MAÙY TÍNH Vn - 570MS

GIAÛI TOAÙN TREÂN MAÙY VINACAL THEO

CHÖÔNG TRÌNH SAÙCH GIAÙO KHOA THPT

d/dx

1
a ) y = f ( x) = x 4 + 3 x 3 - x 2 x - 7 x + 1 xo =
2

1
d/dx

y = f ( x) = x3 - 5 x 2 + 2

INS

Y = X 3 - 5X 2 + 2

y = 8 (x - 4 ) - 14

2
3
 xtgx
1 + tgx

4
 4

-2 -1 1 2 3 4

-2

-4

5
 y

-2 2 4
x

-2

-4

6
 25
3

196 5 5
Y- = ( X + ) 3 - 5( X + ) 2 + 2
27 3 3

7
5
2

8
 x 2 - 3 x + 3) ¸ ( x - 1)

9
10
 y

20

x
-2 2 2 6

-20

-40 x=2 x=4

x A = 0.680449195

11
 2

I = ò 4 - x 2 dx
0

p
(= )
4

12
13
4. ÑAÏI SOÁ TOÅ HÔÏP
GIAI THÖØA
Tính x ! aán (x ³ 0)
Ví duï 1 : Tính 4 ! aán 4 Keát quaû : 24
Ghi chuù : Maùy tính ñöôïc toái ña laø 69 ! neáu lôùn hôn 69! maùy seõ
baùo loãi tính toaùn ( Math ERROR )
Ví duï 2 : Haõy tính
8!- 7! 3!5! é 9! 8! ù
a) b) ê + ú
3!+ 9! 7! ë 2!4! 5!û
Giaûi :
a) Ghi vaøo maøn hình : ( 8! - 7! ) ¸ ( 3! - 9! ) aán
5880
Keát quaû:
60481
b) Ghi vaøo maøn hình : ( 5! ´ 3! ¸ 7!) ´ (( 9! ¸ (2! ´ 4!) ) +
(8! ¸ 5!)) aán
Keát quaû : 1128
Baøi taäp thöïc haønh
Tính
9!+ 6!7! 33264
a) ÑS: -
5!- 8! 335

4!7! é 8! 7!ù
b) -
6! êë 3!+ 4! 5! úû
ÑS: 218736

HOAÙN VÒ : Pn = n ! ; n Î N
Ví duï 1 : Coù bao nhieâu soá coù naêm chöõ soá khaùc nhau ñöôïc
laäp neân töø caùc soá 1 , 2 , 3 , 4 , 5 .

14
Ví duï 1 : Coù bao nhieâu soá coù naêm chöõ soá khaùc nhau ñöôïc laäp neân
töø caùc soá 1 , 2 , 3 , 4 , 5 .
Giaûi : Ta coù soá coù 5 chöõ soá khaùc nhau laø P5 = 5! : aán

Keát quaû : 120 .Vaäy coù 120 soá coù 5 chöõ soá khaùc nhau
Ví duï 2 : Tính
P7 + P3 P9 ´ P7 - P5 ´ P8
a) b)
5!- 3! P3 + P6
n!
CHÆNH HÔÏP : Anr = (n ³ r) ; n , r Î N
( n - r )!
Caùch tính aán n r ( Maùy kí hieäu chænh hôïp chaäp r
cuûa n phaàn töû laø )
Ví duï 1 : Tính
5 4 A86 + P7
a) A 3
7 b) A ´ A
9 6
c) 3
A6 ´ P5
Giaûi :
a) AÁn 7 3 Keát quaû : 210
b) AÁn 9 5 6 4
Keát quaû : 5443200
c) AÁn ( 8 6 + 7! ) ¸ ( 6 3 ´ 5!)
7
Keát quaû :
4
Ví duï 2 : Tìm x bieát
a ) Ax2+1 = 29 b )5 Px +1 = Axx+ 3
Giaûi :
a) Ñieàu kieän : x ³ 1, x Î N

15
 ( x + 1)!
= 29
( x - 1)
Û x( x + 1) = 29
Ta coù: Û x 2 + x - 29 = 0
Vaøo chöông trình giaûi phöông trình baäc hai :
aán 3 laàn aán 29
x = 4.90832
Keát quaû : é 1
ê x = -5.90832
ë 2
Vaäy khoâng tìm ñöôïc x naøo thoûa baøi toaùn
b) Ñieàu kieän : x ³ 0; x Î N
( x + 3)!
5( x + 1)! =
3!
Û 30 = ( x + 3)( x + 2)
Û x 2 + 5 x - 24 = 0
Vaøo chöông trình giaûi phöông trình baäc hai, ta giaûi ñöôïc
x = 3, x = - 8
Vaäy x = 3 laø nghieäm caàn tìm
Ví duï 3 : Tìm n nguyeân döông thoûa :
a) An5 = 18 An4- 2 b) An3+1 = 60
Giaûi :
a) An5 = 18 An4- 2 . Ñieàu kieän : n ³ 6
n! 18(n - 2)!
Û =
(n - 5)! (n - 6)!
(n -1)n
Û = 18 Û n2 -19n + 90 = 0
n -5

