You are on page 1of 34

thӡi đҥi mӟi

TҤP CHÍ NGHIÊN CӬU & THҦO LUҰN

{  

hӫng hoҧng kinh tӃ ViӋt Nam 2008:


sӵ sai lҫm vӅ chính sách
và vai trò cӫa tұp đoàn kinh tӃ quӕc doanh*
Vũ Quang ViӋtƒ

*Đây là bҧn viӃt lҥi bài ³Vietnam¶s Economic Crisis: Policy Follies and the Role of
State-Owned ConglomeratesÜ trong
—   

  ! tr. 389-417

Nhұp đӅ

Năm 2007 đã đӇ lҥi mӝt dҩu ҩn quan trӑng trong lӏch sӱ kinh tӃ khi ViӋt Nam
chính thӭc trӣ thành thành viên thӭ 150 cӫa Tә chӭc Thương mҥi Quӕc tӃ (WTO) vào
ngày 11 tháng 1 năm 2007 sau khi gói đӅ nghӏ cӫa ViӋt Nam đưӧc Đҥi Hӝi đӗng cӫa
WTO chҩp nhұn vào ngày 7 tháng 11 năm 2006. Đӕi vӟi giӟi lãnh đҥo chính trӏ và
dân chúng ViӋt Nam! trӣ thành thành viên WTO là cuӝc vưӧt rào cҧn cuӕi cùng đӇ
ViӋt Nam hoàn toàn có thӇ hòa nhұp vӟi cӝng đӗng thӃ giӟi! đһc biӋt khi mà Mӻ lúc
đó vүn có khҧ năng ngăn chұn chuyӋn này! và như thӃ chһn đưӡng phát triӇn kinh tӃ
cӫa ViӋt Nam nhҵm mөc đích đòi hӓi các nhân nhưӧng vӅ chính trӏ. ViӋc gia nhұp
WTO do đó đưӧc các nhà lãnh đҥo Đҧng Cӝng sҧn ViӋt Nam coi là mӝt thҳng lӧi
lӟn. Và như tҩt cҧ các cuӝc thҳng lӧi lӟn trong quá khӭ! dù là đӕi vӟi Pháp hay vӟi
Mӻ! hӑ như đưӧc uӕng liӅu thuӕc thánh! trӣ nên mê hoһc vӟi các kӃ hoҥch vĩ đҥi bҩt
chҩp thӵc tӃ.

Lҫn này! chính quyӅn cӫa Thӫ tưӟng NguyӉn Tҩn Dũng tin rҵng viӋc nhanh
chóng bҳt kӏp các nưӟc trong khu vӵc đã nҵm trong tҫm tay. KӃ hoҥch năm 2008 đһt
mөc tiêu tăng GDP ӣ mӭc 8.5-9%! bҵng cách vӯa tұp trung kêu gӑi nưӟc ngoài đҫu tư
trӵc tiӃp và đҫu tư tài chính gián tiӃp! vӯa tăng cưӡng vai trò cӫa các tұp đoàn quӕc
doanh và các công ty con cӫa chúng bҵng cách cung cҩp đҩt công! tiӅn ngân sách và
tín dөng mӝt cách dӉ dãi.

VӅ mһt chính trӏ! nӝi các cӫa Thӫ tưӟng NguyӉn Tҩn Dũng rҩt có thӇ đã tin
rҵng kӃ hoҥch kinh tӃ này sӁ đưӧc sӵ ӫng hӝ cӫa đҧng viên và các chính quyӅn đӏa
phương cҧ nưӟc bӣi vì nó mang lҥi lӧi ích cho hӑ qua viӋc phát triӇn cӫa các tұp đoàn
và tәng công ty quӕc doanh bҵng cách cҩp tiӅn vӕn ngân sách! phân phát quyӅn sӱ
dөng đҩt! tҥo ra cә phҫn trong hàng trăm các công ty nӱa tư nӱa công mà các tұp đoàn
và tәng công ty nhanh chóng dӵng nên. Nhưng ngay trong năm 2008 kӃ hoҥch này
cũng nhanh chóng!làm lҥm phát nhҧy vӑt! thӏ trưӡng chӭng khoán suy sөp và nӅn kinh
tӃ bӏ đe dӑa trҫm trӑng bӣi khҧ năng xҧy ra khӫng hoҧng cán cân thanh toán. ViӋc này
chưa làm mҩt ghӃ! nhưng đã làm mҩt uy tín cӫa vӏ thӫ tưӟng trҿ! ngưӡi hình như có
đҫy tham vӑng tұp trung quyӅn điӅu hành kinh tӃ vào cá nhân mình. Vào tháng 11
năm 2008! chính phӫ ViӋt Nam đã phҧi giҧm chӍ tiêu tăng GDP xuӕng 6!7%! 1]
nhưng rӗi cuӕi cùng cũng chӍ đҥt đưӧc 6!2%.

Phҫn đҫu cӫa bài viӃt sӁ đánh giá nhӳng nét quan trӑng vӅ kӃt quҧ đҥt đưӧc
trong nӅn kinh tӃ. Phҫn này sӁ là cơ sӣ đӇ tìm hiӇu vӅ hӋ quҧ chính trӏ có thӇ có trong
phҫn hai.

I. Thành tích kinh tӃ


Tăng trưӣng kinh tӃ

Nói vӅ GDP! kinh tӃ ViӋt Nam có nhӳng thành tích khá! tính tӯ năm 2002. Tӕc
đӝ tăng trưӣng bình quân hàng năm thӡi kǤ 2002-2007 là 8!1%. Mһc dù không quá
thҩp hơn tӕc đӝ bình quân hàng năm cӫa Trung Quӕc (là 8!8%)! tӕc đӝ tăng trưӣng
kinh tӃ ӣ ViӋt Nam cao hơn bình quân cӫa Ҩn Đӝ (6!8%). Nói chung! tӕc đӝ cӫa ViӋt
Nam là cao hơn hҫu hӃt các nưӟc khác ӣ Đông Nam Á (xem Bҧng 1).

BҦNG 1
Tӕc đӝ tăng GDP và lҥm phát ӣ các nưӟc Đông Nam Á, Trung Quӕc và Ҩn Đӝ,
2002-2007

            !


# $% ()*   + #
&—' # $&—'
Tӕc đӝ tăng
Tӕc đӝ lҥm phát năm tính theo chӍ sӕ giá tiêu dùng (CPI)
GDP

Brunei 12 31!759 1.7 -2.3 0.3 0.9 1.2 0.1 0.3


Cambodia 9 598 11.4 3.2 0.3 3.9 5.8 4.7 -

Indonesia 433 1!869 5.5 11.9 6.8 6.1 10.5 13.1 6.4

Lào 4 711 6.9 10.2 16.0 10.8 6.8 7.3 -

Malaysia 187 7!027 6.0 1.8 1.1 1.4 3.1 3.6 2.0

Myanmar 19 379 5.4 57.1 36.6 4.5 10.5 18.9 34.6

Philippines 144 1!639 5.5 3.0 3.5 6.0 7.6 6.3 2.8

Singapore 161 36!370 7.1 -0.4 0.5 1.7 0.5 1.0 2.1

Thailand 245 3!841 5.6 0.6 1.8 2.8 4.5 4.6 2.2

Viet Nam 71 815 8.1 3.9 3.2 7.8 8.4 7.4 8.3

Ҩn Đӝ 1!141 976 6.8 4.3 3.8 3.8 4.2 6.2 6.3

Trung Quӕc 3!400 2!604 8.8 -0.8 1.2 3.9 1.8 1.5 4.8

Nguӗn: Sӕ liӋu GDP và CPI ӣ các nưӟc Đông Nam Á là tӯ ASEAN Secretariat! nhưng CPI cӫa ViӋt Nam là sӕ liӋu
đã điӅu chӍnh lҥi cӫaTәng cөc Thӕng kê ViӋt Nam. Sӕ liӋu GDP bình quân đҫu ngưӡi! GDP bҵng USD là tӯ Cөc
Thӕng kê LHQ. CPI cӫa TQ và Ҩn Đӝ là tӯ Asian Development Bank (ADB).

Các chӍ tiêu khác cũng cho thҩy kinh tӃ ViӋt Nam nói chung là tӕt! ít nhҩt là
đӃn cuӕi năm 2006! mһc dù nhiӅu dҩu hiӋu xҩu đã xuҩt hiӋn tӯ năm 2004! đòi hӓi sӵ
điӅu chӍnh chính sách tiӅn tӋ và các chính sách liên quan khác. Nhӳng dҩu hiӋu xҩu
này là lҥm phát và thiӃu hөt cán cân thương mҥi quӕc tӃ tăng cao! do chính sách phát
hành tiӅn và mӣ rӝng tín dөng. Lҥm phát tăng tӯ dưӟi mӭc 4% hàng năm trưӟc năm
2004 lên khoҧng 7-8% tӯ năm 2005 và năm 2006! rӗi sau đó tăng mҥnh hơn nӳa. Cán
cân thương mҥi trӣ nên âm! ӣ mӭc khá cao! hơn 5%. Cũng vào thӡi kǤ này! may mҳn
là mӭc nӧ nưӟc ngoài so vӟi GDP tương đӕi thҩp và tiӅn trҧ nӧ hàng năm cũng thҩp!
tҩt cҧ là vì các nưӟc đã xóa nӧ cho ViӋt Nam. Dӵ trӳ ngoҥi tӋ tăng lên đҥt khoҧng
20!7 tӹ US vào tháng 6 năm 2008! dù vұy cũng rҩt thҩp! chӍ đӫ 3 tháng nhұp khҭu. 2]

Thành quҧ kinh tӃ có thӇ coi là quan trӑng nhҩt là viӋc giҧm tӹ lӋ dân sӕ nghèo
đói tӯ 37% năm 2000 xuӕng 19!4% năm 2004. 3] Tuy vұy mӝt nghiên cӭu mӟi nhҩt
cho thҩy tӹ lӋ nghèo đó 14.6% năm 2007 đã tăng lên 17% năm 2008! khi ngưӥng
nghèo đói cá nhân đưӧc điӅu chӍnh lҥi theo lҥm phát. 4] ĐiӅu này có nghĩa là lҥm phát
đã xóa đi mӝt phҫn nhӳng thành quҧ đҥt đưӧc kӇ tӯ năm 2004.

BҦNG 2
Các chӍ sӕ quan trӑng khác vӅ kinh tӃ ViӋt Nam, 2000-2006

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007


Tӕc đӝ tăng GDP (% ) 6!8 6!9 7!1 7!3 7!8 8!4 8!2 8!3
Tích lũy /GDP (%) 29!6 31!2 33!2 35!4 35!5 35!6 36!8 41!7
Đҫu tư trӵc tiӃp nưӟc ngoài (tӹ USD) 1!1 1!3 1!4 1!4 1!6 1!9 2!3 6!6
Đҫu tư gián tiӃp tài chính (tӹ USD)* 0 0 0 0 0 0!9 1!3 6!2
KiӅu hӕi (tӹ USD) 1!6 1!1 1!8 2!1 2!9 3!2 3!8 6!2
ThiӃu hөt ngân sách nhà nưӟc /GDP (%) -4!3 -3!5 -2!3 -2!2 0!2 -1!1 -1!8 -5!4
Cán cân thương mҥi (tӹ USD) 1!2 1!5 -3!0 -6!5 -8!5 -4!6 -4!6 -14!6
Cán cân thanh toán (tӹ USD) 3!6 2!1 -1!7 -4!9 -3!5 -1!1 -0!3 -9!8
ChӍ sӕ giá tiêu dung -CPI (%) -1!6 -0!04 3!9 3!2 7!8 8!4 7!4 8!3
Tӕc đӝ tăng tiӅn ± M2 (%) 39!0 25!5 17!6 24!9 29!5 29!7 33!6 46!0
Tӕc đӝ tăng tín dөng (%) 73!3 23!2 25!5 32!1 37!1 34!7 24!7 50!2
Nӧ thêm nưӟc ngoài trung và dài hҥn ±
thuҫn (net) (tӹ USD) 0!1 0!5 1!2 0!9 1!0 2!0

Tәng nӧ nưӟc ngoài (tӹ USD) 12!8 12!6 13!3 16!0 18!0 19!2 20!2

Tәng nӧ nưӟc ngoài /GDP (%) 41!7 40!5 38!7 41!0 40!5 37!7 33!2

Nӧ trҧ hàng năm/xuҩt khҭu (%) 8!9 7!8 6!7 3!6 2!7 2!8 2!2 2!4

Dӵ trӳ ngoҥi tӋ (tӹ USD) 3!4 34 4!1 6!2 7!0 9!0 13!3 20!7

Tӹ lӋ dân sӕ nghèo đói 37 32 28!9 « 19!5 14!6

Nguӗn: Tәng cөc Thӕng kê ViӋt Nam và Ngân hàng châu Á (ADB).

Ghi chú: Bao gӗm cҧ cӕ phiӃu và trái phiӃu ViӋt Nam phát hành (thí dө gӗm cҧ US$750 triӋu trái
phiӃu chính phӫ phát hành năm 2005 đӇ cҩp vӕn cho Vinashin).

Vӟi thành tích phát triӇn kinh tӃ tӕt và vӟi viӋc trӣ thành thành viên WTO! ViӋt
Nam tưӣng như mӣ ra thӡi kǤ thu hút mҥnh đҫu tư nưӟc ngoài (FDI) và chính vì thӃ
mà báo chí ViӋt Nam đã nói đӃn thӡi cơ vàng cho quӕc gia mình. FDI thӵc hiӋn tăng
gҫn gҩp ba trong mӝt năm tӯ 2!3 tӹ USD năm 2006 lên 6!6 tӹ USD năm 2007 (coi
Bҧng 2). ChӍ sӕ chӭng khoán nhҧy vӑt tӟi hơn 300% tӯ 300 đҫu năm 2006 lên 1.150
đҫu năm 2007 khi ViӋt Nam chính thӭc trӣ tham gia WTO (coi Bҧng 1). Tuy nhiên
thӡi cơ vàng dưӡng như đã trӣ thành giҩy lӝn vì chính sách kinh tӃ sai lҫm cӫa Thӫ
tưӟng NguyӉn Tҩn Dũng đã đưa đӃn tình trҥng lҥm phát nghiêm trӑng và khҧ năng
xҧy ra cuӝc khӫng hoҧng cán cân thanh toán! nhӳng điӅu mà bài viӃt sӁ phân tích sau.
Thӏ trưӡng chӭng khoán gҫn như sөp đә khi chӍ sӕ chӭng khoán ViӋt Nam tөt đӃn
điӇm 345 vào ngày 24 tháng 10 năm 2008.

HÌNH 1
ChӍ sӕ chӭng khoán ViӋt nam

Nguӗn: Vietstock.

Lҥm phát

Tӕc đӝ lҥm phát ӣ hҫu hӃt các nưӟc trong thӡi điӇm năm 2008 nói chung cao
hơn trưӟc nhưng vүn ӣ mӭc có chҩp nhұn đưӧc! trong khi nhӳng gì xҧy ra ӣ ViӋt Nam
thì ngưӧc lҥi. Ӣ các nưӟc phát triӇn cao! chӍ sӕ giá tiêu dùng (CPI) tăng tӯ 2!2% năm
2006 lên 3!5% 2007 trong khi ӣ các nưӟc đang lên châu Á lҥm phát tăng tӯ 2!2% lên
4!8% trong cùng thӡi kǤ. 5] Tuy nhiên ӣ ViӋt Nam chӍ sӕ CPI đã là 8!3% năm 2007
và vӑt lên 23!15% trong 10 tháng đҫu năm 2008 so vӟi cùng kǤ năm 2007. Vào tháng
5 năm 2008 lҥm phát đҥt mӭc cao nhҩt tính tӯ năm 2000 ӣ mӭc 3!9% so vӟi tháng
trưӟc đó và nӃu tính theo năm thì ӣ mӭc 60%. Lҥm phát rõ ràng là do tăng mӭc phát
hành tiӅn và tăng tín dөng quá trӟn trong năm 2007 đҥt mӭc tăng 48% và 50% theo
tӯng loҥi tương ӭng so vӟi năm trưӟc.
Lҥm phát giҧm xuӕng vào tháng 9 và tháng 10 năm 2008 vì chính sách thҳt cә
mӭc tăng tín dөng V chӍ tăng ӣ mӭc 18% so vӟi 30% cùng kǤ cӫa năm 2007. 6]

HÌNH 2
Tӕc đӝ tăng lҥm phát ӣ ViӋt Nam vào năm 2007 và 2008
(tӯ tháng 1 năm 2007 đӃn tháng 10 năm 2008)

Nguӗn: Tәng cөc Thӕng kê.

