Lôùp ÑKTXD 2008

THÍ DUÏ
Hai maãu ñaát seùt coá keát thöôøng NC baõo hoøa nöôùc gioáng heät nhau (cuøng w, e, …) ñeàu
ñöôïc neùn ñaüng höôùng (K=1) roài caét khoâng thoaùt nöôùc. Thí nghieäm A theo loä trình neùn
(AC), aùp löïc trong hoäp neùn ñöôïc duy trì khoâng thay ñoåi, öùng suaát doïc truïc thaúng ñöùng
gia taêng ñeán maãu bò phaù hoaïi. Thí nghieäm B theo loä trình nôõ ngang (LE) trong ñoù öùng
suaát ñöùng ñöôïc giöõ laø haèng soá coøn aùp löïc trong hoäp neùn giaûm laàn cho ñeán maãu bò phaù
hoaïi.
Keát quaû thí nghieäm A cho trong baûng sau:
ε% Δσ/σ’c Δu/σ’c
0 0 0
1 0,35 0,19
2 0,45 0,29
4 0,52 0,41
6 0,54 0,47
8 0,56 0,51
10 0,57 0,53
12 0,58 0,55
A/ Tính vaø veõ hai ñöôøng öùng suaát-bieán daïng vaø aùp löïc nöôùc loã roãng – bieán daïng cuûa
thí nghieäm A
B/ Veõ loä trình öùng suaát TSP vaø EFP cuûa hai thí nghieäm
C/ Tính ϕ’ vaø ϕT cuûa hai thí nghieäm
D/ Chöùng minh ñöôøng löïc – bieán daïng cuûa hai thí nghieäm A vaø B gioáng nhau.
E/ Thieát laäp döõ lieäu aùp löïc nöôùc loã roãng – bieán daïng cho thí nghieäm B töø loä trình öùng
suaát
F/ Tính heä soá Skempton A cho caû hai thí nghieäm.

Lôøi giaûi
A/ Caùc giaù trò ñoä leäch öùng suaát vaø aùp löïc nöôùc loã roãng ñeàu ñöôïc chuaån hoùa baèng caùch
chia cho aùp löïc ngang höõu hieäu σ’c
load ratio-deformation

0.7

0.6

0.5

0.4
load ratio

0.3

0.2

0.1

0
0 2 4 6 8 10 12 14

deformation (ε%)

1
Lôùp ÑKTXD 2008

ratio surpression- deformation

0.6

0.5

0.4
ratio surpression

0.3

0.2

0.1

0
0 2 4 6 8 10 12 14
deformation

B/ loä trình neùn (AC) loä trình nôõ ngang (LE)

σ = u + σ’ σ = u + σ’
1,0 ban ñaàu 1,0 ban ñaàu
1,0 1,0
0 0
1,0 1,0 1,0 1,0

quaù trình caét quaù trình caét

Δσ Δσ -Δu Δσ -Δu
1,0 1,0 1,0 1,0
1 - Δσ - Δu
Δu Δu
1,0 1,0 1,0 - Δσ

Luùc maãu phaù hoaïi Luùc maãu phaù hoaïi

0,58 0,03 0,03

1,0 1,0 1,0 1,0
=0,42

1,0 0,45 1 – 0,58 0,45

0,55 - 0,03

2
Lôùp ÑKTXD 2008

C/ Neáu ñònh nghóa öùng suaát trung bình p vaø ñoä leäch öùng suaát q nhö sau:
σ +σ3 σ −σ3
p= 1 ; q= 1
2 2
Giaû thieát σc = 1
Vôùi maãu A, ban ñaàu khi aùp löïc leäch:
p = p0 = (1+1)/2 =1
q0 = (1-1)/2 =0
Khi maãu bò phaù hoaïi :
pf = (1,58+1)/2 = 1,29 vaø p’f = pf – u = 1,29 – 0,55 = 0,74
qf = (1,58 –1)/2 = 0,29
Vôùi maãu B, ban ñaàu khi aùp löïc leäch:
p = p0 = (1+1)/2 =1
q0 = (1-1)/2 =0
Khi maãu bò phaù hoaïi :
pf = (1+0,42)/2 = 0,71 vaø p’f = pf – u = 0,71 – (-0,03) = 0,74
qf = (1 – 0,42)/2 = 0,29
Theo caùch ñònh nghóa treân, ta coù theå veõ hai loä trình öùng suaát toång TSP nghieâng vôùi truïc
ngang moät goùc 450 bôûi vì trong caû hai thí nghieäm moät öùng suaát chính ñöôc giöõ laø haèng
soá. Neân chæ caàn tính toaùn caùc toïa ñoä q0 , p0 vaø qf laø hai ñieåm ñaàu vaø cuoái cuûa loä trình
öùng suaát. Cuõng coù theå tính toaùn caùc ñieåm trung gian caùc loä trình TSP vaø ESP cuûa hai
thí nghieäm nhôø vaøo caùc döõ lieäu trong baûng ñaõ cho treân.
Coù theå nhaän thaáy chæ coù moät loä trình ESP cho caû hai thí nghieäm AC vaø LE vì trong khi
caét, öùng suaát leäch coù theå tính töø caùc sô ñoà treân nhö sau:
ΔσAC = 1 + Δσ - 1 = Δσ vaø ΔσLE = 1 – 1 + Δσ = Δσ

3
Lôùp ÑKTXD 2008

ratio surpression- deformation

0.6
(AC)
(LE)
0.5

0.4
ratio surpression

0.3

0.2

0.1

0
0 2 4 6 8 10 12 14
-0.1

-0.2
deformation

ÖÙng vôùi cuøng moät giaù trò bieán daïng caû hai thí nghieäm AC vaø LE ñeàu coù cuøng ñöôøng
quan heä löïc – bieán daïng. Neáu hai maãu thí nghieäm coù cuøng ñöôøng quan heä löïc – bieán
daïng, cuøng söùc choáng caét thì aét phaûi coù duy nhaát moät loä trình öùng suaát höõu hieäu (ESP)
trong quaù trình chòu söï thay ñoåi öùng suaát leäch vaø caû luùc bò tröôït. Trong hai thí nghieäm
naøy chæ coù söï khaùc nhau aùp löïc nöôùc loã roãng trong suoát quaù trình thí nghieäm. Do vaäy
coù theå suy ra quan heä aùp löïc nöôùc loã roãng – bieán daïng cuûa thí nghieäm LE töø keát quaû
thí nghieäm AC.

4
Lôùp ÑKTXD 2008

stress path

1
q (AC)
0.9
q'AC; q'LE
0.8 q (LE)

0.7

0.6
q/σ'c

0.5

0.4

0.3

0.2

0.1

0
0 0.5 1 1.5 2
p/σ'c

Töø keát quaû thí nghieäm AC, ta coù theå veõ ñöôïc loä trình öùng suaát TSP vaø ESP. Maët khaùc,
öùng vôùi moãi giaù trò bieán daïng ta coù khoaûng caùch hai ñieåm öùng suaát toång cuûa hai thí
nghieäm AC vaø LE laø Δσ. Töø ñoù, ñaõ bieát giaù trò aùp löïc nöôùc loã roãng trong quaù trình chòu
taûi cuûa thí nghieäm AC coù theå suy ra giaù trò aùp löïc nöôùc loã roãng trong quaù trình chòu taûi
cuûa thí nghieäm LE.

