 KiÓm tra bµi cò

Viết công thức electron và công thức

cấu tạo của: H2O, NH3, và CH4.

H O H H N H H C H

H H
Tiết 30 SỰ LAI HÓA CÁC OBITAN NGUYÊN TỬ

Nội dung:
 Khái niệm sự lai hóa
 Một số kiểu lai hóa điển hình
 Giải thích dạng hình học của phân tử
 Tiết 30 SỰ LAI HÓA CÁC OBITAN NGUYÊN TỬ
I-KHÁI NIỆM VỀ SỰ LAI HÓA
1-Xét phân tử metan (CH4)
1s2 2ssự
?Giải thích 2
hình2pthành
2
liên kết cộng hóa trị bằng sự xen phủ1các
lk(s-s)
3 lk(s-p)
C obitan trong phân tử CH ? 4

1s2
2s 1
2p 3 1 AO 2s và 3 AO 2p chứa e độc
Nhận xét về các liên kết tạocủa
thân thành?
C xen phủ vớI 4 AO
C *
1s chứa e độc thân của 4H

4 lk giống
1S1 1S1 1S1 1S1 nhau
H H H H

THỰC NGHIỆM
 Tiết 30 SỰ LAI HÓA CÁC OBITAN NGUYÊN TỬ
I-KHÁI NIỆM VỀ SỰ LAI HÓA
2-Khái niệm về sự lai hóa
Bốn AO lai hóa sp3 chứa e độc
C *
C(lai hóa)
thân của C xen phủ với 4 AO
1s chứa e độc thân của 4H

1s 1s 1s 1s
4 lk giống
nhau
H H H H

Cho biết :
-Khái niệm về sự lai hóa.
-Nguyên nhân sự lai hóa.
-Đặc điểm của các AO lai hóa .
 Tiết 30 SỰ LAI HÓA CÁC OBITAN NGUYÊN TỬ
I-KHÁI NIỆM VỀ SỰ LAI HÓA
a.Khaùi nieäm:
2-Khái niệm về sự lai hóa
-Hieän töôïng toå hôïp caùc obitan cuûa cuøng moät nguyeân töû , coù
naêng
löôïng gaàn nhau ñeå hình thaønh caùc obitan coù naêng löôïng nhö
nhau
Goïi laønhaân:
guyeân hieän töôïng lai hoùa .
caùc obitan hoaù trò ôû caùc phaân lôùp khaùc nhau coù naêng löôïng
hình daïng khaùc nhau, caàn phaûi ñoàng nhaát ñeå taïo ñöôïc lieân keát
caùc nguyeân töû khaùc.
c.Ñaëc ñieåm cuûa obitan lai hoaù:
-Caùc AO lai hoùa coù kích thöôùc vaø hình daïng hoaøn toaøn gioáng
nhau, chæ khaùc nhau veà söï ñònh höôùng trong khoâng gian
-Coù bao nhieâu AO nguyeân töû tham gia toå hôïp taïo ra baáy nhieâu
AO
lai hoaù .
 Tiết 30 SỰ LAI HÓA CÁC OBITAN NGUYÊN TỬ
II-CÁC KIỂU LAI HÓA THƯỜNG GẶP
1-Lai hóa sp
-Lai hoùa sp33 ñöôïc
(lai hóa tứ hieän
thöïc diện) do söï toå?hôïp
Chomoät
biết :obitan s vôùi ba
obitan p (cuûa cuøng moät nguyeân töû ) cho boán obitan lai hoùa sp 3
-Thế nào lai hóa sp3 ?
coù truïc höôùng veà boán ñænh moät töù dieän ñeàu , taïo vôùi nhau
nhöõng goùc 109028. - Lai hóa sp3 có đặc điểm gì ?.
- Ví duï : CH4, NH3, H2O, caùc ankan

CH4
 Tiết 30 SỰ LAI HÓA CÁC OBITAN NGUYÊN TỬ
II-CÁC KIỂU LAI HÓA THƯỜNG GẶP
2-Lai hóa sp22(lai hóa tam giác )
- Lai hoùa sp ñöôïc thöïc hieän do söï toå? hôïp
Cho moät
biết : obitan s vôùi
hai obitan p (cuûa cuøng moät nguyeân töû ) cho ba obitan lai hoùa
sp coù truïc naèm treân cuøng moät maët phaúng taïo vôùi nhau ?
-Thế nào là lai hóa sp 2
2

nhöõng goùc 1200. -Lai hóa sp2 có đặc điểm gì ?

