MỞ ĐẦU

Newbie cần biết (cái này là em tự ñặt tên) Trước hết xin khẳng ñịnh rằng 1 bức ảnh ñẹp
không nhất thiết phải ñược chụp bằng loại máy ảnh xịn, ñắt tiền, mà nó phụ thuộc phần lớn vào ý chí
chủ quan của người chụp. Máy ảnh chỉ là phương tiện ñể thực hiện, nếu máy tốt thì càng dễ cho ta ñạt
ñược ý muốn của mình thôi. Bằng chứng là các ñại gia nhiếp ảnh trước ñây họ có biết máy tự ñộng và
máy số là gi ñâu, vậy mà họ vẫn nổi tiếng ñấy chứ. Và như vậy thì ñây là tia hy vọng thắp sáng cho tất
cả những ai yêu môn nhiếp ảnh mà túi thì không có nhiều tiền ñể sắm máy số hay các phương tiện
hiện ñại khác. Thế nên cá nhân tôi nghĩ với ai ñã có nhiệt thành với nhiếp ảnh thì chỉ cần 1 chiếc Zenit
khoảng trên dưới 200.000 ñồng là có thể làm nên chuyện rồi. Bây giờ xin nói về nhiếp ảnh. Quả thực
nói "chụp ảnh" thì ai cũng nghĩ là chuyện dễ ợt, chỉ cần giơ máy lên bấm "tách" thế là xong, mình ñã
biết chụp ảnh. Thực tế là vậy nhưng sự thực thì lại không, vì sao? Vì ñể ñạt ñược 1 bức ảnh ñẹp, ñiều
ñó ñòi hỏi người chụp ảnh, ngay từ lúc ñầu tiên cầm máy phải biết cách cầm sao cho "chắc", bấm máy
sao cho "êm", có như vậy bức ảnh chụp ra mới tránh bị nhòe, mất nét. Có nhiều người chụp rất nhiều
phim, bằng máy ảnh hiện ñại, loại tự ñộng lấy nét ấy vậy mà khi chup ra ảnh vẫn bị nhòe. Nguyên
nhân thì có nhiều mà 1 trong số ñó chính là cách cầm và bấm máy. Vậy thì cầm như thế nào và bấm
máy như thế nào mới ñúng? Vì máy ảnh cho tới giờ có quá nhiều loại với kích thước, hình dáng khác
nhau, nên tôi sẽ trình bày với loại máy ñơn giản nhất là máy cơ. Hầu hết máy ảnh ñều có 2 phần rõ nét
là: phần thân hình chữ nhật và phần ống kính nối với phần giữa của thân máy. Như vậy khi cầm máy
thì tay phải sẽ nắm vào thân máy, ngón trỏ ñể lên nút "chụp" ñể chụp ảnh, tay trái sẽ ngửa lên ñỡ vào
phần dưới ống kính, ngay chỗ tiếp nối giữa thân máy và ống kính. Tại sao lại ñỡ chỗ ñó, vì với những
ống kính có tiêu cự (f) lớn thì ống rất dài và nặng nên ta ñỡ tay ở ñó thì máy sẽ vững hơn. Đối với
những máy du lịch hay nhất là máy số loại không chuyên nghiệp sau này thì hầu như không phân biệt
ñược giữa thân và ống kính vì kích thước của chúng nhỏ gọn. Với loại này tay phải vẫn làm như trên
còn tay trái sẽ giữ phần bên trái, tuy nhiên nên chú ý tới ñèn (flash) của máy vì ñèn này thường ñược
gắn phía bên trái nên khi cầm máy ta hay vô tình che bớt 1 phần ñèn. Kết quả là khi chụp vẫn thấy ñèn
"nổ", phát sáng nhưng hình chụp lại bị tối do thiếu sáng. Cách "bấm'' chụp: Khi bấm chụp nên chụp
bằng ngón trỏ và chỉ có ngón tay nhẹ nhàng nhấn chụp thôi, ñừng cố lấy sức nhấn mạnh tay vào nút
chụp vì làm như vậy dễ làm cho máy ảnh bị chúi xuống, gây ra dao ñộng trong khi chụp. Trong chúng
ta chắc không có ai là chưa ñi tập quân sự, khi nhấn nút chụp cũng giống như ta bóp cò súng vậy, tốt
nhất là nín thở và nhấn nhẹ xuống. Các ñời máy sau này nút chụp ñều là ñiện tử nên nó rất nhẹ và nhạy
không nặng nề như máy cơ. Nếu làm tốt 2 yếu tố trên là ta ñã có ñược 1 chút kiến thức về chụp ảnh rồi
ñấy. Kinh nghiệm: nên sử dụng chân máy trong mọi trường hợp có thể, hoặc tì lưng hay tay vào 1 chỗ
nào ñó cho chắc hơn khi chụp.

Thiên Tuyêt Tinh Page 1

 Phần I: MÁY ẢNH VÀ 1 SỐ KHÁI NIỆM SƠ ĐẲNG TRONG
NHIẾP ẢNH
Máy ảnh gồm 2 phần cơ bản là thân máy và ống kính, trong ñó ống kính là phần căn bản
quyết ñịnh ñến chất lượng của bức ảnh sẽ chụp. Thân máy hiểu nôm na chỉ là chiếc hộp ñen dùng chứa
phim mà thôi. Do vậy khi mua máy ñừng quá quan tâm ñến thân máy mà coi nhẹ ống kính, ngược lại
nên ñầu tư vào những ống kính có chất lượng, còn thân máy chỉ cần loại tầm tầm có ñủ chức năng ñể
sử dụng là ñược.

* Thân máy: Một thân máy cho dù của bất kỳ hãng nào, nói chung gồm những bộ phận cơ
bản sau:-Núm quay tua phim về, -Vòng tốc ñộ, -Cần lên phim, -Lẫy gạt chụp chồng hình (tuỳ từng
máy có máy có, máy không), -Vòng ABC về nhiếp ảnh chỉnh ñộ nhạy bắt sáng của phim., -Đế cắm
ñèn chụp (ñèn flash), -Lẫy chụp tự ñộng, -Nút nhả ñể tua phim về, -Nút chụp, -Nắp lưng máy Khi mở
nắp lưng máy ra ta sẽ thấy 1 màng chắn nằm ở khoảng giữa của thân. Màng chắn này chính là "cửa
trập". Đây là bộ phận quan trọng nhất của thân máy, có liên quan mật thiết tới tốc ñộ chụp. Tốc ñộ
càng cao màng trập chuyển ñộng càng nhanh và ngược lại. Tuỳ từng loại máy mà chất liệu làm và kiểu
hướng chuyển ñộng cũng khác nhau, nhưng chúng có 1 ñiểm chung là rất mỏng vì vậy khi mở nắp ñể
lắp hay lấy phim tránh không chạm, hay làm trầy xước nó. Đặc biệt khi chụp nửa chừng mà muốn
tháo, cắt phim thì rất cẩn thận với mũi kéo vì lúc ñó toàn bộ máy nằm trong "túi ñen", mắt không nhìn
thấy mà chỉ thao tác bằng cảm giác thôi.

* Ống kính: Đây là bộ phận quan trọng quyết ñịnh chất lượng của ảnh, nó là bộ phận quang
học ñể thu hình ảnh từ hình thật bằng phương tiện "truyền" là ánh sáng ñể lưu lại trên phim chụp. Vì là
bộ phận quang học nên ống kính gồm nhiều thấu kính ghép lại nên có thể nói chất lượng của thấu kính
quyết ñịnh chất lượng ống kính. Thấu kính có lượng quang sai ít sẽ càng cho ra hình ảnh sắc nét, trung
thực hơn. dựa vào ñiểm này nên các nhà sản xuất cho ra ñời nhiều loại ống kính với các chất lượng
khác nhau, chẳng hạn cùng ống kính do Nikkon sản xuất như zoom 28-70 G, nhưng nếu ñổi thành 28-
70 ED thì chất lượng và giá cả của 2 loại ñó hoàn toàn khác nhau. Tuy nhiên tiền nào của ñấy nếu có it
tiền thì chỉ cần chạy loại G thôi cũng ñã thấy ñẹp rồi nên mọi người cũng không nên băn khoăn khi
thấy mình ít tin quá. Song nên nhớ bao giờ cũng ưu tiên ñầu tư vào ống kính nhiều hơn là cho thân
máy.