Ñaát seùt NC, neân coù theå chaáp nhaän giaû thieát c’ = 0
Keát quaû tính goùc ma saùt trong baûng sau:
Goùc ma saùt Loä trình AC Loä trình LE
ϕ 23.80 12.80
ϕ’ 22.60 22.60

ε% Δσ/σ c Δ u/σ c (AC) q pAC p'AC pLE Δ u/σ c (LE)

0 0 0 0 1 1 1 0
1 0.35 0.19 0.175 1.175 0.985 0.825 -0.163
2 0.45 0.29 0.225 1.225 0.935 0.775 -0.16
4 0.52 0.41 0.26 1.26 0.85 0.74 -0.11
6 0.54 0.47 0.27 1.27 0.8 0.73 -0.07
8 0.56 0.51 0.28 1.28 0.77 0.72 -0.05
10 0.57 0.53 0.285 1.285 0.755 0.715 -0.04
12 0.58 0.55 0.29 1.29 0.74 0.71 -0.03

5
Lôùp ÑKTXD 2008

Tính heä soá Skempton A f

Theo Skempton
Δu = B[Δσ 3 + B(Δσ 1 − Δσ 3 )]
hoaëc :
Δu = BΔσ 3 + A(Δσ 1 − Δσ 3 )
Vôùi seùt coá keát thöôøng (NC) coù B = 1, vaø luùc maãu bò phaù hoaïi trong thí nghieäm AC coù :
Δσ3=0;
Δσ1f = σ1f - σ10 = 1,58 –1 =0,58
vaø Δuf = 0,55
neân
Δu − Δσ 3 0,55 − 0
Af = =
Δσ 1 − Δσ 3 0,58 − 0
= 0,95
Töông töï vôùi loä trình LE coù cuøng keát quaû.
Nhaän xeùt töø nhöõng keát quaû trong thí duï treân cho thaáy giöõa hai loä trình AC vaø LE treân
cuøng moät maãu ñaát coù nhöõng ñaëc ñieåm sau:
• Ñöôøng σ - ε gioáng nhau.
• Cuøng moät loä trình öùng suaát höõu hieäu ESP
• Cuøng goùc ma saùt trong ñieàu kieän thoaùt nöôùc ϕ’
• Heä soá Skempton Af coù cuøng giaù trò
• Loä trình toång öùng suaát khaùc nhau
• Goùc ma saùt trong ñieàu kieän khoâng thoaùt nöôùc ϕT khaùc nhau
• AÙp löïc nöôùc loã roãng trong quaù trình caét khoâng thoaùt nöôùc Δu khaùc nhau

Neáu ñònh nghóa öùng suaát trung bình p vaø ñoä leäch öùng suaát q nhö sau:
σ + 2σ 3
p= 1 ; q = σ1 − σ 3
3
Giaû thieát σc = 1
Vôùi maãu A, ban ñaàu khi aùp löïc leäch:
p = p0 = (1+2)/3 =1
q0 = (1-1) =0
Khi maãu bò phaù hoaïi :
pf = (1,58+2)/3 = 1,19 vaø p’f = pf – u = 1,19 – 0,55 = 0,64
qf = (1,58 –1) = 0,58
Vôùi maãu B, ban ñaàu khi aùp löïc leäch:
p = p0 = (1+2)/3 =1
6
Lôùp ÑKTXD 2008

q0 = (1-1) =0
Khi maãu bò phaù hoaïi :
pf = (1+2×0,42)/3 = 0,61 vaø p’f = pf – u = 0,61 – (-0,03) = 0,64
qf = (1,58 –1) = 0,58

Neáu σ’c = 1
ε% Δσ p p’ Δu
0 0 1 1 0
1 0,35 1,117 0,927 0,19
2 0,45 1,15 0,86 0,29
4 0,52 1,17 0,76 0,41
6 0,54 1,18 0,71 0,47
8 0,56 1,187 0,677 0,51
10 0,57 1,19 0,66 0,53
12 0,58 1,19 0,64 0,55

Thí duï E6.1

Moät maãu ñaát haït coù ñöôøng giôùi haïn (CSL) vôùi caùc thoâng soá M=0,9; λ =0,25; Γ=3,0.
Trong thí nghieäm neùn theo loä trình AC, coù vaø khoâng thoaùt nöôùc. Tính caùc giaù trò p’; q’;
v vaø uf luùc maãu ñaït traïng thaùi giôùi haïn tröôït.
A/ pi =100 kPa; qi = 0; vi = 2,049
(chuù yù : öùng vôùi giaù trò p = 100 kPa treân ñöôøng v- Lnp coù giaù trò laø
v = 3 – 0,25 Ln100 = 1,849 < vi = 2,049 cho thaáy cuoái giai ñoaïn coá keát maãu ñaát naèm beân vuøng
öôùt hay laø ñaát coá keát thöôøng)
Theo loä trình AC coù thoaùt nöôùc:
dq = 3dp Î qf = 3(pf – pi)
Maët khaùc qf = Mpf Î Mpf = 3(pf – pi)
3 pi
Do ñoù: p f = = 142,86 kPa
3− M
qf = Mpf Î qf = 0,9 × 142,86 = 128,57 kPa
Vaø vf = Γ - λ Lnpf = 3 – 0,25 Ln142,86 = 1,76
Theo loä trình AC khoâng thoaùt nöôùc:
vi = vf = 2,049
öùng suaát trung bình giôùi haïn tröôït p’f
Γ −vf 3 − 2,049
p ' f = exp = exp = 44,88 kPa
λ 0,25
Γ −vf 3 − 2,049
q ' f = M exp = 0,9 exp = 40,39 hoaëc q’f = Mp’f = 0,9 × 44,88 = 40,39
λ 0,25
kPa
Luùc naøy giaù trò toång öùng suaát laø pf = pi + (1/3) q’f = 100 + (1/3)40,39 = 113,46 kPa

7
Lôùp ÑKTXD 2008

Do ñoù aùp löïc nöôùc loã roãng uf laø:

uf = pf – p’f = 113,46 – 44,88 = 68,58 kPa
B/ pi =100 kPa; qi = 0; vi = 1,70
(chuù yù : öùng vôùi giaù trò p = 100 kPa treân ñöôøng v- Lnp coù giaù trò laø
v = 3 – 0,25 Ln100 = 1,849 > vi = 1,70 cho thaáy cuoái giai ñoaïn coá keát maãu ñaát naèm beân vuøng
khoâ hay laø ñaát coá keát tröôùc)
Vì maãu ñaát cuøng loaïi vôùi thí nghieäm A nhöng coá keát tröôùc neân seõ coù cuøng giaù trò p’f;
q’f; vf cuûa thí nghieäm A coù thoaùt nöôùc p’f = 142,86 kPa; qf = 128,57 kPa; vf = 1,76

q'-p'

600

500

400
q'

300 q'

200

100

0
0 100 200 300 400 500 600 700
p'

8
Lôùp ÑKTXD 2008

v_Ln(p')

3.5

3 3

2.5
2.424

2
1.849
Series1
v

1.675
1.5 1.502
1.446
1.401

0.5

0
1 10 100 1000
Ln(p')

THÍ NGHIEÄM NEÙN COÁ KEÁT – NEÙN MOÄT TRUÏC

Ñöôøng NCL
e = eoc − Cc log σ ' hoaëc v = N o − λ ln p'
Ñöôøng neùn - nôû
e = eos − Cs log σ ' hoaëc v = vok − λ ln p'
Ñieåm giao nhau:
e = eoc − C c log σ ' = eos − C s log σ '
eoc − eos
Do ñoù : log σ ,p = coâng thöùc naày khoâng nhaèm ñeå xaùc ñònh öùng suaát coá keát
Cc − C s
tröôùc maø phaûi söû duïng caùch veõ cuûa Casagrande.

