You are on page 1of 24

ĐҤI HӐC QUӔC GIA HÀ NӜI

TRƯӠNG ĐҤI HӐC KHOA HӐC TӴ NHIÊN

CHUYÊN Đӄ BӖI DƯӤNG GIÁO VIÊN CHUYÊN THPT

m  


CHƯƠNG I: LÍ THUYӂT LIÊN KӂT HÓA HӐC


I. 1. Khái niӋm phân tӱ và liên kӃt hóa hӑc
þ  
           
     
      !  "# $%
&'() *+  ,-./ 01!+ *  .() 
.
I.2. Các khuynh hưӟng hình thành liên kӃt hóa hӑc:
I.2.1. Các khuynh hưͣng hình thành liên k͇t - Qui t̷c bát t͵ (Octet)
Nӝi dung cӫa qui tҳc bát tӱ: ³ Ô  !.()    ,-. ( ,- 
/23 ,44   5) ,6 01 (  )0.  !/7
 844 / 3´.
Ví dө:  
Ê      c
 


ccc  ccc
 ccccccc 



cc
c
I.2.2. M͡t s͙ đ̩i lưͫng đ̿c trưng cho liên k͇t hóa h͕c
?%8%9%:% ;# 2. () <2=> Là khoҧng cách giӳa hai hҥt nhân cӫa hai 
nguyên tӱ liên kӃt trӵc tiӃp vӟi nhau.
0  ê
Ví dө: Trong phân tӱ nưӟc, dO-H = 0,94 ? . 1ê ê ê,

Đӝ dài liên kӃt giӳa hai nguyên tӱ A-B có thӇ tính gҫn đúng bҵng
tәng bán kính cӫa hai nguyên tӱ A và B H H

Giӳa  nguyên tӱ cho trưӟc, đӝ dài liên kӃt giҧm khi bұc liên kӃt tăng
VD:
Liên kӃt C±C C=C CçC
E [kcal/mol] 83 43 94
0
D (A ) ,54 ,34 ,2
?%8%9%8%@ .()>Là góc tҥo bӣi hai nӱa đưӡng thҷng xuҩt phát tӯ mӝt hҥt nhân nguyên tӱ và
đi qua hҥt nhân cӫa hai nguyên tӱ liên kӃt trӵc tiӃp vӟi nguyên tӱ đó. Ví dө: Trong phân tӱ nưӟc
HOH = 04028¶
póc liên k͇t phͭ thu͡c vào:
ÖTrҥng thái lai hóa cӫa nguyên tӱ trung tâm
Ö Đӝ âm điӋn cӫa nguyên tӱ trung tâm A và phӕi tӱ X: nguyên tӱ trung tâm A có đӝ âm
điӋn lӟn sӁ kéo mây cӫa đôi electron liên kӃt vӅ phía nó nhiӅu hơn, hai đám mây cӫa hai liên kӃt
mà lӟn lҥi ӣ gҫn nhau gây ra lӵc tương tác đҭy làm cho đӝ lӟn góc liên kӃt tăng lên. NӃu phӕi tӱ
X có đӝ âm điӋn lӟn sӁ gây tác dөng ngưӧc lҥi.
?%8%9%A%BC*.()
Năng lưӧng liên kӃt A-B là năng lưӧng cҫn cung cҩp đӇ phá vӥ hoàn toàn liên kӃt A-B
(thưӡng đưӧc qui vӅ mol liên kӃt - kJ/mol hoһc kcal/mol).
EH-H = 03 kcal/mol : H2 Ñ 2H H = 03 kcal/mol
Năng lưӧng liên kӃt (năng lưӧng phân li liên kӃt), vӅ trӏ tuyӋt đӕi, chính bҵng năng lưӧng
hình thành liên kӃt nhưng ngưӧc dҩu. Tәng năng lưӧng các liên kӃt trong phân tӱ bҵng năng
lưӧng phân li cӫa phân tӱ đó.
O Năng lưӧng liên kӃt giӳa 2 nguyên tӱ tăng cùng bұc liên kӃt ( đơn < đôi < ba)
II. LIÊN KӂT ION

2
;D  E.()>liên kӃt ion là liên kӃt hoá hӑc đưӧc tҥo thành do lӵc hút tĩnh điӋn giӳa
các ion mang điӋn ngưӧc dҩu.
® Bҧn chҩt cӫa lӵc liên kӃt ion: là lӵc hút tĩnh điӋn.
Đӝ lӟn cӫa lӵc liên kӃt ion (F) phө thuӝc vào trӏ sӕ điӋn tích cӫa cation (q ) và anion (q2)
và bán kính ion cӫa chúng lҫn lưӧt là r  và r2.
 .
W ~  2 2 (  = r  Ö r2 )

Khi lӵc liên kӃt ion càng lӟn thì liên kӃt ion càng bӅn, năng lưӧng mҥng lưӟi ion càng lӟn
và liên kӃt ion khó bӏ phân li, mҥng lưӟi ion càng khó bӏ phá vӥ, các hӧp chҩt ion càng khó nóng
chҧy, khó bӏ hoà tan trong dung môi phân cӵc hơn.

II.3. Các yӃu tӕ ҧnh hưӣng đӃn sӵ tҥo thành liên kӃt ion.
- Năng lưӧng ion hoá. - ái lӵc vӟi electron - Năng lưӧng mҥng lưӟi.

II.3.1. Năng lưӧng ion hoá.


=Ô F> Năng lưӧng ion hoá là năng lưӧng cҫn thiӃt đӇ tách mӝt electron ra khӓi nguyên tӱ
ӣ trҥng thái cơ bҧn (trҥng thái không kích thích) tҥo ra cation ӣ trҥng thái khí.
M Ö I  Ñ MÖ Ö e
M Ö
Ö I2 Ñ M2Ö Ö e
M2Ö Ö I3 Ñ M3Ö Ö e
......
M(n - )Ö Ö In Ñ MnÖ Ö e
Các giá trӏ I , I2, I3,«, In là năng lưӧng ion hoá thӭ nhҩt, thӭ 2, thӭ 3,« và thӭ n.
0=G,,$> Ö I  < I2 < I3 <«< In
Ö Nhӳng nguyên tӱ có năng lưӧng ion hoá càng nhӓ càng dӉ biӃn thành ion
dương.
II.3.2. Ái l͹c vͣi electron.
=Ô F> ái lӵc đӕi vӟi electron là năng lưӧng tӓa ra (hay thu vào) khi mӝt nguyên tӱ kӃt
hӧp vӟi electron đӇ trӣ thành ion âm.
X Ö e Ñ X - Ö A ( A : là ái lӵc đӕi vӟi electron thӭ nhҩt.)
0=G,,$> ái lӵc đӕi vӟi electron cӫa mӝt nguyên tӕ càng lӟn thì nguyên tӕ đó càng dӉ chuyӇn
thành ion âm.
II.3.3. Năng lưͫng m̩ng lưͣi.
=Ô F> Năng lưӧng mҥng lưӟi là năng lưӧng toҧ ra khi các ion kӃt hӧp vӟi nhau đӇ tҥo
thành mҥng lưӟi tinh thӇ.
0=G,,$> Năng lưӧng mҥng lưӟi càng lӟn thì hӧp chҩt ion đưӧc tҥo nên càng bӅn.
H> Kim loҥi càng dӉ nhưӡng electron, phi kim càng dӉ nhұn electron, các ion đưӧc
tҥo thành hút nhau càng mҥnh thì càng thuұn lӧi cho sӵ tҥo thành liên kӃt ion.
III. LIÊN KӂT CӜNG HÓA TRӎ
III.1. Lí thuy͇t phi cơ h͕c lưͫng t͵ ( ThuyӃt electron hóa trӏ Lewis - Langmuir)
III.1.1. S͹ hình thành liên k͇t c͡ng hóa tr͓.
® Khi hình thành liên kӃt cӝng hóa trӏ, các nguyên tӱ có khuynh hưӟng dùng chung các cһp
electron đӇ đҥt cҩu trúc bӅn cӫa khí hiӃm gҫn kӅ ( vӟi 8 hoһc 2 electron lӟp ngoài cùng).
® Các cһp electron dùng chung có thӇ do sӵ góp chung cӫa hai nguyên tӱ tham gia liên kӃt
(cӝng hóa trӏ thông thưӡng) hoһc chӍ do mӝt nguyên tӱ bӓ ra (cӝng hóa trӏ phӕi trí).
® $ӕ electron góp chung cӫa mӝt nguyên tӱ thưӡng bҵng 8 - n (n: sӕ thӭ tӵ cӫa nhóm
nguyên tӕ). Khi hӃt khҧ năng góp chung, liên kӃt vӟi các nguyên tӱ còn lҥi đưӧc hình thành bҵng

3
cһp electron do mӝt nguyên tӱ bӓ ra (thưӡng là nguyên tӱ cӫa nguyên tӕ có đӝ âm điӋn nhӓ
hơn).
Ví dө: Công thӭc phân tӱ Công thӭc electron Công thӭc cҩu tҥo
..
H2O ..H :O:
.. H.. H-O-H
$O2 :O:: $:.. O:
.. O= $ÑO
III.2. Lí thuyӃt cơ hӑc lưӧng tӱ
III.2.1. Thuy͇t VB (Valent Bond - Liên k͇t hóa tr͓)
III.2.1.1. Các lu̵n đi͋m cơ sͧ cͯa thuy͇t VB
® Mӝt cách gҫn đúng, coi cҩu tҥo e cӫa nguyên tӱ vүn đưӧc bҧo toàn khi hình thành phân
tӱ tӯ nguyên tӱ, nghĩa là trong phân tӱ vүn có sӵ chuyӇn đӝng cӫa e trong AO. Tuy nhiên khi 2
AO hóa trӏ cӫa hai nguyên tӱ xen phӫ nhau tҥo liên kӃt hóa hӑc thì vùng xen phӫ đó là chung cho
hai nguyên tӱ.
® Mӛi mӝt liên kӃt hóa hӑc giӳa hai nguyên tӱ đưӧc đҧm bҧo bӣi 2 e có spin đӕi song mà
trong trưӡng hӧp chung, trưӟc khi tham gia liên kӃt, mӛi e đó là e đӝc thân trong AO hóa trӏ
cӫa mӝt nguyên tӱ. Mӛi liên kӃt hóa hӑc đưӧc tҥo thành đó là mӝt liên kӃt 2 tâm (2 nguyên tӱ).
Liên kӃt đó không thӇ hình thành tӯ e (thiӃu e) hoһc tӯ 3e trӣ lên (tính bão hòa cӫa liên kӃt
cӝng hóa trӏ).
® $ӵ xen phӫ giӳa 2 AO có 2e cӫa 2 nguyên tӱ càng mҥnh thì liên kӃt đưӧc tҥo ra càng bӅn
(nguyên lý xen phӫ cӵc đҥi). Liên kӃt hóa hӑc đưӧc phân bӕ theo phương có khҧ năng lӟn vӅ sӵ
xen phӫ 2 AO (thuyӃt hóa trӏ đӏnh hưӟng).
III.2.1.2. Thuy͇t VB v͉ s͹ hình thành liên k͇t c͡ng hóa tr͓
Liên kӃt giӳa hai nguyên tӱ càng bӅn nӃu mӭc đӝ xen phӫ cӫa các obitan càng lӟn, như
vұy sӵ xen phӫ cӫa các obitan tuân theo nguyên lí xen phӫ cӵc đҥi: ³ .()*  0I 4
  #J4   0.() D ' ´
¢   
    