* Cấu tạo ống kính: ống kính bao giờ cũng có hai bộ phận cơ bản là thấu kính và cửa mở
sáng. Với mỗi loại ống kính khác nhau thì số lượng, cấu tạo và hình dáng của các thấu kính này cũng
khác nhau. Cửa mở sáng: Thường ñược làm bằng các lá thép mỏng xếp vòng tròn có nguyên lý hoạt
ñộng xòe ra cụp vào như chiếc quạt giấy. Chúng ñược dùng ñể khống chế, ñiều chỉnh lượng ánh sáng
mang thông tin của hình ảnh vào phim. Trên ống kính trong bài viết này (máy Nilon FM2) với ống
Normal thường có 3 vòng trị số, còn các ống khác chỉ có 2 vòng: vòng ñiều chỉnh sáng, vòng tính ñộ
nét sâu của ảnh, vòng lấy nét. Vòng ñiều chỉnh ánh sáng (cửa sáng, ñiều sáng...) (1) có Các trị số
thường thấy trên ống kính là: 1,4; 2; 8; 4; 5, 6; 8; 11; 16; 22... (trị số 5, 6 và 8 ñược gọi là ñộ mở trung
bình). Trị số càng lớn tức là cửa sáng càng ñóng nhỏ và ngược lại. Cửa sáng càng mở to ñộ nét sâu
càng nông, ngược lại cửa sáng càng khép nhỏ (22, 31...) thì ñộ nét sâu càng lớn. Vòng lấy nét (còn gọi
là focus) (2) tuỳ từng loại ống kính mà các trị số ghi trên vạch này khác nhau tính bằng feet (f) hay
met (m). Vòng tĩnh (vòng cố ñịnh) ñể tính ñộ nét sâu của ảnh (3) Trên vòng này người tain hai dòng
chữ số giống nhau tính từ tâm ñiểm của vòng này về bên trái và phải. VD: Trên ống Nikon normal: ñộ
nét 5m và mở 5, 6 thì ñộ nét sâu của ảnh là từ 3,8m ñến 6,2m

* Các loại ống kính

Thiên Tuyêt Tinh Page 2

 - Ống Normal: là ống tiêu chuẩn, trong bài này có tiêu cự f=50 mm, góc chụp của nó là 46
ñộ. Ống này có ưu ñiểm là không làm biến dạng vật chụp nên thường ñược dùng chụp lại tranh ảnh,
bản ñồ... Ống góc rộng (Wide): là ống kính có tiêu cự nhỏ hơn 50 mm, góc chụp lớn hơn 46 ñộ, ñộ nét
sâu lớn, hay ñược dùng trong chụp quảng cáo, phong cảnh. Ống ống góc hẹp (Tele): là ống kính có
tiêu cự lớn hơn 50 mm, góc chụp nhỏ hơn 46 ñộ. Do tiêu cự dài nên ñộ nét sâu kém, góc chụp hẹp
thường dùng chụp các vật ở xa, chụp chân dung, tĩnh vật (ñể xoám ờ phông phía sau làm nổi chủ ñề).

- Ống Zoom: là ống kính thay ñổi ñược nhiều tiêu cự khác nhau, vì tiêu cực của ống có thể
thay ñổi nên ống này có tính ña năng dùng cho nhiều chủ ñề khác nhau. Ống Micro hay Macro: là ống
kính ñể chụp các vật có kích thước nhỏ, thường ñược các nhà sản xuất ghép luôn lên các ống zoom.

* Độ nhạy của phim: Là ñộ nhạy bắt sáng của phim thường ñược ký hiệu: ASA, ISO, DIN...,
100 Asa= 100 Iso = 20 Din. Phim có ñộ nhậy bắt sáng càng cao thì ñộ mịn càng kém, và ngược lại
phim có ñộ nhạy thấp thì cho ñộ mịn cao. Độ nhạy trong khoảng từ 20 ñến 60 ASA là phim có ñộ
nhạy thấp. 100, 200 ASA là phim có ñộ nhạy trung bình, thông thường ta dùng phim này, vừa phù hợp
với ánh sáng hay gặp lại vừa cho ñộ mịn tương ñối ổn. Từ 400 ASA trở lên là phim có ñộ nhạy cao,
thường dùng nơi có ánh sáng yếu, hoặc chụp thể thao vì trong hoàn cảnh này tốc ñộ di chuyển của ñối
tượng chụp rất nhanh phải chụp ở tốc ñộ cao thì mới "bắt chết" ñối tượng chụp ñược.

* Nhiệt ñộ màu: ñơn vị tính là Kelvins (K), ñây là nhiệt ñộ của ánh sáng, nó phản ánh sắc ñộ
của vật chụp, mỗi nguồn sáng khác nhau có 1 nhiệt ñộ màu khác nhau và do vậy khi chụp mầu sắc cho
ra cũng khác nhau. Ánh sáng cho mầu sắc trung thực nhất ñó là ánh sáng ban ngày, (day light) hay còn
gọi "ánh sáng trắng", nó có nhiệt ñộ màu khoảng 5400 K. Tuy nhiên trong một ngày tuỳ từng thời
ñiểm khác nhau thì nhiệt ñộ màu của ánh sáng cũng khác nhau. Buổi sáng trước 9h, nhiệt ñộ màu là
trên 6000 K, Từ 9h-12h = 5200-5700 K, Buổi chiều từ 13h-16h = 4500-4000 K. Còn khi hoàng hôn
16h-18h thì nhiệt ñộ màu từ 4000-2500 K. Nếu nhiệt ñộ màu từ 6000 K trở lên (ánh sáng ñèn tuýp)
thường cho sắc xanh của Neon, từ 5200-5800 K (ánh sáng ñèn ñiện tử (flash)) cho màu trung thực, còn
từ 4500 K trở xuống (ánh sáng ñèn vàng (ñèn tóc tròn)) thì cho sắc vàng ñỏ. Căn cứ vào nhiệt ñộ mầu
thì hiện trên thị trường có 2 loại phim: Phim có ký hiệu Day light (phim chụp cho ánh sáng ban ngày
tự nhiên, ánh sáng trắng) và Phim dùng cho ñèn Tunsram (ñèn có sắc thái vàng ñỏ, bóng ñiện vàng)
nên khi mua phim thì cần lưu ý cho ñúng loại nếu không khi chụp sẽ sai mầu. khắc phục tình trạng
nàyngười ta chế tạo ra các kính lọc ñể chuyển ñổi nhiệt ñộ màu của các nguồn sáng. VD: từ nguồn
sáng có nhiệt ñộ màu 6300 K sang 5400 K hay từ 4300 thành 5400 K. Ánh sáng ngược, ánh sáng
thuận: Ánh sáng ngược là ánh sáng mà nguồn sáng ñược chiếu từ phía sau lưng của ñối tượng chụp
như mặt trời chiếu sau lưng chiếu lên. Ánh sáng thuận (hay xuôi sáng) là ánh sáng phá tra từ phía
người chụp