THÍ NGHIEÄM NEÙN ÑAÚNG HÖÔÙNG – NEÙN BA TRUÏC

Trong maët phaúng e – lnp’

Ñöôøng NCL
v = N − λ ln p' Vôùi Cc = 2,3λ
Ñöôøng nôû
v = v k − k ln p' Vôùi Cs = 2,3k
Ñöôøng CSL
Γ−v
v = Γ − λ ln p ' Ta coù theå suy ra: p' = exp
λ
Trong maët phaúng p’-q

9
Lôùp ÑKTXD 2008

Ñöôøng CSL
6 sin ϕ '
q= Mp’ vôùi M =
3 − sin ϕ '
Γ−v
Do ñoù q = q' = Mp' = M exp
λ
Maët giôùi haïn khoâng bò keùo q=q’=3p’
Maët Hvorlev q’=Hp’+ (M-H)exp[(Γ-v)/λ] vôùi H laø ñoä doác cuûa maët Hvorlev
⎡ Γ − v − ln p ' ⎤
Maët Roscoe q = Mp' ⎢1 +
⎣ λ − k ⎥⎦

CAÙC LOÄ TRÌNH ÖÙNG SUAÁT TRONG NEÀN ÑAÁT

q,q’ Caét thuaàn tuùy

Giaûm taûi Taêng taûi
LE B AC
3 neùn
p, p’
A p,p’

AE E LC
Δσ1 AC : Axial compression σ1 taêng; σ3
σ1 = haèng soá Î p taêng; q taêng. OÅn
σ3 ñònh neàn coù taûi ñöùng taùc ñoäng

LE : Lateral Extension σ3 giaûm;

σ1 σ1 σ1 = haèng soá Î p giaûm; q taêng.
σ3 Δσ3 σ3 Δσ3 OÅn ñònh sau töôøng chaén vaø oån
ñònh thaønh hoá moùng

AE : Axial Extension. σ3 haèng soá; σ1

giaûm Î p giaûm; q giaûm.OÅn ñònh ñaùy hoá
moùng.
Δσ1
σ1
σ3

σ1
σ3 Δσ3 LC : Lateral Compression σ3 taêng; σ1 =
haèng soá Î p taêng; q giaûm. OÅn ñònh sau
töôøng neo

10
Lôùp ÑKTXD 2008

BAØI TAÄP OC 1

Tính öùng suaát leäch q’ cuûa maãu ñaát bò tröôït treân maët Hvorslev (coá keát tröôùc naëng) vôùi
nhöõng döõ kieän sau:
Maãu A: v= 1,90; p’= 200kPa
Maãu B: v= 1,90; p’ = 500 kPa
Maãu C: v= 2,05; p’ = 200 kPa
Caùc thoâng soáâ khaùc cuûa maãu ñaát seùt coá keát tröôùc naëng ñaõ coù laø: N = 3,25; λ= 0,2;
Γ=3,16; M= 0,94 vaø h = 0,675.
Maãu A:
⎧Γ − v ⎫
q ' = (M − h ) exp⎨ ⎬ + hp'
⎩ λ ⎭
q’ = (0,94-0,675)exp[(3,16-1,9)/0,2]+0,675×200=279,3kPa
Maãu B:
⎧Γ − v ⎫
q ' = (M − h ) exp⎨ ⎬ + hp'
⎩ λ ⎭
q’ = (0,94-0,675)exp[(3,16-1,9)/0,2]+0,675×500=481,81kPa
Maãu C:
⎧Γ − v ⎫
q ' = (M − h ) exp⎨ ⎬ + hp'
⎩ λ ⎭
q’ = (0,94-0,675)exp[(3,16-2,05)/0,2]+0,675×200=203,17kPa
Baûng keát quaû tính

Maãu
A B C
v 1,90 1,90 2,05
p’ (KPa) 200 500 200
q’ (KPa) 279 482 203

BAØI TAÄP OC 2
Moät maãu ñaát coù coù caùc thoâng soá nhö sau: M = 0,98; λ = 0,2; Γ = 3,1. Boán maãu ñöôïc
choïn laøm thí nghieäm neùn ba truïc, ban ñaàu caû 4 maãu ñöôïc neùn coá keát ñaüng höôùng ñeán
σ’c = 600 kPa. Hai maãu A vaø B ñöôïc tieán haønh caét thuaàn tuùy ngay, maãu A thoaùt nöôùc
vaø maãu B khoâng thoaùt nöôùc. Hai maãu C vaø D, giaûm aùp löïc ñaüng höôùng xuoáng 150 kPa
roài tieán haønh caét thuaàn tuùy (giöõ p laø haèng soá), maãu C thoaùt nöôùc vaø maãu D khoâng thoaùt
nöôùc. Aùp löïc nöôùc loã roãng ôû cuoái giai ñoaïn coá keát ñöôïc giöõ ôû giaù trò u0 = 100 kPa,
töông öùng vôùi maãu ñaát döôùi möïc nöôùc ngaàm 10m.

11
Lôùp ÑKTXD 2008

Maãu σ’c (kPa) OCR v0

A (drained) 600 1 1,97
B (undrained) 600 1 1,97
C (drained) 150 4 2,04
D (undrained) 150 4 2,04
Do laø caét thuaàn tuùy laø taêng hoaëc giaûm aùp löïc ñöùng vaø ngang leân maãu sao cho aùp löïc
trung bình p = constant, neân trong dieàu kieän thoaùt nöôùc p’f = p’0; trong ñieàu kieän
khoâng thoaùt nöôùc vf = v0.
Theo caùc coâng thöùc xaùc ñònh vf vaø pf
v f = Γ − λ ln p f
⎛Γ −vf ⎞
p f = exp⎜⎜ ⎟⎟
⎝ λ ⎠
aùp löïc nöôùc loã roãng luùc bò tröôït uf coù daïng:
uf = pf – p’f = p0 – p’f = p’0 +u0 –p’f
(trong thí nghieäm ba truïc theo ñieàu kieän p = const coù pf = p0 )
öùng suaát leäch cöïc haïn qf
qf = Mpf
Maãu A theo ñieàu kieän thoaùt nöôùc neân aùp löïc nöôùc loã roãng luoân khoâng ñoåi
uf = u0 = 100 kPa,
loä trình p – q thaúng ñöùng (töø döôùi leân neáu σ1 taêng vaø σ3 giaûm)
p’f = p0 = 600 kPa
qf = Mp’f = 0,98 x 600 = 588 kPa
v f = Γ − λ ln p' f = 3.1 -0,2 Ln 600 =3,1-0,2x 6,397=1,82
Maãu B theo ñieàu kieän khoâng thoaùt nöôùc neân theå tích loã roãng luoân khoâng ñoåi suoát quaù
trình caét, v = vf = 1,92
⎛Γ −vf ⎞ ⎛ 3,1 − 1,97 ⎞
p 'f = exp⎜⎜ ⎟⎟ = exp⎜ ⎟ = exp(5,65) = 284 kPa
⎝ λ ⎠ ⎝ 0,2 ⎠
q’f = 0,98x284 = 278 kPa
uf = pf – p’f = p0 – p’f = p’0 +u0 –p’f = 600 + 100 – 284 = 416 kPa
Maãu C, sau khi coá keát ñaüng höôùng ñeán 600 kPa, maãu ñaát ñöôïc giaûm aùp löïc buoàng neùn
xuoáng 150 kPa, maãu ñaát ñaït tyû soá coá keát OCR = 600/150 = 4, sau ñoù caét thuaàn tuùy
thoaùt nöôùc ñeán khi tröôït. Aùp löïc nöôùc loã roãng ñöôïc giöõ ôû giaù trò ban ñaàu laø 100 kPa.
p’f = p0 = 150 kPa
qf = Mp’f = 0,98 x 150 = 147 kPa
v f = Γ − λ ln p' f = 3.1 -0,2 Ln 150 =3,1-0,2x 5,01=2,09
Maãu D, sau khi coá keát ñaüng höôùng ñeán 600 kPa, maãu ñaát ñöôïc giaûm aùp löïc buoàng neùn
xuoáng 150 kPa, maãu ñaát ñaït tyû soá coá keát OCR = 600/150 = 4, sau ñoù caét thuaàn tuùy
khoâng thoaùt nöôùc ñeán khi tröôït. Aùp löïc nöôùc loã roãng khi baét ñaàu aùp öùng suaát leäch laø
100 kPa.
⎛Γ −vf ⎞ ⎛ 3,1 − 2,04 ⎞
p 'f = exp⎜⎜ ⎟⎟ = exp⎜ ⎟ = exp(5,3) = 200 kPa
⎝ λ ⎠ ⎝ 0, 2 ⎠
q’f = 0,98x200 = 196 kPa
12
Lôùp ÑKTXD 2008

uf = pf – p’f = p0 – p’f = p’0 +u0 –p’f = 150 + 100 – 200 = 50 kPa

Maãu p’f (kPa) vf q’f (kPa) uf (kPa)