H2 H:H H±H
HH

HCl H :Cl H ± Cl
H Cl
Cl2 Cl : Cl Cl ± Cl




III.2.1.3. Thuy͇t VB v͉ v̭n đ͉ hóa tr͓ cͯa nguyên t͵ trong hͫp ch̭t c͡ng hóa tr͓
® Cӝng hóa trӏ cӫa mӝt nguyên tӱ (hóa trӏ nguyên tӱ) bҵng sӕ liên kӃt mà nguyên tӱ đó có
thӇ tҥo đưӧc vӟi các nguyên tӱ khác.
Ví dө: Trong CO2 (O= C =O) nguyên tӱ C và O lҫn lưӧt có hóa trӏ bҵng 4 và 2
® Theo thuyӃt VB, đӇ tҥo đưӧc mӝt liên kӃt cӝng hóa trӏ, nguyên tӱ đã sӱ dөng mӝt e đӝc
thân cӫa chúng. Như vұy, có thӇ nói rҵng cӝng hóa trӏ cӫa mӝt nguyên tӱ bҵng sӕ e đӝc thân cӫa
nguyên tӱ đã dùng đӇ tham gia liên kӃt.
® Cũng theo thuyӃt VB, khi tham gia liên kӃt các nguyên tӱ có thӇ bӏ ³kích thích´. $ӵ kích
thích này có ҧnh hưӣng đӃn cҩu hình e cӫa nguyên tӱ, các e cһp đôi có thӇ tách ra và chiӃm cӭ
các AO còn trӕng trong cùng mӝt lӟp. Như vұy sӕ e đӝc thân cӫa nguyên tӱ có thӇ thay đәi và
cӝng hóa trӏ cӫa nguyên tӱ có thӇ có giá trӏ khác nhau trong nhӳng hӧp chҩt khác nhau (Bҧng 2).

4
VD : Cӝng hóa trӏ cӫa $ trong H2$ là 2 ; $O2 là 4 ; H2$O4 là 6
VD2: Cӝng hóa trӏ cӫa Clo trong HClO là ; HClO2 là 3 ; HClO3 là 5; HClO4 là 7
B̫ng 2: S͙ e đ͡c thân có th͋ có cͯa các nguyên t͙ thu͡c phân nhóm chính
Nhóm Cҩu hình electron hóa trӏ Sӕ e- đӝc thân
IIA Π 2


IIIA Π Π1, 3


IVA Π Π2, 4


VA Œ  Œ3 3, 5
Tӯ chu kì 3

VIA Π Π2,4, 6

Tӯ chu kì 3 

VIIA Π Π1, 3, 5, 7

Tӯ chu kì 3 


III.2.1.5. B̵c liên k͇t
Bұc liên kӃt là sӕ liên kӃt cӝng hóa trӏ (sӕ cһp electron chung) giӳa hai nguyên tӱ.
=K.()0$ #<.()=> chӍ có mӝt liên kӃt cӝng hóa trӏ giӳa 2 nguyên tӱ . VD: H-H ;
H- Cl «
0=K.()0$ 8<.()L=> có 2 liên kӃt cӝng hóa trӏ giӳa 2 nguyên tӱ
VD: O= C =O «
=K.()0$ 0<.()0=> có 3 liên kӃt cӝng hóa trӏ giӳa 2 nguyên tӱ
VD: N ç N ; H- C çC - H , «
Các liên kӃt đôi và liên kӃt ba còn đưӧc gӑi chung là liên kӃt bӝi.
Khi sӕ electron chung càng lӟn, lӵc hút tĩnh điӋn giӳa electron vӟi hҥt nhân cӫa hai
nguyên tӱ càng mҥnh, đӝ bӅn liên kӃt tăng còn khoҧng cách giӳa hai tâm nguyên tӱ giҧm. Do vұy
khi bұc liên kӃt càng lӟn thì năng lưӧng liên kӃt càng lӟn và đӝ dài liên kӃt càng nhӓ.
VD: Liên kӃt: C-C C=C CçC
E (kcal/mol): 83 43 94
0
dC-C ( ? ) : ,54 ,34 ,2

III.2.1.6. Liên k͇t xichma (Q) và liên k͇t pi ( ).

5
=K.()J <Q= : là loҥi liên kӃt cӝng hóa trӏ đưӧc hình thành bҵng phương pháp xen phӫ
đӗng trөc các obitan nguyên tӱ, vùng xen phӫ nҵm trên trөc liên kӃt.
Liên kӃt Q có các loҥi Qs-s , Qs-p , Qp-p , «

s s s p Ñ Ñ
Liên kӃt Q thưӡng bӅn, do có vùng xen phӫ lӟn và các nguyên tӱ có thӇ quay tӵ do xung
quanh trөc liên kӃt mà không phá vӥ liên kӃt này.
0=K.() > Là loҥi liên kӃt cӝng hóa trӏ đưӧc hình thành bҵng phương pháp xen phӫ song song
trөc các obitan nguyên tӱ, vùng xen phӫ nҵm ӣ hai phía so vӟi trөc liên kӃt.
Liên kӃt có các loҥi p-p , p-d , «
Liên kӃt kém bӅn do có vùng xen phӫ nhӓ và các nguyên tӱ không thӇ quay tӵ do xung
quanh trөc liên kӃt mà không phá vӥ liên kӃt này.
z z z
z

y
y x
y
p-p x p-d
Liên kӃt đơn luôn là liên kӃt Q, liên kӃt đôi gӗm liên kӃt Q và liên kӃt , liên kӃt ba
gӗm liên kӃt Q và 2 liên kӃt .

III.2.1.7. Liên k͇t c͡ng hoá tr͓ cho-nh̵n (liên k͇t ph͙i trí).
=;D  E> Liên kӃt cӝng hoá trӏ cho - nhұn là liên kӃt cӝng hoá trӏ trong đó cһp electron dùng
chung chӍ do mӝt nguyên tӱ cung cҩp ± gӑi là nguyên tӱ cho, nguyên tӱ còn lҥi là nguyên tӱ
nhұn.
VD:

+ +
+
+ h y
Ê

h y


0=;1,(F.()  $>
- Nguyên tӱ ³ cho ´ phҧi có lӟp vӓ e đã bão hoà và còn ít nhҩt mӝt cһp e tӵ do (chưa tham gia
liên kӃt) có bán kính nhӓ, đӝ âm điӋn tương đӕi lӟn.
- Nguyên tӱ ³ nhұn ´ phҧi có obitan trӕng.
III.2.1.8. S͹ lai hóa các obitan nguyên t͵.
® ThuyӃt lai hóa cho rҵng mӝt sӕ AO có mӭc năng lưӧng gҫn bҵng nhau khi tham gia liên
kӃt có xu hưӟng tә hӧp vӟi nhau đӇ tҥo ra các AO lai hóa có năng lưӧng thҩp hơn, liên kӃt hình
thành bӣi sӵ xen phӫ các AO lai hóa sӁ bӅn vӳng hơn.

6
® $ӕ obitan lai hóa tҥo thành bҵng sӕ obitan nguyên tӱ tham gia lai hóa và các obitan lai hóa
tҥo ra có năng lưӧng tương đương. (bҧng 2)

B̫ng 3: M͡t s͙ đ̿c đi͋m phân t͵

Kí $ӵ lai hóa Phân bӕ không gian cӫa các obitan lai hóa
hiӋu
Ñ 800 Đưӡng
sp Ñ thҷng

Ñ 200 Tam
sp2 Ñ giác

Ñ 09028¶ Tӭ diӋn
sp3 Ñ

 Lưӥng
3 
sp d Ñ Ñ tháp đáy
tam giác

 Bát diӋn
sp3d2 Ñ
Ñ

® Ngưӡi ta cũng dӵ đoán kiӇu lai hóa cӫa nguyên tӱ trên lý thuyӃt: sӕ obitan lai hoá bҵng
tәng sӕ liên kӃt Q mà nguyên tӱ tҥo ra và sӕ cһp electron tӵ do cӫa nguyên tӱ (H). Giá trӏ cӫa n
tính đưӧc bҵng 2, 3, 4, 5, 6 tương ӭng vӟi các trҥng thái lai hóa sp, sp2, sp3, sp3d, sp3d2.
Ví dө: H-O-H , HO = 2Ö2 = 4 Ñ O lai hóa sp3
O=$ ÑO , H$ = 2Ö = 3 Ñ $ lai hóa sp2 ; O=C=O , HC = 2Ö0 = 2 Ñ C lai hóa sp
® Dưӟi đây là mӝt sӕ ví dө vӅ sӵ hình thành phân tӱ trên cơ sӣ kӃt hӧp thuyӃt VB và thuyӃt
lai hóa các obitan nguyên tӱ :
CH4 (C lai hóa sp3) CH2 = CH2 (C lai hóa sp2) CH ç CH (C lai hóa sp)
H


H
H
H H
H H
H H
H

III.1.2.11. M͡t s͙ tính ch̭t cͯa phân t͵


1- Mô hình sӵ đҭy giӳa các đôi electron vӓ hóa trӏ

7
O Qui ưӟc: Trong phân tӱ có công thӭc AXnEm thì A là nguyên tӱ trung tâm, X là phӕi tӱ, n
là chӍ sӕ cho biӃt sӕ phӕi tӱ, E là đôi e riêng, m là chӍ sӕ cho biӃt sӕ đôi e riêng
O Mӛi mây electron chiӃm mӝt khoҧng không gian nhҩt đӏnh. Hình dҥng cӫa phân tӱ phө
thuӝc vào khoҧng không gian chiӃm bӣi các mây electron vӓ hóa trӏ cӫa A hay hình dҥng phân tӱ
phө thuӝc vào sӵ phân bӕ các đôi electron hay các mây electron ӣ vӓ hóa trӏ cӫa nguyên tӱ trung
tâm A
O Nӝi dung mô hình sӵ đҭy các đôi electron vӓ hóa trӏ: Các đôi (hay cһp electron trong vӓ
hóa trӏ đưӧc phân bӕ cách nhau tӟi mӭc xa nhҩt có thӇ đưӧc (hay các đôi electron trong vӓ hóa trӏ
đҭy nhau ra xa tӟi mӭc có thӇ đưӧc) đӇ lӵc đҭy giӳa chúng ӣ mӭc thҩp nhҩt
O Đôi electron riêng chӍ chӏu lӵc hút cӫa hҥt nhân nguyên tӱ trung tâmA. Còn đôi e liên kӃt
chӏu tác dөng hút cӫa cҧ hai hҥt nhân nguyên tӱ tham gia liên kӃt là A và X. Do đó đôi electron
riêng cӫa mây electron chiӃm khoҧng không gian rӝng hơn khoҧng không gian chiӃm bӣi mây
electron cӫa đôi electron liên kӃt
2- Hình dҥng mӝt sӕ phân tӱ
1. Trưͥng hͫp AXn (n = 2 Ñ 6)
Nguyên tӱ trung tâm A có tӯ 2 đӃn 6 cһp electron liên kӃt tҥo vӟi phӕi tӱ X, A không có
đôi electron riêng
Ö Khi n = 2 : hai đôi e liên kӃt đưӧc phân bӕ trên đưӡng thҷng Ñ phân tӱ có dҥng đưӡng
thҷng, góc liên kӃt 800
VD: BeH2 : H - Be - H
Ö Khi n = 3: ba đôi electron này đưӧc phân bӕ trên mһt phҷng hưӟng vӅ 3 đӍnh cӫa tam
giác đӅu Ñ phân tӱ có hình tam giác đӅu, góc liên kӃt 200
VD: BF3, AlCl3,.... F
|
Be

