoá laâ baão töìn vaâ sûã duång khön kheáo têët caã caác Têët caã caác nûúác thaânh viïn cuãa Cöng ûúác àïìu coá
vuâng ÀNN thöng qua caác chûúng trònh haânh àöång nhiïåm vuå löìng gheáp caác chûúng trònh baão töìn trong
úã àõa phûúng, khu vûåc, quöëc gia vaâ húåp taác quöëc kïë hoaåch sûã duång àêët cuãa mònh; àaãm baão viïåc thûåc
tïë, goáp phêìn cho muåc tiïu phaát triïín bïìn vûäng trïn thi kïë hoaåch naây nhùçm àêíy maånh viïåc "sûã duång
toaân thïë giúái. khön kheáo caác vuâng ÀNN trïn laänh thöí mònh".
Höåi nghõ caác bïn tham gia Cöng ûúác chêëp thuêån caác
nguyïn tùæc chó àaåo vaâ caác hûúáng dêîn böí sung vïì sûã
2. Cam kïët cuãa caác thaânh viïn duång khön kheáo viïåc sûã duång bïìn vûäng ÀNN.
tham gia Cöng ûúác Ramsar
Khi gia nhêåp Cöng ûúác, caác quöëc gia tranh thuã 2.3. Caác khu baão töìn vaâ àaâo taåo
àûúåc nhûäng nöî lûåc quöëc tïë trong viïåc àaãm baão viïåc
Caác nûúác thaânh viïn àaãm nhêån viïåc thaânh lêåp caác
baão töìn vaâ sûã duång khön kheáo ÀNN. Cöng ûúác
khu BTTN trong caác vuâng ÀNN, duâ caác vuâng
göìm coá 4 cam kïët cuãa caác thaânh viïn nhû sau
ÀNN naây coá nùçm trong danh saách caác vuâng ÀNN
coá têìm quan troång quöëc tïë hay khöng (danh saách
2.1. Danh saách caác vuâng ÀNN coá têìm Ramsar). Àöìng thúâi caác nûúác naây cuäng cêìn tùng
quan troång quöëc tïë cûúâng caác khoáa àaâo taåo trong lônh vûåc nghiïn cûáu,
quaãn lyá vaâ giaám saát caác vuâng ÀNN.
Nhiïåm vuå àêìu tiïn laâ lûåa choån àûúåc ñt nhêët möåt
vuâng ÀNN àoáng goáp vaâo Danh saách caác vuâng
ÀNN coá têìm quan troång quöëc tïë vaâ àaãm baão àûúåc 2.4. Húåp taác quöëc tïë
viïåc baão töìn cuäng nhû sûã duång khön kheáo ÀNN taåi
Caác thaânh viïn tham gia cöng ûúác tham khaão viïåc
khu vûåc naây. Viïåc lûåa choån caác vuâng ÀNN coá têìm
thûåc thi Cöng ûúác úã caác nûúác thaânh viïn khaác, àùåc
quan troång quöëc tïë àûúåc dûåa trïn yá nghôa sinh
biïåt laâ liïn quan àïën caác vuâng ÀNN xuyïn quöëc
thaái, caác loaâi àöång thûåc vêåt, àiïìu kiïån thuãy vùn
gia, caác vuâng nûúác vaâ caác loaâi chung.
trong caác vuâng ÀNN. Caác nûúác tham gia Cöng ûúác
Ramsar chêëp thuêån nhûäng tiïu chñ riïng vaâ caác
nguyïn tùæc chó àaåo nhùçm nhêån daång caác vuâng
ÀNN àuã tiïu chuêín laâ vuâng ÀNN coá têìm quan
troång quöëc tïë.
40
Phuå luåc B:
Hïå thöëng phên loaåi àêët ngêåp nûúác cuãa
Böå Nöng nghiïåp vaâ Phaát triïín Nöng thön
BÖÅ NÖNG NGHIÏåP CÖÅNG HOÂA XAÄ HÖÅI CHUÃ NGHÔA VIÏåT NAM
VAÂ PHAÁT TRIÏÍN NÖNG THÖN Àöåc lêåp - Tûå do - Haånh phuác
Söë: 646/QÀ/BNN-KHCN Haâ Nöåi, ngaây 17 thaáng 3 nùm 2004
QUYÏËT ÀÕNH CUÃA BÖÅ TRÛÚÃNG BÖÅ NÖNG NGHIÏåP

VAÂ PHAÁT TRIÏÍN NÖNG THÖN
Vïì viïåc: Ban haânh tiïu chuêín ngaânh vïì àêët ngêåp nûúác
BÖÅ TRÛÚÃNG BÖÅ NÖNG NGHIÏåP VAÂ PHAÁT TRIÏÍN NÖNG THÖN
- Cùn cûá Nghõ àõnh söë 86/2003/NÀ-CP ngaây 18 thaáng 7 nùm 2003 cuãa Chñnh phuã quy àõnh chûác
nùng, nhiïåm vuå, quyïìn haån vaâ cú cêëu töí chûác cuãa Böå Nöng nghiïåp vaâ Phaát triïín nöng thön;
- Cùn cûá Nghõ àõnh söë 109/2003/NÀ-CP ngaây 23 thaáng 9 nùm 2003 vïì baão töìn vaâ phaát triïín bïìn
vûäng caác vuâng àêët ngêåp nûúác;
- Cùn cûá Quy chïë lêåp, xeát duyïåt vaâ ban haânh tiïu chuêín ngaânh ban haânh keâm theo Quyïët àõnh söë
135/1999-QÀ-BNN-KHCN ngaây 01 thaáng 10 nùm 1999;
- Theo àïì nghõ cuãa öng Vuå trûúãng Cuå Khoa hoåc Cöng nghïå.
QUYÏËT ÀÕNH
Àiïìu 1: Nay ban haânh keâm theo Quyïët àõnh naây Tiïu chuêín ngaânh 04TCN 67-2004 Àêët ngêåp nûúác – Hïå
thöëng phên loaåi.
Àiïìu 2: Tiïu chuêín naây laâm cú súã àïí quaãn lyá, baão töìn, sûã duång vaâ phaát triïín bïìn vûäng caác vuâng àêët ngêåp
nûúác thuöåc traách nhiïåm quaãn lyá Nhaâ nûúác cuãa Böå Nöng nghiïåp vaâ Phaát triïín nöng thön. Tiïu
chuêín coá hiïåu lûåc sau 15 ngaây kïí tûâ ngaây kyá ban haânh.
Àiïìu 3: Caác öng: Chaánh vùn phoâng Böå, Vuå trûúãng Vuå Khoa hoåc Cöng nghïå, Thuã trûúãng caác àún võ liïn
quan chõu traách nhiïåm thi haânh quyïët àõnh naây.
KT. BÖÅ TRÛÚÃNG BÖÅ NÖNG NGHIÏåP

THÛÁ TRÛÚÃNG
Núi nhêån:
- Nhû àiïìu 3
- Lûu VP Böå GS. TS. Buâi Baá Böíng
(àaä kyá)
41
BÖÅ NÖNG NGHIÏåP CÖÅNG HOÂA XAÄ HÖÅI CHUÃ NGHÔA VIÏåT NAM
VAÂ PHAÁT TRIÏÍN NÖNG THÖN Àöåc lêåp - Tûå do - Haånh phuác
Söë: 646/QÀ/BNN-KHCN Haâ Nöåi, ngaây 17 thaáng 3 nùm 2004
TIÏU CHUÊÍN NGAÂNH

04TCN 67 - 2004
ÀÊËT NGÊÅP NÛÚÁC - HÏå THÖËNG PHÊN LOAÅI
(Ban haânh keâm theo Quyïët àõnh söë: 646/QÀ/BNN-KHCN ngaây 17 thaáng 3 nùm 2004)
1. Phaåm vi aáp duång

Tiïu chuêín naây àûa ra Hïå thöëng phên loaåi àêët ngêåp nûúác laâm cú súã cho cöng taác àiïìu tra, nghiïn cûáu, lêåp
quy hoaåch, kïë hoaåch baão töìn vaâ phaát triïín bïìn vûäng caác vuâng àêët ngêåp nûúác chuyïn ngaânh vïì nöng
nghiïåp, lêm nghiïåp vaâ thuãy lúåi, bao göìm caã caác vuâng àêët ngêåp nûúác laâ caác vûúân quöëc gia vaâ khu baão töìn
thiïn nhiïn, caác vuâng àêët ngêåp nûúác àûúåc quy hoaåch sûã duång cho muåc àñch saãn xuêët nöng nghiïåp, caác
vuâng àêët ngêåp nûúác coá chûác nùng cung cêëp nûúác vaâ cên bùçng nûúác cho caác muåc tiïu phaát triïín kinh tïë, xaä
höåi, baão vïå möi trûúâng, baão töìn àa daång sinh hoåc vaâ caãnh quan thiïn nhiïn.
2. Giaãi thñch tûâ ngûä

“Àêët ngêåp nûúác” sûã duång trong hïå thöëng phên loaåi naây laâ:
a. Caác hïå sinh thaái vaâ caác núi cû truá nhû: àêìm lêìy, vuâng àêët than buân, àöìng bùçng ngêåp luä, doâng söng
vaâ höì;
b. Nhûäng vuâng ven biïín nhû: àêìm muöëi vuâng ngêåp mùån, baäi coã biïín, raån san hö vaâ nhûäng vuâng biïín
khaác khöng sêu hún 6 meát khi thuãy triïìu úã mûác thêëp;
c. Nhûäng vuâng àêët ngêåp nûúác nhên taåo nhû: höì chûáa nûúác, ao xûã lyá nûúác thaãi.
3. Hïå thöëng phên loaåi àêët ngêåp nûúác

Hïå thöëng phên loaåi àêët ngêåp nûúác àûúåc chia thaânh 4 bêåc:
Bêåc 1 göìm hai hïå thöëng àûúåc phên biïåt dûåa vaâo baãn chêët cuãa nûúác:
1. Hïå thöëng àêët ngêåp nûúác mùån;
2. Hïå thöëng àêët ngêåp nûúác ngoåt.
Bêåc 2 göìm saáu hïå thöëng phuå àûúåc phên ra tûâ caác hïå thöëng chñnh dûåa vaâo caác yïëu töë àõa maåo:
1. Àêët ngêåp nûúác mùån ven biïín;
2. Àêët ngêåp nûúác mùån cûãa söng;
3. Àêët ngêåp nûúác mùån àêìm, phaá;
4. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc söng;
5. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc höì;
6. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc àêìm.
Bêåc 3 göìm 12 lúáp àûúåc phên chia theo yïëu töë thuãy vùn (ngêåp thûúâng xuyïn vaâ khöng thûúâng xuyïn):
1. Àêët ngêåp nûúác mùån ven biïín ngêåp thûúâng xuyïn;
2. Àêët ngêåp nûúác mùån ven biïín ngêåp khöng thûúâng xuyïn;
3. Àêët ngêåp nûúác mùån cûãa söng ngêåp thûúâng xuyïn;
4. Àêët ngêåp nûúác mùån cûãa söng ngêåp khöng thûúâng xuyïn;
5. Àêët ngêåp nûúác mùån àêìm phaá ngêåp thûúâng xuyïn;
6. Àêët ngêåp nûúác mùån àêìm phaá ngêåp khöng thûúâng xuyïn;
7. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc söng ngêåp thûúâng xuyïn;
8. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc söng ngêåp khöng thûúâng xuyïn;
9. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc höì ngêåp thûúâng xuyïn;
42
10. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc höì ngêåp khöng thûúâng xuyïn;
11. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc àêìm ngêåp thûúâng xuyïn;
12. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc àêìm ngêåp khöng thûúâng xuyïn.
Bêåc 4 göìm 69 lúáp phuå àûúåc phên chia theo yïëu töë sûã duång àêët. Trong àoá:
1. Hïå thöëng àêët ngêåp nûúác mùån coá 42 Lúáp phuå.
2. Hïå thöëng àêët ngêåp nûúác ngoåt coá 27 Lúáp phuå.
Chi tiïët vïì hïå thöëng phên loaåi xem phuå luåc A.
KT. BÖÅ TRÛÚÃNG BÖÅ NÖNG NGHIÏåP

THÛÁ TRÛÚÃNG
GS. TS. Buâi Baá Böíng

(àaä kyá)
43
HÏå THÖËNG PHÊN LOAÅI ÀÊËT NGÊÅP NÛÚÁC VIÏåT NAM

(Theo tiïu chuêín ngaânh 04TCN 67-2004 cuãa Böå Nöng nghiïåp vaâ Phaát triïín nöng thön)
Hïå thöëng: Àêët ngêåp nûúác mùån

Hïå thöëng phuå: Àêët ngêåp nûúác mùån ven biïín
I. Lúáp: Àêët ngêåp nûúác mùån ven biïín ngêåp thûúâng xuyïn:
1. Àêët ngêåp nûúác mùån ven biïín ngêåp TX khöng coá thûåc vêåt;
2. Àêët ngêåp mùån ven biïín ngêåp TX coá caác loaåi thûåc vêåt thuãy sinh;
3. Àêët ngêåp mùån ven biïín ngêåp thûúâng xuyïn coá baäi san hö;
4. Àêët ngêåp mùån ven biïín ngêåp TX coá cöng trònh nuöi tröìng haãi saãn;
5. Àêët ngêåp mùån ven biïín ngêåp thûúâng xuyïn doâng chaãy thûúâng xuyïn;
6. Àêët ngêåp mùån ven biïín ngêåp thûúâng xuyïn khaác.
II. Lúáp: Àêët ngêåp nûúác mùån ven biïín ngêåp khöng thûúâng xuyïn:
7. Àêët ngêåp nûúác mùån ven biïín ngêåp KTX nïìn àaá;
8. Àêët ngêåp nûúác mùån ven biïín ngêåp KTX nïìn caát soãi cuöåi;
9. Àêët ngêåp nûúác mùån ven biïín ngêåp KTX nïìn àêët buân khöng coá cêy;
10. Àêët ngêåp nûúác mùån ven biïín ngêåp KTX àöìng coã lau sêåy cêy buåi;
11. Àêët ngêåp nûúác mùån ven biïín ngêåp KTX rûâng tûå nhiïn;
12. Àêët ngêåp nûúác mùån, ven biïín, ngêåp KTX, rûâng tröìng;
13. Àêët ngêåp nûúác mùån, ven biïín, ngêåp KTX, nuöi tröìng thuãy saãn;
14. Àêët ngêåp nûúác mùån, ven biïín, ngêåp KTX, canh taác nöng nghiïåp;
15. Àêët ngêåp nûúác mùån, ven biïín, ngêåp KTX, laâm muöëi;
16. Àêët ngêåp nûúác mùån, ven biïín, ngêåp KTX, coá doâng chaãy;
17. Àêët ngêåp nûúác mùån, ven biïín, ngêåp KTX khaác.
Hïå thöëng phuå: Àêët ngêåp nûúác mùån cûãa söng

III. Lúáp: Àêët ngêåp nûúác mùån cûãa söng ngêåp thûúâng xuyïn:
18. Àêët ngêåp nûúác mùån, úã cûãa söng, ngêåp TX, coá cöìn vaâ àuån caát;
19. Àêët ngêåp nûúác mùån, úã cûãa söng, ngêåp TX, baäi buân;
20. Àêët ngêåp nûúác mùån, úã cûãa söng, ngêåp TX, àöìng co;
21. Àêët ngêåp nûúác mùån, úã cûãa söng, ngêåp TX, nuöi tröìng thuãy saãn;
22. Àêët ngêåp nûúác mùån, úã cûãa söng, ngêåp TX, doâng chaãy;
23. Àêët ngêåp nûúác mùån, úã cûãa söng, ngêåp thûúâng xuyïn khaác.
IV. Lúáp: Àêët ngêåp nûúác mùån cûãa söng ngêåp khöng thûúâng xuyïn:
24. Àêët ngêåp nûúác mùån, cûãa söng, ngêåp KTX, nïìn caát, soãi, khöng coá cêy;
25. Àêët ngêåp nûúác mùån, cûãa söng, ngêåp KTX, nïìn àêët, buân, khöng coá cêy;
26. Àêët ngêåp nûúác mùån, cûãa söng, ngêåp KTX, àöìng coã, lau sêåy, cêy buåi;
27. Àêët ngêåp nûúác mùån, cûãa söng, ngêåp KTX, rûâng tûå nhiïn;
28. Àêët ngêåp nûúác mùån, cûãa söng, ngêåp KTX, rûâng tröìng;
29. Àêët ngêåp nûúác mùån, cûãa söng, ngêåp KTX, nuöi tröìng thuãy saãn;
30. Àêët ngêåp nûúác mùån, cûãa söng, ngêåp KTX, nöng nghiïåp;
31. Àêët ngêåp nûúác mùån, cûãa söng, ngêåp KTX, laâm muöëi;
32. Àêët ngêåp nûúác mùån, cûãa söng, ngêåp KTX, doâng chaãy;
33. Àêët ngêåp nûúác mùån, cûãa söng, ngêåp KTX khaác.
Hïå thöëng phuå: Àêët ngêåp nûúác mùån àêìm, phaá

V. Lúáp: Àêët ngêåp nûúác mùån àêìm phaá ngêåp thûúâng xuyïn:
34. Àêët ngêåp nûúác mùån, àêìm phaá, ngêåp TX, khöng coá thûåc vêåt;
35. Àêët ngêåp nûúác mùån, àêìm phaá, ngêåp TX, coá coã, cêy buåi, rûâng tûå nhiïn;
44
36. Àêët ngêåp nûúác mùån, àêìm phaá, ngêåp TX, nuöi thuãy saãn;
37. Àêët ngêåp nûúác mùån, àêìm phaá, ngêåp TX khaác.
VI. Lúáp: Àêët ngêåp nûúác mùån àêìm phaá ngêåp khöng thûúâng xuyïn:
38. Àêët ngêåp nûúác mùån, àêìm phaá, ngêåp KTX, khöng coá thûåc vêåt;
39. Àêët ngêåp nûúác mùån, àêìm phaá, ngêåp KTX, coá coã, cêy buåi, rûâng TN;
40. Àêët ngêåp nûúác mùån, àêìm phaá, ngêåp KTX, coá rûâng tröìng;
41. Àêët ngêåp nûúác mùån, àêìm phaá, ngêåp KTX, nuöi thuãy saãn;
42. Àêët ngêåp nûúác mùån, àêìm phaá, ngêåp KTX khaác.
Hïå thöëng: Àêët ngêåp nûúác ngoåt.