A (drained) 600 1,82 588 100
B (undrained) 284 1,97 278 416
C (drained) 150 2,09 147 100
D (undrained) 200 2,04 196 50
BAØI TAÄP OC 3
Tính toaùn caùc ñaëc tröng tôùi haïn cuûa moät maãu caùt trong thí nghieäm ba truïc khoâng thoaùt
nöôùc vôùi giaù trò theå tích rieâng khaùc nhau.
Hai maãu caùt coá keát vôùi p = p’ = 200 kPa sau ñoù caét thuaàn tuùy khoâng thoaùt nöôùc. Sau coá
keát, maãu A coù theå tích rieâng v = 1,6 ; maãu B coù theå tích rieâng v = 1,75. Caùc ñaëc tröng
noäi taïi cuûa caùt laø: Γ = 1.93; λ = 0,03; M = 1,42

Baøi taäp NC 1
Moät thí nghieäm ba truïc CU, treân maãu ñaát seùt vôùi aùp löïc buoàng neùn cuoái giai ñoaïn coá
keát laø 330 kPa, coù keát quaû trong baûng sau:
Öùng suaát leäch (kPa) Bieán daïng doïc truïc (%) Aùp löïc nöôùc loã roãng (kPa)
0 0 0
30 0,06 15
60 0,15 32
90 0,30 49
120 0,53 73
150 0,90 105
180 1,68 144
210 4,40 187
240 15,5 238
235 20,0 240
Caâu 1: Cho c’ = cu = 0. Tính goùc ma saùt bieåu kieán ϕu vaø goùc ma saùt höõu hieäu ϕ’ ?
Caâu 2: Tính heä soá M vaø heä soá Skempton A luùc maãu ñaát ñaït traïng thaùi tôùi haïn?
Caâu 3: Tính module bieán daïng tieáp tuyeán Eu vaø module choáng caét G.

Baøi taäp NC 2
Moät thí nghieäm ba truïc CU, treân maãu ñaát seùt vôùi aùp löïc buoàng neùn cuoái giai ñoaïn coá
keát laø 300 kPa, coù keát quaû trong baûng sau:

Bieán daïng doïc truïc (%) Öùng suaát leäch (kPa) Aùp löïc nöôùc loã roãng (kPa)
0 0 0
1 138 108
2 240 158
4 312 178
8 368 182
12 410 172
13
Lôùp ÑKTXD 2008

Caâu 1: Cho c’ = cu = 0. Tính goùc ma saùt bieåu kieán ϕu vaø goùc ma saùt höõu hieäu ϕ’ ?
Caâu 2: Tính caùc heä soá Skempton A cuûa maãu ñaát trong quaù trình thí nghieäm?
Caâu 3: Tính module bieán daïng tieáp tuyeán Eu vaø module choáng caét G.

Baøi taäp
Hai maãu thí nghieäm ba truïc CD treân cuøng moät loaïi caùt coù heä soá roãng cuoái giai ñoaïn
neùn ñaüng höôùng laø e0 = 0,65. Keát quaû thí nghieäm cho trong baûng sau:

Maãu 1, σc = σ3 = 300 kPa Maãu 2, σc = σ3 = 3 MPa

ε1 (%) (σ1 - σ3) kPa εv (%) ε1 (%) (σ1 - σ3) kPa εv (%)
0 0 0 0 0 0
1,71 325 -0,1 0,82 2090 -0,68
3,22 414 0,6 2,5 4290 -1,8
4,76 441 1,66 4,24 5810 -2,71
6,51 439 2,94 6 6950 -3,36
8,44 405 4,1 7,76 7760 -3,38
10,4 370 5,1 9,56 8350 -4,27
12,3 344 5,77 11,4 8710 -4,53
14,3 333 6,33 13,2 8980 -4,71
16,3 319 6,7 14,9 9120 -4,84
18,3 318 7,04 16,8 9140 -4,92
20,4 308 7,34 18,6 9100 -4,96
20,5 9090 -5,01

Caâu a. Veõ caùc ñöôøng q - ε1; εv - ε1; p’ – q.

Caâu b. Tính goùc ma saùt tôùi haïn vaø goùc ma saùt luùc tröôït cuûa hai maãu thí nghieäm treân?
Caâu c. Tính Module bieán daïng ôû giai ñoaïn baét ñaàu caét (kyù hieäu Ei) vaø öùng vôùi öùng
suaát leäch ñaït 50% giaù trò cöïc ñaïi, (kyù hieäu E50).
Caâu d. Traïng thaùi ban ñaàu cuûa hai maãu thí nghieäm laø chaët hay rôøi ?

II.1./ MAËT HVORSLEV

Taäp hôïp taát caû caùc ñieåm ñænh ñaëc tröng cho söùc choáng caét cuûa ñaát coá keát tröôùc. Nhieàu
thí nghieäm neùn ba truïc treân ñaát coá keát tröôùc ñöôïc chuaån hoùa caùc ñieåm ñænh coù daïng
maët phaúng.
Töông töï nhö phöông phaùp chuaån hoùa khi xaùc ñònh maët Roscoe, giaù trò öùng suaát töông
ñöông p’e taïi moät giaù trò v, ñôn giaûn laø öùng suaát treân ñöôøng NCL öùng vôùi giaù trò v ñoù.
Ghi nhaän töø taát caû thí nghieäm neùn ba truïc raèng loä trình öùng suaát p’, q’ ñoàng daïng
nhöng kích thöôùc khaùc nhau bôûi vì khi khôûi ñaàu aùp ñoä leäch öùng suaát öùng vôùi caùc theå
tích rieâng khaùc nhau. Nhö vaäy, neáu chia caùc öùng suaát cho p’e, taát caû caùc ñöôøng öùng
suaát seõ trôû thaønh moät maët duy nhaát coù teân laø maët Hvorslev nhö hình VI.29.

14
Lôùp ÑKTXD 2008

Hình VI. 1. Chuaån hoùa caùc ñieåm ñænh ñöôïc maët Hvorslev.