HÌNH 3
Tӕc đӝ tăng hàng năm vӅ cung tiӅn (M2) và tín dөng tӯ 1993 đӃn 2007
Nguӗn: Tәng cөc Thӕng kê và Ngân hàng Châu Á (ADB) .

Như vұy lҥm phát đã là mӕi đe dӑa kӇ tӯ năm 2004 khi đó lҥm phát ӣ mӭc
9!7% năm 2004! 8!8% năm 2005 và 7!5% năm 2006; nhӳng mӭc này đӅu cao hơn
mӭc ӣ các nưӟc có buôn bán lӟn vӟi ViӋt Nam! dù ӣ châu Á hay các vùng khác! và
ngày càng trӣ nên trҫm trӑng hơn kӇ tӯ khi ông NguyӉn Tҩn Dũng trӣ thành Thӫ
tưӟng vào ngày 26 tháng 6 năm 2006 vӟi chính sách nhҵm đҥt đưӧc chӍ sӕ GDP thұt
cao.

Tình trҥng lҥm phát nhҧy vӑt vӯa qua là kӃt quҧ cӫa nhiӅu yӃu tӕ: chính sách
bơm tín dөng cho doanh nghiӋp quӕc doanh! sӵ kiӋn tư bҧn tài chính nưӟc ngoài ӗ ҥt
đә vào do các báo chí tài chính quӕc tӃ thәi phӗng vӅ viӉn tưӧng phát triӇn ӣ ViӋt
Nam! kӃ hoҥch kinh tӃ rҫm rӝ cӫa nhӳng ngưӡi nҳm quyӅn và sӵ xông xáo không đҳn
đo nҳm lҩy cơ hӝi làm tiӅn cӫa nhӳng ngưӡi có quan hӋ! và dĩ nhiên là tình trҥng thiӃu
khҧ năng xӱ lý cũng như không muӕn xӱ lý đúng lúc cӫa nhӳng ngưӡi cҫm quyӅn ӣ
ViӋt Nam. Nhӳng vҩn đӅ này nҵm ngoài giӟi hҥn mà bài viӃt muӕn phân tích nhưng
cũng cҫn đưӧc nêu lên như nhӳng đӅ tài nghiên cӭu trong tương lai. Các vҩn đӅ này
cũng là hұu cҧnh cho viӋc phân tích các hӋ quҧ chính trӏ có liên quan ӣ phҫn sau cӫa
bài viӃt.

Cán cân thương mҥi quӕc tӃ và cán cân thanh toán ± vҩn đӅ bҳt nguӗn tӯ yӃu
kém vӅ điӅu hành và nӛi ám ҧnh tӕc đӝ tăng GDP

Vҩn đӅ lҥm phát và cán cân thanh toán dưӡng như là kӃt quҧ cӫa nӛi ám ҧnh
quyӃt đҥt tӕc đӝ tăng GDP cao bҵng chӫ trương xây dӵng tәng công ty nhà nưӟc và
các tұp đoàn quӕc doanh. ĐӇ nhҵm đҥt tӕc đӝ cao! tích lũy cũng đã đưӧc đҭy mҥnh
đҥt tӹ lӋ rҩt cao. Tӹ lӋ tích lũy trên GDP tăng tӯ 29!6% năm 2000 lên 41!7% năm
2007! điӅu hiӃm có trong lӏch sӱ kinh tӃ thӃ giӟi (coi Bҧng 2). Tuy nhiên so vӟi
Trung Quӕc và Ҩn Đӝ thì tӕc đӝ tăng trưӣng cӫa ViӋt Nam trong thӡi kǤ này lҥi thҩp
hơn. YӃu kém vӅ điӅu hành chính là lý do. HӋ sӕ tích lũy trên tăng sҧn lưӧng (ICOR)
ӣ ViӋt Nam rҩt cao! 7] trung bình là 5!2! nhưng chӍ đҥt đưӧc tӕc đӝ tăng GDP bình
quân năm là 7!7% trong khoҧng 2000-2007. HӋ sӕ ICOR cӫa Trung Quӕc trong thӡi
kǤ 2001-2006 là 3!9 vӟi mӭc tăng GDP bình quân năm là 9!7%. Còn Nam Hàn vӟi hӋ
sӕ ICOR là 3!0 nhưng đҥt tӕc đӝ tăng bình quân năm là 7!9% vào thӡi kǤ 1961-1980
tӭc là thӡi kǤ chuyӇn tiӃp trưӟc khi đҥt mӭc đưӧc coi là có thu nhұp cao. Thái Lan
vào thӡi kǤ 1981-1995 đҥt tӕc đӝ tăng 8!1% vӟi hӋ sӕ ICOR là 4!1. Malaysia có hӋ sӕ
ICOR là 4!6 và tӕc đӝ tăng bình quân năm là 7!1% nhӳng năm 1981-1995. 8] Không
có nưӟc nào có hӋ sӕ ICOR tӋ như ViӋt Nam! điӅu này chӭng tӓ rҵng nӅn kinh tӃ ViӋt
Nam thiӃu hiӋu quҧ! năng suҩt rҩt thҩp.

BҦNG 3
HӋ sӕ ICOR ӣ ViӋt Nam 2001-2007
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
HӋ sӕ ICOR 5!14 5!28 5!31 5!22 4!85 5!04 5!38
Nguӗn: Tính tӯ sӕ liӋu cӫa Tәng cөc Thӕng kê ViӋt Nam.

Cán cân thương mҥi quӕc tӃ cӫa ViӋt Nam tөt xuӕng mӭc khӫng khoҧng vào
cuӕi năm 2007 vì chính sách đҥt tӕc đӝ tăng GDP cao và sӵ yӃu kém cӫa doanh
nghiӋp nhà nưӟc. ThiӃu hөt năm 2007 là 14 tӹ USD! bҵng 19!8% GDP (coi Bҧng 4)!
tăng gҩp ba so vӟi ba năm trưӟc đó. NӃu mà không có quyӃt đӏnh cӫa Bӝ Chính trӏ
Đҧng Cӝng sҧn ViӋt Nam chұn đӭng ngay chính sách sai lҫm cӫa chính phӫ (sӁ đưӧc
phân tích kӻ hơn dưӟi đây) thì nhұp siêu rҩt có thӇ sӁ đҥt 30 tӹ USD vào cuӕi năm
2008! chҳc chҳn sӁ dүn đӃn cuӝc khӫng hoҧng cán cân thanh toán vӟi nưӟc ngoài vì
lúc đó dӵ trӳ ngoҥi tӋ chӍ có khoҧng 22 tӹ USD! nhҩt là lúc tư bҧn tài chính đã chҩm
dӭt đә vào ViӋt Nam vì thӏ trưӡng chӭng khoán đã suy sөp.

Sӕ liӋu 9 tháng đҫu năm 2008 cho thҩy nhұp siêu đã giҧm tӯ 3 tӹ USD mӝt
tháng vào tháng đҫu năm xuӕng dưӟi 1 tӹ USD. ĐiӅu này là hӋ quҧ cӫa viӋc áp dөng
các mӋnh lӋnh hành chính nhҵm ngăn chһn đҫu tư và cҳt tín dөng cho các tұp đoàn
quӕc doanh! nhҵm hãm phanh lҥm phát. Dù vӟi chuyӇn đәi chính sách giӳa dòng
nhҵm ngăn chұn nhұp siêu như vұy! nhұp siêu cũng đã ӣ mӭc 15 tӹ USD trong 9
tháng đҫu năm! và cuӕi cùng vүn đҥt mӭc 18 tӹ USD vào cuӕi năm 2008! bҵng 20%
GDP: mӝt tӹ lӋ cӵc kǤ cao. Bҧng 4 cho thҩy thӕng kê chi tiӃt. Qua thӕng kê ta cũng
thҩy là nhұp siêu có nguyên nhân chính tӯ các nhà sҧn xuҩt ViӋt Nam chҥy theo tӕc
đӝ tăng GDP! chӭ không phҧi tӯ các nhà đҫu tư trӵc tiӃp nưӟc ngoài (FDI) vì các nhà
đҫu tư nưӟc ngoài có xuҩt siêu ngay cҧ trong 9 tháng đҫu năm 2008.

HÌNH 4
Cán cân thương mҥi 2000-2008 9]

Nguӗn: Sӕ liӋu năm là tӯ Tәng cөc Thӕng kê; sӕ liӋu tháng là tӯ Bӝ Công Thương.

BҦNG 4
Xuҩt nhұp khҭu hàng hóa trong 10 tháng đҫu năm 2008 (triӋu USD)

Tәng cán Cán cân xu


Xuҩt cӫa cân xuҩt nhұp cӫa
2008 Tәng xuҩt FDI Tәng nhұp Nhұp cӫa FDI nhұp FDI

Tháng giêng 4.500 2.500 7.939 2.743 -3.439 2.4


Tháng hai 2.243 2.617 5.059 4.006 -2.816 -1.3
Tháng ba 6.283 2.441 7.394 2.102 -1.111 3
Tháng tư 5.235 3.030 8.968 2.644 -3.733 3
Tháng năm 5.137 2.852 8.457 3.472 -3.320 -6
Tháng sáu 6.297 3.480 6.653 2.366 -356 1.1
Tháng bҧy 7.181 3.484 7.417 1.877 -236 1.6
Tháng tám 6.445 3..241 7.399 2.753 -954 4
Tháng chín 5.254 2.992 5.117 2.214 137 7
Tháng mưӡi 5.199 -8 5.662 2.787 -463 -2.7
Tәng 10 tháng 53.774 26.629 70.065 24.224 -16.291 2.4
Nguӗn: Bӝ Công Thương.

Đҫu tư trӵc tiӃp nưӟc ngoài (FDI)

Đúng là đҫu tư trӵc tiӃp nưӟc ngoài (FDI) đã làm giҧm tác hҥi cӫa cuӝc khӫng
hoҧng ӣ ViӋt Nam trong năm 2008 và đã có lúc đưӧc quan chӭc nhà nưӟc vin vào đӇ
biӋn bҥch rҵng không có gì phҧi sӧ khӫng hoҧng cán cân thanh toán vì tiӅn đҫu tư trӵc
tiӃp nưӟc ngoài vүn tiӃp tөc đә vào.

Theo báo cáo cӫa Cөc Đҫu tư nưӟc ngoài thì vӕn đăng ký dӵ án FDI đưӧc chҩp
nhұn vào 10 tháng đҫu năm 2008 lên tӟi 59!3 tӹ USD gҩp 6 lҫn sӕ vӕn đăng ký năm
2007. ĐiӅu này có vҿ vưӧt quá khҧ năng tưӣng tưӧng vì chưa tӯng thҩy trên thӃ giӟi!
nhưng nӃu nhìn kӻ thì sӁ thҩy là hҫu hӃt các dӵ án là vào lãnh vӵc đӏa ӕc! khu du lӏch
cao cҩp! sҧn xuҩt thép và lӑc dҫu; cӝng chung đã lên tӟi 45 tӹ USD (coi Bҧng 5). 10]
Nhӳng dӵ án như thӃ này chҳc chҳn sӁ bӏ ngưng hoһc hӫy bӓ vì tình hình nhu cҫu thӃ
giӟi không như trưӟc và vӕn sҹn có cũng không còn. Ngoài ra cũng nên thұn trӑng
khi đӑc nhӳng con sӕ cӫa ViӋt Nam. Loҥi trӯ trò hӭa hão vì mөc đích khác thì các
chӫ dӵ án FDI cũng nhҵm vào viӋc vay nguӗn vӕn tӯ trong nưӟc. Khi tính vӕn FDI
như vұy cҫn phҧi loҥi trӯ phҫn mà chӫ dӵ án nưӟc ngoài không bӓ vӕn ra. Theo tin
phân tích mӟi nhҩt cӫa ViӋn Quҧn lý Trung ương thuӝc Bӝ KӃ hoҥch đҫu tư! trong sӕ
10 tӹ USD đưӧc báo cáo là FDI thӵc hiӋn trong năm 2008 thì chӍ có 2!2 tӹ USD (tӭc
là 22%) là thӵc sӵ do vӕn chӫ đăng ký nưӟc ngoài đưa vào. 11] Và theo đúng thông
lӋ thӕng kê Liên Hӧp Quӕc thì chӍ có 2!2 tӹ USD này mӟi có thӇ gӑi là FDI. Phҫn vay
mưӧn cӫa công ty FDI là phҫn vay mưӧn cӫa nӅn kinh tӃ ViӋt Nam vì công ty FDI là
công ty thuӝc thành phҫn kinh tӃ ViӋt Nam.

Đӕi vӟi cҧ năm 2008 con sӕ nhұp siêu hàng hóa là 18 tӹ USD. Tuy nhiên theo
IMF nhұp siêu hàng hóa là 12!3 tӹ và nhұp siêu dӏch vө là 2!3 tӹ như vұy tәng nhұp
siêu hàng hóa và dӏch vө chӍ có 14!6 tӹ! 12] Nguӗn vӕn chҧy ra là gҫn 17 tӹ USD nӃu
cӝng thêm chi trҧ nӧ nưӟc ngoài. Trong khi vӕn chҧy vào là 7!3 tӹ kiӅu hӕi! 7!8 tӹ
FDI cӝng chung là 15!1 tӹ. Như vұy sӕ thiӃu hөt phҧi vay mưӧn chӍ có khoҧng 2 tӹ.
Vҩn đӅ đưӧc đһt ra như ӣ trên thì con sӕ 7!8 tӹ USD có vҿ không tin cұy đưӧc; FDI
theo như báo cáo phân tích cӫa ViӋn Quҧn lý trung ương chӍ khoҧng 2!2 tӹ. Như vұy
con sӕ thiӃu hөt lên đӃn 7 tӹ chӭ không phҧi 2 tӹ. Phҫn này lҩy ӣ đâu cũng khó hiӇu:
tӯ gӕi đҫu giưӡng cӫa dân hay mưӧn cӫa Trung Quӕc vì nhұp siêu tӯ Trung Quӕc
năm 2008 lên đӃn 11 tӹ USD? 13]

BҦNG 5
Phân tích các dӵ án đăng ký FDI lӟn đưӧc chҩp thuұn năm 2008 (tӹ USD)
, - ./0 ( 1)20 034 5
Dӵ án khu liên hӧp thép nhà máy điӋn và cҧng biӇn tҥi Ninh Thuұn Malaysia 9!79
Dӵ án xây dӵng cҧng và nhà máy luyӋn kim tҥi Vũng Áng Hà Tĩnh Đài Loan 7!9
Dӵ án nhà máy lӑc dҫu Nghi Sơn Thanh Hóa Nhұt và Hòa Lan 6!2
Dӵ án khu du lӏch liên hӧp cao cҩp Phú Yên Brunei 4!3
Dӵ án khu du lӏch nghӍ dưӥng Hӗ Tràm Bà Rӏa - Vũng Tàu Canada 4!23
Dӵ án hóa dҫu Long Sơn Bà Rӏa - Vũng Tàu Thái Lan 4
Dӵ án khu đô thӏ - đҥi hӑc quӕc tӃ ӣ TP!HCM Malaysia 3!5
Dӵ án tә hӧp nghӍ dưӥng sân golf ӣ Phú Quӕc Kiên Giang B!!!V Island 1!6
Dӵ án vui chơi giҧi trí khách sҥn tҥi Vũng Tàu Mӻ 1!3
Dӵ án khách sҥn cao ӕc sҧn xuҩt vi mҥch phҫn mӅm ӣ TP!HCM Singapore 1!2
Dӵ án khu trung tâm tài chính ӣ TP!HCM Malaysia 0!93
Tәng sӕ 44,95

II. inh tӃ chính trӏ trong hành đӝng


Cuӝc tranh luұn vӅ lҥm phát

ViӋt Nam chӏu đӵng lҥm phát cao gҫn suӕt năm 2008! tính chung cho cҧ năm là
25%. Tuy nhiên lҥm phát đã tăng mҥnh tӯ đҫu năm 2007 và trӣ nên nghiêm trӑng vào
tháng 11 năm 2007 trӣ đi. Lҥm phát nhҧy vӑt vào tháng 12 năm 2007 và vào đҫu năm
2008 tӟi mӭc hơn 50% nӃu tính theo trung bình năm lúc đó. Đáng lӁ ra đây chính là
cơ hӝi tӕt cho ông NguyӉn Tҩn Dũng! ngưӡi trӣ thành Thӫ tưӟng vào 27 tháng 6 năm
2006! chӭng tӓ khҧ năng điӅu hành kinh tӃ cӫa mình. Nhưng ngưӧc lҥi! ông lҥi bҵng
mӑi cách đҭy mҥnh chiӃn lưӧc đҥt tӕc đӝ tăng GDP cao.