Hïå thöëng phuå: Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc söng
VII. Lúáp: Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc söng ngêåp thûúâng xuyïn:
43. Àêët ngêåp nûúác ngoåt, thuöåc söng, ngêåp TX, doâng chaãy vaâ thaác nûúác;
44. Àêët ngêåp nûúác ngoåt, thuöåc söng, ngêåp , caác doâng chaãy khaác.
VIII. Lúáp: Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc söng ngêåp khöng thûúâng xuyïn:
45. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc söng, ngêåp KTX, coá coã hoùåc cêy buåi;
46. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc söng, ngêåp KTX, coá rûâng tûå nhiïn;
47. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc söng, ngêåp KTX, coá rûâng tröìng;
48. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc söng, ngêåp KTX, canh taác nöng nghiïåp;
49. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc söng, ngêåp KTX, canh taác thuãy saãn;
50. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc söng, ngêåp KTX, caác doâng chaãy;
51. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc söng, ngêåp KTX, khaác.
Hïå thöëng phuå: Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc höì

IX. Lúáp: Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc höì ngêåp thûúâng xuyïn:
52. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc höì, ngêåp TX, tûå nhiïn;
53. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc höì, ngêåp TX, nhên taåo;
54. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc höì, ngêåp TX, khaác.
X. Lúáp: Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc höì ngêåp khöng thûúâng xuyïn:
55. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc höì, ngêåp KTX, coá coã hoùåc cêy buåi;
56. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc höì, ngêåp KTX, coá rûâng tûå nhiïn;
57. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc höì, ngêåp KTX, coá rûâng tröìng;
58. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc höì, ngêåp KTX, canh taác nöng nghiïåp;
59. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc höì, ngêåp KTX, canh taác thuãy saãn;
60. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc höì, ngêåp KTX, khaác.
Hïå thöëng phuå: Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc àêìm

XI. Lúáp: Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc àêìm ngêåp thûúâng xuyïn:
61. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc àêìm, ngêåp TX, tûå nhiïn;
62. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc àêìm, ngêåp TX, nhên taåo;
63. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc àêìm, ngêåp TX, khaác.
XII. Lúáp: Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc àêìm ngêåp khöng thûúâng xuyïn:
64. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc àêìm, ngêåp KTX, coá coã hoåùc cêy buåi;
65. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc àêìm, ngêåp KTX, coá rûâng tûå nhiïn;
66. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc àêìm, ngêåp KTX, coá rûâng tröìng;
67. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc àêìm, ngêåp KTX, canh taác nöng nghiïåp;
68. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc àêìm, ngêåp KTX, canh taác thuãy saãn;
69. Àêët ngêåp nûúác ngoåt thuöåc àêìm, ngêåp KTX, khaác.
45
Phuå luåc C:
Möåt söë baãn àöì àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam
Phuå luåc C1: Baãn àöì phên loaåi àêët ngêåp nûúác vuâng àöìng bùçng söng Höìng
46
Phuå luåc C2: Sú àöì khu àêìm phaá Tam Giang - Cêìu Hai
47
Phuå luåc C3: Baãn àöì phên loaåi àêët ngêåp nûúác vuâng àöìng bùçng söng Cûãu Long
48
Phuå luåc D:
Caác khu àêët ngêåp nûúác coá giaá trõ àa daång
sinh hoåc vaâ möi trûúâng cuãa Viïåt Nam
Danh muåc caác vuâng ÀNN coá giaá trõ ÀDSH vaâ möi trûúâng cuãa Viïåt Nam
(Söë liïåu àûúåc cêåp nhêåt àïën thaáng 12 nùm 1999)
Vuâng àaä
Diïån
àûúåc
STT Tïn Tónh tñch Toaå àöå àõa lyá Àùåc àiïím cú baãn
Chñnh phuã
(ha)
cöng nhêån
1. Höì Hoaâ Bònh Hoaâ Bònh 72.800 20000' - 21030' Höì chûáa nûúác.
103000' - 106000'
2. Vûúân Quöëc gia Bùæc Caån 450 22024' 105037' Höì chûáa nûúác.
Ba Bïí X
3. Höì Thaác Baâ Yïn Baái 19.000 21041' - 22005' Höì chûáa nûúác.
104045' - 105003'
4. Höì Nuái Cöëc Thaái 2.600 21033' - 21037' Höì chûáa nûúác vaâ caác loaâi
Nguyïn 105046' chim truá àöng nhû Võt trúâi....
5. Höì Chûã Vônh Phuác 300 22024' Höì chûáa nûúác. Coá möåt söë loaâi
105037' chim nûúác nhû: Le le, Moâng,
Keát...
6. Höì Chñnh Cöng Vônh Phuác 400 21031' Höì chûáa nûúác ngoåt.
105005'
7. Àêìm Vaåc Vônh Phuác 250 21018' Höì àêìm tûå nhiïn.
105036'
8. Höì Cêëm Sún Bùæc Giang 2.620 21032' Höì chûáa nûúác. Coá nhiïìu loaâi
106034' chim nûúác vïì truá àöng.
9. Höì Àöìng Mö, Haâ Têy 900 21005' Höì chûáa nûúác. Núi dûâng cuãa
Ngaãi Sún 105027' nhiïìu loaâi chim nûúác di truá
àöng.
10. Höì Suöëi Hai Haâ Têy 1.200 21007' - 21025' Höì chûáa nhên taåo. Coá nhiïìu
105022' - 105025' loaâi chim truá àöng.
49
Vuâng àaä
Diïån àûúåc
STT Tïn Tónh tñch Toaå àöå àõa lyá Àùåc àiïím cú baãn Chñnh
(ha) phuã cöng
nhêån
11. Höì Têy Haâ Nöåi 526 21004' Höì chûáa nûúác vaâ laâ núi dûâng
105050' chên cuãa nhiïìu loaâi chim di cû.
12. Vuâng ven biïín Haãi Phoâng 1.000 20053' - 20056' Rûâng ngêåp mùån lêu nùm.
phña nam huyïån 106044' - 106046'
Thuyã Nguyïn
13. Cûãa söng Haãi Phoâng 1.500 20040' - 20041' Rûâng ngêåp mùån lêu nùm. Àa
Vùn UÁc, huyïån 106041' - 106042' daång vïì caác loaâi chim nûúác: Coâ
Tiïn Laäng trùæng, Diïåc xaám, Coâ ruöìi, Coâ búå
vaâ Vaåc. Caác loaâi bõ àe doaå: Coâ
thòa, Moâng bïí.
14. Cûãa söng Thaái Haãi Phoâng 2.000 20053' - 20056' Rûâng ngêåp mùån, baäi ngêåp
Bònh, huyïån 106036' - 106039' triïìu. Möåt söë loaâi chim nûúác
Tiïn Laäng nhû: Moâng bïí Moã ngùæn, Coâ
thòa... Caác loaâi bõ àe doaå: Moâng
bïí moã ngùæn, Coâ quùæm àêìu àen.
15. Vuâng cûãa söng Quaãng 5.000 21017' Rûâng ngêåp mùån, núi sinh saãn
Tiïn Yïn Ninh 107027' cuãa nhiïìu loaâi chim di truá.
16. Vuâng ven biïín Thaái Bònh 13.100 20028' - 20037' Rûâng ngêåp mùån ven biïín. Têåp
huyïån 106036' - 106038' trung nhiïìu loaâi chim nûúác: Coâ
Thaái Thuåy trùæng, Diïåc xaám, Coâ ngaâng
lúán... Caác loaâi bi àe doaå: Coâ
quùçm àêu àen, Coâ moã thòa,
Moâng bïí moã ngùæn.
17. Khu baão töìn Thaái Bònh 12.500 20017' - 20022' Rûâng ngêåp mùån, baäi böi ngêåp
thiïn nhiïn 106023' - 106035' triïìu. Phong phuá àa daång caác
Tiïìn Haãi loaâi chim nûúác: Choùæt moã
thùèng àuöi vùçn, Choùæt chên
X
maâng beá, Reä buång nêu, Choi
choä xaám...
18. Vûúân quöëc gia Nam Àõnh 12.000 20010' - 20017' Rûâng ngêåp mùån, baäi böìi ngêåp
Xuên Thuãy 106021' - 106033' triïìu, rûâng Phi lao. Àêy laâ núi
nghó chên cuãa nhiïìu loaâi chim
nûúác. Möåt söë loaâi bõ àe doaå X
nhû: Choùæt lúán moã vaâng, Choùæt
chên maâng lúán, Moâng bïí moã
ngùæn, Coâ trùæng Trung Quöëc...
19. Vuâng ven biïín Nam Àõnh 9.000 19000' - 19056' Rûâng ngêåp mùån, baäi ngêåp
huyïån 106007' - 106012' triïìu. Laâ vuâng phên böë nhiïìu
Nghôa Hûng loaâi chim nûúác vaâ caác loaâi nhû:
Choùæt lúán moã vaâng, Choùæt chên
maâng lúán, Moâng bïí moã ngùæn,
Coâ moã thòa...
50
Vuâng àaä
Diïån àûúåc
(ha) phuã cöng
nhêån
20. Khu BTTN Ninh Bònh 3.500 20021' - 20026' Höì àêìm tûå nhiïn. Coá nhiïìu
àêët ngêåp nûúác 105047' - 105055' loaâi chim nûúác vaâ chim di cû.
Voän Long
21. Àêìm Haå Hoaâ, 500 21031' 105005' Àêìm nûúác ngoåt. Nhiïìu loaâi
Chñnh Cöng Phuá Thoå chim nûúác di truá nhû: Moâng,
Võt trúâi, Ngöîng trúâi, Böì nöng.
22. Vûúân Quöëc gia Thanh Hoaá 3.000 19037' 105032' Höì chuáa nûúác. Söë lûúång chim
Bïën En nûúác úã àêy khöng cao. X
23. Khu BTTN höì Haâ Tônh 3.000 18013’ 105055' Höì chûáa nûúác.
Keã Göî
X
24. Phaá Tam Giang Thûâa Thiïn 8.000 16032' - 16039' Àêìm phaá ven biïín. Laâ núi
Huïë 107020' - 107037' dûâng chên cuãa nhiïìu loaâi chim
di cû nhû Võt, Ngöîng trúâi...
25. Àêìm Cêìu Hai Thûâa Thiïn 12.000 16028' 107045' Àêìm phaá ven biïín.
Huïë
26. Höì Phuá Ninh Quaãng 3.600 15018' - 15030' Höì chûáa nûúác vaâ chim nûúác.
Nam Àaâ 1080 23' - 108035'
Nùéng
27. Höì Thaåch Quaãng 3.600 15041' - 108032' Höì chûáa nûúác.
Nham Ngaäi
28. Àêìm Traâ ÖÍ Bònh Àõnh 1.600 14011'27' Àêìm phaá ven biïín.
108052'08''
29. Àêìm Àïì Gi Bònh Àõnh 600 14007' - 14010' Àêìm phaá ven biïín.
109009' - 109050'
30. Àêìm Thõ Naåi Bònh Àõnh 5.000 13057'08" - 109017' Àêìm phaá ven biïín.
31. Höì Nuái Möåt Bònh Àõnh 1.100 13046'00" - Höì chûáa nûúác.
108052'27"
32. Vuäng Chaâo Phuá Yïn 5.000 13026'10" - Võnh vaâ chim di truá.
109018'06"
33. Höì Cuâ Möng Phuá Yïn 3.000 13029' - 13040' Àêìm phaá ven biïín.
109012' - 109019'
34. Höì Söng Hinh Phuá Yïn 4.100 12029' - 13019' Höì chûáa nûúác.
109037' - 109001'
35. Cûãa Söng Ba Phuá Yïn 1.000 12056' - 12059' Cûãa söng.
109022' - 109026'
51
Vuâng àaä
Diïån àûúåc
(ha) phuã cöng
nhêån
36. Àêìm Ö Loan Phuá Yïn 1.570 13013'50" Àêìm phaá ven biïín.
109014'30"
37. Vuäng Rö Phuá Yïn 12046' 109027' Võnh vaâ chim di truá.
38. Àêìm Naåi Ninh 700 11036' - 11038' Àêìm phaá ven biïín.
Thuêån 1090 - 109003' X
39. Khu BTTN Biïín Bònh 2.000 11007' Àêìm lêìy tûå nhiïn.
laåc Nuái Öng Thuêån 107037'
40. Höì Ialy KonTum 6.450 14012' - 15015' Höì chûáa nûúác.
107028' - 108023'
41. Biïín Höì Gia Lai 300 14003' Höì tûå nhiïn nûúác ngoåt, chim
108000' nûúác vaâ chim di cû.
42. Ayun Haå Gia Lai 700 13025' 108022' Höì chûáa nûúác.
43. Khu BTTN Àùæc Lùæc 1.240 12025' 108006' Höì tûå nhiïn nûúác ngoåt, caá sêëu
Nam Ka vaâ chim di truá. X
44. Höì Lak Àùæc Lùæc 12021' - 12028' Höì tûå nhiïn nûúác ngoåt vaâ chim
108008' - 108018' di tru.á X
45. Ea Ral Àùæc Lùæc 102 13021' 108014' Thöng nûúác.
46. Khu BTTN Àùæc Lùæc 96 13006'52" Thöng nûúác.