Maët Hvorslev cuõng laø maët giôùi haïn. Treân maët töông öùng vôùi moät giaù trò theå tích rieâng
v, Maët Hvorslev vaø Maët Roscoe hình thaønh maët bieân traïng thaùi öùng suaát cuûa ñaát. Maët
khaùc ñaát khoâng chòu keùo, hoaëc laø thí nghieäm neùn ba truïc coù aùp löïc ngang nhoû nhaát laø
0. Do ñoù, töø goác toïa ñoä veõ ñöôøng coù ñoä doác 3 nhö loä trình öùng suaát thí nghieäm AC
(neùn doïc truïc).

q/ p’e

3 C p’/ p’e

O 1

Hình VI. 2. Caùc maët bieân öùng xöû ñaát chòu taûi

15
Lôùp ÑKTXD 2008

q/ p’e

Ñöôøng C S
Maët
h

Maët khoâng chòu keùo

g p’/ p’e
O

Hình VI. 3. Maët Hvorslev

YÙ nghóa cuûa maët Hvorslev lieân quan ñeán söùc choáng caét khi baét ñaàu tröôït phuï thuoäc
vaøo p’ vaø v cuûa maãu ôû traïng thaùi ñænh (baét ñaàu giai ñoaïn tröôït).
Phöông trình ñöôøng Hvorlev coù daïng:
q' ⎛ p' ⎞
'
= g + h⎜⎜ ' ⎟⎟ [VI.1]
pe ⎝ pe ⎠
trong ñoù g vaø h laø hai haèng soá
theo hình VI.29 phöông trình [VI.18] coù theå vieát laïi döôùi daïng:
q ' = gp e' + hp' [VI.2]
⎡ N − v⎤
vôùi p e' = exp ⎢
⎣ λ ⎥⎦
⎡N − v⎤
do ñoù: q' = g × exp ⎢ + hp' [VI.3]
⎣ λ ⎥⎦
Theo ñònh nghóa vò trí tröôït taïi giaù trò qf = qmax
Taïi B, ñieåm giao vôùi maët Roscoe:
q 'f = Mp 'f
[VI.4]
v f = Γ − λLnp 'f
Töø bieåu thöùc [VI.20] vaø [VI.21] coù ñöôïc:
⎪⎧ N − Γ + λ ln p f ⎪⎫
'

Mp 'f = g × exp⎨ ⎬ + hp f
'

⎪⎩ λ ⎪⎭

(M − h ) p 'f = g × exp⎡⎢⎛⎜ N − Γ ⎞⎟ + Lnp 'f ⎤⎥

⎣⎝ λ ⎠ ⎦
⎡ ⎤
⎢ (M − h ) p ' ⎥
g=⎢ ⎥
f

⎢ ⎧ N − Γ ⎫ ' ⎥
⎢ exp⎨⎩ λ ⎬⎭ p f ⎥
⎣ ⎦
Γ−N
g = (M − h ) exp [VI.5]
λ
16
Lôùp ÑKTXD 2008

Thay [VI.22] vaøo [VI.20]

⎧Γ − N ⎫ ⎧N − v⎫
q' = (M − h ) exp⎨ ⎬ × exp⎨ ⎬ + hp'
⎩ λ ⎭ ⎩ λ ⎭

⎧Γ − N + N − v ⎫
q' = (M − h ) exp⎨ ⎬ + hp'
⎩ λ ⎭
Sau cuøng phöông trình maët Hvorslev coù daïng:
⎧Γ − v ⎫
q ' = (M − h ) exp⎨ ⎬ + hp' [VI.6]
⎩ λ ⎭
Phöông trình [VI.23] dieãn taõ roõ raèng öùng suaát leäch luùc tröôït cuûa ñaát coá keát tröôùc naëng
goàm hai thaønh phaàn:
thaønh phaàn ñaàu tieân laø (hp’) tyû leä thuaän vôùi öùng suaát trung bình p’, coù theå hieåu laø
thaønh phaàn ma saùt.
Γ−v
Thaønh phaàn thöù thöù hai g = (M − h ) exp chæ tuøy thuoäc vaøo theå tích rieâng, söùc
λ
chòu caét taêng khi v giaûm vaø khoâng ñoåi cho moät soá loaïi ñaát

THÍ DUÏ1
Moät maãu neùn ba truïc phaúng, treân vaät lieäu Schneebeli coù keát quaû thí nghieäm cho trong
baûng sau, σ2 = 0,4x105 Pa
ε% σ1 - σ2 Heä soá roãng
x105 Pa e
0,2 0,12
0,4 0,26 0,23
0,8 0,35
1,2 0,4
1,6 0,47
2,2 0,5 0,236
2,6 0,55
3 0,52
3,6 0,52
4 0,46
4,4 0,46
5,1 0,46 2,48
6,1 0,47
7,5 0,45 0,257
1. Nhaéc laïi ñònh nghóa tieâu chuaån Mohr-Coulomb vaø bieåu thöùc theo öùng suaát
chính trong tröôøng hôïp baøi toaùn hai phöông (2D). Tính goùc ma saùt ϕp cuûa vaät
lieäu naøy?

17
Lôùp ÑKTXD 2008

2. Cho bieát ñònh nghóa goùc giaõn nôû ψp ñöôïc ñònh nghóa trong tröôøng hôïp baøi toaùn
dε + dε 2
phaúng 2D nhö sau: sin ϕ p = − 1 , tính goùc giaõn nôû naøy?
dε 1 − dε 2
3. Chöùng toû raèng ψp = 0 haøm yù vaät lieäu khoâng bò neùn?
4. Nhaéc laïi ñòng nghóa vaät lieäu deûo keát hôïp. Chöùng minh ψp khi ñaát phaù hoaïi deûo
gioáng nhö trong quy luaät chaûy deûo. Chöùng minh ψp = ϕp giaûi thích ñöôïc vaät lieäu
standard.

Moät maãu neùn ba truïc phaúng, treân vaät lieäu Schneebeli coù keát quaû thí nghieäm cho trong
baûng sau, σ2 = 0,4x105 Pa
ε%
σ 1 - σ2
x105 Pa

ε% σ 1 - σ2
x105 Pa
0,2 0,12
0,4 0,26
0,8 0,35
1,2 0,4
1,6 0,47
2,2 0,5
2,6 0,55
3 0,52
3,6 0,52
4 0,46
4,4 0,46
5,1 0,46
6,1 0,47
7,5 0,45
5. Nhaéc laïi ñònh nghóa tieâu chuaån Mohr-Coulomb vaø bieåu thöùc theo öùng suaát
chính trong tröôøng hôïp baøi toaùn hai phöông (2D). Tính goùc ma saùt ϕp cuûa vaät
lieäu naøy?
6. Cho bieát ñònh nghóa goùc giaõn nôû ψp ñöôïc ñònh nghóa trong tröôøng hôïp baøi toaùn
dε + dε 2
phaúng 2D nhö sau: sin ψ p = − 1 , tính goùc giaõn nôû naøy?
dε 1 − d ε 2
7. Chöùng toû raèng ψp = 0 bao haøm yù laø vaät lieäu khoâng bò neùn?
8. Nhaéc laïi ñònh nghóa vaät lieäu deûo chuaån hoaëc keát hôïp. Chöùng minh ψp khi ñaát
phaù hoaïi deûo gioáng nhö trong quy luaät chaûy deûo. Chöùng toû raèng ψp = ϕp giaûi
thích ñöôïc vaät lieäu deûo chuaån standard hoaëc keát hôïp.
9. Töø keát quaû coù ñöôïc ôû caùc caâu treân, vaät lieäu naøy laø keát hôïp hay khoâng keát hôïp?