Trong cuӝc hӑp tháng 11 năm 2007 cӫa Quӕc hӝi! trong lúc bàn vӅ chӍ tiêu kӃ
hoҥch tăng trưӣng GDP! mӝt sӕ đҥi biӇu bày tӓ sӵ lo lҳng vӅ lҥm phát và đӅ nghӏ đһt
mӭc lҥm phát không quá 7%. Tuy nhiên chính phӫ Thӫ tưӟng Dũng vүn cương quyӃt
đһt chӍ tiêu đҥt tӕc đӝ tăng GDP 8!5-9!0% cho năm 2008 và sҹn sàng chҩp nhұn lҥm
phát cao. Ông Võ Hӗng Phúc! Bӝ trưӣng Bӝ KӃ hoҥch và Đҫu tư! thay mһt Thӫ
tưӟng! thuyӃt phөc Quӕc hӝi rҵng ӣ các nưӟc đang phát triӇn tӕc đӝ tăng trưӣng cao
bao giӡ cũng kèm theo chӍ sӕ lҥm phát tăng cao và ö 67 08 (  (9 0: / (-
34 ; #<  = 3> ? @ )2 ( AB CD  4E F B  3 A8 ( 8 ( GH 7
    I J?K /0 ?  (  )L ( 05 AMN OK P@0 Q 034 PF (- M R ?
S L  ( T AU S  7.Ü 14] Như vұy! rõ ràng là chính phӫ bӏ ám ҧnh chҥy
theo tӕc đӝ tăng GDP và kӃ hoҥch cho phép các tұp đoàn quӕc doanh tăng giá nhҵm
tăng lӧi nhuұn! ít nhҩt là nhҵm giҧm bù lӛ. Gҫn như không có ai trong chính phӫ tӓ ra
lo lҳng vӅ ҧnh hưӣng mà lҥm phát mang đӃn cho đӡi sӕng nhân dân trong kǤ hӑp
Quӕc hӝi này. ĐiӅu này thұt là lҥ lùng vì lúc đó ta thҩy các cuӝc đình công đòi tăng
lương cӫa công nhân nhҵm bù đҳp lҥi lҥm phát nә ra khҳp nơi; sӕ cuӝc đình công tăng
tӯ 71 năm 2000 lên 193 trong 3 tháng đҫu năm 2006. 15]

Vҩn đӅ lҥm phát đã đưӧc tác giҧ bài này báo đӝng trong bài viӃt năm 2004! 16]
phân tích lý do tҥi sao lҥm phát lҥi thҩp vào nhӳng năm 2000-2001 ngay cҧ khi mӭc
phát hành tiӅn tăng cao! và cҧnh báo rҵng điӅu này sӁ không thӇ tiӃp tөc mãi như thӃ.
Lý do là sau thành công cӫa cuӝc cҧi cách nhҵm chҩm dӭt lҥm phát phi mã! vòng
quay đӗng tiӅn đã giҧm vì dân chúng tin vào sӵ әn đӏnh cӫa đӗng tiӅn hơn trưӟc! do
đó hӑ sҹn sàng cҫm đӗng tiӅn đӇ sӱ dөng rӝng rãi trong giao dӏch (gӑi là quá trình tiӅn
tӋ hóa). YӃu tӕ thuұn lӧi này sӁ dҫn mҩt đi (hay bão hòa) gây ra lҥm phát cao trӣ lҥi
nӃu như tӕc đӝ cung tiӅn tăng quá trӟn: điӅu này đã xuҩt hiӋn vào năm 2004.

Trong mӝt nghiên cӭu năm 2006! 17] IMF cũng kӃt luұn là ³S7 T 0D  0E
(R 0V 0 3> 4- B  F W 0X T  )L ( (B> 0B (  ( / PY AM 4-
 ( PB   PB - D  (>  AM 4- 0X P  Z AY ; L [@ \  PY
0- )Y0 S-0  ( P] (NÜ Tăng giá lương thӵc trên thӃ giӟi đһc biӋt là lúa gҥo đã tác
đӝng đӃn chӍ sӕ lҥm phát lương thӵc thӵc phҭm ӣ mӭc hàng chөc phҫn trăm vào năm
2004 nhưng chính sách sách tài khóa đã là nguyên nhân chính làm kích cҫu tăng lҥm
phát nói chung. Lương tӕi thiӇu tăng 38% vào tháng giêng năm 2003! 20!7% vào
tháng 10 năm 2005 và 28!6% vào tháng 10 năm 2006 chӍ ҧnh hưӣng tӟi nhӳng ngưӡi
ӣ mӭc lương dưӟi mӭc tӕi thiӇu. Tuy vұy mӭc tăng lương trung bình cӫa công chӭc
lên đӃn 30% có thӇ đã có tác dөng lӟn hơn vào lҥm phát. Giá dҫu lӱa chӍ tăng vào
năm 2006 và ҧnh hưӣng đӃn CPI không nhiӅu vì nó chӍ chiӃm tӹ trӑng 3% trong tәng
tiêu dùng cӫa hӝ gia đình. Theo cùng bài viӃt này cӫa IMF! hӋ sӕ liên hӋ giӳa lҥm
phát và cung tiӅn dưӡng như có vai trò lӟn hơn sau cuӝc cҧi cách kinh tӃ cӫa ViӋt
Nam vào cuӕi năm 1989! nhҵm giҧi phóng kinh tӃ khӓi các kӃ hoҥch cӭng ngҳc! đã
thұt sӵ mang lҥi hiӋu quҧ toàn diӋn.

Vҩn đӅ quan trӑng cҫn nghiên cӭu thêm là tình trҥng không có liên hӋ giӳa giá
và tiӅn khoҧng thӡi gian giӳa nhӳng năm 1999 và 2000: viӋc tăng cung tiӅn (M2) rҩt
lӟn: 35!7% năm 1999 và 50!5% năm 2000 đưa tӹ lӋ tiӅn/GDP tӯ 28!4% GDP năm
1998 lên 35!7% năm 1999! và 50% năm 2000. Tuy vұy viӋc in tiӅn này dưӡng như
không có ҧnh hưӣng gì đáng kӇ đӃn lҥm phát lúc đó. Bӓ qua hai năm này! tӯ 2002 trӣ
đi đã có sӵ liên hӋ thuұn giӳa tăng tiӅn M2 và tăng chӍ sӕ giá CPI! và đһc biӋt là liên
hӋ giӳa tăng tín dөng và tăng CPI! rõ ràng cho thҩy tác dөng giӳa chính sách tiӅn tӋ và
lҥm phát. 18]

Mһc dù tӕc đӝ lҥm phát vӑt lên rҩt cao vào cuӕi năm 2007 và nhӳng tháng đҫu
năm 2008 các nhà hoҥch đӏnh chính sách vүn gҥt đi không quan tâm ± lúc đҫu thì cho
rҵng đó là sai sӕ vӅ phương pháp luұn cӫa Tәng cөc Thӕng kê và sau đó thì biӋn luұn
cho rҵng lҥm phát cao là do giá dҫu hoҧ và giá thӵc phҭm như lúa gҥo tăng cao trên
thӏ trưӡng thӃ giӟi.

Rӗi vào 30 tháng 11 năm 2007 Thӫ tưӟng NguyӉn Tҩn Dũng cũng đã ra thông
báo 252/TB-VPCP 19] chӍ thӏ các cơ quan chӭc năng chӕng lҥm phát. Nhӳng chӍ thӏ
này bao gӗm lӡi kêu gӑi nâng cao quyӃt tâm tăng năng suҩt nhҵm đҥt sҧn lưӧng cao
hơn! thí dө như:

È yêu cҫu ³? C^ ( ); ( 0E   4/ 24 PY 0-0 0;  _  ( ); ( PB
` 4); ( AR  0: M - (a S`4 * 9 ( SX S P)Y ( b0
c d> M  T e3 e3 54 Sd -4 V ( E  0 B (  -Ü! hoһc
È yêu cҫu ³&% Q  G 0-0 ` 4); ( f 0V0 b 0b0     T
e3 S  G   `  )* ( (- 0T  R ` QB 0E ? ( ,0 @ 0-0 Q@
4-4 T QT 0 / 0 ( 0 B (  -  ( 4M P ` 4); (gÜ!
hoһc
È yêu cҫu các cơ quan ³4/ 24 PY  _>R (- _  ( ); ( ,0 @
( Q B (  PY AW  M 0-0 0;  Q- 0D  >F ^ ( AB /
0^ ( -0 ^ (  >R  >F `  )Y ( G) A5 c 0-0 G   (@4
 G c PB E ( ? 0-0 (T 4-4 F B  0E CD  4E Sb0 4h0
   M ( ^ (   ^ (  ? 0F (>  AU Q3   ( 
G PB AB    i ( R 9 ( SX S  ( T AU `  )* ( PB (-
0T.Ü

Khi đӑc các chӍ thӏ trên ngưӡi ta có cҧm tưӣng rҵng lҥm phát là do mӝt lӵc
lưӧng nào đó đang lũng đoҥn đҫu cơ phá rӕi thӏ trưӡng. Nhưng tӋ hơn thӃ! thông báo
trên còn ra lӋnh cho Bӝ KӃ hoҥch và Đҫu tư ³Sd  ); ( F 0:  4); ( 4-4
D  0: / (- R G] ( 0E )Y0  0 4] 24 PY ^ ( A@ /0 7 3 AB PF 0;
03 f B (  -NÜ Trưӟc đó cũng Thӫ tưӟng NguyӉn Tҩn Dũng cũng đã đһt Tәng
cөc Thӕng kê (TCTK) dưӟi quyӅn điӅu hành cӫa Bӝ KӃ hoҥch và Đҫu tư này thay vì
đӇ TCTK đӝc lұp như trưӟc). ChӍ thӏ này đã không đưӧc thi hành sau khi bӏ chӍ
trích. 20] Lҥm phát ai cũng có thӇ cҧm thҩy và đo đưӧc chӭ đâu có thӇ làm nó biӃn
mҩt bҵng cách thay đәi phương pháp đo lưӡng.

Thӫ tưӟng NguyӉn Tҩn Dũng và các quan chӭc trong chính phӫ tuy vұy vүn
tiӃp tөc lý luұn rҵng chính sách kinh tӃ cӫa hӑ đang theo đuәi là đúng đưӡng. Trong
mӝt bài phӓng vҩn trên j  0A _ vӟi ký giҧ Amy Kazmin 21] trưӟc chuyӃn đi
thăm nưӟc Anh vào ngày mùng 2 tháng 3 năm 2008! khi bӏ ký giҧ đһt nghi vҩn vӅ sӵ
tӵ tin quá đáng vào tình hình kinh tӃ ViӋt Nam trưӟc chiӅu hưӟng đi xuӕng cӫa kinh
tӃ Mӻ! cũng như vӅ tình hình lҥm phát ӣ ViӋt Nam đang tăng cao! thì Thӫ tưӟng Dũng
vүn quҧ quyӃt rҵng kinh tӃ ViӋt Nam sӁ đҥt tӕc đӝ tăng 8 tӟi 9 % do chính sách đҭy
mҥnh xuҩt khҭu và tăng cưӡng đҫu tư cӫa ông.

Vào ngày 28 tháng 3 năm 2008! Bӝ trưӣng Tài chính Vũ Văn Ninh khi bӏ chҩt
vҩn trưӟc Quӕc hӝi vӅ nguyên do cӫa lҥm phát đã phát biӇu rҵng lҥm phát là ³Q3 ST
S- (Ü khi giá cҧ trên thӃ giӟi đang tăng. Ông bác bӓ ý kiӃn cho rҵng trong 3 tháng
đҫu năm lҥm phát tiӃp tөc tăng là do Chính phӫ điӅu hành kém. Ông nói ³ 67 (*
48 B> ^ 0)  3> CD  4E F B   B  ( AB 3 >7 A@ 4T
i4 k ( (B> c F  9 ( >7 -0 S`4 *Nl Và ông cho rҵng: ³18 ( AB  (
F (>R  S7 AM 4-  #  ( 0  0X P@0 G, Q- -  (-
    S^ ( - ,0 7N CD  4E W Sc c P@0 B>Nl Câu trҧ lӡi quҧ là
nhҵm đә lӛi không đúng chӛ cho dӵ báo sai. Khi có đҥi biӇu hӓi gһng thêm rҵng tҥi
sao các nưӟc khác trong vùng cùng chӏu tác đӝng bӣi điӅu kiӋn giӕng nhau vӅ giá
nguyên liӋu thì lҥi không bӏ lҥm phát cao như ӣ ViӋt Nam! ông Ninh trҧ lӡi ö 068 (
^ 3> k ( `  )Y ( F B  0E CD  4E AB  8 (N [ 7     W 0X
0>c Q7 D0 0,0NÜ 22] Sau cuӝc điӅu trҫn này! lҥm phát! nӃu tính theo năm! tăng
tӟi mӭc 30% vào tháng Ba! và 60% vào tháng Tư.

Chính sách kinh tӃ cӫa Thӫ tưӟng NguyӉn Tҩn Dũng không lâu sau đó đã bӏ
Bӝ Chính Trӏ cӫa Đҧng Cӝng sҧn đҧo ngưӧc vӟi ³Bҧn kӃt luұn vӅ mӝt sӕ vҩn đӅ kinh
tӃ xã hӝiÜ đưӧc công bӕ vào ngày 4 tháng 4 năm 2008 (KӃt luұn 22/KL/TW). 23]
24] Tài liӋu này nêu ra mӝt sӕ nguyên nhân khách quan gây ra lҥm phát và kӃt luұn
là nguyên nhân chӫ quan và trӵc tiӃp là:

È ö 06D  -0 F @ Y Am ( AR h0  ( F  3 AB  ( 


# AB f ( 4); ( @    - PB f ( G) 2 D Gh (  ( F S 
7  ( M Ü; là:
È ³ W ,0 @ 0D  -0 SD0 0 Qk ( P@0 Y Am ( D Gh (  ( 0 R
( -0 0  )g CD  -0 B> W 0X -0 Gh ( D0 0,0  ( * Sn
öc 4-l ) ( 0) )20 F 0:  S`4 * S      ( )Y0 PB
7 (Y W > fÜ; là:
È ³_: A@ 0  ) o S P,0 B )Y0 $ ( -0 B )Y0 D Gh ( B )Y0
G   (@4 B )Y0' AY ) ( @ T 34K _   M (  ) GB  T
c F 0^ (    GL G ( 05 ) PB S -0 p Gh ( 0Z F 3
 - Sq @ T S- 4f Q7 W Sq GB F  L 0T   ( ); ( PB `
4); ( 05 )20 Sb0 4h0K O@ / rCst 0E F S  7 0X e )Y ( (B>
0B ( 0 .Ü

Tài liӋu trên cho rҵng ³«) R B (  @ > AB SF 07 AM 4-K (9
P9 ( f `  S  7 Pu ^K v ( * G>   /0 ?  (  )L ( S  7 L V0 24 AU
w0 Q@   Y    eW ? x  2 (84 a ()* (y ()* AB 0^ ( 
A); ( 0` T  )L ( F 0E AM 4-.Ü 25] Ít nhҩt Bӝ Chính trӏ đã có quyӃt đӏnh
đúng và hӧp thӡi mà Thӫ tưӟng không có chӑn lӵa nào khác là chҩp nhұn. Không rõ
ai là ngưӡi đӭng đàng sau quyӃt đӏnh này cӫa Bӝ Chính trӏ. Dù sao cũng nên đӇ ý là
mһc dù tài liӋu cӫa Bӝ Chính trӏ phҧi đưӧc thông qua trưӟc nhưng mãi đӃn ngày 17
tháng tư năm 2008 mӟi đưӧc công bӕ! và công bӕ sau quyӃt đӏnh 10/2008/NQ-CP
cӫa chính phӫ do Thӫ tưӟng ký đӅ ra các biӋn pháp chӕng lҥm phát. Cách thӭc xӃp
đһt thӡi gian dưӡng như là nhҵm giӳ thӇ diӋn cho Thӫ tưӟng đang bӏ chiӃu tưӟng.

ĐiӇm chính cӫa chính sách mӟi là hҥn chӃ tín dөng và cung tiӅn! tăng lãi suҩt
cơ bҧn và giҧm chi đҫu tư cӫa nhà nưӟc. Sau kӃt luұn thӭ nhҩt! Bӝ Chính trӏ còn ra
hai kӃt luұn nӳa nhҵm chӍ đҥo chính sách cӫa chính phӫ. KӃt luұn thӭ hai ra ngày 5
tháng 8 năm 2008 (KӃt luұn 25-KL/TW) theo sau đó là quyӃt đӏnh cӫa chính phӫ
nhҵm thӵc hiӋn kӃt luұn thӭ hai đưӧc công bӕ ngày 29 tháng 8 năm 2008 (QuyӃt đӏnh
20/2008/NQ-CP). 26] KӃt luұn thӭ ba ra đӡi sau cuӝc hӑp Ban Chҩp hành Trung
Ương Đҧng Cӝng Sҧn tӯ ngày 2 đӃn 4 tháng 10 năm 2008. 27] Vai trò cӫa Bӝ Chính
trӏ vӅ kinh tӃ đưӧc đһc biӋt nhҩn mҥnh trong tuyên bӕ tháng 10 năm 2008 sau cuӝc
hӑp này.

