Nguyen Ly Ke Toan - CD

TRƯỜNG CAO ĐẲNG CỘNG ĐỒNG HẢI PHÒNG
KHOA KẾ TOÁN - TÀI CHÍNH

***
TẬP BÀI GIẢNG
NGUYÊN LÝ KẾ TOÁN
Mã học phần:_____
(4 ĐVHT = 60 tiết)
---------------
CHƯƠNG TRÌNH TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG
Biên soạn: ThS. Hoàng Thị Ngà
Bộ môn: Kế toán
HẢI PHÒNG - 12/2009

TRƯỜNG CAO ĐẲNG CỘNG ĐỒNG HẢI PHÒNG
KHOA KẾ TOÁN – TÀI CHÍNH
***
TẬP BÀI GIẢNG
NGUYÊN LÝ KẾ TOÁN
Mã học phần:_____
(4 ĐVHT = 60 tiết)
---------------
CHƯƠNG TRÌNH TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG
Biên soạn: ThS. Hoàng Thị Ngà
Bộ môn: Kế toán
HẢI PHÒNG - 12/2009

 Bµi gi¶ng: Nguyªn lý kÕ to¸n Biªn so¹n:
ThS. Hoµng ThÞ Ngµ
LỜI NÓI ĐẦU

Nguyên lý kế toán là cơ sở, nền tảng quan trọng nhất của khoa học kế toán nói
riêng và khoa học kinh tế nói chung.
Ngành Kế toán Nhà trường với bề dày truyền thống, không ngừng thực hiện đổi
mới chương trình và nội dung giảng dạy nhằm đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế đất nước.
Đặc biệt từ năm 2000 trở lại đây, Bộ môn Kế toán Trường Cao đẳng cộng đồng Hải
Phòng rất chú trọng công tác biên soạn đề cương – bài giảng phục vụ tốt nhất yêu cầu
giảng dạy và học tập của cán bộ giảng viên và sinh viên Nhà trường.
Để tạo điều kiện cho việc nghiên cứu, giảng dạy, học tập và vận dụng nguyên lý kế
toán của các đối tượng khác nhau, tác giả đã biên soạn tập bài giảng “Nguyên lý kế
toán". Tập bài giảng đã được Hội đồng khoa học Nhà trường đánh giá nghiệm thu và cho
phép phát hành để phục vụ công tác giảng dạy và học tập trong Nhà trường. Đồng thời,
đây cũng là tài liệu tham khảo cần thiết cho những độc giả quan tâm, nghiên cứu về khoa
học kế toán.
Tập bài giảng gồm 7 chương, thể hiện những kiến thức lý luận và nguyên tắc cơ
bản nhất của khoa học Kế toán (có kèm theo ví dụ minh họa và bài tập vận dụng).
Tuy nhiên, tập bài giảng khó tránh khỏi những khiếm khuyết nhất định. Tác giả rất
mong nhận được nhiều ý kiến xây dựng, giúp nâng cao chất lượng hơn nữa trong thời
gian tới.
Xin chân thành cảm ơn!
Tác giả
ThS. Hoàng Thị Ngà
Môc lôc Trang
Trang phô b×a
Môc lôc
Ch¬ng 1. B¶n chÊt vµ ®èi tîng cña kÕ to¸n 01
1.1 Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña kÕ to¸n 01
1.1.1 KÕ to¸n vµ tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña kÕ to¸n 01
1.1.2 Ph©n lo¹i kÕ to¸n 04
1.2 Chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ vai trß cña kÕ to¸n 05
1.2.1 Chøc n¨ng 05
1.2.2 NhiÖm vô 05
1.2.3 Vai trß 06
1.3 Çc yªu cÇu c¬ b¶n cña kÕ to¸n, çc kh¸i niÖm vµ nguyªn 06
t¾c kÕ to¸n c¬ b¶n
1.3.1 Çc yªu cÇu c¬ b¶n 06
1.3.2 Çc kh¸i niÖm c¬ b¶n 08
1.3.3 Çc nguyªn t¾c kÕ to¸n c¬ b¶n 08
1.4 §èi tîng cña kÕ to¸n 10
1.4.1 §èi tîng chung cña kÕ to¸n 10
1.4.2 §èi tîng cô thÓ cña kÕ to¸n trong çc ®¬n vÞ 10
Ch¬ng 2. Ph¬ng ph¸p chøng tõ kÕ to¸n 12
2.1 Kh¸i niÖm, néi dung vµ ý nghÜa cña ph¬ng ph¸p chøng tõ 12
kÕ to¸n
2.1.1 Kh¸i niÖm 12
2.1.2 Néi dung 12
2.1.3 ý nghÜa 12
2.2Çc lo¹i chøng tõ kÕ to¸n vµ çc yÕu tè cña chøng tõ kÕ 13
to¸n
2.2.1 Çc lo¹i chøng tõ kÕ to¸n 13
2.2.2 Çc yÕu tè cña chøng tõ kÕ to¸n 15
2.3Tr×nh tù xö lý vµ lu©n chuyÓn chøng tõ kÕ to¸n 16
2.3.1 KiÓm tra chøng tõ 17
2.3.2 Hoµn chØnh chøng tõ 17
2.3.3 Tæ chøc lu©n chuyÓn chøng tõ 17
2.3.4 B¶o qu¶n vµ lu tr÷ chøng tõ 17
2.4KiÓm kª tµi s¶n 18
2.4.1 Kh¸i niÖm vµ ý nghÜa cña kiÓm kª 18
2.4.2 Çc lo¹i kiÓm kª 19
2.4.3 Ph¬ng ph¸p kiÓm kª 19
2.4.4 Vai trß cña kÕ to¸n trong kiÓm kª 19
Ch¬ng 3. Ph¬ng ph¸p tµi kho¶n kÕ to¸n 21
3.1 Kh¸i niÖm, néi dung vµ ý nghÜa cña ph¬ng ph¸p tµi 21
kho¶n kÕ to¸n
3.1.1 Kh¸i niÖm 21
3.1.2 Néi dung 21
3.1.3 ý nghÜa 21
3.2Tµi kho¶n kÕ to¸n 21
3.2.1 Kh¸i niÖm tµi kho¶n kÕ to¸n 21
3.2.2 KÕt cÊu chung cña tµi kho¶n kÕ to¸n 22
3.2.3 Ph©n lo¹i tµi kho¶n kÕ to¸n 23
3.2.4 HÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n doanh nghiÖp 25
3.3Çch ghi vµo tµi kho¶n kÕ to¸n 27
3.3.1 Ghi ®¬n 27
3.3.2 Ghi kÐp 27
3.4KiÓm tra sè liÖu ghi trªn tµi kho¶n kÕ to¸n 30
3.4.1 KiÓm tra sè liÖu ghi trªn tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp 30
3.4.2 KiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c gi÷a sè liÖu ghi trªn tµi 31
kho¶n kÕ to¸n chi tiÕt víi tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp
t¬ng øng
Ch¬ng 4. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ vµ kÕ to¸n çc qu¸ tr×nh kinh 33
doanh
4.1 Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ tÝnh gi¸ 33
4.1.1 Kh¸i niÖm, néi dung vµ ý nghÜa cña ph¬ng ph¸p 33
4.1.2 Yªu cÇu, nguyªn t¾c vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ tµi s¶n 34
4.1.3 Tr×nh tù tÝnh gi¸ tµi s¶n 39
4.2 KÕ to¸n çc qu¸ tr×nh kinh doanh 40
4.2.1 KÕ to¸n qu¸ tr×nh mua hµng 41
4.2.2 KÕ to¸n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt 43
4.2.3 KÕ to¸n qu¸ tr×nh b¸n hµng 46
Ch¬ng 5. Ph¬ng ph¸p tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n 52
5.1 Kh¸i niÖm, néi dung vµ ý nghÜa cña ph¬ng ph¸p tæng 52
hîp - c©n ®èi kÕ to¸n
5.1.1 Kh¸i niÖm 52
5.1.2 Néi dung 52
5.1.3 ý nghÜa 53
5.2 Nguyªn t¾c, yªu cÇu vµ c«ng viÖc chuÈn bÞ khi lËp 53
b¶ng tæng hîp c©n ®èi kÕ to¸n
5.2.1 Nguyªn t¾c chung x©y dùng hÖ thèng b¶ng tæng hîp 53
c©n ®èi kÕ to¸n
5.2.2 Yªu cÇu khi lËp b¶ng tæng hîp c©n ®èi kÕ to¸n 53
5.2.3 C«ng viÖc chuÈn bÞ khi lËp b¶ng tæng hîp c©n ®èi 54
kÕ to¸n
5.3 B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n 55
5.3.1 Néi dung vµ kÕt cÊu cña b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n 55
5.3.2 TÝnh c©n ®èi cña b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n 55
5.3.3 Mèi quan hÖ gi÷a b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ tµi kho¶n 56
kÕ to¸n
5.3.4 Ph¬ng ph¸p chung lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n 57
Ch¬ng 6. Sæ kÕ to¸n vµ h×nh thøc kÕ to¸n 58
6.1 Sæ kÕ to¸n 58
6.1.1 Kh¸i niÖm vµ nguyªn t¾c x©y dùng mÉu sæ 58
6.1.2 Çc lo¹i sæ kÕ to¸n 58
6.1.3 Quy ®Þnh vÒ sæ kÕ to¸n 59
6.2 H×nh thøc kÕ to¸n 63
6.2.1 H×nh thøc kÕ to¸n Chøng tõ ghi sæ 64
6.2.2 H×nh thøc kÕ to¸n NhËt ký chung 65
6.2.3 H×nh thøc kÕ to¸n NhËt ký chøng tõ 67
6.2.4 H×nh thøc kÕ to¸n NhËt ký sæ çi 68
6.2.5 H×nh thøc kÕ to¸n trªn m¸y vi tÝnh 70
Ch¬ng 7. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n 72
7.1 ý nghÜa vµ nhiÖm vô tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n 72
7.1.1 ý nghÜa 72
7.1.2 NhiÖm vô 73
7.2 Néi dung tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n 73
7.2.1 Tæ chøc vËn dông hÖ thèng chøng tõ kÕ to¸n 73
7.2.2 Tæ chøc vËn dông hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n 74
7.2.3 Tæ chøc vËn dông h×nh thøc kÕ to¸n 74
7.2.4 Tæ chøc hÖ thèng b¸o ço kÕ to¸n 74
7.2.5 Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n 74
7.2.6 Tæ chøc kiÓm tra kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n néi bé 77
Bµi tËp thùc hµnh 78-89
Phô lôc
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
Ths.Hoµng ThÞ Ngµ
Chương 1
BẢN CHẤT VÀ ĐỐI TƯỢNG CỦA KẾ TOÁN
1.1 SỰ RA ĐỜI VÀ PHÁT TRIỂN CỦA KẾ TOÁN
1.1.1 Kế toán và tính tất yếu khách quan của kế toán
S¶n xuÊt cña c¶i vËt chÊt lµ c¬ së tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi
loµi ngêi. B»ng çc ho¹t ®éng lao ®éng s¶n xuÊt, con ngêi ®· t¹o ra
®îc cña c¶i vËt chÊt ®Ó duy tr× cuéc sèng cña b¶n th©n vµ céng
®ång x· héi. Ho¹t ®éng lao ®éng s¶n xuÊt cña con ngêi lµ ho¹t ®éng
tù gi¸c, cã ý thøc, cã môc ®Ých, ®îc lÆp l¹i vµ kh«ng ngõng ®æi míi
h×nh thµnh nªn qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. Dï tr¶i qua çc h×nh th¸i
kinh tÕ x· héi kh¸c nhau nhng qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi ®Òu thÓ
hiÖn r»ng con ngêi lu«n cã sù quan t©m ®Õn thêi gian lao ®éng bá
ra vµ kÕt qu¶ lao ®éng ®em l¹i, lu«n cã sù suy nghÜ vµ tÝch luü kinh
nghiÖm ®Ó thùc hiÖn ho¹t ®éng s¶n xuÊt ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n,
tho¶ m·n tèt h¬n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña céng ®ång x· héi. Tõ sù
quan t©m cña con ngêi ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt h×nh thµnh nªn
ho¹t ®éng tæ chøc vµ qu¶n lý cña con ngêi ®èi víi qu¸ tr×nh t¸i s¶n
xuÊt x· héi, trong ®ã con ngêi ®· thùc hiÖn viÖc quan s¸t ho¹t ®éng
lao ®éng s¶n xuÊt, ®o lêng ph¹m vi, quy m« ho¹t ®éng ®ã, tÝnh
to¸n, ghi chÐp thêi gian lao ®éng bá ra vµ kÕt qu¶ lao ®éng ®em l¹i
®Ó thÊy ®îc cÇn ph¶i lao ®éng s¶n xuÊt nh thÕ nµo sÏ hao phÝ lao
®éng Ýt h¬n, cña c¶i lµm ra sÏ nhiÒu h¬n. Nh÷ng ho¹t ®éng quan
s¸t, ®o lêng, tÝnh to¸n vµ ghi chÐp cña con ngêi ®èi víi çc ho¹t ®éng
kinh tÕ x¶y ra trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi nh»m thu nhËn, cung
cÊp nh÷ng th«ng tin vÒ qu¸ tr×nh ®ã, phôc vô cho c«ng t¸c kiÓm tra,
c«ng t¸c chØ ®¹o çc ho¹t ®éng kinh tÕ, ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh t¸i
s¶n xuÊt x· héi ®em l¹i hiÖu qu¶ cao, ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt vµ
®êi sèng x· héi, ngµy nay ®îc gäi lµ h¹ch to¸n.
H¹ch to¸n lµ ho¹t ®éng quan s¸t, ®o lêng, tÝnh to¸n vµ ghi chÐp
cña con ngêi ®èi víi çc ho¹t ®éng kinh tÕ x¶y ra trong qu¸ tr×nh t¸i
Ths. Hoµng ThÞ Ngµ
s¶n xuÊt x· héi nh»m thu nhËn, cung cÊp nh÷ng th«ng tin vÒ qu¸
tr×nh ®ã, phôc vô cho c«ng t¸c kiÓm tra, c«ng t¸c chØ ®¹o çc ho¹t
®éng kinh tÕ, ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi ®em l¹i
hiÖu qu¶ cao, ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt vµ ®êi sèng x· héi.
H¹ch to¸n ra ®êi vµ ph¸t triÓn g¾n liÒn víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn
cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. S¶n xuÊt x· héi cµng ph¸t triÓn con ngêi cµng
cã sù quan t©m h¬n ®Õn thêi gian lao ®éng bá ra vµ kÕt qu¶ lao
®éng ®em l¹i. Tõ ®ã, h¹ch to¸n còng ®îc ph¸t triÓn vµ ®¹t tíi tr×nh
®é ngµy cµng cao h¬n.
§Ó tæ chøc vµ qu¶n lý cã hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi,
trong ®iÒu kiÖn nÒn s¶n xuÊt x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn, con ngêi
cÇn nhËn biÕt ®Çy ®ñ çc lo¹i th«ng tin vÒ ho¹t ®éng kinh tÕ, hiÖn t-
îng x· héi, qu¸ tr×nh kü thuËt, ho¹t ®éng tµi chÝnh ®Ó tõ ®ã ®Ò ra
çc quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, thóc ®Èy s¶n xuÊt x· héi ph¸t triÓn. Tõ
mét lo¹i h¹ch to¸n ban ®Çu ®· h×nh thµnh ba lo¹i h¹ch to¸n kh¸c
nhau:
* H¹ch to¸n nghiÖp vô:
- Kh¸i niÖm:
Lµ sù quan s¸t, ph¶n ¸nh vµ kiÓm tra, gi¸m s¸t trùc tiÕp tõng
nghiÖp vô, tõng qu¸ tr×nh kinh tÕ, kü thuËt cô thÓ, phôc vô cho sù
chØ ®¹o thêng xuyªn, kÞp thêi t×nh h×nh thùc hiÖn çc nghiÖp vô,
çc qu¸ tr×nh ®ã.
- §Æc ®iÓm:
+ §èi tîng h¹ch to¸n: tõng nghiÖp vô, tõng qu¸ tr×nh kinh tÕ, kü
thuËt cô thÓ (t×nh h×nh sö dông lao ®éng, vËt t, t×nh tr¹ng kü thuËt
cu¶ m¸y mãc thiÕt bÞ, t×nh h×nh thùc hiÖn nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh
doanh…).
+ Thíc ®o sö dông: tuú theo tÝnh chÊt cña th«ng tin thu nhËn vµ
cung cÊp ®Ó lùa chän vµ sö dông mét trong ba lo¹i thíc ®o (thíc ®o
hiÖn vËt, thíc ®o lao ®éng vµ thíc ®o tiÒn tÖ) cho phï hîp. Kh«ng coi
thíc ®o nµo lµ thíc ®o chñ yÕu.
-2-
+ Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: sö dông çc ph¬ng ph¸p kü thuËt ®¬n
gi¶n nh quan s¸t trùc tiÕp, ®iÖn tho¹i, ®iÖn b¸o, b¸o ço b»ng v¨n
b¶n, b¸o ço trùc tiÕp… ®Ó thu nhËn vµ cung cÊp th«ng tin. Çc ph-
¬ng ph¸p nµy cha ®îc gäi lµ ph¬ng ph¸p khoa häc.
+ TÝnh chÊt th«ng tin thu nhËn vµ cung cÊp: kÞp thêi nhng rêi r¹c,
kh«ng cã hÖ thèng, kh«ng toµn diÖn.
* H¹ch to¸n thèng kª (gäi t¾t lµ Thèng kª):
- Kh¸i niÖm:
Lµ khoa häc nghiªn cøu mÆt lîng trong mèi liªn hÖ mËt thiÕt víi
mÆt chÊt cña çc hiÖn tîng kinh tÕ - x· héi sè lín trong ®iÒu kiÖn thêi
gian vµ ®Þa ®iÓm cô thÓ nh»m rót ra b¶n chÊt vµ tÝnh quy luËt
trong sù ph¸t triÓn cña çc hiÖn tîng ®ã.
- §Æc ®iÓm:
+ §èi tîng h¹ch to¸n: çc hiÖn tîng kinh tÕ - x· héi sè lín.
+ Thíc ®o sö dông: nh h¹ch to¸n nghiÖp vô.
+ Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: cã hÖ thèng ph¬ng ph¸p khoa häc riªng
nh ph¬ng ph¸p ®iÒu tra thèng kª, ph¬ng ph¸p ph©n tæ thèng kª, ph-
¬ng ph¸p chØ sè…
+ TÝnh chÊt th«ng tin thu nhËn vµ cung cÊp: cã hÖ thèng nhng
kh«ng thêng xuyªn, kh«ng kÞp thêi, kh«ng toµn diÖn.
* H¹ch to¸n kÕ to¸n (gäi t¾t lµ KÕ to¸n):
- Kh¸i niÖm:
Lµ khoa häc thu nhËn, xö lý vµ cung cÊp toµn bé th«ng tin vÒ tµi
s¶n vµ sù vËn ®éng cña tµi s¶n (hay toµn bé th«ng tin vÒ tµi s¶n vµ
çc ho¹t ®éng kinh tÕ) trong çc ®¬n vÞ nh»m kiÓm tra, gi¸m s¸t çc
®èi tîng ®ã.
- §Æc ®iÓm:
+ §èi tîng h¹ch to¸n: tµi s¶n vµ sù vËn ®éng cña tµi s¶n (hay tµi
s¶n vµ çc ho¹t ®éng kinh tÕ).
-3-
+ Thíc ®o sö dông: sö dông thíc ®o tiÒn tÖ lµ thíc ®o chñ yÕu.
Bªn c¹nh ®ã sö dông thíc ®o hiÖn vËt vµ thíc ®o lao ®éng ®Ó bæ
sung cho thíc ®o tiÒn tÖ.
+ Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: cã hÖ thèng ph¬ng ph¸p khoa häc riªng
nh ph¬ng ph¸p chøng tõ kÕ to¸n, ph¬ng ph¸p tµi kho¶n kÕ to¸n, ph-
¬ng ph¸p tÝnh gi¸, ph¬ng ph¸p tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n. Çc ph-
¬ng ph¸p nµy cã mèi liªn hÖ mËt thiÕt vµ logic t¹o thµnh mét hÖ
thèng ®Ó thu nhËn, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin ®¸p øng yªu cÇu
qu¶n lý.
+ TÝnh chÊt th«ng tin thu nhËn vµ cung cÊp: toµn diÖn, thêng
xuyªn, liªn tôc vµ cã hÖ thèng. §Æc ®iÓm nµy cã ®îc lµ nhê hÖ thèng
ph¬ng ph¸p khoa häc riªng cña nã.
KÕ to¸n ra ®êi vµo thêi kú chiÕm h÷u n« lÖ (g¾n liÒn víi sù ra
®êi cña tiÒn tÖ vµ nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ s¬ khai). Qua çc h×nh th¸i
kinh tÕ x· héi kÕ tiÕp, kÕ to¸n tõng bíc ®îc ph¸t triÓn (kÕ to¸n ë h×nh
th¸i kinh tÕ x· héi sau ®îc ph¸t triÓn h¬n ë h×nh th¸i kinh tÕ x· héi tr-
íc ®ã). ë h×nh th¸i kinh tÕ x· héi phong kiÕn kÕ to¸n sö dông hÖ
thèng sæ kÕ to¸n phong phó h¬n, chi tiÕt h¬n ®Ó ghi chÐp, ph¶n
¸nh çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt, giao dÞch, trao ®æi, bu«n b¸n ®a d¹ng
h¬n. Tuy nhiªn, do s¶n xuÊt hµng ho¸ thêi kú nµy cßn ph©n t¸n nªn
kÕ to¸n còng chØ míi ph¸t triÓn trong chõng mùc nhÊt ®Þnh so víi
thêi kú míi h×nh thµnh. ë h×nh th¸i kinh tÕ x· héi t b¶n chñ nghÜa do
sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nªn kÕ to¸n cã sù
ph¸t triÓn vît bËc. ë thêi kú tiÒn t b¶n chñ nghÜa, ghi kÐp trong kÕ
to¸n ®· n¶y sinh vµ dÇn ®îc øng dông réng r·i cïng víi hÖ thèng sæ kÕ
to¸n ngµy cµng ®a d¹ng, phong phó vµ chi tiÕt. ë thêi kú ph¸t triÓn
cña chñ nghÜa t b¶n vµ tiÕp ®ã lµ thêi kú qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t b¶n
sang chñ nghÜa x· héi, kÕ to¸n ®· trë thµnh mét m«n khoa häc víi hÖ
thèng çc ph¬ng ph¸p khoa häc cña nã ®Ó ghi chÐp, ph¶n ¸nh, kiÓm
tra, xö lý vµ cung cÊp nh÷ng th«ng tin vÒ çc ho¹t ®éng kinh tÕ x¶y
ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña çc ®¬n vÞ, phôc vô cho viÖc ®Ò
ra çc quyÕt ®Þnh kinh tÕ, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña ®¬n vÞ nãi
-4-
riªng, nÒn s¶n xuÊt x· héi nãi chung, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña x· héi
loµi ngêi.
Nh vËy, kÕ to¸n lµ cÇn thiÕt vµ tÊt yÕu trong nÒn kinh tÕ hµng
ho¸.
1.1.2 Phân loại kế toán
* C¨n cø vµo çch ghi chÐp, thu nhËn th«ng tin:
- KÕ to¸n ®¬n: lµ lo¹i kÕ to¸n mµ çch ghi chÐp, thu nhËn th«ng
tin kÕ to¸n ®îc tiÕn hµnh mét çch riªng biÖt, ®éc lËp.
- KÕ to¸n kÐp: lµ lo¹i kÕ to¸n mµ çch ghi chÐp, thu nhËn th«ng
tin vÒ çc ho¹t ®éng kinh tÕ ®îc tiÕn hµnh trong mèi quan hÖ mËt
thiÕt víi nhau.
* C¨n cø vµo møc ®é, tÝnh chÊt th«ng tin ®îc xö lý:
- KÕ to¸n tæng hîp: lµ lo¹i kÕ to¸n mµ th«ng tin kÕ to¸n ®îc thu
nhËn, xö lý ë d¹ng tæng qu¸t vµ ®îc biÓu hiÖn díi h×nh th¸i tiÒn tÖ.
- KÕ to¸n chi tiÕt: lµ lo¹i kÕ to¸n mµ th«ng tin kÕ to¸n ®îc thu
nhËn, xö lý ë d¹ng chi tiÕt, cô thÓ vµ ®îc biÓu hiÖn kh«ng chØ díi
h×nh th¸i tiÒn tÖ mµ c¶ h×nh th¸i hiÖn vËt, lao ®éng.
* C¨n cø vµo ph¹m vi th«ng tin kÕ to¸n cung cÊp vµ ®èi t-