18
Lôùp ÑKTXD 2008

10. Ñeå phaùt bieåu roõ quy luaät öùng xöû, chuùng ta söû duïng moät soá kyù hieäu sau:
⎧ σ +σ2 σ −σ 2
⎪p = 1 ; q= 1
⎨ 2 2
⎪⎩ v = ε 1 + ε 2 ; γ = ε1 − ε 2
q dv
vaø ñaët: sin ϕ = vaø sin ψ = −
p dγ
Chöùng minh raèng tieâu chuaån deûo vaø quy luaät chaûy deûo coù theå vieát: ϕ = ϕp vaø ψ
= ψp
11. Giaû söû vaät lieäu tuaân theo quy luaät Hooke toång quaùt:
⎡dp ⎤ ⎡ dv ⎤
Giôùi thieäu roõ ma traän NE [2x2]: ⎢ ⎥ = N E ⎢ ⎥
⎣dq ⎦ ⎣dγ ⎦
12. Moät haøm f(γ) coù daïng:
sin ϕ
f (γ ) =
sin ϕ P
vaø moät haèng soá K maø:
dp = K(dv + sinψdγ)
Treân loaïi loä trình ñaëc bieät naøo coù theå xaùc ñònh haøm ψ?
13. Vôùi nhöõng giaû thuyeát caâu 8, chæ roõ ma traän NP:
⎡dp ⎤ ⎡ dv ⎤
⎢dq ⎥ = N P ⎢dγ ⎥
⎣ ⎦ ⎣ ⎦
14. Suy ra ma traän MP:
⎡ dσ 1 ⎤ ⎡ dε 1 ⎤
⎢ dσ ⎥ = M P ⎢ dε ⎥
⎣ 2⎦ ⎣ 2⎦
15. Nhöõng ñaëc tính kieåm chöùng ñöôïc cuûa MP trong loaïi vaät lieäu chuaån (keát hôïp)?
GIAÛI
I/ Nhaéc laïi ñònh nghóa tieâu chuaån Mohr-Coulomb vaø bieåu thöùc theo öùng suaát chính
trong tröôøng hôïp baøi toaùn hai phöông (2D). Tính goùc ma saùt ϕp cuûa vaät lieäu naøy?
σ −σ 2
sin ϕ p = 1
σ1 + σ 2
ôû ñænh (au pic) coù: σ1 - σ2 = 0,55x105 Pa
σ1 + σ2 = σ1 - σ2 + 2σ2 = (0,55x105+ 2x0,4x105)Pa=1,35x105 Pa
σ − σ 2 0,55
sin ϕ p = 1 = = 0,407
σ 1 + σ 2 1,35
ϕp= 240
II/ Cho bieát ñònh nghóa goùc giaõn nôû ψp ñöôïc ñònh nghóa trong tröôøng hôïp baøi toaùn
dε + dε 2
phaúng 2D nhö sau: sin ψ p = − 1 , tính goùc giaõn nôû naøy?
dε 1 − dε 2

dV de
− = = −(dε 1 + dε 2 )
V 1+ e

19
Lôùp ÑKTXD 2008

de dε + dε 2
⇒ =− 1
dε 1 (1 + e) dε 1
de 1 dε
Töø ñaây, ta coù: − = 1+ 2
dε 1 (1 + e) dε 1
de j dε
Ñaët j = ⇒− = 1+ 2
dε 1 1+ e dε 1
dε
1+ 2
dε + dε 2 dε 1
sin ψ p = − 1 =−
dε 1 − dε 2 dε
1− 2
dε 2
dε dε dε
1+ 2 1+ 2 1+ 2
dε 1 dε 1 dε 1
sin ψ p = = =
dε dε dε
−1+ 2 +1−1−1+ 2 +1+ 2 − 2
dε 1 dε 1 dε 1
j j
−
sin ψ p = 1+ e = 1+ e
j j
− −2 +2
1+ e 1+ e
Töø keát quaû thí nghieäm:
de 0,26 − 0,234
j= = = 0,433
dε 1 8−2
100
vaø e = 0,234
j 0,234
1 + 0,234
sin ψ p = 1 + e = = 0,1493
j 0,234
+2 2+
1+ e 1 + 0,234
0
ψp = 9
III/ Chöùng toû raèng ψp = 0 bao haøm yù laø vaät lieäu khoâng bò neùn?
dε + dε 2
sin ψ p = − 1 =0 ⇒ dε 1 + dε 3 = 0 ⇒ dV = 0 ñieàu naøy chöùng toû vaät lieäu khoâng bò
dε 1 − dε 2
neùn.
IV/ Nhaéc laïi ñònh nghóa vaät lieäu deûo chuaån hoaëc keát hôïp. Chöùng minh ψp khi ñaát phaù
hoaïi deûo gioáng nhö trong quy luaät chaûy deûo. Chöùng toû raèng ψp = ϕp giaûi thích ñöôïc vaät
lieäu deûo chuaån standard hoaëc keát hôïp.
Quy luaät chaûy deûo: Vecteur bieán daïng gia soá thaúng goùc vôùi maët giôùi haïn deûo.
Chöùng toû raèng ψp = ϕp giaûi thích ñöôïc vaät lieäu deûo chuaån standard hoaëc keát hôïp.
Moät vaät lieäu ñöôïc goïi laø vaät lieäu deûo chuaån hoaëc keát hôïp khi quy luaät chaûy deûo truøng
khít vôùi giôùi haïn deûo Î ψp = ϕp

20
Lôùp ÑKTXD 2008

σ2 dε
1− 1+ 2
σ1 dε 1 ⎛ σ ⎞⎛ dε ⎞ ⎛ σ ⎞⎛ dε ⎞
=− ⇒ ⎜⎜1 + 2 ⎟⎟⎜⎜1 + 2 ⎟⎟ = ⎜⎜1 − 2 ⎟⎟⎜⎜ 2 − 1⎟⎟
σ dε ⎝ σ 1 ⎠⎝ dε 1 ⎠ ⎝ σ 1 ⎠⎝ dε 1 ⎠
1+ 2 1− 2
σ1 dε 1
2σ 2 dε 2 ⎛ σ dε ⎞
2+ = 2⎜⎜1 + 2 2 ⎟⎟ = 0
σ 1 dε 1 ⎝ σ 1 dε 1 ⎠
σ dε
1+ 2 2 = 0
σ 1 dε 1
σ2 dε
= − 1 ⇒ σ 2 dε 2 = σ 1 d ε 1
σ1 dε 2
Vaäy: σ ⊥ dε
V/ Töø caùc keát quaû thí nghieäm treân, theo baïn vaät lieäu naøy coù theå xem laø keát hôïp
khoâng?
Vì ψp ≠ ϕp neân vaät lieäu khoâng keát hôïp.
VI/ Trong giaûi thích quy luaät öùng xöû cuûa vaät lieäu, chuùng ta söû duïng moät soá kyù
hieäu sau:
⎧ σ +σ2 σ −σ 2
⎪p = 1 ; q= 1
⎨ 2 2
⎪⎩ v = ε 1 + ε 2 ; γ = ε1 − ε 2
q dv
vaø ñaët: sin ϕ = vaø sin ψ = −
p dγ
Chöùng minh raèng tieâu chuaån deûo vaø quy luaät chaûy deûo coù theå vieát:
ϕ = ϕp vaø ψ = ψp
(σ 1 f − σ 2 f )/ 2 q f
Tieâu chuaån chaûy deûo sin ϕ =
(σ 1 f + σ 2 f )/ 2 = p f
Trong tröôøng hôïp ñaát coá keát thöôøng vaø coá keát tröôùc nheï coù theå vieát ϕ = ϕp nhö laø tieâu
chuaån chaûy deûo.
dε + dε 2 dv
Töông töï: sin ψ = − 1 =− .
dε 1 − dε 2 dγ
Trong tröôøng hôïp coá keát tröôùc naëng coù theå dieån taû quy luaät chaûy deûo baèng:
ψ = ψp
VII/ Giaû söû vaät lieäu tuaân theo quy luaät Hooke toång quaùt:
⎡dp ⎤ ⎡ dv ⎤
Giôùi thieäu roõ ma traän NE [2x2]: ⎢ ⎥ = N E ⎢ ⎥
⎣dq ⎦ ⎣dγ ⎦
⎧ σ +σ2 σ −σ 2
⎪p = 1 ; q= 1
Töø ⎨ 2 2
⎪⎩ v = ε 1 + ε 2 ; γ = ε1 − ε 2
Coù theå suy ra:
⎧
⎪dp = (dσ 1 + dσ 2 ); dq = (dσ 1 − dσ 2 )
1 1
⎨ 2 2
⎪⎩ dv = dε 1 + dε 2 ; dγ = dε 1 − dε 2