* Tiêu cự: là khả năng phóng ñại của ống kính, tiêu cự càng ngắn góc chụp càng rộng và
ngược lại tiêu cực àng dài góc chụp càng hẹp. Độ nét sâu của ảnh: là khoảng nét tính từ vật chụp ra
phía trước và phía sau vật ñược chụp. Khoảng nét này phụ thuộc vào ñộ mở và tiêu cự. Cửa sáng càng
mở rộng ñộ nét sâu càng hẹp, càng khép sâu ñộ nét sâu càng lớn. Tiêu cự càng dài cho ñộ nét sâu càng
hẹp và ngược lại. VD: Chụp phong cảnh ñòi hỏi nét sâu nên ta dùng ống kính có tiêu cự ngắn và ñóng
hết ống kính. Chụp chân dung, ñể nổi bật chủ ñề (xoá phông, làm nhoè phía sau chủ ñề chụp) nên
dùng ống kính có tiêu cự dài và mở hết ống kính. Tốc ñộ chụp: Là khoảng thời gian từ khi ta bấm máy
chụp ñể màn trập mở ra ñến khi màn trập ñóng vào. Màn trập( hay cửa trập) ñược hiểu như cánh cửa
của thân máy ảnh. Khi ấn nút chụp thì màn trập mở ra ñể nhận "thông tin" (là nguồn sáng mang "tín
hiệu" của ñối tượng chụp) ñi qua ống kính ghi lại trên film, và khi buông tay khỏi nút chụp thì màn
trập ñóng vào. Tốc ñộ từ 1/15 trở xuống ñược gọi là tốc ñộ chậm, dùng chụp cảnh ñêm, ánh sáng yếu
hay tạo dòng nước chảy thành các dải lụa mờ. Khi chụp nên dùng chân máy và dây bấm chụp. Ký hiệu

Thiên Tuyêt Tinh Page 3

B trên vòng tốc ñộ là tốc ñộ chụp chậm theo ý muốn, cửa trập ñược mở cho ñến khi nào ta bỏ tay khỏi
nút chụp thì lúc ñó cửa trập ñóng. Tốc ñộ này rất thuận tiện khi chụp là pháo hoa. Tốc ñộ từ: 1/30-
1/125 là trung bình, từ 1/500 trở lên là cao, tốc ñộ cao dùng ñể bắt chết hình ảnh trong thể thao hay vật
di ñộng.... Ngoài ra trên vòng tốc ñộ còn các ký hiệu khác như hình bóng ñiện hay tia chớp ñó là tốc
ñộ "ăn ñèn" của máy, nghĩa là tốcñộ kể từ nó trở xuống máy luôn luôn cho chụp với ñèn ñiện tử flash.
Độ nét sâu của ảnh: là khoảng nét tính từ vật chụp ra phía trước và phía sau vật ñược chụp. Khoảng
nét này phụ thuộc vào ñộ mở và tiêu cự. Cửa sáng càng mở rộng ñộ nét sâu càng hẹp, càng khép sâu
ñộ nét sâu càng lớn. Tiêu cự càng dài cho ñộ nét sâu càng hẹp và ngược lại. VD: Chụp phong cảnh ñòi
hỏi nét sâu nên ta dùng ống kính có tiêu cự ngắn và ñóng hết ống kính. Chụp chân dung, ñể nổi bật
chủ ñề (xoá phông, làm nhoè phía sau chủ ñề chụp) nên dùng ống kính có tiêu cự dài và mở hết ống
kính. Tốc ñộ chụp: Là khoảng thời gian từ khi ta bấm máy chụp ñể màn trập mở ra ñến khi màn trập
ñóng vào. Màn trập (hay cửa trập) ñược hiểu như cánh cửa của thân máy ảnh. Khi ấn nút chụp thì màn
trập mở ra ñể nhận "thông tin" (là nguồn sáng mang "tín hiệu" của ñối tượng chụp) ñi qua ống kính ghi
lại trên film, và khi buông tay khỏi nút chụp thì màn trập ñóng vào. Tốc ñộ từ 1/15 trở xuống ñược gọi
là tốc ñộ chậm, dùng chụp cảnh ñêm, ánh sáng yếu hay tạo dòng nước chảy thành các dải lụa mờ. Khi
chụp nên dùng chân máy và dây bấm chụp. Ký hiệu B trên vòng tốc ñộ là tốc ñộ chụp chậm theo ý
muốn, cửa trập ñược mở cho ñến khi nào ta bỏ tay khỏi nút chụp thì lúc ñó cửa trập ñóng. Tốc ñộ này
rất thuận tiện khi chụp là pháo hoa. Tốc ñộ từ: 1/30-1/125 là trung bình, từ 1/500 trở lên là cao, tốc ñộ
cao dùng ñể bắt chết hình ảnh trong thể thao hay vật di ñộng.... Ngoài ra trên vòng tốc ñộ còn các ký
hiệu khác như hình bóng ñiện hay tia chớp ñó là tốc ñộ "ăn ñèn" của máy, nghĩa là tốc ñộ kể từ nó trở
xuống máy luôn luôn cho chụp với ñèn ñiện tử flash. bức ảnh ñó ñược chụp ở tốc ñộ 1/125, cửa sáng
mở 5, 6. Ba yếu tố: tốc ñộ, cửa sáng, ñộ nhạy của phim có mối quan hệ rất mật thiết với nhau, cứ tăng
một nấc của yếu tố này thì phải giảm một nấc của yếu tố kia. Trong rất nhiều trường hợp người ta vận
dụng mối tương tác này ñể tính cho ñúng sáng như khi chụp ñêm, chụp chồng hình....VD: Một bức
ảnh có thời chụp: 1/125-5, 6 với ISO100 là ñúng sáng, ta có thể ñổi thành các thời chụp sau mà vẫn
ñảm bảo ñúng sáng như ban ñầu: 250-4-ISO100, 500-2, 8-ISO100 hoặc 125-4-ISO80, 125-8-ISO200

Thiên Tuyêt Tinh Page 4

 Phần II: MỘT SỐ TÌNH HUỐNG CHỤP HÌNH CƠ BẢN
I. Chụp ảnh ngoài trời với ánh sáng tự nhiên.
Ánh sáng tự nhiên là nguồn sáng lý tưởng ñể chụp hình, nhiệt ñộ mầu phù hợp với phim phổ
thông ñang dùng nên luôn cho mầu ñúng sắc ñộ. Tốc ñộ thường dùng: 30, 60 (trong bóng râm của trời
không nắng, hoặc chiều tối) 125 (trong bóng râm của trời nắng) hoặc 250 của trời nắng nhẹ. Không
nên chụp dưới trời nắng gắt, chụp như vậy ảnh thường không nổi hết các chi tiết của ñối tượng chụp.
Nguồn ánh sang này dễ sử dụng nhưng nếu không cẩn thận khi chụp sẽ có hiện tượng ảnh bị lu mờ
(không trong), tựa như có lớp sương mỏng phủ lên ảnh, hiện tượng này ngườI ta gọI là bị “halo”. Để
tránh hiện tượng này nên chụp xuôi sáng, và sử dụng loa chống loá sáng, chụp hơi chúc máy xuống so
với nguồn phát sáng.

II. Chụp ảnh ngoài trời phối hợp đèn flash

Đôi khi ta chụp người ñứng ngược vơí nguồn sáng, Ví dụ chụp hình người ñứng ở giữa cửa,
lưng quay ra ngoài sân, nếu không dùng ñèn ñiện tử (flash) thì lúc ñó hoặc là cảnh ngoài sân ñúng
sáng, mặt người ñen, hoặc là mặt người ñúng sáng còn cảnh ngoài sân lại loá trắng do thừa sáng. Vậy
ñể có búc ảnh mà cả 2 ñối tượng ñó ñều ñúng sáng thì ta cần phối hợp cùng lúc với ñèn flash. Đầu tiên
kiểm tra trên bảng hướng dẫn ở thân ñèn xem với khoảng cách từ máy tớI ngườI ñược chụp thì cần mở
ống kính là bao nhiêu, ñặt cửa sáng ở dộ mở ñó. Tiếp theo giữ nguyên cửa sáng, dùng ñồng hồ ño sáng
có trong máy rồi phối hợp với tốc ñộ chụp ñể tìm ra vị trí ñúng sáng cho ñồng hồ ño ñó (lưu ý, tốc ñộ
máy phải luôn nhỏ hơn tốc ñộ ăn ñèn ghi trên máy), như vậy lúc này ta ñã cân bằng ñược lượng sang
giũa ánh sáng ñèn ñiện tử và ánh sang trời. Ta cũng có thể phối hợp tình huống này khi chụp người ở
trong phòng tối ñể có thể kết hợp ñược cả những nguồn sang khác phát ra từ các bóng ñèn trong
phòng. Với những máy tự ñộng (trừ máy du lịch) thì chỉ việc ñặt cả máy và ñèn chụp ở chế ñộ TTL là
ñược.