îng nhËn th«ng tin:
- KÕ to¸n tµi chÝnh: lµ lo¹i kÕ to¸n mµ viÖc thu thËp, xö lý, kiÓm
tra, ph©n tÝch vµ cung cÊp th«ng tin kinh tÕ, tµi chÝnh b»ng b¸o ço
tµi chÝnh cho ®èi tîng cã nhu cÇu sö dông th«ng tin cña ®¬n vÞ kÕ
to¸n. (§èi tîng nhËn th«ng tin lµ çc ®èi tîng bªn trong vµ bªn ngoµi
®¬n vÞ, trong ®ã çc ®èi tîng bªn ngoµi lµ chñ yÕu).
- KÕ to¸n qu¶n trÞ: lµ lo¹i kÕ to¸n mµ viÖc thu thËp, xö lý, ph©n
tÝch vµ cung cÊp th«ng tin kinh tÕ, tµi chÝnh theo yªu cÇu qu¶n trÞ vµ
quyÕt ®Þnh kinh tÕ, tµi chÝnh trong néi bé ®¬n vÞ kÕ to¸n. (§èi tîng
nhËn th«ng tin lµ nhµ qu¶n trÞ cña ®¬n vÞ).
-5-
* C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm vµ môc ®Ých ho¹t ®éng cña ®¬n
vÞ kÕ to¸n:
- KÕ to¸n c«ng: lµ lo¹i kÕ to¸n ®îc tiÕn hµnh ë nh÷ng ®¬n vÞ

ho¹t ®éng kh«ng cã tÝnh chÊt kinh doanh, kh«ng lÊy doanh lîi lµm
môc ®Ých ho¹t ®éng.
- KÕ to¸n doanh nghiÖp: lµ lo¹i kÕ to¸n ®îc tiÕn hµnh ë çc ®¬n
vÞ ho¹t ®éng víi môc tiªu chÝnh lµ kinh doanh sinh lêi. Tuy nhiªn, lo¹i
kÕ to¸n nµy còng ®îc tiÕn hµnh ë mét sè doanh nghiÖp ho¹t ®éng
kh«ng v× môc ®Ých sinh lêi mµ chñ yÕu lµ ho¹t ®éng phôc vô céng
®ång.
1.2 CHỨC NĂNG, NHIỆM VỤ VÀ VAI TRÒ CỦA KẾ TOÁN
1.2.1 Chức năng
* Chøc n¨ng th«ng tin:
KÕ to¸n thu nhËn vµ cung cÊp th«ng tin vÒ toµn bé tµi s¶n vµ sù
vËn ®éng cña tµi s¶n trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. Nh÷ng
th«ng tin cña kÕ to¸n cung cÊp cho phÐp çc nhµ qu¶n lý kinh tÕ cã
®îc nh÷ng lùa chän hîp lý ®Ó ®Þnh híng ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ cã
Ra quyÕt ®Þnh
hiÖu qu¶.
Ho¹t Tµi
§o lêng, ghi Chøng Xö lý, s¾p Cung cÊp B¸o ço
®éng kho¶n
chÐp d÷ tõ kÕ xÕp, tæng th«ng tin kÕ to¸n
kinh tÕ kÕ to¸n,
to¸n hîp
* Chøc n¨ng kiÓm tra:
Th«ng qua viÖc ghi chÐp, tÝnh to¸n, ph¶n ¸nh kÕ to¸n sÏ n¾m ®îc
mét çch cã hÖ thèng toµn bé t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña
®¬n vÞ. Qua ®ã kiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c, kÞp thêi, trung thùc, râ
rµng cña kÕ to¸n; kiÓm tra viÖc chÊp hµnh çc chÕ ®é, thÓ lÖ kÕ
to¸n vµ kÕt qu¶ c«ng t¸c cña bé m¸y kÕ to¸n; kiÓm tra viÖc chÊp
hµnh çc chÝnh s¸ch, chÕ ®é qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ níc, t×nh h×nh
-6-
sö dông vµ b¶o qu¶n tµi s¶n, t×nh h×nh chÊp hµnh kû luËt thu nép,
thanh to¸n…
1.2.2 Nhiệm vụ
§Ó ph¸t huy çc chøc n¨ng nªu trªn, kÕ to¸n cÇn thùc hiÖn tèt çc
nhiÖm vô sau:
- Thu thËp, xö lý th«ng tin, sè liÖu kÕ to¸n theo ®èi tîng vµ néi
dung c«ng viÖc kÕ to¸n, theo chuÈn mùc vµ chÕ ®é kÕ to¸n.
- KiÓm tra, gi¸m s¸t çc kho¶n thu, chi tµi chÝnh, çc nghÜa vô
thu, nép, thanh to¸n nî; kiÓm tra viÖc qu¶n lý sö dông tµi s¶n vµ
nguån h×nh thµnh tµi s¶n; ph¸t hiÖn vµ ng¨n ngõa çc hµnh vi vi
ph¹m ph¸p luËt vÒ tµi chÝnh kÕ to¸n.
- Ph©n tÝch th«ng tin, sè liÖu kÕ to¸n; tham mu ®Ò xuÊt çc gi¶i
ph¸p phôc vô yªu cÇu qu¶n trÞ vµ quyÕt ®Þnh kinh tÕ, tµi chÝnh cña
®¬n vÞ.
- Cung cÊp th«ng tin, sè liÖu kÕ to¸n theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt.
Çc nhiÖm vô trªn ®©y cña kÕ to¸n ph¶i ®îc thùc hiÖn mét çch
®Çy ®ñ, kh«ng ®îc xem nhÑ nhiÖm vô nµo. Cã nh vËy kÕ to¸n míi
ph¸t huy ®Çy ®ñ vai trß quan träng cña nã trong hÖ thèng qu¶n lý
kinh tÕ.
1.2.3 Vai trò
KÕ to¸n lµ mét c«ng cô qu¶n lý quan träng, kh«ng thÓ thiÕu ®îc
trong hÖ thèng çc c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ. Së dÜ kÕ to¸n cã vai trß
quan träng nh vËy xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ kh¸ch quan ho¹t ®éng qu¶n lý
nÒn kinh tÕ vµ tõ b¶n chÊt, chøc n¨ng cña kÕ to¸n.
- Ho¹t ®éng tæ chøc vµ qu¶n lý nÒn kinh tÕ quèc d©n; tæ chøc,
qu¶n lý tµi s¶n vµ çc ho¹t ®éng kinh tÕ trong çc ®¬n vÞ muèn ®¹t
®îc hiÖu qu¶ cao, cÇn thiÕt ph¶i cã ®îc nh÷ng th«ng tin kinh tÕ ®Çy
®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c vµ cã hÖ thèng. Nh÷ng th«ng tin nh vËy chØ
cã thÓ cã ®îc th«ng qua kÕ to¸n.
-7-
- KÕ to¸n víi b¶n chÊt, chøc n¨ng lµ ghi chÐp, xö lý vµ cung cÊp
toµn bé th«ng tin vÒ tµi s¶n vµ çc ho¹t ®éng kinh tÕ trong çc ®¬n
vÞ b»ng hÖ thèng çc ph¬ng ph¸p khoa häc, qua ®ã nã cã thÓ thu
nhËn th«ng tin vÒ çc ®èi tîng nµy mét çch kÞp thêi, ®Çy ®ñ, chÝnh
x¸c, toµn diÖn vµ cã hÖ thèng.
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay ®ßi hái ph¶i cñng
cè, t¨ng cêng vµ ®æi míi hÖ thèng kÕ to¸n, ®¶m b¶o cho çc ®¬n vÞ
ph¸t huy ®Çy ®ñ vai trß cña kÕ to¸n trong qu¶n lý, ph¸t huy tÝnh
n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, gãp
phÇn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc ph¸t triÓn.
1.3 CÁC YÊU CẦU CƠ BẢN CỦA KẾ TOÁN, CÁC KHÁI NIỆM VÀ NGUYÊN
TẮC KẾ TOÁN CƠ BẢN
1.3.1 Các yêu cầu cơ bản
§Ó ph¸t huy vai trß cña h¹c to¸n kÕ to¸n, thùc hiÖn ®îc nh÷ng
nhiÖm vô quy ®Þnh, kÕ to¸n cÇn ®¶m b¶o ®Çy ®ñ nh÷ng yªu cÇu
sau:
- Tµi liÖu kÕ to¸n cung cÊp ph¶i ®¶m b¶o tÝnh so s¸nh ®îc.
+ So s¸nh gi÷a tµi liÖu thùc tÕ víi tµi liÖu kÕ ho¹ch, dù to¸n,
®Þnh møc ®Ó kiÓm tra, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn çc môc tiªu
®· dù kiÕn.
+ So s¸nh gi÷a tµi liÖu kÕ to¸n kú nµy víi tµi liÖu kÕ to¸n kú tríc
®Ó x¸c ®Þnh xu híng biÕn ®éng vµ ph¸t triÓn cña ®¬n vÞ.
+ So s¸nh tµi liÖu kÕ to¸n gi÷a çc bé phËn trong ®¬n vÞ, gi÷a
çc ®¬n vÞ trong cïng mét ngµnh, mét lÜnh vùc ®Ó ®¸nh gi¸ mèi t-
¬ng quan gi÷a çc bé phËn, çc ®¬n vÞ ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é tiªn
tiÕn hay l¹c hËu cña çc bé phËn, ®¬n vÞ ®ã, gióp häc hái lÉn nhau
®Ó cã hiÖu qu¶ h¬n, ®ång thêi còng ®Ó tæng hîp tµi liÖu theo
ngµnh, theo lÜnh vùc phôc vô c«ng t¸c ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý trong
ph¹m vi toµn ngµnh, toµn lÜnh vùc vµ trong ph¹m vi toµn x· héi.
-8-
§Ó tµi liÖu kÕ to¸n cña ®¬n vÞ ®¶m b¶o ®îc yªu cÇu nµy ®ßi hái
®¬n vÞ ph¶i thùc hiÖn tèt çc nguyªn t¾c kÕ to¸n, ®Æc biÖt lµ
nguyªn t¾c nhÊt qu¸n.
- Tµi liÖu kÕ to¸n cung cÊp ph¶i ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c, trung
thùc vµ kh¸ch quan.
Çc th«ng tin kinh tÕ ph¶i ®îc kÕ to¸n ph¶n ¸nh ®óng víi b¶n
chÊt kinh tÕ, ph¹m vi, quy m« cña nã, ®¶m b¶o th«ng tin cã ®é tin
cËy vµ cã thÓ kiÓm tra, x¸c minh ®îc, gióp cho çc c¬ quan qu¶n lý
Nhµ níc, nh÷ng nhµ kinh tÕ, qu¶n lý trong çc ®¬n vÞ nhËn thøc
®óng thùc tÕ ho¹t ®éng còng nh thùc tr¹ng t×nh h×nh kinh tÕ cña
®¬n vÞ tõ ®ã cã gi¶i ph¸p quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, phï hîp, ®¶m b¶o
cho ®¬n vÞ ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n.
- Tµi liÖu kÕ to¸n cung cÊp ph¶i ®¶m b¶o tÝnh kÞp thêi.
Yªu cÇu nµy nh»m ®¶m b¶o cho th«ng tin kÕ to¸n cung cÊp cã ®-
îc sù phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña ®¬n vÞ, gióp cho çc c¬ quan
qu¶n lý Nhµ níc, nh÷ng nhµ kinh tÕ, qu¶n lý sö dông th«ng tin kÕ to¸n
cã thÓ ra nh÷ng quy ®Þnh kinh tÕ kÞp thêi, s¸t ®óng víi thùc tÕ vµ t-
¬ng lai ph¸t triÓn cña ®¬n vÞ.
- Tµi liÖu kÕ to¸n cung cÊp ph¶i ®¶m b¶o tÝnh ®Çy ®ñ.
Ho¹t ®éng kinh tÕ trong çc ®¬n vÞ ngµy cµng ®a d¹ng, phong
phó vµ cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau, t¸c ®éng hç trî, bæ sung cho
nhau, bëi vËy th«ng tin vÒ çc ho¹t ®éng kinh tÕ ph¶i ®îc kÕ to¸n
cung cÊp mét çch ®Çy ®ñ, toµn diÖn gióp cho viÖc ra quyÕt ®Þnh
thÝch hîp víi tõng lo¹i ho¹t ®éng còng nh tæng thÓ çc ho¹t ®éng cña
®¬n vÞ.
- Tµi liÖu kÕ to¸n cung cÊp ph¶i ®¶m b¶o tÝnh râ rµng, dÔ hiÓu.
Th«ng tin vÒ çc ho¹t ®éng kinh tÕ kh«ng nh÷ng cÇn thiÕt cho
b¶n th©n ®¬n vÞ mµ cßn lµ mèi quan t©m cña çc ®èi tîng kh¸c
nhau bªn trong vµ bªn ngoµi ®¬n vÞ. Çc ®èi tîng nµy cã tr×nh ®é
-9-
kh¸c nhau vÒ tµi chÝnh kÕ to¸n. Do vËy, th«ng tin kÕ to¸n ph¶i râ
rµng, dÔ hiÓu víi ngêi sö dông th«ng tin.
- Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n trong ®¬n vÞ ph¶i tiÕt kiÖm, hiÖu
qu¶.
C«ng t¸c kÕ to¸n còng nh mäi c«ng viÖc kh¸c trong ®¬n vÞ khi
tiÕn hµnh ®Òu ph¶i thùc hiÖn tiÕt kiÖm chi phÝ vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao
gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng toµn ®¬n vÞ.
Çc yªu cÇu nµy ph¶i ®îc thùc hiÖn mét çch ®ång bé. Tuy nhiªn,
trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn vµ tuú thuéc vµo môc ®Ých sö dông
th«ng tin kÕ to¸n mµ yªu cÇu nµy hay yªu cÇu kh¸c cã ®îc chó träng
h¬n.
1.3.2 Các khái niệm cơ bản

* §¬n vÞ kÕ to¸n:
TÊt c¶ çc ®¬n vÞ cã sö dông tµi s¶n vµ ho¹t ®éng thùc hiÖn
chøc n¨ng, nhiÖm vô ®· ®îc quy ®Þnh ®Òu ph¶i tiÕn hµnh kÕ to¸n.
Çc ®¬n vÞ ®ã ®îc gäi chung lµ ®¬n vÞ kÕ to¸n.
Theo LuËt kÕ to¸n ViÖt Nam, ®¬n vÞ kÕ to¸n lµ nh÷ng ®èi tîng
sau ®©y cã lËp b¸o ço tµi chÝnh: C¬ quan Nhµ níc, ®¬n vÞ sù
nghiÖp, tæ chøc cã sö dông kinh phÝ ng©n s¸ch Nhµ níc; §¬n vÞ sù
nghiÖp, tæ chøc kh«ng sö dông kinh phÝ ng©n s¸ch Nhµ níc; Doanh
nghiÖp thuéc çc thµnh phÇn kinh tÕ ®îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo
ph¸p luËt ViÖt Nam; chi nh¸nh v¨n phßng ®¹i diÖn cña doanh nghiÖp
níc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam; Hîp t¸c x·; Hé kinh doanh ç thÓ, tæ
hîp t¸c.
* Kú kÕ to¸n:
Lµ kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh tõ thêi ®iÓm ®¬n vÞ kÕ to¸n b¾t
®Çu ghi sæ kÕ to¸n ®Õn thêi ®iÓm kÕt thóc viÖc ghi sæ, kho¸ sæ kÕ
to¸n ®Ó lËp b¸o ço tµi chÝnh.
- Kú kÕ to¸n n¨m (cßn gäi lµ niªn ®é kÕ to¸n hoÆc n¨m tµi
chÝnh): lµ 12 th¸ng, tÝnh theo n¨m d¬ng lÞch (01/01/N ®Õn hÕt
31/12/N), hoÆc cã thÓ lµ 12 th¸ng liªn tôc bÊt kú (tõ ngµy ®Çu quý i/N
- 10 -
®Õn hÕt ngµy cuèi quý i-1/N+1). Trêng hîp ®Æc biÖt kú kÕ to¸n n¨m
cã thÓ lín h¬n hoÆc nhá h¬n 12 th¸ng.
- Kú kÕ to¸n quý, th¸ng: ®îc tÝnh tõ ngµy ®Çu quý, ®Çu th¸ng
®Õn hÕt ngµy cuèi quý, cuèi th¸ng ®ã.
* Thíc ®o tiÒn tÖ:
Lµ ®¬n vÞ tÝnh to¸n thèng nhÊt, ghi nhËn çc nghiÖp vô kinh tÕ
ph¸t sinh vµ kÕ to¸n chØ ph¶n ¸nh nh÷ng g× cã thÓ biÓu hiÖn b»ng
tiÒn. Thíc ®o tiÒn tÖ trong kÕ to¸n ViÖt Nam lµ ®ång ViÖt Nam (ký
hiÖu quèc gia lµ ®, ký hiÖu quèc tÕ lµ VND). Trong trêng hîp nghiÖp
vô kinh tÕ, tµi chÝnh ph¸t sinh lµ ngo¹i tÖ ph¶i ghi theo nguyªn tÖ
®ång thêi quy ®æi ra ®ång ViÖt Nam theo tû gi¸ quy ®Þnh ®Ó ghi
sæ kÕ to¸n.
ViÖc sö dông thíc ®o hiÖn vËt vµ thíc ®o lao ®éng ph¶i thèng
nhÊt theo ®¬n vÞ ®o lêng chÝnh thøc cña Nhµ níc quy ®Þnh.
1.3.3 Các nguyên tắc kế toán cơ bản

* C¬ së dån tÝch:
Theo nguyªn t¾c nµy mäi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ph¶i ®îc
ghi sæ kÕ to¸n vµo thêi ®iÓm ph¸t sinh mµ kh«ng c¨n cø vµo thêi
®iÓm thùc tÕ thu hoÆc chi tiÒn. B¸o ço tµi chÝnh lËp trªn c¬ së dån
tÝch ph¶n ¸nh t×nh h×nh tµi chÝnh cña ®¬n vÞ trong qu¸ khø, hiÖn
t¹i vµ t¬ng lai.
* Ho¹t ®éng liªn tôc:
Theo nguyªn t¾c nµy b¸o ço tµi chÝnh ph¶i ®îc lËp trªn c¬ së
gi¶ ®Þnh lµ ®¬n vÞ ®ang ho¹t ®éng liªn tôc vµ sÏ tiÕp tôc ho¹t ®éng
kinh doanh b×nh thêng trong t¬ng lai gÇn, nghÜa lµ doanh nghiÖp
kh«ng cã ý ®Þnh còng nh kh«ng buéc ph¶i ngõng ho¹t ®éng hoÆc
ph¶i thu hÑp ®¸ng kÓ quy m« ho¹t ®éng cña m×nh. Trêng hîp thùc
tÕ kh¸c víi gi¶ ®Þnh ho¹t ®éng liªn tôc th× b¸o ço tµi chÝnh ph¶i lËp
trªn mét c¬ së kh¸c vµ ph¶i gi¶i thÝch c¬ së ®· sö dông ®Ó lËp b¸o
ço tµi chÝnh.
* Gi¸ gèc:
- 11 -
Theo nguyªn t¾c nµy mäi tµi s¶n cña ®¬n vÞ ph¶i ®îc ghi nhËn
theo gi¸ gèc. Gi¸ gèc cña tµi s¶n lµ sè chi phÝ thùc tÕ mµ ®¬n vÞ ®·
tr¶, ph¶i tr¶ ®Ó cã tµi s¶n ®ã hoÆc gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n ®ã vµo
thêi ®iÓm nã ®îc ghi nhËn.
* Phï hîp:
Theo nguyªn t¾c nµy viÖc ghi nhËn doanh thu vµ chi phÝ ph¶i phï
hîp víi nhau. Khi ghi nhËn mét kho¶n doanh thu th× ph¶i ghi nhËn mét
kho¶n chi phÝ t¬ng øng cã liªn quan ®Õn viÖc t¹o ra doanh thu ®ã.
Chi phÝ t¬ng øng víi doanh thu gåm chi phÝ cña kú t¹o ra doanh thu
vµ chi phÝ cña çc kú tríc hoÆc chi phÝ ph¶i tr¶ ë kú sau cã liªn quan
®Õn doanh thu ë kú nµy.
* NhÊt qu¸n:
Theo nguyªn t¾c nµy çc chÝnh s¸ch vµ ph¬ng ph¸p kÕ to¸n
trong ®¬n vÞ ph¶i ®îc ¸p dông mét çch thèng nhÊt Ýt nhÊt trong
mét niªn ®é kÕ to¸n. NÕu cã sù thay ®æi th× ph¶i gi¶i tr×nh lý do
cña sù thay ®æi ®ã.
* ThËn träng:
Theo nguyªn t¾c nµy çc ho¹t ®éng kinh tÕ diÔn ra lµm t¨ng vèn
chñ së h÷u chØ ®îc kÕ to¸n ghi nhËn khi cã nh÷ng b»ng chøng ch¾c
ch¾n (®· x¶y ra). Cßn çc ho¹t ®éng kinh tÕ diÔn ra lµm gi¶m vèn
chñ së h÷u th× kÕ to¸n ®îc phÐp ghi nhËn ngay khi cã nh÷ng b»ng
chøng cã thÓ (sÏ x¶y ra).
* Träng yÕu:
Theo nguyªn t¾c nµy kÕ to¸n ph¶i ghi nhËn mét çch râ rµng, cô
thÓ tÊt c¶ çc nghiÖp vô kinh tÕ cã ¶nh hëng lín, quan träng ®Õn ho¹t
®éng cña ®¬n vÞ vµ cã thÓ tËp hîp (hoÆc bá qua) çc nghiÖp vô kinh
tÕ cã ¶nh hëng kh«ng ®¸ng kÓ, kh«ng quan träng ®èi víi ho¹t ®éng
cña ®¬n vÞ.
1.4 ĐỐI TƯỢNG CỦA KẾ TOÁN
1.4.1 Đối tượng chung của kế toán
- 12 -
Mçi ®¬n vÞ kÕ to¸n khi h×nh thµnh vµ bíc vµo ho¹t ®éng thùc
hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô ®· ®îc x¸c ®Þnh ®Òu sö dông mét lîng tµi
s¶n nhÊt ®Þnh. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, çc ho¹t
®éng kinh tÕ ph¸t sinh t¹o ra sù biÕn ®éng vÒ ph¹m vi, quy m« vµ
h×nh th¸i cña tµi s¶n. KÕ to¸n víi vÞ trÝ lµ c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ
quan träng cÇn ph¶i nhËn biÕt ®îc sè tµi s¶n ®ang sö dông trong
®¬n vÞ, nhËn biÕt ®îc çc ho¹t ®éng kinh tÕ ph¸t sinh t¹o ra sù biÕn
®éng cña tµi s¶n, sù thay ®æi, chuyÓn ho¸ h×nh th¸i cña tµi s¶n
trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. Do vËy, kÕ to¸n cÇn thiÕt
ph¶i thùc hiÖn viÖc thu nhËn th«ng tin, cung cÊp th«ng tin vÒ sè tµi
s¶n ®¬n vÞ ®ang sö dông, vÒ çc ho¹t ®éng kinh tÕ g©y nªn sù vËn
®éng cña tµi s¶n trong ®¬n vÞ, thùc hiÖn ph¶n ¸nh, kiÓm tra, gi¸m
s¸t sè tµi s¶n hiÖn cã vµ çc ho¹t ®éng kinh tÕ ®ã, gãp phÇn sö dông
cã hiÖu qu¶ tµi s¶n vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ,
còng nh n©ng cao hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi.
Nh vËy, ®èi tîng nghiªn cøu cña kÕ to¸n lµ tµi s¶n vµ sù vËn
®éng cña tµi s¶n trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ.
1.4.2 Đối tượng cụ thể của kế toán trong các đơn vị
§èi tîng cô thÓ cña kÕ to¸n ë çc lo¹i h×nh ®¬n vÞ kh¸c nhau cã
sù kh¸c nhau. Nh×n chung, tµi s¶n trong çc ®¬n vÞ kÕ to¸n ®îc biÓu
hiÖn cô thÓ lµ gi¸ trÞ tµi s¶n vµ nguån h×nh thµnh tµi s¶n (hai mÆt
biÓu hiÖn kh¸c nhau cña cïng mét lîng tµi s¶n), sù vËn ®éng cña tµi
s¶n g¾n liÒn víi ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ kÕ to¸n. §èi víi doanh
nghiÖp1, gi¸ trÞ tµi s¶n cßn gäi lµ vèn kinh doanh, nguån h×nh thµnh
tµi s¶n cßn gäi lµ nguån vèn kinh doanh, sù vËn ®éng cña tµi s¶n g¾n
liÒn víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµm ph¸t sinh çc kho¶n thu,
chi, kÕt qu¶.
* Tµi s¶n lµ ®èi tîng cña kÕ to¸n:
- Gi¸ trÞ tµi s¶n (gäi t¾t lµ tµi s¶n):