Trêëp Ksor 108017'21" X
47. Àaå Teãh Lêm Àöìng 500 110 1060 Höì chûáa nûúác.
48. Àan Ki a Lêm Àöìng 300 120 1060 Höì chûáa nûúác.
49. Tuyïìn Lêm Lêm Àöìng 200 120 1060 Chim nûúác.
50. Àa Nhim Lêm Àöìng 900 120 1060 Höì chûáa nûúác.
51. Vûúân Quöëc gia Àöìng Nai 4.300 11020' - 11050' Àêìm nûúác ngoåt, nhiïìu höì, caá
Caát Tiïân 107009' - 107035' sêëu Xiïm, Ngan caánh trùæng. X
52. Höì Trõ An Àöìng Nai 32.300 11018' 107011' Höì chûáa nûúác.
53. Dêìu Tiïëng Têy Ninh 5.000 11015' - 11032' Höì chûáa nûúác.
106010' - 106030'
54. Khu BTTN Sên Minh Haãi 130 9015’ Àêët ngêåp mùån theo muâa. Núi cû
chim Baåc Liïu 105044’ truá cuãa nhiïìu loaâi chim nûúác
nhû Coâ Guùæm, Diïåc.... vaâ laâ núi
truá àöng, dûâng chên cuãa nhiïu
loaâi chim, nhaån biïín...
52
Vuâng àaä
Diïån àûúåc
(ha) phuã cöng
nhêån
55. Khu BTTN Minh Haãi 129 8056’ 105013’ Àêët ngêåp triïìu, göìm nhiïìu loaâi
Àêìm Dúi chim nûúác nhû Coâ, Böì nöng...vaâ
möåt söë loaâi thuá, boâ saát coá tïn X
trong saách Àoã.
56. Khu BTTN Minh Haãi 1.540 8043’ Hai àaão nhoã vaâ 2 búâ cûãa söng
Öng Trang 104050’ lúán. Göìm lûúäng cû, boâ saát vaâ
caác loaâi chim cû truá nhû: Coâ
X
trùæng, Diïåc xaám, Cooâng coåc,
Nhaån buång trùæng...
57. Sên chim Caâ Mau 20 8058’ Rûâng ngêåp mùån xen lêîn vúái àêët
Caái Nûúác 105006’ nöng nghiïåp. Núi cû truá, àeã
(Traâ Laâ) trûáng cuãa nhiïìu loaâi chim nûúác
nhû Coâ, Diïåc lûãa, Reä Giun, Coâ X
nhaån,... àùåc biïåt laâ Àiïng Àiïîng,
Coâ Quùæm...
58. Vûúân quöëc gia Caâ Mau 4.472 8037’ 104046’ Àêìm lêìy ngêåp mùån, baäi böìi, chïë
Muäi Caâ Mau àöå baán nhêåt triïìu.. Laâ núi cû truá
cuãa caác loaâi Coâ, Vaåc, Diïåc,
Giang sen, Võt trúâi...., caác loaâi X
thuá àïìu coá nguy cú biïën mêët
khoãi vuâng.
59. Khu BTTN Caâ Mau 3.724 9015’ Rûâng Traâm, traãng coã àêët ngêåp
Vöì Dúi 104055’ nûúác theo muâa. Caác loaâi chim
nûúác: Coâ luân, Chñch, Phûúâng
cheâo àoã lúán,... àùåc biïåt coá Diïìu
X
hêu, Cheâo beão xaám, Chuöëi tiïu
ngûåc àöëm... ngoaâi ra coân coá trùn
gêëm, nai...
60. Vûúân quöëc gia Kiïn 21.800 9036’ Àöìng coã, àêìm lêìy nöåi àõa ngêåp
U Minh Giang 105005 nûúác theo muâa. Laâ núi phong
Thûúång phuá vïì caác loaâi cao nhêët. Coá
X
möåt söë loaâi àöång thûåc vêåt, chim
nûúác quan troång quyá hiïëm.
61. Khu BTTN Bïën Tre 4.510 9050’05”-9057’40” Àêìm rûâng ngêåp mùån vuâng cûãa
ÀNN 1060 32’56”- söng, baäi lêìy vuâng cûãa söng,
Thaåch Phuá 106032’58” vuâng ven biïín caån Caác loaâi caá,
giaáp xaác...coá giaá trõ vïì kinh tïë
thûúng maåi ngoaâi ra coá möåt söë
loaâi àöång vêåt hoang daä quyá
hiïëm coá nguy cú bõ àe doaå.
53
Vuâng àaä
Diïån àûúåc
(ha) phuã cöng
nhêån
62. Khu BTTN Long An 3.877 10044’ - 10048’ Àêët ngêåp nûúác quanh nùm,
ÀNN Laáng Sen 105045’ - 105048’ rûâng traâm, àöìng coã ngêåp nûúác
theo muâa. Göìm coá 13 loaâi àöång
vêåt hoang daä àaä àûúåc ghi trong
saách Àoã nhû Caâ Cuöëc, ÙÆc Laâ,
Baåc Maá, Ruâa vaâng....
63. Vûúân Quöëc gia Àöìng 7.588 10037’ - 10046’ Àêët ngêåp nûúác theo muâa. Rêët
Traâm Chim Thaáp 105028’ - 105036’ àa daång, phong phuá vïì caác loaâi
àöång thûåc vêåt. Söë lûúång caác loaâi
chim úã àêy chiïëm 1/4 söë lûúång
caác loaâi chim Viïåt Nam. Möåt söë
loaâi bõ àe doaå: Sïëu cöí truåi, Ö
taác, Te vaâng, Àiïìng àiïîng...
64. Vûåc nûúác Thanh 10