III. KỸ THUẬT CHỤP LIA MÁY (PANNING)

Chủ ñề trong bức ảnh của cách chụp này bao giờ cũng nổi bật ra khỏi phông nền vì nền
phông phía sau luôn mờ nhoè, do vậy nội dung bức ảnh tập trung và cô ñọng hơn. Mặt khác nền phông
phía sau nhoè theo vệt nên nó tạo cho ta cảm giác là vật ñược chụp ñang di chuyển với tốc ñộ cao. Đối
tượng ñược chụp thường ñang ở trong trạng thái chuyển ñộng như người ñi bộ, chạy, xe ñạp, xe
máy…ñang ñi…Thường có 2 trường hợp xảy ra trong cách chụp này:

1. Người chụp ñứng yên tại chỗ còn ñối tượng ñược chụp ñang di chuyển. Trường hợp này
tốc ñộ chụp nên chọn là: 8 dùng cho người ñi bộ (chụp những bà gánh hàng rong ñang hối hả vì sợ
muộn buổI chợ sớm…), 16 cho người chạy và xe ñạp ñang ñi, 30 cho xe máy ñang chuyển ñộng.

2. Cả người chụp và ñối tượng ñược chụp ñều di chuyển như cùng ngồi trên 2 xe máy di
chuyển cùng chiều. trong hoàn cảnh này cố gắng giữ ñồng tốc giữa 2 xe, tốc ñộ chụp từ 30 ñến 120.
Trong cả 2 trường hợp trên tốc ñộ chụp có thể dùng cao hơn nữa vẫn chụp ñược nhưng hiệu quả không
cao, phông mờ nhoè ít. Với lối chụp này nên chọn tốc ñộ càng chậm càng tốt, ảnh càng ñẹp hơn. Tốc
ñộ chậm có khả năng gây mất nét nên ñể giảm bớt tình trạng này khi chụp nên chọn tiêu cự ngắn nghĩa
là dùng ống kính góc rộng. Khi dùng tiêu cự này thì ñộ nét sâu của ảnh lớn, giảm bớt tình trạng mất
nét khi chụp, ñồng thời cho phép ta dễ dàng nới lỏng bố cục. Do phần vì ñối tượng chụp ñang chuyển
ñộng dẫn ñến khó bố cục chính xác, phần do ñại ña số máy ảnh ñều có ñiểm ngắm nét nằm vào giữa
khung hình nên chủ ñề của bức ảnh chụp kiểu này thường nằm vào chính giữa, do vậy sau khi chụp
xong thường phải cắt cúp lại ảnh, ñể cắt cúp ñược ñẹp thì ngay khi chụp nên tạo sẵn khoảng trống
trong bức ảnh ñó, nghĩa là không nên bố cục chặt quá mà nới lỏng ra 1 chút. Nếu chụp với máy cơ thì

Thiên Tuyêt Tinh Page 5

nên xác ñịnh trước ñiểm chụp, ngắm vào ñó lấy nét thời chụp, bố cục rồi hướng máy về phía ñối tượng
chụp ñồng thời rê máy theo ñối tượng ñó cho tới khi di chuyển ñến ñiểm ñịnh chụp (ñã xác ñịnh trước)
thì bấm chụp. Đối với các máy tự ñộng lấy nét như Nikon f801, F90, F80….thì chuyển phần lấy nét về
ký hiệu C (continue-luôn tự ñộng lấy nét khi vật di chuyển). Lưu ý luôn luôn rê máy ngay cả khi ñang
bấm chụp.

III.1. KỸ THUẬT CHỤP ĐÊM VÀ PHÁO HOA

- Chụp ñêm: Ánh sáng, màu sắc của bóng ñèn phản chiếu trên nền trời ñêm thật lung linh
huyền ảo, ai ñã 1 lần cầm máy thì thể nào cũng có 1 lần thử chụp ñêm. Thời ñiểm ñể chụp cảnh ñêm
ñẹp nhất là lúc chạng vạng tối, khi ấy nền trời còn phảng phất 1 mầu xanh dịu, nhẹ khiến cho cây cối,
hình khối nhà cửa vẫn in trên nền trời khiến cho bố cục thêm sinh ñộng. Trong lúc ñó thì ánh ñiện
ñường hay ánh ñèn từ những ô cửa sổ cũng vừa ñược thắp lên tạo cho không gian bức ảnh 1 luồng
sáng ñều, không bị chỗ tối quá hay sáng quá, những vệt sáng vàng hay ñỏ phát ra từ ñèn ôtô, xe máy
tạo nên những nét vẽ mềm mại, uyển chuyển, uốn lượn như muốn ôm lấy cả khung hình. Với thời
khắc này thì hình ảnh thu vào khung hình thường rộng, dễ bố cục. Nếu chụp lúc ñêm xuống hoàn toàn
thì nên bố cục “chặt” vì nếu lấy rộng ra sẽ có quá nhiều khoảng ñen chiếm trong khung hình...Khi
chụp ñêm, ánh sáng phát ra từ những ñiểm sáng như ñèn ñường…thường có hình tia sao. Để những tia
sao này càng dài thì ta cần phải khép chặt ống kính, thông thường tôi dùng f8 hoặc 11. Càng khép chặt
thì tốc ñộ càng chậm nên ñể tránh bị nhòe cần phải có chân máy và dây bấm mềm (cách khác ñể có
hình tia sao là lắp thêm kính lọc tia sao ở trước ống kính). Việc chụp ñêm với những máy tự ñộng ño
sáng thì rất ñơn giản, chỉ việc kê chắc máy, lấy nét và bố cục rồi bấm là máy sẽ tự ño sáng cho chụp
(những máy này tốc ñộ chậm nhất trước B là 30s), riêng máy tự ñộng loại du lịch thì không chụp ñêm
ñược vì lúc giơ máy lên ño sáng chụp máy sẽ tự ñộng bật ñèn ñiện tử (flash) và như vậy thì không thể
chụp ñược. Chụp bằng máy cơ thì hơi phức tạp hơn 1 chút, ñòi hỏi người chụp phải biết chút ít về mối
tương tác giữa 3 yếu tố: tốc ñộ chụp, cửa ñiều sáng và ñộ nhậy bắt sáng của phim (xem phần này ở bài
“trở lại bài ABC về nhiếp ảnh”). Khi chụp bằng máy cơ khi ñưa máy lên ño sáng thì máy luôn báo
“âm”, thiếu sáng không thể nào ño ñược cho ñủ sáng. Lúc này thay vì ñể ñộ nhạy của phim ở giá trị
phim ñang sử dụng (ví dụ phim ñang dùng là 100 ASA) thì ta thay ñổi vòng ñiều chỉnh ñộ nhạy bắt
sáng của phim theo chiều tăng cho tới khi nào ñồng hồ ño sáng báo ñủ sáng thì thôi, ví dụ lúc này là:
ñộ nhạy bắt sáng = 800 Asa, tốc ñộ chụp 1/4, của mở sáng là 11. Theo như trên nói ñể có tia sáng hình
sao ta giữ nguyên cử ñiều sáng ở f11, như vậy chỉ còn 2 yếu tố thay ñổi là Asa và tốc ñộ chụp mà 2
yếu tố này lại tỷ lệ nghịch với nhau, nghĩa là cứ tăng 1 khoảng giá trị ở yếu tố này thì sẽ giảm ñỉ 1
khoảng y như thế ở yếu tố kia. Do vậy ñể giảm từ 800 Asa xuống 100 Asa cho ñúng với giá trị thực tế
của phim ñang chụp thì ta sẽ phải giảm xuống 3 nấc (800, 400, 200, 100), ñồng thời tăng 3 nấc cho tốc
ñộ chụp từ 1/4 lúc này sẽ là (1/4, 1/2, 1s, 2s). Nghĩa là ta sẽ chụp ở tốc ñộ 2s, cửa mở sáng 11, phim
100 Asa. Có những trường hợp tốc ñộ chụp rất chậm xuống ñến 8 hay 10s, lúc này trên vòng tốc ñộ sẽ
không có những giá trị ñó, khi chụp trong hoàn cảnh này ta ñặt máy ở chế ñộ B và dùng dây bấm mềm
ñể chụp. Tốc ñộ B là tốc ñộ cho ta bấm và giữ của mở sáng lâu bao nhiêu tùy ý, khi nào muốn ñóng
cửa sáng lại thì thả tay giữ nút bấm ra là cửa sáng ñóng, do quá trình giữ nút bấm lâu như vậy nên ta
cần phải dùng ñến dây bấm mềm ñể tránh làm rung ñộng máy. Vì những giá trị như 8 hay 10s không
có trên thang chia của máy nên khi dùng ở tốc ñộ này ta nên có ñồng hồ ñeo tay ñể ño hoặc có thể ước
lượng bằng cách ñếm tù 1 ñến 10 theo nhịp chạy của ñồng hồ, giả sử có ñếm quá lên chút ít cũng
không sao vì cảnh ñêm ánh sáng thường yếu không ảnh hưởng nhiều lắm khi ta chụp quá sáng.