+ Tµi s¶n ng¾n h¹n: Cã thêi gian quay vßng vèn kh«ng qu¸ 1 n¨m
hoÆc 1 chu kú kinh doanh b×nh thêng. Bao gåm: vèn b»ng tiÒn, çc
kho¶n ®Çu t tµi chÝnh ng¾n h¹n, çc kho¶n ph¶i thu ng¾n h¹n, hµng
1
Xem phụ lục
- 13 -
tån kho, çc tµi s¶n ng¾n h¹n kh¸c. Trong ®ã, mçi lo¹i nµy l¹i ®îc chi
tiÕt thµnh nhiÒu nhãm, thø… kh¸c nhau tuú theo yªu cÇu cña c«ng t¸c
qu¶n lý.
+ Tµi s¶n dµi h¹n: Cã thêi gian quay vßng vèn trªn 1 n¨m hoÆc 1
chu kú kinh doanh b×nh thêng. T¬ng tù nh trªn, tµi s¶n dµi h¹n còng
®îc chi tiÕt thµnh nhiÒu lo¹i kh¸c nhau nh: tµi s¶n cè ®Þnh, bÊt ®éng
s¶n ®Çu t, çc kho¶n ®Çu t tµi chÝnh dµi h¹n, çc tµi s¶n dµi h¹n kh¸c.
Trong ®ã, mçi lo¹i nµy l¹i ®îc chi tiÕt thµnh nhiÒu nhãm, thø… kh¸c
nhau tuú theo yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý.
- Nguån h×nh thµnh tµi s¶n (gäi t¾t lµ nguån vèn):

Lµ nguån h×nh thµnh nªn çc lo¹i tµi s¶n cña ®¬n vÞ. Bao gåm:
Nî ph¶i tr¶ vµ Vèn chñ së h÷u.
+ Nî ph¶i tr¶:
Lµ çc nguån vèn mµ ®¬n vÞ huy ®éng, khai th¸c trªn c¬ së çc
chÝnh s¸ch, chÕ ®é nhµ níc quy ®Þnh vµ çc hîp ®ång ®· tho¶ thuËn
gi÷a ®¬n vÞ víi çc tæ chøc, ®¬n vÞ, ç nh©n kh¸c. Nguån vèn nµy
®¬n vÞ cã quyÒn sö dông t¹m thêi trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh,
sau thêi gian ®ã ®¬n vÞ ph¶i ho¶n tr¶.
+ Vèn chñ së h÷u:
Lµ nguån vèn thuéc quyÒn së h÷u cña ®¬n vÞ, ®¬n vÞ cã quyÒn
sö dông l©u dµi trong suèt thêi gian ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ.
Do nhu cÇu vèn kinh doanh cña ®¬n vÞ trong tõng thêi kú ho¹t
®éng cã kh¸c nhau, bëi vËy cÇn ph¶i nhËn biÕt ®Çy ®ñ çc nguån
vèn kinh doanh cña ®¬n vÞ ®Ó cã biÖn ph¸p khai th¸c, huy ®éng
triÖt ®Ó çc nguån vèn kinh doanh ®ã ®¶m b¶o nhu cÇu vèn kinh
doanh vµ ®¶m b¶o cho ®¬n vÞ ho¹t ®éng ®em l¹i hiÖu qu¶ cao, gãp
phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi.
* Sù vËn ®éng cña tµi s¶n lµ ®èi tîng cña kÕ to¸n:
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, çc ho¹t ®éng kinh tÕ n¶y
sinh thêng xuyªn, liªn tôc qua çc giai ®o¹n kÕ tiÕp nhau cña qu¸
tr×nh t¸i s¶n xuÊt diÔn ra trong çc ®¬n vÞ: giai ®o¹n mua hµng
(chuÈn bÞ cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt), giai ®o¹n s¶n xuÊt (chÕ t¹o ra s¶n
phÈm), giai ®o¹n b¸n hµng (lu th«ng s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu x·
- 14 -
héi), g©y nªn sù biÕn ®éng, sù thay ®æi, chuyÓn ho¸ h×nh th¸i gi÷a
çc lo¹i vèn kinh doanh, çc nguån vèn kinh doanh hay nãi çch kh¸c
g©y nªn sù vËn ®éng cña tµi s¶n lµm ph¸t sinh çc kho¶n chi phÝ, thu
nhËp vµ kÕt qu¶ kinh doanh. Bëi vËy, khi nghiªn cøu çc ho¹t ®éng
kinh tÕ, nghiªn cøu sù vËn ®éng cña tµi s¶n trong doanh nghiÖp cÇn
nghiªn cøu nã trong çc giai ®o¹n kinh doanh, nghiªn cøu çc kho¶n
chi phÝ, thu nhËp ph¸t sinh vµ kÕt qu¶ ®¹t ®îc. Nãi çch kh¸c, sù vËn
®éng cña tµi s¶n trong doanh nghiÖp ®îc thÓ hiÖn ë çc giai ®o¹n
kinh doanh, biÓu hiÖn thµnh çc kho¶n chi phÝ, thu nhËp vµ kÕt qu¶
kinh doanh chÝnh lµ ®èi tîng cô thÓ cña kÕ to¸n trong doanh nghiÖp.
Chương 2
PHƯƠNG PHÁP CHỨNG TỪ KẾ TOÁN
2.1 KHÁI NIỆM, NỘI DUNG VÀ Ý NGHĨA CỦA PHƯƠNG PHÁP CHỨNG TỪ
KẾ TOÁN
2.1.1 Khái niệm

Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô cña
®¬n vÞ kÕ to¸n, thêng xuyªn diÔn ra çc ho¹t ®éng kinh tÕ, tµi chÝnh
ë nh÷ng ®Þa ®iÓm vµ thêi gian kh¸c nhau g©y nªn sù vËn ®éng cña
tµi s¶n trong ®¬n vÞ. §Ó qu¶n lý cã hiÖu qu¶ çc ho¹t ®éng cña ®¬n
vÞ, kÕ to¸n ®· x©y dùng nh÷ng ph¬ng ph¸p khoa häc nh»m thu
nhËn, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin toµn diÖn, thêng xuyªn, liªn tôc vµ
cã hÖ thèng, trong ®ã cã ph¬ng ph¸p chøng tõ kÕ to¸n.
Ph¬ng ph¸p chøng tõ kÕ to¸n lµ ph¬ng ph¸p kÕ to¸n ®îc sö dông
®Ó ph¶n ¸nh çc ho¹t ®éng (nghiÖp vô) kinh tÕ ph¸t sinh vµ thùc sù
hoµn thµnh theo thêi gian vµ ®Þa ®iÓm ph¸t sinh ho¹t ®éng ®ã vµo
çc b¶n chøng tõ kÕ to¸n, phôc vô cho c«ng t¸c kÕ to¸n, c«ng t¸c
qu¶n lý.
2.1.2 Nội dung

Néi dung ph¬ng ph¸p chøng tõ kÕ to¸n ®îc thÓ hiÖn cô thÓ th«ng
qua çc h×nh thøc lµ çc b¶n chøng tõ kÕ to¸n vµ ch¬ng tr×nh lu©n
chuyÓn chøng tõ kÕ to¸n.
- B¶n chøng tõ kÕ to¸n:
- 15 -
Lµ phÇn tö chøa ®ùng th«ng tin (vËt mang tin) ph¶n ¸nh nghiÖp
vô kinh tÕ, tµi chÝnh ph¸t sinh vµ ®· hoµn thµnh, lµm c¨n cø ghi sæ
kÕ to¸n.
- Quy tr×nh lu©n chuyÓn chøng tõ kÕ to¸n:
Lµ ®êng ®i cña chøng tõ kÕ to¸n ®îc x¸c ®Þnh tríc ®Õn çc bé
phËn chøc n¨ng, çc ç nh©n cã liªn quan, thùc hiÖn chøc n¨ng truyÒn
th«ng tin vÒ çc ho¹t ®éng kinh tÕ ph¶n ¸nh trong chøng tõ kÕ to¸n.
Quy tr×nh lu©n chuyÓn chøng tõ kÕ to¸n cã thÓ tæ chøc theo çc
m« h×nh: liªn tiÕp, song song hay võa liªn tiÕp võa song song, tuú
theo thêi gian vµ nhu cÇu nhËn th«ng tin cña çc bé phËn chøc n¨ng,
çc ç nh©n cã nhu cÇu nhËn th«ng tin ®îc ph¶n ¸nh trong çc chøng
tõ kÕ to¸n.
2.1.3 Ý nghĩa
Ph¬ng ph¸p chøng tõ kÕ to¸n cã ý nghÜa quan träng trong c«ng
t¸c kÕ to¸n vµ c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh. ý nghÜa ®ã ®îc
thÓ hiÖn nh sau:
- KÕ to¸n cã thÓ thu nhËn, cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c
vµ trung thùc nh÷ng th«ng tin vÒ çc ho¹t ®éng kinh tÕ, tµi chÝnh
x¶y ra ë nh÷ng thêi gian kh¸c nhau, ®Þa ®iÓm kh¸c nhau trong qu¸
tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ.
- KÕ to¸n thùc hiÖn viÖc kiÓm tra thêng xuyªn çc ho¹t ®éng kinh
tÕ, tµi chÝnh trong ®¬n vÞ; kiÓm tra tÝnh hîp ph¸p, hîp lý cña çc ho¹t
®éng ®ã; ng¨n ngõa kÞp thêi çc hiÖn tîng l·ng phÝ, tham «, x©m
ph¹m tµi s¶n, vi ph¹m chÝnh s¸ch, chÕ ®é vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh, kÕ
to¸n.
- Çc bé phËn chøc n¨ng, çc ç nh©n cã liªn quan cã thÓ nhËn
biÕt kÞp thêi çc ho¹t ®éng kinh tÕ, tµi chÝnh x¶y ra trong qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, tõ ®ã cã nh÷ng gi¶i ph¸p, nh÷ng quyÕt
®Þnh ®óng ®¾n, phï hîp gãp phÇn qu¶n lý cã hiÖu qu¶ çc ho¹t
®éng kinh tÕ, tµi chÝnh trong ®¬n vÞ.
- ý nghÜa cña ph¬ng ph¸p nµy cßn thÓ hiÖn qua tÝnh ph¸p lý cña
chøng tõ kÕ to¸n:
+ Chøng tõ kÕ to¸n lµ tµi liÖu ®Ó ghi sæ kÕ to¸n: Chøng tõ kÕ
to¸n sau khi kiÓm tra, ®¶m b¶o tÝnh hîp ph¸p, hîp lý lµ c¬ së ®Ó ghi
- 16 -
sæ kÕ to¸n, tiÕp ®ã lµ lËp b¸o ço kÕ to¸n nh»m cung cÊp th«ng tin
cho çc ®èi tîng sö dông. Do ®ã, chÊt lîng cña chøng tõ kÕ to¸n cã
¶nh hëng lín ®Õn chÊt lîng th«ng tin kÕ to¸n.
+ Chøng tõ kÕ to¸n lµ tµi liÖu ®Ó kiÓm tra: Chøng tõ kÕ to¸n lµ
c¬ së ph¸p lý cho viÖc kiÓm tra t×nh h×nh chÊp hµnh çc chÝnh s¸ch
kinh tÕ, c¬ chÕ tµi chÝnh, chÕ ®é kÕ to¸n; kiÓm tra t×nh h×nh chÊp
hµnh çc mÖnh lÖnh, chØ thÞ cña cÊp trªn; kiÓm tra vµ x¸c ®Þnh
tr¸ch nhiÖm vËt chÊt cña çc ®¬n vÞ, bé phËn, ç nh©n ®èi víi ho¹t
®éng kinh tÕ ghi trong chøng tõ kÕ to¸n; thùc hiÖn kiÓm tra kinh tÕ,
kiÓm tra kÕ to¸n trong ®¬n vÞ.
+ Chøng tõ kÕ to¸n lµ tµi liÖu ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp, khiÕu tè:
Chøng tõ kÕ to¸n lµ c¬ së ph¸p lý cho viÖc gi¶i quyÕt mäi sù tranh
chÊp, khiÕu tè vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh.
Víi nh÷ng ý nghÜa nªu trªn, ph¬ng ph¸p chøng tõ kÕ to¸n ®îc kÕ
to¸n çc ®¬n vÞ sö dông cïng víi çc ph¬ng ph¸p kÕ to¸n kh¸c ®Ó
thùc hiÖn tèt chøc n¨ng, nhiÖn vô cña kÕ to¸n, ph¸t huy vai trß kÕ
to¸n trong qu¶n lý cã hiÖu qu¶ çc ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ.
2.2 CÁC LOẠI CHỨNG TỪ KẾ TOÁN VÀ CÁC YẾU TỐ CỦA CHỨNG TỪ

KẾ TOÁN
2.2.1 Các loại chứng từ kế toán
Ho¹t ®éng kinh tÕ trong çc ®¬n vÞ rÊt ®a d¹ng vµ phong phó,
do ®ã chøng tõ kÕ to¸n2 ®îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh çc ho¹t ®éng
kinh tÕ ®ã còng cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau. §Ó sö dông cã hiÖu qu¶
chøng tõ kÕ to¸n trong c«ng t¸c kÕ to¸n, c«ng t¸c qu¶n lý cÇn nhËn
biÕt ®Çy ®ñ çc lo¹i chøng tõ kÕ to¸n. Cã nhiÒu tiªu thøc ph©n lo¹i
chøng tõ kÕ to¸n, díi ®©y lµ çc tiªu thøc ph©n lo¹i chñ yÕu nhÊt.
* Theo møc ®é kh¸i qu¸t cña sè liÖu ph¶n ¸nh trªn chøng
tõ:
- Chøng tõ gèc (chøng tõ ban ®Çu):
2
Xem phụ lục
- 17 -
Lµ chøng tõ kÕ to¸n ph¶n ¸nh trùc tiÕp ho¹t ®éng kinh tÕ, tµi
chÝnh x¶y ra, sao chôp l¹i nguyªn vÑn ho¹t ®éng ®ã. VÝ dô: phiÕu
thu, phiÕu chi, phiÕu nhËp kho, phiÕu xuÊt kho…
- Chøng tõ tæng hîp:
Lµ chøng tõ kÕ to¸n ®îc dïng ®Ó tæng hîp tµi liÖu tõ çc chøng tõ
gèc cïng lo¹i, phôc vô viÖc ghi sæ kÕ to¸n ®îc thuËn lîi. VÝ dô: chøng
tõ ghi sæ, b¶ng tæng hîp chøng tõ gèc.
Chøng tõ gèc lµ c¬ së ®Ó ghi chÐp, tÝnh to¸n sè liÖu, tµi liÖu ghi
sæ kÕ to¸n, th«ng tin kinh tÕ vµ kiÓm tra, qu¶n lý çc ho¹t ®éng kinh
tÕ. Chøng tõ tæng hîp t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ghi sæ kÕ to¸n ®îc
thuËn lîi h¬n, tuy nhiªn nã chØ cã gi¸ trÞ sö dông khi cã sù kÌm theo
cña chøng tõ gèc.
* Theo quy ®Þnh cña Nhµ níc vÒ chøng tõ kÕ to¸n:
- Chøng tõ kÕ to¸n thèng nhÊt b¾t buéc:

Lµ chøng tõ kÕ to¸n ph¶n ¸nh çc ho¹t ®éng kinh tÕ cã mèi quan
hÖ kinh tÕ gi÷a çc ph¸p nh©n hoÆc cã yªn cÇu qu¶n lý chÆt chÏ
mang tÝnh phæ biÕn réng r·i. Chøng tõ kÕ to¸n thèng nhÊt b¾t buéc
®îc Nhµ níc ban hµnh ¸p dông thèng nhÊt cho tÊt c¶ çc ®¬n vÞ nh:
phiÕu nhËp kho, phiÕu xuÊt kho, phiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi
bé, ho¸ ®¬n b¸n hµng, ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng, phiÕu thu, phiÕu chi,
biªn b¶n giao nhËn tµi s¶n cè ®Þnh, thÎ tµi s¶n cè ®Þnh…
- Chøng tõ kÕ to¸n híng dÉn:
Lµ chøng tõ kÕ to¸n ph¶n ¸nh çc ho¹t ®éng kinh tÕ cã mèi quan
hÖ kinh tÕ néi bé ®¬n vÞ, cã tÝnh chÊt riªng biÖt, kh«ng phæ biÕn.
Chøng tõ kÕ to¸n híng dÉn ®îc Nhµ níc híng dÉn çc chØ tiªu (yÕu tè)
®Æc trng, çc ngµnh, çc thµnh phÇn kinh tÕ, çc ®¬n vÞ cã thÓ
thªm bít çc chØ tiªu cho phï hîp yªu cÇu qu¶n lý cña m×nh nhng ph¶i
®¶m b¶o tÝnh ph¸p lý cÇn thiÕt cña chøng tõ kÕ to¸n. Thuéc chøng tõ
híng dÉn cã: biªn lai thu tiÒn, phiÕu xuÊt vËt t theo h¹n møc, çc
chøng tõ ph¶n ¸nh çc nghiÖp vô kinh tÕ néi sinh do kÕ to¸n lËp…
* Theo néi dung kinh tÕ cña nghiÖp vô:
- Chøng tõ vÒ lao ®éng, tiÒn l¬ng
- 18 -
- Chøng tõ vÒ hµng tån kho
- Chøng tõ vÒ b¸n hµng
- Chøng tõ vÒ tiÒn tÖ
- Chøng tõ vÒ tµi s¶n cè ®Þnh
- Çc chøng tõ kÕ to¸n kh¸c.
* Theo c«ng dông cña chøng tõ:
- Chøng tõ mÖnh lÖnh: LÖnh chi, LÖnh xuÊt kho…

- Chøng tõ thùc hiÖn: PhiÕu chi, PhiÕu xuÊt kho, Ho¸ ®¬n…
- Chøng tõ thñ tôc kÕ to¸n: Chøng tõ ghi sæ, B¶ng kª chøng tõ…
- Chøng tõ liªn hîp: LÖnh kiªm phiÕu xuÊt kho, Ho¸ ®¬n kiªm
phiÕu xuÊt kho, PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé…
* Theo ®Þa ®iÓm lËp chøng tõ:
- Chøng tõ bªn trong: B¶ng kª thanh to¸n l¬ng, Biªn b¶n kiÓm kª,
PhiÕu b¸o lµm thªm giê…
- Chøng tõ bªn ngoµi: Ho¸ ®¬n nhËn tõ ngêi b¸n, çc chøng tõ
ng©n hµng…
* Theo tÝnh cÊp b¸ch cña nghiÖp vô:
- Chøng tõ b×nh thêng

- Chøng tõ b¸o ®éng.
2.2.2 Các yếu tố của chứng từ kế toán

Chøng tõ kÕ to¸n lµ c¬ së ®Ó chøng minh cho çc ho¹t ®éng kinh
tÕ x¶y ra, lµ c¬ së ghi sæ kÕ to¸n vµ th«ng tin kinh tÕ vÒ çc ho¹t
®éng kinh tÕ ®ã. Do vËy, chøng tõ kÕ to¸n ph¶i cã nh÷ng yÕu tè
®Æc trng cho ho¹t ®éng kinh tÕ vÒ néi dung, ph¹m vi, quy m«, thêi
gian, ®Þa ®iÓm x¶y ra ho¹t ®éng kinh tÕ ®ã còng nh yÕu tè vÒ
tr¸ch nhiÖm cña ®¬n vÞ, bé phËn, ç nh©n cã liªn quan ®Õn ho¹t
®éng kinh tÕ... Nh÷ng yÕu tè cña chøng tõ kÕ to¸n cã thÓ chia lµm
hai lo¹i: yÕu tè c¬ b¶n vµ yÕu tè bæ sung.
* YÕu tè c¬ b¶n:
Lµ yÕu tè b¾t buéc mµ bÊt kú chøng tõ kÕ to¸n nµo còng ph¶i cã,
bao gåm:
- 19 -
- Tªn chøng tõ: Kh¸i qu¸t lo¹i nghiÖp vô ®îc chøng tõ ph¶n ¸nh;
gióp cho viÖc ph©n lo¹i chøng tõ, tæng hîp sè liÖu mét çch thuËn lîi.
- Ngµy lËp chøng tõ vµ sè hiÖu chøng tõ: YÕu tè nµy gióp cho viÖc
kiÓm tra, thanh tra tÝnh trung thùc, tÝnh hiÖu qu¶ vÒ mÆt thêi gian
ph¸t sinh nghiÖp vô.
- Tªn, ®Þa chØ, ch÷ ký vµ dÊu (nÕu cã) cña ®¬n vÞ, bé phËn, ç
nh©n liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh ghi trong chøng tõ
kÕ to¸n: YÕu tè nµy gióp cho viÖc kiÓm tra, thanh tra tÝnh trung thùc,
tÝnh hiÖu qu¶ vÒ mÆt ®Þa ®iÓm ph¸t sinh nghiÖp vô; x¸c ®Þnh
tr¸ch nhiÖm cña ®¬n vÞ, bé phËn, ç nh©n ®èi víi ho¹t ®éng kinh tÕ
tµi chÝnh; ®¶m b¶o tÝnh hîp ph¸p, hîp lÖ cña ho¹t ®éng kinh tÕ tµi
chÝnh.
- Néi dung tãm t¾t cña ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh: YÕu tè nµy
thÓ hiÖn ý nghÜa, tÝnh hîp ph¸p, hîp lý cña ho¹t ®éng kinh tÕ tµi
chÝnh; gióp cho viÖc kiÓm tra, thanh tra néi dung ho¹t ®éng kinh tÕ
tµi chÝnh vµ ghi sæ kÕ to¸n ho¹t ®éng ®ã ®îc ®óng ®¾n.
- Çc ®¬n vÞ ®o lêng cÇn thiÕt: YÕu tè nµy ph¶n ¸nh ph¹m vi,
quy m« ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh. Mçi lo¹i ho¹t ®éng kinh tÕ tµi
chÝnh ph¶i sö dông ®¬n vÞ ®o lêng thèng nhÊt, gióp cho viÖc kiÓm
tra tÝnh hîp lÖ cña ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh vµ ghi sæ kÕ to¸n çc
ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh ®ã.
* YÕu tè bæ sung:
Ngoµi nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n nªu trªn, chøng tõ kÕ to¸n cßn cã çc
yÕu tè bæ sung ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý vµ ghi sæ kÕ to¸n. Çc yÕu
tè bæ sung cã thÓ gièng hoÆc kh¸c nhau gi÷a çc lo¹i chøng tõ kÕ
to¸n. Ch¼ng h¹n, çc chøng tõ vÒ b¸n hµng - ho¸ ®¬n çc lo¹i cã thªm
yÕu tè thêi gian thanh to¸n, h×nh thøc thanh to¸n, thuÕ…; çc chøng
tõ lµm c¨n cø ghi sæ kÕ to¸n cã thªm yÕu tè ®Þnh kho¶n kÕ to¸n…
Trong ®iÒu kiÖn khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn vµ tin häc ®îc øng
dông réng r·i trong kÕ to¸n, LuËt kÕ to¸n quy ®Þnh vÒ chøng tõ ®iÖn
tö nh sau:
Chøng tõ ®iÖn tö ®îc coi lµ chøng tõ kÕ to¸n khi cã ®Çy ®ñ çc

yÕu tè c¬ b¶n nªu trªn vµ ®îc thÓ hiÖn díi d¹ng d÷ liÖu ®iÖn tö, ®îc
m· ho¸ mµ kh«ng bÞ thay ®æi trong qu¸ tr×nh truyÒn qua m¹ng m¸y
- 20 -
tÝnh hoÆc trªn vËt mang tin nh b¨ng tõ, ®Üa tõ, çc lo¹i thÎ thanh
to¸n.
2.3 TRÌNH TỰ XỬ LÝ VÀ LUÂN CHUYỂN CHỨNG TỪ KẾ TOÁN

Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ph¸t sinh çc ho¹t ®éng
kinh tÕ rÊt ®a d¹ng, phong phó ë nh÷ng ®Þa ®iÓm và thêi gian kh¸c
nhau ®Òu ®îc ph¶n ¸nh vµo chøng tõ kÕ to¸n. ViÖc thu nhËn trùc
tiÕp çc ho¹t ®éng kinh tÕ ph¸t sinh vµo chøng tõ kÕ to¸n ®îc gäi lµ
h¹ch to¸n ban ®Çu. H¹ch to¸n ban ®Çu cã thÓ do nh©n viªn kÕ to¸n
hoÆc nh÷ng ngêi cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ thùc hiÖn.
TÊt c¶ çc chøng tõ kÕ to¸n ph¶n ¸nh çc ho¹t ®éng kinh tÕ ph¸t
sinh liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ®Òu ph¶i ®îc
tËp trung vÒ bé phËn kÕ to¸n cña ®¬n vÞ mét çch kÞp thêi, ®Çy ®ñ
®Ó xö lý vµ sö dông trong c«ng t¸c kÕ to¸n, c«ng t¸c qu¶n lý. Chøng
tõ kÕ to¸n ph¶n ¸nh çc nghiÖp vô kinh tÕ kh¸c nhau ®îc sö dông
trong çc bé phËn kÕ to¸n kh¸c nhau, trong çc bé phËn qu¶n lý kh¸c
nhau. Do ®ã, chøng tõ kÕ to¸n ph¶i ®îc lËp ®Çy ®ñ theo sè liªn quy
®Þnh vµ chuyÓn kÞp thêi ®Õn çc bé phËn cã nhu cÇu thu nhËn, xö
lý th«ng tin vÒ çc ho¹t ®éng kinh tÕ ®· ghi trong chøng tõ kÕ to¸n
®ã.
Khi nhËn chøng tõ kÕ to¸n, bé phËn chøng tõ kÕ to¸n ®¬n vÞ
thùc hiÖn xö lý vµ lu©n chuyÓn chøng tõ kÕ to¸n theo quy ®Þnh cña
kÕ to¸n trëng ®¬n vÞ bao gåm çc bíc c«ng viÖc sau:
2.3.1 Kiểm tra chứng từ

- KiÓm tra tÝnh hîp ph¸p, hîp lÖ cña ho¹t ®éng kinh tÕ ghi trong
chøng tõ kÕ to¸n.
- KiÓm tra çc yÕu tè cña chøng tõ kÕ to¸n trªn çc khÝa c¹nh:
tÝnh râ rµng, ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c vµ trung thùc.
- KiÓm tra viÖc chÊp hµnh çc quy ®Þnh trong viÖc lËp, kiÓm tra,
xÐt duyÖt ®èi víi mçi lo¹i chøng tõ kÕ to¸n.
→ Nh÷ng chøng tõ kÕ to¸n khi kiÓm tra kh«ng ®¶m b¶o çc néi
dung trªn ph¶i b¸o ço ngay cho kÕ to¸n trëng vµ thñ trëng ®¬n vÞ
®Ó xö lý kÞp thêi. ChØ nh÷ng chøng tõ kÕ to¸n ®¶m b¶o çc néi
dung trªn míi ®îc sö dông ®Ó ghi sæ kÕ to¸n.
2.3.2 Hoàn chỉnh chứng từ
- 21 -
Hoµn chØnh chøng tõ lµ viÖc tËp hîp, ph©n lo¹i chøng tõ phôc vô
ghi sæ kÕ to¸n. Çc chøng tõ kÕ to¸n ph¶n ¸nh çc ho¹t ®éng kinh tÕ
liªn quan ®Õn tµi s¶n mµ cha ghi ®Çy ®ñ çc sè liÖu, çc ®¬n vÞ ®o
lêng (®¬n vÞ tiÒn tÖ), kÕ to¸n cÇn tÝnh to¸n chÝnh x¸c, ®óng ®¾n
vµ ghi ®Çy ®ñ çc ®¬n vÞ ®o lêng cÇn thiÕt, sau ®ã ph©n lo¹i
chøng tõ, tæng hîp sè liÖu, lËp ®Þnh kho¶n kÕ to¸n (nÕu cã) phôc vô
viÖc ghi sæ kÕ to¸n.
2.3.3 Tổ chức luân chuyển chứng từ

Chøng tõ kÕ to¸n sau khi ®îc kiÓm tra vµ hoµn chØnh cÇn ®îc tæ
chøc lu©n chuyÓn ®Õn çc bé phËn, ®¬n vÞ, ç nh©n cã liªn quan
phôc vô ghi sæ kÕ to¸n vµ th«ng tin kinh tÕ. ViÖc tæ chøc lu©n
chuyÓn chøng tõ kÕ to¸n ph¶i tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh cña kÕ to¸n
trëng vÒ thø tù vµ thêi gian.
2.3.4 Bảo quản và lưu trữ chứng từ
Sau khi sö dông, chøng tõ kÕ to¸n cÇn ®îc b¶o qu¶n vµ lu tr÷
theo quy ®Þnh cña chÕ ®é lu tr÷ chøng tõ vµ tµi liÖu mµ Nhµ níc ®·
ban hµnh. ViÖc b¶o qu¶n vµ lu tr÷ chøng tõ nh»m tr¸nh h háng, mÊt
m¸t, ®¶m b¶o khi cÇn thiÕt cã thÓ sö dông l¹i chøng tõ kÕ to¸n phôc
vô cho c«ng t¸c kiÓm tra, thanh tra kinh tÕ. Trêng hîp x¶y ra mÊt m¸t,
h háng chøng tõ kÕ to¸n ph¶i kÞp thêi b¸o ço thñ trëng, kÕ to¸n trëng
®¬n vÞ vµ çc c¬ quan chøc n¨ng ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi.
2.4 KIỂM KÊ TÀI SẢN
2.4.1 Khái niệm và ý nghĩa của kiểm kê
Yªu cÇu cña kÕ to¸n lµ ph¶i ®¶m b¶o ph¶n ¸nh chÝnh x¸c sè thùc
cã vÒ çc lo¹i tµi s¶n cña ®¬n vÞ, sè d cña çc tµi kho¶n ë sæ kÕ to¸n
ph¶i phï hîp víi sè liÖu thùc tÕ hiÖn cßn. Tuy nhiªn, gi÷a sè liÖu kÕ
to¸n víi sè liÖu thùc tÕ cã thÓ cã chªnh lÖch do nh÷ng nguyªn nh©n
nh: nhÇm lÉn vÒ chñng lo¹i, thiÕu chÝnh x¸c khi nhËp, xuÊt, thu, chi;
lËp chøng tõ hoÆc ghi sæ kÕ to¸n sai sãt; hao hôt tù nhiªn trong qu¸
tr×nh b¶o qu¶n; tham «, mÊt m¸t; …
§Ó ®¶m b¶o cho sè liÖu kÕ to¸n chÝnh x¸c, ngoµi viÖc tæ chøc
tèt chøng tõ kÕ to¸n, cßn ph¶i thùc hiÖn kiÓm kª ®Ó kiÓm tra tµi s¶n
- 22 -
hiÖn cã, ®èi chiÕu gi÷a sæ s¸ch kÕ to¸n vµ thùc tÕ ®Ó ph¸t hiÖn kÞp
thêi nh÷ng hiÖn tîng, nguyªn nh©n g©y chªnh lÖch vµ ®iÒu chØnh
sæ kÕ to¸n cho phï hîp víi thùc tÕ.
* Kh¸i niÖm:
KiÓm kª lµ ph¬ng ph¸p kiÓm tra trùc tiÕp t¹i chç nh»m x¸c nhËn
chÝnh x¸c t×nh h×nh sè lîng, chÊt lîng còng nh gi¸ trÞ cña çc lo¹i tµi
s¶n hiÖn cã.
* ý nghÜa:
KiÓm kª kh«ng nh÷ng cã t¸c dông bæ sung cho chøng tõ kÕ to¸n
®Ó ph¶n ¸nh chÝnh x¸c tµi s¶n hiÖn cã mµ çc tµi liÖu do kiÓm kª
cung cÊp cßn lµ c¬ së ®Ó ®Æt kÕ ho¹ch sö dông hîp lý çc lo¹i tµi
s¶n, mÆt kh¸c còng lµ c¬ së ®Ó quy tr¸ch nhiÖm vËt chÊt ®îc ®óng
®¾n.
2.4.2 Các loại kiểm kê
* Theo ph¹m vi vµ ®èi tîng kiÓm kª:

- KiÓm kª toµn bé: lµ tiÕn hµnh kiÓm kª ®èi víi tÊt c¶ çc lo¹i tµi
s¶n cña ®¬n vÞ. Lo¹i kiÓm kª nµy mçi n¨m thùc hiÖn Ýt nhÊt mét lÇn
(tríc khi lËp b¶ng C§KT n¨m).
- KiÓm kª tõng phÇn: lµ tiÕn hµnh kiÓm kª trong ph¹m vi cña mét
hoÆc mét sè lo¹i tµi s¶n nµo ®ã.
* Theo thêi gian tiÕn hµnh kiÓm kª:

- KiÓm kª ®Þnh kú: lµ kiÓm kª theo thêi h¹n quy ®Þnh (thêng vµo
cuèi kú kÕ to¸n), tuú theo tõng lo¹i tµi s¶n mµ ®Þnh kú kiÓm kª kh¸c
nhau nh: tiÒn mÆt kiÓm kª hµng ngµy; vËt t, thµnh phÈm kiÓm kª
hµng th¸ng, quý; tµi s¶n cè ®Þnh kiÓm kª hµng n¨m.
- KiÓm kª bÊt thêng: lµ tæ chøc kiÓm kª kh«ng quy ®Þnh thêi h¹n
tríc. KiÓm kª bÊt thêng tiÕn hµnh trong trêng hîp thay ®æi ngêi qu¶n
lý tµi s¶n, khi cã ph¸t sinh h hao, tæn thÊt bÊt thêng hoÆc khi c¬
quan chñ qu¶n hay tµi chÝnh tiÕn hµnh kiÓm tra, thanh tra.
2.4.3 Phương pháp kiểm kê
- 23 -
CÇn c¨n cø vµo néi dung cña ®èi tîng kiÓm kª ®Ó lùa chän ph-
¬ng ph¸p kiÓm kª thÝch hîp:
* KiÓm kª hiÖn vËt
Theo ph¬ng ph¸p nµy, viÖc kiÓm kª ®îc thùc hiÖn b»ng çch
c©n, ®o, ®ong, ®Õm t¹i chç ®èi víi çc lo¹i hiÖn vËt ®îc kiÓm kª.
Tríc khi kiÓm kª cÇn s¾p xÕp hiÖn vËt theo thø tù, ng¨n n¾p,
chuÈn bÞ ®ñ ph¬ng tiÖn cÇn thiÕt.
Khi tiÕn hµnh kiÓm kª, ph¶i cã mÆt nh÷ng ngêi b¶o qu¶n hiÖn
vËt cïng tham gia. Ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª theo mét tr×nh tù hîp lý
tr¸nh trïng lÆp hoÆc thiÕu sãt. Ngoµi ra cÇn chó ý ®Õn t×nh tr¹ng
chÊt lîng cña hiÖn vËt.
§èi víi tµi s¶n thuéc quyÒn së h÷u cña ®¬n vÞ nhng n»m ngoµi
®¬n vÞ nh vËt liÖu ®a ngoµi gia c«ng, vËt t ®ang ®i trªn ®êng, s¶n
phÈm göi b¸n... khi kiÓm kª tµi s¶n còng cÇn ®èi chiÕu víi çc ®¬n vÞ
cã liªn quan ®Ó x¸c minh sè thùc tÕ cã phï hîp víi sæ kÕ to¸n kh«ng.
* KiÓm kª tiÒn mÆt vµ çc chøng kho¸n cã gi¸ trÞ nh tiÒn
Ph¬ng ph¸p kiÓm kª lµ ®Õm trùc tiÕp tõng lo¹i tiÒn mÆt, tõng
lo¹i chøng kho¸n cã gi¸ trÞ nh tiÒn vµ ®èi chiÕu, lËp b¸o ço kiÓm kª.
* KiÓm kª tiÒn göi ng©n hµng vµ çc kho¶n thanh to¸n
Ph¬ng ph¸p kiÓm kª lµ ®èi chiÕu sè d cña tõng tµi kho¶n gi÷a
sæ kÕ to¸n cña ®¬n vÞ víi sæ kÕ to¸n cña ng©n hµng hoÆc ®¬n vÞ
cã quan hÖ thanh to¸n.
NÕu kho¶n nµo cã chªnh lÖch cÇn ®èi chiÕu l¹i tõng chøng tõ ®Ó
t×m nguyªn nh©n vµ lËp chøng tõ ®Ýnh chÝnh. B¶ng kiÓm kª ph¶i
®èi chiÕu tõng kho¶n, lËp b¸o ço kiÓm kª, nªu râ tªn tµi kho¶n kiÓm
kª, sè d tõng kho¶n ®èi chiÕu víi ®¬n vÞ liªn quan, sè chªnh lÖch
(nÕu cã), nguyªn nh©n chªnh lÖch vµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm.
2.4.4 Vai trò của kế toán trong kiểm kê
KiÓm kª lµ c«ng t¸c quan träng cã liªn quan ®Õn nhiÒu bé phËn,
nhiÒu ngêi vµ còng lµ mét c«ng t¸c hÕt søc chi li, phøc t¹p, khèi lîng
nhiÒu, thêi gian khÈn tr¬ng nªn muèn lµm tèt ph¶i cã l·nh ®¹o chÆt
chÏ vµ cÇn thu hót çc bé phËn, ç nh©n cã liªn quan cïng tham gia.
- 24 -
Khi tiÕn hµnh kiÓm kª, ph¶i lËp mét ban kiÓm kª do gi¸m ®èc
doanh nghiÖp chØ ®Þnh, trong ®ã cã sù tham gia cña kÕ to¸n, gióp
gi¸m ®èc chØ ®¹o, híng dÉn nghiÖp vô kiÓm kª, ph¶i hoµn thµnh viÖc
ghi sæ kÕ to¸n ®Õn thêi ®iÓm kiÓm kª ®Ó lµm c¨n cø ®èi chiÕu sè
liÖu.
Nh vËy, kÕ to¸n cã vai trß quan träng trong kiÓm kª. KÕ to¸n võa
lµ mét thµnh viªn cña ban kiÓm kª, võa lµ ngêi tham mu cho l·nh ®¹o
doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc vµ thùc hiÖn c«ng t¸c kiÓm kª.
Vai trß cña kÕ to¸n thÓ hiÖn tríc, trong vµ sau khi kiÓm kª:
- Tríc khi tiÕn hµnh kiÓm kª, c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ cña
®¬n vÞ ®Ó ®Ò ra ph¬ng híng vµ ph¹m vi kiÓm kª, híng dÉn nghiÖp
vô chuyªn m«n cho ngêi lµm c«ng t¸c kiÓm kª, kho¸ sæ kÕ to¸n ®óng
thêi gian kiÓm kª.
- Trong khi kiÓm kª, kÕ to¸n ph¶i kiÓm tra viÖc ghi chÐp trong
kiÓm kª, tham gia tæng hîp sè liÖu kiÓm kª, ®èi chiÕu sè liÖu kiÓm kª
víi sè liÖu ghi trong sæ kÕ to¸n ®Ó ph¸t hiÖn çc kho¶n chªnh lÖch.
- Sau khi kiÓm kª hoµn thµnh, kÕ to¸n ph¶i c¨n cø vµo kÕt qu¶
kiÓm kª vµ ý kiÕn gi¶i quyÕt kho¶n chªnh lÖch mµ tiÕn hµnh ®iÒu
chØnh sæ kÕ to¸n cho phï hîp víi sè liÖu thùc tÕ kiÓm kª.
- 25 -
Chương 3
PHƯƠNG PHÁP TÀI KHOẢN KẾ TOÁN
3.1 KHÁI NIỆM, NỘI DUNG VÀ Ý NGHĨA CỦA PHƯƠNG PHÁP TÀI KHOẢN
KẾ TOÁN
3.1.1 Khái niệm
Mçi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña
®¬n vÞ ®Òu ®· ®îc ph¶n ¸nh ë chøng tõ kÕ to¸n. §Ó hÖ thèng ho¸,
kiÓm tra vµ tæng hîp th«ng tin theo tõng ®èi tîng kÕ to¸n, kÕ to¸n sö
dông ph¬ng ph¸p tµi kho¶n kÕ to¸n.
Ph¬ng ph¸p tµi kho¶n kÕ to¸n lµ mét ph¬ng ph¸p kÕ to¸n ®îc sö
dông ®Ó ph©n lo¹i ®èi tîng kÕ to¸n (tõ ®èi tîng chung cña kÕ to¸n
thµnh çc ®èi tîng kÕ to¸n cô thÓ), ghi chÐp, ph¶n ¸nh vµ kiÓm tra
mét çch thêng xuyªn, liªn tôc, cã hÖ thèng t×nh h×nh hiÖn cã vµ sù
vËn ®éng cña tõng ®èi tîng kÕ to¸n cô thÓ nh»m cung cÊp th«ng tin
cã hÖ thèng vÒ çc ho¹t ®éng kinh tÕ, tµi chÝnh ë çc ®¬n vÞ, phôc
vô cho l·nh ®¹o, qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh ë ®¬n vÞ vµ ®Ó lËp ®îc
b¸o ço kÕ to¸n ®Þnh kú.
3.1.2 Nội dung
Néi dung cña ph¬ng ph¸p tµi kho¶n kÕ to¸n ®îc biÓu hiÖn cô thÓ
th«ng qua hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n vµ çch ghi chÐp, ph¶n ¸nh çc
nghiÖp vô kinh tÕ, tµi chÝnh ph¸t sinh vµo tµi kho¶n kÕ to¸n.
3.1.3 Ý nghĩa
Ph¬ng ph¸p tµi kho¶n kÕ to¸n cã ý nghÜa lín trong c«ng t¸c qu¶n
lý kinh tÕ, tµi chÝnh nãi chung vµ c«ng t¸c kÕ to¸n nãi riªng, cô thÓ lµ:
- Cã thÓ hÖ thèng ho¸ ®îc th«ng tin vÒ tµi s¶n vµ çc ho¹t ®éng
kinh tÕ ë çc ®¬n vÞ phôc vô cho l·nh ®¹o vµ qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ
níc, cña ngµnh, cña ®¬n vÞ.
- Cã thÓ hÖ thèng ho¸ th«ng tin cô thÓ, chi tiÕt vÒ t×nh h×nh tµi
s¶n vµ sù vËn ®éng cña tµi s¶n ë tõng ®¬n vÞ phôc vô cho yªu cÇu
qu¶n trÞ kinh doanh, yªu cÇu ph©n cÊp qu¶n lý kinh tÕ trong ®¬n vÞ,
còng nh yªu cÇu qu¶n lý tµi s¶n ë ®¬n vÞ.
- Cã thÓ hÖ thèng ho¸ ®îc sè liÖu theo çc chØ tiªu kinh tÕ, tµi
chÝnh ®Ó lËp ®îc çc b¸o ço kÕ to¸n ®Þnh kú.
3.2 TÀI KHOẢN KẾ TOÁN
- 26 -
3.2.1 Khái niệm tài khoản kế toán
Tµi kho¶n kÕ to¸n lµ h×nh thøc biÓu hiÖn cña ph¬ng ph¸p tµi
kho¶n kÕ to¸n; ®îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh, kiÓm tra mét çch thêng
xuyªn, liªn tôc, cã hÖ thèng t×nh h×nh hiÖn cã vµ sù vËn ®éng cña
tõng ®èi tîng kÕ to¸n cô thÓ.
Nh vËy, tuú theo ®Æc trng vËn ®éng vµ yªu cÇu qu¶n lý ®èi tîng
kÕ to¸n mà mçi ®èi tîng kÕ to¸n cô thÓ ®îc x©y dùng mét hoÆc mét
sè tµi kho¶n kÕ to¸n ®Ó ph¶n ¸nh, kiÓm tra ®èi tîng kÕ to¸n ®ã. Mçi
tµi kho¶n kÕ to¸n cã tªn gäi riªng. Tªn gäi cña tµi kho¶n kÕ to¸n, néi
dung ghi chÐp, ph¶n ¸nh trªn tµi kho¶n kÕ to¸n ph¶i phï hîp víi nhau
vµ phï hîp víi néi dung kinh tÕ cña ®èi tîng kÕ to¸n mµ tµi kho¶n kÕ
to¸n ®ã ph¶n ¸nh. Tuú møc ®é ph¶n ¸nh cô thÓ ®èi tîng kÕ to¸n mµ
tµi kho¶n kÕ to¸n ®îc tæ chøc thµnh nhiÒu cÊp kh¸c nhau ®Ó ph¶n
¸nh, kiÓm tra mét çch chi tiÕt, cô thÓ ®èi tîng kÕ to¸n ®ã.
3.2.2 Kết cấu chung của tài khoản kế toán

Çc ®èi tîng kÕ to¸n cô thÓ ph¶n ¸nh ë çc tµi kho¶n kÕ to¸n cã
néi dung kinh tÕ kh¸c nhau, môc ®Ých sö dông kh¸c nhau, yªu cÇu
qu¶n lý kh¸c nhau... nhng xÐt vÒ mÆt vËn ®éng cña chóng th× bÊt
kú ®èi tîng kÕ to¸n cô thÓ nµo còng lu«n lu«n vËn ®éng theo 2 mÆt
®èi lËp nh: t¨ng vµ gi¶m, thu vµ chi, nhËp vµ xuÊt, vay vµ tr¶, tËp hîp
vµ ph©n phèi. V× vËy, ®Ó ph¶n ¸nh thêng xuyªn, liªn tôc, cã hÖ
thèng sù vËn ®éng cña tõng ®èi tîng kÕ to¸n cô thÓ do çc nghiÖp vô
kinh tÕ, tµi chÝnh ph¸t sinh t¸c ®éng ®Õn, ngêi ta x©y dùng kÕt cÊu
cña tµi kho¶n kÕ to¸n bao giê còng cã 2 phÇn (cét) chñ yÕu:
Trong thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n, tµi kho¶n ®îc thÓ hiÖn trong çc
tê sæ bao gåm hai cét chñ yÕu lµ cét Nî vµ cét Cã vµ çc cét kh¸c cã
liªn quan nh: cét sè hiÖu vµ ngµy th¸ng cña chøng tõ mµ tµi kho¶n
ph¶n ¸nh, cét diÔn gi¶i... Trong häc tËp, tµi kho¶n ®îc ký hiÖu b»ng
ch÷ T, biÓu thÞ bªn Nî vµ bªn Cã cña tµi kho¶n. Bªn tr¸i tµi kho¶n gäi
lµ bªn Nî, bªn ph¶i tµi kho¶n kÕ to¸n gäi lµ bªn Cã (hai bªn Nî - Cã
ph¶n ¸nh hai mÆt vËn ®éng ®èi lËp nhau cña ®èi tîng kÕ to¸n).
Nî Tµi kho¶n ...
Cã
- 27 -
* Néi dung vµ kÕt cÊu chung cña çc lo¹i tµi kho¶n kÕ to¸n:
- Tµi kho¶n ph¶n ¸nh tµi s¶n (gi¸ trÞ tµi s¶n vµ nguån h×nh thµnh tµi
s¶n):
+ Tµi kho¶n tµi s¶n: Nî Tµi kho¶n ...
tµi s¶n t¨ng ghi bªn Nî, Cã
tµi s¶n gi¶m ghi bªn Cã, SD: Tµi s¶n hiÖn cã
sè d lµ d Nî ph¶n ¸nh sè ®Çu kú
tµi s¶n hiÖn cã. PS: Tµi s¶n t¨ng trong PS: Tµi s¶n gi¶m trong
kú kú
SD: Tµi s¶n hiÖn cã
cuèi kú
+ Tµi kho¶n nguån Nî Tµi kho¶n ... Cã
vèn: nguån vèn t¨ng ghi SD: Nguån vèn hiÖn cã
bªn Cã, nguån vèn gi¶m ®Çu kú
ghi bªn Nî, sè d lµ d Cã PS: Nguån vèn gi¶m PS: Nguån vèn t¨ng trong
ph¶n ¸nh sè nguån trong kú kú
h×nh thµnh tµi s¶n hiÖn SD: Nguån vèn hiÖn cã
cã. cuèi kú
- Tµi kho¶n ph¶n ¸nh sù vËn ®éng cña tµi s¶n:
+ TK chi phÝ: chi Nî Tµi kho¶n ...
phÝ t¨ng ghi bªn Nî, chi Cã
X
phÝ gi¶m ghi bªn Cã, TK
kh«ng cã sè d. PS: TËp hîp chi phÝ PS: KÕt chuyÓn chi
phÝ
X
+ TK thu nhËp: thu Nî Tµi kho¶n ...