An Dûúng Miïån, Haãi
Dûúng
65. Höì Yïn Myä Tônh Gia, 95

Thanh
Hoaá
66. Vûúân quöëc gia Quaãng 85.754

Phong Nha-Keã Bònh X
Baâng
67. Bêìu Sen Quaãng 200

Bònh
68. Höì Cêëm Khanh Quaãng 8.590

Bònh
54
Khaái quaát möåt söë vuâng àêët ngêåp thaãm thûåc vêåt quan troång, khöng chó laâ cöng cuå
baão vïå búâ biïín maâ coân laâ núi quêìn tuå cuãa chim trúâi
nûúác
caá nûúác. Cêy ngêåp mùån chñnh laâ Mùæm (Avicennia
lantana), Giaá biïín (Excoecaria agallocha), Suá
1. Àêët ngêåp nûúác cûãa söng Höìng (Aegiceras corniculata), Veåt duâ (Bruguiera
gymnorrhiza), Trang (Kandelia candel), Bêìn chua
1.1. Àùåc àiïím chung
(Sonneratia caseolaris).
ÀNN vuâng cûãa söng Höìng giúái haån búãi cûãa Lên úã
1.2.2. Chûác nùng, giaá trõ vaâ yá nghôa
phña Bùæc vaâ cûãa Phuá Haãi úã phña Nam, qua caác xaä
Giao Xuên, Giao Thiïån (Nam Àõnh) vaâ Nam Phuá Duy trò vaâ phaát triïín hïå sinh thaái thûåc vêåt ngêåp
(Thaái Bònh). Cûãa söng coá caác baäi triïìu röång lúán coá mùån, taâi nguyïn vaâ möi trûúâng, duy trò vaâ phaát
rûâng ngêåp mùån phaát triïín vaâ laâ núi cû truá cuãa caác triïín nuöi tröìng vaâ àaánh bùæt thuãyhaãi saãn. Thûåc vêåt
loaâi chim nûúác vaâo muâa àöng, laâ núi cung cêëp caác ngêåp mùån úã àêy phaát triïín thaânh rûâng, àem laåi
nguöìn giöëng (töm, caá) vaâ nguöìn lúåi thuãy saãn lúán. nhûäng giaá trõ giaán tiïëp vö cuâng to lúán vïì àiïìu hoâa
Töíng diïån tñch ÀNN laâ 26.397 ha (Nguyïîn Àûác Cûå, vi khñ hêåu, hêëp thuå chêët ö nhiïîm, tûå laâm saåch möi
1993), bao göìm: 22.625 ha ÀNN tûå nhiïn vaâ 3.772 trûúâng vaâ phuåc höìi nguöìn gen sinh vêåt thuãy sinh,
ha ÀNN nhên taåo. àiïìu chónh tiïën hoáa trêìm tñch, thaânh taåo baäi triïìu.
Trong giai àoaån 1938 - 1992, baäi triïìu cao àûúåc böìi Möåt söë loaâi àûúåc coi laâ àùåc hûäu cuãa vuâng nhû coã
tuå ngang laâ 5.350 ha (trung bònh 28 - 46 m/nùm), Ngaån (Sci rpus kimsonensis), caác loaâi chim nûúác:
baäi triïìu thêëp khoaãng 1.518 ha (3-9 m/nùm) úã phña Moâng keát (Anas crecca), Võt moã thòa (Anas
Nam. Phêìn phña Bùæc cûãa söng Höìng bõ xoái mêët 473 clypeata), Võt àêìu vaâng (Anas penelope), Võt möëc
ha, töëc àöå xoái lúã àaåt 1-6 m/nùm. Do vêåy, vuâng cûãa (Anas acuta), Moâng keát maây trùæng (Anas
söng Höìng coá xu hûúáng dõch chuyïín xuöëng phña querquedula), Coâ trùæng (Egretta garzetta), Diïåc
Nam. xaám (Ardea cinerea), Choùæt moã thùèng àuöi àen
(Limosa limosa), Choùæt chên àoã (Tringa
1.2. Chûác nùng vaâ giaá trõ erythropus), Choùæt nêu (Tringa totaus).
1.2.1. Àa daång sinh hoåc Laâ ngû trûúâng lúán cho nghïì caá, töm ven búâ; laâ baäi
Àïën nay, àaä thöëng kï àûúåc 971 loaâi thuöåc caác thên mïìm Hai voã coá giaá trõ khai thaác cao nhû Ngao
nhoám àöång, thûåc vêåt chñnh söëng trïn caån vaâ dûúái vên (Meretrix meretrix), Ngao dêìu (M. lusoria),
nûúác, trong àoá chim laâ nhoám àa daång nhêët (21,3% Hêìu söng (Ostrea rivularis), Soâ (Arca Anadana
töíng söë), sau laâ cön truâng (18,0%), chên khúáp thuöåc granosa, A. A. antipa), Ngoá (Cyclina sinesis), Moáng
Zooplankton (13,8%) vaâ caá (13,4%). tay (Solen sp), Giaá biïín (Lingula anatina), Truâng
truåc (Sinovacula constricta), Don (Glaucomia
Àöång vêåt àaáy, khaá àa daång göìm töm cua (53 loaâi),
chinensis),... Töíng diïån tñch baäi ngao khoaãng 15.000
thên mïìm chên buång (30 loaâi), hai voã (25 loaâi). Caá
ha, phên böë úã cöìn Thuã vaâ cöìn Vaânh (Thaái Bònh);
göìm 130 loaâi, trong àoá böå caá Vûúåc (Perciformes)
cöìn Ngaån vaâ cöìn Lu (Nam Àõnh), cho saãn lûúång
chiïëm ûu thïë vïì söë hoå (23 hoå) vaâ söë loaâi (74 loaâi),
khai thaác khoaãng 10.000-15.000 têën/nùm.
tiïëp àïën laâ Gobiidae (12 loaâi), Engraulidae (9 loaâi),
Carangidae vaâ Leiognathidae (7 loaâi), Clupeidae Cûãa söng Höìng laâ baäi àeã, núi ûúng nuöi caác êëu thïí
vaâ Sciaenidae (6 loaâi); Ophichthydae, Mugilidae, töm caá, hêìu soâ, ngao, vaång; núi dûâng chên kiïëm ùn
Theraponidae, Sparidae, Cynoglossidae, Soleidae cuãa nhiïìu loaâi chim phûúng Bùæc trïn con àûúâng di
(4 loaâi). cû truá àöng úã phûúng Nam (giang, sïëu, võt trúâi,
ngöîng, moâng biïín...). Haâng nùm, coá ñt nhêët 8 tó con
Àöång vêåt trïn caån, hai nhoám ûu thïë laâ: chim vúái
töm giöëng tûå nhiïn thuöåc caác loaâi trong hoå
113 loaâi di cû (chiïëm 54,1 %) vaâ cön truâng göìm:
Penaeidae (Vuä Trung Taång, 1994). Khu vûåc ÀNN
Lepidoptera (13 hoå vaâ 41 loaâi), Coleoptera (13 hoå
cûãa söng Höìng coân laâ cûãa ngoä con àûúâng di cû biïín
vaâ 40 loaâi), Diptera (5 hoå vaâ 21 loaâi), Hemiptera (10
- söng cuãa caá Moâi cúâ hoa (Clupanodon thrissa) vaâ
hoå vaâ 18 loaâi), Hymenoptera (9 hoå 15 loaâi), coân úã
Caá chaáy (Macrura reevesii) tûâ võnh Bùæc Böå vaâo nûúác
caác nhoám khaác mûác àa daång rêët thêëp.
ngoåt àïí sinh saãn, àöìng thúâi laâ núi xêm nhêåp cuãa
Thaânh phêìn caác loaâi thûåc vêåt göìm: 12 loaâi cêy ngêåp möåt söë loaâi àöång vêåt biïín vaâo luåc àõa àïí tham gia
mùån vaâ 31 loaâi ài theo (thuöåc 29 hoå), àaä taåo nïn vaâo viïåc hònh thaânh khu hïå àöång vêåt nûúác ngoåt.
55
1.3. Hiïån traång sûã duång vaâo muåc àñch nuöi töm, trong àoá coá möåt söë diïån
tñch rûâng ngêåp mùån). Möëi liïn quan giûäa caác cú
Caác hoaåt àöång chñnh trong khu vûåc ÀNN laâ: saãn
quan vaâ töí chûác quaãn lyá naây coân chûa chùåt cheä, coá
xuêët nöng nghiïåp (têåp trung úã caác xaä Nam Phuá,
sûå chöìng cheáo trong hoaåt àöång quaãn lyá vaâ xung
Nam Hûng, Nam Thõnh); nuöi tröìng vaâ àaánh bùæt
àöåt àöëi vïì quyïìn lúåi vaâ quyïìn haån giûäa chuáng.
thuãysaãn (chiïëm 40% lûåc lûúång lao àöång vaâ tyã lïå
naây tiïëp tuåc tùng khi huyïån coá chuã trûúng múã röång 1.5.2. Nghiïn cûáu khoa hoåc
nuöi tröìng thuãy saãn); saãn xuêët lêm nghiïåp (àûúåc Àaä coá rêët nhiïìu caác cöng trònh nghiïn cûáu khoa hoåc
nhaâ nûúác vaâ Höåi chûä thêåp àoã Àan Maåch taâi trúå, àaä àöëi vúái vuâng ÀNN naây. Caác cöng trònh nghiïn cûáu
tröìng àûúåc hún 3.000 ha rûâng caác loaåi vaâ àang tûâng tiïu biïíu dûúái sûå chuã trò Cuåc Baão vïå Möi trûúâng
bûúác giao àêët, giao rûâng cho nhên dên quaãn lyá, thu (1992 - 2002), caác töí chûác phi chñnh phuã nhû
huát àûúåc möåt lûåc lûúång lúán lao àöång khaác); möåt söë CERED, MERC, CRES, IUCN, WWF, Birdlife
dõch vuå khaác (chïë biïín thuãy- haãi saãn úã Nam Thõnh, International, WOTRO, Àaåi hoåc Quöëc gia Haâ Nöåi,…
cung cêëp thûác ùn nuöi tröìng thuãy saãn vaâ cöng cuå Ban Quaãn lyá Dûå aán Ramsar (nay laâ Ban Quaãn lyá
àaánh bùæt, dõch vuå du lõch sinh thaái). VQG Xuên Thuãy) cuäng àaä húåp taác vúái nhiïìu viïån
nghiïn cûáu àïí nghiïn cûáu nhiïìu lônh vûåc liïn quan
1.4. Caác möëi àe doåa
trong khu vûåc. Caác nghiïn cûáu naây àaä goáp phêìn
Hiïån nay, khu ÀNN cûãa söng Höìng àang phaãi àöëi xêy dûång chñnh saách cho àõa phûúng trong viïåc
diïån vúái möåt söë àe doaå chñnh nhû: aáp lûåc dên söë quaãn lyá caác taác àöång qua laåi giûäa con ngûúâi vaâ möi
(cao dêîn àïën viïåc khai thaác caån kiïåt taâi nguyïn trûúâng trong khu vûåc.
ÀNN); hoaåt àöång nöng nghiïåp (sûã duång rêët nhiïìu
1.5.3. Caác biïån phaáp baão töìn
phên boán hoáa hoåc, thuöëc baão vïå thûåc vêåt, gêy ö
nhiïîm nguöìn nûúác vaâ trêìm tñch, àe doaå àïën möi a. Phûúng phaáp baão töìn: àïën nay, ÀNN cûãa söng
sinh cuãa nhiïìu loaâi àöång thûåc vêåt); hoaåt àöång nuöi Höìng laâ khu vûåc Ramsar duy nhêët cuãa Viïåt Nam
tröìng vaâ àaánh bùæt thuãy haãi saãn (bùçng caác phûúng àöìng thúâi laâ VQG, nïn àûúåc sûå quan têm cuãa nhiïìu
tiïån huyã diïåt); sûå bêët cêåp vaâ yïëu keám trong hïå nhaâ khoa hoåc, töí chûác quöëc tïë nhû IUCN, Birdlife
thöëng, cú chïë, phûúng thûác quaãn lyá, caác quy àõnh, International,...nhùçm quaãn lyá vaâ baão töìn caác nguöìn
chñnh saách vaâ caác quaá trònh tûå nhiïn bêët lúåi (7-10 lúåi tûå nhiïn, baão vïå möi trûúâng vaâ phaát triïín kinh
cún baäo/nùm). tïë - xaä höåi, hûúáng túái sûå phaát triïín bïìn vûäng.
b. Hiïån traång giaáo duåc baão töìn: àaä coá möåt söë caác höåi
1.5. Caác giaãi phaáp quaãn lyá, baão töìn àêët ngêåp nûúác nghõ vaâ khoáa àaâo taåo àûúåc töí chûác úã caã cêëp àõa
1.5.1. Cú quan quaãn lyá phûúng vaâ cêëp quöëc gia àïí thuác àêíy cöng taác baão
töìn trong khu vûåc. Chñnh quyïìn àõa phûúng àaä töí
Vuâng trung têm cuãa khu Ramsar Xuên Thuãy thuöåc
chûác möåt söë khoáa hoåc vaâ chûúng trònh phöí biïín
quyïìn quaãn lyá cuãa Ban Quaãn lyá VQG Xuên Thuãy.
kiïën thûác cho ngûúâi dên àïí àaánh giaá àuáng mûác têìm
Caác xaä úã vuâng àïåm quaãn lyá caác baäi böìi vúái ranh
quan troång cuãa khu vûåc ÀNN àöëi vúái sûå phaát triïín
giúái xaác àõnh, Ban Quaãn lyá Dûå aán Cöìn Ngaån quaãn
kinh tïë cuãa àõa phûúng cuäng nhû baão töìn tûå nhiïn.
lyá caác hoaåt àöång trïn caác baäi böìi thuöåc khu vûåc
vuâng àïåm vaâ Töí chûác Chûä thêåp àoã quaãn lyá caác khu
vûåc rûâng ngêåp mùån múái tröìng. 2. Àêët ngêåp nûúác àêìm phaá Tam Giang -
Phña bïn phaãi cûãa Ba Laåt thuöåc quyïìn quaãn lyá cuãa Cêìu Hai
möåt söë töí chûác cuãa tónh Nam Àõnh vaâ caác ban
ngaânh cuãa huyïån Xuên Thuãy göìm: phoâng Nöng 2.1. Àùåc àiïím chung
nghiïåp vaâ Phaát triïín Nöng thön, phoâng Thuãy saãn, Hïå àêìm phaá Tam Giang - Cêìu Hai chaåy daâi doåc
phoâng Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng vaâ phoâng Giao theo búâ biïín tónh Thûâa Thiïn Huïë tûâ cûãa söng Ö
thöng vêån taãi. Phña bïn traái cûãa Ba Laåt thuöåc quyïìn Lêu àïën chên nuái Vinh Phong, coá hai cûãa thöng ra
quaãn lyá cuãa caác töí chûác vaâ ban ngaânh cuãa tónh Thaái biïín laâ cûãa Thuêån An vaâ cûãa Tû Hiïìn. Hïå thöëng
Bònh vaâ huyïån Tiïìn Haãi göìm Phoâng Nöng nghiïåp àêìm phaá naây coá diïån tñch laâ 216 km2, lúán nhêët Viïåt
vaâ Phaát triïín Nöng thön, phoâng Thuãy saãn, phoâng Nam (chiïëm 40% töíng diïån tñch caác àêìm phaá)
Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng, phoâng Giao thöng vêån thuöåc 4 huyïån: Quaãng Àiïìn, Hûúng Traâ, Phuá Vang
taãi vaâ Cöng ty Viïåt Myä (quaãn lyá hún 2.000 ha ÀNN vaâ Phuá Löåc. Taâi nguyïn cuãa àêìm phaá àang àûúåc
56
nhên dên trong vuâng khai thaác àïí phuåc vuå àúâi (chiïëm 53,43%), 34 loaâi di cû (chiïëm 46,57%).
söëng xaä höåi vaâ phaát triïín kinh tïë, quöëc dên. Trong àoá, coá 30 loaâi àang thuöåc baão vïå nghiïm
ngùåt cuãa cöång àöìng chêu Êu, 1 loaâi úã trong saách
2.2. Chûác nùng vaâ giaá trõ àoã Viïåt Nam.
2.2.1. Àa daång sinh hoåc 2.2.2. Giaá trõ cuãa àêìm phaá
Thûåc vêåt phuâ du (Phytoplankton), àaä xaác àõnh 357 Caác saãn phêím nhû caá, cua, töm, àöång vêåt hai maãnh
loaâi Phytoplankton thuöåc 6 ngaânh: Cyanophyta 19 voã, thûåc vêåt biïín laâ nguöìn taâi nguyïn quan troång
loaâi; Heterokontophyta 241 loaâi, chiïëm 67,51 söë khöng chó àöëi vúái tónh, àõa phûúng maâ coân laâ caác
loaâi; Chlorophyta 3 loaâi; Dinophyta 72 loaâi; saãn phêím xuêët khêíu coá giaá trõ kinh tïë cao. Saãn
Euglenophyta 2 loaâi, chó chiïëm 0,63%; Chlorophyta lûúång caá cuãa àêìm àaåt hún 3.600 têën/nùm. Rau cêu
20 loaâi. cuäng laâ nguöìn thuãy saãn coá giaá trõ.
Thûåc vêåt lúán (Macrophyte), coá 16 loaâi thuöåc 11 chi,
6 hoå thûåc vêåt coá hoa (Magnoliophyta), trong àoá 3 2.3. Hiïån traång sûã duång
loaâi thuöåc lúáp Ngoåc lan (Magnoliopsida, chiïëm Xung quanh àêìm phaá laâ khu saãn xuêët nöng nghiïåp
18,75% töíng söë loaâi) vaâ 13 loaâi thuöåc lúáp Hoa loa röång lúán vúái 37.700 ha diïån tñch ruöång luáa, hún
keân (Liliopsida), chiïëm 81,25% töíng söë loaâi. 54.000 ha diïån tñch àêët canh taác, tuy nhiïn saãn
Thûåc vêåt bêåc cao thuãy sinh, coá söë lûúång loaâi tûúng lûúång lûúng thûåc vêîn chûa cao, chó àaåt khoaãng 1,5
àöëi ñt nhûng sinh khöëi vaâ trûä lûúång lúán, möåt söë loaâi têën/ha/nùm (Trêìn Àûác Thaånh vaâ nnk., 1999).
ûu thïë nhû: Valisneria spiralis cho sinh khöëi trung Hoaåt àöång nuöi tröìng vaâ àaánh bùæt thuãy saãn phaát
bònh 3,5kg tûúi/m2, Najas indica 2,8 kg tûúi/m2, triïín maånh. Diïån tñch nuöi tröìng thuãy saãn khoaãng
Halophila beccarii 2,5 kg/m2 vaâ Cymodocea 3.000 ha, chiïëm 9,3% diïån tñch nöng nghiïåp. Caác xaä
rotundata 1,8 kg tûúi/m2. nöíi tiïëng vïì nghïì tröìng hoa maâu vaâ nuöi tröìng
Àöång vêåt phuâ du (Zooplankton), coá mêåt àöå trung thuãy saãn laâ Vônh Hûng, Vônh Myä, Vônh Giang,
bònh 3115 caá thïí/ m3, göìm 34 loaâi, trong àoá Vônh Haãi vaâ Vônh Hiïìn.
Copepoda chiïëm ûu thïë vúái 28 loaâi, thuöåc 12 hoå:
Diaptomidae (1 loaâi), Pseudodiaptomidae (5 loaâi),
Paracalanidae (1 loaâi), Plntellidae (4 loaâi),... Sinh Dên söë tùng nhanh cuâng vúái nhu cêìu phaát triïín
khöëi cuãa àöång vêåt nöíi Copepoda chiïëm àïën 90%, kinh tïë ngaây caâng tùng àaä dêîn àïën tònh traång khai
söë coân laåi thuöåc vïì Cladocera. thaác thuãy quaá mûác (saãn lûúång caá giaãm ài àaáng kïí,
Àöång vêåt àaáy (Zoobenthos), göìm 4 nhoám: Lúáp tûâ 4.515 têën nùm 1973 xuöëng coân 2.700 têën nùm
giun Nhiïìu tú (Polychaeta) thuöåc ngaânh giun Àöët 1997). Caác hoaåt àöång àaánh bùæt thuãy saãn bùçng lûúái
(Anelida) coá söë lûúång loaâi cao nhêët vúái 25 loaâi, àiïån, caác phûúng tiïån huãy diïåt; nuöi tröìng thuãy saãn
chiïëm 38,5% töíng söë loaâi, tiïëp sau laâ Thên mïìm mang tñnh tûå phaát thiïëu quy hoaåch; viïåc sùn bùæt
(Mollusca) vúái 24 loaâi, chiïëm 36,9%, nhoám giaáp xaác chim nûúác diïîn ra haâng ngaây àe doåa nghiïm troång
(Crustacea) 15 loaâi, chiïëm 23,1% vaâ lúáp Cön truâng àïën möi trûúâng trong àêìm phaá. Caác cöng trònh
söëng àaáy (Insecta) vúái 1 loaâi, chiïëm 1,5%. Mêåt àöå thuãy nöng nhû caác àêåp Thaão Long, hïå thöëng àï
trung bònh laâ 1.384 caá thïí/m2 tûúng ûáng vúái khöëi ngùn mùån úã Phong Àiïìn coá aãnh hûúãng àïën viïåc lûu
lûúång laâ 133g/m2. Trong àoá, nhoám Giaáp xaác coá söë thöng vêån chuyïín trêìm tñch, ngùn caãn àûúâng di cû
lûúång lúán nhêët: 660 caá thïí/m2, chiïëm 47,70%; kïë cuãa caác quêìn thïí sinh vêåt vaâ thu heåp sinh caãnh.
àïën laâ nhoám giun Nhiïìu tú 561 caá thïí/m2, chiïëm Ngoaâi ra, caác nhên töë àe doåa giaán tiïëp lïn vuâng
40,52% vaâ nhoám Thên mïìm coá söë lûúång thêëp nhêët ÀNN laâ caác vùn baãn, quy phaåm phaáp luêåt liïn quan
163 caá thïí/m2, chiïëm 11,78%. àïën viïåc quaãn lyá, aáp lûåc tûâ caác quaá trònh tûå nhiïn.
Coá 171 loaâi caá, trong àoá böå caá Vûúåc (Perciformes) 2.5. Caác giaãi phaáp quaãn lyá vaâ caác biïån phaáp
ûu thïë nhêët vúái 97 loaâi (chiïëm 56,73% söë loaâi), tiïëp baão töìn
àïën laâ böå caá Àöëi (Mugiliformes) coá 14 loaâi, chiïëm
2.5.1. Cú quan quaãn lyá
8,19% vaâ böå caá Trñch (Clupeiformes) 10 loaâi chiïëm
tyã lïå 5,58%. Vuâng ÀNN naây chõu sûå quaãn lyá cuãa Höåi àöìng Nhên
dên caác huyïån Quaãng Àiïìn, Hûúng Traâ, Phuá Vang,