16
Vaøo chöông trình giaûi phöông trình baäc 2 moät aån , ta giaûi
ñöôïc n = 9 , n = 10 thoûa ñieàu kieän baøi toaùn
b) An3+1 = 60
Giaûi : Ñieàu kieän : n ³ 2 , n Î Z +
(n + 1)!
Û = 60
(n - 2)!
Û (n + 1)n(n - 1) - 60 = 0
Û n3 - n - 60 = 0
Vaøo chöông trình giaûi phöông trình baäc 3 moät aån , ta giaûi ñöôïc
n = 4 thoûa ñieàu kieän baøi toaùn. Ngoaøi ra , coù theå duøng phöông
phaùp laëp ñeå tìm keát quaû cuûa baøi toaùn treân.
( Gaùn 2 cho A do ñk n ³ 2, n Î Z + )
= (daáu = maøu ñoû) : (daáu : maøu ñoû)
60 aán ñeán khi thaáy
A=A+1

4 Disp
AÁn ta thaáy hieän 0 , öùng vôùi A laø 4 .
Keát quaû n = 4 laø nghieäm caàn tìm

n!
TOÅ HÔÏP : C =
r
(n ³ r) , r Î N
(n - r )!r !
n

AÁn n r
Ví duï 1 :
Tính 4 C96 ´ C129
a)C 8
b) 4
C7 + C108

17
Giaûi :
a) AÁn 8 4 Keát quaû : 70
b) AÁn 9 6 12 9
7 4 10 8
Keát quaû: 231
Ví duï 2 : Giaûi phöông trình :
- 17740590 = 0

Giaûi :
Ñieàu kieän : x Î N , x 2 ³ 7, x £ 10 Þ 3 £ x £ 10 ; x Î N
Duøng A thay cho x
AÁn
Ghi vaøo maøn hình A = A + 1 : A2 P7 - 10CA - (2A+3) !
- 17740590. AÁn ñeán khi thaáy

A=A+1

4 Disp

AÁn ta thaáy hieän 0 , öùng vôùi A laø 4 .

Keát quaû x = 4 laø nghieäm caàn tìm

Ví duï 3 : Tìm heä soá cuûa soá haïng chöùa x8 trong khai trieån
nhò thöùc
n
æ 1 5 ö
Niuton cuûa ç 3 + x ÷ ,
èx ø
bieát raèng C n +1 - C n = 7( n + 3)
n+4 n+3

( n laø soá nguyeân döông , x > 0 , Cnk laø soá toå hôïp chaäp k cuûa
n phaàn töû )
Trích ñeà thi ÑH khoái A naêm 2003

18
 Giaûi : n laø soá nguyeân döông , x > 0
Cnn++41 - Cnn+3 = 7(n + 3)
(n + 4)! (n + 3)!
Û - = 7(n + 3)
(n + 1)! n!
Û n = 12
12
æ1 5 ö
ç 3+ x ÷
Suy ra è x ø
5
(12 - k )
x -3 k . x 2
= x8
5
Û - 3 k + (12 - k ) = 8
2
Ta coù : Û k = 4
(x )
4
æ 1 ö 5
8
ç 3 ÷ .
Ta tính ñöôïc heä soá cuûa soá haïng chöùa è x ø laø : C128
AÁn 12 SHIFT 8 8 Keát quaû : 495
8
Vaäy heä soá cuûa soá haïng chöùa x laø : 495
Ví duï 4 : Tìm soá nguyeân döông n sao cho :
C n0 + 2C n1 + 4C n2 + ... + 2 n C nn = 243
Trích ñeà thi ÑH khoái A naêm 2003
Giaûi :
Ta coù :
(1 + 2) n = C n0 + 2C n1 + 4C n2 + ... + 2 n C nn
Û 3n = 243 Þ n = log 3 243 , aán 243 3
Keát quaû : 5

19
Baøi taäp thöïc haønh
Baøi 1 :
5 C53 ´ C1310 1430
Tính a )C ÑS : 126 b) 7 ÑS :
9
C12 - C109 391
Baøi 2 : Tìm x bieát
2x
C20 + A2xx +1 - Px -3 + x 4 - 2 x 2 + x - 240774 = 0
ÑS : x = 5

Baøi 3 : Giaûi phöông trình :

a ) Ax3 + C xx - 2 = 14 x ÑS : x =5
1
b) x2 - C42 x + C32 .C31 = - P3 x2 + 26x - 51
2 ÑS : x = 3 ; x = 5
12 23 45
Baøi 4 : Tìm heä soá cuûa soá haïng chöùa x , x , x trong khai
trieån nhò thöùc Niuton cuû a
16
æ 1 7 ö
ç 2 + x ÷
èx ø ÑS : 12870 , 8008 , 120

HÌNH HOÏC
1. PHÖÔNG PHAÙP TOÏA ÑOÄ TRONG MAËT PHAÚNG
Xin xem muïc 3) trong phaàn HÌNH HOÏC cuûa LÔÙP 10 ñaõ
trình baøy ôû treân .
2. PHÖÔNG PHAÙP TOÏA ÑOÄ TRONG KHOÂNG GIAN
Phaàn tính |AB| , AB.CD (tích voâ höôùng), AB ´ CD
(tích höõu höôùng ) AB.CD
vaø cos (AB,CD) = xin xem laïi. Höôùng daãn
söû duïng AbsAB.AbsCD