nhËp t¨ng ghi bªn Cã, Cã
X
thu nhËp gi¶m ghi bªn
Nî, TK kh«ng cã sè d; PS: KÕt chuyÓn thu PS: TËp hîp thu nhËp
nhËp
X
+ TK x¸c ®Þnh kÕt Nî Tµi kho¶n ...

qu¶: bªn Nî kÕt chuyÓn Cã
X
chi phÝ vµ l·i (nÕu cã),
- 28 -
bªn Cã kÕt chuyÓn thu PS: - KÕt chuyÓn chi PS: - KÕt chuyÓn thu
nhËp vµ lç (nÕu cã), TK phÝ nhËp
kh«ng cã sè d; - KÕt chuyÓn l·i - KÕt chuyÓn lç
(nÕu cã) (nÕu cã)
X
- TK ngoµi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n (cã kÕt cÊu t¬ng tù TK tµi s¶n).
3.2.3 Phân loại tài khoản kế toán
Ph©n lo¹i tµi kho¶n kÕ to¸n lµ s¾p xÕp çc tµi kho¶n kÕ to¸n
theo tõng lo¹i tµi kho¶n, tõng nhãm tµi kho¶n cã nh÷ng ®Æc trng
gièng nhau dùa trªn c¬ së tiªu thøc ph©n lo¹i nhÊt ®Þnh. ViÖc ph©n
lo¹i tµi kho¶n kÕ to¸n gióp cho viÖc x©y dùng ®îc çc hÖ thèng tµi
kho¶n kÕ to¸n vµ sö dông chóng mét çch khoa häc, hîp lý; gióp cho
çn bé kÕ to¸n n¾m ®îc néi dung, c«ng dông, kÕt cÊu cña tõng tµi
kho¶n kÕ to¸n ®Ó cã thÓ ghi chÐp kÕ to¸n mét çch ®óng ®¾n còng
nh ®Ó cã thÓ kiÓm tra ®îc toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ, tµi chÝnh ë çc
®¬n vÞ qua sè liÖu ë çc tµi kho¶n kÕ to¸n.
ViÖc ph©n lo¹i tµi kho¶n kÕ to¸n cã thÓ dùa theo nhiÒu tiªu thøc
kh¸c nhau. Çc tiªu thøc nµy cã thÓ ®îc sö dông mét çch ®éc lËp
hoÆc kÕt hîp víi nhau.
3.2.3.1 Theo mối quan hệ giữa tài khoản với các chỉ tiêu trên báo cáo tài chính
Theo tiªu thøc nµy, hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n ®îc chia thµnh:
* TK trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ b¸o ço kÕt qu¶ ho¹t ®éng
kinh doanh:
Lµ nh÷ng tµi kho¶n cã liªn quan ®Õn viÖc cung cÊp sè liÖu ®Ó
lËp çc chØ tiªu trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ b¸o ço kÕt qu¶ ho¹t
®éng kinh doanh.
- Nh÷ng TK liªn quan ®Õn viÖc cung cÊp sè liÖu ®Ó lËp b¶ng
c©n ®èi kÕ to¸n ph¶n ¸nh tµi s¶n theo gi¸ trÞ tµi s¶n vµ nguån h×nh
thµnh tµi s¶n. Do ph¶n ¸nh hai mÆt biÓu hiÖn kh¸c nhau cña cïng mét
lîng tµi s¶n trong ®¬n vÞ nªn çc TK kÕ to¸n thuéc lo¹i nµy cßn gäi lµ
TK thùc. Bao gåm:
- 29 -
+ TK ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tµi s¶n (cßn gäi lµ TK Tµi s¶n hay TK Vèn:
TK ph¶n ¸nh tµi s¶n b»ng tiÒn, TK ph¶n ¸nh tµi s¶n lµ çc kho¶n ®Çu
t (ng¾n h¹n, dµi h¹n), TK ph¶n ¸nh tµi s¶n lµ çc kho¶n nî ph¶i thu, TK
ph¶n ¸nh tµi s¶n lµ hµng tån kho, TK ph¶n ¸nh tµi s¶n cè ®Þnh, TK
ph¶n ¸nh tµi s¶n lµ bÊt ®éng s¶n ®Çu t,… C¨n cø vµo thêi gian ®Çu
t, sö dông vµ thu håi, çc TK nµy ®îc s¾p xÕp thµnh 2 lo¹i lµ TK ph¶n
¸nh tµi s¶n ng¾n h¹n vµ TK ph¶n ¸nh tµi s¶n dµi h¹n.
+ TK ph¶n ¸nh nguån h×nh thµnh tµi s¶n (cßn gäi lµ TK nguån
vèn): TK ph¶n ¸nh çc kho¶n nî ph¶i tr¶ vµ TK ph¶n ¸nh vèn chñ së
h÷u
- Nh÷ng TK liªn quan ®Õn viÖc cung cÊp sè liÖu ®Ó lËp b¸o ço
kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh ph¶n ¸nh sù vËn ®éng cña tµi s¶n.
Trong çc ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh, sù vËn ®éng cña tµi s¶n lµm
ph¸t sinh çc kho¶n chi phÝ, thu nhËp vµ kÕt qu¶. Çc TK nµy chØ sö
dông trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. Khi quyÕt to¸n ph¶i gi¶
®Þnh chu kú ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ kÕt thóc t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o
ço, çc TK nµy ®· kh«ng cßn sè d. V× vËy, çc TK thuéc lo¹i nµy cßn
gäi lµ TK t¹m thêi. Çc TK nµy ®îc chia thµnh: TK chi phÝ, TK thu nhËp
vµ TK x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh.
* TK ngoµi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n:
Lµ nh÷ng tµi kho¶n kÕ to¸n dïng ®Ó ph¶n ¸nh tµi s¶n cña çc
®¬n vÞ kh¸c nhng ®¬n vÞ cã quyÒn qu¶n lý, sö dông theo hîp ®ång
kinh tÕ, còng nh ®Ó ph¶n ¸nh çc chØ tiªu kinh tÕ kh¸c mµ kÕ to¸n cã
tr¸ch nhiÖm ph¶i ph¶n ¸nh, theo dâi nhng cha thÓ hiÖn ®Çy ®ñ trong
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.
3.2.3.2 Theo nội dung và kết cấu phản ánh vào tài khoản
* TK th«ng thêng:
TK thuéc lo¹i nµo th× néi dung vµ kÕt cÊu cña nã hoµn toµn phï
hîp víi néi dung vµ kÕt cÊu chung cña lo¹i TK ®ã.
* TK ®Æc biÖt:
- TK ®iÒu chØnh (gi¶m):
- 30 -
§îc s¾p xÕp vµo cïng lo¹i víi TK ®îc ®iÒu chØnh ®Ó ®iÒu chØnh
gi¶m cho TK ®ã nªn kÕt cÊu cña TK ®iÒu chØnh ph¶i ngîc l¹i víi kÕt
cÊu cña TK ®îc ®iÒu chØnh.
+ TK ®iÒu chØnh gi¶m cho tµi s¶n: Thuéc lo¹i nµy bao gåm: TK
Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t ng¾n h¹n, TK Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi,
TK Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho, TK Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t dµi
h¹n, TK Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh.
+ TK ®iÒu chØnh gi¶m cho doanh thu: Thuéc lo¹i nµy bao gåm:
TK ChiÕt khÊu th¬ng m¹i, TK Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, TK Gi¶m gi¸ hµng
b¸n.
+ TK ®iÒu chØnh gi¶m cho nguån vèn: Thuéc lo¹i nµy bao gåm:
TK ChiÕt khÊu tr¸i phiÕu, TK Cæ phiÕu quü
- TK lìng tÝnh:
Lµ nh÷ng TK cã sè d ë bªn Nî hoÆc bªn Cã tuú theo tõng t×nh
huèng cô thÓ.
+ Thuéc çc kho¶n ph¶i thu, TK lìng tÝnh th«ng thêng d bªn Nî, ç
biÖt d bªn Cã. VÝ dô: TK Ph¶i thu cña kh¸ch hµng, TK Ph¶i thu kh¸c.
+ Thuéc çc kho¶n ph¶i tr¶, TK lìng tÝnh thêng d bªn Cã, ç biÖt
d bªn Nî. VÝ dô: TK Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n, TK ThuÕ vµ çc kho¶n ph¶i
nép Nhµ níc, TK Ph¶i tr¶ ngêi lao ®éng, TK Thanh to¸n theo tiÕn ®é
kÕ ho¹ch hîp ®ång x©y dùng, TK Ph¶i tr¶ ph¶i nép kh¸c.
+ Thuéc vèn chñ së h÷u, TK lìng tÝnh thêng d bªn Cã, ç biÖt d
bªn Nî. VÝ dô: TK Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n, TK Chªnh lÖch tû gi¸
hèi ®o¸i, TK Lîi nhuËn cha ph©n phèi.
3.2.3.3 Theo mức độ khái quát của đối tượng kế toán được phản ánh ở tài khoản
* Tµi kho¶n tæng hîp:
Ph¶n ¸nh çc ®èi tîng kÕ to¸n ë d¹ng tæng qu¸t, ph¶n ¸nh çc
chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ®Ó cung cÊp sè liÖu lËp çc chØ tiªu trong
b¸o ço tµi chÝnh.
* Tµi kho¶n chi tiÕt:
Ph¶n ¸nh cô thÓ, chi tiÕt h¬n ®èi tîng kÕ to¸n ®· ®îc ph¶n ¸nh ë
TK tæng hîp nh»m ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ níc, ®¸p
- 31 -
øng yªu cÇu qu¶n lý kinh doanh, yªu cÇu ph©n cÊp qu¶n lý vµ yªu cÇu
qu¶n lý tµi s¶n ë ®¬n vÞ.
3.2.4 Hệ thống tài khoản kế toán doanh nghiệp
3.2.4.1 Hệ thống tài khoản kế toán

Lµ danh môc çc tµi kho¶n kÕ to¸n mµ ®¬n vÞ kÕ to¸n ph¶i sö
dông ®ñ ®Ó ph¶n ¸nh toµn bé tµi s¶n cña ®¬n vÞ vµ sù vËn ®éng
cña tµi s¶n ®ã trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, sö
dông kinh phÝ, ®ñ ®Ó cung cÊp ®îc sè liÖu ®Ó lËp ®îc çc b¸o ço
tµi chÝnh.
Nh vËy, trong mçi quèc gia tån t¹i nhiÒu hÖ thèng tµi kho¶n kÕ
to¸n.
3.2.4.2 Hệ thống tài khoản kế toán doanh nghiệp hiện hành
HÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n doanh nghiÖp hiÖn hµnh ¸p dông cho
çc lo¹i quy m« doanh nghiÖp kh¸c nhau gåm:
- HÖ thèng TK kÕ to¸n doanh nghiÖp thuéc ChÕ ®é kÕ to¸n
doanh nghiÖp (dµnh cho doanh nghiÖp cã quy m« lín) ban hµnh theo
quyÕt ®Þnh sè 15/2006/Q§-BTC ngµy 20 th¸ng 03 n¨m 2006 cña Bé
trëng Bé Tµi chÝnh3.
- HÖ thèng TK kÕ to¸n doanh nghiÖp thuéc ChÕ ®é kÕ to¸n
doanh nghiÖp nhá vµ võa (dµnh cho doanh nghiÖp cã quy m« nhá vµ
võa) ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè 48/2006/Q§-BTC ngµy 14 th¸ng 09
n¨m 2006 cña Bé trëng Bé Tµi chÝnh.
§Æc ®iÓm cña hÖ thèng TK kÕ to¸n doanh nghiÖp hiÖn hµnh:
- §îc ¸p dông thèng nhÊt cho çc doanh nghiÖp thuéc mäi lÜnh
vùc, mäi thµnh phÇn kinh tÕ, ®ñ ®Ó çc doanh nghiÖp ph¶n ¸nh ®îc
toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ ph¸t sinh.
- Mçi tµi kho¶n cã tªn gäi riªng phï hîp víi néi dung kinh tÕ cña ®èi
tîng kÕ to¸n ph¶n ¸nh ë tµi kho¶n vµ ®îc ®¸nh sè hiÖu riªng. Sè hiÖu
tµi kho¶n tæng hîp (cÊp I) ®îc ký hiÖu b»ng 3 ch÷ sè: ch÷ sè ®Çu
chØ lo¹i TK, ch÷ sè thø 2 chØ nhãm TK trong lo¹i ®ã, ch÷ sè thø 3 chØ
kho¶n trong nhãm.
3
Xem phụ lục
- 32 -
HÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n doanh nghiÖp hiÖn hµnh cßn quy
®Þnh mét sè tµi kho¶n chi tiÕt (cÊp II, cÊp III) cÇn ph¶i më nh»m ®¸p
øng yªu cÇu qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc. Tµi kho¶n cÊp II ®îc ký hiÖu
b»ng 4 ch÷ sè: 3 ch÷ sè ®Çu chØ tµi kho¶n cÊp I, ch÷ sè thø 4 chØ
TK cÊp II cña TK cÊp I ®ã; TK cÊp III hiÖn cã 2 TK víi 4 ch÷ sè ®Çu
chØ TK cÊp II, ch÷ sè thø 5 chØ TK cÊp III cña TK cÊp II ®ã .
- Khi ghi sæ kÕ to¸n ph¶i dùa trªn c¬ së hÖ thèng tµi kho¶n kÕ
to¸n nhÊt ®Þnh. HÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n doanh nghiÖp ViÖt Nam
hiÖn hµnh cã nh÷ng ®Æc trng sau:
+ Tµi kho¶n kÕ to¸n ®îc ph©n lo¹i vµ s¾p xÕp theo trËt tù nhÊt
®Þnh: lo¹i 1 vµ lo¹i 2 ph¶n ¸nh tµi s¶n; lo¹i 3 vµ lo¹i 4 ph¶n ¸nh nguån
vèn; lo¹i 5, 6, 7, 8, 9 ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh kinh doanh; lo¹i 0 lµ TK ngoµi
b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.
+ ViÖc s¾p xÕp çc tµi kho¶n kÕ to¸n trong çc lo¹i còng theo
trËt tù nhÊt ®Þnh. VÒ TK ph¶n ¸nh tµi s¶n th× TK ph¶n ¸nh tµi s¶n
ng¾n h¹n xÕp tríc, TK ph¶n ¸nh tµi s¶n dµi h¹n xÕp sau. VÒ TK ph¶n
¸nh nguån h×nh thµnh tµi s¶n th× TK ph¶n ¸nh nî ph¶i tr¶ xÕp tríc, TK
ph¶n ¸nh vèn chñ së h÷u xÕp sau.
- H¹n chÕ tèi ®a viÖc sö dông tµi kho¶n kÕt hîp ph¶n ¸nh nhiÒu
néi dung kinh tÕ. VÒ nguyªn t¾c: mçi tµi kho¶n chØ ph¶n ¸nh mét néi
dung kinh tÕ nhÊt ®Þnh.
3.3 CÁCH GHI VÀO TÀI KHOẢN
Çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh sau khi ®îc ph¶n ¸nh vµo chøng
tõ kÕ to¸n sÏ ®îc xö lý, hÖ thèng ho¸ ®Ó ghi vµo çc tµi kho¶n kÕ
to¸n. Cã hai çch ghi: ghi ®¬n vµ ghi kÐp.
3.3.1 Ghi đơn
NghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh t¸c ®éng ®Õn ®èi tîng kÕ to¸n cô
thÓ nµo th× ghi vµo tµi kho¶n ph¶n ¸nh ®èi tîng kÕ to¸n cô thÓ ®ã
mét çch ®éc lËp, kh«ng cã quan hÖ víi ®èi tîng kÕ to¸n cô thÓ kh¸c.
HiÖn nay ghi ®¬n ®îc thùc hiÖn ë çc trêng hîp sau:
- Ghi ë çc tµi kho¶n chi tiÕt
- 33 -
- Ghi ë çc tµi kho¶n ngoµi b¶ng.
3.3.2 Ghi kép
* Kh¸i niÖm:
Çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh bao giê còng t¸c ®éng ®Õn Ýt
nhÊt hai ®èi tîng kÕ to¸n cô thÓ, do ®ã ®îc ghi vµo Ýt nhÊt hai tµi
kho¶n kÕ to¸n cô thÓ.
Ghi kÐp lµ çch ghi ®ång thêi mét nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh
vµo çc tµi kho¶n kÕ to¸n cã liªn quan theo ®óng néi dung kinh tÕ
cña nghiÖp vô vµ ®óng mèi quan hÖ kh¸ch quan gi÷a çc ®èi tîng kÕ
to¸n mµ nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh t¸c ®éng ®Õn.
* Çc lo¹i quan hÖ ®èi øng:
S¬ ®å ghi sæ kÐp
Nguån Vèn Nguån Vèn
+ (2)
+
Tµi s¶n
Tµi s¶n
+ +
(3) (1) (4)
Chi phÝ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ Thu nhËp

+ KÕt +
KÕt (6)
(5) chuyÓn chuyÓn
chi phÝ thu nhËp
(8)
(7)
KÕt chuyÓn KÕt chuyÓn

l·i lç
Gi¶i thÝch s¬ ®å:

(1) T¨ng tµi s¶n nµy vµ gi¶m tµi s¶n kh¸c mét lîng gi¸ trÞ t¬ng
øng.
(2) T¨ng nguån vèn nµy vµ gi¶m nguån vèn kh¸c mét lîng gi¸ trÞ t-
¬ng øng.
(3) T¨ng tµi s¶n ®ång thêi lµm t¨ng nguån vèn mét lîng gi¸ trÞ t-
¬ng øng.
(4) Gi¶m tµi s¶n ®ång thêi lµm gi¶m nguån vèn mét lîng gi¸ trÞ t-
¬ng øng.
- 34 -
(5) Gi¶m tµi s¶n ®ång thêi ph¸t sinh chi phÝ mét lîng gi¸ trÞ t¬ng
øng.
(6) T¨ng tµi s¶n ®ång thêi ph¸t sinh thu nhËp mét lîng gi¸ trÞ t-
¬ng øng.
(7) T¨ng nguån vèn ®ång thêi ph¸t sinh chi phÝ mét lîng gi¸ trÞ t-
¬ng øng.
(8) Gi¶m nguån vèn ®ång thêi ph¸t sinh thu nhËp mét lîng gi¸ trÞ
t¬ng øng.
⇒ Néi dung cña çch ghi kÐp:
- NghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh t¸c ®éng ®Õn ®èi tîng kÕ to¸n cña
®¬n vÞ bao giê còng ®îc ghi vµo Ýt nhÊt hai tµi kho¶n kÕ to¸n cã liªn
quan.
- NghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh bao giê còng ®îc ghi vµo bªn Nî tµi
kho¶n kÕ to¸n nµy, ghi vµo bªn Cã tµi kho¶n kÕ to¸n kh¸c.
- Sè tiÒn ghi vµo bªn Nî vµ sè tiÒn ghi vµo bªn Cã cña çc tµi
kho¶n kÕ to¸n trong mét nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh bao giê còng
b»ng nhau.
* §Þnh kho¶n kÕ to¸n:
- Kh¸i niÖm:
§Þnh kho¶n kÕ to¸n lµ viÖc x¸c ®Þnh nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh
®îc ghi vµo bªn Nî, bªn Cã cña nh÷ng tµi kho¶n kÕ to¸n cã liªn quan
nµo víi sè tiÒn cô thÓ lµ bao nhiªu.
- Ph©n lo¹i:
C¨n cø vµo sè lîng tµi kho¶n trong mét ®Þnh kho¶n, ®Þnh kho¶n
kÕ to¸n chia thµnh: ®Þnh kho¶n kÕ to¸n gi¶n ®¬n vµ ®Þnh kho¶n kÕ
to¸n phøc t¹p.
+ §Þnh kho¶n kÕ to¸n gi¶n ®¬n: lµ ®Þnh kho¶n kÕ to¸n chØ liªn
quan ®Õn hai tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp.
+ §Þnh kho¶n kÕ to¸n phøc t¹p: lµ ®Þnh kho¶n kÕ to¸n liªn quan
®Õn Ýt nhÊt ba tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp.
§Þnh kho¶n kÕ to¸n phøc t¹p cã thÓ cã çc d¹ng sau:
 Ghi Nî mét tµi kho¶n ®èi øng ghi Cã nhiÒu TK.
 Ghi Nî nhiÒu tµi kho¶n ®èi øng ghi Cã mét TK.
 Ghi Nî nhiÒu tµi kho¶n ®èi øng ghi Cã nhiÒu TK.
- 35 -
- Lu ý khi lËp ®Þnh kho¶n kÕ to¸n:
+ §Þnh kho¶n kÕ to¸n chØ ghi quan hÖ ®èi øng gi÷a çc tµi
kho¶n kÕ to¸n tæng hîp (TK cÊp I) víi nhau.
+ NÕu nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn çc tµi
kho¶n kÕ to¸n chi tiÕt th× khi lËp ®Þnh kho¶n kÕ to¸n cÇn ph¶i ghi
®ång thêi vµo c¶ tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp vµ c¶ tµi kho¶n kÕ to¸n
chi tiÕt cho phï hîp.
+ X¸c ®Þnh tµi kho¶n ghi Nî tríc, tµi kho¶n ghi Cã sau.
+ Tæng sè tiÒn ghi vµo bªn Nî cña çc tµi kho¶n lu«n b»ng tæng
sè tiÒn ghi vµo bªn Cã cña çc tµi kho¶n cã liªn quan trong cïng 1
®Þnh kho¶n.
+ Kh«ng nªn gép çc ®Þnh kho¶n gi¶n ®¬n thµnh ®Þnh kho¶n
phøc t¹p mµ nªn t¸ch ®Þnh kho¶n phøc t¹p thµnh ®Þnh kho¶n gi¶n
®¬n.
VÝ dô: T¹i mét doanh nghiÖp, trong th¸ng 9/N cã çc nghiÖp vô
kinh tÕ ph¸t sinh nh sau (§VT: ®ång).
(1) Rót tiÒn göi ng©n hµng vÒ nhËp quü tiÒn mÆt, sè tiÒn:
50.000.000.
(2) Vay ng¾n h¹n ng©n hµng tr¶ nî cho ngêi b¸n, sè tiÒn:
70.000.000.
(3) Mua hµng ho¸ nhËp kho, trÞ gi¸ 120.000.000, tiÒn hµng cha
tr¶.
(4) ChuyÓn kho¶n tõ tµi kho¶n tiÒn göi nép thuÕ GTGT, sè tiÒn:
15.000.000.
(5) XuÊt kho vËt liÖu phôc vô c«ng t¸c b¸n hµng, trÞ gi¸:
3.500.000.
(6) §îc tÆng mét tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh nh©n kû niÖm ngµy
thµnh lËp doanh nghiÖp, trÞ gi¸: 300.000.000.
(7) TÝnh l¬ng ph¶i tr¶ cho nh©n viªn b¸n hµng, sè tiÒn:
10.000.000.
(8) Thu nhËp tõ kho¶n nî ph¶i tr¶ ngêi b¸n ®îc x¸c ®Þnh kh«ng
ph¶i thanh to¸n do ngêi b¸n bÞ ph¸ s¶n kh«ng ®ßi, sè tiÒn: 8.000.000.
Yªu cÇu: §Þnh kho¶n kÕ to¸n çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh.
Híng dÉn (§VT: ®ång):
(1) Nî TK TiÒn mÆt: 50.000.000
- 36 -
Cã TK TiÒn göi ng©n hµng: 50.000.000
(2) Nî TK Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n: 70.000.000
Cã TK Vay ng¾n h¹n: 70.000.000
(3) Nî TK Hµng ho¸: 120.000.000
Cã TK Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n: 120.000.000
(4) Nî TK ThuÕ vµ çc kho¶n ph¶i nép Nhµ níc: 15.000.000
Chi tiÕt: ThuÕ GTGT: 15.000.000
Cã TK TiÒn göi ng©n hµng: 15.000.000
(5) Nî TK Chi phÝ b¸n hµng : 3.500.000
Chi tiÕt: Chi phÝ vËt liÖu: 3.500.000
Cã TK Nguyªn liÖu vËt liÖu: 3.500.000
(6) Nî TK Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh: 300.000.000
Cã TK Thu nhËp kh¸c: 300.000.000
(7) Nî TK Chi phÝ b¸n hµng: 10.000.000
Chi tiÕt: Chi phÝ nh©n viªn: 10.000.000
Cã TK Ph¶i tr¶ ngêi lao ®éng: 10.000.000
(8) Nî TK Ph¶i tr¶ ngêi b¸n: 8.000.000
Cã TK Thu nhËp kh¸c: 8.000.000
3.4 KIỂM TRA SỐ LIỆU GHI TRÊN TÀI KHOẢN KẾ TOÁN