- Ví duï : BCl3
B(lai
*
hóa)

3p 3p 3p
Ba AO lai hóa sp2 chứa e độc
Cl 3 AO
Cl với
thân của B xen phủ Cl
3p chứa e độc thân của 3Cl
 Tiết 30 SỰ LAI HÓA CÁC OBITAN NGUYÊN TỬ
II-CÁC KIỂU LAI HÓA THƯỜNG GẶP
3-Lai hóa sp (lai hóa đường thẳng )
Chomoät
- Lai hoùa sp ñöôïc thöïc hieän do söï toå ?hôïp biết :obitan s vôùi
moät obitan p (cuûa cuøng moät nguyeân töû ) cho
-Thế nàohailà obitan
lai hóa lai
sp ?
hoùa sp phaân boá ñoái xöùng vôùi hai truïc naèm treân cuøng
moät ñöôøng thaúng . -Lai hóa sp có đặc điểm gì ?
- Ví duï : BeH2
Be(lai
Be *
hóa)

Hai AO lai hóa sp1s 1se độc

chứa
thân của Be xen phủ
H với
H 2 AO
1s chứa e độc thân của 2H
 Tiết 30 SỰ LAI HÓA CÁC OBITAN NGUYÊN TỬ
III-NHẬN XÉT CHUNG VỀ THUYẾT LAI HÓA
? Nêu nhận xét chung về thuyết lai hóa ?

nghóa: Thuyeát lai hoaù giaûi thích ñöôïc daïng hình hoïc cuûa phaân töû.
 Tiết 30 SỰ LAI HÓA CÁC OBITAN NGUYÊN TỬ
Củng cố kiến thức
I- SÖÏ LAI HOÙA
1)Khaùi nieäm
2)Nguyeân nhaân
3)Ñaëc ñieåm
II. CAÙC KIEÅU LAI HOÙA THÖÔØNG GAËP
1)Lai hoùa sp:
2)Lai hoùa sp2:
3)Lai hoùa sp3:
 I- SÖÏ LAI HOÙA

Khaùi nieäm:
Hieän töôïng toå hôïp caùc obitan cuûa cuøng moät nguyeân töû , coù naên
ôïng gaàn nhau ñeå hình thaønh caùc obitan coù naêng löôïng nhö nhau
oïi laø hieän töôïng lai hoùa .
 I- SÖÏ LAI HOÙA

Nguyeân nhaân:
Do caùc obitan hoaù trò ôû caùc phaân lôùp khaùc nhau coù naêng löôïng
ø hình daïng khaùc nhau, caàn phaûi ñoàng nhaát ñeå taïo ñöôïc lieân keát
vôùi caùc nguyeân töû khaùc.
 I- SÖÏ LAI HOÙA

Ñaëc ñieåm cuûa obitan lai hoaù:

-Coù kích thöôùc vaø hình daïng hoaøn toaøn gioáng nhau, chæ
khaùc nhau
veà söï ñònh höôùng trong khoâng gian
-Coù bao nhieâu AO nguyeân töû tham gia toå hôïp taïo ra baáy
nhieâu AO lai hoaù .
 II-CÁC KIỂU LAI HÓA THƯỜNG GẶP
1-Lai hóa sp (lai hóa đường thẳng )
- Lai hoùa sp ñöôïc thöïc hieän do söï toå hôïp moät obitan s vôùi
moät obitan p (cuûa cuøng moät nguyeân töû ) cho hai obitan lai
hoùa sp phaân boá ñoái xöùng vôùi hai truïc naèm treân cuøng
moät ñöôøng thaúng .
- Ví duï : BeCl2 C2H2
 II-CÁC KIỂU LAI HÓA THƯỜNG GẶP
2-Lai hóa sp 2 (lai hóa tam giác )
- Lai hoùa sp2 ñöôïc thöïc hieän do söï toå hôïp moät obitan s vôùi
hai obitan p (cuûa cuøng moät nguyeân töû ) cho ba obitan lai hoùa
sp2 coù truïc naèm treân cuøng moät maët phaúng taïo vôùi nhau
nhöõng goùc 1200.
- Ví duï : BCl3 C2H4
 II-CÁC KIỂU LAI HÓA THƯỜNG GẶP
3-Lai hóa sp 3(
-Lai hoùa sp ñöôïc
3 lai hóa tứ hieän
thöïc diện ) do söï toå hôïp moät obitan s vôùi ba
obitan p (cuûa cuøng moät nguyeân töû ) cho boán obitan lai hoùa sp3
coù truïc höôùng veà boán ñænh moät töù dieän ñeàu , taïo vôùi nhau
nhöõng goùc 109028.
- Ví duï : CH4, NH3, H2O, caùc ankan
CH4
 Tiết 30 SỰ LAI HÓA CÁC OBITAN NGUYÊN TỬ
Bài tập củng cố

 Nguyên tử photpho trong PH3 ở trạng thái lai hóa

nào sau ?

A. sp .

B. sp2 .

C. sp3.

D. Không xác định được.
 Tiết 30 SỰ LAI HÓA CÁC OBITAN NGUYÊN TỬ
Bài tập củng cố

 Phân tử nào có sự lai hóa tam giác ?