F F

Ö Khi n= 4: 4 đôi electron hưӟng vӅ 4 đӍnh cӫa tӭ diӋn đӅu, A ӣ tâm Ñ phân tӱ có hình
tӭ diӋn đӅu, góc liên kӃt bҵng 09,50
VD: CH4; NH4Ö
Ö Khi n = 5: 5 đôi electron đưӧc phân bӕ trên 5 đӍnh cӫa lưӥng tháp tam giác
Ñ Phân tӱ hình lưӥng tháp tam giác
Có 3 đôi electron nҵm trên mһt phҷng tam giác đӅu, tâm cӫa tam giác là hҥt nhân cӫa A.
Ba đôi e này tҥo 3 liên kӃt ngang, góc liên kӃt 200
Còn lҥi 2 đôi e nҵm trên đưӡng thҷng vuông góc vӟi tam giác tҥi tâm A tҥo 2 liên kӃt trөc.
Đӝ dài liên kӃt ngang < liên kӃt trөc vì đôi e trên liên kӃt trөc chӏu tương tác đҭy cӫa 3 đôi
e ngang, góc tương tác 900 Ñ lӵc đҭy lӟn Ñ đӝ dài liên kӃt lӟn, còn đôi e trên liên kӃt ngang
chӏu tương tác đҭy cӫa 2 đôi e trөc, 2 đôi e ngang còn lҥi nhưng tương tác đҭy cӫa 2 đôi e ngang
là yӃu vì góc tương tác là lӟn 200 Ñ lӵc đҭy yӃu hơn Ñ đӝ dài liên kӃt nhӓ hơn. VD: PCl5
Ö Khi n = 6: cҧ 6 đôi e đưӧc phân bӕ trên bát diӋn đӅu. Các góc liên kӃt như nhau
0
(90 )nên đӝ dài liên kӃt như nhau vì lӵc đҭy tương hӛ cӫa các đôi e là như nhau Ñ phân tӱ hình
bát diӋn đӅu
VD: $F6
2) Trưͥng hͫp AXnEm:ngoài phӕi tӱ nguyên tӱ trung tâm A có đôi e riêng
Cҫn lưu ý đӃn sӵ không tương đương giӳa đôi e liên kӃt vӟi đôi e riêng này

8
Ö AX2E: Đôi e riêng có mây e chiӃm khoҧng không gian rӝng hơn đôi electron liên kӃt nên 3
nguyên tӱ X ± A ± X không còn nҵm trên cùng đưӡng thҷng như trong AX2, phân tӱ có góc:
góc XAX < 200
..
A

X X
Ö AX3E: Phân tӱ hình tháp tam giác, góc liên kӃt < góc cӫa tӭ diӋn đӅu ( 09,50)
VD: NH3; các amin
Ö AX2E2: Có 2 đôi e riêng nên khác vӟi AX4 và AX3E mà phân tӱ có góc, do tương tác đҭy cӫa 2
đôi e riêng Ñ góc liên kӃt < 09,50. VD: H2O
Ö AXE3: Phân tӱ thҷng. VD: các HX
Ö AX4E, AX3E2, AX2E3: xét tӯ trưӡng hӧp AX5
Mây e ngang tҥo vӟi mây e trөc góc 900, giӳa các mây e ngang tҥo vӟi nhau góc 200 nên nӃu có
đôi e riêng thì đôi e riêng này sӁ phân bӕ trên mһt phҷng tam giác vì khi đó lӵc đҭy tương hӛ giӳa
đôi e riêng vӟi các đôi e liên kӃt là nhӓ nhҩt
Vұy ta có thӇ có các dҥng hình cӫa các trưӡng hӧp trên như sau
O AX4E: hình cái bұp bênh, do sӵ đҭy cӫa đôi e riêng mҥnh nên góc cӫa liên kӃt trөc và liên
kӃt ngang < 900, góc liên kӃt ngang vӟi liên kӃt ngang < 200
VD: $F4,
O AX3E2: 2 đôi electron riêng nҵm trên mһt phҷng tam giác Ñ phân tӱ hình chӳ T, góc liên
kӃt cӫa liên kӃt ngang và liên kӃt trөc < 900
VD: ClF3, HClO2
O AX2E3: 3 đôi e riêng đӅu phân bӕ trên mһt phҷng, 2 đôi e liên kӃt nҵm trên trөc vuông
góc vӟi mһt phҷng Ñ phân tӱ có dҥng đưӡng thҷng
VD: ClF2, HOCl
Ö AX5E, AX4E2, .....: xuҩt phát tӯ hình dҥng cӫa phân tӱ AX6
O AX5E: 4 đôi e liên kӃt phân bӕ trong mһt phҷng hình vuông, đôi e trên trөc, đôi e không
liên kӃt nҵm trên trөc còn lҥi. Do đôi e không liên kӃt chiӃm khoҧng không gian lӟn nên
góc liên kӃt giӳa liên kӃt trөc vӟi liên kӃt ngang < 900, đӝ dài liên kӃt trөc < đӝ dài liên
kӃt ngang ( liên kӃt trөc bӏ đҭy yӃu hơn so vӟi liên kӃt ngang)
VD: BrF5
O AX4E2: đӇ lӵc đҭy là nhӓ nhҩt thì 2 đôi e riêng phҧi phân bӕ sao cho góc đҭy là lӟn nhҩt
Ñ hai đôi e riêng nҵm trên trөc vuông góc vӟi mһt phҷng chӭa 4 đôi e liên kӃt còn lҥi Ñ
phân tӱ vuông phҷng
VD: XeF4
Bҧng dưӟi đây là mӝt sӕ mô hình cҩu trúc hình hӑc cӫa phân tӱ
Đưӡng Chӳ V Tam giác Tháp tam Tӭ Lưӥng tháp Vuông Tháp Bát
thҷng phҷng giác diӋn đáy tam giác phҷng vuông diӋn

: Mӛi loҥi lai hóa có khҧ năng tҥo ra mӝt hay mӝt sӕ cҩu trúc nào đó:
® Lai hóa sp: Tҥo cҩu trúc đưӡng thҷng (như trong các phân tӱ BeH2, ZnCl2, CO2, C2H2,
«).

9
® Lai hóa sp2: Tҥo cҩu trúc chӳ V( như trong các phân tӱ $O2, O3, «), tam giác phҷng (như
trong các phân tӱ và ion: BF3, $O3, HNO3, C2H4, NO3-, CO32- «).

  

  
® Lai hóa sp3: Tҥo cҩu trúc chӳ V (như trong các phân tӱ H2O, H2$, «), tháp tam giác (như
NH3, H3OÖ, «) và tӭ diӋn (như trong các phân tӱ và ion: CH4, CCl4, NH4Ö, PO43-, $O42-, ClO4-,
«).




   
   
® Lai hóa sp3d: Tҥo cҩu trúc thҷng (như XeF2), chӳ T (như ClF3), lưӥng tháp tam giác (như
trong phân tӱ PCl5,«).


W  W W  W  

W 
3 2
® Lai hóa sp d : Tҥo cҩu trúc vuông phҷng (như trong phân tӱ XeF4, «), tháp vuông (như
trong phân tӱ BrF5 «) và cҩu trúc bát diӋn (như: $F6, AlF63-, $iF62-«)
W
W
W W W W
W W
 

W W
W W
W W W
b) S͹ phân c͹c cͯa phân t͵
® Lưӥng cӵc điӋn: Lưӥng cӵc điӋn là mӝt hӋ gӗm hai điӋn tích Öq và -q
cách nhau mӝt khoҧng cách l. Lưӥng cӵc điӋn đһc trưng bҵng đҥi lưӧng
momen lưӥng cӵc
vӟi đӏnh nghĩa 4M ' 
0N  F
 !  -O%
P%
M ' F

Trong hӋ $I momen ưӥng cӵc


đưӧc tính bҵng Cm (coulomb.met). Vӟi phân tӱ do
momen lưӥng cӵc có giá trӏ nhӓ nên ngưӡi ta thưӡng tính theo D (Debye) vӟi qui ưӟc :
D= . 0-29 Cm
3
® Lưӥng cӵc liên kӃt: mӛi liên kӃt ion hoһc liên kӃt cӝng hóa trӏ phân cӵc là mӝt lưӥng cӵc
điӋn và có mӝt momen lưӥng cӵc xác đӏnh đưӧc gӑi là momen lưӥng cӵc liên kӃt. Liên kӃt phân
cӵc càng mҥnh thì momen lưӥng cӵc càng lӟn.
Ví dө: HF HCl HBr HI
Liên kӃt H F H Cl H Br H I

(D) ,83 ,08 0,82 0,44

0
® Lưӥng cӵc phân tӱ: Trong viӋc khҧo sát lưӥng cӵc phân tӱ, ngưӡi ta thӯa nhұn thuӝc tính
cӝng tính cӫa momen lưӥng cӵc liên kӃt và coi momen lưӥng cӵc cӫa phân tӱ là tәng vectơ các
momen lưӥng cӵc liên kӃt.
Ví dө:
Vӟi phân tӱ CO2 : O=C=O ò ò
=0
Vӟi phân tӱ H2O :
0 (
= ,84D)
® ViӋc khҧo sát momen lưӥng cӵc phân tӱ là mӝt thông sӕ cҫn thiӃt cho viӋc nghiên cӭu
tính chҩt cӫa liên kӃt (khi
càng lӟn, tính ion cӫa liên kӃt càng mҥnh), cҩu trúc hình hӑc cӫa
phân tӱ cũng như các tính chҩt vұt lí, hóa hӑc cӫa mӝt chҩt.
=HQ   
® Chҩt thuұn tӯ: Chҩt thuұn tӯ là nhӳng chҩt bӏ hút bӣi nam châm. VӅ mһt cҩu tҥo, phân tӱ
cӫa các chҩt này có e chưa ghép đôi ( e đӝc thân).
Ví dө: NO2 là mӝt chҩt thuұn tӯ do trong cҩu tҥo còn mӝt e đӝc thân trên nguyên tӱ N :
O = N ÑO
® Chҩt nghӏch tӯ: Chҩt nghӏch tӯ là nhӳng chҩt bӏ đҭy bӣi nam châm. VӅ mһt cҩu tҥo, phân
tӱ cӫa chҩt này không có e đӝc thân.
IV. LIÊN KӂT KIM LOҤI
IV.1. Đӏnh nghĩa: Liên kӃt kim loҥi là liên kӃt hoá hӑc hình thành do các electron tӵ do gҳn kӃt
các ion dương kim loҥi trong mang tinh thӇ kim loҥi hay trong kim loҥi lӓng.
® Bҧn chҩt cӫa lӵc liên kӃt kim loҥi là lӵc hút tĩnh điӋn giӳa các electron tӵ do và các ion (Ö)
kim loҥi.
IV.2 . Mӝt sӕ kiӇu mҥng tinh thӇ kim loҥi.