Trong cuӝc hӑp Quӕc hӝi giӳa năm 2008 chӍ tiêu tăng GDP đã đưӧc chính thӭc
giҧm xuӕng 7% theo đӅ nghӏ cӫa chính phӫ! nhưng ngay chӍ tiêu này cũng không thӵc
hiӋn nәi. Trong cuӝc hӑp tháng 11 năm 2008 cӫa Quӕc hӝi! chӍ tiêu cho năm 2009 lҥi
đưӧc giҧm xuӕng 6!5%. Hành đӝng cӫa Bӝ Chính trӏ bàn đӃn ӣ trên đã đưӧc làm hơi
quá mҥnh tay theo kiӇu mӋnh lӋnh! làm giҧm lҥm phát nhanh chóng và thұm chí đưa
đӃn tӕc đӝ tăng giá ӣ mӭc âm vào tháng 9 và tháng 10 năm 2008! nhưng dù sao cũng
tránh đưӧc cuӝc khӫng hoҧng vӅ cán cân thanh toán. Tҩt nhiên còn nhiӅu viӋc phҧi
làm đӇ әn đӏnh nӅn kinh tӃ! đһc biӋt là giҧm nguӗn tín dөng cho các tұp đoàn kinh tӃ
và tәng công ty quӕc tӃ. Vai trò cӫa quӕc doanh sӁ bàn đӃn ӣ phҫn dưӟi.

Cuӝc tranh luұn vӅ tұp đoàn và tәng công ty quӕc doanh 28]

Khu vӵc công đưӧc đӏnh nghĩa ӣ ViӋt nam bao gӗm tҩt cҧ các hoҥt đӝng cӫa
chính phӫ! tӭc là gӗm các doanh nghiӋp quӕc doanh! các cơ quan nhà nưӟc có nhiӋm
vө cung cҩp các dӏch vө công như dӏch vө xã hӝi! giáo dөc! y tӃ cũng như dӏch vө an
ninh quӕc phòng và cҧnh sát.

KӇ tӯ năm 2000 khu vӵc quӕc doanh đã tҥo ra 4 triӋu viӋc làm! tӭc là 9-10%
tәng sӕ viӋc làm trong toàn xã hӝi. Trong khu vӵc công! doanh nghiӋp quӕc doanh tҥo
ra 19 triӋu viӋc làm trong năm 2006! bҵng 4% tәng sӕ viӋc làm trong xã hӝi! và bҵng
284% sӕ lao đӝng trong doanh nghiӋp nói chung (kӇ cҧ công tư và đҫu tư nưӟc
ngoài). Sӕ lao đӝng có viӋc làm trong doanh nghiӋp quӕc doanh không nhӳng giҧm
tương đӕi mà còn cҧ tuyӋt đӕi (coi Bҧng 6).

Mһc dù tҥo ra ít công ăn viӋc làm như thӃ nhưng khu vӵc công đã nhұn đưӧc
mӝt tӹ lӋ vӕn đҫu tư rҩt lӟn. Khu vӵc công thưӡng chiӃm hơn 45% vӕn đҫu tư cӫa cҧ
nӅn kinh tӃ! trӯ năm 2007 là năm mà tӹ lӋ này giҧm bҩt ngӡ xuӕng dưӟi 40%; điӅu
này xҧy ra chӍ vì vӕn FDI tăng lên bҩt ngӡ. Năm 2007 vӟi GDP là 71!5 tӹ USD đã có
32!6 tӹ USD dành cho đҫu tư. Khoҧng 15 tӹ USD hay 18% GDP là đҫu tư vào vào
khu vӵc công. Đҫu tư vào doanh nghiӋp quӕc doanh không đưӧc công bӕ nhưng có
thӇ ưӟc lưӧng là vào khoҧng 8 tӹ USD! bҵng 11% GDP vào năm 2007. 29] Đây là con
sӕ rҩt lӟn so vӟi 17 tӹ USD đҫu tư vào toàn bӝ vào khu vӵc tư nhân! bao gӗm toàn bӝ
các hoҥt đӝng kinh tӃ gia đình các doanh nghiӋp tư! nói chúng là khu vӵc tҥo ra 80%
viӋc làm cho toàn xã hӝi.

BҦNG 6
Lao đӝng trong khu vӵc công và doanh nghiӋp quӕc doanh

  


Tәng lao đӝng (ngàn) 37610 40574 41586
Khu vӵc công 9!3% 9!9% 9!9%
Khu vӵc tư 89!7% 88!1% 87!8%

Lao đӝng trong doanh nghiӋp (ngàn) 3538 3933 5770


Doanh nghiӋp quӕc doanh (ngàn) 2089 2114 2250
Doanh nghiӋp quӕc doanh 59!1% 53!8% 39!0%
Doanh nghiӋp tư nӝi đӏa 29!4% 33!8% 42!9%
Doanh nghiӋp FDI 39!2% 36!8% 42!2%

Thay đәi trong lao đӝng (ngàn) 396 1837


Doanh nghiӋp quӕc doanh 26 136
Doanh nghiӋp tư nӝi đӏa 289 1146
Doanh nghiӋp FDI 82 556

Nguӗn: Tәng cөc Thӕng kê và ViӋn Quҧn lý trung ương ViӋt Nam.

BҦNG 7
Tӹ lӋ vӕn và tích lũy cӫa khu vӵc công và cӫa nӅn kinh tӃ 30]
2001 2002 2003 2004 2005 2006
hҫn chia cӫa khu vӵc công trong tәng vӕn đҫu tư
59!8 57!3 52!9 48!1 47!1 45!7

ӕn đҫu tư so vӟi GDP (%) 35!4 37!4 39!0 40!7 40!9 41!5
ch lũy so vӟi GDP (%) 31!2 33!2 35!4 35!5 35!6 36!8

Nguӗn: Tәng cөc Thӕng kê! Vӕn đҫu tư thưӡng lӟn hơn tích lũy vì có chi tiêu như đӅn bù không tҥo ra cӫa cҧi.

Tӯ lâu! khu vӵc doanh nghiӋp nhà nưӟc đã có nhiӅu biӇu hiӋn cӫa sӵ trì trӋ
trong nӅn kinh tӃ nӃu như so sánh vӟi doanh nghiӋp tư nhân. Theo Bӝ KӃ hoҥch và
Đҫu tư! sҧn lưӧng doanh nghiӋp quӕc doanh trong công nghiӋp chӍ tăng có 6!4%
trong 9 tháng đҫu năm 2008 so vӟi 29!5% cӫa khu vӵc tư nhân nӝi đӏa và 17!9% cӫa
khu vӵc FDI. 31]

Hҫu hӃt trong sӕ 5.970 doanh nghiӋp quӕc doanh là thuӝc cӥ nhӓ hoһc trung.
Tuy vұy có khoҧng 100 doanh nghiӋp đưӧc xӃp vào loҥi tәng công ty hay tұp đoàn và
do đó đưӧc hưӣng nhiӅu đһc ân cӫa chính phӫ. Sӕ liӋu vӅ doanh nghiӋp quӕc doanh
không đưӧc công bӕ! hình như chӍ sơ lưӧc ngay cҧ vӟi Quӕc hӝi! và khi đưӧc Tәng
cөc Thӕng kê xuҩt bҧn thì lҥi tәng hӧp vào chung khu vӵc công. Chính vì thӃ mà các
phân tích nghiêm túc đӅu phҧi chӡ cho đӃn ngày các thӕng kê chính thӭc đưӧc công
bӕ. Vì thiӃu sӕ liӋu nên nhӳng phân tích trong phҫn này phҧi dӵa chӫ yӃu vào các bài
báo đưӧc đăng ӣ ViӋt Nam. Cũng may là mӝt sӕ thông tin xuҩt hiӋn trên báo chí
trong thӡi gian vӯa qua! dù chưa có hӋ thӕng! đã phҧn ánh nhӳng gì đҥi biӇu quӕc hӝi
phê phán chính phӫ vӅ nhӳng thiӃu sót và sai lҫm trong chính sách kinh tӃ và các phҧn
ӭng cӫa quan chӭc chính phӫ. Dưӟi đây là đánh giá vӅ vai trò cӫa tұp đoàn quӕc
doanh trong cuӝc khӫng hoҧng kinh tӃ năm 2007-2008.

Rҩt dӉ xác đӏnh doanh nghiӋp nào là thuӝc tұp đoàn! doanh nghiӋp nào là tәng
công ty! vì danh hiӋu ³tұp đoànÜ hay ³tәng công tyÜ là do nhà nưӟc ban cho. Dù tên
gӑi là gì thì hành đӝng cӫa các doanh nghiӋp này cũng khá giӕng nhau. Vào cuӕi năm
2007! theo báo cáo cӫa Bӝ Tài chính! 8 tұp đoàn và 70 tәng công ty đã đưӧc công
nhұn! vӟi sӕ vӕn lên tӟi 56 tӹ USD (gҫn bҵng 80% GDP); đó là chưa kӇ giá trӏ đҩt đai
đưӧc giao cho. Trong giá trӏ này thì giá trӏ vӕn tӵ có (hoһc đưӧc giao) là 25 tӹ USD
(khoҧng 403 ngàn tӹ đӗng); giá trӏ vӕn vay mưӧn là 31 tӹ USD (khoҧng 500 ngàn tӹ
đӗng - vӕn vay này có thӇ là tӯ ngân hàng quӕc doanh! có thӇ là tӯ bán trái phiӃu ӣ thӏ
trưӡng nӝi đӏa hay quӕc tӃ (nhưng sӕ liӋu không có đӇ biӃt rõ). Tұp đoàn hay tәng
công ty cӝng chung lҥi có tӹ lӋ vay vӕn trên vӕn tӵ có là 2 lҫn; điӅu này chӭng tӓ rҵng
hoҥt đӝng kinh doanh cӫa hӑ là khá phiêu lưu. NhiӅu doanh nghiӋp thұm chí đҥt mӭc
0,0 Sn 4R A)K chҷng hҥn như Tәng Công ty Xây dӵng Công trình Giao thông 5 có
sӕ vӕn vay gҩp 42 lҫn vӕn tӵ có! còn tұp đoàn Công nghӋ tҫu biӇn ViӋt Nam
(Vinashin) thì con sӕ này là đӃn 22 lҫn. 32] 33]

Cho đӃn nay chҷng có luұt lӋ nào điӅu hành hoҥt đӝng cӫa các tұp đoàn và
ngay cҧ đӏnh nghĩa chúng cũng không có! mһc dù có thӇ hiӇu đơn giҧn là: tұp đoàn là
công ty mҽ có tư cách pháp nhân làm chӫ hàng loҥt các công ty con có tư cách pháp
nhân khác. Mһc dù chӍ có 8 công ty đưӧc công nhұn là tұp đoàn! các tәng công ty có
vҿ hành đӝng chҷng khác gì tұp đoàn. Chúng lұp ra nhӳng công ty con hoһc công ty
liên đӟi. Theo báo cáo thì các tұp đoàn đã đҫu tư khoҧng 7!3 tӹ USD (117 ngàn tӹ
đӗng)! tӭc là bҵng 10% GDP! vào các hoҥt đӝng chҷng liên quan gì đӃn chuyên môn
cӫa chúng! và chӍ trong hai quí (quí cuӕi năm 2007 và quí đҫu năm 2008)! các tұp
đoàn này đã đҫu tư 1!4 tӹ USD (23 ngàn tӹ đӗng) vào thӏ trưӡng chӭng khoán! đӏa ӕc!
dӏch vө tài chính! cũng như vào viӋc mӣ ngân hàng thương mҥi mӟi. 34]

Sӕ lưӧng các công ty con nӣ rӝ ngay sau khi Đҧng Cӝng sҧn cho phép làm thí
điӇm. Mһc dù tӹ lӋ lӧi nhuұn chưa đưӧc công bӕ! mӝt đҥi biӇu quӕc hӝi trong mӝt
phiên hӑp gҫn đây đã phát biӇu! nêu lên mӝt trong nhӳng ý kiӃn cӫa cӱ tri là ³«P/
B T X 0E \B )Y0  (p 7 S@ 0X S  AM A2 5 F ; F AW
0E \\\.Ü 35]

Có thӇ dӉ thҩy lӧi ích chính khi thành lұp tұp đoàn là biӃn chúng thành hũ
vàng cho các bên tham gia. Mӝt tұp đoàn có thӇ đҿ ra hàng loҥt các công ty con! có
vài trưӡng hӧp đҿ đӃn cҧ trăm công ty con hoһc công ty liên đӟi trên đӏa bàn cҧ nưӟc.
Mӛi công ty con này lҥi đưӧc hưӣng quyӅn lӧi và lӧi ích bao gӗm: dӉ mưӧn vӕn ngân
hàng quӕc doanh và ngân hàng do chính hӑ thành lұp; và quan trӑng không kém là
quyӅn có đҩt công. Đưӧc giao đҩt công là đưӧc giao hũ vàng! chӍ phҧi trҧ vӟi giá rҩt
thҩp! thưӡng là chi phí đӅn bù nông dân mà chính quyӅn mӑi cҩp có thӇ nhân danh
nhà nưӟc thu hӗi! rӗi giao cho doanh nghiӋp (tư hoһc công). Đҩt đai là cӫa công;
ngưӡi nông dân không có quyӅn tư hӳu mà chӍ đưӧc tҥm giao khai thác. Cũng quan
trӑng không kém là các công ty con này có thӇ đem ³cә phҫn hóaÜ (thӵc chҩt là tư
hӳu hóa! chӍ cҫn giӳ mӝt sӕ cә phҫn nhӓ trong tay công ty mҽ)! rӗi chӭng khoán hóa!
đem bán cә phiӃu trên thӏ trưӡng chӭng khoán. Thưӡng thì nhӳng ngưӡi nҳm phҫn lӟn
cә phiӃu ӣ các công ty con hoһc công ty liên đӟi này là bà con cӫa quan chӭc quҧn lý
tұp đoàn! ngân hàng cho vay vӕn! và quan chӭc liên đӟi«nhӳng ngưӡi có quyӅn ban
phát các ưu đãi. Tұp đoàn dưӡng như là con đưӡng hӧp pháp đang đưӧc dùng đӇ biӃn
công hӳu thành tư hӳu.

Vài trưӡng hӧp cӫa cung cách làm ăn này đã bӏ báo chí phanh phui. Thành lұp
vào năm 2002! đưӧc giao 915 héc ta đҩt lҩy tӯ nông dân trong khoҧng thӡi gian 2002
đӃn 2004! trưӟc khi đưӧc Thӫ tưӟng ký chҩp nhұn cho phép lұp khu công nghӋ này
vào năm 2007. Vào năm 2006 chӫ tӏch Hӝi đӗng quҧn trӏ cӫa Khu Công NghӋ Cao
TPHCM đã ký hӧp đӗng giao 6.000 mét vuông cho mӝt công ty tư nhân Chip Sáng!
đưӧc đăng ký và đưӧc Sӣ Công nghӋ môi trưӡng thành phӕ ký công nhұn vào khu
công nghӋ! trưӟc khi khu này đưӧc phép ra đӡi. Hóa ra là! sau khi bӏ thanh tra! vì bӏ
tӕ cáo trên báo chí! cho thҩy công ty này là thuӝc sӣ hӳu cӫa bà con anh em (vӧ!
chӗng! chӏ! em) cӫa các thành viên Hӝi đӗng quҧn trӏ. ViӋc làm này là vi phҥm luұt
chӕng tham nhũng. 36] Nói chung doanh nghiӋp này đưӧc thành lұp chӫ yӃu nhҵm
lҩy mҧnh đҩt đҳc đӏa tӯ tay nhà nưӟc. Không có hành đӝng xét xӱ sau đó vì chӫ tӏch
hӝi đӗng quҧn trӏ chính là cӵu Phó chӫ tӏch Ӫy ban Nhân dân TPHCM.