- Chụp pháo hoa : Chụp pháo hoa thực ra chính là 1 phần của chụp ñêm, nên cũng luôn cần
chân máy và dây bấm mềm. Chụp pháo hoa khác với chụp ñêm 1 chút ở thời ñiểm bấm máy. Nên cố
gắng chụp pháo hoa ở ngay những quả bắn ñầu tiên vì lúc này do mới bắn lên nên nền trời không có
nhiều khói khiến cho bức ảnh trong hơn, còn giả sau này thì trời sẽ vẩn ñục, ngả màu xám do bị khói

Thiên Tuyêt Tinh Page 6

quẩn in vào, nhất là hôm ñó lại không có gió thì khói sẽ che mất pháo hoa. Nếu chỉ chụp pháo hoa
không mà không có cảnh phía dưới (chụp sau này ñể ghép sau) thì máy cơ không phải tính toán lằng
nhằng như trên mà cứ giơ lên ñể tốc ñộ chụp ở B là sẽ ñược pháo hoa. Nếu chụp cả cảnh ở phía dưới
thì máy cơ vẫn phải tính toán như trên ñể có ñược hình ảnh ñúng sáng cho phần cảnh phía dưới. Tuy
nhiên khi chụp lại không bấm chụp ñủ ngay thời gian chụp như ở phần chụp ñêm, mà chỉ chụp 1 nửa
thời gian ñó, phần nửa còn lại sẽ chờ khi pháo hoa bắn lên thì chụp nốt, như vậy ảnh mới không bị quá
sáng. Cả máy cơ và máy tự ñộng ño sáng (trừ máy du lịch) khi chụp pháo hoa ñều nên sử dụng tốc ñộ
B, với tốc ñộ này cho phép ta lựa chọn quả nào thích thì lấy, quả nào không thích thì thôi. Thế nào là
lựa chọn, ví dụ như khi bắn vào dịp năm mới 2003 thì thế nào trên nền trời cũng sẽ có chữ 2003, vậy
ta phải làm sao chỉ có chữ 2003 lọt vào mà không bị các bông khác lấn át. Đây chỉ là 1 mẹo nhỏ rút ra
trong quá trình chụp xin phổ biến lại cho các bạn. Trước khi chụp ngoài dây bấm mềm nên chuản bị
sẵn 1 miếng vải mềm, dầy mầu sẫm, tốt nhất mầu ñen hay tiện hơn cả là 1 chiếc mũ nồi mầu tối, vừa
tránh sương gió ñêm 30, vừa dùng luôn ñể chụp. Máy kê chắc chắn trên chân chụp, lắp dây bấm mềm,
tháo bỏ nắp ống kính hướng ñến nơi cần chụp, lấy bố cục, ñặt nét ở vạch vô cực, cửa sáng ñể 8 rồi
chụp mũ nồi lên ống kính, lúc này mũ nồi có nhiệm vụ thay nắp ống kính, bấm dây bấm mềm ñể chụp
rồi giữ ngay lấy nó, nghĩa là lúc này máy ñang ở chế ñộ chụp, màng chụp vẫn ñang mở nhưng do có
mũ nồi che ở ngoài nên không có hình ảnh nào lọt ñược vào phim. Ngồi ñợi khi nào pháo hoa bắn lên
nếu thấy ưng quả nào thì nhấc mũ nồi ra, lúc ñó mới có hình ảnh ghi lên phim, khi nào thấy ñủ không
chụp nữa thì bấm thả dây bấm mềm ñể kết thúc bứcảnh ñó. Cứ kiên trì chọn lựa như vậy ta sẽ loại
ñược những quả xấu ra khỏi khung hình, ảnh chụp ra sẽ ñẹp hơn, không bị rối rắm do có nhiều pháo
hoa chồng chéo lên nhau. Tại sao không dùng ngay nắp ống kính ñể ñậy mà lại dùng vải mềm vì nếu
dùng nắp ống kính thì mỗi khi ñậy nắp ống kính sẽ rất có thể ta làm rung máy và như vậy ảnh hưởng
tới các chi tiết khác làm nó nhoè trong trường hợp ta chụp cả pháo hoa và cảnh ở phía dưới. Chụp bình
minh hay hoàng hôn. Đây là thể loại ảnh phong cảnh do vậy ñòi hỏi ñộ nét sâu của ảnh lớn. Để ñạt
ñược ñiều ñó nên dùng ống góc rộng (ống có tiêu cự ngắn), ñồng thời “khép chặt” ống kính, tức cửa
mở sáng (ñộ mở) ñặt ở giá trị tối ña (thường là 22). Thời ñiểm chụp ảnh loại này thường có cường ñộ
ánh sáng yếu và nhất là ống kính lại khép chặt nên tốc ñộ chụp thường “thấp”. Do vậy ñể tránh cho
ảnh khỏi bị rung, nhoè thì khi chụp nên dùng chân máy. Bức ảnh thể loại này ñược coi là ñẹp là do
hình khối, ñường nét vật chụp phối kết với ánh sáng mầu sáng của toàn cảnh. Chụp thể loại này chắc
ai cũng biết các ñối tượng chính sẽ không ñược chiếu sáng rõ ràng, mà hầu hết chỉ nổi hình khối của
nó lên nền sáng, nghĩa là những hình khối ñó sẽ mang mầu ñen (do không ñược chiếu sáng trực tiếp)
in trên nền của một mảng sáng rực rỡ (có thể là nền trời hay mặt nước ñược mặt trời chiếu tới), mầu
của mảng sáng này phụ thuộc vào ý tưởng, nội dung của bức ảnh nhưng thường là mầu cam cho một
cảm giá cấm cúng, ñằm thắm, song ñôi khi người ta dùng mầu tím lạnh ñể tả nỗi cô ñơn của chiếc
thuyền bên bờ sông vắng lặng….Khi chụp trực tiếp mà không có sự can thiệp từ bên ngoài vào thì ánh
sáng lúc này thường mang mầu cam, còn muốn có các mầu khác như: tím, xanh thì phải dùng kính lọc
hay sẽ xử lý bằng photoshop…Cái mà phần lớn mọi người mắc phải và cảm thấy khó chụp, tôi nghĩ ñó
là ánh sáng, mầu sắc. Bức ảnh sau khi chụp xong thường không cho các bạn thấy ñược cái mà bạn
ñịnh chụp, nói ñúng hơn là không cho bạn có ñược cái “ñúng sáng” như bạn mong muốn. Lỗi này xảy
ra là do bạn ño không ñúng sáng, ñể có ñược mầu trung thực như mắt bạn nhìn thấy thì khi chụp bạn
phải ño ñúng sáng cho ñối tượng ñược chụp. Chẳng hạn bạn thấy ánh sáng của nền trời thật rực rỡ, và
bạn muốn có ñược mầu sắc của nó thì khi ño sáng bạn phải ñoánh sáng của nền trời ñó thay vì bạn ño
ánh sáng vào hình khối bạn ñịnh in lên nền trời. Thực ra thì mọi thao tác của bạn khi chụp là ñúng, bạn
cũng ño sáng vào vùng sáng ñó nhưng chụp xong thì nó không như bạn mong muốn, ñiều này là do
“máy” của bạn, bạn chưa hiểu hết và chưa nắm hết ñược tính năng của chiếc máy bạn ñang sử dụng.
Tôi có thể khẳng ñịnh phần lớn các bạn gặp sự cố kiểu này là những người ñang dùng máy số và máy
chụp phim có phần ño sáng tự ñộng dạng chuyên nghiệp. Những dòng máy này phần ño sáng thường
ñược thiết kế thành 3 kiểu ño: + ño toàn cảnh, trung cảnh (máy sẽ ño toàn bộ ảnh rồi sẽ ñưa ra 1 thông