IV.2.1. Mҥng lұp phương đơn giҧn:


- ĐӍnh khӕi lұp phương là các nguyên tӱ kim loҥi hay ion dương
kim loҥi; $ӕ phӕi trí = 6.

IV.2.2. Mҥng lұp phương tâm khӕi:


- ĐӍnh và tâm khӕi hӝp lұp phương là nguyên tӱ hay ion dương
kim loҥi; $ӕ phӕi trí = 8.

IV.2.3. Mҥng lұp phương tâm diӋn


- ĐӍnh và tâm các mһt cӫa khӕi hӝp lұp phương là các nguyên tӱ
hoһc ion dương kim loҥi; $ӕ phӕi trí = 2.

IV.2. 4. Mҥng sáu phương đһc khít (mҥng lөc phương):


- Khӕi lăng trө lөc giác gӗm 3 ô mҥng cơ sӣ. Mӛi ô mҥng cơ sӣ là
mӝt khӕi hӝp hình thoi. Các đӍnh và tâm khӕi hӝp hình thoi là nguyên tӱ
hay ion kim loҥi;
- $ӕ phӕi trí = 2.
IV.3. Ҧnh hưӣng cӫa liên kӃt kim loҥi đӃn tính chҩt vұt lý cӫa kim loҥi
Do cҩu trúc đһc biӋt cӫa mҥng tinh thӇ kim loҥi mà các kim loҥi rҳn có nhӳng tính chҩt
vұt lý chung: tính dүn điӋn, tính dүn nhiӋt, tính dҿo, ánh kim. Các tính chҩt vұt lý chung đó đӅu do
electron tӵ do trong kim loҥi gây ra.
Ngoài ra đһc điӇm cӫa liên kӃt kim loҥi: Mұt đӝ nguyên tӱ (hay đӝ đһc khít), mұt đӝ
electron tӵ do, điӋn tích cӫa cation kim loҥi cũng ҧnh hưӣng đӃn các tính chҩt vұt lý khác cӫa kim
loҥi như: đӝ cӭng, nhiӋt đӝ nóng chҧy, nhiӋt đӝ sôi, tӹ khӕi.
IV.4. Đӝ đһc khít cӫa mҥng tinh thӇ, khӕi lưӧng riêng cӫa kim loҥi.
IV.4.1. Đ͡ đ̿c khít cͯa m̩ng tinh th͋
=R  $ ( I

a 2

a 3 = 4r
$ӕ quҧ cҫu trong mӝt ô cơ sӣ : Ö 8. /8 = 2
4 4 3 3
Tәng thӇ tích quҧ cҫu 2. › . 3 2. .(  )
3 3 4
= = = 68%
ThӇ tích cӫa mӝt ô cơ sӣ a3 a3

0=R  $ 2F

Î 

 $ӕquҧcҫutongmӝtôcơsӣ:6/ Ö8/8
 4 2 3
 TәngthӇtíchquҧcҫu  ›  3 4. .(  )
3 3 4
ThӇ tích cӫa mӝt ô cơ sӣ = a3 = a3 = 74%
=R  S   ( 
$ӕ quҧ cҫu trong mӝt ô cơ sӣ: 4. /6 Ö 4. /2 Ö  = 2
4 4 Î
Tәng thӇ tích quҧ cҫu 2. › . 3 2. › .( )3
3 3 2
= 3 2. 6 = = 74%
ThӇ tích cӫa mӝt ô cơ sӣ . . 3 2
2 2

2
Î

Î  Î 
b Î Î

Î
Î 
Î
Î
¤ c¬ së Î r
IV.4.2. Kh͙i lưͫng riêng cͯa kim lo̩i
=TL   ( I*. (
3.R .þ
D= (*)
4  3 .B ?
M : Khӕi lưӧng kim loҥi (g) ; NA: $ӕ Avogađro
P : Đӝ đһc khít (mҥng lұp phương tâm khӕi P = 68%; mҥng lұp phương tâm diӋn, lөc
phương chһt khít P = 74%)
r : Bán kính nguyên tӱ (cm)
0=2S>
Ví dө : Tính khӕi lưӧng riêng cӫa tinh thӇ Ni, biӃt Ni kӃt tinh theo mҥng tinh thӇ lұp
0

phương tâm mһt và bán kính cӫa Ni là ,24 .
4 4., 24 0
a= Ø Ø 3,507( ) ; þ= 0,74
2 2
a Khӕi lưӧng riêng cӫa Ni:
3.58, 7.0, 74
ï8 3 23
=9,04 (g/cm3)
4.3,4.(, 24.0 ) .6, 02.0
a

a 2 = 4.r
Ví dө 2: Xác đӏnh khӕi lưӧng riêng cӫa Na, Mg, K
Kim loҥi Na Mg Al
Nguyên tӱ khӕi (đv.C) 22,99 24,3 26,98
0
Bán kính nguyên tӱ ( u ) ,89 ,6 ,43
Mҥng tinh thӇ Lptk Lpck Lptm
Đӝ đһc khít 0,68 0,74 0,74
Khӕi lưӧng riêng lý thuyӃt (g/cm3) 0,99 ,742 2,708
Khӕi lưӧng riêng thӵc nghiӋm (g/cm3) 0,97 ,74 2,7
V. LIÊN KӂT HIĐRO
V.1. Khái niӋm
- Liên kӃt hyđro là liên kӃt hoá hӑc đưӧc hình thành bҵng lӵc hút tĩnh điӋn yӃu giӳa mӝt nguyên
tӱ hyđro linh đӝng vӟi mӝt nguyên tӱ phi kim có đӝ âm điӋn lӟn, mang điӋn tích âm cӫa phân tӱ
khác hoһc trong cùng phân tӱ.

3
 
   

 
V.2. Bҧn chҩt cӫa lӵc liên kӃt hyđro.
- Bҧn chҩt cӫa lӵc liên kӃt hyđro là lӵc hút tĩnh điӋn.
- Liên kӃt hiđro thuӝc loҥi liên kӃt yӃu, có năng lưӧng liên kӃt vào khoҧng 0-40 kJ/mol, yӃu hơn
nhiӅu so vӟi liên kӃt cӝng hóa trӏ mà năng lưӧng liên kӃt vào khoҧng và trăm đӃn vài ngàn
kJ/mol, nhưng lҥi gây nên nhӳng ҧnh hưӣng quan trӑng lên tính chҩt vұt lí (như nhiӋt đӝ sôi và
tính tan trong nưӟc) cũng như tính chҩt hóa hӑc (như tính axit) cӫa nhiӅu chҩt hӳu cơ.
ï
ï
 

ï ï Ê ... : ÷ ï
V.3. ĐiӅu kiӋn hình thành liên kӃt hyđrô.
Ö X phҧi có #F 0( ,-. I
( O, N, F)
Ö Y: có  # 4 U2S 
(O, N, F)
O Có 2 lo̩i liên k͇t H
Ö K.()V+   <.()V. =
VD:

 
-
Ê-
Ö
Ê Ê ÊÖ
‡ ‡ ‡  ‡‡‡   ‡‡‡

Có thӇ có loҥi liên kӃt H liên phân tӱ tҥo thành vòng khép kín (dҥng đime) rҩt bӅn rҩt khó
tách nhau ra ngay cҧ khi bay hơi
ï
ï
 

ÖK.()V# : Xuҩt hiӋn trong phân tӱ có cҧ ï ï Ê và : ÷ ï và chúng


phҧi ӣ tương đӕi gҫn nhau đӇ khi hình thành liên kӃt H t̩o thành đưͫc vòng 5-6 c̩nh (
thưӡng thì vòng 5 cҥnh bӅn hơn)
  

# 

® H  .()V# > O .()V.  !L


3( ( C!W.()V# 2X2 !01 .()V.
 
b) ̪nh hưͧng cͯa liên k͇t H
Ö=Y  Z)#UL F# -
- Liên kӃt hyđro liên phân tӱ làm tăng nhiӋt đӝ nóng chҧy, nhiӋt đӝ sôi, sӭc căng bӅ mһt và khҧ
năng hoà tan vào nưӟc cӫa chҩt.

4
- Các chҩt có liên kӃt hyđro nӝi phân tӱ sӁ giҧm khҧ năng tҥo liên kӃt hyđro liên phân tӱ, làm
giҧm nhiӋt đӝ nóng chҧy, nhiӋt đӝ sôi, khҧ năng hoá lӓng so vӟi hӧp chҩt có khӕi lưӧng phân tӱ
tương đương nhưng có liên kӃt hyđro liên phân tӱ.

  

có nhiӋt đӝ nóng chҧy và nhiӋt đӝ sôi cao hơn .


Ö=Y  Z)#: Xét ҧnh hưӣng cӫa liên kӃt H giӳa phân tӱ và dung môi
- NӃu có liên kӃt H giӳa phân tӱ hӧp chҩt và dung môi thì đӝ tan lӟn
- Nhӳng chҩt có khҧ năng tҥo liên kӃt H nӝi phân tӱ dӉ tan trong dung môi không phân cӵc, khó
tan trong dung môi phân cӵc hơn so vӟi nhӳng chҩt có liên kӃt H liên phân tӱ
VD: Do có liên kӃt hyđro nên H2O, NH3, HF có nhiӋt đӝ sôi cao hơn các hӧp chҩt có khӕi lưӧng
phân tӱ tương đương(hoһc lӟn hơn) nhưng không có liên kӃt hyđro như H2$, HBr, HI... Liên kӃt
hyđro cӫa C2H5OH vӟi H2O làm cho rưӧu etylic tan vô hҥn trong nưӟc.
... O - H ... O - H ...O - H ...
... H- O ... H C2H5 H ... O - H
C2H5 C2 H5
Ö=Y  Z)#01 " 
VD: HiӋn tưӧng đӗng phân tautome: CH
CH3 ± C C ± CH3
CH3 ± C ± CH2 ± C ± CH3 || ||
|| ||
O - H ... O
O O
Ö=Y  Z) J[0\
- Ngoài ra liên kӃt hyđro còn ҧnh hưӣng đӃn khҧ năng cho và nhұn proton(HÖ), tӭc ҧnh hưӣng
đӃn tính axit-ba ơ cӫa chҩt.
VD: HF tҥo liên kӃt hyđro mҥnh trong dung dӏch nên tính axit cӫa HF giҧm mҥnh so vӟi
các axit HCl, HBr, HI.
VI. LIÊN KӂT VANĐECVAN (LIÊN KӂT PHÂN TӰ)
VI.1. Đӏnh nghĩa:
Liên kӃt Vanđecvan là liên kӃt hoá hӑc đưӧc hình thành bҵng lӵc hút tĩnh điӋn rҩt yӃu
giӳa các phân tӱ phân cӵc thưӡng trӵc hay phân cӵc tҥm thӡi.
Lӵc liên kӃt Vanđecvan hình thành giӳa tұp hӧp cӫa các chҩt rҳn, lӓng, khí.
VI.2. Các yӃu tӕ ҧnh hưӣng tӟi lӵc liên kӃt Vanđecvan.
Đӝ lӟn cӫa lӵc liên kӃt Vanđecvan phө thuӝc vào các yӃu tӕ sau: (Ký hiӋu F là lӵc liên
kӃt vanđecvan):
- Đӝ phân cӵc cӫa phân tӱ càng tăng thì F tăng.
- Khoҧng cách giӳa các phân tӱ càng giҧm thì F càng tăng.
- Khӕi lưӧng phân tӱ càng tăng thì F càng tăng.