Hàng loҥt các vө thu hӗi đҩt ruӝng vӟi giá đӅn bù rҿ mҥt! nhҵm xây dӵng khu
giҧi trí! sân gôn! khu công nghiӋp! thương nghiӋp v.v. đã gây phүn nӝ trong dân
chúng! và đưa đӃn các vө biӇu tình liên tiӃp! kӇ cҧ bҥo đӝng khҳp nưӟc. Luұt hiӋn
hành cӫa ViӋt Nam coi đҩt đai là thuӝc sӣ hӳu nhà nưӟc do đó ĐiӅu 38 Luұt đҩt đai
cho phép nhà nưӟc toàn quyӅn thu hӗi đҩt ³p Gh ( 3 PB h0 D0 /0 4Z (K 
 K A2 D0 /0 (K A2 D0 0^ ( 0? (K 4-  c S  7l! 37] tӭc là cho tҩt cҧ mӑi
mөc đích8 Nghӏ đӏnh thӵc hiӋn cho phép nhà nưӟc thu hӗi đҩt đӫ mӑi loҥi đӇ phөc vө
công ích hoһc tư ích (ĐiӅu 36 Nghӏ đӏnh thӵc hiӋn) 38] và viӋc thu hӗi là thuӝc toàn
quyӅn nhà nưӟc kӇ cҧ cho phép ³§> Q  G 034 0X d >F >7 `  
v G@ D0 3 B B  ) 0)  T 5 )20 PY ()* p Gh ( 3Ü (điӅu
40! Nghӏ đӏnh thӵc hiӋn) còn viӋc giҧi quyӃt đӅn bù là chuyӋn hҥ hӗi phân giҧi. Mӝt
chính phӫ tӵ đӭng ra lҩy quyӅn là chӫ sӣ hӳu đҩt đai đӇ lҩy lҥi ³quyӅn sӱ dөngÜ đҩt
cӫa nông dân! sau đó giao cho mӝt ngưӡi nào đó kinh doanh là vi phҥm quyӅn cӫa
nông dân! dӵa chính trên cơ sӣ cӫa luұt đҩt đai và HiӃn pháp hiӋn hành. Lý do rҩt dӉ
hiӇu là mӝt công ty kinh doanh (dù là quӕc doanh hay tư nhân) là mӝt thӵc thӇ pháp
lý! không khác gì mӝt cá nhân ngưӡi dân. Và mӑi tư cách pháp nhân phҧi bình đҷng!
nhà nưӟc không thӇ tҥo ra sӵ đӕi xӱ phân biӋt! lҩy đҩt cӫa ngưӡi này giao cho ngưӡi
kia. Làm thӃ là phҥm pháp. Chính quyӅn có thӇ thay đәi mөc tiêu sӱ dөng đҩt ӣ mӝt
khu vӵc (tҩt nhiên phҧi thông qua quyӃt đӏnh cӫa đҥi diӋn nhân dân như Quӕc hӝi hay
Hӝi đӗng nhân dân)! nhưng viӋc mua lҥi quyӅn sӱ dөng đҩt phҧi dӵa trên thương thҧo
giӳa hai thӵc thӇ pháp lý muӕn trao đәi quyӅn sӱ dөng. Mӝt doanh nghiӋp nhà nưӟc!
mӝt nhà tư bҧn nưӟc ngoài cũng chӍ là mӝt đơn vӏ pháp lý như mӝt cá nhân thôi.
Chính phӫ không thӇ nhân danh bҩt cӭ ai bҳt ngưӡi ta bán lҥi vì rõ ràng là trong viӋc
này ngưӡi đang có quyӅn sӱ dөng đҩt là ngưӡi thiӋt thòi. Tҩt nhiên cũng có trưӡng
hӧp chính phӫ đưӧc quyӅn bҳt dân giao đҩt! kӇ cҧ bҳt bán lҥi theo giá thӏ trưӡng! khi
mà toàn bӝ đҩt đó đưӧc dùng đӇ xây dӵng công trình vì lӧi ích chung! như xây đưӡng
công cӝng! làm công viên (tұp tөc imminent domain đang đưӧc các nưӟc sӱ dөng).
Vҩn đӅ đһt ra ӣ đây chưa tӯng đưӧc nêu ra bàn luұn trong Quӕc hӝi ViӋt Nam.

Trong các trưӡng hӧp nәi tiӃng khác có trưӡng hӧp cӫa tұp đoàn PetroViӋt
Nam ký hӧp đӗng 17 triӋu US vӟi mӝt công ty Ukraina! thӵc ra là công ty ma dӵng
lên chӍ đӇ nhҵm ăn cҳp cӫa công. Âm mưu này là do Phó Tәng giám đӕc PetroViӋt
Nam dӵng nên vӟi sӵ sӵ tiӃp tay cӫa Chӫ tӏch Hӝi đӗng quҧn trӏ nhưng sau đó cũng
không bӏ đem ra trưӟc pháp luұt vì già cҧ và có công trҥng vӟi cách mҥng. 39] Mӝt
âm mưu tương tӵ cӫa Giám đӕc ĐiӋn lӵc TPHCM! mӝt phҫn cӫa tұp đoàn ĐiӋn lӵc
ViӋt Nam (EVN)! đӭng ra thành lұp mӝt công ty con nhҵm cung cҩp điӋn kӃ chҩt
lưӧng cao nhұp tӯ Singapore nhưng bӏ khám phá ra là công ty đӏa phương làm điӋn kӃ
chҩt lưӧng thҩp. 40]

Vinashin là trưӡng hӧp khá điӇn hình cӫa tұp đoàn lӟn vӟi hành đӝng khá lӝ
liӉu khiӃn bӏ nhiӅu đҥi biӇu quӕc hӝi chҩt vҩn trong cuӝc hӑp tháng 11 năm 2008.
Vinashin là tұp đoàn đóng tҫu nәi danh vì lҫn đҫu tiên vào năm 2005 chính phӫ ViӋt
Nam! do lӧi ích cӫa tұp đoàn! đã phát hành thành công 750 triӋu USD trái phiӃu có
bҧo lãnh cӫa chính phӫ trên thӏ trưӡng thӃ giӟi. Tuy nhiên! thay vì tұp trung vào
chuyên ngành cӫa mình là đóng tҫu! Vinashin nhanh chóng tҥo ra 100 công ty con và
liên đӟi khҳp nưӟc gӗm cҧ ngân hàng thương mҥi và nhiӅu công ty tài chính! xây
dӵng! thương mҥi và đӏa ӕc. 41] Khi bӏ báo chí tra hӓi! Vinashin đã tiӃt lӝ mӝt sӕ
thông tin là theo bҧn kiӇm toán năm 2007 do công ty KPMG làm (Vinashin không
công bӕ) cho thҩy tích sҧn cӫa Vinashin là 5 tӹ USD (80 ngàn tӹ đӗng) chưa kӇ giá trӏ
đҩt và vӕn tӵ có là 25 ngàn tӹ đӗng. Như vұy là tӹ lӋ tiӅn vay nӧ trên vӕn tӵ có là gҩp
đôi! thҩp hơn rҩt nhiӅu so vӟi NVS1] con sӕ 22 lҫn do Bӝ Tài chính đưa ra. 42] ĐiӅu
này nói lên rҵng! gҫn như không ai nҳm rõ tình hình tài chính cӫa các tұp đoàn! lúc đó
đưӧc đһt dưӟi quyӅn điӅu hành trӵc tiӃp cӫa Thӫ tưӟng (sӁ nói thêm vӅ vҩn đӅ này
sau). Cũng theo Vinashin! tұp đoàn có lӧi nhuұn đҥt 700 tӹ đӗng năm 2007. Nhưng
tӹ lӋ lӧi nhuұn này so vӟi vӕn tӵ có chӍ đưӧc 2!8%. Đó là chưa kӇ rҵng tӹ lӋ lӧi
nhuұn năm 2007 này đã cao hơn tӹ lӋ năm 2006 là 50%. 43] Tӹ lӋ lӧi nhuұn sӁ thҩp
hơn nhiӅu nӃu tính cҧ gía trӏ đҩt vào vӕn nhà nưӟc bӓ ra.

Vinashin dӵ đoán sӁ đҥt doanh thu 1!4 tӹ USD năm 2008 và đã bán đưӧc 478
triӋu USD cho nưӟc ngoài. 44] HӋ sӕ vӕn trên sҧn lưӧng cӫa tұp đoàn này đưӧc coi
là rҩt cao tӭc là mӭc rӫi ro cao nhưng lҥi đưӧc nhà nưӟc ViӋt Nam đӭng ra chӏu trách
nhiӋm dùm. Xây dӵng tҫu thӫy có thӇ là ngành mà ViӋt Nam cҫn phát triӇn nhưng
tương lai cӫa ngành đóng tҫu coi bӝ không khá lҳm. Đó là dӵa vào thông tin vӅ quҧn
lý đã nói ӣ trên và vӅ tình trҥng thiӃu kӻ thuұt chuyên môn! đã đưӧc tӡ báo . ?
\ G nhҳc đӃn. 45] Theo bài báo trên . ? \ G K kӻ nghӋ đóng tҫu cho
biӃt là đã sҧn xuҩt theo hӧp đӗng các tҫu vӟi trӑng tҧi tӯ 6.500 đӃn 55.000 tҩn cho
Anh! Nam Hàn! Nhұt Bҧn! nhưng tiӃc thay có đӃn 90% đҫu vào là tӯ các nhà cung
cung cҩp nưӟc ngoài. Bài báo đó cũng nói rҵng tình trҥng thiӃu kӻ sư và thӧ lành
nghӅ đã khiӃn cho công nghӋ sӱa chӳa gҫn như không có! và chính vì thӃ mà ngay tҫu
chӍ có trӑng tҧi 2.000 tҩn cũng phҧi chӳa ӣ nưӟc ngoài. Dӵa vào thông tin mà tác giҧ
có đưӧc! đӇ hoàn thành các hӧp đӗng quӕc tӃ! Vinashin cũng phҧi nhұp lao đӝng nưӟc
ngoài. Tuy nhiên đӇ hoàn thành các hӧp đӗng đã ký vӟi nưӟc ngoài Vinashin cҫn
thêm vӕn! ít nhҩt là 6 tӹ USD. Như thӃ điӅu này đòi hӓi là Vinashin phҧi vay thêm
ngay 1!2 tӹ vào năm 2008 mà viӋc này coi như không thӇ thӵc hiӋn do thiӃu tín dөng
khҳp nơi trên thӃ giӟi hiӋn nay.

Nhưng thay vì tұp trung tăng cưӡng hiӋu suҩt và lӧi nhuұn! Vinashin lҥi lên kӃ
hoҥch hӧp doanh 10 tӹ USD vӟi công ty Lion Diversified Holding Behard cӫa
Malaysia nhҵm xây dӵng nhà máy thép vӟi công suҩt 10 triӋu tҩn mӝt năm mһc dù
hҫu hӃt đҫu vào kӇ cҧ sҳt sơ chӃ và than cӕc cũng phҧi nhұp khҭu. Nhà máy thép này
gҫn như thӯa vì trên cơ sӣ là nhu cҫu thép cӫa ViӋt Nam hiӋn nay là 6 triӋu tҩn và vào
năm 2015 là 15 triӋu tҩn có thӇ dӉ dàng thӓa mãn vӟi bӕn công ty thép đã đưӧc chính
phӫ chҩp thuұn cho phép đҫu tư. 46]
ĐӇ tìm đưӧc nguӗn vӕn cҫn thiӃt nhҵm thӵc hiӋn các hӧp đӗng đã ký vӟi khách
hàng Văn phòng Chính phӫ ngày 22 tháng 9 năm 2008 đã ra thông báo sӕ 264/TB-
VPCP vӅ quyӃt đӏnh cӫa Phó Thӫ tưӟng NguyӉn Sinh Hùng đӗng ý mӝt gói vӕn 1!2
tӹ USD cҩp cho Vinashin (gӗm 3 ngàn tӹ đӗng VN bҵng trái phiӃu nӝi đӏa! 10 nghìn
tӹ vay ngân hàng trong nưӟc và 400 triӋu USD vay nưӟc ngoài)! và chӍ thӏ ³\(
B ( \B )Y0 [@ \ 0: M \( B ( -  c PB 0-0 ( B ( ); ( M
,0 @ / 0-0 (T 4-4 SF 07 AM 4- 0E CD  4E > R 0 F B 
D Gh ( A   M 0 ? / G, - ?0 Au  P,0 0^ ( (@4 B E>gÜ cө thӇ là
chӍ thӏ tӯng ngân hàng phҧi cҩp vӕn như sau: ö\( B ( -  c PB 0-0 (
B ( ); ( M ,0 @ 0-0 0 S7 PY _54  B C^ ( (@4 B % [@ \
w0 Q@ AB QT T A)2 ( P/ 0 7 0 0-0 T 4d X ( B X  R $\(
B ( 1 ) PB -  c N# % v (K \( B ( C^ ( ); ( N % v (K
\( B ( -  c N % v (K \( B ( \^ ( (@4 PB -  c ^ ( ^
N % v (K 0-0 ( B ( ); ( M S-0  % v ('Nl

Thông báo trên cũng nói Thӫ tưӟng sӁ xem xét thêm yêu cҫu cӫa Vinashin đӅ
nghӏ chính phӫ coi vӕn vay nưӟc ngoài cӫa công ty là cә phҫn cӫa nhà nưӟc thay vì là
nӧ chính phӫ cho Vinashin nӧ lҥi. Yêu cҫu này tҩt nhiên là sӁ làm tăng tӹ lӋ lãi hiӋn
quá thҩp cӫa Vinashin bӣi vì tiӅn trҧ nӧ sӁ không còn đưӧc tính là chi phí sҧn xuҩt
nӳa. 47] NӃu có trҧ thì ghi là cә tӭc lҩy tӯ lӧi nhuұn sau khi trӯ thuӃ. Đây cũng là
tiӇu xҧo kӃ toán vӟi mөc đích làm đҽp Vinashin.
Xem xét kӻ hơn! tӯ các tư liӋu đưӧc công bӕ! ta có thӇ thҩy là chính Thӫ tưӟng
là ngưӡi tӵ giao cho mình trách nhiӋm trӵc tiӃp chӍ đҥo các tұp đoàn. Bҧn phân công
trách nhiӋm giӳa Thӫ tưӟng và các Phó Thӫ tưӟng cho thҩy rõ điӅu này. Ngoài các
trách nhiӋm khác Thӫ tưӟng đã tӵ cho mình quyӅn giám sát trӵc tiӃp như viӋc hoҥch
đӏnh các chiӃn lưӧc và kӃ hoҥch kinh tӃ! dӵ thҧo ngân sách! chính sách tiӅn tӋ và tín
dөng ± đương nhiên đây là nhӳng trách nhiӋm tәng quát cӫa mӝt vӏ thӫ tưӟng! nhưng
điӅu đáng ngҥc nhiên là thӫ tưӟng NguyӉn Tҩn Dũng lҥi giao cho chính ông ta trách
nhiӋm giám sát trӵc tiӃp chiӃn lưӧc phát triӇn tұp đoàn và tәng công ty (theo quyӃt
đӏnh cӫa Thӫ tưӟng sӕ 1009/QĐ-TTg năm 2006 và sӕ 1120/QĐ-TTg năm 2007). 48]
ViӋc phân công trách nhiӋm giӳa Thӫ tưӟng và các Phó Thӫ tưӟng cũng có tính đһc
biӋt trong khung cҧnh chính trӏ ViӋt Nam khi mà các quyӃt đӏnh phân công cӫa Thӫ
tưӟng không nói gì đӃn trách nhiӋm tұp thӇ mà nói rõ là các Phó Thӫ tưӟng chӫ đӝng
giҧi quyӃt công viӋc liên quan đӃn mình và chӍ cҫn báo cáo lҥi:
³_E )Y ( 4 0^ ( X _E )Y ( (84 _E )Y ( 0: M ep AU )* (
e>R 0-0 0^ ( P@0 0h c ?0 d >F 0E _E )Y (  ( o ( Au  P,0 0^ (
-0 0E CD  4E ( M  o 0-0 0^ ( P@0 G _E )Y (  ,0 74 0: M N X _E
)Y ( )20 > w _E )Y ( p Gh ( >F M 0E _E )Y ( CD  4E c (T
>7 0-0 0^ ( P@0 )20 4 0^ (Nl
ö_ ( 4M P >F M PB @ Ph )20 ( 0-0 X _E )Y ( 0E
? ( (T >7 0^ ( P@0z 0`  -0 @  )Y0 _E )Y ( PF 9 ( >7 `  0E
 z 9 ( P3 F AY   i ( M> 0T 4T S`4 * Q- 0- _E )Y (Nl