Thiên Tuyêt Tinh Page 7

số trung bình nào ñó phù hợp cho cả phần sáng nhất và tối nhất của ảnh), nếu bạn ño sáng bằng kiểu
này thì vô hình chung cả phần hình khối bạn ñịnh chụp cũng sẽ ñuợc ño sáng, ñồng thời ánh sáng của
phần mảng sáng mà bạn muốn có ấy sẽ bị giảm bớt ñi bù vào phần tối của hình khối kia. + Kiểu còn
lại là kiểu ño “ñiểm” (spotmeter), ño kiểu này thì máy chỉ ño vùng mà bạn chỉ ñịnh thôi và cái ñiểm ñể
máy căn cứ vào ñó mà ño nằm ở chính giữa tâm của khung hình bạn ngắm. Như vậy trước khi chụp
bạn hãy chắc chắn ñể máy ở chế ñộ ño sáng “ñiểm”. Bước tiếp theo là ño sáng. Như tôi vùa nói, ñiểm
ño sáng sẽ nằm ở giữa khung hình do vậy khi hướng tâm khung hình vào mảng sáng cần ño thì bố cục
bức ảnh sẽ bị lệch không ñúng như mình ñịnh chụp, tức là sau khi ño sáng xong bạn sẽ phải xê dịch lại
máy ñể có ñược bố cục ñẹp và chính ngay khi bạn vừa dịch máy cũng là lúc bạn lại làm sai lệch thông
số ño sáng. Để khắc phục nó bạn hãy sử dụng nút khoá thời chụp (AE-lock), với các máy chuyên
nghiệp thì nút này nằm phía trên ở mặt ñàng sau của máy, trùng với vị trí của ngón tay cái phải. Sau
khi hướng tâm máy vào mảng sáng cần ño, ấn nhẹ nút chụp ñể ño sáng ñồng thời hãy nhấn ngay nút
khoá thời chụp (AElock) và giữ lấy nó rồi dịch máy lại lấy bố cục và lại ấn nhẹ tay ở nút chụp ñẻ lấy
nét rồi mới ấn tiếp nút chụp xuống ñể chụp. Bạn hãy chụp thử nghiệm cùng 1 lúc với 1 khung cảnh
nhưng có 3 lần chụp khác nhau bạn sẽ thấy 3 kết quả khác nhau: lần 1: ñể máy ño ở trung hay toàn
cảnh rồi chụp bình thường như bạn vẫn chụp, lần 2 ñể máy ño chế ñộ ñiểm và chụp nhưở trên vừa nêu,
lần 3 cũng chụp trong chế ñộ ño ñiểm, nhưng chỉ ngay sau khi bạn nhấn nhẹ nút chụp ñể ño sáng thì
thay vì ñồng thời ấn và giữ nút khoá thời chụp (AE-lock), bạn giữ luôn nút chụp ñó, rê máy cho ñúng
khung hình bố cục và ấn chụp. Đối với máy cơ thì hầu như không có chuyện này xảy ra vì máy cơ chỉ
có 1 chế ñộ ño là ño ñiểm và sau khi ño rồi cho dù bạn quay ống kính ñến bất kỳ chỗ nào thì thời chụp
vẫn ñược giữ nguyên như lúc trước bạn ñã ño. Điểm cần lưu ý nhất khi chụp trong tình huống này là
ảnh hay bị ha lo, hoặc là có 1 màn sương mờ ñục phủ lên 1 phần của ảnh, hoặc là có 1 vệt sáng chạy từ
phía mặt trời xuống. Để tránh tình trạngnày khi chụp nên ñể ống kính máy ảnh hơi chúc xuống, nghĩa
là tạo 1 góc xiên so với hướng chiếu tới của ánh sáng mặt trời.

-Chụp chân dung: 1 bức ảnh chân dung ñẹp thì ngoài ñẹp về hình thức: ánh sáng, bố cục thì
ñòi hỏi ñẹp cả về nội dung, nghĩa là nhìn vào bức chân dung ñó người xem sẽ cảm nhận ñược nội tâm
của nhân vật, qua ñó sẽ biết ñược tính cách, nghề nghiệp của nhân vật. Cái này quả thực là khó, khó
với tất cả mọi người chứ không riêng gì anh em ta. Thế nên ở ñây tôi chỉ nêu những vấn ñề mà anh em
ta có khả năng làm ñược, nghĩa là chỉ ñẹp về 1 vế là bố cục và ánh sáng. Cần hiểu rõ khái niêm chân
dung, nhiều người lầm tưởng rằng cứ ảnh chân dung là chỉ có nửa người, ñiều ñó không ñúng. Ảnh
chân dung có thể là nửa người (còn gọi là: bán thân như ảnh chứng minh thư, hộ chiếu..), có thể là 2/3
hay cả người như chân dung thời trang. Ánh sáng: ñối với ảnh chân dung nên chụp bằng 2 nguồn sáng
chiếu từ 2 bên tới và bên này yếu hơn bên kia 1/3, có vậy thì khuôn mặt mới nổi khối, mắt mũi, môi rõ
ràng hơn, tránh chụp bằng nguồn sáng trực tiếp thẳng từ máy ảnh tới, với nguồn sáng này khuôn mặt
thường bị "bẹt" trông không ñẹp. Ánh sáng chụp chân dung ñẹp nhất là ánh sáng trời tự nhiên trong
bóng râm. Nguồn sáng này nó mềm, dịu không gắt tránh cho ta khỏi bị "lốp" (những mảng quá sáng
trong ảnh thường gắt có mầu trắng), da dẻ trông min màng hơn.

* "Những người không ăn ảnh". Rất nhiều người tự ti cho rằng mình xấu không muốn chụp
ảnh, mà họ không biết chính họ lại là những người dễ ñể các ông thợ ảnh "có kinh nghiệm" có cơ hội
kiếm tiền từ họ. Thật ra nói"không ăn ảnh" hay "tôi xấu lắm" không chụp ảnh ñâu là không ñúng. Mỗi
người ñều có vẻ ñẹp riêng của mình mà chúng ta, những người cầm máy, chưa phát hiện ra những
"góc chụp" ñó mà thôi. Bởi vậy ñể chụp cho những người kiểu này thì trước khi chụp nên có 1 khoảng
thời gian trò chuyện cởi mở với họ, nhằm xoá ñi phần nào cái "tôi" tự ti trong họ và cũng nhân ñó mà
khám phá ra những góc chụp ñẹp. Có người chụp chỉ thẳng góc mới ñẹp, có người quay nghiêng 2/3
hay nghiêng hoàn toàn mới ñẹp...