20
Ví duï 1 : Cho caùc vectô a = (2;7;5), b = (-3;4;7), c = (0;-7;-3)
a) Tìm toaï ñoä cuûa caùc vectô: u = -3a + 2b - c; v = 2b - c + a;
g = 5c + 3a - 7a
b) Tính ñoä daøi cuûa u, v, g
c) Tính tích voâ höôùng cuûa a.b, c.b, u.g, v.u
d) Tìm k, h vaø t sao cho g = 2kv - hu + tc
Giaûi :
Vaøo chöông trình tính vectô aán ba laàn
( maøn hình hieän chöõ VCT )
a) Nhaäp vaøo caùc vectô : aán
(nghóa laø chöông trình vectô VCT ) . Maøn hình hieän :

Dim Edit Vct

1 2 3

, aán tieáp 1 ( Dim ) . Maøn hình hieän :

A B C
1 2 3

Choïn aán 1 ( ta choïn vectô A ) . Maùy hoûi

Vct A(m) m? (Maùy hoûi soá chieàu cho vectô)
Ta nhaäp soá chieàu cho vectô a
Nhaäp toïa ñoä vaøo aán 7
Nhaäp vectô b aán
Nhaäp toïa ñoä cuûa b aán 4 7
Tieáp tuïc aán ñeå nhaäp toïa ñoä cuûa
vectô c
Nhaäp toïa ñoä cuûa c aán 7

21
 u1 = -12

u3 = 2

Tìm k , h vaø t sao cho g = 2kv - hu + tc

Vôùi keát quaû tìm ñöôïc ôû treân , ta coù
(27; -42; 67) = 2k ( -4; 22; 22) - h ( -12; -6; 2) + t (0; -7; -3)

22
 ì-8k + 12h = 27
Suy ra: ïí44k + 6h - 7t = -42
ï44k - 2h - 3t = 67
î
Vaøo chöông trình giaûi heä phöông trình baäc nhaát ba aån nhö ñaõ
ì 69
ï k =
16
ï
ï 41
trình baøy ôû phaàn treân , ta giaûi ñöôïc : íh =
ï 8
ï 75
ït = 2
î
Suy ra: g = 69 v 41 u + 75 c
8 8 2
ì 2x - y + z + 4 = 0
Ví duï 2 : Cho ñöôøng thaúng (d) í
î- x + 2 y + 3z - 1 = 0
Cho bieát vectô chæ phöông cuûa (d)
Giaûi :
Vectô phaùp tuyeán cuûa maët phaúng: 2x y + z + 4 = 0 laø
r
n1 = ( 2,-1,1)
Vaø cuûa maët phaúng - x + 2y + 3z - 1 = 0 laø n2 = (1 , 2 , 3)
Do ñoù (d) coù vectô chæ phöông laø u = n1 ´ n2
( Duøng chöông trình VCT ta tính ñöôïc : u = n1 ´ n2
Caùch aán nhö sau :
AÁn 3 laàn vaø choïn 3 (VCT).(maøn hình hieän VCT)
AÁn choïn 1 (Dim) sau ñoù choïn 1 (A)
Nhaäp VctA = n = ( 2,-1 , 1) nhö sau :
Thaáy maùy hieän VctA(m) m? aán 3 (khoâng gian 3 chieàu)

23
Maùy hieän VctA1 ? aán 2
Maùy hieän VctA2 ? aán -1
Maùy hieän VctA3 ? aán 1
Laïi aán 5 choïn 1 (Dim) sau ñoù choïn 2 (B)
Nhaäp VctB = n2 = (1, 2, 3) töông töï.
Sau khi ñaõ nhaäp xong VctA = n = (2 ,1 , 1) ;
VctB = n2 = (1 , 2 , 3)
AÁn 5 3 1 ( Goïi laïi vectô n1 )
Daáu ´ (duøng ñeå tính tích höõu höôùng )
AÁn 5 3 2 ( Goïi laïi vectô n2 )
Ta ñöôïc maøn hình VctA ´ VctB
AÁn Keát quaû: -5, aán tieáp Keát quaû: -7,
Keát quaû: 3
Vaäy u = n1´ n2 = (-5,-7,3) (daáu ´ (höõu höôùng) laáy
ôû phím ´).
Ví duï 3 : Trong khoâng gian Oxyz cho M(1, 3, 2) ;
N(4, 0, 2) ; P(0, 4,- 3) ; Q(1, 0, -3)
a) Vieát phöông trình maët phaúng (MNP)
b) Tính dieän tích tam giaùc MNP
c) Theå tích hình choùp QMNP
Giaûi :
a) Vectô phaùp tuyeán cuûa (MNP) laø n = MN ´ MP
Nhaäp MN = VctA ; MP = VctB nhö treân
(nhaäp thaúng töø hieäu caùc toïa ñoä ñieåm)
Sau ñoù ghi vaøo maøn hình VctA ´ VctB vaø aán
Keát quaû : n = (15 , 15 , 0)
(MNP) coøn qua M(1, 3, 2 ) neân coù phöông trình laø:
15(x - 1) + 15(y - 3) + 0(z - 2) = 0 hay x + y - 4 = 0
b) Caùch 1
1
MN .MP - (MN.MP)
2 2 2
Dieän tích: S =
2
24
Duøng chöông trình VCT , ta tính ñöôïc S=10.6066 ñvdt
(Nhaäp VctA = MN; Vct = MP; nhö ví duï 1vaø cuoái cuøng ghi
0.5 (( VctA · VctA) ( VctB · VctB ) - (VctA · VctB) 2 )
vaø aán
Daáu . (nhaân voâ höôùng ) coù baèng caùch aán VCT 1
( Dot )
1
Caùch 2 : S = Abs(MN ´ MP)
2
Sau khi nhaäp VctA = MN; VctB = MP
Ghi vaøo maøn hình : 0.5 Abs(VctAVctB) vaø aán
Abs (tính ñoä daøi ) ghi baèng phím
1 r r r
c) Theå tích V= ( MN ´ MP) × MQ
6
Duøng chöông trình VCT
Nhaäp VctA , VctB , VctC nhö phaàn a) ( thöïc ra chæ nhaäp
VctC = MP) vaø cuoái cuøng ghi :
15
(1 f 6) (VctA´VctB)·VctC vaø aán Keát quaû : V = ñvtt
2
Ví duï 4 : Tính khoaûng caùch töø ñieåâm ñeán ñöôøng thaúng
(D) coù phöông trình :
ì x = -1 + t
ï x +1 v z -1
a) í y = 2t b) = =
ïz = 1 - t 1 2 -1
î