Tuy nhiên điӅu lý thú là sau các quyӃt đӏnh cӫa Bӝ chính trӏ liên quan đӃn lҥm
phát đã bàn ӣ trên! vai trò giám sát các vҩn đӅ liên quan đӃn kinh tӃ đã đưӧc phân
công lҥi cho Phó Thӫ tưӟng NguyӉn Sinh Hùng! ngưӡi giӳ cùng trách nhiӋm thӡi Thӫ
tưӟng Phan Văn Khҧi!theo QuyӃt đӏnh 1453/QĐ-TTg do Thӫ tưӟng ký vào ngày 8
tháng 10 năm 2008. Rõ ràng vai trò cӫa Thӫ tưӟng hình như đã giҧm xuӕng vì công
luұn bҩt mãn vӟi chính sách kinh tӃ cӫa chính phӫ và khҧ năng cӫa lãnh đҥo. 49] Các
điӅu phê phán Thӫ tưӟng vӅ thái đӝ bҩt chҩp công luұn đӝc lұp đã đưӧc các nhà bình
luұn nưӟc ngoài và trong nưӟc chia sҿ rӝng rãi. Thí dө Thӫ tưӟng đã giҧi tán Nhóm tư
vҩn Thӫ tưӟng vӅ Cҧi cách Kinh tӃ và Hành chính mà các Thӫ tưӟng cũ đã lұp ra và
cho vұn hành tӯ rҩt lâu. Nghe nói! Thӫ tưӟng đã nói riêng là ông ta đã có các bӝ
trưӣng và các quan chӭc chính quyӅn cӕ vҩn. Thông tin này cũng đưӧc gián tiӃp
chӭng thӵc khi Thӫ tưӟng trҧ lӡi mӝt đҥi biӇu trong cuӝc hӑp Quӕc hӝi vào tháng 11
năm 2008. Khi đưӧc hӓi là Thӫ tưӟng có kӃ hoҥch đӕi thoҥi vӟi trí thӭc và các nhà
khoa hӑc không! thì theo bài báo! Thӫ tưӟng trҧ lӡi như sau: ³_E )Y ( X k (
S^ ( Q7 M Qc `  (u  D V0 ) 7 B 0Z ö (B> B ^ 0{ ( /  M
PY  D V0NÜ 50] Jonathan Pincus! chuyên gia cӫa Chương trình Phát triӇn Liên Hӧp
quӕc ӣ ViӋt Nam! đã than rҵng: ³Không thiӃu ngưӡi ӣ ViӋt Nam hiӇu nguyên nhân
gây ra tình trҥng kinh tӃ bҩt әn hiӋn nay và biӃt phҧi làm gì đӇ chӕng lҥm phát và әn
đӏnh lҥi thӏ trưӡng. Nhưng nhӳng ngưӡi này lҥi chҷng có quyӅn hành gì.Ü 51]

Trong cuӝc hӑp tháng 11 năm 2008 cӫa Quӕc hӝi nhiӅu đҥi biӇu đòi hҥn chӃ
hoҥt đӝng cӫa các tұp đoàn và đòi hӓi các cơ quan nhà nưӟc giám sát chһt chӁ và báo
cáo nhӳng viӋc các tұp đoàn đang làm. Có lӁ dӵa thӃ là các biӋn pháp chӕng lҥm phát
do Bӝ chính trӏ đưa ra đã có kӃt quҧ! Thӫ tưӟng trӣ nên mҥnh dҥn bҧo vӋ chính sách
xây dӵng tұp đoàn trong cuӝc hӑp trên và tuyên bӕ rҵng đây là quyӃt đӏnh cӫa Trung
ương Đҧng. Thӫ tưӟng NguyӉn Tҩn Dũng tuyên bӕ trưӟc cuӝc hӑp Quӕc hӝi như
sau:
È ³Cҫn thӕng nhҩt nhұn thӭc vӅ vӏ trí cӫa doanh nghiӋp nhà nưӟc trong nӅn
kinh tӃ thӏ trưӡng đӏnh hưӟng xã hӝi chӫ nghĩa mà nưӟc ta đang xây dӵng
như Nghӏ quyӃt Hӝi nghӏ lҫn thӭ 3 Ban Chҩp hành Trung ương Đҧng khoá
IX khҷng đӏnh: "Kinh tӃ nhà nưӟc có vai trò quyӃt đӏnh trong viӋc giӳ vӳng
đӏnh hưӟng xã hӝi chӫ nghĩa әn đӏnh và phát triӇn kinh tӃ chính trӏ xã hӝi
cӫa đҩt nưӟc.ÜÜ

È ³Đã hình thành các tәng công ty nhà nưӟc! mӝt sӕ tұp đoàn kinh tӃ (đưӧc tә
chӭc thí điӇm) hoҥt đӝng đa ngành! đa lĩnh vӵc trong đó có ngành chính
theo đúng Nghӏ quyӃt cӫa Đҧng phù hӧp vӟi quy đӏnh cӫa pháp luұt.Ü

È ³Thái đӝ cӫa chúng ta là phҧi tұp trung sӭc đәi mӟi nâng cao hiӋu quҧ hoҥt
đӝng cӫa doanh nghiӋp nhà nưӟc đӇ doanh nghiӋp nhà nưӟc thӵc hiӋn ngày
càng tӕt hơn vai trò cӫa mình trong nӅn kinh tӃ thӏ trưӡng đӏnh hưӟng xã hӝi
chӫ nghĩa.Ü

ĐiӅu mà Thӫ tưӟng có vҿ nhưӧng bӝ mӝt chút là: ³CD  4E v (   PB


  (R  ./0 ? 0i 0-0 54  B PB f ( 0^ ( > B )Y0 AB  i ( c
 ( 0); (    (- -  NÜ 52]

Chính vì tuyên bӕ như thӃ! Quӕc hӝi đã ra tay kiӇm tra và bҧn báo cáo công bӕ
trưӟc Ӫy ban thưӡng vө Quӕc hӝi ngày 13 tháng 8 năm 2008 có kӃt luұn là năm 2006!
có 38 (40%) tұp đoàn và tәng công ty có hӋ sӕ an toàn vӕn vưӧt ngưӥng ba lҫn! năm
ngoái có 31 đơn vӏ. NhiӅu tұp đoàn! tәng công ty lӟn có tәng sӕ nӧ cao hơn gҩp 10
lҫn! tӭc là "0X 0; 03 B 0D  Q34 QR K 2 4T  T 0 (34 F A P/ 0E L
9 R ST  (    - S^ ( )20 QT T". Các tұp đoàn đӅu ³S  G   0X
AWK /0 ?  (  )L ( PB G    F   0 ;   )Y0Ü! song câu hӓi
đһt ra là "   (@4  (  )L ( o V0 M  ? M > ;  G Q- B T
B )Y0". Nhưng quan trӑng nhҩt là nhұn đӏnh sau cӫa đoàn giám sát: "C) 0X 0;
 B )Y0 B b )20 > EK S`4 * PF P/ K B T M 0-0 _1K _C_"! là các
bӝ! tӍnh hҫu như không nҳm đưӧc hoҥt đӝng cӫa DNNN! cơ quan quҧn lý là Bӝ Tài
chính lҥi chӍ "T AU (- 74  Q- 0- o G)Y". 53]

Nói mӝt cách ngҳn gӑn: câu hӓi quan trӑng là liӋu viӋc mӣ rӝng vùng hoҥt
đӝng và kích cӥ vӕn cӫa các doanh nghiӋp quӕc doanh có đưa nӅn kinh tӃ đӃn tình
trҥng đưӧc quҧn lý tӕt hơn! әn đӏnh hơn! và công bҵng hơn hay không? Lұp luұn cӫa
Thӫ tưӟng Dũng là các nhà quҧn lý doanh nghiӋp quӕc doanh cҫn đưӧc trao quyӅn tӵ
chӫ vӅ đҫu tư và hành đӝng vì viӋc này là nhҵm bҧo đҧm nӅn kinh tӃ theo đӏnh hưӟng
xã hӝi chӫ nghĩa. Lұp luұn như thӃ có đӭng vӳng không? Chӫ đӝng và tӵ chӫ có
nghĩa gì khi mà tiӅn vӕn lҥi là tiӅn đóng thuӃ cӫa dân? Câu hӓi nӳa cũng đưӧc nhóm
Harvard phân tích trong bҧn báo cáo tháng 1 năm 2008 54] là phҧi chăng chính sách
mӣ cӱa hiӋn nay chӍ là mӣ cӱa đӇ cho ³các cơ quan chính trӏ! hành chính! trí thӭc nhà
nưӟc ngày càng trӣ thành công cө cӫa các nhóm lӧi ích đưӧc hӑ sӱ dөng đӇ làm giàu
hӑ và mӣ rӝng thêm tҫm ҧnh hưӣng cӫa hӑ?Ü

ViӋc thay thӃ giám sát các doanh nghiӋp nhà nưӟc cӫa Bӝ bҵng chính sӵ giám
sát trӵc tiӃp cӫa Thӫ tưӟng coi bӝ không thành công mà trái lҥi còn tҥo ra nghi ngӡ vӅ
khҧ năng lãnh đҥo cӫa ông. Mӝt sӕ nhà quan sát nưӟc ngoài cho rҵng khó khăn hiӋn
nay là vì mâu thuүn giӳa ông Thӫ tưӟng theo hưӟng cҧi cách này và các nhà lãnh đҥo
bҧo thӫ khác. 55] Nhưng phân tích cӫa bài này không ӫng hӝ lұp luұn này. Quҧ thұt
có thӇ nói hành đӝng và các phát biӇu cӫa Thӫ tưӟng cho thҩy Thӫ tưӟng đã không
đҭy mҥnh hơn cҧi cách kinh tӃ theo hưӟng mӣ rӝng cҥnh tranh thӏ trưӡng mà hình
như là muӕn tұp trung quyӅn hành vào cá nhân mình! ít nhҩt là qua các biӋn pháp và
hành đӝng nhҵm xây dӵng tұp đoàn quӕc doanh như đã cho thҩy. Nhưng cũng cҫn
công bҵng vӟi Thӫ tưӟng NguyӉn Tҩn Dũng đӇ cho rҵng các nhұn xét trên cҫn đưӧc
xem xét và chӭng minh rõ hơn.

Tuy vұy cũng có thӇ nói nhӳng ngưӡi chӍ trích Thӫ tưӟng ӣ trong nưӟc cũng
không nghĩ ra cách nào quҧn lý tӕt hơn các tұp đoàn quӕc doanh này! khi mà chính
viӋc xây dӵng doanh nghiӋp quӕc doanh đã đưӧc coi là quӕc sách. Hưӟng mà mӝt sӕ
ngưӡi! trong đó có các đҥi biӇu quӕc hӝi! đӅ xuҩt là các doanh nghiӋp dù công hay tư
cũng phҧi chӏu cҥnh tranh vӟi các điӅu kiӋn giӕng nhau và do đó cҫn xóa bӓ mӑi ưu
tiên. Nhưng liӋu điӅu này có thӇ thӵc hiӋn đưӧc không khi mà hӋ thӕng chính trӏ nhà
nưӟc ViӋt Nam thiӃu hoһc không thӇ có (?) hӋ thӕng phân quyӅn! có tính đӝc lұp! và
có khҧ năng kiӇm soát lүn nhau? ĐiӅu này cũng liên quan đӃn câu hӓi ngày càng trӣ
nên quan trӑng hơn là: phát triӇn kinh tӃ vì lӧi ích và sӣ hӳu cӫa ai? TiӃp cұn thông
tin đӇ phân tích vҩn đӅ này chҳc còn là vҩn đӅ ³nhҥy cҧm.Ü

Vũ Quang ViӋt

C8 D0
1] Nghӏ quyӃt phiên hӑp chính phӫ thưӡng kǤ tháng 10 năm
2008.http://www.chinhphu.vn/portal/page?_pageid=33!167076&_dad=portal&_sche
ma=PORTAL&pers_id=8093649&item_id=10795494&p_details=1.

2] Minh YӃn! Dӵ trӳ ngoҥi tӋ cӫa ViӋt Nam là 20!7 tӹ USD.


http://www.vtc.vn/kinhdoanh/183352/index.htm.
3] Tәng cөc Thӕng kê ViӋt Nam đӏnh nghĩa nghèo là nhӳng cá nhân có thu nhұp bình
quân hàng tháng trong năm 2004 là 175.000 đӗng! tӭc là 0.37 USD mӝt ngày (xem
Vietnam Statistical Yearbook 2006! bҧng 303).

4] Lan Hương! Lҥm phát đang bóp méo chuҭn nghèo!  _ D! 11 tháng 9! 2008.
Xem http://dantri.com.vn/kinhdoanh/Lam-phat-dang-bop-meo-chuan-
ngheo/2008/9/250242.vip.

5] IMF,  AG |0 0 sA S (WEO)! October 2008. Chapter 2.

6] Thanh TuyӅn! Bơm tiӅn vӵc dұy thӏ trưӡng! _f  }! 29 tháng 10 năm 2008:
http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=285359&ChannelID=87

7] ICOR là hӋ sӕ vӕn/sҧn lưӧng đưӧc đo gián tiӃp bҵng cách chia tích lũy cho thay
đәi vӅ GDP tính theo giá cӕ đӏnh.

8] Các hӋ sӕ này đưӧc tính dӵa vào sӕ liӋu do Cөc thӕng kê LHQ xuҩt bҧn.
http://unstats.un.org/unsd/snaama/introduction.asp.

9] Sӕ liӋu hàng năm do Tәng cөc Thӕng kê xuҩt bҧn bao gӗm thương mҥi dӏch vө!
trong khi sӕ liӋu hàng tháng do hҧi quan thu thұp không có phҫn thương mҥi dӏch vө.
Chính vì thӃ nhӳng sӕ liӋu này không phù hӧp vӟi nhau! nhưng cũng đưӧc trích dүn ӣ
đây đӇ cho thҩy mӭc thiӃu hөt cӫa năm 2008. Các sӕ liӋu này cũng cho thҩy là nguy
cơ khӫng hoҧng cán cân thanh toán đã giҧm đáng kӇ vào nhӳng tháng cuӕi năm 2008.

10] Lê Nguyên Minh! Thu vӕn nưӟc ngoài trӑng tâm vүn là giҧi ngân vӕn! _f  }! 5
tháng 11 năm 2008.
http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=286441&ChannelID=11.

11]Bài 2: Bҩt đӝng sҧn 'hút' FDI nhưng nhiӅu dӵ án 'hӭa'! Vietenamnet! 6 tháng 8
năm 2008. http://vietnamnet.vn/kinhte/chinhsach/2009/08/861945/.

12] IMF Country Report No. 09/110! tháng 4 2009.


http://www.imf.org/external/pubs/ft/scr/2009/cr09110.pdf! trang 22.

13] Tăng xuҩt khҭu! giҧm nhұp siêu tӯ Trung Quӕc! Phòng Thương Mҥi và Công
nghiӋp ViӋt Nam! 29 tháng 7 2009.
http://chongbanphagia.vn/beta/diemtin/20090729/tang-xuat-khau-giam-nhap-sieu-tu-
trung-quoc.

14] Vân Anh! Quӕc hӝi thông qua chӍ tiêu tăng trưӣng 8!5 đӃn 9%! [  ! 12
tháng 11! 2007. http://vietnamnet.vn/chinhtri/2007/11/754394/

15]Vũ Quang ViӋt! Quan hӋ lao đӝng và doanh nghiӋp thӡi mӣ cӱa làm thành viên
WTO! DiӉn Đàn! 13 tháng 3! 2007. http://www.diendan.org/viet-
nam/vqv_laodong/?searchterm=%22v%C5%A9%20quang%20vi%E1%BB%87t%22.

16] Vũ Quang ViӋt! Lҥm phát ӣ ViӋt Nam hiӋn nay và sӵ cҫn nhìn lҥi lý thuyӃt tiӅn
tӋ. _* 1M JY! Sӕ 3! Tháng 11! 2004.
http://www.tapchithoidai.org/ThoiDai3/200403_VQViet.htm

17] IMF! Vietnam: —A0G rK rJj C   > t4  \ N !~ ! November
2006! page 5.