Thiên Tuyêt Tinh Page 8

 * Với những người hay "ngọ nguậy" mà ta không dùng chân máy. Trường hợp này ta phải
tính toán sao cho tốc ñộ cao lên ñể người ñó có ngọ nguậy cũng không bị mất nét. Vậy như thế nào là
"cao'''' và cao bao nhiêu thì vừa. Vì người ngồi ngọ nguậy thì tốc ñộ chuyển ñộng của họ cũng không
lớn lắm nên tốc ñộ chọn trong khoảng 1/60 ñến 1/125 ñã là vừa ñể không mất nét rồi. Nên hiểu "cao"
ở ñây không có nghĩa là phải dùng tới tốc ñộ cao của máy như 1/500, 1/1200..mà cao ở ñây là thuật
ngữ "cao", còn nếu mà ñạt ñược tốc ñộ cao thật như vậy thì tốt quá. 1 ñiểm khác cũng ảnh hưởng tới
tốc ñộ chụp làm cho máy bị rung mất nét ñó là tiêu cự của ống kính. Nói thì hơi buồn cười song thực
tế cho thấy nếu tiêu cự của ống kính mà lớn hơn tốc ñộ chụp thì khi chụp sẽ rất dễ bị rung tay. Do vậy
khi chọn tốc ñộ chụp thì phải ñể ý ñến tiêu cự của ống kính. Ví dụ: ống kính chụp là zoom 35-105mm
thì tốc ñộ chụp nên chọn là 1/125 trở lên. Về ñộ mở: nên ñể ở khẩu ñộ lớn nhất(tức trị số nhỏ nhất -2
cái này rất dễ nhầm) của ống kính, với ñộ mở này thì thứ nhất ta lợi về tốc ñộ vì ñộ mở càng lớn thì
tốc ñộ chụp càng nhanh lên. thứ 2 ñộ mở càng lớn, ñộ nét sâu của ảnh càng hẹp và như vậy thì phông
(phần nền) phía sau vật chụp sẽ càng nhoè mờ ñi, hiển nhiên là hình chụp sẽ nổi, cô ñọng hơn.

Một yếu tố nữa ảnh hưởng tới việc làm nhoè phông nền là khoảng cách từ máy ñến người
ñược chụp và từ người ñó ñến phông nền phía sau. 2 khoảng cách này nên chọn càng xa càng tốt, càng
xa ra thì phông càng mờ nhoè. Tuy nhiên với khoảng cách thứ nhất: từ máy ñến người chụp thì nên
chọn làm sao ñể khi zoom ống kính nó chỉ nằm trong khoảng tiêu cự từ 105 ñến 135 là ñẹp nhất vì ở
khoảng tiêu cự này hình ñược chụp sẽ trung thật nhất, khuôn mặt không bị "vênh" hay méo mó, biến
dạng do ảnh hưởng quang sai của các thấu kính trong ống kính. Chụp lưu niệm: Thông thường các bạn
mới chụp ảnh hay mắc một số lỗi và lúng túng khi sắp xếp các nhân vật ñược chụp. Ảnh lưu niệm
không ñòi hỏi cầu kỳ nhưng cũng cần ñảm bảo tính mỹ quan, mỹ thuật như sắp xếp thứ tự, bố trí mầu
sắc, ánh sáng sao cho hài hoà.

+Cái ñầu tiên tôi muốn nói tới ñó là không gian bức ảnh. Phần lớn người mới cầm máy hay
có tính “tham” nghĩa là khi giơ máy lên thì cái gì cũng muốn lấy vào khung hình, nó làm cho nội
dung, chủ ñề ñịnh chụp bị phân tán, ảnh trở nên rối rắm, nhìn vào nó người xem không hiểu bạn ñịnh
chụp gì. Do vậy hãy cố gắng hạn chế tới mức tối ña số lượng thông tin ñưa vào ảnh. Chắc chắn trong
khung hình phải có người mình ñịnh chụp và người này sẽ là trung tâm của bức ảnh rồi sau ñó muốn tả
người này ñang ñứng ở nơi nào thì hãy chọn thêm 1 hay 2 ñặc trưng của cái nơi người ñó ñang ñứng
ñể ñưa vào ảnh. Đối với thể loại ảnh lưu niệm này tuỳ thuộc việc bạn ñể phông ñằng sau nét hay nhoè
mà chọn ñộ mở của ống kính, thường hình lưu niệm thì cảnh ñằng sau cũng sẽ nét.

+Hướng chụp hình: Khi chụp hình người ñang dứng thì nên chụp hất từ dưới lên, người chụp
thì ngồi xuống còn người ñược chụp thì ñứng. Chụp kiểu này, người ñược chụp dường như trông
“cao” lên, do phần chân gần ống kính hơn nên trông như dài thêm ra còn phần trên thì ngắn lại. Lối
chụp này rất phù hợp với người Việt chúng ta vì chiều cao trung bình của dân ta hiện giờ vẫn còn thấp.
Nếu chụp chân dung cho những người có khuôn mặt vuông hay tròn thì phải lựa máy vì phần mặt phía
dưới trông sẽ to ra khiến cho hai bên hàm càng bạnh thêm, nhất là lại chụp chân dung, khuôn mặt lại
càng gần máy ảnh hơn, cằm càng to hơn nữa. Ví dụ chụp một hàng người ñứng dàn hàng ngang, nếu
người chụp mà cũng ñứng cùng tư thế với họ thì ñầu của 2 người ở ngoài cùng sẽ bị méo kéo vểnh lên
như muốn chọc ra khỏi bức ảnh. Do vậy trong tư thế này hãy hạ thấp máy ảnh xuống tầm ngang thắt
lưng hoặc thấp hơn 1 chút.

+Tránh vật ñè ñầu: Lưu ý khi chụp tránh ñể có vật gì ñó ñè lên ñầu của người ñược chụp
khiến cho người ñó như ñang mang 1 vật nặng trên ñầu. Ví dụ chụp người với cảnh thì tránh các thứ
như cột ñiện, thân cây…..ñè thẳng vào ñầu người, hoặc 1 ñường ngang nào ñó như mép phía trên nóc
nhà chẳng hạn lại chạy cắt qua giữa ñầu hay cắt ngang cổ người ñược chụp….

Thiên Tuyêt Tinh Page 9

 +Bố trí mầu sắc: mầu sắc cần hài hoà, tránh bên “nặng”, bên “nhẹ” như có 5 người trong bức
ảnh, 2 người áo vàng, ñỏ, 2 người mầu trắng và 1 người mầu hơi tối thì nên ñể người có mầu tối vào
giữa ảnh, 2 người mầu trắng và 2 người áo mầu thì chia ñều 2 bên tránh ñể 2 người áo trắng sang 1
bên và 2 người có mầu còn lại sang 1 bên, làm như vậy mầu sắc mất cân ñối không hài hoà về mỹ
thuật.

+Thứ tự xếp người ñứng trong hình: Khi có nhiều người chụp cùng trong 1 kiểu ảnh thì phải
sắp xếp làm sao trông ñộ cao của mọi người trong ảnh là ñều ñều như nhau, to nhỏ cũng như nhau. Để
ñạt ñược ñiều này thì ta cũng vẫn vận dụng tính chất“ai gần máy hơn trông sẽ cao to hơn”, hãy xếp
những người ñược chụp ñó theo hình vòng cung, ai to lớn nhất thì ñứng vào giữa, ai thấp nhỏ bé cho ra
ñứng phía ngoài cùng, vì xếp theo hình vòng cung nên những người ở giữa sẽ xa máy ảnh nhất, ngược
lại những người ngoài cùng sẽ gần máy ảnh nhất. Do vậy ñứng từ phía máy ảnh trông vào thì ñộ cao
và “ñộ rộng ngang” (béo hay gầy) của mọi người trong hình sẽ là tương ñối ngang nhau. Trên thực tế
khi chụp ảnh ta sẽ gặp những hoàn cảnh thật éo le, bảo người này ñứng ñây thì họ không ñứng cứ
muốn len vào giữa, vì ai cũng quan niệm ñứng ở giũa sẽ là nhân vật trung tâm quan trọng nhất nên ai
cũng muốn ñứng vào giữa chứ không muốn ñứng ra rìa, phần lớn những người này lại nhỏ bé nên khi
có ảnh rồi họ cứ trách ta là không biết chụp, hình của họ bé tí, họ có biết ñâu ñó là lỗi của chính họ
gây ra.