ì2 x - y + z + 4 = 0 (1)
c) í
î- x + 2 y + 3 z - 1 = 0 (2)
Giaûi :
Ta bieát khoaûng caùch töø M1 ñeán ñöôøng thaúng (D) qua M0 vaø coù
vectô chæ phöông u laø

25
 Abs(M0M1 ´ u)
d=
Abs(u)
r
a) u = (1,2,-1), M 0 (-1,0,1), M0M1 = (2 , 1, 1)
Nhaäp M0M1 = VctA ; u = VctB
vaø ghi vaøo maøn hình Abs(VctAVctB) ¸ AbsB vaø aán
Keát quaû : d = 2.1213
b) Giaûi gioáng heät caâu a)
c) Tìm ñieåm M0 Î(D) nhö sau
Töï cho z = 0 roài vaøo chöông trình giaûi phöông trình baäc
nhaát 3 aån ñeå giaûi heä
ì 2x - y + 4 = 0
í
î- x + 2 y - 1 = 0
7 2
Ta ñöôïc M o ( - , - , 0) Î ( D )
3 3
Nhaäp tieáp theo VctA = n = (2 , -1 , 1)
VctB = n2 = (-1 , 2 , 3)
VctC = M0M1 (nhaäp tröïc tieáp töø toïa ñoä M0, M1 )
Ghi vaøo maøn hình VctA ´ VctB vaø aán
(ñöôïc vectô chæ phöông n cuûa (D) )
vaø ghi tieáp vaø maøn hình Abs(VctC´VctAns)¸AbsVctAns
vaø aán ( VctAns ghi baèng caùch aán 5 3 4)
Keát quaû : d = 3.4467
Ví duï 4 : Cho hình hoäp maø ba caïnh taïi moät ñænh ñöôïc xaùc
ñònh bôûi 3 vectô v1 = (3, 5, -1); v2 = (2, 1, 7); v3 = (5, -2, 1)
a) Tính dieän tích toaøn phaàn S.
b) Tính theå tích V.
c) Tính ñöôøng cao h vôùi v2, v3 , laø vectô chæ phöông cuûa
maët ñaùy.

26
Giaûi :
r r r r r r
a) S = 2( v1 ´ v2 + v2 ´ v3 + v3 ´ v1 )
NhaäpVctA = v1; VctB = v2; VctC = v3
Roài ghi vaøo maøn hình
2(Abs(VctA ´ VctB) + Abs(VctB ´ VctC)+ Abs(VctC ´ VctA))
vaø aán
Keát quaû : S = 225.5906 ñvdt
b) V = (v1 ´ v2).v3
Caùch 1 : Ghi vaøo maøn hình E = (VctA ´ VctB) . VctC
vaø aán
V = 219 (laáy giaù trò tuyeät ñoái)
Caùch 2 : Duøng chöông trình ma traän (MAT)
AÁn ba laàn roài choïn 2 (MAT) (maøn hình hieän MAT)
Ta bieát: v1 = (x1, y1, z1) ; v2 = (x2, y2, z2); v3 = (x3, y3, z3)
x1 y1 z1 3 5 -1
neáu ñaët MatA = x2 y2 z2 = 2 1 7
x3 y3 z3 5 -2 1
thì V = (v1 ´ v2). v3 = detMatA
Caùch aán : Khi ñaõ vaøo maøn hình ma traän (coù hieän MAT)
Ta aán tieáp MAT choïn 1 (Dim) , choïn tieáp 1 (A)
Maùy hieän MatA(m ´ n) m? aán 3
Maùy hieän MatA(m ´ n) n? aán 3
Maùy hieän MatA11 aán 3
Maùy hieän MatA12 aán 5
Maùy hieän MatA13 aán -1
Maùy hieän MatA21 aán 2
.......
.......