5
VI.2.1. Tương tác Vanđecvan g͛m :
- Tương tác lưͩng c͹c : là tương tác tĩnh điӋn giӳa các phân tӱ phân cӵc. Tương tác
lưӥng lӵc tăng khi đӝ phân cӵc cӫa phân tӱ tăng.
- Tương tác c̫m ͱng : Khҧ năng làm phân cӵc hoá lүn nhau cӫa các phân tӱ. Các hӧp
chҩt có chӭa liên kӃt linh đӝng, chӭa các cһp electron hoá trӏ tӵ do, các hӧp chҩt thơm là nhӳng
chҩt dӉ bӏ phân cӵc hoá, nên tương tác cҧm ӭng giӳa chúng khá mҥnh.
- Tương tác khuy͇ch tán : Tương tác này phө thuӝc vào kích thưӟc phân tӱ và lӵc hút
giӳa các phân tӱ. Các phân tӱ có kích thưӟc càng nhӓ, càng có tính đӕi xӭng cao và có cҩu trúc
tương đӗng nhau thì càng dӉ khuyӃch tán vào nhau (dӉ tan vào nhau nӃu có mһt chҩt lӓng).
¢?%8%8%Y  Z '  6¢4 !)  !$]    >
- Tương tӵ ҧnh hưӣng cӫa liên kӃt hyđro nhưng yӃu hơn : Tương tác Vanđecvan càng mҥnh thì
chҩt có nhiӋt đӝ nóng chҧy, nhiӋt đӝ sôi càng cao, càng dӉ hoá lӓng, tan vào nhau đáng kӇ.
Ví dө : $O2 có nhiӋt đӝ nóng chҧy, nhiӋt đӝ sôi cao hơn CO2, do :
M$O2 = 64 > MCO2 = 44
Phân tӱ $O2 phân cӵc, phân tӱ CO2 không phân cӵc
2 ï
$
ï 2  ï
O O O=C=O

> 0
= 0
ï ï
Do vұy lӵc liên kӃt Vanđecvan giӳa các phân tӱ $O2 lӟn hơn giӳa các phân tӱ CO2 làm
cho nhiӋt đӝ sôi cӫa $O2 cao hơn CO2.

Chương II:
BÀI TҰP Vӄ LIÊN KӂT HÓA HӐC
I. C̭u t̩o phân t͵ và liên k͇t hóa h͕c:
Bài 1. Hãy cho biӃt kiӇu lai hoá cӫa các nguyên tӕ và loҥi liên kӃt (Q, ) trong các hӧp chҩt sau:
Cl ± CH2± CH = O ; CH2= CH ± C ç N ; CH2= C = O
Bài 2. Axit 3-aminoben oic có cҩu tҥo như hình vӁ bên. Hãy xác đӏnh hoá trӏ và sӕ oxihoá cӫa tҩt
cҧ các nguyên tӕ và trҥng thái lai hoá cӫa các nguyên tӱ trung tâm trong công thӭc đã cho và
giҧi thích.
Bài 3. Cho phân tӱ: ClF3 hãy: - ViӃt công thӭc cҩu tҥo; Cho biӃt kiӇu lai hoá trong phân tӱ; Mô
tҧ hình dҥng phân tӱ. Cho:
(đӝ phân cӵc) cӫa phân tӱ là O,55 D ; góc liên kӃt FClF = 870 .
Giҧi thích
Bài 4. Đӝ phân ly nhiӋt (tính theo %) ӣ 000 K cӫa các halogen:
F2 Cl2 Br2 I2
% 4,3 0,035 0,23 2,8
Hãy nêu quy luұt chung cӫa sӵ biӃn thiên đӝ phân ly nhiӋt, giҧi thích sӵ bҩt thưӡng vӅ đӝ phân ly
nhiӋt tӯ F2 đӃn Cl2
Bài 5. Cho các trӏ sӕ góc liên kӃt trong phân tӱ PX3: 00,30; 97,80; 0,50; 020 và các góc liên
·
kӃt IPI; FPF ; ·ClPCl ; BrPBr
· . Hãy gán trӏ sӕ cho mӛi góc liên kӃt và giҧi thích.
Bài 6. a) Tҥi sao trong các phân tӱ H2O,NH3 các góc liên kӃt Ê · Ê (04,290) và ÊÊ· (070) lҥi
nhӓ hơn góc tӭ diӋn (090,28¶) ?
b) Xét 2 phân tӱ H2O và H2$ tҥi sao góc ·
ÊÊ · Ê (04029¶)
(9205¶) lҥi nhӓ hơn Ê
c) Xét 2 phân tӱ H2O và F2O tҥi sao góc · W (0305¶) lҥi nhӓ hơn Ê
W · Ê (04029¶)

6
Bài 7. Cho các phân tӱ: Cl2O ; O3 ; $O2 ; NO2 ; CO2 và các trӏ sӕ góc liên kӃt: 200 ; 0 ; 320 ;
6,50 ; 800. Hãy ghi giá trӏ góc liên kӃt trên cho phù hӧp vӟi các phân tӱ tương ӭng và giҧi
thích (ngҳn gӑn)
Bài 8. Mӝt trong ba chҩt hӳu cơ sau:  -dicloben en ; 4-dicloben en ; -đicloben en
có momen lưӥng cӵc bҵng ,53 D%Hãy chӍ rõ đó là chҩt nào? có giҧi thích, biӃt rҵng
mônôcloben en có momen lưӥng cӵc là ,53D).
Bài 9. Có 5 chҩt hӳu cơ vӟi các giá trӏ mômen lưӥng cӵc tương ӭng như sau:
Chҩt hӳu cơ A B C D E

(D) 0,0 ,89 ,97 ,7 2,3
BiӃt A, B, C, D, E thuӝc trong các chҩt sau:
 U - CHCl = CHCl ; U - CH3± CH = CH ± Cl ; U - CHCl = CHCl;
U - CH3±CH = CH±Cl và U - CH3± CH = CH ± COOH .
Hãy chӍ rõ A,B,C,D,E là nhӳng chҩt nào? giҧi thích.
Bài 10. Giҧi thích tҥi sao : ӣ nhiӋt đӝ thưӡng, lưu huǤnh có tính trơ vӅ hóa hӑc nhưng khi đun
nóng thì đӝ hoҥt đӝng hóa hӑc tăng ?
Bài 11. Trong phân tӱ HCHO có 2 góc liên kӃt là 60 và 220. Hãy cho biӃt đó là góc nào? Giҧi
thích.
Bài 12: Cho 3 phân tӱ $Cl2, F2O, Cl2O vӟi các trӏ sӕ góc đo đưӧc bҵng 0, 030, 050. Hӓi đó
là nhӳng góc nào? Giҧi thích.
Bài 13. Giҧi thích tҥi sao CCl4 là hӧp chҩt trơ, không bӏ thuӹ phân trong H2O, còn $iCl4 lҥi bӏ
thuӹ phân rҩt mҥnh trong H2O. ViӃt phương trình phҧn ӭng.
Bài 14. Mô tҧ cҩu trúc các phân tӱ N(CH3)3 và N($iH3)3. $o sánh góc liên kӃt CNC vӟi $iN$i.
$o sánh tính ba ơ giӳa 2 hӧp chҩt trên.
Bài 15. Hӧp chҩt A có tәng sӕ electron trong phân tӱ = 00. A đưӧc tҥo thành tӯ 2 phi kim
thuӝc các chu kì nhӓ và thuӝc 2 nhóm khác nhau. Xác đӏnh công thӭc phân tӱ cӫa A, biӃt rҵng
tәng sӕ nguyên tӱ các nguyên tӕ trong A là 6. Mô tҧ cҩu tҥo phân tӱ A (hình dҥng, kiӇu liên kӃt).
Xác đӏnh trҥng thái lai hoá cӫa nguyên tӱ trung tâm Ñ hình dҥng phân tӱ
Bài 16. Vì sao nưӟc đá lҥi nhҽ hơn nưӟc lӓng?
Hưӟng dүn : Xác đӏnh vӅ mҥng tinh thӇ cӫa nưӟc đá đưӧc hình thành như thӃ nào, loҥi liên kӃt
trong tinh thӇ nưӟc đá so vӟi nưӟc lӓng tӯ đó so sánh thӇ tích cӫa cùng mӝt lưӧng nưӟc đá Ñ
khӕi lưӧng riêng
Bài 17. Momen lưӥng cӵc cӫa liên kӃt Cï Cl bҵng ,6D. Triclo- ben en C6H3Cl3 có momen
lưӥng cӵc = 0. Hãy chӍ rõ cҩu tҥo cӫa đӗng phân này? Nêu cҩu tҥo cӫa đӗng phân C6H3Cl3 có
momen lưӥng cӵc lӟn nhҩt và tính momen đó.
Bài 18. Axit Flohydric là mӝt axit yӃu nhҩt trong các axit HX nhưng lҥi tҥo đưӧc muӕi axit còn
các axit khác thì không có khҧ năng này ?
Bài9. Bo và Nhôm là hai nguyên tӕ kӅ nhau ӣ phân nhóm IIIA. tҥi sao có phân tӱ Al2Cl6 nhưng
không có phân tӱ B2Cl6 ?
Bài 20. Có 3 hidrocacbon: C2H6 ; C2H4 ; C2H2 . Ngưӡi ta ghi đưӧc các sӕ liӋu sau:
- VӅ góc hoá trӏ (góc liên kӃt) : 200 ; 800 ; 090 .
- VӅ đӝ dài liên kӃt: ,05 Å ; ,07 Å ; ,09 Å ; ,200 Å ; ,340 Å ; ,540 Å.
- Đӝ âm điӋn cӫa nguyên tӱ cacbon : 2,5 ; 2,69 ; 2,75 .
Hãy điӅn các giá trӏ phù hӧp vӟi tӯng hidrocacbon theo bҧng sau:
Hidrocacbon KiӇu Góc hoá Đӝ âm điӋn cӫa Đӝ dài liên Đӝ dài liên kӃt
lai hoá trӏ nguyên tӱ cacbon 0 0
kӃt C-C ( A ) C-H ( A )
CH3-CH3     