A. BF3 .

B. BeF2 .

C. NH3.

D. CH4.
 Tiết 30 SỰ LAI HÓA CÁC OBITAN NGUYÊN TỬ
Bài tập củng cố

 Hình dạng của phân tử CH4 , BF3 , H2O , BeH2

tương
ứng là

 A. Tứ diện , tam giác , gấp khúc , thẳng .

B. Tam giác , tứ diện , gấp khúc , thẳng .

C. Gấp khúc , tam giác , tứ diện , thẳng .

D. Thẳng , tam giác , tứ diện , gấp khúc .

 Tiết 30 SỰ LAI HÓA CÁC OBITAN NGUYÊN TỬ

Bài tập về nhà :

1,2,3,4 trang 80 SGK lớp 10 nâng cao

 Tiết 31 SỰ HÌNH THÀNH LIÊN KẾT ĐƠN , LIÊN
KẾT ĐÔI VÀ LIÊN KẾT BA
IV-SỰ XEN PHỦ TRỤC VÀ XEN PHỦ BÊN
1-Sự xen phủ trục
Nêu đặc điểm của
sự xen phủ trục ?

-Sự xen phủ trong đó trục của các obitan tham gia liên kết trùng với đường nối tâm của
hai nguyên tử liên kết gọi là sự xen phủ trục .
-Sự xen phủ trục tạo liên kết σ (sigma) .
-Do sự xen phủ trục nên mật độ electron lớn , làm cho liên kết σ bền
 Tiết 31 SỰ HÌNH THÀNH LIÊN KẾT ĐƠN , LIÊN
KẾT ĐÔI VÀ LIÊN KẾT BA
IV-SỰ XEN PHỦ TRỤC VÀ XEN PHỦ BÊN
2-Sự xen phủ bên

Nêu đặc điểm của

sự xen phủ bên ?

-Sự xen phủ trong đó trục của các

obitan tham gia liên kết song song với
nhau và vuông góc với đường nối
tâm của hai nguyên tử liên kết gọi là
sự xen phủ bên.
-Sự xen phủ bên tạo liên kết π (pi) .
-Do sự xen phủ bên có mật độ electron nhỏ nên liên kết π kém bền hơn liên kết σ .
 Tiết 31 SỰ HÌNH THÀNH LIÊN KẾT ĐƠN , LIÊN
KẾT ĐÔI VÀ LIÊN KẾT BA
V-SỰ TẠO THÀNH LIÊN KẾT ĐƠN , LIÊN KẾT ĐÔI VÀ LIÊN KẾT BA
1-Liên kết đơn
Nêu khái niệm liên kết đơn ?
Viết công thức cấu tạo và mô tả sự hình thành liên kết
trong phân tử CH4 ?
H
σ
σ σ
H C H
σ
H

Liên kết đơn là liên kết được tạo thành bằng một cặp
electron chung . Liên kết đơn bao giờ cũng là liên kết σ .
 Tiết 31 SỰ HÌNH THÀNH LIÊN KẾT ĐƠN , LIÊN
KẾT ĐÔI VÀ LIÊN KẾT BA
V-SỰ TẠO THÀNH LIÊN KẾT ĐƠN , LIÊN KẾT ĐÔI VÀ LIÊN KẾT BA
2-Liên kết đôi
Viết công
Nêu khái thức
niệm liêncấu
kết tạo
đôi ?và mô tả sự hình thành liên kết
trong phân tử C2H4 ?

H H
σ σ
∏
C C
σ
σ σ
H H

Liên kết đôi là liên kết được tạo thành bằng hai cặp
electron chung . Liên kết đôi gồm một liên kết σ và một
liên kết ∏
 Tiết 31 SỰ HÌNH THÀNH LIÊN KẾT ĐƠN , LIÊN
KẾT ĐÔI VÀ LIÊN KẾT BA
V-SỰ TẠO THÀNH LIÊN KẾT ĐƠN , LIÊN KẾT ĐÔI VÀ LIÊN KẾT BA
3-Liên kết ba
Viết côngniệm
Nêu khái thức cấu
liên kếttạo
ba? và mô tả sự hình thành liên kết
trong phân tử C2H2 ?

2∏
σ σ
H C C H
1σ

Liên kết ba là liên kết được tạo thành bằng ba cặp

electron chung . Liên kết ba gồm một liên kết σ và hai
liên kết ∏
 Tiết 31 SỰ HÌNH THÀNH LIÊN KẾT ĐƠN , LIÊN
KẾT ĐÔI VÀ LIÊN KẾT BA
V-SỰ TẠO THÀNH LIÊN KẾT ĐƠN , LIÊN KẾT ĐÔI VÀ LIÊN KẾT BA

Chú ý

-Liên kết đôi và liên kết ba còn được gọi là liên kết bội .
-Sự xuất hiện của liên kết ∏ làm cho độ bội liên kết của
phân tử tăng làm cho liên kết càng bền hơn
(liên kết đơn < liên kết đôi < liên kết ba) .
-Liên kết ∏ làm cho hai nguyên tử không còn khả năng
quay quanh trục liên kết của chúng là nguyên nhân tạo
ra tính kém bền của liên kết đôi và liên kết ba .
 Tiết 31 SỰ HÌNH THÀNH LIÊN KẾT ĐƠN , LIÊN
KẾT ĐÔI VÀ LIÊN KẾT BA

yù : Neáu khi tham gia taïo thaønh phaân töû , nguyeân töû coù toång soá

lieân keát σ vaø caëp electron töï do baèng :

 4 thì coù lai hoùa sp3 .

 3 thì coù lai hoùa sp2 .

 2 thì coù lai hoùa sp .