Caác loaâi chim (Aves), àaä thöëng kï àûúåc àûúåc 73
Phong Àiïìn, Phuá Löåc (tónh Thûâa Thiïn Huïë) vaâ caác
loaâi, 53 giöëng, 29 hoå, 11 böå, göìm 39 loaâi àõnh cû
57
xaä ven biïín cuãa caác huyïån naây. Súã Nöng nghiïåp vaâ cûãa Öng Trang. Quêìn xaä thûåc vêåt ngêåp mùån chuã
Phaát triïín Nöng thön, Súã Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng, yïëu göìm rûâng taái sinh tûå nhiïn cuãa Àûúác, Veåt vaâ
Súã Thuãy saãn, Súã Giao thöng vêån taãi cuãa tónh quaãn lyá Mùæn thuêìn chuãng.
caác hoaåt àöång coá liïn quan trong khu vûåc.
3.2.2. Giaá trõ vùn hoáa, xaä höåi
2.5.2. Caác biïån phaáp baão töìn.
Muäi Caâ Mau coá têìm quan troång trong duy trò àaánh
Hiïån nay, chûa coá möåt kïë hoaåch baão töìn ÀDSH bùæt ven búâ, ÀDSH, àiïìu hoâa àöång thaái vaâ hònh thaái
naâo cuãa chñnh quyïìn àûúåc thûåc hiïån trong khu vûåc àõa maåo cuäng nhû baão vïå búâ biïín.
àêìm phaá Tam Giang - Cêìu Hai. Tuy nhiïn, àaä coá
Taâi nguyïn ÀNN àaä vaâ àang cung cêëp rêët nhiïìu
rêët nhiïìu caác dûå aán nghiïn cûáu khoa hoåc cêëp nhaâ
saãn phêím phuåc vuå cho àúâi söëng haâng ngaân ngûúâi
nûúác, cêëp böå vaâ cuãa caác töí chûác quöëc tïë (UNDP,
dên àõa phûúng caác loaåi thûåc phêím tûâ töm caá, dûúåc
IUCN) cuäng nhû caác dûå aán cuãa nûúác ngoaâi
phêím,... Ngoaâi ra, caác hïå sinh thaái rûâng ngêåp mùån
(Canada, Haâ Lan). Möåt söë dûå aán quöëc gia vaâ àõa
úã àêy laâ àiïím àïën cuãa nhiïìu du khaách àïën thùm
phûúng àaä bûúác àêìu àaánh giaá taác tiïìm nùng kinh
quan, giaãi trñ vaâ hoåc têåp vïì thiïn nhiïn.
tïë vaâ giaá trõ cuãa vuâng ÀNN naây.
3.3. Hiïån traång sûã duång
3. Àêët ngêåp nûúác muäi Caâ Mau VQG Muäi Caâ Mau àûúåc chia thaânh caác phên khu
sau: khu baão vïå nghiïm ngùåt coá diïån tñch 12.203 ha
3.1. Àùåc àiïím chung (5.998 ha àêët coá rûâng, 6.110 ha àêët baäi böìi nöng, 95
ha loaåi khaác); khu phuåc höìi sinh thaái 2.859 ha; khu
Khu ÀNN muäi Caâ Mau vuâng àêët nùçm úã cûåc Nam
haânh chñnh dõch vuå göìm 200 ha; khu baão töìn biïín
cuãa Viïåt Nam thuöåc huyïån Ngoåc Hiïín, caách thaânh
26.000 ha. Theo Vuä Trung Taång (2001), huyïån Ngoåc
phöë Caâ Mau khoaãng 100 km theo hûúáng Nam. Caác
Hiïín coá khoaãng 6.000 ha rûâng ngêåp mùån tûå nhiïn vaâ
hïå sinh thaái ÀNN úã àêy tiïu biïíu cho vuâng sinh
44.291 ha rûâng tröìng múái. Diïån tñch naây àaä àûúåc sûã
thaái ven biïín, coá baäi buân triïìu röång, laâ núi sinh
duång àïí múã röång nuöi tröìng thuãy saãn, laâm göî cuãi vaâ
söëng cuãa nhiïìu loaâi sinh vêåt coá àúâi söëng gùæn liïìn
àaánh caá. Vuâng diïån tñch nöåi àõa àûúåc ngûúâi dên àõa
vúái rûâng ngêåp mùån, coá vai troâ quan troång trong
phûúng sûã duång laâm àêët nöng nghiïåp vaâ tröìng cêy
baão vïå ÀDSH, duy trò cên bùçng sinh thaái. Töíng
cöng nghiïåp.
diïån tñch laâ 41.862 ha vúái caác kiïíu ÀNN: vuâng biïín
nöng, coá baäi buân triïìu vaâ baäi caát àöå sêu dûúái 6m
khi triïìu kiïåt; búâ biïín caát vaâ caác doi caát, muäi nhö
caát ra biïín; baäi buân, baäi caát úã vuâng gian triïìu; àêìm VQG Muäi Caâ Mau àang bõ àe doåa búãi caác nhên töë:
lêìy rûâng ngêåp mùån. phaát triïín nuöi tröìng thuãy saãn, àaánh bùæt caá trïn
diïån röång vaâ khai thaác quaá mûác caác nguöìn taâi
3.2. Chûác nùng vaâ giaá trõ àêët ngêåp nûúác nguyïn thiïn nhiïn. Thïm vaâo àoá sûå gia tùng dên
söë, nhu cêìu phaát triïín kinh tïë cuâng vúái àõnh cû bêët
3.2.1. Àa daång sinh hoåc
húåp phaáp àaä laâm thay àöíi caác àùåc àiïím hïå sinh
Hïå àöång, thûåc vêåt phong phuá: coá 13 loaâi thuá thuöåc thaái trong nhûäng nùm gêìn àêy.
9 hoå, trong àoá coá 2 loaâi àûúåc ghi trong danh saách
Hiïån nay, khu vûåc coân bõ ö nhiïîm búãi caác nguöìn
àoã cuãa IUCN laâ Khó àuöi daâi (Macaca fasciculalis),
nûúác thaãi tûâ caác khu vûåc àêët nöng nghiïåp cuãa
Caâ khu (Trachypithecus cristatus) vaâ 4 loaâi coá
huyïån Ngoåc Hiïín vaâ möåt söë huyïån lên cêån. Cuâng
trong Saách àoã Viïåt Nam; 74 loaâi chim thuöåc 23 hoå
vúái sûå nghiïåp cöng nghiïåp hoáa vaâ hiïån àaåi hoáa cuãa
(coá 5 loaâi trong saách àoã IUCN, 7 loaâi trong Saách àoã
tónh, möåt thaách thûác khaác àöëi vúái khu vûåc àoá laâ
Viïåt Nam), 28 loaâi chim di cû vúái caác loaâi quy hiïëm
nguöìn ö nhiïîm do caác chêët thaãi cöng nghiïåp gêy ra.
nhû: Coâ Trung Quöëc (Egretta eglophotes), Böì nöng
chên xaám (Pelicanus philippensis), Giang sen (Ibis Khai thaác bêët húåp phaáp caác nguöìn taâi nguyïn
leucocepphalus),... Coá 17 loaâi boâ saát thuöåc 9 hoå, thiïn nhiïn nhû: duâng thuöëc nöí, àaánh caá sûã duång
trong àoá coá 2 loaâi trong danh saách àoã IUCN, 6 loaâi lûúái mùæt nhoã gia tùng trong nhûäng nùm gêìn àêy.
trong Saách àoã Viïåt Nam. Lûúäng cû coá 5 loaâi thuöåc Sùn bùæt chim traái pheáp cuäng àang diïîn ra trong
3 hoå. Têët caã caác loaâi ûu thïë cuãa rûâng ngêåp mùån àïìu VQG. Mùåc duâ àaä coá nhiïìu cöë gùæng àïí baão töìn,
coá mùåt úã àêy, coá 22 loaâi àaä àûúåc phaát hiïån úã cöìn nhûng do thiïëu nhên sûå vaâ caác àiïìu kiïån àïí ngùn
58
chùån caác hoaåt àöång naây, caác hoaåt àöång baão töìn Ba Bïí, huyïån Ba Bïí, tónh Bùæc Kaån, vúái diïån tñch
vêîn coân haån chïë. khoaãng 500-506 ha. Bao quanh höì laâ caác daäy nuái àaá
vöi cao 570-893 m. Höì àûúåc thöng vúái söng Nùng
3.5. Caác giaãi phaáp quaãn lyá vaâ biïån phaáp baão töìn bùçng möåt con suöëi coá taác duång àiïìu hoaâ mûåc nûúác
3.5.1. Cú quan quaãn lyá cuãa höì. ÚÃ àêy coá rêët nhiïìu hang àöång vaâ àöång vêåt,
nöíi tiïëng laâ àöång Puöng (núi con söng Nùng chaãy
Khu vûåc ÀNN naây chõu sûå quaãn lyá cuãa Höåi àöìng qua daäy nuái àaá vöi).
Nhên dên caác huyïån Ngoåc Hiïín, Àêët Muäi vaâ Ban
Quaãn lyá Cöng viïn Quöëc gia Muäi Caâ Mau cuäng nhû 4.2. Giaá trõ vaâ chûác nùng
Höåi àöìng Nhên dên caác xaä Àêët Muäi, Viïn An 4.2.1. Àa daång sinh hoåc
(huyïån Ngoåc Hiïín), Àêët Múái (huyïån Àêët Muäi). Caác
Súã Nöng nghiïåp vaâ Phaát triïín Nöng thön, Súã Taâi Khu hïå thuá coá yá nghôa àùåc biïåt quan troång vúái sûå coá
nguyïn vaâ Möi trûúâng, Súã Thuãy saãn, Súã Giao thöng mùåt cuãa loaâi Vooåc àen maá trùæng (Semnopithecus
Vêån taãi vaâ caác ban ngaânh khaác cuãa tónh quaãn lyá caác francoisi) vaâ Cêìy vùçn bùæc (Hemigalus owstoni), àùåc
hoaåt àöång liïn quan àïën ngaânh mònh trong khu vûåc. biïåt laâ Vooåc muäi hïëch (Pithecus avunculus), laâ loaâi
Chi cuåc Kiïím lêm tónh Caâ Mau chõu traách nhiïåm Vooåc àaä tûâng bõ coi laâ tuyïåt chuãng cho àïën khi
quaãn lyá vaâ baão vïå rûâng ngêåp mùån trong khu vûåc. chuáng àûúåc phaát hiïån laåi úã khu BTTN Naâ Hang vaâo
nùm 1992. Ngoaâi ra, àaä phaát hiïån thêëy loaåi Caá coác
3.5.2. Caác biïån phaáp baão töìn Tam Àaão (Paramesotriton deloustali), laâ loaâi àùåc
a. Caác biïån phaáp àaä àûúåc aáp duång: caác hoaåt àöång hûäu cuãa Viïåt Nam vaâ cuäng laâ bõ àe doaå cêëp àöå toaân
quaãn lyá möi trûúâng vaâ taâi nguyïn thiïn nhiïn àaä cêìu, àûúåc phaát hiïån úã khu vûåc phña Nam cuãa Vûúân.
àûúåc àûa ra ngay trong baáo caáo àêìu tû baão vïå, Caác loaâi thûåc vêåt àaáng chuá yá nhêët úã khu vûåc höì Ba
xêy dûång, phaát triïín VQG Muäi Caâ Mau vaâ dûå aán Bïí laâ: Choâ àai (Annamocarya sinensis), Nghiïën
"Baão vïå vaâ phaát triïín caác vuâng ÀNN ven biïín (Burretiodendron tonkinense) vaâ Baách xanh
phña Àöng ÀBSCL". Bao göìm quaãn lyá baão vïå (Calocedrus macrolepis).
rûâng, xuác tiïën taái sinh rûâng trïn baäi böìi; tuyïn
Trong VQG Ba Bïí vaâ vuâng phuå cêån àaä xaác àõnh
truyïìn giaáo duåc vïì baão vïå hïå sinh thaái rûâng vaâ
àûúåc: 70 loaâi boâ saát vaâ ïëch nhaái, trong àoá coá 11 loaâi
ÀNN; thiïët lêåp hïå thöëng coåc möëc ranh giúái; lêåp
quyá hiïëm úã mûác àöå toaân cêìu nhû: Ruâa àêìu to
caác baãng nöåi quy/chó dêîn thaáp canh vaâ voång
(Platysternon megacephalum), Ruâa àêët (Spengle
caãnh; xêy dûång caác traåm quaãn lyá baão vïå rûâng vaâ
Geoemyda spengleri), Ruâa sa nhên (Pyxidea
trang bõ phuåc vuå; laâm raâo bï töng tai caác àêìu
mouhoti), Ba ba trún (Pelodiscus sinensis), Caá coác
kïnh chñnh; chöëng xoái lúã ven búâ biïín Àöng.
buång hoa (Paramesotriton deloustali),...; 370 loaâi
b. Caác biïån phaáp àûúåc àïì xuêët chûa àûúåc aáp duång: chim; 94 loaâi thuá (coá 18 loaâi àûúåc liïåt kï trong
nghiïn cûáu giaám saát vïì àöång vêåt hoang daä; àiïìu Danh saách caác loaâi àöång vêåt coá nguy cú diïåt vong
tra, nghiïn cûáu baão töìn sinh vêåt biïín; àïì xuêët caác nùm 2004 cuãa IUCN). Höì Ba Bïí àûúåc coi laâ höì tûå
chñnh saách quaãn lyá, baão töìn biïín; tùng cûúâng nhiïn coá söë lûúång loaâi caá phong phuá nhêët úã Viïåt
nùng lûåc quaãn lyá; têåp huêën nêng cao kiïën thûác, Nam vúái 87 loaâi thuöåc 61 giöëng, 17 hoå vaâ 5 böå
kyä nùng quaãn lyá... (Nguyïîn Troång Hiïåp, Nguyïîn Hûäu Dûåc, 2003).
Hiïån traång nghiïn cûáu: àaä nghiïn cûáu vaâ thûã 4.2.2. Giaá trõ vùn hoáa, xaä höåi
nghiïåm phaát triïín mö hònh nuöi tröìng thuãy saãn vaâ
a. Dên söë vaâ dên töåc: caác dên töåc sinh söëng úã àêy
tröìng rûâng cho khu ÀNN naây. Caác saãn phêím thûåc
coá ngûúâi Taây (cû truá úã ven söng vaâ höì, chiïëm
vêåt khaác coá tûâ nguöìn taâi nguyïn thiïn nhiïn cuäng
44%), ngûúâi H'Möng (söëng úã vuâng nuái cao,
àûúåc sûã duång cho muåc àñch nghiïn cûáu vaâ thûã
chiïëm 54%), ngûúâi Dao, Nuâng vaâ Kinh chiïëm
nghiïåm.
2%. Möîi dên töåc àïìu coá vùn hoáa vaâ têåp quaán
canh taác riïng cuãa mònh. Ngûúâi Taây thûúâng
4. Àêët ngêåp nûúác höì Ba Bïí söëng úã nhûäng nhaâ saân bùçng göî, àaánh bùæt caá, dïåt
vaãi, ngûúâi H'Möng chuã yïëu trïn caác nûúng rêîy
4.1. Àùåc àiïím chung du canh vaâ sùn bùæt chim thuá rûâng.
Höì Ba Bïí laâ höì tûå nhiïn trïn nuái trong vuâng nuái àaá b. Saãn xuêët nöng nghiïåp: phûúng thûác canh taác chuã
vöi do hoaåt àöång kiïën taåo vuâng Karst, thuöåc VQG yïëu laâ tröìng luáa nûúác vaâ laâm nûúng rêîy, thu nhêåp
59
bònh quên laâ 298 kg/nùm (quy theo thoác/ngûúâi). haânh àöång xêm phaåm (khai thaác vaâ sùn bùæt àöång
Diïån tñch àêët nöng nghiïåp chuã yïëu laâ ruöång 1 vuå, vêåt hoang daä, lêën àêët laâm nûúng rêîy); hiïån tûúång
àêët tröìng maâu thûúâng úã caác baäi ven söng suöëi vaâ xoái moân böìi tuå gia tùng (do chùåt phaá rûâng àêìu
cûãa söng suöëi àöí vaâo búâ höì. Hêìu hïët, diïån tñch nguöìn); quy chïë vïì khu baão vïå àaä àûúåc ban haânh
naây chó canh taác àûúåc 1 vuå do thûúâng xuyïn bõ nhûng hiïåu quaã vêîn coân rêët thêëp.
caát böìi lêëp nïn nùng suêët rêët thêëp.
Trong caác nùm qua, lûåc lûúång kiïím lêm VQG àaä
c. Saãn xuêët lêm nghiïåp: trong giai àoaån 1994-2001, phaát hiïån vaâ xûã lyá hún 5.000 vuå khai thaác göî vaâ sùn
àaä coá 3.000 ha àûúåc giao khoaán cho 592 höå bùæt àöång vêåt hoang traái pheáp, thu giûä haâng trùm
khoanh nuöi, tröìng böí sung cêy lêm nghiïåp taåi m3 göî phi phaáp, thu höìi hún 400 khêíu suáng,... Àùåc
phên khu phuåc höìi sinh thaái, tùng thïm cöng ùn biïåt, thöëng kï àïën thaáng 5/2004, àaä coá gêìn 100 vuå
viïåc laâm, thu nhêåp cuäng nhû nêng cao àûúåc vi phaåm, chuã yïëu laâ khai thaác vêån chuyïín lêm saãn
nhêån thûác vïì baão vïå taâi nguyïn thiïn nhiïn vaâ traái pheáp (56 vuå).
möi trûúâng, giaãm sûác eáp lïn vuâng loäi VQG.
Haâng thaáng, coá tûâ 1 - 2 vuå vi phaåm sûã duång chêët
d. Chùn nuöi: chûa phaát triïín, caác loaâi vêåt nuöi
nöí, xung àiïån àaánh bùæt caá úã vuâng loâng höì Ba Bïí;
chñnh laâ boâ, trêu, dï, lúån vaâ gaâ. Hònh thûác chùn
tònh traång caác höå gia àònh xêm lêën àêët laâm nûúng
thaã vêîn theo kiïíu cuä cho nùng suêët thêëp, cöng
rêîy liïn tuåc tùng (nùm 2001 coá 32 vuå, nùm 2002 coá
taác thuá y chûa àûúåc chuá troång. Do chûa àêìu tû
24 vuå, nùm 2003 coá 31 vuå).
vaâo chùn nuöi nïn caác loaâi vêåt nuöi tùng trûúãng
rêët chêåm vaâ chuã yïëu àïí phuåc vuå cho nhu cêìu sûã Dõch vuå du lõch phaát triïín coân tûå phaát, taác àöång
duång taåi gia àònh. tiïu cûåc àïën möi trûúâng cuãa VQG (söë lûúång xuöìng
maáy trong höì gia tùng, gêy ö nhiïîm loâng höì vaâ
e. Dõch vuå du lõch vaâ thûúng maåi: caác mö hònh dõch
nhiïîu loaån àöång vêåt hoang daä).
vuå du lõch sinh thaái coá sûå tham gia cuãa cöång
àöìng phaát triïín coá hiïåu quaã (hònh thûác dõch vuå
4.5. Caác giaãi phaáp quaãn lyá vaâ biïån phaáp baão töìn
khaách du lõch nghó taåi nhaâ saân àöìng baâo Taây).
Ngoaâi viïåc nêng cao àúâi söëng cho àöìng baâo 4.5.1. Cú quan quaãn lyá
trong vuâng, hoaåt àöång naây coân coá taác duång nêng Höì Ba Bïí chõu sûå quaãn lyá cuãa UBND tónh Bùæc Kaån
cao nhêån thûác cuãa cöång àöìng vïì cöng taác baão vïå thöng qua súã Nöng nghiïåp vaâ Phaát triïín Nöng
möi trûúâng, sinh thaái. thön vaâ Súã Thuãy saãn.
4.3. Hiïån traång sûã duång 4.5.2. Caác biïån phaáp baão töìn
Töíng diïån tñch tûå nhiïn VQG laâ 10.048 ha, trong àoá a. Cöng taác quaãn lyá baão vïå vaâ phaát triïín rûâng
coá 7.303 ha àêët coá rûâng, chiïëm 73% töíng diïån tñch Cöng taác töí chûác, quaãn lyá: àaä hònh thaânh hïå thöëng
tûå nhiïn (göìm rûâng giaâu, chûa bõ taác àöång: 4.058 töí chûác Ban quaãn lyá VQG bao göìm Ban giaám àöëc,
ha; rûâng àaä bõ taác àöång: 2.690 ha vaâ rûâng phuåc höìi: caác phoâng ban chûác nùng, Haåt kiïím lêm vaâ 10 traåm
555 ha); 448 ha àêët nöng nghiïåp, chiïëm 4%, 120 ha vaâ phên traåm baão vïå rûâng. Möåt söë khu vûåc thiïët
àêët nûúng rêîy vaâ 506 ha diïån tñch mùåt nûúác. yïëu àaä vaâ àang àûúåc töí chûác thïm möåt söë traåm
Trong hún 10 nùm, diïån tñch rûâng àaä àûúåc baão vïå nhû Traåm Cao Thûúång, Traåm Khuöíi Luöng vaâ caác
vaâ khöng ngûâng tùng lïn. Àùåc biïåt, diïån tñch rûâng phên traåm (choâi baão vïå) taåi Khau Qua, Buöëc Löëm,
giaâu tùng tûâ 1.073 ha lïn 4.058 ha, bao göìm rûâng Baãn Taâu, Baãn Löìm vaâ Naâ Haân.
chûa bõ taác àöång vaâ rûâng trûúác àêy àaä bõ taác Cöng taác baão vïå: àaä töí chûác xaác àõnh, àoáng cöåt möëc
àöång, nay àaä phuåc höìi vaâ phaát triïín. Tuy nhiïn, ranh giúái VQG; quaãn lyá baão vïå töët 7.303 ha rûâng
hiïån nay trong VQG coân 1.719 ha àêët tröëng àöìi (khoaán baão vïå rûâng cho àöìng baâo caác dên töåc trïn
nuái troåc, laâ àöëi tûúång trong thúâi gian túái cêìn aáp àõa baân, trung bònh 3.000 ha/nùm); cöng taác phuåc
duång caác giaãi phaáp lêm sinh thñch húåp àïí phuåc höìi rûâng; khoanh nuöi, xuác tiïën taái sinh rûâng tûå
höìi laåi rûâng. nhiïn: 1.443 ha; tröìng rûâng Vûúân thûåc vêåt: 50 ha;
giaãm diïån tñch canh taác nûúng rêîy tûâ 1.553 ha (nùm
1990) xuöëng coân 120 ha (2003); tiïën haânh caác hoaåt
Möëi àe doaå nguy hiïím nhêët àöëi vúái khu vûåc laâ àöång höî trúå nhên dên àõa phûúng xêy dûång caác
hiïån tûúång sùn bùæt àaánh caá, chùåt göî tröåm; nhûäng quy ûúác baão vïå rûâng taåi caác thön, baãn.
60
b. Xêy dûång cú súã vêåt chêët g. Cöng taác giaáo duåc