7
CH2 = CH2     
CHHCH     
V/2^>H   
Ñ;#F /Ñ;#2.() 

Bài 2. ViӃt cҩu trúc Lewis cӫa NO2 và nêu dҥng hình hӑc cӫa nó. Dӵ đoán dҥng hình hӑc cӫa
ion NO2- và ion NO2Ö. $o sánh hình dҥng cӫa 2 ion vӟi NO2.
Bài 22. Năng lưӧng liên kӃt cӫa BF3 = 646 kJ/mol còn cӫa NF3 chӍ = 280 kJ/mol. Giҧi thích sӵ
khác biӋt vӅ năng lưӧng liên kӃt này.
Bài 23. ĐiӇm sôi cӫa NF3 = ï290C còn cӫa NH3 = ï330C. Amoniac tác dөng như mӝt ba ơ
Lewis còn NF3 thì không. Momen lưӥng cӵc cӫa NH3= ,46D lӟn hơn nhiӅu so vӟi momen
lưӥng cӵc cӫa NF3 = 0,24D mһc dù đӝ âm điӋn cӫa F lӟn hơn nhiӅu so vӟi H. Hãy giҧi thích.
Bài 24. Tҥi sao có các phân tӱ BF3, BCl3, BBr3 nhưng không có phân tӱ BH3?
Bài 25. Nhôm clorua khi hoà tan vào mӝt sӕ dung môi hoһc khi bay hơi ӣ nhiӋt đӝ không quá cao
thì tӗn tҥi ӣ dҥng đime (Al2Cl6). ӣ nhiӋt đӝ cao (7000C) đime bӏ phân li thành monome
(AlCl3). ViӃt công thӭc cҩu tҥo Lewis cӫa phân tӱ đime và monome; Cho biӃt kiӇu lai hoá
cӫa nguyên tӱ nhôm, kiӇu liên kӃt trong mӛi phân tӱ ; Mô tҧ cҩu trúc hình hӑc cӫa các phân
tӱ đó.
Bài 26. Phân tӱ HF và phân tӱ H2O có momen lưӥng cӵc, phân tӱ khӕi gҫn bҵng nhau (HF
=,9 D, H2O = ,84 D, MHF = 20, M H O = 8); nhưng nhiӋt đӝ nóng chҧy cӫa hiđroflorua là
2

± 830C thҩp hơn nhiӅu so vӟi nhiӋt đӝ nóng chҧy cӫa nưӟc đá là 00C, hãy giҧi thích vì sao?
Bài 27: Khi nghiên cӭu cҩu trúc cӫa PCl5(r), PBr5(r) ӣ trҥng thái tinh thӇ bҵng tia X ngưӡi ta thҩy:
a) PCl5 gӗm các ion [PCl4]Ö; [PCl6]± phân bӕ trong tinh thӇ.
b) PBr5 gӗm các ion [PBr4]Ö; Br± .
Hãy cho biӃt cҩu trúc không gian cӫa các phҫn tӱ và giҧi thích tҥi sao có sӵ khác nhau trên?
Bài 29. Dùng cҩu trúc cӫa ion $O32± đӇ giҧi thích khҧ năng phҧn ӭng:
2Na2$O3 Ö O2 Ñ 2Na2$O4. và Na2$O3 Ö $ Ñ Na2$2O3.
Bài 30. Khuynh hưӟng dime hóa AlX3 và MCl3 thay đәi thӃ nào khi chuyӇn tӯ F đӃn I và khi
chuyӇn tӯ Al đӃn In.
Bài 31. Hãy vӁ rõ ràng dҥng hình hӑc cӫa 3 anion ÕNiCl4 2-,ÕPtCl6 2-,ÕPdCl4 2-và cҩu trúc cӫa
phân tӱ Pd(NH3)2Cl2. Ghi đúng kí hiӋu lұp thӇ và giҧi thích.
Bài 32. Bҵng thӵc nghiӋm ngưӡi ta đã xác đӏnh đưӧc giá trӏ momen lưӥng cӵc cӫa phân tӱ H2$ là
,09D và cӫa liên kӃt $ ± H là 2,6.0±30 C.m. Hãy xác đӏnh:
·
a) Góc liên kӃt H$H .
b) Đӝ ion cӫa liên kӃt $ ± H , biӃt rҵng đӝ dài liên kӃt $ ± H là ,33 Å. Cho D = 3,33. 0±
30
C.m. Giҧ sӱ
cӫa cһp electron không chia cӫa $ là không đáng kӇ.
uuur uuuur
Bài 33. Xác đӏnh momen lưӥng cӵc (D)
 và
Y trong các dүn xuҩt thӃ 2 lҫn cӫa nhân
ur 2
ur
ben en sau: ,2 ± dinitroben en (
= 6,6 D); ,3 ± dicloben en (
= ,5 D); para ±
ur ur
nitrôToluen (
= 4,4 D); nitroben en (
= 4,2 D).

II.1..4.1. Liên k͇t ion


Bài 34. Mô tҧ sӵ chuyӇn dӏch electron tӯ nguyên tӱ liti sang nguyên tӱ flo đӇ tҥo thành hӧp chҩt
litiflorua theo ba cách:
a) Theo cҩu hình electron.
b) Theo sơ đӗ obitan (các ô lưӧng tӱ)
c) Theo kí hiӋu Liuyt.

8
Bài 35:. Mô tҧ sӵ tҥo thành ion NaÖ và O2- tӯ các nguyên tӱ theo sơ đӗ obitan và kí hiӋu Liuyt.
Xác đӏnh công thӭc cӫa hӧp chҩt ?
Bài 3: Mô tҧ kiӇu liên kӃt trong các hӧp chҩt CaO, CaCl2, Ca(OH)2, NaClO3, Na2$O3.
Bài 36 a) Năng lưӧng tҥo thành mҥng lưӟi ion (gӑi tҳt là năng lưӧng mҥng lưӟi, kí hiӋu Hml ) là
gì ?
- Năng lưӧng phân li mҥng lưӟi ion là gì ?
- Quan hӋ giӳa hai đҥi lưӧng trên ?
b) Nhӳng yӃu tӕ nào ҧnh hưӣng đӃn Hml ?
c) Hml ҧnh hưӣng đӃn nhӳng tính chҩt nào cӫa các tinh thӇ ion ?
Bài 37:. )Dӵ đoán xem hӧp chҩt nào sau đây có nhiӋt đӝ nóng chҧy cao hơn, hòa tan trong nưӟc
nhiӅu hơn ? Vì sao ?
a) NaCl và RbCl b) CsCl và NaCl c) NaI hay LiF d) CsI hay CsBr
2) Đӵ đoán xem nhiӋt đӝ nóng chҧy cӫa chҩt nào sau đây cao hơn:
a) MgO và BaO b) NaCl và MgCl2
III.1.4.2. Liên k͇t c͡ng hóa tr͓
Bài 38. ViӃt công thӭc electron (theo sơ đӗ Liuyt) cӫa các phân tӱ và ion sau:
a) Amoniac NH3 b) Fomanđehit H2CO
c) Ion hipoclorit Ocl- d) Ion nitroni NO2Ö
- Dӵa vào quy tҳc nào đӇ viӃt nhӳng công thӭc đó ?
Bài 39. ViӃt công thӭc cӫa các phân tӱ và ion sau theo sơ đӗ Liuyt:
a) Cl2, N2 b) H2$, $O2, $O3, H2O, CO, HCN
c) NH4Ö, NOÖ d) NO2-, NO3-, CO32-, $O32-, PO43-, $O42-, ClO2-, ClO3-, ClO4-
Bài 40.Xét liên kӃt cacbon-oxi trong fomalđehit H2CO và trong cacbon monoxit CO.
- Trong phân tӱ nào liên kӃt cacbon-oxi ngҳn hơn ?
- Trong phân tӱ nào liên kӃt cacbon-oxi bӅn hơn ? Vì sao ?
Bài 41. $o sánh liên kӃt nitơ - nitrơ trong hiđra in H2NNH2 và trong khí cưӡi N2O.
- Trong phân tӱ nào liên kӃt nitơ - nitơ ngҳn hơn ?
- Trong phân tӱ nào liên kӃt nitơ - nitơ bӅn hơn ? Vì sao ?
HD: Liên kӃt nitơ-nitơ trong hiđra in là liên kӃt đơn, còn liên kӃt nitơ-nitơ trong ³khí cưӡi´ N2O
là liên kӃt ba nên liên kӃt nitơ-nitơ trong phân tӱ hiđra in ngҳn hơn và kém bӅn hơn trong liên kӃt
nitơ-nitơ N2O.
Bài 42. a) $o sánh liên kӃt Q và liên kӃt .
b) Tҥi sao năng lưӧng liên kӃt đôi C = C (64 kJ/mol) không lӟp gҩp đôi năng lưӧng liên kӃt đơn
C ± C (347 kJ/mol) và tҥi sao năng lưӧng liên kӃt ba C ç C lҥi không lӟn gҩp ba ?
Bài 43. Dӵa vào công thӭc Liuyt và năng lưӧng liên kӃt, hãy :
a) Tính nhiӋt cӫa phҧn ӭng đӕt cháy metan (CH4) ?
b) Tính nhiӋt cӫa phҧn ӭng clo hóa metan tҥo thành CHCl3 ?
Bài 44. Dӵa vào năng lưӧng liên kӃt, hãy tính nhiӋt cӫa các phҧn ӭng sau:
a) N2 (k) Ö 3H2 (k) Ñ 2NH3 (k)
b) C2H4 (k) Ö HBr (k) Ñ C2H5Br (k)
Bài 45. Bҵng cách dùng mӝt luӗng photon vӟi bưӟc sóng xác đӏnh, các nhà bác hӑc có thӇ phân li
khi hiđro iođua (HI) thành các nguyên tӱ. Khi HI bӏ phân li, các nguyên tӱ H chuyӇn đӝng nhanh
hơn còn các nguyên tӱ I tương đӕi nһng nên chuyӇn đӝng chұm hơn.
a) Hӓi bưӟc sóng dài nhҩt là bao nhiêu (tính theo nm) đӇ có thӇ phân li đưӧc mӝt phân tӱ HI ?
b) NӃu dùng mӝt photon có bưӟc sóng là 254 nm thì năng lưӧng dư (tính theo J) là bao nhiêu so
vӟi năng lưӧng cҫn thiӃt đӇ phân li ?