27
Maùy hieän MatA33 aán 1
(ñaõ nhaäp xong ma traän A (MatA)
AÁn tieáp MAT choïn 1 (Det)
AÁn MAT choïn 3 (MAT) choïn 1 (A)
ñeå coù maøn hình : Det MatA aán .Keát quaû : V = 219
(Caâu b) ñöôïc giaûi nhö treân thì nhanh hôn).
V
c) Ñöôøng cao h ñònh bôûi d =
Abs(v2 ´ v3)
Ghi vaøo maøn hình: E ¸ Abs(VctB ´ VctC) vaø aán
Keát quaû h = 5.8635
Ví duï 5. Cho 2 ñöôøng thaúng cheùo nhau:
x - xo y - yo z - zo
(d) : = =
a b c
x - x 'o y - y 'o z - z 'o
(d') : = =
a' b' c'
Thì khoaûng caùch h giöõa (d) vaø (d') cheùo nhau laø
(u ´ u’).MM’
d=
Abs(u ´ u’)
vôùi u = (a , b , c) ; u' = (a' , b', c') laø caùc vectô chæ phöông
cuûa (d) , (d') vaø M(x0, y0, z0) Î (d) , M'(x’0, y’0, z’0) Î (d')
AÙp duïng baèng soá : Trong khoâng gian Oxyz cho
x y -1 z +1 ì2 x + y - z + 1 = 0
(d) : = = ; (d'): í
2 1 -1 î x- y+ z-2=0
thì (d) qua M(0, 1, -1) vaø coù vectô chæ phöông
u =(2, 1, -1) coøn (d') coù vectô chæ phöông
u'= (2, 1,-1) ´ (1,-1 , 1) = (0, 3, -3)
1 5
vaø qua M'( ,- , 0) (tính ñöôïc toïa ñoä M' baèng caùch giaûi
3 3
heä phöông trình baäc nhaát ba aån (d') vôùi z = 0)
28
Nhaäp u = VctA , u'= VctB, MM’ = VtcC
(VctC ñöôïc nhaäp tröïc tieáp töø toïa ñoä caùc ñieåm M , M')
Xong ghi vaøo maøn hình :
(VctA ´ VctB).VctC ¸ Abs(VctA ´ VctB)
Keát quaû: h = 2.3094
Ghi chu.ù Muoán tính goùc cuûa d, d' vôùi (d) coù vectô chæ
phöông u vaø (d') coù vectô chæ phöông u' thì duøng coâng thöùc
r r
u ×u'
cos = r r
u u'
Nhaäp u = VctA , u' = VctB
Roài ghi vaøo maøn hình ( ôû D)
cos ((VctA.VctB).VctC ¸ (AbsA ´ AbsB)
-1

vaø aán
Ghi chuù : Neáu u = (a , b , c) ; u' = (a', b', c') laàn löôït laø caùc
vectô chæ phöông cuûa (d),(d') vaø M0(x0 , y0 , z0) Î (d),
M'0(x'0 , y'0 , z'0) Î (d') thì phöông trình cuûa ñöôøng thaúng
vuoâng goùc chung cuûa (d) , (d') laø
[u ´ (u ´ u’)] M0M = 0
[(u’ ´ (u ´ u’)]M’0 M = 0
Trong ñoù M(x , y) laø ñieåm thuoäc ñöôøng vuoâng goùc chung
VctA = u , VctB = u ‘ ta cöù ghi vaøo maøn hình nhö sau
VctA ´ (VctA ´ VctB) vaø aán
Ta ñöôïc VctAns = (a",b",c")
Sau ñoù ghi tieáp vaøo giaáy
a "( x - xo ) + b "( y - yo ) + c "( z - zo ) = 0
Töông töï cho doøng thöù hai cuûa heä phöông trình xaùc ñònh
ñöôøng vuoâng goùc chung .

29
Baøi toaùn : (d) coù phöông trình x - 1 = y - 2 = z - 3
8 4 1
x -1 y z +1
(d’) coù phöông trình = =
2 -2 1
thì u = (8, 4, 1) vaø M o (1,2,3) Î (d ) ,
u’ = (2, -2, 1) vaø M 'o (1,0,-1) Î (d ' )
AÙp duïng coâng thöùc treân (vaø tính baèng maùy) , ta ñöôïc
Phöông trình ñöôøng vuoâng goùc chung laø
ì-5 x + 11y - 4 z - 5 = 0
í
îx + y -1 = 0
Baøi taäp thöïc haønh :
Baøi 1: Cho caùc vectô a = (1; -3; 6), b = (0; 5; -9),
c = (4; -3; -5)
a) Tìm toïa ñoä cuûa caùc vectô : u = 3 a + 3b - 5c
5
5
v = -3a + 5c - 9a g = -3c + a - 7b
9
b) Tính ñoä daøi cuûa u, v, g
c) Tính tích voâ höôùng cuûa a.b, c.b, u.g, v.u
d) Tìm k vaø h sao cho g = 2kv + 3 hu - 7tb
2
Baøi 2 : Cho ñöôøng thaúng (d)
ì 5
ï - 3 x + 5 y + z+4=0
í 3
ïî 5 x - 6 y + 7 z - 10 = 0