18] IMF! ibid! tr. 19

19] Thӫ tưӟng điӅu hành giá cҧ thӏ trưӡng cuӕi năm
2007. http://vietnamnet.vn/xahoi/2007/11/757597/

20] Tҩt nhiên không có gì sai trong phương pháp đưӧc sӱ dөng đӇ tính chӍ sӕ giá
tiêu dùng (CPI) ӣ ViӋt Nam. ĐӇ phán ӭng lҥi vӟi chӍ thӏ cӫa Thӫ tưӟng! tác giҧ bài
này đã viӃt mӝt bài phҧi biӋn vӅ phương pháp đăng trên báo DiӉn Đàn và đưӧc Báo
Lao đӝng trong nưӟc đăng lҥi. Có lӁ Thӫ tưӟng đã bӏ báo cáo sai có mөc đích! vì cho
rҵng CPI tăng nhanh là do Tәng cөc Thӕng kê (TCTK) đã tính tӹ lӋ chi cho lương
thӵc thӵc phҭm quá lӟn trong rә hàng chi tiêu cӫa hӝ gia đình ViӋt Nam. Khi tӹ lӋ chi
cho lương thӵc là lӟn! mà CPI cӫa lương thӵc tăng nhanh thì tҩt nhiên CPI nói chung
tăng cao hơn. Muӕn chӭng tӓ rҵng CPI không tăng nhiӅu như vұy thì phҧi ra lӋnh cho
TCTK thay đәi tӹ lӋ chi cho lương thӵc thӵc phâm. Tác giҧ cho rҵng tӹ lӋ chi cho
lương thӵc thӵc phҫm phҭm ӣ ViӋt Nam theo TCTK là 42%! là hoàn hӧp lý khi so vӟi
Ҩn Đӝ (48!5%)! Phi (46!6%) và Thái Lan (36%). Mӝt nưӟc khi có thu nhұp đҫu ngưӡi
cao lên thì tӹ lӋ chi cho lương thӵc ӣ nưӟc có khuynh hưӟng nhӓ đi. Thêm nӳa! quan
chӭc Bӝ Tài chính đã tӵ tính đӇ giҧm tӕc đӝ tăng CPI đi khoҧng 2% so vӟi phương
pháp cũ. Theo phương pháp mӟi cӫa Bӝ tài chính! mà theo đó hӑ đã tính CPI trung
bình cho 11 tháng rӗi vӯa qua so vӟi trung bình cӫa 11 tháng năm trưӟc đó. Cũng
chҷng có gì là sai vӟi phương pháp này! nhưng nó tính toán như thӃ sӁ cho ra con sӕ
CPI đҽp hơn vào lúc đó. Tҩt nhiên vӟi phương pháp ³gӑi là mӟiÜ này cũng đã đưӧc
TCTK tính đӇ sӱ dөng vào mөc đích khác như tính toán giá trӏ GDP theo giá cӕ đӏnh
trung bình năm. Tuy nhiên muӕn theo dõi sӵ vұn hành CPI tӯng tháng mӝt đӇ điӅu
hành nӅn kinh tӃ thì không thӇ dùng phương pháp ³gӑi là mӟiÜ trên. Coi Vũ Quang
ViӋt! ³Phҧi chăng thӕng kê ViӋt Nam đang bӏ phi chuyên môn hóa?! DiӉn Đàn! 2
tháng 12 2008. http://www.diendan.org/viet-nam/phai-chang-thong-ke-viet-nam-
111ang-bi-phi-chuyen-mon-hoa/.

21] Amy Kazmin! FT interviews: Nguyen Tan Dung! j  0A _! 2 tháng 3!
2008.
http://us.ft.com/ftgateway/superpage.ft?news_id=fto030220081747550984.

22] Hӗng Khánh! Lҥm phát cao không phҧi do chính phӫ điӅu hành kém! [\e4 !
27 tháng 3! 2008. http://vnexpress.net/Vietnam/Xa-hoi/2008/03/3BA00BBC/?q=1.

23] Sài Gòn Giҧi phóng! 5 tháng 3 2008.


http://www.sggp.org.vn/kinhte/2008/4/148112/

24] ViӋc Bӝ chính trӏ ngҫm phê phán chính sách cӫa Thӫ tưӟng NguyӉn Tҩn Dũng
đã đưӧc Âu Dương ThӋ nêu lên đҫu tiên trong bài: Bӝ chính trӏ chӍ trích NguyӉn Tҩn
Dũng trong viӋc chӕng lҥm phát. 1B C [@! 15 tháng 4 2008! http://www.viet-
studies.info/kinhte/BoChinhTri_ChiTrich.htm

25] Sài Gòn Giҧi phóng! 5 tháng 3 2008! ibid.

26] Nghӏ quyӃt sӕ 20/2008/NQ-CP ngày 29 tháng 8 năm


2008.http://www.cpv.org.vn/tiengviet/kinhte/details.asp?topic=5&subtopic=410&lead
er_topic=965&id=BT890851128.

27] \^ ( ^ [@ \:


http://www.kinhtenongthon.com.vn/Story/thoisuchinhtri/tintuc/2008/10/15098.html.

28] Vũ Quang ViӋt! Tұp đoàn tài chính: ý nghĩa kinh tӃ và nguy hiӇm trưӟc mҳt!
  7 —B Z ! 31 tháng 8 năm 2008.
http://www.thesaigontimes.vn/Home/thoisu/sukien/9208/

29]Tӯ bҧng 15! IMF! [  —0A 44 Ge! December 2007! tích lũy tӯ ngân
sách chính phӫ vào năm 2007 và trưӟc đó là vào khoҧng 8% GDP. Trong đó có 1%
GDP là dành cho doanh nghiӋp. Như vұy đҫu tư vào hҥ tҫng cơ sӣ tӯ ngân sách là 7%
GDP. Vì tәng đҫu tư cӫa toàn khu vӵc công là 18% GDP! ta có thӇ rút ra là đҫu tư cӫa
doanh nghiӋp quӕc doanh bҵng 11% GDP.

30] Ghi chú: Vӕn đҫu tư là ý niӋm dùng ӣ ViӋt nam! không theo tiêu chuҭn quӕc tӃ!
và không thӇ gӑi là tích lũy. Vӕn đҫu tư gӗm cҧ nhiӅu mөc (như đӅn bù) không thuӝc
tích lũy.

31 http://www.chinhphu.vn/portal/page_pageid=33!5913832&
_dad=portal&_schema=PORTAL&item_id=8969663&thth_details=1.

32] NguyӉn Quang A! ³Nghe các tұp đoàn lӟn nóiÜ! R 1? (! 4 tháng 5! 2008.
http://www.laodong.com.vn/Home/Nghe-cac-tap-doan-lon-noi/20084/86666.laodong

33] http://www.na.gov.vn/htx/Vietnamese/?Newid=23769

34] NguyӉn Trung! Cҧi cách tұp đoàn nhà nưӟc và mӝt chӳ dám! [  ! 10
tháng 9 năm 2008.
http://www.tuanvietnam.net/vn/sukiennonghomnay/4757/index.aspx

35] NguyӉn Linh! Quӕc hӝi có kӃ hoҥch giám sát tұp đoàn! phӓng vҩn ông NguyӉn
Đӭc Kiên! Phó chӫ tӏch Quӕc hӝi và là thành viên cӫa Ӫy ban kinh tӃ quӕc hӝi.
[  N 29 tháng 10 năm 2008.
http://vietnamnet.vn/chinhtri/2008/10/810727/

36] NhiӅu sai phҥm tҥi khu Công nghӋ cao TP.HCM! [  ! 2 tháng 4 năm
2008. http://vietnamnet.vn/cntt/2008/04/776399/.

37] Luұt đҩt đai (2003). http://www.vietlaw.gov.vn/LAWNET/docView.do?


docid=16530&type=html&searchType=fulltextsearch&searchText=

38] Nghӏ đӏnh vӅ thi hành luұt đҩt đai sӕ 181/2004/NĐ-CP ngày 29 tháng 10 năm
2004.
http://www.vietlaw.gov.vn/LAWNET/docView.do?docid=17456&type=html&search
Type=fulltextsearch&searchText= Nghӏ đӏnh bә sung vӅ viӋc cҩp giҩy chӭng nhұn
quyӅn sӱ dөng đҩt! ngày 27 tháng 1 năm 2006.
ttp://www.luat5.vn/detail.html?document_id=44&cat_id=129

39] Bóc trҫn đưӡng dây tham nhũng lӟn ӣ Tәng công ty Dҫu khí! [@ - ! 3 tháng 6
năm 2004.
http://vietbao.vn/An-ninh-Phap-luat/Boc-tran-duong-day-tham-nhung-lon-o-Tong-
cong-ty-Dau-khi/10865005/218/

40] Phҥm ĐiӅn! Giám đӕc công ty điӋn lӵc TP. HCM bӏ tҥm đình chӍ công tác! tG
tj! 19/7/2005.
http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/DirectorLeMinhHoangSuspended_PDien-
20050719.html.

41] Xem: http://www.vinashin.com.vn/members.aspx.


42] NguyӉn Quang AK R 1? (! 4 tháng 5 năm 2008.
http://www.laodong.com.vn/Home/Nghe-cac-tap-doan-lon-noi/20084/86666.laodong!
ibid.

43] Anh Quân! Chính phӫ không buӝc ngân hàng cho Vinashin vay!   7 [@
\K 21 tháng 10 năm 20008! phӓng vҩn chӫ tӏch Vinashin! Phҥm Thanh Bình!
http://www.vneconomy.vn/20081021090134203P0C5/chinh-phu-khong-buoc-ngan-
hang-cho-vinashin-vay!.htm

44]
http://crewing.biz.ua/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=2023
8.
Theo phӓng vҩn chӫ tӏch Vinashin ӣ trên! ông ta đưa ra sӕ liӋu cao hơn! vӟi doanh thu
là 2.5 tӹ USD và xuҩt khҭu là 532 triӋu USD.

45] Vũ Văn Đӭc! Công nghiӋp đóng tҫu ViӋt Nam: thành công bưӟc đҫu! khó khăn
trong tương lai! . 1? \ G ! 15 tháng 11 năm 2008.
http://www.qdnd.vn/qdnd/baongay.kinhte.chinhsachkinhte.46672.qdnd.

46] Trҫn Thӫy! Tұp đoàn tҫu thӫy lҥi xin đҫu tư vào điӋn! thép! [  ! 9 tháng 9
năm 2008.
http://vietnamnet.vn/kinhte/2008/09/802793/

47] Vũ Quang ViӋt! Tinh hình khác giҧi pháp khác!   7 —B(Z ! 6 tháng 11 năm
2008.
http://www.thesaigontimes.vn/epaper/TB-KTSG/So46-2008(934)/20855/

48] QuyӃt đӏnh vӅ phân công cӫa Thӫ tưӟng và Phó Thӫ tưӟng ký ngày 28/7/2006 và
24/8/ 2007.

49] Song. S Le! ³Vietnam in denial over economic woosÜ! j | |0 0
tP€! October 2008.

50] Đӕi thoҥi vӟi trí thӭc không cҫn treo bҧng! Dân trí! 13 tháng 11! 2008.
http://dantri.com.vn/Sukien/Doi-thoai-voi-tri-thuc-khong-can-treo-
bang/2008/11/259891.vip

51] Xem trên.

52] Toàn văn báo cáo cӫa Thӫ tưӟng NguyӉn Tҩn Dũng! R 1? (! 13 tháng 11 năm
2008.
53] Lê Nhung! µSӭc khӓe¶ tұp đoàn: thҩt thoát! lӛ! quҧn lý hҥn chӃ! Vietnamnet! 13
tháng 8 năm 2009. http://vietnamnet.vn/chinhtri/2009/08/863311/

54] Xem Song. S Le! "Vietnam in denial over economic woos"! j |
|0 0 tP€! tháng 10 năm 2008.

55] Roger Mitton! Vietnam: Behind the Journalists¶ Jailings!  —  A (24 tháng
10 năm 2008).
http://www.asiasentinel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1500&
Itemid=188.

© Thӡi Đҥi Mӟi

Trӣ vӅ trang chӫ Thӡi Đҥi Mӟi


28-11-09
HiӇu rõ ³Khӫng hoҧng tài chính toàn cҫu ± Thách thӭc vӟi ViӋt NamÜ
22/01/2010 16:08

(HNMO)- Cuӝc ³khӫng hoҧng´ đúng là ³bóng ma´ đưӧc khӣi đҫu tӯ nưӟc Mӻ tháng
9/2008 rӗi lan tràn khҳp thӃ giӟi, làm suy yӃu hӋ thӕng tài chính, ngân hàng và doanh
nghiӋp.Cuӝc khӫng hoҧng mà nhiӅu ngưӡi cho rҵng là mӝt bưӟc ngoһt cӫa hӋ thӕng triӃt
hӑc kinh tӃ, là sӵ sөp đә cӫa tư tưӣng tӵ do kinh tӃ mà Hoa  đã theo đuәi hàng thӃ kӹ
nay. Và chӍ hiӇu kӻ vӅ quá trình biӃn cӕ này chúng ta mӟi có thӇ tìm ra nhӳng giҧi pháp
hӳu hiӋu, giҧm nhҽ nhӳng tác đӝng tiêu cӵc cӫa cuӝc khӫng hoҧng, quҧn trӏ đưӧc khӫng
hoҧng và tìm lӕi đi cho hұu khӫng hoҧng.
š là lý do mà TS8 NguyӉn š Hưӣng, Ph Chӫ tӏh HšT - Tәng Giám đӕ Ngân hàng Liên ViӋt ng
tұp thӇ á nhà nghiên u đã biên soҥn uӕn sáh ³Khӫng hoҧng tài hính toàn u - Tháh th vӟi
ViӋt Nam´ do Nhà Xuҩt Bҧn Thanh Niên phát hành và hính th ra mҳt đӝ giҧ tháng 01-20108
m 
 


³šây sӁ là tài liӋu quý dng ho nghiên u, tra u và là tài liӋu tham khҧo rҩt tӕt ho á nhà quҧn lý,
á nhà khoa hӑ và trong á giҧng đưӡng đҥi hӑ kinh tӃ ӣ ViӋt Nam´8 uҧ thұt đúng như lӡi khҷng
đӏnh trên ӫa TS8 NguyӉn šҥi Lai8 šӑ toàn bӝ uӕn sáh, húng ta  thӇ thҩy sӵ ng phu ӫa nhӳng
ngưӡi biên tұp trong viӋ hӑn lӑ, hӋ thӕng h a mӝt áh logi tҩt ҧ á sӵ kiӋn và vҩn đӅ đưӧ quan
tâm trong ngành tài hính khng hӍ trong năm 2008 vӯa qua mà n ung ҩp ho đӝ giҧ ҧ lӏh sӱ
ӫa khӫng hoҧng: tӯ ³ngày th ba đen tӕi´ (29/10/1929) xҧy ra tҥi Mӻ đӃn khӫng hoҧng kinh tӃ 1973-
1975 bҳt nguӗn tӯ du mӓ, khӫng hoҧng Peso Mexio năm 1994, khӫng hoҧng tiӅn tӋ šng Á 1997,
khӫng hoҧng ³dot ± om´ năm 2000888ua đ , nh m tá giҧ phân tíh uӝ khӫng hoҧng năm 2008 diӉn
ra trên toàn thӃ giӟi  s ҧnh hưӣng thӃ nào đӕi vӟi nӅn kinh tӃ ViӋt Nam trong năm 2008 và năm
2009, đһ biӋt là trong 3 lĩnh vӵ: bҩt đӝng sҧn, hng khoán và ngân hàng? šӗng thӡi, nh m tá giҧ
ng ³mҥnh dҥn đӅ xuҩt á kiӃn nghӏ, giҧi pháp ҧ ӣ tm quҧn trӏ phát triӇn ҩp vĩ m lүn tm quҧn trӏ
kinh doanh vi m, nhiӅu đӅ xuҩt  giá trӏ gӧi ý tham khҧo tӕt vӟi thái đӝ kháh quan, khoa hӑ thӇ hiӋn
trong á lұp luұn, khng bӏ hi phӕi bӣi áh nhìn thiên kiӃn và hӫ quan888´(PGS8TS Trn šình Thiên,
Ph ViӋn trưӣng ViӋn Kinh tӃ ViӋt Nam)8
Cn TS8 Cao Sӻ Kiêm, Nguyên Thӕng đӕ Ngân hàng Nhà nưӟ ViӋt Nam, Chӫ tӏh HiӋp hӝi Doanh
nghiӋp vӯa và nhӓ ³hoan nghênh nh m tá giҧ ӫa Ngân hàng Liên ViӋt đã nghiên u tәng hӧp và ho
ra đӡi uӕn sáh hay, đúng và trúng nhӳng vҩn đӅ n đưӧ đ ng g p ý kiӃn´8 TS8 Cao Sӻ Kiêm ng
ho rҵng ³Bӕ   nӝi dung, áh tәng hӧp và phân tíh đӅ xuҩt giҧi pháp trong uӕn sáh ӫa nhӳng
ngưӡi làm thӵ tӃ  lng say mê nghiên u đã đ ng g p ho viӋ tәng kӃt lý thuyӃt và hӍ đҥo thӵ tӃ
ӫa ViӋt Nam´8
Bên ҥnh đ , ³áh tiӃp ұn ӫa uӕn sáh  nhiӅu điӇm mӟi, trӵ diӋn´, biӃt đơn giҧn h a nhӳng vҩn
đӅ tưӣng hӯng kh hiӇu bҵng áh vӯa ung ҩp đy đӫ nhӳng khái niӋm hӑ thuұt, vӯa đưa ra nhӳng
minh hng thӵ tiӉn, tҥo sӵ hҩp dүn, thú vӏ đӕi vӟi đӝ giҧ8
 