9
c) NӃu nguyên tӱ H nhұn toàn bӝ năng lưӧng dư đó như là đӝng năng thì tӕc đӝ cӫa nó là bao
nhiêu (theo m/s).
Cho biӃt: - Năng lưӧng phân li H-I là 295 kJ/mol
- Khӕi lưӧng cӫa nguyên tӱ H là ,66.0-27 kg.
Bài 46. Các nhà hóa hӑc dùng la e phát ra ánh sáng có năng lưӧng xác đӏnh đӇ phá vӥ liên kӃt
hóa hӑc.
a) Hӓi mӝt photon phҧi có năng lưӧng tӕi thiӇu và tҫn sӕ là bao nhiêu đӇ phân li mӝt phân tӱ Cl2
?
b) Ngưӡi ta cho rҵng giai đoҥn đҫu tiên trong quá trình phá hӫy tҫng o on trên tҫng bình lưu do
chҩt clorofloro cacbon (CCl2F2) công nghiӋp gây ra là sӵ phân li liên kӃt C-Cl bӣi ánh sáng.
Hӓi mӝt photon phҧi có bưӟc sóng dài nhҩt là bao nhiêu mӟi có thӇ gây ra sӵ phân li đó ?
Cho biӃt: - Năng lưӧng phân li Cl ± Cl là 243kJ/mol.
- Năng lưӧng phân li C ± Cl là 339 kJ/mol.
Ê Ê

Ê Ê
Bài 47. a) Có thӇ tӗn tҥi các phân tӱ sau đây hay không ? Giҧi thích ?
$F6, Cl7F, ClF3
b) Giҧi thích vì sao trong dãy các hӧp chҩt HF, HCl, HBr, HI nhiӋt đӝ sôi và nhiӋt đӝ nóng chҧy
cӫa HF cao hơn HCl và tăng dҫn theo thӭ tӵ HCl, HBr, HI.
III.1.5. Dҥng hình hӑc cӫa phân tӱ :
Bài 48. a) Góc liên kӃt là gì ?
b) Trong phân tӱ nưӟc H2O, đӝ dài liên kӃt O-H bҵng 0,96.0-0m và góc HOH bҵng 04,50. Tính
khoҧng cách giӳa hai nguyên tӱ H (theo nm) ?
Bài 49. a) Căn cӭ vào nguyên tҳc nào đӇ xác đӏnh dҥng hình hӑc cӫa các phân tӱ và ion đơn giҧn.
b) Trên thӵc tӃ thưӡng gһp nhӳng dҥng nào ?
c) Dӵ đoán dҥng hình hӑc cӫa mӝt sӕ phân tӱ và ion sau:
- BeCl2, CO2, C$2, HCN, C2H2. - NH3, PH3, H3OÖ, PF3.
- 2-
- BF3, CH2O, NO3 , CO3 . - H2O, $O2, $Cl2, OF2
- CH4, NH4Ö, $O42-, PO43-.
d) Hãy nêu mӝt sӕ bưӟc cҫn tiӃn hành đӇ xác đӏnh dҥng hình hӑc cӫa các phân tӱ trên.
e) Nhұn xét vӅ mӕi liên hӋ giӳa sӕ nhóm electron xung quanh nguyên tӱ trung tâm và dҥng hình
hӑc cӫa các phân tӱ nӃu trong phҫn c.
Bài 50. Trong phân tӱ amoniac NH3, đӝ dài liên kӃt l cӫa các liên kӃt N - H bҵng 00 pm. Góc
liên kӃt HNH bҵng 070. Tính khoҧng cách giӳa hai nguyên tӱ hiđro (theo pm).
Bài 51. a) Dùng thuyӃt obitan lai hóa, hãy giҧi thích liên kӃt hóa hӑc trong H2$, BeH2 và $O2.
b) Hãy cho biӃt dҥng hình hӑc cӫa NH4Ö, PCl5, NH3, $F6 bҵng hình vӁ. Xác
đӏnh trҥng thái lai hóa cӫa nguyên tӱ trung tâm.
Bài 52. Hãy cho biӃt dҥng hình hӑc phân tӱ cӫa $O2 và CO2. Tӯ đó so sánh nhiӋt đӝ sôi và đӝ
hòa tan trong nưӟc cӫa chúng.
Bài 53. $o sánh và giҧi thích:
a) Góc ONO trong các phân tӱ NO2; KNO2; NO2Cl
b) Góc FBF, HNH, FNF trong các phân tӱ BF3; NH3; NF3.
Bài 54. Clotriflorua (ClF3) là tác nhân flo hóa rҩt mҥnh đưӧc dùng đӇ tách urani ra khӓi các sҧn
phҭm khác có trong thanh nhiên liӋu hҥt nhân đã qua sӱ dөng.
a) ViӃt cҩu trúc chҩm Liuyt cӫa ClF3.
b) Dӵa trên thuyӃt liên kӃt hóa trӏ hãy vӁ các dҥng hình hӑc phân tӱ có thӇ có cӫa ClF3.

20
c) Mô tҧ rõ dҥng hình hӑc phân tӱ tӗn tҥi trong thӵc tӃ cӫa ClF3, giҧi thích vì sao nó tӗn tҥi ӣ
dҥng này.
d) Tính dүn điӋn cӫa ClF3 lӓng chӍ hơi thҩp hơn nưӟc. Tính chҩt này đưӧc giҧi thích là do sӵ tӵ
ion hóa cӫa ClF3 đӇ tҥo ion ClF2Ö và ClF4-. VӁ và mô tҧ cҩu trúc phù hӧp tương ӭng cӫa hai ion
này.
III.1.5.2. S͹ lai hóa các obitan
Bài 55. a) ThӃ nào là sӵ lai hóa các obitan nguyên tӱ ?
b) Có mҩy kiӇu lai hóa ?
Bài 56. Trong trưӡng hӧp nào thì xҧy ra sӵ lai hóa sp, sp2, sp3 ? Khi mӝt nguyên tӱ lai hóa theo
kiӇu sp, sp2, sp3 còn bao nhiêu obitan p ³thuҫn tuý´ (tӭc là không lai hóa) trong nguyên tӱ ? Có
thӇ tҥo thành bao nhiêu liên kӃt ?
Bài 57. Mô tҧ sӵ tҥo thành các phân tӱ sau theo thuyӃt lai hóa:
BeF2, HCN, BCl3, H2CO, $iCl4, NH3, H2O, $Cl2
Bài 58. Có nhӳng kiӇu lai hóa nào xҧy ra trong phân tӱ axit axetic CH3COOH ?
Bài 59. a) Dùng thuyӃt obitan lai hóa, hãy giҧi thích liên kӃt hóa hӑc trong H2$, BeH2 và $O2.
Bài 60 VӁ công thӭc Liúyt cӫa phân tӱ O3, biӃt góc liên kӃt khoҧng 90C và đӝ dài các liên kӃt
như nhau. Hӓi nguyên tӱ oxi trung tâm thuӝc loҥi lai hóa gì ?
Bài 61. a) Mô tҧ dҥng hình hӑc phân tӱ, trҥng thái lai hóa cӫa nguyên tӱ nguyên tӕ trung tâm
trong các phân tӱ: IF5, XeF4, Be(CH3)2.
b) $o sánh đӝ lӟn góc liên kӃt cӫa các phân tӱ sau đây. Giҧi thích. PI3, PCl5, PBr3, PF3.
Bài 62. Ngày nay, ngưӡi ta đã cô lұp đưӧc mӝt sӕ hӧp chҩt cӫa các nguyên tӕ khí hiӃm như
Kripton và Xenon.
a) Dùng thuyӃt liên kӃt hóa trӏ, dӵ đoán hình hӑc phân tӱ có thӇ có cӫa XeF2 và XeF4.
b) $ӕ oxi hóa cӫa Xe trong mӛi hӧp chҩt trên là bao nhiêu ? Ta dӵ đoán chúng phҧn ӭng như mӝt
chҩt oxi hóa hay chҩt khӱ ?
Bài 63. Dӵa vào lí thuyӃt lai hóa các obitan, hãy giҧi thích sӵ tҥo thành các ion và phân tӱ:
[Co(NH3)6]3Ö , [MnCl4]2- , [Pt(NH3)2Cl2].
III.1.6. Sӵ phân cӵc liên kӃt. Phân tӱ phân cӵc và không phân cӵc
Bài 64. Bӝ âm điӋn cӫa C trong C2H6, C2H4, C2H2 tương ӭng bҵng 2,48; 2,75; 3,29.
Hãy sҳp xӃp ba chҩt trên theo thӭ tӵ giҧm dҫn đӝ phân cӵc cӫa liên kӃt C-H; lҩy ví dө phҧn ӭng
hoá hӑc đӇ minh hӑa và dùng các sӕ liӋu trên đӇ giҧi thích sӵ sҳp xӃp đó.
Bài 65. Trong mӛi cһp liên kӃt nêu sau đây, hãy nêu rõ liên kӃt nào phân cӵc hơn và dùng mũi
tên đӇ chӍ chiӅu cӫa sӵ phân cӵc (tӯ dương sang âm) ӣ mӛi liên kӃt.
a) C ± O và C ± N b) P ± O và P ± $ c) P ± H và P ± N d) B ± H và B ± I
HD: Dӵa vào hiӋu đӝ âm điӋn cӫa các nguyên tӱ tҥo thành liên kӃt. HiӋu đӝ âm điӋn càng lӟn thì
đӝ phân cӵc cӫa liên kӃt càng lӟn.
Trong liên kӃt A ± B ; giҧ sӱ pA >pB thì p = pA - pB ; p càng lӟn thì liên kӃt A ± B càng phân
cӵc, theo chiӅu A B
Bài 66. Phân tӱ sau đây là acrolein, mӝt chҩt đҫu đӇ điӅu chӃ mӝt sӕ chҩt plastic.
Ê Ê Ê

Ê 

a) Trong phân tӱ, nhӳng liên kӃt nào phân cӵc ? Nhӳng liên kӃt nào không phân cӵc ?
b) Liên kӃt nào phân cӵc nhҩt trong phân tӱ ?
Bài 67. Cho các phân tӱ sau:
a) CO2 b) H2O c) NH3 d) NF3
- Phân tӱ nào có liên kӃt phân cӵc nhҩt ?

2
- Phân tӱ nào phân cӵc ? Không phân cӵc ? Vì sao ?
Bài 68. Phân tӱ nào sau đây phân cӵc ? Không phân cӵc ? Vì sao ?
a) BF3 b) HBF3 c) CH4 d) CH3Cl e) CH2Cl2 f) CHCl3 g) CCl4
Bài 6. Chҩt đicloroetilen (công thӭc phân tӱ là C2H2Cl2) có ba đӗng phân kí hiӋu là X, Y, Z.
- Chҩt X không phân cӵc, còn chҩt Z phân cӵc.
- Chҩt X và chҩt Z kӃt hӧp vӟi hiđro cho cùng sҧn phҭm.
C2H2Cl2 (X hoһc Z) Ö H2 Ñ ClCH2 ± CH2Cl
a) ViӃt công thӭc cҩu tҥo cӫa X, Y, Z.
b) Chҩt Y có momen lưӥng cӵc không ?
Bài 69. Đinitơ điflo, là phân tӱ vô cơ bӅn có nӕi đôi N = N. Chҩt này tӗn tҥi dưӟi hai dҥng đӗng
phân là cis và trans.
a) Dӵ đoán góc liên kӃt trong phân tӱ cӫa hai dҥng đӗng phân trên ?
b) Dӵ đoán xem dҥng nào phân cӵc ? Không phân cӵc ?
Bài 70. Clo triflorua là mӝt trong nhӳng chҩt hoҥt đӝng nhҩt ngưӡi ta đã biӃt. Nó phҧn ӭng mãnh
liӋt vӟi nhiӅu chҩt đưӧc coi là trơ và đưӧc dùng chӃ tҥo bom cháy trong chiӃn tranh thӃ giӟi thӭ
II. Nó đưӧc điӅu chӃ bҵng cách đun nóng Cl2 và F2 trong thùng kín.
a) ViӃt phương trình phҧn ӭng thӇ hiӋn phҧn ӭng điӅu chӃ ClF3 tӯ Cl2 và F2.
b) NӃu trӝn 0,7g Cl2 vӟi ,00g F2 thì thu đưӧc tӕi đa bao nhiêu gam ClF3
c) ViӃt công thӭc Liuyt cӫa phân tӱ ClF3.
d) BiӃt rҵng phân tӱ ClF3 phân cӵc, dӵ kiӃn hình dҥng cӫa phân tӱ ?
Bài 71. Giӳa cis đicloroetilen và trans đicloroetilen, chҩt nào có nhiӋt đӝ sôi lӟn hơn? Vì sao ?