Àïën nay, cú súã vêåt chêët cuãa VQG Ba Bïí àaä àûúåc Àaâo taåo 50 giaáo viïn úã caác trûúâng phöí thöng thuöåc
àêìu tû xêy dûång vaâ trang bõ, cú baãn àaáp ûáng àûúåc caác xaä trïn àõa baân vïì giaáo duåc möi trûúâng àïí
nhiïåm vuå cuãa cöng taác baão töìn trong thúâi gian hiïån giaãng daåy cho 3.141 hoåc sinh phöí thöng. Múã caác
taåi nhû xêy dûång nhaâ cûãa (laâm viïåc, nhaâ úã cho caán khoáa hoåc têåp huêën lúáp vïì nghiïåp vuå baão töìn, giaám
böå nhên viïn, nhaâ nghiïn cûáu, nhaâ khaách,...) laâ saát ÀDSH do caác cú súã àaâo taåo cuãa Böå Nöng
1.175 m2, hïå thöëng àûúâng nöåi böå vaâ àûúâng dên nghiïåp vaâ Phaát triïín Nöng thön.
sinh taåi caác xaä vuâng àïåm gêìn 70 km, caác trang thiïët
Töí chûác nhiïìu àúåt tuyïn truyïìn lûu àöång vïì cöng
bõ khaác (2 xe ö tö, 3 xuöìng maáy tuêìn tra, 15 mö tö,
taác baão vïå rûâng vaâ möi trûúâng cho hún 500 höå
maáy tñnh vaâ caác thiïët bõ vùn phoâng).
nöng dên úã caác xaä Khang Ninh, Mam Mêîu (huyïån
c. Caác chûúng trònh öín àõnh dên cû vaâ phaát triïín Ba Bïí - Bùæc Kaån) vaâ xaä Àaâ Võ (huyïån Na Hang -
kinh tïë xaä höåi Tuyïn Quang). Xêy dûång taâi liïåu vaâ chûúng trònh
tuyïn truyïìn, giaáo duåc möi trûúâng cho caác du
Nhêån thûác àûúåc têìm quan troång cuãa viïåc giaãm sûác
khaách, hoåc sinh phöí thöng vaâ nhên dên trïn àõa
eáp do caác hoaåt àöång kinh tïë lïn VQG. Trong nhûäng
baân. Töí chûác caác àúåt thi veä vïì baão vïå rûâng vaâ möi
nùm qua, nhiïìu chûúng trònh höî trúå öín àõnh vaâ
trûúâng vúái hún 600 em hoåc sinh tham gia.
phaát triïín kinh tïë xaä höåi trïn àõa baân àaä àûúåc thûåc
hiïån: xêy dûång cú súã haå têìng; phaát triïín du lõch
sinh thaái coá sûå tham gia cuãa cöång àöìng; thaânh lêåp 5. Vûúân quöëc gia Cön Àaão
Quyä höî trúå baão töìn; di dúâi vaâ öín àõnh àúâi söëng cho
74 höå ra khoãi vuâng loäi VQG,... 5.1. Àùåc àiïím chung
d. Chûúng trònh húåp taác quöëc tïë VQG Cön Àaão thuöåc huyïån Cön Àaão, tónh Baâ Rõa-
Dûå aán xêy dûång caác khu baão vïå baão töìn taâi nguyïn Vuäng Taâu, bao göìm möåt quêìn àaão, coá 14 hoân àaão
thiïn nhiïn thöng qua baão töìn sinh thaái caãnh quan, lúán nhoã. Trong söë 14 hoân àaão, chó coá àaão Cön Sún
àûúåc Quyä Möi trûúâng toaân cêìu (GEF) vaâ Quyä Phaát laâ coá ngûúâi sinh söëng, vúái dên söë khoaãng 4.000
triïín Liïn húåp quöëc (UNDP) taâi trúå, laâ dûå aán vïì baão ngûúâi. Nghïì nghiïåp chñnh cuãa hêìu hïët nhûäng
töìn lúán nhêët àaä àûúåc thûåc hiïån úã VQG Ba Bïí. Caác ngûúâi dên trïn àaão laâ àaánh bùæt thuãy saãn ven búâ,
dûå aán khaác nhû "Sûã duång bïìn vûäng nguöìn lêm saãn nöng nghiïåp, buön baán nhoã vaâ caác ngaânh nghïì dõch
phi göî", taâi trúå cuãa chñnh phuã Haâ Lan; nghiïn cûáu vuå.
vaâ phên tñch caác thïí chïë àõa phûúng vaâ quyïìn àöëi Vuâng biïín Cön Àaão laâ núi rêët giaâu tiïìm nùng vïì taâi
vúái möi trûúâng, caác chñnh saách phaát triïín vaâ sinh nguyïn sinh vêåt biïín vaâ coá giaá trõ cao vïì ÀDSH, àa
kïë nöng thön úã huyïån Ba Bïí, tónh Bùæc Kaån cuãa töí daång caác hïå sinh thaái (hïå sinh thaái vuâng triïìu; hïå
chûác Helvetas (Thuåy Syä),... sinh thaái thûåc vêåt ngêåp mùån; hïå sinh thaái coã biïín;
hïå sinh thaái baäi triïìu raån àaá; hïå sinh thaái baäi triïìu
e. Caác biïån phaáp baão töìn chûa àûúåc aáp duång
caát; hïå sinh thaái raån san hö), coá nhiïìu loaâi laâ àùåc
Möåt söë biïån phaáp àûúåc àïì xuêët laâ: öín àõnh vaâ hoaân hûäu cuãa biïín Viïåt Nam
thiïån cú súã vêåt chêët hïå thöëng caác traåm baão vïå; tùng
cûúâng sûå tham gia cuãa nhên dên trong cöng taác 5.2. Giaá trõ vaâ chûác nùng
baão töìn; lêåp höì sú khoa hoåc Di saãn thiïn nhiïn thïë
5.2.1. Àa daång sinh hoåc
giúái VQG Ba Bïí trònh UNESCO cöng nhêån,...
VQG Cön Àaão coá 2 hïå thöëng sinh thaái chñnh (hïå
f. Nghiïn cûáu khoa hoåc
sinh thaái rûâng trïn caån vaâ hïå sinh thaái biïín vaâ ven
Nhûäng cöng trònh nghiïn cûáu àiïìu tra vïì àöång vêåt biïín). Kïët quaã àiïìu tra gêìn àêy àaä ghi nhêån úã VQG
khu vûåc höì Ba Bïí àaä àûúåc Àaâo Vùn Tiïën thûåc hiïån Cön Àaão coá 882 loaâi thûåc vêåt rûâng, 144 loaâi àöång
tûâ nùm 1963. Àïën nay, coá rêët nhiïìu caác cöng trònh vêåt rûâng vaâ 1.300 loaâi sinh vêåt biïín. Theo söë liïåu
nghiïn cûáu vïì caác lônh vûåc: àöång vêåt vaâ thûåc vêåt cuãa Phên viïån Haãi dûúng hoåc Haãi Phoâng, vuâng
(Àaåi hoåc Quöëc gia Haâ Nöåi, Viïån Sinh Thaái vaâ Taâi biïín ven búâ cuãa VQG coá: 23 loaâi thûåc vêåt ngêåp mùån
nguyïn Sinh vêåt; Viïån Àiïìu tra Quy hoaåch Rûâng) (Mangrove); 127 loaâi rong biïín (Algae); 9 loaâi coã
phuåc vuå cho viïåc xêy dûång Dûå aán "Àêìu tû xêy biïín (Seagrass); 157 loaâi thûåc vêåt phuâ du
dûång Vûúân quöëc gia Ba Bïí",... (Phytoplankton); 115 loaâi àöång vêåt phuâ du
61
(Zooplankton); 258 loaâi san hö (Corals); 130 loaâi quy luêåt tûå nhiïn khöng coá sûå taác àöång cuãa con
giun nhiïìu tú (Polychaeta); 116 loaâi giaáp xaác ngûúâi.
(Crustacea); 187 loaâi thên mïìm (Molussca); 75 loaâi b. Phên khu phuåc höìi hïå sinh thaái rûâng trïn àêìt
da gai (Echinodermarta); 160 loaâi caá raån san hö liïìn (500 ha), coá chûác nùng: Phuåc höìi taâi nguyïn
(Coral reef fishes) vaâ 5 loaâi thuá vaâ boâ saát biïín (Sea àöång vêåt, thûåc vêåt rûâng vaâ hïå sinh thaái rûâng
Mammal and Reptile). thöng qua taác àöång cuãa caác biïån phaáp kyä thuêåt
Hïå sinh thaái ngêåp mùån phaát triïín töët úã ven búâ phña lêm sinh vaâ kyä thuêåt baão töìn thiïn nhiïn.
Têy àaão Cön Sún, Hoân Baâ, Hoân Baãy Caånh, Hoân Tre c. Phên khu baão töìn taâi nguyïn sinh vêåt biïín
Lúán, Hoân Cau taåo thaânh caánh rûâng ngêåp mùån coá (14.000 ha), coá chûác nùng: baão vïå caác hïå sinh thaái
caãnh quan àeåp, laâ núi cû truá cuãa nhiïìu loaâi sinh vêåt biïín vaâ ven biïín; baão töìn caác taâi nguyïn sinh vêåt
nhû: Trang (Kandelia candel), Àûúác (Rhizophora biïín, nhêët laâ caác loaâi quyá hiïëm, coá nguy cú bõ àe
apiculata), Bêìn (Sonneratia ovata),... Trong hïå sinh doåa; baão töìn vuâng ÀNN xung quanh caác hoân
thaái rûâng ngêåp mùån coá nhiïìu loaâi àöång vêåt thên àaão.
mïìm, giaáp xaác, nhû: Ocypoda ceratophthalma; d. Phên khu haânh chñnh dõch vuå trïn àêët liïìn (52
Upogebia carcincauda; Thalamita crenata; ha): laâ trung têm àiïìu haânh vaâ quaãn lyá cuãa
Thalamita danae; Planaxis sulcatus; Cerithium VQG; laâ núi xêy dûång caác cöng trònh haå têìng cú
echinatum; C. nodulosum; C. asperum,... súã phuåc vuå cho cöng taác quaãn lyá, àiïìu haânh, du
Hïå sinh thaái coã biïín taåo thaânh thaãm thûåc vêåt phuã lõch, tuyïn truyïìn giaáo duåc cöång àöìng cuãa VQG
Cön Àaão.
phêìn àaáy cuãa võnh Cön Sún vaâ thu huát caác loaâi sinh
vêåt khaác àïën sinh söëng, àiïín hònh laâ Boâ biïín
5.4. Caác möëi àe doaå
(Dugong dugong) vaâ nhiïìu loaâi àöång vêåt söëng
trong thaãm coã biïín nhû: ÖËc (Cerithidae cingulata, Caác nhên töë aãnh hûúãng bêët lúåi àïën caác hïå sinh thaái
Architectonica perspectiva, Cerithium ÀNN göìm: caác hoaåt àöång àaánh bùæt thuãy saãn, du
tenuifilosum; Nassaruis goudiosus;...), caác loaâi hai lõch, sûác eáp gia tùng dên söë, phaát triïín cú súã haå têìng
maãnh voã (Paphia malabarica, Mactra violacea, vaâ nguy cú chaáy rûâng.
Asaphis violascens, Gafrarium pectinatum,...). Haâng nùm, coá söë lûúång lúán caác taâu tûâ caác núi khaác
5.2.2. Giaá trõ vùn hoáa, xaä höåi àïën àïí àaánh bùæt haãi saãn vaâ neo traánh gioá baäo laâ
möëi nguy cú rêët lúán àöëi vúái sûå aân toaân cuãa hïå sinh
Quêìn àaão Cön Sún noái chung vaâ VQG Cön Àaão
thaái biïín úã Cön Àaão. Sûå gia tùng dên söë vaâ söë
noái riïng laâ möåt vuâng rûâng vaâ biïín coá giaá trõ rêët lûúång khaách du lõch ngaây caâng tùng seä laâ nguy cú
cao vïì lõch sûã, vùn hoáa, xaä höåi. àöëi vúái viïåc baão vïå vaâ sûã duång taâi nguyïn biïín.
Caác di tñch lõch sûã (hïå thöëng caác nhaâ tuâ vaâ chuöìng
coåp giam giûä vaâ tra têën caác laänh tuå vaâ chiïën sô caách 5.5. Caác giaãi phaáp quaãn lyá vaâ biïån phaáp baão töìn
maång, caác nhaâ yïu nûúác àaä àêëu tranh àïí giaãi 5.5.1. Cú quan quaãn lyá
phoáng àêët nûúác), àaä àûúåc Böå Vùn hoáa - Thöng tin
VQG Cön Àaão chõu sûå quaãn lyá cuãa UÃy ban Nhên
cöng nhêån laâ di tñch cuãa quöëc gia. Nghôa trang
dên tónh Baâ Rõa-Vuäng Taâu. Súã Nöng nghiïåp vaâ
Haâng Dûúng, cuäng laâ möåt di tñch lõch sûã cuãa quöëc
Phaát triïín Nöng thön, Chi cuåc Kiïím Lêm, Súã Taâi
gia, laâ núi yïn nghó cuãa haâng ngaân chiïën sô caách
nguyïn vaâ Möi trûúâng, Súã Khoa hoåc vaâ Cöng nghïå,
maång vaâ nhûäng ngûúâi yïu nûúác.
Súã Thuãy saãn, Súã kïë hoaåch vaâ Àêìu tû, Súã Taâi chñnh
5.3. Hiïån traång sûã duång vaâ caác cú quan chuyïn mön coá liïn quan khaác cuãa
tónh Baâ Rõa-Vuäng Taâu
Töíng diïån tñch tûå nhiïn cuãa VQG Cön Àaão laâ
19.998 ha (göìm 5.998 ha phêìn àêët liïìn, 14.000 ha 5.5.2. Caác biïån phaáp baão töìn
phêìn trïn biïín), àûúåc phên khu theo quy hoaåch a. Caác biïån phaáp baão töìn àûúåc aáp duång
nhû sau:
Xêy dûång quy hoaåch phên vuâng quaãn lyá taâi
a. Phên khu baão vïå nghiïm ngùåt taâi nguyïn rûâng nguyïn sinh vêåt biïín, trong àoá quy àõnh roä nhûäng
trïn àêët liïìn (5.446 ha), vúái chûác nùng: baão vïå àõa àiïím vaâ phaåm vi àûúåc pheáp khai thaác nguöìn
nghiïm ngùåt taâi nguyïn àöång vêåt vaâ thûåc vêåt lúåi thuãy saãn, mûác àöå khai thaác, phûúng thûác khai
rûâng; giûä cho hïå sinh thaái rûâng phaát triïín theo thaác, nhûäng àiïìu cêëm vaâ caác quy àõnh xûã lyá nïëu coá
62
vi phaåm xaãy ra. Caác taâi liïåu vaâ baãn àöì vïì taâi VQG Cön Àaão àïí tuêìn tra baão vïå taâi nguyïn sinh
nguyïn, VQG àaä àûúåc phên phaát cho caác ngû dên, vêåt biïín vaâ coá thêím quyïìn xûã lyá caác vi phaåm theo
caác cú quan chñnh quyïìn úã àõa phûúng cuâng vúái quy àõnh cuãa phaáp luêåt.
caác lúáp huêën luyïån àaä àûúåc töí chûác àïí giaãi thñch roä
c. Nghiïn cûáu khoa hoåc
caác quy àõnh naây.
Vúái sûå taâi trúå kinh phñ cuãa Chñnh phuã vaâ cuãa caác töí
Tùng cûúâng viïåc tuêìn tra kiïím soaát, baão vïå cuãa lûåc
chûác quöëc tïë, VQG Cön Àaão àaä tiïën haânh caác àïì taâi
lûúång kiïím lêm vaâ xûã lyá theo phaáp luêåt caác vi
nghiïn cûáu khoa hoåc: Àïì taâi nghiïn cûáu phuåc höìi
phaåm àöëi vúái taâi nguyïn rûâng vaâ taâi nguyïn biïín.
taâi nguyïn rûâng, loaâi cêy Laát hoa (Chukrasia
Xêy dûång phoâng diïîn giaãi möi trûúâng, giúái thiïåu tabularis) vaâ möåt loaâi cêy quyá hiïëm coá tïn trong
caác loaåi taâi nguyïn rûâng, biïín, caác loaâi àùåc hûäu, Saách àoã Thûåc vêåt cuãa Viïåt Nam, bõ thiïåt haåi búãi cún
quyá hiïëm, caác quy àõnh vïì baão vïå vaâ baão töìn; xêy baäo Linda (thaáng 11/1997); Àïì taâi nghiïn cûáu baão
dûång baãng tuyïn truyïìn úã nhûäng têåp trung àöng töìn loaâi ruâa biïín, quy hoaåch caác giaãi phaáp baão töìn
ngûúâi àïí tuyïn truyïìn yá thûác baão vïå rûâng, biïín vaâ quaãn lyá taâi nguyïn sinh vêåt biïín do Töí chûác
cho moåi ngûúâi. WWF taâi trúå. Thöng qua caác àïì taâi naây, möåt söë thiïët
bõ lùån, duång cuå àiïìu tra dûúái biïín vaâ xuöìng maáy àaä
Xêy dûång dûå aán quy hoaåch phaát triïín du lõch sinh
àûúåc cêëp cho VQG Cön Àaão.
thaái gùæn vúái baão vïå rûâng vaâ taâi nguyïn sinh vêåt
biïín. Dûå aán naây àaä àûúåc Böå Nöng nghiïåp vaâ Phaát d. Cöng taác giaáo duåc baão töìn hiïån taåi
triïín Nöng thön thêím àõnh vaâ àûúåc Chuã tõch UÃy
Möåt söë hoaåt àöång giaáo duåc baão töìn àaä àûúåc VQG
ban Nhên dên tónh Baâ Rõa - Vuäng Taâu phï duyïåt
Cön Àaão thûåc hiïån nhû: xêy dûång phoâng diïîn giaãi
àïí thûåc hiïån.
möi trûúâng (giúái thiïåu caác loaåi taâi nguyïn rûâng,
b. Caác biïån phaáp baão töìn àïì xuêët nhûng chûa àûúåc biïín, caác loaâi àùåc hûäu, quyá hiïëm, caác quy àõnh vïì
aáp duång baão vïå vaâ baão töìn àïí cöång àöìng dên cû vaâ caác du
khaách hiïíu vaâ thûåc hiïån); in vaâ phaát caác loaåi taâi liïåu
Möåt söë biïån phaáp baão töìn taâi nguyïn sinh vêåt biïín
giúái thiïåu vïì VQG Cön Àaão cho nhên dên, hoåc
vaâ vuâng ÀNN àaä àûúåc àïì xuêët nhûng chûa thûåc
sinh, cho caác cú quan chñnh quyïìn àõa phûúng vaâ
hiïån àûúåc laâ: thiïët lêåp hïå thöëng caác möëc phên àõnh
cho du khaách àïí nêng cao hiïíu biïët vaâ yá thûác baão
ranh giúái phên khu baão töìn taâi nguyïn sinh vêåt
vïå nhûäng taâi nguyïn thiïn nhiïn quyá giaá cuãa quöëc
biïín trïn biïín; tiïën haânh theo doäi, giaám saát tònh
gia; xêy dûång caác baãng tuyïn truyïìn taåi trung têm
hònh taâi nguyïn sinh vêåt biïín haâng nùm (àùåc biïåt
huyïån, caãng biïín vaâ sên bay,... àïí tuyïn truyïìn yá
trong vuâng ÀNN ven biïín vaâ nhûäng loaâi àùåc hûäu,
thûác baão vïå rûâng vaâ baão vïå biïín cho moåi ngûúâi.
quyá hiïëm); thaânh lêåp Haåt kiïím ngû trûåc thuöåc
63
Phuå luåc E:
Lûúång giaá kinh tïë möåt söë vuâng
àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam
(Nguyïîn Hûäu Ninh, Mai Troång Nhuêån vaâ nnk, 2003)
1. Lûúång giaá kinh tïë àêët ngêåp nûúác cûãa söng Baåch Àùçng
Giaá trõ thêëp Giaá trõ cao
Caác giaá trõ