Tìm vectô chæ phöông cuûa (d) vaø tính khoaûng caùch töø
M ( 3 ; -7 ; 5 ) ñeán ñöôøng thaúng (d)
Baøi 3: Trong khoâng gian Oxyz cho A(-6 , 4 , 1) ;
B(7 , 1 , 3); C(5 , 7 ,- 2) ; D(1 , -8 , -7)

30
a) Vieát phöông trình maët phaúng (BCD) ; (ABC)
b) Tính dieän tích tam giaùc BCD
c) Theå tích hình choùp A.BCD
Baøi 4 : Trong khoâng gian cho hai ñöôøng thaúng (d1), (d2) coù
ì x - 8 z + 23 = 0 ìx - 2z - 3 = 0
phöông trình (d1 )í (
; 2 í
d )
î y - 4 z + 10 = 0 î y + 2z + 2 = 0
Tính khoaûng caùch giöõa (d1), (d2). ÑS: 3 2 = 4.2426

MAËT CAÀU TRONG KHOÂNG GIAN

Ví duï : Vieát phöông trình maët caàu neáu bieát
2 4
a) Taâm I ( ; -3; ) vaø ñi qua ñieåm M(-4; 5; 7 )
3 5
b) Maët caàu ñi qua 4 ñieåm A(-1 ; 2 ; 9 ); B(2; -4;0);
C(1 ;-7;9) ; D(-2;0;- 4)
Giaûi :
a)Baùn kính maët caàu laø :
2 4 27949
R = IM = (-4 - ) 2 + (5 + 3)2 + (7 - ) 2 =
3 5 225
2 4
Ghi vaøo maøn hình : (-4 - ) 2 + (5 + 3) 2 + (7 - ) 2
3 5
aán
27949
Keát quaû :
225
27949
Vaäy : R =
225
Do ñoù phöông trình maët caàu caàn tìm laø :
2 4 27949
( x - ) 2 + ( y + 3) 2 + ( z - ) 2 =
3 5 225

31
 Caùch 1 :
Goïi I ( x ; y ; z) laø taâm cuûa maët caàu caàn tìm , ta coù :
ì IA = IB
ï
í IB = IC
ï IC = ID
î

ì (-1 - x)2 + (2 - y)2 + (9 - z )2 = (2 - x)2 + (-4 - y)2 + z 2

ï
ï
<=> í (2 - x)2 + (-4 - y)2 + z 2 = (1 - x)2 + (-7 - y)2 + (9 - z )2
ï 2 2 2 2 2 2
ïî (1 - x) + (-7 - y) + (9 - z ) = (-2 - x) + y + (-4 - z )

ì3 x - 6 y - 9 z + 33 = 0
ï
í2 x + 6 y - 18 z + 111 = 0
ï6 x - 14 y + 26 z - 111 = 0
î
Vaøo chöông trình giaûi heä phöông trình baäc nhaát 3 aån ,
ì 423
nhaäp tröïc tieáp caùc heä soá a , b , c , d . ï x = -
52
ï
ï 56
Ta ñöôïc Û íy = -
ï 13
ï 199
ï z = 52
î
423 56 199
I (- ;- ; )
52 13 52
423 2 56 199 2
R 2 = IA2 = ( -1 + ) + (2 + ) 2 + (9 - )
52 13 52
Do ñoù phöông trình maët caàu caàn tìm laø :

423 2 56 199 2 158793

(x + ) + ( y + )2 + ( z - ) =
52 13 52 1352

32
 423 112 199 235
x2 + y2 + z 2 + x+ y- z- =0
26 13 26 13
Baøi taäp thöïc haønh :
Vieát phöông trình maët caàu neáu bieát
a) Taâm I(-3,5,2) vaø ñi qua ñieåm M(2 ; -5 ; 3 )
1
b) Maët caàu ñi qua 4 ñieåm A( -3; 5; 0 ) ; B( ;-3;1) ;
-3 2
C ( ;3;-4) D(-2; 3; 1)
2
PHAÀN ÑOÏC THEÂM
I .SOÁ PHÖÙC : Daønh cho hoïc sinh lôùp 12 hoïc theo chöông
trình thí ñieåm phaân ban vaø baïn ñoïc tham khaûo theâm. AÁn
2 (CMPLX) ñeå tính toaùn veà soá phöùc (maøn hình hieän
CMPLX) Thoaùt khoûi chöông trình tính soá phöùc aán 1
Ví duï 1 : Cho z1 = 5 + 6i , z2 = 2 - 7i ,z3 = 5 + 2i .
Tính: z1 + z2, z1 - z2, z1z2 , z1 , z12 , z13 , 1 , z1 z 2 z3
z2 z1
Giaûi : z1 + z 2 = 7 - i

AÁn 2 aán tieáp 5 + 6 (i) 2 7 vaø aán

Keát quaû : phaàn thöïc laø 7 aán tieáp .
Keát quaû : phaàn aûo laø -1i
Tính töông töï , ta coù keát quaû sau: z1 - z 2 = 3 + 13i
z1 z 2 = 52 - 23i
AÁn 5+6 2 7 vaø aán
Keát quaû : phaàn thöïc laø 52 aán tieáp
Keát quaû : phaàn aûo laø -23i
z1
= 0.6038 + 0.8868i
z2