   
  
dҥng cis (
0) dҥng trans (
= 0)

Bài 72. Các chҩt nào sau đây có liên kӃt hiđro ?
a) C2H6 b) CH3OH c) CH3 ± CO ± NH2
NӃu chҩt nào có liên kӃt hiđro, vӁ liên kӃt hiđro giӳa hai phân tӱ.
Bài 73. Có nhӳng lӵc tác dөng nào giӳa các phân tӱ trong mӛi trưӡng hӧp sau và sҳp xӃp các
tương tác đó theo chiӅu mҥnh dҫn.
a) CH4 « CH4 (lӓng) b) H2O « CH3OH c) LiCl « H2O
Bài 74. Các chҩt sau đây chҩt nào có nhiӋt đӝ sôi lӟn hơn:
a) CH3NH2 và CH3F b) PH3 và NH3 c) LiCl và HCl
Bài 75. $ҳp xӃp các chҩt sau đây theo chiӅu tăng nhiӋt đӝ sôi :
H2$, H2O, CH4, H2, KBr
Bài 76. Cho các sӕ liӋu cӫa NH3 và NF3 như sau:
NH3 NF3

Momen lưӥng cӵc ,46D 0,24D

NhiӋt đӝ sôi -330C -290C


Giҧi thích sӵ khác nhau vӅ momen lưӥng cӵc và nhiӋt đӝ sôi cӫa hai phân tӱ trên.

III.1.7. Tinh thӇ kim loҥi

22
Bài 77. Đӗng (Cu) kӃt tinh có dҥng tinh thӇ lұp phương tâm diӋn.
0
a) Tính cҥnh lұp phương a( ) cӫa mҥng tinh thӇ và khoҧng cách ngҳn nhҩt giӳa hai tâm cӫa hai
0
nguyên tӱ đӗng trong mҥng, biӃt rҵng nguyên tӱ đӗng có bán kính bҵng ,28 .
b) Tính khӕi lưӧng riêng d cӫa Cu theo g/cm3. (Cho Cu = 64).
Bài 78. Phân tӱ CuCl kӃt tinh dưӟi dҥng lұp phương tâm diӋn. Hãy biӇu diӉn mҥng cơ sӣ cӫa
CuCl.
a) Tính sӕ ion CuÖ và Cl - rӗi suy ra sӕ phân tӱ CuCl chӭa trong mҥng tinh thӇ
cơ sӣ.
b) Xác đӏnh bán kính ion CuÖ.
0
Cho: d(CuCl) = 4,36 g/cm3 ; rCl = ,84 ; Cu = 63,5 ; Cl = 35,5
Bài 79. Tӯ nhiӋt đӝ phòng đӃn 85K sҳt tӗn tҥi ӣ dҥng Feþ vӟi cҩu trúc lұp phương tâm khӕi, tӯ
85K đӃn 667K ӣ dҥng Fe vӟi cҩu trúc lұp phương tâm diӋn. ӣ 293K sҳt có khӕi lưӧng
riêng d = 7,874g/cm3.
a) Hãy tính bán kính cӫa nguyên tӱ Fe.
b) Tính khӕi lưӧng riêng cӫa sҳt ӣ 250K (bӓ qua ҧnh hưӣng không đáng kӇ do sӵ dãn nӣ nhiӋt).
Thép là hӧp kim cӫa sҳt và cacbon, trong đó mӝt sӕ khoҧng trӕng giӳa các nguyên tӱ sҳt bӏ
chiӃm bӣi nguyên tӱ cacbon. Trong lò luyӋn thép (lò thәi) sҳt dӉ nóng chҧy khi chӭa 4,3%
cacbon vӅ khӕi lưӧng. NӃu đưӧc làm lҥnh nhanh thì các nguyên tӱ cacbon vүn đưӧc phân tán
trong mҥng lưӟi lұp phương nӝi tâm, hӧp kim đưӧc gӑi là martensite cӭng và dòn. Kích thưӟc
cӫa tӃ bào sơ đҷng cӫa Feþ không đәi.
c) Hãy tính sӕ nguyên tӱ trung bình cӫa C trong mӛi tӃ bào sơ đҷng cӫa Feþ vӟi hàm lưӧng cӫa
C là 4,3%.
d) Hãy tính khӕi lưӧng riêng cӫa martensite. (cho Fe = 55,847; C = 2,0; sӕ N = 6,022. 023 )
Bài 80. a) Hãy vӁ sơ đӗ mô tҧ cҩu trúc cӫa mӝt tӃ bào sơ đҷng cӫa kim cương.
0
b) BiӃt hҵng sӕ mҥng a = 3,5 A . Hãy tính khoҧng cách giӳa mӝt nguyên tӱ C và mӝt nguyên tӱ
C láng giӅng gҫn nhҩt. Mӛi nguyên tӱ C như vұy đưӧc bao quanh bӣi mҩy nguyên tӱ ӣ khoҧng
cách đó?
c) Hãy tính sӕ nguyên tӱ C trong mӝt tӃ bào sơ đҷng và khӕi lưӧng riêng cӫa kim cương.
Bài 81. Tinh thӇ NaCl có cҩu trúc lұp phương tâm mһt cӫa các ion NaÖ, còn các ion Cl- chiӃm các
lӛ trӕng tám mһt trong ô mҥng cơ sӣ cӫa các ion NaÖ, nghĩa là có  ion Cl- chiӃm tâm cӫa hình
0
lұp phương. BiӃt cҥnh a cӫa ô mҥng cơ sӣ là 5,58 A . Khӕi lưӧng mol cӫa Na và Cl lҫn lưӧt là
22,99 g/mol; 35,45 g/mol.
Tính :
a) Bán kính cӫa ion NaÖ. b) Khӕi lưӧng riêng cӫa NaCl (tinh thӇ).
III..9. Bài tұp tәng hӧp
Bài 82 áp dөng thuyӃt lai hóa giҧi thích kӃt quҧ thӵc nghiӋm xác đӏnh đưӧc BeH2, CO2 đӅu là
phân tӱ thҷng.
Bài 83.
) Nhôm clorua khi hòa tan vào mӝt sӕ dung môi hoһc khi bay hơi ӣ nhiӋt đӝ không quá cao thì
tӗn tҥi ӣ dҥng đime (Al2 Cl6). ӣ nhiӋt đӝ cao (7000C) đime bӏ phân li thành monome (AlCl3).
ViӃt công thӭc cҩu tҥo Liuyt cӫa phân tӱ đime và monome; cho biӃt kiӇu lai hóa cӫa nguyên tӱ
nhôm, kiӇu liên kӃt trong mӛi phân tӱ; Mô tҧ hình hӑc cӫa các phân tӱ đó.

23
2) Phân tӱ HF và phân tӱ H2O có momen lưӥng cӵc, phân tӱ khӕi gҫn bҵng nhau (HF : ,9D ,
20đv.C ; H2O: ,84D , 8đv.C); nhưng nhiӋt đӝ nóng chҧy cӫa hiđroflorua là -830C thҩp hơn
nhiӅu so vӟi nhiӋt đӝ nóng chҧy cӫa nưӟc đá là 00C, hãy giҧi thích vì sao ?
Bài 84.
) Trong sӕ các phân tӱ và ion: CH2Br2, F-, CH2O, Ca2Ö, H3As, (C2H5)2O. Phân tӱ và ion nào có
thӇ tҥo liên kӃt hiđro vӟi phân tӱ nưӟc ? Hãy giҧi thích và viӃt sơ đӗ mô tҧ sӵ hình thành liên
kӃt đó.
2) a) 238U tӵ phân rã liên tөc thành mӝt đӗng vӏ bӅn cӫa chì. Tәng cӝng có 8 hҥt þ đưӧc phóng ra
trong quá trình đó. Hãy giҧi thích và viӃt phương trình phҧn ӭng chung cӫa quá trình này.
b) Uran có cҩu hình electron [Rn]5f36d7s2. Nguyên tӕ này có bao nhiêu electron đӝc thân ? Có
thӇ có mӭc oxi hóa cao nhҩt là bao nhiêu ?
3) Trong nguyên tӕ hoһc ion dương tương ӭng có tӯ 2 electron trӣ lên, electron chuyӇn đӝng
trong trưӡng lӵc đưӧc tҥo ra tӯ hҥt nhân nguyên tӱ và các electron khác. Do đó mӛi trҥng thái
cӫa mӝt cҩu hình electron có mӝt trӏ sӕ năng lưӧng. Vӟi nguyên tӱ Bo (sӕ đơn vӏ điӋn tích hҥt
nhân Z = 5) ӣ trҥng thái cơ bҧn có sӕ liӋu như sau:
Cҩu hình electron Năng lưӧng (eV) Cҩu hình electron Năng lưӧng (eV)
s -340,000 s22s2 -660,025
2 2 2 
s -600,848 s 2s 2p -669,800
s22s -637,874
Trong đó: eV là đơn vӏ năng lưӧng; dҩu - biӇu thӏ năng lưӧng tính đưӧc khi electron còn chӏu
lӵc hút hҥt nhân.
a) Hãy trình bày chi tiӃt vӅ kӃt quҧ tính các trӏ sӕ năng lưӧng ion hóa có thӇ có cӫa nguyên tӱ Bo
theo eV khi dùng dӳ kiӋn cho trong bҧng trên.
b) Hãy nêu nӝi dung và giҧi thích qui luұt liên hӋ giӳa các năng lưӧng ion hóa đó
4) Năng lưӧng liên kӃt cӫa N ± N bҵng 63 kJ/mol, cӫa N ç N bҵng 945 kJ/mol. Tӯ 4 nguyên tӱ
N có thӇ tҥo ra mӝt phân tӱ N4 tӭ diӋn đӅu hoһc 2 phân tӱ N2 thông thưӡng. Trưӡng hӧp nào
thuұn lӧi hơn ? Hãy giҧi thích.

24

You might also like