Giaá trõ ûúác tñnh Giaá trõ ûúác tñnh
USD USD
(VNÀ) (VNÀ)
Giaá trõ trûåc tiïëp
1 Göî 65.840 4,30 74.500 4,87
2 Cuãi àun 28.000 1,83 32.500 2,12
Giaá trõ giaán tiïëp
1 Nuöi tröìng thuãy saãn 5.625.000 367,65 6.432.000 420,39
2 Nguöìn lúåi biïín** 850.000 55,56 1.150.000 75,16
3 Cêy laâm thuöëc n/a n/a n/a n/a
4 Du lõch 12.400 0,81 15.600 1,02
Giaá trõ möi trûúâng
1 ÖÍn àõnh vi khñ hêåu, caãi thiïån chêët lûúång n/a N/a n/a n/a
khöng khñ, nûúác, haån chïë nûúác dêng
Töíng giaá trõ kinh tïë /ha 6.581.240 430,15 7.704.600 503,57
64
2. Lûúång giaá kinh tïë àêët ngêåp nûúác cûãa söng Vùn UÁc

Caác giaá trõ
Giaá trõ ûúác tñnh Giaá trõ ûúác
USD USD
(VNÀ) tñnh (VNÀ)
1 Göî 85.250 5,57 92.450 6,04
2 Cuãi àun 46.500 3,04 52.400 3,42
2 Nguöìn lúåi biïín** 1.564.000 102,22 1.645.000 107,52
3 Cêy laâm thuöëc 14.200 0,93 15.600 1,02
4 Du lõch 9.800 0,64 11.200 0,73
1 ÖÍn àõnh vi khñ hêåu, caãi thiïån chêët lûúång n/a n/a n/a n/a
Töíng giaá trõ kinh tïë/ha 10.249.750 669,92 11.336.650 740,96
3. Lûúång giaá kinh tïë àêët ngêåp nûúác cûãa söng Ba Laåt

Caác giaá trõ
Giaá trõ ûúác Giaá trõ ûúác tñnh
USD USD
tñnh (VNÀ) (VNÀ)
1 Göî 103.620 6,77 108.200 7,07
2 Cuãi àun 82.500 5,39 86.400 5,65
3 Mêåt ong 112.000 7,32 132.000 8,63
4 Cêy laâm thuöëc 15.600 1,02 18.500 1,21
5 Du lõch 12000 0,78 15.000 0,98
1 ÖÍn àõnh vi khñ hêåu, caãi thiïån chêët lûúång 15.100.000 986,93 16.400.000 1.071,90
khöng khñ, nûúác, haån chïë nûúác dêng.
Töíng giaá trõ kinh tïë/ha 31.565.720 2.063,12 34.620.100 2.262,75
65
4. Lûúång giaá kinh tïë àêët ngêåp nûúác cûãa söng Àaáy (baäi triïìu Kim Sún)

Caác giaá trõ
USD USD
(VNÀ) (VNÀ)
1 Göî 105.200 6,88 112.400 7,35
2 Cuãi àun 74.500 4,87 80.420 5,26
1 Nuöi tröìng thuãy saãn 10.560.000 690,20 11.260.000 73.595
3 Cêy laâm thuöëc 12.500 0,82 13.500 0,88
4 Du lõch 14.500 0,95 16.400 1,07
Töíng giaá trõ kinh tïë/ha 12.022.700 785,80 12.932.720 8
5. Lûúång giaá kinh tïë àêët ngêåp nûúác àêìm phaá Tam Giang – Cêìu Hai
Caác giaá trõ

USD USD
(VNÀ) (VNÀ)
1 Göî n/a n/a n/a n/a
2 Cuãi àun n/a n/a n/a n/a
2 Àaánh bùæt caá 14.260.000 932,03 16.740.000 1094,12
3 Nguöìn lúåi biïín** n/a n/a n/a n/a
4 Du lõch 15.200 0,99 18.500 1,21
66
6. Lûúång giaá kinh tïë àêët ngêåp nûúác àêìm Thõ Naåi

Caác giaá trõ
Giaá trõ ûúác Giaá trõ ûúác tñnh
USD USD
tñnh (VNÀ) (VNÀ)
1 Göî n/a n/a n/a n/a
2 Cuãi àun n/a n/a n/a n/a
2 Àaánh bùæt caá coá töí chûác 5.200.000 339,87 6.345.000 414,71
3 Nguöìn lúåi biïín** n/a n/a n/a n/a
4 Du lõch 16.450 1,08 17.500 1,14
Töíng giaá trõ kinh tïë/ha 13.668.450 893,36 16.882.500 1.103,43
7. Lûúång giaá kinh tïë àêët ngêåp nûúác cûãa söng Tiïìn
Caác giaá trõ
USD USD
(VNÀ) (VNÀ)
1 Göî 145.600 9,52 158.200 10,34
2 Cuãi àun 86.500 5,65 92.000 6,01
3 Than n/a n/a n/a n/a
1 Nuöi tröìng thuãy saãn 21.450.000 1.401,96 22.480.000 1.469,28
2 Àaánh bùæt caá coá töí chûác 16.500.000 1.078,43 18.200.000 1.189,54
4 Du lõch 160.000 10,46 220.000 14,38
67
8. Lûúång giaá kinh tïë àêët ngêåp nûúác vuâng baäi triïìu Têy Nam Caâ Mau