33
AÁn 5 6 2 7 vaø aán
Keát quaû : phaàn thöïc laø 0.6038 , aán tieáp
Keát quaû : phaàn aûo laø 0.8868i
z12 = 11 + 60i aán 5 6i vaø aán
Keát quaû : phaàn thöïc laø 11 , aán tieáp
Keát quaû : phaàn aûo laø 60i
z13 = 415 + 234i aán 5 6i vaø aán
Keát quaû : phaàn thöïc laø 415 , aán tieáp
Keát quaû : phaàn aûo laø 234i
1
= 0.08197 - 0.09836i
z1
AÁn 5 6
Keát quaû : phaàn thöïc laø 0.08197 , aán tieáp
Keát quaû : phaàn aûo laø 0.09836i
z1 z 2 z3 = 306 - 11i
AÁn 5 6 2 7
5+2 vaø aán
Keát quaû : phaàn thöïc laø 306 aán tieáp
Keát quaû : phaàn aûo laø -11i
Ví duï 2 : Tính caên baäc hai cuûa - 25
Giaûi : AÁn 2
- 25 = 25i 2 aán - 25
Caên baäc hai cuûa - 25 laø 5i vaø -5i
(maùy chæ hieän ñöôïc 5i)
Ví duï 3 : Giaûi phöông trình x 2 + x + 1 = 0
Giaûi baèng tay, ta ñöôïc nghieäm cuûa phöông trình laø :
34
 é -1+ i 3
ê x1 = = -0.5 + 0.866i
2
D = -3 = 3i 2 Û ê (nghieäm phöùc)
ê -1- i 3
ê x2 = = -0.5 - 0.8661
ë 2

Neáu tính baèng maùy

Ta vaøo chöông trình giaûi phöông trình baäc hai
Nhaäp a = 1 , b = 1 , c =1 aán Keát quaû : phaàn thöïc cuûa
nghieäm thöù nhaát laø -0.5 , aán tieáp ta ñöôïc phaàn aûo
laø 0.866i. AÁn .Keát quaû : phaàn thöïc cuûa nghieäm thöù hai
laø 0.5 , aán tieáp ta ñöôïc phaàn aûo laø -0.866i
Ví duï 4 : Ñoåi z = 3 + 4i ra daïng z = r (cosq + isinq )
hay daïng z = re iq ( cuõng ghi laø ( r Ð q ) )
Vaøo chöông trình tính soá phöùc aán 2
Ghi vaøo maøn hình : 3 + 4i > r Ð q
baèng caùch aán 3 4 (r Ðq)
vaø aán Keát quaû : r = 5 , aán tieáp
Keát quaû : q = 53.1301023 (khoâng ñoåi tröïc tieáp ra ñoä phuùt ,
giaây ñöôïc )
Vaäy z = 5ei´53.13010235 hay z = ( 5 Ð 53.13010235 ) (ôû D)
o
0

Neáu maøn hình ôû cheá ñoä R thì

z = 5e 0.927295218i hay z = ( 5 Ð 0.927295218 ) (ôû R)
p
p p i
Ví duï 5 : Ñoåi z = 5(cos + isin ) = 5e 7 ra daïng a+bi (ôû R )
7 7
Ghi vaøo maøn hình : 5Ð(p ¸ 7) > a + bi
baèng caùch aán 5 7
vaø aán Keát quaû : a = 4.5048 , aán tieáp

35
Keát quaû : b = 2.1694i
Vaäy z = 4.5048 + 2.1694i p
Ví duï 6 . Cho z1 = 3 + 4i , z 2 = 5e 7 . Tính z1 + z 2 , z1
i

Giaûi : z2
z1 + z 2 = 7.5048 + 6.1694i = (9.7152 Ð 0.6880)
Ghi vaøo maøn hình 3+4i + 5 Ð ( p ¸ 7)
baèng caùch aán 3 4 5 7
vaø aán Keát quaû : a = 7.5048 , aán tieáp
Keát quaû : b = 6.1694i
aán tieáp vaø aán ñöôïc daïng r Ð q
z1
= 0.8877 + 0.4604i = (1 Ð 0.4785)
z2
Ghi vaøo maøn hình (3+4i) ¸ 5 Ð (p ¸ 7) vaø aán ñöôïc
keát quaû daïng a + bi
aán tieáp vaø aán ñöôïc daïng r Ð q
Ghi chuù : Ta cuõng coù theå duøng daïng r Ð q ñeå tính toaùn
nhö ví duï 1. Rieâng phaàn laáy caên soá , maùy
Vn -570 MS khoâng coù chöông trình caøi saün neân
phaûi duøng daïng löôïng giaùc (öùng duïng coâng thöùc Moivre)
ñeå laáy caên (cuõng nhö ñeå tính luõy thöøa)
z = r (cosq + i sin q ) = re iq Þ z n = r n (cos nq + i sin nq ) = r n einq
p
i
Ví duï 7 : Cho z =5e . Tính 3 z
7