+ Xử lý bóng ñen sau ñầu người khi chụp bằng ñèn ñiện tử (flash): Khi chụp ảnh bằng ñèn
flash gắn trên máy bao giờ cũng ñể lại những bóng ñen sau ñầu trông rất xấu. Khắc phục tình trạng
này bằng cách dùng thêm 1 ñèn flash nữa (ñèn nhại) chiếu xiên ở 1 bên vào, hoặc nếu không dùng
ngay ñèn trên máy ñánh vào tấm phản quang nào ñó như trần nhà, mảng tường sáng bên cạnh chỗ
ñứng……khi chiếu ñèn vào các tấm phản quang này thì nhớ mở thêm cửa sáng từ ½ ñến 3/2 nữa. +
Chụp trong phòng rộng như hội nghị: Nếu chụp trong các gian phòng lớn như hội trường….cần tận
dụng hết tất cả các nguồn sáng ñang có ở nơi ñó như mở tất cả các cửa sổ, bật tất cả các ñèn chiếu
sáng ñang có trong phòng ñồng thời kết hợp với việc cân bằng ánh sáng giữa ñèn flash và ánh sáng
hiện có trong phòng…

III.2. CHỤP CHỒNG HÌNH TRÊN CÙNG 1 “TẤM” PHIM

Với sự ra ñời của phần mềm xử lý ảnh photoshop, việc nhìn thấy 1 bức hình có 2 hay 3 hình
ảnh giống nhau là không có gì lạ lẫm ñối với chúng ta. Tuy nhiên vẫn không hứng thú và thú vị bằng
việc ghép trực tiếp hình ảnh lên cùng 1 tấm phim ngay khi ta bấm chụp. Kỹ thuật chụp này chỉ ứng
dụng cho những máy chụp phim mà có chế ñộ chụp chồng hình. Ở máy cơ 100% sẽ có lẫy gạt ñể chụp
chồng hình (lẫy gạt là cái “then ngáng” ñể khi ta lên phim thì phim không bị tua kéo ñi mà vẫn ñứng
nguyên tại vị trí ñó). Để dễ hiểu hơn trong việc chụp chồng hình ta hãy hình dung “tấm phim” sẽ chụp
là 1 miếng “nhựa ñen có chứa hoá chất”. Khi ta chụp ánh sáng sẽ ñi qua ống kính rồi ‘in” lên phim,
nơi nào có ánh sáng in lên là nơi ñó phim ñã ñựoc bắt sáng, phần còn lại coi như là chưa bị chụp. Căn
cứ vào tính chất này ta chia việc chụp chồng hình thành 2 trường hợp: + Chồng hình trên nền phông
chụp mầu ñen và chồng hình theo kiểu lộ sáng từng phần (che từng phần ống kính cho mỗi lần chụp) +
Chồng hình lộ sáng toàn phần A. Chồng hình trên nền phông chụp mầu ñen và chồng hình theo kiểu lộ
sáng từng phần (che từng phần ống kính cho mỗi lần chụp). Trong cả 2 trường hợp chồng hình này thì
mỗi lần bấm chụp ánh sáng chỉ in lên 1 phần của phim và hoá chất chỗ ñó coi như ñã bị "ñốt" cháy,
khoảng tối ñen còn lại của phim coi như chưa bị chụp nên ở tất cả các lần chụp tiếp theo ñộ mở của
ống kính vẫn giữ nguyên như khi chụp lần ñầu.

-Chồng hình trên nền phông chụp mầu ñen. Khi ta chụp trên nền phông mầu ñen thì ñồng
nghĩa với việc các khoảng ñen của phông sẽ không ñược ghi lên phim(thực ra thì nó có ghi lên phim
nhưng vì là mầu ñen nên hoá chất của vùng phim có khoảng ñen in lên ñó chưa bị ñốt cháy do vậy ta

Thiên Tuyêt Tinh Page 10

vẫn có thể tiếp tục ghi hình lên ñó mà không sợ thừa sáng). Ví dụ chụp chồng 3 lần hình ảnh của 1
người lên 1 tấm phim với nền phông phía sau là mầu ñen (trong studio chẳng hạn). Việc ñầu tiên là ño
sáng, ñộ mở vừa ño ñược này sẽ ñược giữ nguyên trong cả quá trình chụp của những lần chụp tiếp
theo. tiếp ñến là việc xác ñịnh vị trí của nhân vật sẽ ñược chụp, hãy nhớ kỹ những vị trí ñó trên khung
ngắm (có thể phóng to thu nhỏ (zoom) nhân vật tuỳ vào sự khéo léo sắp xếp của người chụp). Sau khi
hoàn tất công việc ñó là tiếp ñến giai ñoạn chụp chính thức. Đưa nhân vật vào vị trí thứ nhất bấm chụp
bình thường rồi kế ñến là vị trí thứ 2, tuy nhiên khi chụp lần thứ 2 nhớ là trước khi lên phim phải gạt
lẫy chụp chồng hình ñể ñảm bảo“tấm phim” ñó vẫn ñứng yên mà không bị chuyển qua kiểu kế tiếp,
lần ghép chụp thứ 3 cũng vậy, chỉ cần nhớ phải gạt lẫy chụp chồng hình. (nếu là máy tự ñộng như
Nikon F801, f90…thì chỉ việc chỉnh máy về chế ñộ chụp chồng hình và thiết lập số lần ñịnh chụp
chồng)- Chồng hình theo kiểu lộ sáng từng phần. Đây là kiểu che ống kính ở mỗi lần chụp. Kiểu chụp
ghép này khó hơn so với kiểu chụp ghép có nền phông ñen. Ở lần chụp ñầu ta cắt miếng giấy hay bìa
ñen…. che 1 khoảng nào ñó của ống kính rồi bấm chụp, lúc này phần bị che sẽ không in hình trên
phim và tới lần chụp tiếp theo ta lại ñảo ngược vùng che ñể phần ñược chụp lần trước ñó không bị lộ
sáng lần nữa mà chỉ có phần ñược che ở lần chụp trước ñược phơi sáng thôi. Ta có thể áp dụng cách
chụp này khi chụp ghép ở ngoài trời hoặc trong nhà mà nền sau nó không phải là mầu ñen. Cũng giống
như trên trong kiểu chụp chồng này ñộm ở của ống kính luôn ñược giữ nguyên trong cả quá trình
chụp. Chỉ có 1 chú ý nhỏ là khi che ống kính thì nên ñể khoảng tiếp giáp giữa 2 lần che ống kính rộng
hơn thực tế 1 chút, nếu khít quá thì khi ảnh in ra sẽ có 1 vệt ñen giữa các vùng ghép do bị thiếu sáng.•
Lưu ý cái quan trọng nhất của quá trình chụp là bạn phải căn hình thật chính xác nếu không hình ảnh
của các lần chụp sẽ chồng lên nhau (trong 1 số máy trên khung ngắm có chia sẵn các ô vuông như
lưới,với các ô lưới này sẽ giúp cho ta căn chỉnh chính xác hơn) B. Chồng hình theo kiểu lộ sáng toàn
phần: Kiểu chụp này người ta ñể lộ sáng toàn bộ khung hình trong mỗi lần chụp, do vậy tuỳ thuộc vào
số lần chụp chồng và cái hiệu ứng của mình ñịnh chụp như thế nào mà ta chọn ñộ mở của mỗi lần
chụp. Tôi không biết có công thức hay nguyên lý nào ñể tính toán ñộ mở của mỗi lần chụp này hay
không. Với tôi khi chụp chồng 3 lần 1 khóm hoa cúc thì ở lần chụp ñều tiên ño sáng bình thường rồi
lấy lùi lại 1/3, lấy nét rồi chụp. Lần chụp thứ 2 lùi lại 2/3 khẩu, hơi phóng to hình lên (zoom gần lại),
xoay vòng nét cho hơi mất nét và lần thú 3 thì lùi lại hẳn 1 khẩu và cũng làm hơi to lên và mất nét.
Hiệu quả của nó sau khi chụp trông tựa như bức vẽ màu. Một số tư thế cầm máy. Hình ảnh này em lấy
từ cuốn Photographybasic của hải quân Mỹ. Hy vọng sẽ dịch xong cả cuốn này ñể up lên phục vụ các
bác không thích ñọc ngoại ngữ.(480 trang ñấy-nhiều kinh)

Thiên Tuyêt Tinh Page 11