USD USD
(VNÀ) (VNÀ)
1 Göî 123.500 8,07 138.800 9,07
2 Cuãi àun 124.300 8,12 145.000 9,48
3 Than 56.200 3,67 75.000 4,90
1 Nuöi tröìng thuãy saãn 19.394.000 1.267,58 22.459.000 1.467,91
2 Àaánh bùæt caá coá töí chûác 28.485.000 1.861,76 32.031.000 2.093,53
4 Du lõch 2.456.000 160,52 2.761.000 180,46
Ghi chuá:
** Àaánh bùæt thuãy saãn vö töí chûác do caác höå gia àònh thûåc hiïån theo thúâi vuå.;
(+) TEV (Töíng giaá trõ kinh tïë) àûúåc tñnh trïn cú súã töíng diïån tñch cuãa möåt khu vûåc àêët ngêåp nûúác cuå thïí;
n/a: khöng coá söë liïåu.
68
Phuå luåc F:
Danh muåc möåt söë vùn baãn quy phaåm
phaáp luêåt liïn quan àïën àêët ngêåp nûúác
Caác vùn baãn coá liïn quan àïën sûã duång àêët ngêåp nûúác
Vùn baãn quy phaåm Phaáp luêåt Nöåi dung chñnh liïn quan àïën sûã duång ÀNN
Quyïët àõnh cuãa Höåi àöìng böå trûúãng Giao cho têåp thïí hoùåc caá nhên sûã duång vaâo muåc àñch nuöi tröìng, khai
söë 97-HÀBT, 29/05/1982 thaác thuãy saãn vaâ baão vïå nguöìn lúåi thuãysaãn. Àún võ vaâ caá nhên sûã duång
mùåt nûúác phaãi àùng kyá vúái chñnh quyïìn àõa phûúng. Khuyïën khñch caác
töí chûác, caá nhên sûã duång coá hiïåu quaã diïån tñch àêët coá mùåt nûúác.
Nghõ àõnh cuãa HÀBT söë 30-HÀBT Àiïìu 23: Quy àõnh vïì chïë àöå sûã duång àêët tröëng, àöìi nuái troåc.
23/3/1989
Thöng tû liïn böå söë 5-TT/LB Hûúáng dêîn viïåc quaãn lyá, sûã duång àêët coá mùåt nûúác àïí nuöi tröìng thuãy saãn.
18/12/1991
Nghõ àõnh cuãa Chñnh phuã söë 64-CP Quy àõnh vïì viïåc giao nöng nghiïåp cho höå gia àònh, caá nhên sûã duång öín
27/9/1993 àõnh, lêu daâi vaâo muåc àñch saãn xuêët nöng nghiïåp, lêm nghiïåp, nuöi tröìng
thuãy saãn.
Luêåt àêët àai 15/10/1993 Àiïìu 47: Quy àõnh viïåc sûã duång mùåt nûúác nöåi àõa àïí nuöi tröìng thuãy
saãn, khai thaác thuãy saãn vaâ vaâo caác muåc àñch khaác
Àiïìu 48: Quy àõnh àöëi vúái àêët coá mùåt nûúác ven biïín sûã duång àïí saãn xuêët
nöng nghiïåp, lêm nghiïåp, nuöi tröìng thuãy saãn.
Nghõ àõnh cuãa Chñnh phuã söë 90-CP Vïì viïåc àïìn buâ thiïåt haåi khi Nhaâ nûúác thu höìi àêët àïí sûã duång vaâo muåc
17/8/1994 àñch quöëc phoâng, an ninh, lúåi ñch quöëc gia, lúåi ñch cöng cöång.
Quyïët àõnh söë 773-TTG 21/12/1994 Vïì chûúng trònh khai thaác, sûã duång àêët hoang hoáa, caác baäi böìi ven söng,
ven biïín, mùåt nûúác úã caác vuâng àöìng bùçng
Nghõ àõnh cuãa Chñnh phuã söë NÀ Quy àõnh vïì viïåc giao khoaán àêët sûã duång vaâo muåc àñch saãn xuêët nöng
01/CP 4/1995 nghiïåp, lêm nghiïåp, nuöi tröìng thuãy saãn trong caác doanh nghiïåp nhaâ nûúác.
Nghõ àõnh cuãa Chñnh phuã söë Àiïìu 9: Quy àõnh mûác àïìn buâ thiïåt haåi àöëi vúái àêët nöng nghiïåp, àêët lêm
22/1998/NÀ-CP nghiïåp, àêët laâm muöëi, àêët coá mùåt nûúác nuöi tröìng thuãy saãn.
Àiïìu 14: Nöåp ngên saách Nhaâ nûúác tiïìn àïìn buâ thiïåt haåi vïì àêët.
Àiïìu 23: Àïìn buâ thiïåt haåi vïì hoa maâu
Cöng vùn söë 1558/ÀC-ÀÀBÀ, Trong quaá trònh thöëng kï àêët nöng nghiïåp bao göìm caã àêët coá mùåt nûúác
13/10/1999 nuöi tröìng thuãy saãn. Thöëng kï riïng diïån tñch àêët coá mùåt nûúác nuöi tröìng
thuãy saãn vaâ àêët coá mùåt nûúác sûã duång cho caác muåc àñch khaác
69
Vùn baãn quy phaåm Phaáp luêåt Nöåi dung chñnh liïn quan àïën sûã duång ÀNN
Quyïët àõnh cuãa Thuã tûúáng Chñnh phuã Vïì chñnh saách sûã duång àêët, mùåt nûúác nuöi tröìng thuãy saãn.Giao hoùåc cho
Söë 224/1999/QÀ-TTg, 08/12/1999 thuï àêët, mùåt nûúác, eo, võnh, àêìm phaá, höì chûáa mùåt nûúác lúán àaä àûúåc
quy hoaåch cho caác thaânh phêìn kinh tïë sûã duång vaâo nuöi tröìng thuãy
saãn.Àûúåc chuyïín àöíi ruöång nhiïîm mùån, ruöång truäng, àêët laâm muöëi, àêët
ngêåp uáng saãn xuêët luáa bêëp bïnh, keám hiïåu quaã sang nuöi tröìng thuãy saãn.
Nghõ quyïët söë 03/2000/NQ-CP Möåt söë chñnh saách lêu daâi cuãa Nhaâ nûúác àöëi vúái kinh tïë trang traåi Nhaâ
02/02/ 2000 nûúác àùåc biïåt khuyïën khñch viïåc àêìu tû khai thaác vaâ sûã duång coá hiïåu quaã
àêët tröëng, àöìi nuái troåc úã trung du, miïìn nuái, biïn giúái, haãi àaão, têån duång
khai thaác caác loaåi àêët coân hoang hoáa, ao, höì, àêìm, baäi böìi ven söng, ven
biïín, mùåt nûúác eo võnh, àêìm phaá àïí saãn xuêët nöng, lêm, ngû nghiïåp theo
hûúáng chuyïn canh vúái tyã suêët haâng hoáa cao.
Phaáp lïånh baão vïå vaâ phaát triïín nguöìn Àiïìu 4: Töí chûác Nhaâ nûúác, xaä höåi, têåp thïí, tû nhên vaâ caá nhên coá quyïìn
lúåi thuãysaãn khai thaác nguöìn lúåi thuãy saãn thiïn nhiïn theo quy àõnh cuãa Phaáp lïånh
naây úã caác vuâng nûúác do Nhaâ nûúác quaãn lyá.
Luêåt baão vïå möi trûúâng Àiïìu 11: Nhaâ nûúác khuyïën khñch vaâ taåo àiïìu kiïån cho töí chûác, caá nhên
trong viïåc sûã duång vaâ khai thaác húåp lyá thaânh phêìn möi trûúâng.
Àiïìu 15: AÁp duång caác biïån phaáp haån chïë, phoâng, chöëng xoái moân, suåt lúã,
trûúåt àêët, laâm àêët pheân hoáa, mùån hoáa, ngoåt hoáa tuyâ tiïån, àaá ong hoáa,
sònh lêìy hoáa, sa maåc hoáa.
Caác vùn baãn coá liïn quan àïën quaãn lyá, baão töìn àêët ngêåp nûúác
Quyïët àõnh cuãa Höåi àöìng Böå Têët caã caác loaåi mùåt nûúác nhû ao, höì, söng ngoâi, kïånh raåch, baäi triïìu, àêìm, phaá,
trûúãng söë 97-HÀBT, 29/05/1982 eo, võnh, v.v... àïìu thuöåc súã hûäu toaân dên, do Nhaâ nûúác thöëng nhêët quaãn lyá.
Giaáo duåc, khuyïën khñch caác töí chûác, caá nhên baão vïå nguöìn lúåi thuãy saãn vaâ möi
trûúâng söëng cuãa caác loaâi thuãy saãn.
Chó thõ cuãa chuã tõch HÀBT söë Vïì viïåc thûåc hiïån nhûäng biïån phaáp cêëp baách baão vïå sïëu cöí truåi (sïëu àêìu àoã)
169-CT, ngaây 18/5/1992 vaâ hïå sinh thaái ÀNN úã vuâng Àöìng Thaáp Mûúâi
Luêåt àêët àai 15/10/1993 Àiïìu 50: Viïåc quaãn lyá vaâ sûã duång àêët múái böìi ven biïín do chñnh phuã quy àõnh.
Àiïìu 71: Theo muåc àñch sûã duång xaác àõnh cho tûâng vuâng àêët coá mùåt nûúác, nhaâ
nûúác giao àêët naây cho tûâng höå gia àònh, caá nhên thñch húåp sûã duång. Chïë àöå
quaãn lyá vaâ sûã duång àêët coá mùåt nûúác do chñnh phuã quy àõnh.
Luêåt thuïë sûã duång àêët Àiïìu 2: Àêët coá mùåt nûúác nuöi tröìng thuãy saãn laâ àêët phaãi chõu thuïë nöng
10/7/1993 keâm nghõ àõnh söë 74- nghiïåp.
CP 25/10/1993 Àiïìu 7: Àêët tröìng cêy haâng nùm vaâ àêët coá mùåt nûúác nuöi tröìng thuãy saãn àûúåc
chia laâm 6 haång
Àiïìu 9: Àõnh suêët thuïë möåt nùm tñnh bùçng kg thoác/1ha cuãa tûâng haång àêët kïí
caã àêët coá mùåt nûúác nuöi tröìng thuãy saãn.
Àiïìu 19: Miïîn thuïë cho àêët khai hoang àöëi vúái àêët khai hoang úã miïìn nuái,
àêìm lêìy vaâ lêën biïín (7 nùm), riïng àêìm lêìy vaâ lêën biïín àûúåc cöång thïm 6 nùm.
Nghõ àõnh cuãa Chñnh phuã söë Quy àõnh khung giaá caác loaåi àêët àïí tñnh thuïë chuyïín quyïìn sûã duång àêët, thu
80/CP 6/11/1993 tiïìn khi giao àêët, cho thuï àêët, tñnh giaá trõ taâi saãn khi giao àêët, böìi thûúâng thiïåt
haåi vïì àêët khi thu höìi trong àoá coá quy àõnh àöëi vúái àêët coá mùåt nûúác nuöi tröìng
thuãy saãn
70
Nghõ àõnh cuãa Chñnh phuã söë Àiïìu 21: Viïåc sûã duång, khai thaác caác VQG, khu BTTN, khu di tñch lõch sûã, vùn hoáa,
175-CP, ngaây 18/10/1994 caãnh quan thiïn nhiïn... phaãi àûúåc pheáp cuãa cú quan quaãn lyá ngaânh hûäu quan.
Àiïìu 35: coá nguöìn taâi chñnh höî trúå cho caác dûå aán baão töìn, khöi phuåc caác hïå
sinh thaái coá têìm quan troång cho phaát triïín lêu bïìn kinh tïë - xaä höåi vaâ duy trò
tñnh ÀDSH.
Quyïët àõnh cuãa Thuã tûúáng Baão vïå caác sinh thaái àùåc thuâ cuãa Viïåt Nam, caác hïå sinh thaái nhaåy caãm àang bõ
Chñnh phuã söë 845/TTg, àe doaå thu heåp hay huyã hoaåi do hoaåt àöång kinh tïë cuãa con ngûúâi. Baão vïå caác
22/12/1995 böå phêån cuãa ÀDSH àang bõ àe doaå do khai thaác quaá mûác hay bõ laäng quïn.
Phaát huy vaâ phaát hiïån caác giaá trõ sûã duång cuãa caác böå phêån ÀDSH trïn cú súã
phaát triïín bïìn vûäng caác giaá trõ taâi nguyïn, phuåc vuå caác muåc tiïu kinh tïë cuãa
àêët nûúác.
Chó thõ cuãa Thuã tûúáng Chñnh Vïì nhûäng biïån phaáp cêëp baách àïí baão vïå vaâ phaát triïín caác loaâi àöång vêåt hoang
phuã söë 359/TTG, ngaây daä.
29/05/1996
Nghõ àõnh cuãa Chñnh phuã söë Àiïìu 7: Nghôa vuå cuãa húåp taác xaä thuãysaãn: quaãn lyá vaâ sûã duång caác diïån tñch àêët
46/CP 29/4/1997 àai vaâ àêët coá mùåt nûúác àûúåc Nhaâ nûúác giao quyïìn sûã duång theo quy àõnh cuãa
phaáp luêåt.
Nghõ àõnh cuãa Chñnh phuã söë Coá phêìn quy àõnh vïì quaãn lyá àêët àai vaâ taâi nguyïn thiïn nhiïn khaác
14/1998/NÀ-CP, 06/03/1998
Quyïët àõnh cuãa Thuã tûúáng Chuyïín haång Khu BTTN ÀNN Traâm Chim tónh Àöìng Thaáp thaânh VQG Traâm
Chñnh phuã söë 253/1998/QÀ- Chim vaâ phï duyïåt Dûå aán àêìu tû xêy dûång VQG Traâm Chim giai àoaån 1999-
TTg, 29/12/1998 2003
Quyïët àõnh cuãa Thuã tûúáng Phï duyïåt Dûå aán xêy dûång Khu BTTN ÀNN Thaånh Phuá, huyïån Thaånh Phuá,
Chñnh phuã söë 1026 /QÀ-TTg tónh Bïën Tre, vúái muåc tiïu cú baãn laâ baão vïå ÀDSH cuãa hïå sinh thaái ÀNN, baão
ngaây 13/11/1998 vïå sinh caãnh tiïu biïíu cuãa hïå sinh thaái ÀNN úã vuâng ven biïín cûãa söng, cung
cêëp dinh dûúäng vaâ khu cû truá cho caác loaâi thuãy saãn. Taåo vaânh àai rûâng phoâng
höå ven biïín, phaát huy vai troâ phoâng höå möi trûúâng, haån chïë xoái lúã, thuác àêíy
quaá trònh böìi tuå búâ biïín.
Böå Luêåt hònh sûå söë Àiïìu 182-191: Quy àõnh caác töåi vaâ hònh phaåt àöëi vúái caác vi phaåm vïì möi
5/1999/QH10 ngaây 21/12/1999 trûúâng (huyã hoaåi nguöìn lúåi thuãysaãn, phaá hoaåi rûâng, caác vi phaåm vïì baão vïå
àöång vêåt hoang daä vaâ quyá hiïëm, vi phaåm chïë àöå baão vïå àùåc biïåt àöëi vúái khu
Nghõ àõnh cuãa Chñnh phuã söë Àiïìu 6. Quy àõnh mûác thu tiïìn sûã duång àêët khi àûúåc chuyïín muåc àñch sûã
38/2000/NÀ-CP 23/8/2000 duång. Àöëi vúái caác höå gia àònh, caá nhên àang sûã duång àêët nöng nghiïåp, àêët lêm
nghiïåp, àêët coá mùåt nûúác nuöi tröìng thuãy saãn, àêët laâm muöëi khi àûúåc cú quan
nhaâ nûúác coá thêím quyïìn cho pheáp chuyïín sang laâm àêët úã theo àuáng quy
hoaåch àûúåc duyïåt thò phaãi nöåp 40% tiïìn sûã duång àêët àöëi vúái diïån tñch àêët
trong haån mûác àêët úã;
Quyïët àõnh söë189/2000/QÀ- Vïì viïåc ban haânh Baãn quy àõnh vïì tiïìn thuï àêët, mùåt nûúác, mùåt biïín aáp duång
BTC 24/11/2000 àöëi vúái caác hònh thûác àêìu tû nûúác ngoaâi taåi Viïåt Nam trong àoá coá quy àõnh
àún giaá àöëi vúái àêët coá mùåt nûúác nuöi tröìng thuãy saãn
Quyïët àõnh söë 24/2001/QÀ- Thöëng kï töíng diïån tñch caác loaåi àêët trong àoá coá diïån tñch ÀNN (àêët coá mùåt
TTg, ngaây 01/3/2001 nûúác nuöi tröìng thuãy saãn hoùåc sûã duång vaâo caác muåc àñch khaác, diïån tñch tröìng
luáa vaâ hoa maâu,...
Quyïët àõnh cuãa Thuã tûúáng söë Vïì viïåc ban haânh Quy chïë quaãn lyá rûâng àùåc duång, rûâng phoâng höå, rûâng saãn
08/2001/QÀ-TTg ngaây xuêët laâ rûâng tûå nhiïn trong àoá rûâng àûúåc quy àõnh trong Quy chïë naây laâ rûâng
11/01/2001 tûå nhiïn trïn àêët lêm nghiïåp, trong àoá coá thûåc vêåt, àöång vêåt rûâng vaâ nhûäng
yïëu töë tûå nhiïn liïn quan àïën rûâng (nuái àaá, söng suöëi, höì, àêìm, vuâng ÀNN...)
71
Quyïët àõnh cuãa Thuã tûúáng Vïì viïåc chuyïín haång Khu BTTN U Minh Thûúång, tónh Kiïn Giang thaânh
Chñnh phuã söë 11/2002/QÀ-TTg VQG, muåc tiïu quan troång laâ baão töìn mêîu chuêín quöëc gia vïì hïå sinh thaái
ngaây 14/01/2002 rûâng Traâm uáng pheân trïn àêët than buân. Baão töìn sûå ÀDSH cuãa hïå sinh thaái
rûâng ngêåp nûúác, àùåc biïåt laâ 8 loaâi chim nûúác coá têìm quan troång toaân cêìu vaâ
caác loaâi àöång vêåt hoang daä àùåc hûäu, quyá hiïëm khaác.
Quyïët àõnh cuãa Thuã tûúáng Giao cho Uyã ban nhên dên tónh Cêìn Thú trûåc tiïëp quaãn lyá Khu BTTN Lung
Chñnh phuã söë 13/2002/QÀ-TTg Ngoåc Hoaâng.
ngaây 14/01/2002 Sûã duång vaâ khai thaác húåp lyá taâi nguyïn tûå nhiïn vaâ nhûäng tiïìm nùng cuãa hïå
sinh thaái ÀNN. Goáp phêìn duy trò sûå cên bùçng sinh thaái vaâ gia tùng àöå che phuã
rûâng, àaãm baão an ninh möi trûúâng vaâ sûå phaát triïín bïìn vûäng cuãa ÀBSCL.
Phaáp lïånh baão vïå vaâ phaát triïín Àiïìu 2: Nhaâ nûúác thöëng nhêët quaãn lyá nguöìn lúåi thuãy saãn vaâ möi trûúâng söëng
nguöìn lúåi thuãy saãn cuãa caác loaâi thuãysaãn. Möi trûúâng söëng cuãa caác loaâi thuãy saãn bao göìm vuâng
nûúác, mùåt ÀNN vaâ phêìn àêët maâ caác loaâi thuãy saãn sinh söëng.
Àiïìu 3: Viïåc baão vïå vaâ phaát triïín nguöìn lúåi thuãy saãn phaãi gùæn liïìn vúái baão vïå
möi trûúâng söëng.
Àiïìu 5: Nghiïm cêëm moåi haânh vi gêy taác haåi àïën nguöìn lúåi, möi trûúâng söëng
cuãa caác loaâi thuãysaãn, àïën viïåc baão vïå vaâ phaát triïín nguöìn lúåi thuãysaãn.
Àiïìu 8, 9: Nghiïm cêëm caác haânh vi khai thaác huyã diïåt, khai thaác vaâo muâa sinh
saãn vaâ caác àiïìu khoaãn khaác quy àõnh cuå thïí viïåc sûã duång, khai thaác...
Luêåt baão vïå möi trûúâng Àiïìu 12: Töí chûác, caá nhên coá traách nhiïåm baão vïå caác giöëng, loaâi thûåc vêåt, àöång
vêåt hoang daä, baão vïå tñnh ÀDSH, baão vïå rûâng, biïín vaâ caác hïå sinh thaái.
Àiïìu 13: Viïåc sûã duång, khai thaác khu BTTN, caãnh quan thiïn nhiïn phaãi àûúåc
pheáp cuãa cú quan quaãn lyá ngaânh hûäu quan, cú quan quaãn lyá.
Àiïìu 14: Viïåc khai thaác àêët nöng nghiïåp, àêët lêm nghiïåp, àêët nuöi tröìng thuãy
saãn phaãi tuên theo quy hoaåch sûã duång àêët, kïë hoaåch caãi taåo àêët, baão àaãm cên
bùçng sinh thaái.
Nghõ àõnh cuãa Chñnh phuã söë Laâ vùn baãn phaáp luêåt àêìu tiïn riïng cho ÀNN. Nghõ àõnh göìm 6 chûúng, 27
109/2003/NÀ-CP, ngaây àiïìu àïì cêåp àïën: quy àõnh, àiïìu tra, lêåp quy hoaåch baão töìn vaâ phaát triïín bïìn
23/9/2003 vûäng caác vuâng ÀNN thïí hiïån úã:
Àiïìu 5: Quaãn lyá Nhaâ nûúác vïì baão töìn vaâ phaát triïín bïìn vûäng ÀNN
Àiïìu 6, 7: Caác hoaåt àöång àûúåc khuyïën khñch, haânh vi bõ cêëm
Àiïìu 8: Nöåi dung àiïìu tra, nghiïn cûáu caác vuâng ÀNN
Àiïìu 9: Phên cöng, phên cêëp vïì àiïìu tra, nghiïn cûáu caác vuâng ÀNN
Àiïìu 10: Nöåi dung quy hoaåch caác vuâng ÀNN.
72
Code: Giêëy pheáp xuêët baãn söë 79-720XB-QLXB

cuãa Cuåc Xuêët baãn cêëp ngaây 17 thaáng 5 nùm 2005
79 - 43 In 500 quyïín tiïëng Viïåt vaâ 100 quyïín tiïëng Anh, khöí A4
In xong vaâ nöåp lûu chiïíu thaáng 12 nùm 2005
26 - 4
Thiïët kïë vaâ in êën taåi Cöng ty TNHH Luck House Graphics.

Viet Complete

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Viet Complete

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TOÅNG QUAN

HIÏÅN TRAÅNG ÀÊËT NGÊÅP NÛÚÁC VIÏÅT NAM

Cú quan xuêët baãn: Cuåc Baão vïå Möi trûúâng

Baãn quyïìn: © 2005 Cuåc Baão vïå Möi trûúâng

Núi cung cêëp: Cuåc Baão vïå Möi trûúâng

Danh muåc caác chûä viïët tùæt iv

3. Quaãn lyá àêët ngêåp nûúác úã Viïåt Nam 21

Danh muåc aãnh

Danh muåc baãng

Danh muåc biïíu àöì

Danh muåc höåp

Danh muåc caác chûä viïët tùæt

BTTN Baão töìn thiïn nhiïn

À daång vïì kiïíu loaåi, phong phuá vïì taâi

2. Töíng quan vïì àêët ngêåp nûúác Viïåt Nam

Höåp 2: 42 Khu àêët ngêåp nûúác tiïu biïíu úã Viïåt Nam

Höì chûáa nûúác (21): Àöìng bùçng chêu thöí (2):

Nguöìn: Lï Diïn Dûåc, 1989.

Baãng 1: Àêët ngêåp nûúác vuâng Àöìng bùçng söng Höìng

Àêët ngêåp nûúác vuâng cûãa söng Vùn UÁc

Rûâng ngêåp mùån 50 loaâi thuöåc 28 hoå

Àêët ngêåp nûúác cûãa söng Thaái Bònh - Traâ Lyá

b. Àêët ngêåp nûúác àöìng bùçng söng Cûãu Long

Vûúân quöëc gia Traâm Chim

Vûúân quöëc gia U Minh Thûúång

Khu Baão töìn thiïn nhiïn Thaåch Phuá

Khu Baão töìn sinh caãnh Kiïn Lûúng

Khu Baão töìn thiïn nhiïn Lung Ngoåc Hoaâng

Khu Baão töìn sên chim Baåc Liïu

Khu Baão töìn thiïn nhiïn Vöì Dúi

d. Möåt söë kiïíu ÀNN khaác úã ven biïín Viïåt Nam

Biïíu àöì 2: Phên böë diïån tñch rûâng ngêåp mùån

Gaânh Haâo (Baåc Liïu), trong 27 nùm (1964-1991) àaä

suy giaãm nghiïm troång do caác hoaåt àöång chuyïín

1 Haå Long-Caát Baâ -7.1 1993-1998

2 Cuâ Lao Chaâm -1.9 1994-2002

3 Võnh Nha Trang -21.2 1994-2002

4 Cön Àaão -32.3 1994-2004

5 Phuá Quöëc -3.3 -

Nguöìn: Viïån Haãi Dûúng hoåc Nha Trang, 2003

Diïån tñch (ha)

Nguöìn: Nguyïîn Thõ Thu vaâ nnk.

vïå búâ biïín khoãi bõ taác àöång cuãa soáng,

Nùm Töíng söë Khai thaác Nuöi tröìng

Nguyïîn Hûäu Ninh, Mai Troång Nhuêån vaâ nnk

Caác loaâi sinh vêåt coá úã vuâng ÀNN ven biïín

Nùm Saãn lûúång khai thaác Nùng suêët (têën/CV)

Nguöìn: Böå Thuãy saãn, 2005.

Thaái Bònh 1.101 154 3.352 120 17 164 10.466 9.888

Höìng 2.817 730 2015 448 11 118 24.602 14.860

Thu Böìn 62 16 192 7.900 2.500

Saâi Goân-Àöìng Nai 102 2.921 26 79.570 10.220

MïKöng 1825 190 12.775 982 13 128 134.750 24.750

3. Quaãn lyá àêët ngêåp nûúác úã Viïåt Nam

3.1. Hiïån traång quaãn lyá àêët ngêåp

Nguöìn: Vûúân Quöëc gia Traâm Chim

Cöng ûúác Ramsar vïì Àêët ngêåp nûúác (Phuå luåc A)

Cöng ûúác Àa daång sinh hoåc (CBD)

Nghõ àõnh thû Kyoto

Taâi liïåu tham khaão

QUYÏËT ÀÕNH CUÃA BÖÅ TRÛÚÃNG BÖÅ NÖNG NGHIÏåP

KT. BÖÅ TRÛÚÃNG BÖÅ NÖNG NGHIÏåP

TIÏU CHUÊÍN NGAÂNH