Giaûi : Duøng coâng thöùc Moivre ñeå laáy caên nhö sau :
p k 2p p k 2p
( + )i
3
z = 5e3 7´3 3 = 1.70998e ( 21+
(coù 3 giaù trò)
3
)i

Ví duï 8 : Cho z = 3 + 4i , tính caên soá baäc boán cuûa z

Giaûi :
Ta ñoåi z ra daïng z = 5e 0.927295218
= 5 ( cos 0.927295218 + isin 0.927295218)

36
roài laáy caên theo coâng thöùc Moivre nhö ví duï 7

II. MA TRAÄN
A) TÍNH ÑÒNH THÖÙC CUÛA MA TRAÄN ( Det )
a) Ñònh thöùc cuûa ma traän caáp 2
Vaøo cheá ñoä MAT nhaán 3 laàn phím 2
Sau ñoù nhaán tieáp MAT
Maùy hieän
Dim Edit Mat
1 2 3

Ta nhaán 1 maùy vaøo phaàn ñaët teân cho ñònh thöùc .

Maùy hieän
A B C
1 2 3

Ta choïn teân ma traän caàn tính laø A hoaëc B hoaëc C

Ví duï :
-9 -1
Tính ñònh thöùc
3 -4
ÔÛ ñaây ta ñaët teân cho ma traän caàn tính laø : A baèng caùch nhaán
phím 1
Maùy hieän : MatA (m ´ n ) m?
( Maùy hoûi nhaäp vaøo ma traän maáy doøng (m) , maáy coät (n))
Ta nhaäp ma traän treân goàm 2 doøng , 2 coät
Nhaán 2 ( Nhaäp soá doøng laø 2 )
Maùy hieän : MatA (m ´ n ) n?
Nhaán 2 ( Nhaäp soá coät laø 2 )

37
Maùy yeâu caàu nhaäp Mat A11 ( töùc doøng 1 , coät 1 )
Ta nhaäp vaøo -9 vaø nhaán
Maùy tieáp tuïc yeâu caàu nhaäp doøng 1 coät 2 , doøng 2 coät 1
vaø doøng 2 coät 2 cöù sau moãi laàn ta nhaán phím
Tieáp tuïc nhaán MAT
Maùy hieän:
Det Trn
1 2

Ta nhaán 1 Det ( tính ñònh thöùc ) , nhaán tieáp MAT

Maùy hieän:

Dim Edit Mat

1 2 3

Nhaán 3 maùy hieän:

A B C Ans
1 2 3 4

Ta nhaán 1 ( töùc laø choïn ma traän A vöøa nhaäp ôû treân,

khoâng choïn B , C )
Cuoái cuøng nhaán
Keát quaû : 39
b) Ñònh thöùc cuûa ma traän caáp 3
Ví duï : Tính ñònh thöùc cuûa ma traän sau

38
 2 13 6
8
a) 3 b) 17
7 7
-4 3
28
5 5
- 466
15

-2 8 3 7 2 4
a) 7 5 9 b) -3 1 8
13 4 3 1 3 6

39
40
41
MA TRAÄN CAÁP 4
Tính ñònh thöùc cuûa ma traän sau :
Tính ñònh thöùc sau :

Vaøo cheá ñoä MAT aán 3 laàn phím 2

Sau ñoù aán tieáp MAT . Maùy hieän :

Dim Edit Mat
1 2 3

Ta aán 1 maùy vaøo phaàn ñaët teân cho ma traän.

Maùy hieän :
A B C
1 2 3

Ta choïn teân ma traän caàn tính laø A hoaëc B hoaëc C

Ta ñaët teân cho ma traän caàn tính laø : A baèng caùch aán
phím 1
Maùy hieän : MatA (m´ n ) m?

42
( Maùy hoûi nhaäp vaøo ma traän maáy doøng (m) , maáy coät (n) )
Ta nhaäp ma traän treân goàm 4 doøng , 4 coät
AÁn 4 ( Nhaäp soá doøng laø 4 )
Maùy hieän : MatA (m´ n ) n?
AÁn 4 ( Nhaäp soá coät laø 4 )
Maùy yeâu caàu nhaäp Mat A11 ( töùc doøng 1 , coät 1 )
Ta nhaäp vaøo 1 vaø aán
Maùy tieáp tuïc yeâu caàu nhaäp doøng 1 coät 2 , doøng 1 coät 3 ,
doøng 1 coät 4 cöù sau moãi laàn ta aán phím
Töông töï nhö treân ta nhaäp soá cho doøng 2 , doøng 3 vaø doøng 4
Tieáp tuïc aán MAT
Maùy hieän :
Det Trn
1 2
Ta aán 1 Det ( tính ñònh thöùc ) , aán tieáp MAT
Maùy hieän :
Dim Edit Mat
1 2 3
AÁn 3 maùy hieän :
A B C Ans
1 2 3 4

Ta nhaán 1 ( töùc laø choïn ma traän A vöøa nhaäp ôû treân ,

khoâng choïn B , C )
Cuoái cuøng aán
Keát quaû : 35
Ghi chuù : Neáu tính ñònh thöùc cuûa ma traän lôùn hôn caáp 4 ,
ta cuõng duøng khai trieån Laplace ñeå ñöa veà ma traän caáp 4 .
43