21
Lôùp ÑKTXD 2008

Vôùi vaät lieäu ñaüng höôùng hai phöông, theo quy luaät Hooke toång quaùt coù daïng:
⎧ ⎡ 1 −μ⎤
⎪ε 1 = E (σ 1 − μσ 2 ) ⎧ε 1 ⎫ ⎢ E
1
⎨ ⇒⎨ ⎬=⎢ E ⎥ ⎧σ 1 ⎫
−μ 1 ⎥ ⎨⎩σ 2 ⎬⎭
⎪ε 2 = (σ 2 − μσ 1 ) ⎩ε 2 ⎭ ⎢
1
⎥
⎩ E ⎣ E E ⎦
Caùch vieát theo gia soá cho ñaëc tính phi tuyeán
⎡ 1 − μt ⎤
⎧
dε
⎪ 1 Et =
1
d(σ 1 − μ t
dσ 2 ) ⎧ dε ⎫ ⎢ t ⎥
E t ⎥ ⎧ dσ 1 ⎫
⎨ ⇒ ⎨ 1⎬ = ⎢ E t ⎨ ⎬
1
(
⎪dε 2 = t dσ 2 − μ t dσ 1 ) ⎩dε 2 ⎭ ⎢ − μ 1 ⎥ ⎩dσ 2 ⎭
⎩ E ⎣⎢ E t E t ⎦⎥
Töø treân suy ra:
1− μt Et
dv = dε 1 + dε 2 = 2 dp ⇒ dp = dv
Et 2(1 − μ t )
1+ μt Et
dγ = 2 dq ⇒ dq = dγ
Et 2(1 + μ t )
Hay:
⎡ Et ⎤
⎧dp ⎫ ⎢ 0 ⎥ ⎧ dv ⎫
⎢ 2(1 − μ )t
⎥⎨ ⎬
⎨ ⎬ =
⎩dq ⎭ ⎢ E t ⎥ ⎩dγ ⎭
⎢ 0
⎣ 2(1 + μ t ) ⎥⎦
Vaäy NE laø:
⎡ Et ⎤
⎢ 0 ⎥
⎢ 2(1 − μ t ) ⎥
NE =
⎢ Et ⎥
⎢ 0
⎣ 2(1 + μ t ) ⎥⎦
VIII/ Moät haøm f(γ) coù daïng:
sin ϕ
f (γ ) =
sin ϕ P
vaø moät haèng soá K maø:
dp = K(dv + sinψdγ)
Treân loaïi loä trình ñaëc bieät naøo coù theå xaùc ñònh haøm ψ?
dε + dε 2 dv
Töø dp = K(dv + sinψdγ) vaø sin ψ = − 1 =−
dε 1 − dε 2 dγ
dp ⎛ − dv ⎞
= dv + sin ψdγ = dv + ⎜⎜ ⎟⎟dγ = 0
K ⎝ dγ ⎠
Vaäy dp phaûi trieät tieâu.
IX/ Vôùi nhöõng giaû thuyeát caâu 8, chæ roõ ma traän NP:
⎡dp ⎤ ⎡ dv ⎤
⎢dq ⎥ = N P ⎢dγ ⎥
⎣ ⎦ ⎣ ⎦
sin ϕ
Töø dp = K(dv + sinψdγ) vaø f (γ ) =
sin ϕ P
22
Lôùp ÑKTXD 2008

σ1 −σ 2 q
sin ϕ = =
σ1 + σ 2 p
Neân:
sin ϕ q 1
f (γ ) = =
sin ϕ P p sin ϕ P
ϕP laø haèng soá vaø f laø moät haøm ñaõ bieát,
sin ϕ q 1
f (γ ) = = ⇒ q = f (γ ) p sin ϕ P
sin ϕ P p sin ϕ P
Vaäy dq seõ laø:
dq= f(γ) sinϕPdp + p sinϕ [f’(γ)dγ], thay dp vaøo:
dq= f(γ) sinϕP K(dv + sinψdγ) + p sinϕ [f’(γ)dγ]
Î dq= Kf(γ) sinϕP dv + (Kf(γ) sinϕP sinψ + p sinϕ f’(γ)dγ
dp = K(dv + sinψdγ)
Vieát döôùi daïng ma traän NP :
⎧dp ⎫ ⎡ K K sin ψ ⎤ ⎧ dv ⎫
⎨ ⎬=⎢ ⎥⎨ ⎬
⎩dq ⎭ ⎣ Kf (γ ) sin ϕ P Kf (γ ) sin ψ + pf ' (γ ) sin ϕ P ⎦ ⎩dγ ⎭
X/ Suy ra ma traän MP:
⎡ dσ 1 ⎤ ⎡ dε 1 ⎤
⎢ dσ ⎥ = M P⎢ ⎥
⎣ 2⎦ ⎣ dε 2 ⎦
⎧dp ⎫ ⎡ K K sin ψ ⎤ ⎧ dv ⎫
⎨ ⎬=⎢ ⎨ ⎬
⎩dq ⎭ ⎣ Kf (γ ) sin ϕ P Kf (γ ) sin ψ + pf ' (γ ) sin ϕ P ⎥⎦ ⎩dγ ⎭
Maët khaùc:
⎧dp ⎫ 1 ⎡1 1 ⎤ ⎧ dσ 1 ⎫ ⎧ dσ 1 ⎫ ⎡1 1 ⎤ ⎧dp ⎫
⎨ ⎬= ⎢ ⎥⎨ ⎬⇒⎨ ⎬=⎢ ⎥⎨ ⎬
⎩dq ⎭ 2 ⎣1 − 1⎦ ⎩dσ 2 ⎭ ⎩dσ 2 ⎭ ⎣1 − 1⎦ ⎩dq ⎭
⎧ dv ⎫ ⎡1 1 ⎤ ⎧ dε 1 ⎫
vaø ⎨ ⎬ = ⎢ ⎥⎨ ⎬
⎩dγ ⎭ ⎣1 − 1⎦ ⎩dε 2 ⎭
Thay vaøo bieåu thöùc coù NP toång ta ñöôïc:
⎧dσ1 ⎫ ⎡1 1 ⎤⎡ K K sinψ ⎤⎡1 1 ⎤⎧dε1 ⎫
⎨ ⎬=⎢ ⎥⎢Kf (γ ) sinϕ Kf (γ ) sinψ + pf ' (γ ) sinϕ ⎥⎢1 −1⎥⎨dε ⎬
σ
⎩ 2⎭
d ⎣1 − 1⎦⎣ P P ⎦⎣ ⎦⎩ 2 ⎭
⎧ dσ 1 ⎫ ⎡(K + Kf (γ ) sin ϕ P ) (K sinψ + Kf (γ ) sinψ + pf ' (γ ) sin ϕ P )⎤ ⎡1 1 ⎤ ⎧ dε 1 ⎫
⎨ ⎬=⎢ ⎨ ⎬
⎩dσ 2 ⎭ ⎣(K − Kf (γ ) sin ϕ P ) (K sinψ − Kf (γ ) sinψ + pf ' (γ ) sin ϕ P )⎥⎦ ⎢⎣1 − 1⎥⎦ ⎩dε 2 ⎭

⎧ dσ 1 ⎫ ⎡ K (1 + f (γ ) sin ϕ P ) K sin ψ (1 + f (γ ) + pf ' (γ ) sin ϕ P )⎤ ⎡1 1 ⎤ ⎧ dε 1 ⎫