šһ biӋt, vӅ năm mӟi 2010, uӕn sáh hӍ ra năm nay  thӇ là mӝt năm ơ hӝi sӁ đӃn vӟi á nӅn kinh
tӃ, á doanh nghiӋp vì khӫng hoҧng đã dn dn qua đi, kinh tӃ bҳt đu hӗi ph  và đһ biӋt mӛi on
ngưӡi, doanh nghiӋp đӅu rút đưӧ ra nhӳng bài hӑ làm hành trang tiӃp ұn, hiӃn đҩu vӟi nhӳng kh
khăn trong hoҥt đӝng kinh tӃ - xã hӝi8
Cuӕn sáh ng lưu ý năm 2010 n ҧnh giá vӟi mӝt năm ³hӗi mã thương´ ӫa lҥm phát và khӫng
hoҧng đӕi vӟi nӅn kinh tӃ và doanh nghiӋp ӣ mӝt sӕ nưӟ  ³lӵ yӃu´ và khng quan tâm đӃn ³ҧi áh
hұu khӫng hoҧng´ vì năm 2010 là ³điӇm rơi´ hұu quҧ ӫa á g i u trӧ trên thӃ giӟi - sӵ bҳt đu ӫa
lҥm phát do á nguyên nhân lҥm phát đa hӝi đӫ u kéo, hi phí đҭy và ҧ ³tâm lý đҭy´8 Mӝt trong
nhӳng nguyên nhân là s khӓe ӫa á doanh nghiӋp sau ú hoáng váng bӣi khӫng hoҧng đưӧ hӗi
ph  tҥm thӡi nhưng vүn đang trong tình trҥng lú thì ³huyӃt áp ao´, khi thì ³t t huyӃt áp´, hưa thăng
bҵng, đӫ mҥnh đӇ bưӟ đi vӳng hҳ8
Thӵ trҥng hoҥt đӝng sҧn xuҩt kinh doanh ӫa á doanh nghiӋp sau á g i hӛ trӧ mӟi đưӧ hӗi ph ,
sҧn phҭm dӏh v hàng h a đưӧ tҥo ra nhưng lҥi thiӃu tiӅn vұn huyӇn và hi phí tiӃp thӏ888 nên hàng
bán hұm, gây  đӑng vӕn888 Khng ít doanh nghiӋp ³ưӡi nӱa vӡi ra nưӟ mҳt´8
Cuӕn sáh nêu tiӃp: ³Trong năm 2010, rҩt  thӇ á ngân hàng thương mҥi ӫa á nưӟ nhӓ sӁ rơi
vào ³bүy thanh khoҧn´ mӟi, thұm hí dүn đӃn mҩt thanh khoҧn tҥm thӡi8 Dӵ đoán ӫa tá giҧ hӫ biên
uӕn sáh này vӅ thӏ trưӡng hng khoán, bҩt đӝng sҧn tҥi ViӋt Nam năm 2010 sӁ là uӝ ³tұp trұn ӫa
á đҥi gia hai sàn hng khoán, bҩt đӝng sҧn´ và sӵ giãy hӃt ӫa ³á đҥi gia nӱa vӡi trên sàn vàng´
nên bҩt đӝng sҧn và hng khoán sӁ  nhӳng ơn sӕt ³trӗi ít s t nhiӅu´, á nhà đu tư nghiӋp dư phҧi
ҭn trӑng, á ngân hàng sӁ ăng thҷng vӕn, á doanh nghiӋp thiӃu vӕn, tình hình tӹ giá hҳ hҳn sӁ
biӃn đӝng theo hiӅu hưӟng tăng lên ph hӧp vӟi diӉn biӃn ӫa thӏ trưӡng´8
³Nhưng năm 2010 ng đánh dҩu mӝt bưӟ thay đәi vӅ hiӃn lưӧ tiêu th ӫa á doanh nghiӋp sҧn
xuҩt hàng h a, huyӇn trӑng tâm tӯ xuҩt khҭu sang tiêu th nӝi đӏa; đánh dҩu sӵ lên ngi ӫa nhӳng thӃ
lӵ ӣ á quӕ gia, nhҩt là nhӳng quӕ gia, nhӳng doanh nghiӋp thӵ hiӋn kinh doanh theo hiӃn lưӧ
³on kӅn kӅn´ (kiӃm ăn trên xá đӝng vұt hӃt); sӁ  hàng loҥt á v mua bán sáp nhұp doanh nghiӋp,
mua bán trái phiӃu, ng  phái sinh và xuҩt hiӋn nhiӅu nhà tư bҧn mӟi hұu khӫng hoҧng8 šây  thӇ là
ơ hӝi đu tư ӫa á nhà tư bҧn tài hính tíh t tài sҧn và phát triӇn đӝt phá hұu khӫng hoҧng´8
Vì vұy, tұp thӇ nhӳng ngưӡi biên tұp uӕn sáh đưa ra lӡi khuyên ³tn hӍ hoҥt đӝng ӫa á doanh
nghiӋp ViӋt Nam năm 2010  lӁ là nên theo hưӟng ³ӫng ӕ - әn đӏnh - phát triӇn´, trong đ ӫng ӕ và
әn đӏnh là hính,  ơ hӝi mӟi phát triӇn bӅn vӳng«, nӃu khng sӁ rơi vào tình trҥng ³khng ai tҳm hai
ln trên mӝt dng sng ± khng doanh nghiӋp nào sӕng hai ln trên ng mӝt lӛi lm, trong hai ln khӫng
hoҧng´8 šӗng thӡi, á doanh nghiӋp ng khng nên bi quan, mà hãy ³quҧn trӏ rӫi ro - tìm siêu lӧi
nhuұn´8 Cơ hӝi lun lun trưӟ mҳt húng ta!´8

T.Minh
Kinh tӃ ViӋt Nam 2009: đӕi mһt vӟi cơn khӫng hoҧng toàn cҫu
órticle Index
Kinh tӃ ViӋt Nam 2009: đӕi mһt vӟi cơn khӫng hoҧng toàn cҫu
trang tiӃp
trang tiӃp
trang 3
trang 4
trang 5
All Pages
Page 1 trong tәng sӕ 6
Cҧ thӃ giӟi hiӋn đang đương đҫu vӟi cuӝc khӫng hoҧng kinh tӃ
tài chính và suy thoái lӟn nhҩt trong vòng 70 năm lҥi đây. Theo
nhұn đӏnh cӫa nhӳng chuyên gia kinh tӃ hàng đҫu vӅ khӫng
hoҧng! như Paul Krugman (giҧi Nobel vӅ kinh tӃ năm 2008) hay
Nuriel Roubini (biӋt danh "Dr. Doom"! vì đa có nhӳng dӵ báo
"đen tӕi" nhưng chính xác trong mҩy năm qua)! thì điӇm tӗi tӋ
nhҩt cӫa khӫng hoҧng này còn đang đӃn! và suy thoái trên thӃ
giӟi có nhiӅu khҧ năng còn kéo dài quá 2011. Trong bӕi cҧnh đó! nӅn kinh tӃ cӫa ViӋt Nam sӁ
gһp nhiӅu khó khăn.
Bài viӃt này nhҵm phân tích mӝt cách khách quan nhҩt có thӇ (dӵa trên lưӧng kiӃn thӭc và
thông tin hҥn chӃ cӫa tác giҧ) tình hình kinh tӃ tài chính ViӋt Nam năm 2009! và các giҧi pháp
mà Chính Phӫ có thӇ đưa ra hoһc sӁ đưa ra nhҵm phát triӇn kinh tӃ әn đӏnh và phòng chӕng
khӫng hoҧng. HiӋn ӣ ViӋt Nam đa xuҩt hiӋn nhӳng mҫm mӕng cӫa khӫng hoҧng tài chính! và
khҧ năng khӫng hoҧng xҧy ra hay không tùy thuӝc vào tính kӏp thӡi cӫa nhӳng giҧi pháp mà
Chính Phӫ có thӇ đưara nhҵm ngăn chһn nó. Theo nhұn đӏnh cӫa cӫa tác giҧ thì xuҩt khҭu sӁ
không tăng so vӟi 2008! và tăng trưӣng kinh tӃ cӫa ViӋt Nam trong năm 2009 sӁ khó vưӧt qua
mӭc 3%. ViӋc cҫn đưӧc ưu tiên trưӟc mҳt cӫa Chính Phӫ là tұn dөng các nguӗn lӵc hҥn hҽp
trong thӡi gian tӟi đӇ cҧi thiӋn nӅn kinh tӃ mҥnh hơn vӅ chҩt trong năm 2009! tҥo đà cho phát
triӇn sau này. Đӕi vӟi các nhà đҫu tư! vүn sӁ có nhӳng cơ hӝi tӕt đӇ đҫu tư ӣ ViӋt Nam năm
2009! kӇ cҧ đҫu tư trӵc tiӃp và đҫu tư chӭng khoán.

Các áp lӵc tӯ bên ngoài

- Các thӏ trưӡng xuҩt khҭu chính cӫa ViӋt Nam sӁ gһp khó khăn trong năm 2009! bӣi sӵ sөt
giҧm mӭc tiêu thө ӣ các thӏ trưӡng đó! sӵ cҥnh tranh khӕc liӋt hơn tӯ các nưӟc xuҩt khҭu khác!
và sӵ giҧm giá cӫa các mһt hàng xuҩt khҭu chӫ yӃu cӫa ViӋt Nam như hàng nông lâm nghiӋp và
dҫu hӓa. Kim ngҥch xuҩt khҭu có nguy cơ sӁ bӏ giҧm trong năm 2009. Trên thӵc tӃ! kim ngҥch
xuҩtkhҭu nhӳng tháng cuӕi năm 2008 đã giҧm đi! không chӍ ӣ ViӋt Nam mà cҧ ӣ Trung Quӕc
và nhӳng nưӟc khác. ĐiӅu tҩt yӃu là nhұp khҭu cӫa ViӋt Nam cũng sӁ phҧi giҧm theo. Tuy
nhiên thâm hөt cán cân thương mҥi cӫa ViӋt Nam có thӇ bӏ tiӃp tөc tăng lên đáng kӇ! tӯ mӭc
hơn 17 tӹ USD năm 2008 lên đӃn mӭc 20-25 tӹ USD vào năm 2009. Ngoài ra! ngành du lӏch! là
mӝt ngành phát triӇn khá mҥnh trong nhӳng năm trưӟc và góp phҫn thu hút tiӅn tӯ nưӟc ngoài
vào ViӋt Nam! đӃn năm 2009 cũng gһp suy thoái! do các du khách nưӟc ngoài có ít tiӅn đӇ tiêu
hơn và sӁ ít chӑn nhӳng đӏa điӇm xa xôi tӕn kém như ViӋt Nam.- Các nguӗn tiӅn đҫu tư và viӋn
trӧ vào ViӋt Nam! kӇ cҧ trӵc tiӃp và gián tiӃp! dài hҥn hay ngҳn hҥn! chính phӫ hay tư nhân! đӅu
có xu hưӟng giҧm trong năm 2009! do bҧn thân các nhà đҫu tư đang gһp khó khăn và ViӋt Nam
vүn đưӧc đánh giá là thӏ trưӡng có mӭc đӝ mҥo hiӇm cao. Các nguӗn FDI có nguy cơ giҧm (hҫu
hӃt tiӅn FDI vào ViӋt Nam không phҧi tiӅn tӵ có cӫa các nhà đҫu tư! mà cũng là tiӅn đi vay;
ngoài ra mӝt lưӧng lӟn tiӅn FDI là đә vào bҩt đӝng sҧn! nhưng các dӵ án BĐS sӁ trӣ nên kém
hҩp dүn trong năm 2009). Khoҧn kiӅu hӕi (tiӅn do 3 triӋu ngưӡi ViӋt sӕng ӣ nưӟc ngoài gӱi vӅ)!
đang ӣ mӭc 6-7 tӹ USD mӝt năm! cũng sӁ bӏ giҧm đáng kӇ! vì bҧn thân nhӳng ngưӡi ViӋt ӣ
nưӟc ngoài cũng gһp khó khăn hơn vӅ kinh tӃ trong năm 2009. Các khoҧn viӋn trӧ ODA cũng
sӁ bӏ cҳt giҧm (ví dө như Nhұt đa tuyên bӕ tҥm ngӯng viӋn trӧ ODA cho ViӋt Nam).- NӃu như
nhӳng năm trưӟc các luӗng tiӅn chҧy vào ViӋt Nam bù lҥi đưӧc cho thâm hөt cán cân thương
mҥi! thì đӃn 2007-2008 đa không còn đưӧc như thӃ nӳa! và đӃn 2009 thì tình hình có xu hưӟng
tӗi thêm. Có thӇ có net outflow lên đӃn 7-10 tӹ USD hoһc hơn thӃ vào năm 2009 (bҵng hơn mӝt
nӱa dӵ trӳ ngoҥi tӋ cӫa ViӋt Nam hiӋn tҥi ?). ĐiӅu này sӁ có ҧnh hưӣng xҩu trӵc tiӃp đӃn dӵ trӳ
ngoҥi tӋ cӫa ViӋt Nam! và có thӇ gây mҩt әn đӏnh cho nӅn kinh tӃ.

Các khó khăn nӝi tҥi


- Vҩn đӅ tham nhũng (corruption) và gian trá (fraud). Nó như là thӭ sâu mӑt không chӍ ăn lá cӫa
cái cây ViӋt Nam! mà ăn tұn vào thân cây và gӕc rӉ! và nó đҿ ra nhiӅu vҩn đӅ kinh tӃ và xã hӝi
khác (như bҩt công! thoái hóa xã hӝi! thӵ phҭm đӝc hҥi! làm ăn kém hiӋu quҧ! ...). Trong bҧng
xӃp hҥng vӅ tham nhũng cӫa tә chӭc Minh Bҥch Quӕc TӃ (Transparency International) năm
2008! thì ViӋt Nam chӍ đҥt 2!7 điӇm trên 10 vӅ minh bҥch! đӭng hҥng rҩt thҩp so vӟi thӃ giӟi.
Theo mӝt điӅu tra cӫa tұp đoàn kiӇm toán Ernst & Young năm 2008 thì 96% các doanh nghiӋp
ӣ ViӋt Nam "chҩp nhұn chung sӕng vӟi tham nhũng đӇ đưӧc viӋc".- Cơ chӃ và trình đӝ quҧn lý.
ViӋt Nam đã đi đưӧc chһng đưӡng đәi mӟi 20 năm và đa có nhiӅu tiӃn bӝ vӅ kinh tӃ. Tuy
nhiên! trong cơ chӃ quҧn lý cӫa ViӋt Nam vүn còn nhiӅu cái cũ kӻ! bҩt hӧp lý! nhiӅu lӛ hәng và
mâu thuүn! làm cҧn trӣ sӵ phát triӇn! và gây ra tham nhũng. Khó có thӇ chӕng tham nhũng mӝt
cách hiӋu quҧ! nӃu không đәi mӟi đưӧc các cơ chӃ và luұt lӋ sao cho phù hӧp hơn. Trình đӝ
quҧn lý kinh tӃ tài chính ӣ ViӋt Nam nhìn chung còn chưa cao. Cơ chӃ thiӃu hӧp lý cũng dүn
đӃn viӋc bӝ máy nhà nưӟc và các doanh nghiӋp nhà nưӟc ít thu hút đưӧc các nhà quҧn lý giӓi!
và có giӓi cũng khó làm viӋc hiӋu quҧ! và nhӳng ngưӡi ít thӵc tài lҥi có khi dӉ đưӧc đӅ bҥt hơn
nhӡ tham nhũng.

- Thâm hөt cán cân thương mҥi! cán cân vãng lai! và nӧ nưӟc ngoài. Nӧ nưӟc ngoài cӫa Chính
Phӫ ViӋt Nam ӣ mӭc 30% GDP chưa phҧi là cao (dưӟi mӭc 50% GDP có thӇ coi là an toàn)!
nhưng thâm hөt cán cân thương mҥi (balance of trade) đang ӣ mӭc rҩt cao (đӃn 1/4 GDP). Sӵ
thâm hөt đó chӫ yӃu đưӧc bù lҥi bҵng các khoҧn đҫu tư vào ViӋt Nam hoһc tiӅn gӱi không hoàn
lҥi tӯ nưӟc ngoài vӅ ViӋt Nam. Nhưng nó sӁ là mӝt trong nhӳng yӃu tӕ gây bҩt әn đӏnh rҩt nguy
hiӇm (gây tăngnӧ hoһc/và giҧm dӵ trӳ ngoҥi tӋ)! nӃu như các khoҧn tiӅn rót vào ViӋt Nam bӏ cҳt
giҧm hay đơn giҧn là không theo kӏp sӵ thâm hөt cán cân thương mҥi. Tuy ViӋt Nam có tӹ lӋ
tiӃt kiӋm khá cao (hơn 30% GDP)! nhưng đҫu tư cao hơn tiӃt kiӋm (đӃn 40% GDP)! dүn đӃn
thâm hөt cán cân vãnglai (current account) năm 2007 gҫn 10% GDP và năm 2008 cũng sӁ cao.

You might also like