⎨ ⎬=⎢ ⎥⎢ ⎥⎨ ⎬
⎩dσ 2 ⎭ ⎣ K (1 − f (γ ) sin ϕ P ) K sin ψ (1 − f (γ ) − pf ' (γ ) sin ϕ P )⎦ ⎣1 − 1⎦ ⎩dε 2 ⎭
⎧ dσ 1 ⎫ ⎡ K (1 + sin ϕ P f (γ ) )(1 + sin ψ ) + pf ' (γ ) sin ϕ P K (1 + sin ϕ P f (γ ) )(1 − sin ψ ) − pf ' (γ ) sin ϕ P ⎤ ⎧ dε 1 ⎫
⎨ ⎬=⎢ ⎨ ⎬
⎩dσ 2 ⎭ ⎣ K (1 − sin ϕ P f (γ ) )(1 + sin ψ ) − pf ' (γ ) sin ϕ P K (1 − sin ϕ P f (γ ) )(1 − sin ψ ) + pf ' (γ ) sin ϕ P ⎥⎦ ⎩dε 2 ⎭

23
Lôùp ÑKTXD 2008

Ma traän MP ñoái xöùng seõ coù

K (1 − sin ϕ P f (γ ) )(1 + sin ψ ) − pf ' (γ ) sin ϕ P = K (1 + sin ϕ P f (γ ) )(1 − sin ψ ) − pf ' (γ ) sin ϕ P
suy ra: ϕ = ψ
Neáu vaät lieäu chuaån ma traän ñaëc tröng vaät lieäu deûo keát hôïp seõ ñoái xöùng vaø ϕ = ψ
THÍ DUÏ2
1/ Nhaéc laïi ñònh nghóa Coâng buø vaø chöùng minh noù coù theå vieát döôùi daïng
dW = sij deij + pdεv
trong ñoù: p laø öùng suaát trung bình
dεv laø gia soá bieán daïng theå tích
ñònh nghóa Coâng buø:
dW = σij dεij
Tenseur traïng thaùi öùng suaát σij coù theå taùch thaønh toång cuûa tenseur öùng suaát caàu pδij vaø
tenseur öùng suaát leäch sij, vaø coù daïng σij = sij + pδij
Tenseur gia soá bieán daïng dεij coù theå taùch thaønh toång cuûa tenseur gia soá bieán daïng caàu
(dεv/3)δij vaø tenseur gia soá bieán daïng leäch deij, vaø coù daïng dεij = deij + (dεv/3)δij
Trong ñoù δij laø kyù hieäu Kronecker coù δij = δjii = 1 khi i = j
Vaø δij = δjii = 0 khi i ≠ j
dW = σij dεij = (sij + pδij)( deij + (dεv/3)δij)
= sij deij + (1/3) p dεvδijδij + pdeijδij + (dεv/3) sijδij
= sij deij + p dεv
{Theo quy taéc pheùp tính chæ soá δijδij = 3; vaø deijδij =0; sijδij =0}
2/ Phaàn tieáp theo baøi toaùn ñöôïc xeùt laø ñoái xöng truïc. Haõy vieát bieåu thöùc cuûa dW theo
öùng suaát leäch vaø bieán daïng caét.
σ2 = σ3 vaø ε2 = ε3
⎧ σ 1 + 2σ 3
⎪ p = ; q = σ1 −σ 3
ñaët ⎨ 3
⎪dε q v = (dε 1 − dε 3 ); dε v = dε 1 + 2dε 3
2
⎩ 3
Coù theå suy ra:
2σ − 2σ 3 2
s1 = σ 1 − p = 1 = q
3 3
−σ1 −σ 3 1
s3 = σ 3 − p = =− q
3 3
dε
de1 = dε 1 − v = (dε 1 − dε 3 ) = dε q
2
3 3
dε dε q
de3 = dε 3 − v = − (dε 1 − dε 3 ) = −
1
3 3 2
dW = sij deij + p dεv
dW= s1de1 + s2de2 + s3de3 + p dεv
dW= s1de1 + 2s3de3 + p dεv
24
Lôùp ÑKTXD 2008

2 ⎛ 1 ⎞⎛ dε q ⎞
dW = qdε q + 2 × ⎜ − q ⎟⎜⎜ − ⎟⎟ + pdε v
3 ⎝ 3 ⎠⎝ 2 ⎠
dW = qdε q + pdε v

Thí duï VI.1:

Moät maãu ñaát haït coù ñöôøng giôùi haïn (CSL) vôùi caùc thoâng soá M=0,9; λ =0,25; Γ=3,0.
Trong thí nghieäm neùn theo loä trình AC, coù vaø khoâng thoaùt nöôùc. Tính caùc giaù trò p’; q’;
v vaø uf luùc maãu ñaït traïng thaùi giôùi haïn tröôït. Cho bieát cuoái giai ñoaïn coá keát ñaüng
höôùng pi =p’i = 100 kPa; qi = 0; vi = 2,049

Lôøi giaûi
Theo loä trình AC coù thoaùt nöôùc:
dq = 3dp Î qf = 3(pf – pi)
Maët khaùc qf = Mpf Î Mpf = 3(pf – pi)
3 pi
Do ñoù: p f = = 142,86 kPa
3− M
qf = Mpf Î qf = 0,9 × 142,86 = 128,57 kPa
Vaø vf = Γ - λ Lnpf = 3 – 0,25 Ln142,86 = 1,76

Theo loä trình AC khoâng thoaùt nöôùc:

vi = vf = 2,049
öùng suaát trung bình giôùi haïn tröôït p’f
Γ −vf 3 − 2,049
p ' f = exp = exp = 44,88 kPa
λ 0,25
Γ −vf 3 − 2,049
q ' f = M exp = 0,9 exp = 40,39 hoaëc q’f = Mp’f = 0,9 × 44,88
λ 0,25
= 40,39 kPa
Luùc naøy giaù trò toång öùng suaát laø pf = pi + (1/3) q’f = 100 + (1/3)40,39 = 113,46 kPa
Do ñoù, aùp löïc nöôùc loã roãng uf laø:
uf = pf – p’f = 113,46 – 44,88 = 68,58 kPa

Thí duï VI.2: Tính toaùn loä trình öùng suaát chuaån hoùa trong maët phaúng (q’/p’e – p’/p’e)
cuûa thí nghieäm neùn ba truïc thoaùt nöôùc.
Moät thí nghieäm neùn ba truïc thoaùt nöôùc treân moät maãu seùt, vôùi giai ñoaïn neùn coá keát
thöôøng ñaüng höôùng ñeán p’0 = 400Kpa, v0 = 2,052. Caùc haèng soá cuûa ñaát seùt treân laø N =
3,25 vaø λ = 0,2.Veõ loä trình öùng suaát chuaån hoùa trong maët phaúng (q’/p’e – p’/p’e). Soá
ñoïc keát quaû töø thí nghieäm trong baûng sau:
Keát quaû thí nghieäm Ñieåm A Ñieåm B Ñieåm C
εa (%) 0 5 25
q’ (kPa) 0 355 548
εv (%) 0 4,7 8,09
25
Lôùp ÑKTXD 2008

Töø keát quaû thí nghieäm tính v theo coâng thöùc:

v = v0 (1-εv)
coù ñöôïc v, tính öùng suaát töông ñöông p’e theo coâng thöùc:
p’e = exp[(N-v)/λ]
tính tyû soá q’/p’e vaø p’/p’e

Keát quaû tính toaùn

p’ (kPa) 400 518 583
v 2,052 1,956 1,886
p’e (kPa) 400 646 916
q’/ p’e 0 0,55 0,598
p’/ p’e 1 0,802 0,636

26
Lôùp ÑKTXD 2008

Hình VI. 4. Maët Roscoe cuûa thí duï VI.3

27