ViÖc ghi çc nghiÖp vô kinh tÕ, tµi chÝnh ph¸t sinh vµo çc tµi
kho¶n kÕ to¸n ph¶i ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c tuyÖt ®èi, kh«ng ®îc
phÐp cã sai sè. V× vËy, cuèi kú (thêng lµ cuèi th¸ng), sau khi kho¸ sæ
kÕ to¸n, çn bé kÕ to¸n ph¶i kiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc ghi sæ.
3.4.1 Kiểm tra số liệu ghi trên tài khoản kế toán tổng hợp
C«ng viÖc kiÓm tra sè liÖu ghi trªn tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp ®-
îc tiÕn hµnh vµo cuèi kú h¹ch to¸n, sau khi kho¸ sæ kÕ to¸n b»ng çch
lËp B¶ng c©n ®èi tµi kho¶n (cßn gäi lµ B¶ng ®èi chiÕu sè ph¸t sinh).
* Néi dung:
B¶ng c©n ®èi tµi kho¶n lµ b¶ng kª ®èi chiÕu sè liÖu: sè d ®Çu
kú, sè ph¸t sinh trong kú, sè d cuèi kú cña tÊt c¶ çc tµi kho¶n kÕ to¸n
tæng hîp trong b¶ng ®îc sö dông trong kú h¹ch to¸n.
* KÕt cÊu:
B¶ng c©n ®èi tµi kho¶n
Th¸ng.........n¨m.........
- 37 -
§¬n vÞ tÝnh:.........
Sè PS trong
Sè d §K Sè d CK
TT Tªn tµi kho¶n kú
Nî Cã Nî Cã Nî Cã
1
2
...
Tæng céng
* Ph¬ng ph¸p lËp:
- Cuèi th¸ng kho¸ sæ TK kÕ to¸n tæng hîp, tÝnh sè d cuèi th¸ng
cña tõng TK kÕ to¸n tæng hîp.
- LiÖt kª tÊt c¶ çc TK kÕ to¸n tæng hîp sö dông ë ®¬n vÞ vµo
b¶ng nµy. Khi kª nªn kª çc TK tµi s¶n tríc, råi ®Õn çc TK nguån vèn
vµ cuèi cïng lµ çc TK qu¸ tr×nh kinh doanh theo mét tr×nh tù nhÊt
®Þnh.
- C¨n cø vµo sè d ®Çu kú, sè céng ph¸t sinh bªn Nî, bªn Cã, sè d
cuèi kú cña tõng TK kÕ to¸n tæng hîp ®Ó ghi vµo dßng vµ çc cét
thÝch øng trªn b¶ng nµy.
- Sau khi kª hÕt sè liÖu cña tÊt c¶ çc TK kÕ to¸n tæng hîp sö
dông th× tiÕn hµnh céng sè liÖu theo tõng cét vµ ghi vµo dßng tæng
céng cuèi b¶ng ®Ó kiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc ghi chÐp trªn
çc TK kÕ to¸n tæng hîp.
* C¬ së kiÓm tra, ®èi chiÕu:
- KiÓm tra sè liÖu ghi chÐp cña tõng tµi kho¶n:
Sè d Sè d Sè ph¸t sinh Sè ph¸t sinh
cuèi = ®Çu + t¨ng trong - gi¶m trong
kú kú kú kú
- KiÓm tra dßng tæng céng:
+ Tæng sè d Cã ®Çu kú
Tæng sè d Nî ®Çu kú =
)
+ Tæng sè d Cã cuèi kú
Tæng sè d Nî cuèi kú =
)
+ Tæng sè ph¸t sinh Nî = Tæng sè ph¸t sinh Cã
- 38 -
) trong kú trong kú
Sau khi kiÓm tra nÕu kh«ng ®¶m b¶o tÝnh c©n ®èi trªn chøng tá
viÖc ghi chÐp cña kÕ to¸n vµo tµi kho¶n cã nhÇm lÉn, sai sãt cÇn ph¶i
®îc kiÓm tra, ph¸t hiÖn vµ tiÕn hµnh söa ch÷a sè liÖu trªn tµi kho¶n
theo ph¬ng ph¸p ch÷a sæ thÝch hîp.
3.4.2 Kiểm tra tính chính xác giữa số liệu ghi trên tài khoản kế toán chi tiết với tài
khoản kế toán tổng hợp tương ứng
* Néi dung:
ViÖc ghi chÐp trªn çc tµi kho¶n kÕ to¸n chi tiÕt chØ lµ cô thÓ
ho¸ sè liÖu kÕ to¸n ®· ghi ë tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp, v× vËy sè
liÖu ghi chÐp ë çc tµi kho¶n kÕ to¸n chi tiÕt b¾t buéc ph¶i hoµn toµn
phï hîp víi sè liÖu kÕ to¸n ®· ghi ë tµi kho¶n tæng hîp t¬ng øng,
kh«ng ®îc phÐp cã sai sè.
ViÖc kiÓm tra sè liÖu ghi chÐp trªn tµi kho¶n kÕ to¸n chi tiÐt víi
tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp t¬ng øng ®îc tiÕn hµnh vµo cuèi kú h¹ch
to¸n, sau khi kho¸ sæ kÕ to¸n b»ng çch lËp B¶ng tæng hîp chi tiÕt
(cßn gäi lµ B¶ng chi tiÕt sè ph¸t sinh) theo tõng tµi kho¶n kÕ to¸n
tæng hîp cã më chi tiÕt.
B¶ng tæng hîp chi tiÕt lµ b¶ng kª ®èi chiÕu sè liÖu: Sè d ®Çu kú,
sè ph¸t sinh trong kú, sè d cuèi kú cña çc tµi kho¶n kÕ to¸n chi tiÕt
thuéc mét tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp t¬ng øng.
* KÕt cÊu:
B¶ng tæng hîp chi tiÕt
Tµi kho¶n ...
Th¸ng ... n¨m ...
Sè PS trong
Sè d §K Sè d CK
TT Tªn ®èi tîng kú
Nî Cã Nî Cã Nî Cã
1
2
...
Céng
* Ph¬ng ph¸p lËp:
- Cuèi th¸ng kho¸ sæ vµ tÝnh sè d cña tõng TK kÕ to¸n chi tiÕt.
- 39 -
- LiÖt kª tÊt c¶ çc tµi kho¶n kÕ to¸n chi tiÕt ®· më cho mét tµi
kho¶n tæng hîp vµo b¶ng nµy. NÕu tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp më chi
tiÕt nhiÒu cÊp th× kª vµo b¶ng nµy chi tiÕt theo tõng cÊp trËt tù nh
®· më.
- C¨n cø sè d ®Çu kú; sè céng ph¸t sinh bªn Nî, bªn Cã trong kú;
sè d cuèi kú cña tõng tµi kho¶n kÕ to¸n chi tiÕt ghi vµo b¶ng nµy ë
dßng vµ çc cét thÝch øng.
- Sau khi kª hÕt sè liÖu çc tµi kho¶n kÕ to¸n chi tiÕt ®· më th×
tiÕn hµnh céng sè liÖu ë çc cét sè tiÒn theo tõng cét vµ ghi vµo dßng
Céng ®Ó kiÓm tra ®èi chiÕu víi sè liÖu t¬ng øng ë tµi kho¶n kÕ to¸n
tæng hîp.
Khi ®èi chiÕu, nÕu sè liÖu ë dßng Céng cña b¶ng vµ sè liÖu t¬ng
øng cña tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp kh«ng phï hîp, tøc lµ cã sai sè th×
dï sai sè rÊt nhá còng ph¶i t×m b»ng ®îc vµ söa l¹i cho ®óng, kh«ng
®îc phÐp cã sai sè.
Chương 4. PHƯƠNG PHÁP TÍNH GIÁ

VÀ KẾ TOÁN CÁC QUÁ TRÌNH KINH DOANH
4.1 PHƯƠNG PHÁP TÍNH GIÁ
4.1.1 Khái niệm, nội dung và ý nghĩa của phương pháp tính giá
4.1.1.1 Khái niệm

Tµi s¶n trong çc ®¬n vÞ cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau, mçi lo¹i tµi s¶n
l¹i cã h×nh th¸i vËt chÊt kh¸c nhau. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña
®¬n vÞ, mçi lo¹i tµi s¶n cã sù thay ®æi vÒ ph¹m vi, quy m« vµ
chuyÓn ho¸ vÒ h×nh th¸i tån t¹i. §Î cã ®îc th«ng tin tæng hîp vÒ tæng
- 40 -
sè tµi s¶n hiÖn cã cña ®¬n vÞ còng nh nh÷ng th«ng tin vÒ sù thay
®æi ph¹m vi, quy m« vµ sù chuyÓn ho¸ h×nh th¸i cña mçi lo¹i tµi s¶n
trong ®¬n vÞ, kÕ to¸n cÇn ph¶i sö dông thíc ®o tiÒn tÖ ®Ó cã thÓ
tÝnh to¸n, tæng hîp ®îc trÞ gi¸ toµn bé tµi s¶n cña ®¬n vÞ còng nh
mçi lo¹i tµi s¶n ®îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n
vÞ. Bëi vËy, kÕ to¸n ®· x©y dùng nªn ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸.
Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ lµ ph¬ng ph¸p kÕ to¸n sö dông thíc ®o tiÒn
tÖ ®Ó x¸c ®Þnh trÞ gi¸ thùc tÕ cña tµi s¶n theo nh÷ng nguyªn t¾c
nhÊt ®Þnh.
4.1.1.2 Nội dung

Néi dung ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ ®îc thÓ hiÖn qua h×nh thøc biÓu
hiÖn cô thÓ cña nã lµ Sæ (B¶ng) tÝnh gi¸ vµ tr×nh tù tÝnh gi¸.
Sæ tÝnh gi¸ lµ nh÷ng tê sæ (b¶ng) ®îc sö dông ®Ó tæng hîp chi
phÝ cÊu thµnh gi¸ cña tõng lo¹i tµi s¶n (®èi tîng tÝnh gi¸) trong ®¬n
vÞ, lµm c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ®óng ®¾n trÞ gi¸ cña tµi s¶n ®îc h×nh
thµnh.
Tr×nh tù tÝnh gi¸ lµ nh÷ng bíc c«ng viÖc ®îc s¾p xÕp theo mét
thø tù nhÊt ®Þnh ®Ó tiÕn hµnh tÝnh gi¸ tµi s¶n h×nh thµnh.
4.1.1.3 Ý nghĩa
Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ cã ý nghÜa quan träng trong c«ng t¸c kÕ
to¸n, c«ng t¸c qu¶n lý. ý nghÜa ®ã ®îc thÓ hiÖn:
- Nhê cã ph¬ng ph¸p nµy kÕ to¸n x¸c ®Þnh ®îc trÞ gi¸ thùc tÕ
cña tµi s¶n h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ trªn
c¬ së tæng hîp çc chi phÝ ®Çu vµo cÊu thµnh gi¸ tµi s¶n. Tõ ®ã
kiÓm tra ®îc çc kho¶n chi phÝ, gãp phÇn qu¶n lý cã hiÖu qu¶ çc
ho¹t ®éng kinh tÕ cña ®¬n vÞ.
- Nhê cã ph¬ng ph¸p nµy kÕ to¸n tæng hîp ®îc toµn bé tµi s¶n
trong ®¬n vÞ, gióp cho viÖc qu¶n lý, sö dông tµi s¶n trong ®¬n vÞ
mét çch cã hiÖu qu¶.
4.1.2 Yêu cầu, nguyên tắc và phương pháp tính giá tài sản
XuÊt ph¸t tõ ý nghÜa quan träng cña ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸, viÖc
tÝnh gi¸ tµi s¶n ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu vµ nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh.
4.1.2.1 Yêu cầu
- 41 -
- TÝnh ch©n thùc:
Toµn bé chi phÝ thùc tÕ ®¬n vÞ ®· chi ra ®Ó h×nh thµnh nªn tµi
s¶n cña ®¬n vÞ ph¶i ®îc kÕ to¸n ghi chÐp ®Çy ®ñ, tÝnh to¸n chÝnh
x¸c theo tõng lo¹i tµi s¶n t¹o nªn.
- TÝnh thèng nhÊt:
Gi¸ cña tµi s¶n do ®¬n vÞ t¹o ra trong kú ®îc kÕ to¸n tÝnh to¸n,
x¸c ®Þnh ph¶i so s¸nh ®îc víi gi¸ cña tµi s¶n ®ã ë kú kÕ ho¹ch, ë kú
tríc cña ®¬n vÞ hoÆc gi¸ cña tµi s¶n ®ã do ®¬n vÞ kh¸c t¹o ra cïng
mét thêi kú. Muèn vËy, ®ßi hái viÖc tÝnh gi¸ tµi s¶n ph¶i ®¶m b¶o
thèng nhÊt vÒ néi dung vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ gi÷a çc kú h¹ch to¸n
cña ®¬n vÞ, gi÷a ®¬n vÞ nµy víi ®¬n vÞ kh¸c.
4.1.2.2 Nguyên tắc tính giá

Gi¸ cña tµi s¶n ph¶i ®îc tÝnh theo trÞ gi¸ thùc tÕ (gi¸ gèc), nghÜa
lµ tÝnh theo chi phÝ thùc tÕ t¹o ra tµi s¶n hoÆc gi¸ trÞ hîp lý cña tµi
s¶n ë thêi ®iÓm tÝnh gi¸.
Tuy nhiªn, do ®Æc trng vËn ®éng cña tµi s¶n, yªu cÇu h¹ch to¸n
hµng ngµy, yªu cÇu qu¶n lý tµi s¶n, Nhµ níc cã nh÷ng quy ®Þnh cô
thÓ vÒ néi dung çc kho¶n chi phÝ ®Ó tÝnh gi¸ ®èi víi çc lo¹i tµi s¶n.
4.1.2.3 Phương pháp tính giá

* §èi víi tµi s¶n cè ®Þnh:
- Tµi s¶n cè ®Þnh míi ®a vµo sö dông: gi¸ cña TSC§ ®îc tÝnh theo
nguyªn gi¸. Nguyªn gi¸ TSC§ lµ toµn bé chi phÝ mµ ®¬n vÞ bá ra ®Ó
cã TSC§ ®ã hoÆc gi¸ hîp lý cña TSC§ t¹i thêi ®iÓm nã ®îc ghi nhËn.
+ TSC§ h÷u h×nh do mua s¾m trong níc theo ph¬ng thøc tr¶
ngay:
Çc chi phÝ
Nguyª Çc
Gi¸ liªn
n = + kho¶n +
mua quan trùc
gi¸ thuÕ
tiÕp
Trong ®ã:
 Gi¸ mua: lµ gi¸ mua thuÇn (nghÜa lµ kh«ng bao gåm çc
kho¶n ®îc gi¶m trõ).
 Çc kho¶n thuÕ: lµ nh÷ng kho¶n thuÕ thuéc qu¸ tr×nh mua
kh«ng ®îc hoµn l¹i.
- 42 -
+ TSC§ h÷u h×nh do ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n:
Nguyªn gi¸ là giá quyết toán công trình xây dựng theo quy chế quản lý đầu tư
xây dựng cơ bản hiện hành, lệ phí trước bạ (nếu có) vµ çc chi phÝ liªn quan trùc
tiÕp kh¸c.
- TSC§ ®ang sö dông:
Trong qu¸ tr×nh sö dông, TSC§ ®îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸, gi¸
trÞ hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i: Gi¸ trÞ cßn l¹i = Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ
hao mßn (luü kÕ)
* §èi víi vËt t, hµng ho¸, thµnh phÈm:
- VËt t, hµng ho¸ nhËp kho:
Gi¸ cña vËt t, hµng ho¸ nhËp kho ®îc tÝnh theo trÞ gi¸ thùc tÕ khi
nhËp kho. Tuú theo nguån nhËp mµ trÞ gi¸ thùc tÕ cña vËt t, hµng ho¸
gåm nh÷ng chi phÝ cÊu thµnh kh¸c nhau:
+ NhËp kho tõ nguån mua ngoµi: TrÞ gi¸ thùc tÕ = TrÞ gi¸ mua +
Chi phÝ mua
+ NhËp kho tõ thuª ngoµi gia c«ng:
TiÒn
TrÞ gi¸ TrÞ gi¸ thùc Chi phÝ trong
thuª
thùc tÕ = tÕ xuÊt kho + + giao nhËn gia
gia
nhËp kho gia c«ng c«ng
c«ng
+ NhËp kho tõ nguån tù chÕ:
TrÞ gi¸ TrÞ gi¸ thùc Chi phÝ
thùc tÕ = tÕ xuÊt kho + chÕ
nhËp kho chÕ biÕn biÕn
- Thµnh phÈm nhËp kho:
TrÞ gi¸ thùc tÕ nhËp kho = Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ
- VËt t, hµng ho¸, thµnh phÈm xuÊt kho:
VÒ nguyªn t¾c, gi¸ xuÊt kho cña vËt t, hµng ho¸, thµnh phÈm
ph¶i tÝnh theo gi¸ nhËp kho cña nã. Song, v× gi¸ thùc tÕ cña tõng lÇn
nhËp kh«ng gièng nhau nªn khi ®¸nh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho kÕ to¸n
ph¶i sö dông 1 trong çc ph¬ng ph¸p sau:
(1) Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn:
Gi¸ thùc tÕ Sè lîng hµng §¬n gi¸
cña hµng = xuÊt kho x b×nh
xuÊt kho qu©n
- 43 -
Trong ®ã, ®¬n gi¸ b×nh qu©n ®îc x¸c ®Þnh nh sau:
§¬n gi¸ Gi¸ thùc tÕ hµng tån Gi¸ thùc tÕ hµng nhËp
+
b×nh = kho kho
qu©n Sè lîng hµng tån kho + Sè lîng hµng nhËp kho
NÕu x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ b×nh qu©n mét lÇn vµo cuèi th¸ng vµ sö
dông nã ®Ó tÝnh trÞ gi¸ xuÊt kho trong c¶ th¸ng th× gäi lµ ph¬ng
ph¸p b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷ (hay ph¬ng ph¸p b×nh qu©n cuèi
th¸ng). Ph¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n, dÔ lµm nhng ®é chÝnh x¸c kh«ng
cao h¬n n÷a c«ng viÖc tÝnh to¸n dån vµo cuèi th¸ng;
NÕu sau mçi lÇn nhËp kho, ®¬n gi¸ b×nh qu©n ®îc x¸c ®Þnh l¹i
trªn c¬ së hµng tån kho tríc lÇn nhËp ®ã vµ hµng nhËp kho lÇn ®ã.
Sö dông ®¬n gi¸ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp ®Ó tÝnh trÞ gi¸ xuÊt
kho vµ tån kho sau lÇn nhËp ®ã th× gäi lµ ph¬ng ph¸p b×nh qu©n
sau mçi lÇn nhËp (hay ph¬ng ph¸p b×nh qu©n liªn hoµn). Ph¬ng
ph¸p nµy cã ®é chÝnh x¸c cao, ph¶n ¸nh ®îc t×nh h×nh biÕn ®éng
cña gi¸ c¶ tõng giai ®o¹n, nhng phøc t¹p, tèn nhiÒu c«ng søc.
Mét d¹ng kh¸c cña ph¬ng ph¸p b×nh ph¬ng c¶ kú dù tr÷ ®ã lµ
ph¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n (cßn gäi lµ ph¬ng ph¸p HÖ sè gi¸).
Víi ph¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n, kÕ to¸n sö dông mét lo¹i gi¸ t¹m
tÝnh (gäi lµ gi¸ h¹ch to¸n do ®¬n vÞ tù x©y dùng) ®Ó h¹ch to¸n chi
tiÕt vÒ trÞ gi¸ hµng nhËp, xuÊt trong kú. §Õn cuèi kú, kÕ to¸n tÝnh hÖ
sè gi¸ ®Ó quy ®æi tõ gi¸ h¹ch to¸n ra gi¸ thùc tÕ lµm c¨n cø ghi sæ
kÕ to¸n tæng hîp.
Gi¸ thùc tÕ hµng tån Gi¸ thùc tÕ hµng nhËp
+
kho ®Çu kú kho trong c¶ kú
HÖ sè gi¸ =
Gi¸ h¹ch to¸n hµng Gi¸ h¹ch to¸n hµng
+
tån kho ®Çu kú nhËp kho trong c¶ kú
Khi ®ã, gi¸ thùc tÕ hµng xuÊt kho trong kú ®îc tÝnh nh sau:
Gi¸ thùc tÕ Gi¸ h¹ch to¸n
HÖ sè
cña hµng = cña x
gi¸
xuÊt kho hµng xuÊt kho
KÕt qu¶ tÝnh theo ph¬ng ph¸p nµy hoµn toµn phï hîp víi kÕt qu¶
tÝnh theo ph¬ng ph¸p b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷.
(2) Ph¬ng ph¸p nhËp tríc xuÊt tríc:
- 44 -
Ph¬ng ph¸p nµy dùa trªn gi¶ thiÕt hµng nhËp tríc ®îc xuÊt hÕt
xong míi xuÊt ®Õn lÇn nhËp sau. Gi¸ thùc tÕ cña hµng xuÊt kho ®îc
tÝnh theo gi¸ nhËp kho lÇn tríc, nÕu sè lîng ®· hÕt míi tÝnh theo gi¸
nhËp lÇn sau.
Ph¬ng ph¸p nµy ®¶m b¶o viÖc tÝnh gi¸ thùc tÕ cña hµng xuÊt
kho kÞp thêi, chÝnh x¸c, c«ng viÖc kÕ to¸n kh«ng bÞ dån vµo cuèi
th¸ng nhng ®ßi hái ph¶i tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt, chÆt chÏ theo dâi
®Çy ®ñ sè lîng, ®¬n gi¸ cña tõng lÇn nhËp.
(3) Ph¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tríc:
Ph¬ng ph¸p nµy dùa trªn gi¶ thiÕt hµng nhËp kho sau cïng (gÇn
lÇn xuÊt nhÊt) ®îc xuÊt tríc tiªn. Gi¸ thùc tÕ cña hµng xuÊt kho ®îc
tÝnh theo gi¸ nhËp kho sau cïng, nÕu sè lîng ®· hÕt míi tÝnh ®Õn gi¸
nhËp lÇn tríc ®ã.
Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp trong ®iÒu kiÖn cã l¹m ph¸t.
(4) Ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh:
Theo ph¬ng ph¸p nµy, hµng xuÊt kho thuéc l« hµng nµo th× gi¸
xuÊt kho tÝnh theo ®¬n gi¸ mua thùc tÕ cña l« hµng ®ã.
Ph¬ng ph¸p nµy kÞp thêi, chÝnh x¸c nhng ®ßi hái doanh nghiÖp
ph¶i qu¶n lý, theo dâi chÆt chÏ tõng l« hµng. Ph¬ng ph¸p nµy thÝch
hîp víi nh÷ng vËt t cã gi¸ trÞ cao, cã tÝnh çch biÖt lín.
VÝ dô: C«ng ty HB cã tµi liÖu vÒ vËt liÖu C trong th¸ng 01/N nh
sau:
§G Sè tiÒn
SL
Ngµy T×nh h×nh NhËp - xuÊt - tån (1.000 (1.000
(tÊn)
®) ®)
01/01 Tån ®Çu th¸ng 5,00 6.000 30.000
03/01 XuÊt ®Ó trùc tiÕp s¶n xuÊt 3,50
06/01 NhËp do mua cha tr¶ tiÒn 4,50 6.200 27.900
14/01 NhËp do mua b»ng tiÒn mÆt 2,50 6.600 16.500
15/01 XuÊt phôc vô s¶n xuÊt chung 2,50
20/01 NhËp do mua b»ng TGNH 4,00 6.160 24.640
21/01 XuÊt ®Ó tiªu thô s¶n phÈm 3,40
- 45 -
Bµi gi¶ng: Nguyªn lý kÕ to¸n Biªn so¹n:
NhËp do nh©n viªn thanh to¸n
26/01 5,20 6.720 34.944
t¹m øng
31/01 Tån cuèi th¸ng 4,30
Yªu cÇu: TÝnh gi¸ xuÊt kho cña vËt liÖu C th¸ng 01/N theo çc ph-
¬ng ph¸p:
1- B×nh qu©n c¶ kú dù tr÷
2- B×nh qu©n liªn hoµn
3- NhËp tríc xuÊt tríc
4- NhËp sau xuÊt tríc
5- Gi¸ h¹ch to¸n. Gi¶ ®Þnh: ®¬n gi¸ h¹ch to¸n (1.000®): 6.250.
6- Thùc tÕ ®Ých danh. Víi gi¶ ®Þnh r»ng:
+ Ngµy 03/01 xuÊt l« vËt liÖu tån ngµy 01/01.
+ Ngµy 08/01 xuÊt l« vËt liÖu nhËp ngµy 06/01.
+ Ngµy 15/01 xuÊt l« vËt liÖu nhËp ngµy 14/01.
+ Ngµy 21/01 xuÊt hÕt l« vËt liÖu tån ®Çu kú, cßn xuÊt sang l«
nhËp ngµy 20/01.
+ Ngµy 29/01, xuÊt l« vËt liÖu nhËp ngµy 26/01.
Híng dÉn: TÝnh gi¸ xuÊt kho cña vËt liÖu C th¸ng 01/N (§VT:
1.000®):
1- Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷:
30 .000 + 27 .900 +16 .500 + 24 .640 +34 .944
- §¬n gi¸ b×nh qu©n: = 6.320
5 + 4,5 + 2,5 + 4 +5,2
- Gi¸ xuÊt kho:

+ Ngµy 03/01: 3,5 ×6320 = 22 .120
+ Ngµy 08/01: 4,0 ×6.320 = 25.280
+ Ngµy 15/01: 2,5 ×6.320 =15.800
+ Ngµy 21/01: 3,4 × 6.320 = 21.488

+ Ngµy 29/01: 3,5 ×6.320 = 22.120
Céng: 106.808
2- Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n liªn hoµn:
- Ngµy 03/01: Gi¸ xuÊt kho: 3,5 ×6.000 = 21 .000
1,5 ×6.000 + 27 .900
= 6.150
- Ngµy 06/01: §¬n gi¸ b×nh qu©n: 1,5 + 4,5
- Ngµy 08/01: Gi¸ xuÊt kho: 4,0 ×6.150 = 24 .600
- 46 -
2 ×6.150 +16 .500
= 6.400
- Ngµy 14/01: §¬n gi¸ b×nh qu©n: 2 + 2,5
- Ngµy 15/01: Gi¸ xuÊt kho: 2,5 ×6.400 =16 .000

2 × 6.400 + 24.640
= 6.240
- Ngµy 20/01: §¬n gi¸ b×nh qu©n: 2 +4
- Ngµy 21/01: Gi¸ xuÊt kho: 3,4 ×6.240 = 21.216

2,6 ×6.240 + 34.944
- Ngµy 26/01: §¬n gi¸ b×nh qu©n: = 6.560
2,6 + 5,2
- Ngµy 21/01: Gi¸ xuÊt kho: 3,5 ×6.560 = 22.960
Céng: 105.776
3- Ph¬ng ph¸p nhËp tríc xuÊt tríc:
- Ngµy 03/01: Gi¸ xuÊt kho: 3,5 ×6.000 = 21 .000
- Ngµy 08/01: Gi¸ xuÊt kho: 1,5 ×6.000 + 2,5 ×6.200 = 24 .500
- Ngµy 15/01: Gi¸ xuÊt kho: 2,0 ×6.200 + 0,5 ×6.600 =15.700
- Ngµy 21/01: Gi¸ xuÊt kho: 2 ×6.600 +1,4 ×6.160 = 21.824
- Ngµy 29/01: Gi¸ xuÊt kho: 2,6 ×6.160 + 0,9 ×6.720 = 22.064
Céng: 105.088
4- Ph¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tríc:
- Ngµy 03/01: Gi¸ xuÊt kho: 3,5 ×6.000 = 21 .000
- Ngµy 08/01: Gi¸ xuÊt kho: 4,0 ×6.200 = 24 .800
- Ngµy 15/01: Gi¸ xuÊt kho: 2,5 ×6.600 =16 .500
- Ngµy 21/01: Gi¸ xuÊt kho: 3,4 ×6.160 = 20 .944
- Ngµy 29/01: Gi¸ xuÊt kho: 3,5 ×6.720 = 23 .520
Céng: 106.764
5- Ph¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n:
30 .000 + 27 .900 +16 .500 + 24 .640 + 34 .944
- HÖ sè gi¸: =1,0112
5 × 6.250 + ( 4,5 + 2,5 + 4 + 5,2) × 6.250
- Gi¸ xuÊt kho:

+ Ngµy 03/01: 3,5 ×6.250 ×1,0112 = 22 .120
+ Ngµy 08/01: 4,0 ×6.250 ×1,0112 = 25.280
+ Ngµy 15/01: 2,5 ×6.250 ×1,0112 =15.800
+ Ngµy 21/01: 3,4 ×6.250 ×1,0112 = 21.488
+ Ngµy 29/01: 3,5 ×6.250 ×1,0112 = 22.120
Céng: 106.808
6- Ph¬ng ph¸p thùc tÕ ®Ých danh:
- Ngµy 03/01: Gi¸ xuÊt kho: 3,5 ×6.000 = 21 .000
- Ngµy 08/01: Gi¸ xuÊt kho: 4,0 ×6.200 = 24 .800
- 47 -
- Ngµy 15/01: Gi¸ xuÊt kho: 2,5 ×6.600 =16 .500
- Ngµy 21/01: Gi¸ xuÊt kho: 1,5 ×6.000 +1,9 ×6.160 = 20 .704
- Ngµy 29/01: Gi¸ xuÊt kho: 3,5 ×6.720 = 23 .520
Céng: 106.524
4.1.3 Trình tự tính giá tài sản
Tµi s¶n trong ®¬n vÞ gåm nhiÒu lo¹i kh¸c nhau, mçi lo¹i cã néi
dung chi phÝ, ®Æc ®iÓm vµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh kh¸c nhau. Do
®ã, tr×nh tù cô thÓ ®Ó tËp hîp chi phÝ, tÝnh to¸n vµ x¸c ®Þnh gi¸
cña tõng lo¹i tµi s¶n kh¸c nhau còng kh«ng gièng nhau. Tuy nhiªn, cã
thÓ kh¸i qu¸t tr×nh tù tÝnh gi¸ chung cho çc lo¹i tµi s¶n gåm çc bíc
sau:
Bíc 1: X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸.
VÝ dô: ®èi tîng tÝnh gi¸ lµ vËt liÖu mua vµo hoÆc hµng ho¸ mua
vµo, tõng lo¹i hay toµn bé s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô s¶n xuÊt ra.
Bíc 2: X¸c ®Þnh néi dung chi phÝ cÊu thµnh gi¸ tµi s¶n.
VÝ dô: Gi¸ cña vËt t mua vµo gåm hai lo¹i chi phÝ: gi¸ mua (gi¸
theo ho¸ ®¬n) vµ chi phÝ qu¸ tr×nh thu mua...
Bíc 3: TËp hîp chi phÝ theo tõng ®èi tîng tÝnh gi¸.
- Nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng
tÝnh gi¸ (chi phÝ trùc tiÕp) th× tËp hîp trùc tiÕp cho ®èi tîng ®ã.
- Nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan chung ®Õn nhiÒu ®èi tîng
tÝnh gi¸ (chi phÝ gi¸n tiÕp) th× tËp hîp chung, sau ®ã ph©n bæ cho
tõng ®èi tîng theo tiªu chuÈn phï hîp.
Tæng chi phÝ gi¸n
Chi phÝ gi¸n tiÕp Tiªu chuÈn
tiÕp
tÝnh = x ph©n bæ
Tæng tiªu chuÈn
cho tõng ®èi tîng cña ®èi tîng ®ã
ph©n bæ
- Khi ®ã, chi phÝ tËp hîp theo tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ ®îc x¸c ®Þnh
theo c«ng thøc:
Chi phÝ tËp hîp = Chi phÝ trùc + Chi phÝ gi¸n tiÕp
theo tõng ®èi tiÕp cña ®èi ph©n bæ cho ®èi
- 48 -
tîng tîng ®ã tîng ®ã
VÝ dô: Sè liÖu vÒ chi phÝ vËt liÖu phô dïng ®Ó s¶n xuÊt s¶n
phÈm A vµ s¶n phÈm B trong kú lµ: 18.900.000®. Trong kú s¶n xuÊt
hoµn thµnh 200 s¶n phÈm A vµ 300 s¶n phÈm B. §Þnh møc chi phÝ vËt
liÖu phô cho s¶n phÈm A lµ 30.000®/s¶n phÈm; s¶n phÈm B lµ
40.000®/s¶n phÈm.
Yªu cÇu: H·y ph©n bæ chi phÝ vËt liÖu phô mµ tõng lo¹i s¶n phÈm
ph¶i chÞu, biÕt r»ng tiªu chuÈn ph©n bæ lµ chi phÝ ®Þnh møc.
- Chi phÝ vËt liÖu phô dïng ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm A:
18 .900 .000
× 200 ×30 .000 = 6.300 .000
200 ×30 .000 + 300 × 40 .000
- Chi phÝ vËt liÖu phô dïng ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm B:
18.900.000 - 6.300.000 = 12.600.000
Bíc 4: TÝnh to¸n, x¸c ®Þnh trÞ gi¸ thùc tÕ cña tµi s¶n.
- Trêng hîp qu¸ tr×nh h×nh thµnh tµi s¶n diÔn ra døt ®iÓm trong
mét thêi gian nhÊt ®Þnh th× gi¸ cña tµi s¶n h×nh thµnh ®îc tÝnh
to¸n, x¸c ®Þnh b»ng çch: tæng céng toµn bé chi phÝ cÊu thµnh gi¸
cña tµi s¶n ®· tæng hîp ®îc ë bíc 3 theo tõng lo¹i tµi s¶n.
- Trêng hîp qu¸ tr×nh h×nh thµnh tµi s¶n diÔn ra liªn tôc, trong
suèt thêi gian ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ lu«n cã tµi s¶n ®· h×nh thµnh
vµ tµi s¶n ®ang h×nh thµnh. Tµi s¶n ®ang h×nh thµnh kú nµy sÏ ®îc
bá tiÕp chi phÝ ®Ó h×nh thµnh ë kú sau vµ cø tiÕp diÔn lªn tôc nh
vËy. Trong trêng hîp nµy viÖc tÝnh gi¸ tµi s¶n ®îc thùc hiÖn theo c«ng
thøc sau:
Chi phÝ dë Chi phÝ dë
Tæng sè
TrÞ gi¸ thùc tÕ dang dang
chi
cña tµi s¶n = kú tríc + - kú nµy
phÝ chi ra
h×nh thµnh chuyÓn chuyÓn
trong kú
sang kú nµy sang kú sau
4.2 KẾ TOÁN CÁC QUÁ TRÌNH KINH DOANH
Çc qu¸ tr×nh kinh doanh ®îc giíi thiÖu trong häc phÇn nµy bao
gåm: qu¸ tr×nh mua hµng, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, qu¸ tr×nh b¸n hµng.
- 49 -
Tuy nhiªn, häc phÇn nµy chØ ®Ò cËp ®Õn kÕ to¸n çc qu¸ tr×nh kinh
doanh ®èi víi doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p
kª khai thêng xuyªn vµ tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ.
(B¹n ®äc cÇn tham kh¶o thªm trêng hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng
tån kho theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú vµ tÝnh thuÕ GTGT theo
ph¬ng ph¸p trùc tiÕp).
4.2.1 Kế toán quá trình mua hàng
* Kh¸i niÖm:
§Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ tiÕn hµnh th-
êng xuyªn, liªn tôc, kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n, çc doanh nghiÖp ph¶i cã
mét lîng vËt t, hµng ho¸ dù tr÷ nhÊt ®Þnh; lîng vËt t, hµng ho¸ dù tr÷
nµy l¹i thêng xuyªn bÞ biÕn ®éng phô thuéc vµo kh©u mua hµng vµ
kh©u sö dông vËt t, hµng ho¸. Bëi vËy, ®¬n vÞ ph¶i x©y dùng kÕ
ho¹ch mua vËt t, hµng ho¸ mét çch khoa häc, cô thÓ, phï hîp víi qu¸
tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt cho
®¬n vÞ vµ cho x· héi.
Ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh diÔn ra trong qu¸ tr×nh mua hµng
bao gåm viÖc mua hµng; vËn chuyÓn, bèc dì, b¶o qu¶n hµng mua vÒ
®Õn kho ®¬n vÞ vµ x¸c ®Þnh sè thuÕ ph¶i nép vÒ sè hµng mua
(nÕu cã). Khi thùc hiÖn çc ho¹t ®éng kinh tÕ trong qu¸ tr×nh mua
hµng, ®¬n vÞ ph¶i chi ra çc kho¶n chi phÝ: gi¸ mua; chi phÝ vËn
chuyÓn, bèc dì, b¶o qu¶n; thuÕ ph¶i nép (nÕu cã). Çc kho¶n chi phÝ
nµy cÊu thµnh nªn trÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng mua.
* NhiÖm vô kÕ to¸n qu¸ tr×nh mua hµng:
§Ó qu¶n lý cã hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh mua hµng, gãp phÇn qu¶n lý cã
hiÖu qu¶ toµn bé ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, kÕ to¸n cÇn thùc hiÖn tèt
nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ sau:
- Ph¶n ¸nh, kiÓm tra, gi¸m s¸t t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch mua
hµng vÒ chñng lo¹i, sè lîng, chÊt lîng, quy çch, gi¸ c¶, thêi gian...
®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh mua hµng ®¸p øng ®îc nhu cÇu vÒ vËt t,
hµng ho¸ phôc vô cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, ®ång thêi
t¨ng nhanh vßng quay vèn lu ®éng.
- 50 -
- TÝnh to¸n ®Çy ®ñ, trung thùc, kÞp thêi trÞ gi¸ thùc tÕ cña tõng
®èi tîng mua vµo, cung cÊp tµi liÖu phôc vô kiÓm tra t×nh h×nh thùc
hiÖn kÕ ho¹ch mua hµng, phôc vô tÝnh to¸n trÞ gi¸ thùc tÕ cña vËt t,
hµng ho¸ xuÊt ra.
* Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n sö dông:
§Ó thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô trªn, kÕ to¸n ®· sö dông tæng hîp

çc ph¬ng ph¸p kÕ to¸n.
- Çc chøng tõ ®îc sö dông chñ yÕu gåm: ho¸ ®¬n b¸n hµng,
phiÕu chi, giÊy b¸o Nî, phiÕu nhËp kho...
- Çc tµi kho¶n kÕ to¸n ®îc sö dông chñ yÕu gåm: Tµi kho¶n
Nguyªn liÖu vËt liÖu, TK C«ng cô dông cô, TK Hµng ho¸, TK Hµng mua
®ang ®i trªn ®êng, TK Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n vµ mét sè TK liªn quan
kh¸c. Néi dung vµ kÕt cÊu cña çc tµi kho¶n nµy (Xem chÕ ®é kÕ
to¸n doanh nghiÖp hiÖn hµnh).
Lu ý: TK Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n cã thÓ cã sè d Nî (ç biÖt) trong tr-
êng hîp tr¶ thõa hoÆc øng tríc cho ngêi b¸n.
- §Ó tæng hîp çc kho¶n chi phÝ chi ra trong qu¸ tr×nh mua hµng
vµ tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh trÞ gi¸ thùc tÕ cña tõng lo¹i vËt t, hµng ho¸
nhËp kho, kÕ to¸n sö dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸.
- §Ó tæng hîp sè liÖu, lËp b¸o ço vÒ t×nh h×nh mua hµng, kÕ
to¸n sö dông ph¬ng ph¸p tæng hîp c©n ®èi kÕ to¸n.
* S¬ ®å kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu:

TK TiÒn, Nî ph¶i TK Hµng mua nhËp
tr¶… kho
(1)
TK ThuÕ GTGT
®îc
khÊu trõ
(nÕu cã)
TK Hµng mua
®ang
®i trªn ®
êng
(2) (3)
- 51 -
Gi¶i thÝch s¬ ®å:

(1) Ph¶n ¸nh gi¸ mua vµ chi phÝ mua cña hµng mua nhËp kho
theo ho¸ ®¬n vµ çc chøng tõ liªn quan nh phiÕu chi, sÐc chuyÓn
kho¶n...
(2) Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ hµng ®· mua nhng cuèi kú cha vÒ ®¬n vÞ
(hµng mua ®ang ®i trªn ®êng).
(3) Hµng mua ®ang ®i trªn ®êng kú tríc vÒ nhËp kho kú nµy,
tiÕn hµnh kÕt chuyÓn vµo tµi kho¶n liªn quan.
VÝ dô: Mét doanh nghiÖp, trong kú kÕ to¸n cã çc nghiÖp vô kinh
tÕ ph¸t sinh liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh mua hµng nh sau (§VT: 1.000®):
1- Mua vËt liÖu X cha tr¶ tiÒn ®¬n vÞ b¸n, trÞ gi¸ 80.000; hµng
®· nhËp kho ®ñ.
2- Chi tiÒn mÆt tr¶ tiÒn vËn chuyÓn vËt liÖu X vÒ kho ®¬n vÞ:
3.000.
3- NhËp kho hµng ho¸ ®· thanh to¸n b»ng tiÒn t¹m øng:
- Hµng ho¸ A: sè lîng: 200 kg; thµnh tiÒn: 100.000
- Hµng ho¸ B: sè lîng: 300 kg; thµnh tiÒn: 150.000
4- Chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì hµng ho¸ vÒ kho thanh to¸n ngay
b»ng tiÒn göi ng©n hµng, sè tiÒn: 1.500; ®îc ph©n bæ cho çc lo¹i
vËt liÖu theo gi¸ mua hµng ho¸.
Yªu cÇu: TÝnh to¸n, ®Þnh kho¶n kÕ to¸n çc nghiÖp vô kinh tÕ
ph¸t sinh.
Híng dÉn (§VT: 1.000®):
(1) Nî TK Nguyªn liÖu vËt liÖu: 80.000

- Chi tiÕt vËt liÖu X: 80.000
Cã TK Ph¶i tr¶ ngêi b¸n: 80.000
(2) Nî TK Nguyªn liÖu vËt liÖu: 3.000
Cã TK TiÒn mÆt: 3.000
(3) Nî TK Hµng ho¸: 250.000
- Chi tiÕt gi¸ mua hµng ho¸ A: 100.000
- 52 -
- Chi tiÕt gi¸ mua hµng ho¸ B: 150.000
Cã TK T¹m øng: 250.000
(4) Nî TK Hµng ho¸: 1.500
1.500
- Chi tiÕt chi phÝ mua hµng ho¸ A: ×100 .000 = 600
250 .000
- Chi tiÕt chi phÝ mua hµng ho¸ B: 1.500 − 600 = 900
Cã TK TiÒn göi ng©n hµng: 1.500
4.2.2 Kế toán quá trình sản xuất
* Kh¸i niÖm:
Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp çc yÕu tè ®Çu vµo ®Ó
t¹o ra kÕt qu¶ s¶n xuÊt lµ çc lo¹i s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô theo môc
®Ých s¶n xuÊt ®· ®îc x¸c ®Þnh. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, çc ®¬n
vÞ s¶n xuÊt muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ph¶i lu«n quan t©m ®Õn chi
phÝ s¶n xuÊt ®· bá ra vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt mang l¹i.
- Chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu lo¹i kh¸c nhau. Theo c«ng dông
kinh tÕ cña chi phÝ, chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm: chi phÝ nguyªn vËt
liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung.
- KÕt qu¶ s¶n xuÊt cã thÓ ®· hoµn thµnh (thµnh phÈm, b¸n thµnh
phÈm) hoÆc cha hoµn thµnh (s¶n phÈm dë dang). Theo yªu cÇu cña
c«ng t¸c kÕ to¸n, cÇn tÝnh ®îc phÇn chi phÝ kÕt tinh trong s¶n phÈm
hoµn thµnh (gi¸ thµnh s¶n phÈm).
Z
Z = D®k + C – Dck ; z =Q
ht
Trong ®ã: Z : tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm;

z : gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm;
D®k : chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú;
C : chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú;
Dck : chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú;
Qht : khèi lîng s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú.
* NhiÖm vô kÕ to¸n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt:
§Ó tho¶ m·n nhu cÇu th«ng tin, phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý,
®iÒu hµnh cã hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kÕ to¸n qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt cÇn thùc hiÖn tèt nh÷ng nhiÖm vô sau:
- 53 -
- Ph¶n ¸nh, kiÓm tra, gi¸m s¸t t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n
xuÊt s¶n phÈm vÒ chñng lo¹i, sè lîng, chÊt lîng, thêi gian... ®¶m b¶o
s¶n xuÊt s¶n phÈm h÷u Ých ®¸p øng nhu cÇu x· héi.
- TÝnh to¸n, tæng hîp ®Çy ®ñ, trung thùc, kÞp thêi çc kho¶n chi
phÝ chi ra trong s¶n xuÊt, phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt
s¶n phÈm, thùc hiÖn kiÓm tra viÖc chÊp hµnh çc ®Þnh møc chi phÝ
vµ çc dù to¸n chi phÝ, ®Ò xuÊt çc gi¶i ph¸p gãp phÇn tiÕt kiÖm chi
phÝ trong s¶n xuÊt, n©ng cao hiÖu qu¶ cña chi phÝ.
- TÝnh to¸n, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n, kÞp thêi gi¸ thµnh s¶n xuÊt
s¶n phÈm, thùc hiÖn kiÓm tra viÖc chÊp hµnh kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n
phÈm, ®Ò xuÊt çc gi¶i ph¸p nh»m kh«ng ngõng h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n
xuÊt s¶n phÈm gãp phÇn t¨ng doanh lîi.
* Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n:
- Sö dông çc chøng tõ chñ yÕu nh: PhiÕu xuÊt kho, PhiÕu nhËp
kho, PhiÕu x¸c nhËn s¶n phÈm hoÆc c«ng viÖc hoµn thµnh, B¶ng
thanh to¸n tiÒn l¬ng, B¶ng tÝnh khÊu hao TSC§, PhiÕu kiÓm kª s¶n
phÈm chÕ dë...
- Sö dông çc TK kÕ to¸n chñ yÕu nh: TK Chi phÝ nguyªn vËt liÖu
trùc tiÕp, TK Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, TK Chi phÝ s¶n xuÊt chung,
TK Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang vµ çc tµi kho¶n kh¸c liªn
quan.
- Sö dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ ®Ó tæng hîp tõng lo¹i chi phÝ
còng nh toµn bé chi phÝ cÊu thµnh gi¸ cña s¶n phÈm s¶n xuÊt ra; tÝnh
to¸n, x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú vµ gi¸ thµnh s¶n
xuÊt s¶n phÈm.
- Sö dông ph¬ng ph¸p tæng hîp c©n ®èi kÕ to¸n ®Ó tæng hîp sè
liÖu vµ lËp b¸o ço vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm.
TK Çc yÕu tè s¶n TK Chi phÝ s¶n TK S¶n phÈm dë TK S¶n phÈm hoµn
xuÊt xuÊt dang thµnh
(1) (2) (3)
TK ThuÕ GTGT ®
îc
khÊu trõ - 54 -
(nÕu cã)
Gi¶i thÝch s¬ ®å:

(1) TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt:
§Ó phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, cÇn tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt theo tõng kho¶n môc: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi
phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung…
(2) KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm:
Cuèi kú, kÕt chuyÓn çc kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm.
(3) Ph¶n ¸nh gi¸ thµnh s¶n phÈm:
Sau khi ®· tÝnh ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm, tuú thuéc vµo viÖc xö lý
sè s¶n phÈm hoµn thµnh ®ã: nhËp kho, göi b¸n hay b¸n th¼ng… ®Ó
ph¶n ¸nh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµo TK phï hîp.
VÝ dô: Mét doanh nghiÖp chuyªn s¶n xuÊt s¶n phÈm B, trong kú
kÕ to¸n cã çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt nh sau (§VT: 1.000®):
1- XuÊt kho vËt liÖu dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt s¶n phÈm, trÞ gi¸
100.000.
2- TÝnh tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt
40.000. nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng 4.000.
3- Çc chi phÝ s¶n xuÊt chung kh¸c thùc tÕ ph¸t sinh nh sau:
- Chi phÝ vËt liÖu: 3.000.
- Chi phÝ khÊu hao TSC§: 12.000.
- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi tr¶ b»ng tiÒn mÆt, gi¸ thanh to¸n lµ
2.410 (trong ®ã, thuÕ GTGT 210).
4- KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
5- NhËp kho thµnh phÈm. BiÕt r»ng, trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang
®Çu kú lµ 2.000, trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú lµ 1.200.
ph¸t sinh.
Híng dÉn (§VT: 1.000®):

(1) Nî TK Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: 100.000
- 55 -
Cã TK Nguyªn liÖu vËt liÖu: 100.000
(2) Nî TK Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: 40.000
Nî TK Chi phÝ s¶n xuÊt chung: 4.000
- Chi tiÕt: Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng: 4.000
Cã TK Ph¶i tr¶ ngêi lao ®éng: 44.000
(3) Nî TK Chi phÝ s¶n xuÊt chung: 17.200
- Chi tiÕt: Chi phÝ vËt liÖu: 3.000
- Chi tiÕt: Chi phÝ khÊu TSC§: 12.000
- Chi tiÕt: Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: 2.200
Nî TK ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ: 210
Cã TK Nguyªn liÖu vËt liÖu: 3.000
Cã TK Hao mßn TSC§: 12.000
(4) Nî TK Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang: 161.200
Cã TK Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: 100.000
Cã TK Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: 40.000
Cã TK Chi phÝ s¶n xuÊt chung: 21.200
(5) Nî TK Thµnh phÈm: 2.000 +161 .200 −1.200 = 162 .000
Cã TK Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang: 162.000
4.2.3 Kế toán quá trình bán hàng

* Kh¸i niÖm:
Ho¹t ®éng b¸n hµng (b¸n s¶n phÈm, b¸n hµng ho¸) lµ kh©u cuèi
cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Thùc hiÖn ho¹t ®éng b¸n
hµng, ®¬n vÞ b¸n sÏ xuÊt giao hµng cho ®¬n vÞ mua, ®¬n vÞ mua sÏ
thanh to¸n ngay hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n tiÒn hµng theo tho¶
thuËn gi÷a hai bªn. Khi ®ã hµng ®îc coi lµ ®· b¸n.
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ho¹t ®éng b¸n hµng, ®¬n vÞ b¸n cßn
ph¶i chi ra çc kho¶n chi phÝ phôc vô qu¸ tr×nh b¸n hµng (chi phÝ
qu¶ng ço, chi phÝ giíi thiÖu s¶n phÈm, chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì,
b¶o qu¶n hµng b¸n...) vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, ®ång thêi
ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi Nhµ níc vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña
®¬n vÞ (tÝnh vµ nép thuÕ vÒ b¸n hµng).
§Ó thùc hiÖn ho¹t ®éng b¸n hµng cã hiÖu qu¶, ®¸p øng nhu cÇu
x· héi, ®¹t ®îc doanh lîi ngµy cµng cao, çc ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh
doanh ph¶i x©y dùng ®îc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh, trong ®ã cã
- 56 -
kÕ ho¹ch b¸n hµng mét çch khoa häc trªn c¬ së tÝnh to¸n nhu cÇu x·
héi, tÝnh to¸n ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c çc kho¶n chi phÝ vµ kÕt qu¶ ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
Çc chØ tiªu kinh tÕ chñ yÕu:
- Thu nhËp: lµ tæng gi¸ trÞ çc lîi Ých kinh tÕ doanh nghiÖp thu ®-
îc trong kú kÕ to¸n, ph¸t sinh tõ çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh
th«ng thêng vµ çc ho¹t ®éng kh¸c cña doanh nghiÖp, gãp phÇn lµm
t¨ng vèn chñ së h÷u, kh«ng bao gåm çc kho¶n vèn gãp. Thu nhËp
gåm doanh thu vµ thu nhËp kh¸c.
- Çc kho¶n gi¶m trõ doanh thu: lµ çc kho¶n ®· tÝnh trong doanh
thu cÇn ®îc lo¹i trõ khái doanh thu khi x¸c ®Þnh doanh thu thuÇn. Bao
gåm: chiÕt kh©u th¬ng m¹i, gi¶m gi¸ hµng b¸n, gi¸ trÞ hµng b¸n bÞ
tr¶ l¹i, thuÕ GTGT ph¶i nép theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, thuÕ tiªu thô
®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu.
- Doanh thu thuÇn: lµ phÇn doanh thu thùc sù cña doanh nghiÖp,
®ã chÝnh lµ hiÖu sè gi÷a doanh thu víi çc kho¶n gi¶m trõ doanh thu.
- Gi¸ vèn hµng b¸n: lµ gi¸ vèn cña toµn bé sè s¶n phÈm, hµng ho¸,
dÞch vô tiªu thô trong kú.
- Chi phÝ b¸n hµng: lµ toµn bé chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn
qu¸ tr×nh b¸n s¶n phÈm, hµng ho¸ vµ cung cÊp dÞch vô.
- Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: lµ toµn bé chi phÝ ph¸t sinh liªn
quan ®Õn ho¹t ®éng qu¶n lý kinh doanh, qu¶n lý hµnh chÝnh vµ mét
sè kho¶n kh¸c cã tÝnh chÊt chung toµn doanh nghiÖp.
- Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp: lµ kho¶n chi phÝ mµ
doanh nghiÖp ph¶i g¸nh chÞu tÝnh trªn c¬ së thu nhËp chÞu thuÕ vµ
thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.
- Lîi nhuËn (kÕt qu¶): lµ hiÖu sè gi÷a thu nhËp vµ chi phÝ cña
doanh nghiÖp.
- Ngoµi ra cßn cã çc chØ tiªu nh: doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh,
chi phÝ tµi chÝnh, chi phÝ kh¸c…
* NhiÖm vô kÕ to¸n qu¸ tr×nh b¸n hµng:
§Ó tho¶ m·n nhu cÇu th«ng tin, phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý,
®iÒu hµnh cã hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh b¸n hµng, kÕ to¸n cã nhiÖm vô sau:
- 57 -
- Ph¶n ¸nh, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch b¸n hµng cña
®¬n vÞ vÒ chñng lo¹i, sè lîng, chÊt lîng, gi¸ c¶ cña hµng b¸n, thêi h¹n
thanh to¸n.
- TÝnh to¸n, tæng hîp vµ ph©n bæ ®óng ®¾n, chÝnh x¸c çc
kho¶n chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp cho hµng b¸n
ra, tÝnh to¸n ®óng ®¾n gi¸ vèn cña hµng xuÊt b¸n, çc kho¶n thuÕ
ph¶i nép Nhµ níc, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n doanh thu b¸n hµng, doanh
thu thuÇn vµ kÕt qu¶ b¸n hµng; kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn çc dù
to¸n chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, kÕ ho¹ch
doanh thu vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña ®¬n vÞ.
- §Ò xuÊt, kiÕn nghÞ nh÷ng biÖn ph¸p gãp phÇn hoµn thiÖn ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh, hoµn thiÖn ho¹t ®éng qu¶n lý, tiÕt kiÖm
chi phÝ, n©ng cao doanh lîi vµ ®Þnh híng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh cña ®¬n vÞ.
* Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n:
- Sö dông çc chøng tõ chñ yÕu nh: ho¸ ®¬n b¸n hµng, ho¸ ®¬n
cíc phÝ vËn chuyÓn, ho¸ ®¬n dÞch vô, phiÕu xuÊt kho, b¶ng tÝnh l-
¬ng, b¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao TCS§, b¶ng ph©n bæ vËt liÖu
c«ng cô dông cô...
- Sö dông çc tµi kho¶n kÕ to¸n chñ yÕu nh: TK Gi¸ vèn hµng b¸n,
TK Chi phÝ b¸n hµng, TK Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, TK Doanh thu
b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô, TK Doanh thu néi bé, TK X¸c ®Þnh kÕt
qu¶ kinh doanh, TK ThuÕ vµ çc kho¶n ph¶i nép Nhµ níc vµ mét sè tµi
kho¶n kÕ to¸n kh¸c liªn quan.
- Sö dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ ®Ó tæng hîp chi phÝ cÊu thµnh gi¸
tõng lo¹i hµng b¸n (gåm gi¸ vèn hµng xuÊt b¸n, chi phÝ b¸n hµng, chi
phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp) phôc vô tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh gi¸ thµnh
toµn bé cña tõng lo¹i hµng b¸n.
- Sö dông ph¬ng ph¸p tæng hîp c©n ®èi kÕ to¸n ®Ó tæng hîp sè
liÖu, lËp b¸o ço vÒ kÕt qu¶ b¸n hµng theo mèi quan hÖ c©n ®èi sau:
KÕt qu¶ = Thu nhËp – Chi phÝ
- 58 -
TK S¶n TK Doanh
TK Gi¸ vèn TK X¸c TK TiÒn, Nî
phÈm, thu
hµng ®Þnh ph¶i
Hµng b¸n
b¸n KQKD thu…
ho¸ hµng
(1a) (4c) (4b) (1b)
TK Chi phÝ TK Gi¶m
b¸n trõ
TK Liªn hµng DT (nÕu
quan hµng cã) (4a)
(2a) b¸n (4d)
TK Chi phÝ TK ThuÕ GTGT
QLDN ph¶i nép (nÕu
hµng cã)
b¸n
(2b) (4e)
TK ThuÕ thu TK Chi phÝ
nhËp thuÕ
doanh thu nhËp TK Lîi nhuËn
nghiÖp DN cha ph©n
(3) (4f)
phèi
(5b)
Gi¶i thÝch s¬ ®å:

(5a)
(1) Khi b¸n hµng, ghi nhËn gi¸ vèn vµ gi¸ b¸n
(1a) Gi¸ vèn hµng b¸n.
(1b) Doanh thu vµ thuÕ GTGT (nÕu cã).
(2) TËp hîp chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.
(2a) Chi phÝ b¸n hµng.
(2b) Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.
(3) X¸c ®Þnh chi phÝ thuÕ thu nhËp cña kú kÕ to¸n.
(4) Cuèi kú, kÕt chuyÓn çc kho¶n thu chi ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶
b¸n hµng.
(4a) KÕt chuyÓn çc kho¶n gi¶m trõ doanh thu ®Ó x¸c ®Þnh
doanh thu thuÇn.
(4b) KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn vÒ b¸n hµng vµ cung cÊp
dÞch vô.
(4c) KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n.
(4d) KÕt chuyÓn chi phÝ b¸n hµng.
(4e) KÕt chuyÓn chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.
(4f) KÕt chuyÓn chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.
(5) Cuèi kú kÕt chuyÓn l·i (lç) cña kú kinh doanh.
(5a) KÕt chuyÓn l·i
- 59 -
(5b) KÕt chuyÓn lç
VÝ dô: Mét doanh nghiÖp chuyªn s¶n xuÊt 1 lo¹i s¶n phÈm, trong
kú kÕ to¸n cã çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh liªn quan ®Õn qu¸
tr×nh b¸n hµng nh sau (§VT: 1.000®):
1- XuÊt kho thµnh phÈm b¸n trùc tiÕp cho kh¸ch hµng X: gi¸ vèn
270.000, gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT 10% lµ 300.000, kh¸ch hµng ®·
thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n.
2- XuÊt kho thµnh phÈm b¸n trùc tiÕp cho kh¸ch hµng Z: gi¸ vèn
thanh to¸n 20% b»ng tiÒn mÆt, cßn l¹i chÊp nhËn thanh to¸n sau mét
th¸ng.
3- TËp hîp chi phÝ b¸n hµng: Chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì hµng b¸n
cha thanh to¸n: 3.000; Chi phÝ giao dÞch ®· tr¶ b»ng tiÒn mÆt:
1.700.
4- TËp hîp chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp:
- TiÒn l¬ng nh©n viªn cha tr¶: 9.000
- KhÊu hao TSC§: 5.000
- Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn mÆt: 1.300
5- ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép trong kú: 12.500.
6- KÕt chuyÓn çc kho¶n thu, chi vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh
doanh.
ph¸t sinh.
Híng dÉn (§VT: 1.000®):
(1a) Nî TK Gi¸ vèn hµng b¸n: 270.000

Cã TK Thµnh phÈm: 270.000
(1b) Nî TK TiÒn göi ng©n hµng: 330.000
Cã TK Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô: 300.000
- Chi tiÕt: Doanh thu b¸n çc thµnh phÈm: 300.000
Cã TK ThuÕ vµ çc kho¶n ph¶i nép Nhµ níc: 30.000
- Chi tiÕt: ThuÕ GTGT ®Çu ra: 30.000
(2a) Nî TK Gi¸ vèn hµng b¸n: 160.000
- 60 -
Cã TK Thµnh phÈm: 160.000
(2b) Nî TK TiÒn mÆt: 20% × 220 .000 = 44 .000
Nî TK Ph¶i thu cña kh¸ch hµng: 220 .000 − 44 .000 = 176 .000
- Chi tiÕt: Kh¸ch hµng Z: 176.000
Cã TK Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô: 200.000
- Chi tiÕt: Doanh thu b¸n thµnh phÈm X: 200.000
- Chi tiÕt: ThuÕ GTGT ®Çu ra: 20.000
(3) Nî TK Chi phÝ b¸n hµng: 4.700
- Chi tiÕt: Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: 3.000
- Chi tiÕt: Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: 1.700
Cã TK Ph¶i tr¶ ngêi b¸n: 3.000
(4) Nî TK Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: 15.300
- Chi tiÕt: Chi phÝ nh©n viªn: 9.000
- Chi tiÕt: Chi phÝ khÊu hao TSC§: 5.000
- Chi tiÕt: Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: 1.300
Cã TK Ph¶i tr¶ ngêi lao ®éng: 9.000
Cã TK Hao mßn TSC§: 5.000
(5) Nî TK Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp: 12.500
- Chi tiÕt: ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp: 12.500
(6a) Nî TK Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô: 500.000
Cã TK X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh: 500.000
(6b) Nî TK X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh: 430.000
Cã TK Gi¸ vèn hµng b¸n: 430.000
(6c) Nî TK X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh: 4.700
Cã TK Chi phÝ b¸n hµng: 4.700
(6d) Nî TK X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh: 15.300
Cã TK Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: 15.300
(6e) Nî TK X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh: 12.500
- 61 -
Cã TK Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp: 12.500
(6f) Nî TK X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh: 37.500
Cã TK Lîi nhuËn cha ph©n phèi: 37.500
Chương 5
PHƯƠNG PHÁP TỔNG HỢP - CÂN ĐỐI KẾT TOÁN
5.1 KHÁI NIỆM, NỘI DUNG VÀ Ý NGHĨA CỦA PHƯƠNG PHÁP TỔNG HỢP –
CÂN ĐỐI KẾ TOÁN
5.1.1 Khái niệm
§Ó qu¶n lý cã hiÖu qu¶ çc ho¹t ®éng trong ®¬n vÞ kh«ng chØ
cÇn ®Õn nh÷ng th«ng tin riªng biÖt vÒ tõng ho¹t ®éng kinh tÕ,
- 62 -
nh÷ng th«ng tin cã hÖ thèng vÒ tõng lo¹i tµi s¶n, tõng nguån h×nh
thµnh tµi s¶n, tõng qu¸ tr×nh kinh doanh cña ®¬n vÞ, mµ cßn cÇn
nh÷ng th«ng tin cã tÝch chÊt tæng qu¸t, toµn diÖn, trong mèi quan
hÖ c©n ®èi cña tµi s¶n vµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. Do ®ã,
kÕ to¸n x©y dùng ph¬ng ph¸p tæng hîp c©n ®èi - kÕ to¸n.
Ph¬ng ph¸p tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n lµ ph¬ng ph¸p kÕ to¸n
®îc sö dông ®Ó tæng hîp sè liÖu tõ çc sæ kÕ to¸n theo çc mèi quan
hÖ c©n ®èi vèn cã cña ®èi tîng kÕ to¸n nh»m cung cÊp çc chØ tiªu
kinh tÕ cho çc ®èi tîng sö dông th«ng tin kÕ to¸n phôc vô cho c«ng
t¸c qu¶n lý çc ho¹t ®éng kinh tÕ trong ®¬n vÞ.
5.1.2 Nội dung
Néi dung cña ph¬ng ph¸p tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n biÓu hiÖn
th«ng qua h×nh thøc cña nã lµ hÖ thèng b¶ng tæng hîp c©n ®èi kÕ
to¸n (cßn gäi lµ hÖ thèng b¸o ço kÕ to¸n) vµ çc mèi quan hÖ c©n
®èi chñ yÕu ®îc thÓ hiÖn trªn hÖ thèng b¸o ço ®ã.
* HÖ thèng b¶ng tæng hîp c©n ®èi kÕ to¸n:
XÐt theo møc ®é tæng qu¸t, toµn diÖn cña th«ng tin vµ ®èi tîng
sö dông th«ng tin, hÖ thèng b¶ng tæng hîp c©n ®èi kÕ to¸n chia
thµnh:
- HÖ thèng b¶ng tæng hîp c©n ®èi kÕ to¸n tæng thÓ (b¸o ço tµi
chÝnh): ph¶n ¸nh tæng qu¸t t×nh h×nh tµi chÝnh, t×nh h×nh kÕt qu¶
kinh doanh cña ®¬n vÞ, chñ yÕu sö dông cho çc ®èi tîng sö dông tµi
chÝnh bªn ngoµi ®¬n vÞ.
- HÖ thèng b¶ng tæng hîp c©n ®èi kÕ to¸n bé phËn (b¸o ço kÕ
to¸n qu¶n trÞ): ph¶n ¸nh tõng phÇn ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, phôc vô
c«ng t¸c qu¶n trÞ doanh nghiÖp.
* Çc quan hÖ c©n ®èi chñ yÕu:
- Quan hÖ c©n ®èi chung:

+ Quan hÖ c©n ®èi gi÷a tµi s¶n vµ nguån h×nh tµi s¶n:
Tµi s¶n = Nî ph¶i + Vèn chñ së
- 63 -
tr¶ h÷u
+ Quan hÖ c©n ®èi gi÷a chi phÝ, thu nhËp, kÕt qu¶:
KÕt = Thu nhËp - Chi phÝ
qu¶
- Quan hÖ c©n ®èi bé phËn:
Tµi s¶n
Tµi s¶n Tµi s¶n Tµi s¶n
(Nguån
(Nguån vèn) (Nguån vèn) (Nguån vèn)
= + vèn) -
hiÖn cã cuèi hiÖn cã ®Çu gi¶m trong
t¨ng trong
kú kú kú
kú
5.1.3 Ý nghĩa
Ph¬ng ph¸p tæng hîp c©n ®èi kÕ to¸n cã ý nghÜa quan träng
trong c«ng t¸c qu¶n lý çc ho¹t ®éng kinh tÕ. Nhê cã ph¬ng ph¸p nµy,
çc c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc, nh÷ng nhµ kinh tÕ, nh÷ng nhµ qu¶n lý ë
çc ®¬n vÞ cã thÓ nhËn biÕt ®îc nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh tµi
s¶n, t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. Qua ®ã, kiÓm tra,
gi¸m s¸t t×nh h×nh chÊp hµnh çc chÝnh s¸ch, chÕ ®é, vÒ kinh tÕ ë
®¬n vÞ, t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ, nh»m ®Ò ra
çc quyÕt ®Þnh kinh tÕ phï hîp thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña ®¬n vÞ vµ
cña toµn bé nÒn kinh tÕ x· héi.
5.2 NGUYÊN TẮC, YÊU CẦU VÀ CÔNG VIỆC CHUẨN BỊ KHI LẬP BẢNG
TỔNG HỢP CÂN ĐỐI KẾ TOÁN
5.2.1 Nguyên tắc chung xây dựng hệ thống bảng tổng hợp cân đối kế toán
- KÕt cÊu mÉu biÓu çc b¶ng tæng hîp c©n ®èi kÕ to¸n ph¶i
®¬n gi¶n, thuËn tiÖn cho viÖc ghi chÐp sè liÖu b»ng lao ®éng thñ
c«ng vµ b»ng çc ph¬ng tiÖn kü thuËt hiÖn ®¹i.
- HÖ thèng çc chØ tiªu kinh tÕ trong b¶ng tæng hîp c©n ®èi kÕ
to¸n ph¶i thiÕt thùc, cung cÊp ®îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt cho çc
®èi tîng sö dông th«ng tin.
- 64 -
§Ó ®¶m b¶o sù l·nh ®¹o tËp trong vµ cung cÊp th«ng tin kÕ to¸n,
hiÖn nay Nhµ níc quy ®Þnh hÖ thèng mÉu biÓu b¶ng tæng hîp c©n
®èi kÕ to¸n tæng thÓ thèng nhÊt sö dông trong çc ®¬n vÞ, cßn hÖ
thèng mÉu biÓu b¶ng tæng hîp c©n ®èi kÕ to¸n bé phËn cã tÝnh chÊt
híng dÉn (çc ngµnh, lÜnh vùc, ®¬n vÞ... c¨n cø vµo t×nh h×nh cô
thÓ cña m×nh vµ sù híng dÉn cña Nhµ níc ®Ó x©y dùng mÉu biÓu
b¶ng tæng hîp c©n ®èi kÕ to¸n bé phËn phï hîp cho ngµnh, lÜnh vùc,
®¬n vÞ).
5.2.2 Yêu cầu khi lập bảng tổng hợp cân đối kế toán
§Ó ®¸p øng nhu cÇu th«ng tin cÇn thiÕt cho çc ®èi tîng sö dông
th«ng tin kÕ to¸n, khi lËp b¶ng tæng hîp c©n ®èi kÕ to¸n cÇn thùc
hiÖn nh÷ng yªu cÇu sau:
- Néi dung, ph¬ng ph¸p tæng hîp sè liÖu lËp çc chØ tiªu trong
b¶ng ph¶i ®¶m b¶o tÝnh nhÊt qu¸n, cã thÓ so s¸nh ®îc. Yªu cÇu nµy
gióp cho çc ®èi tîng sö dông th«ng tin kÕ to¸n cã thÓ kiÓm tra, ph©n
tÝch, ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n t×nh h×nh thùc hiÖn çc chØ tiªu kÕ
ho¹ch, t×nh h×nh ph¸t triÓn cña ®¬n vÞ, tæng hîp chØ tiªu theo
ngµnh, lÜnh vùc vµ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
- Sè liÖu ghi vµo çc chØ tiªu trong b¶ng tæng hîp c©n ®èi kÕ
to¸n ph¶i chÝnh x¸c, trung thùc, ®óng víi thùc tÕ t×nh h×nh ho¹t
®éng cña ®¬n vÞ, ®¶m b¶o ®é tin cËy cña th«ng tin kÕ to¸n. yªu
cÇu nµy gióp cho çc ®èi tîng sö dông th«ng tin kÕ to¸n cã thÓ kiÓm
tra, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n thùc tr¹ng cña ®¬n vÞ vÒ t×nh
h×nh tµi s¶n, t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ.
- Sè liÖu ghi vµo çc chØ tiªu trong b¶ng vµ gi÷a çc b¶ng tæng
hîp c©n ®èi kÕ to¸n cã sù phï hîp ®¶m b¶o mèi quan hÖ c©n ®èi
gi÷a çc ®èi tîng kÕ to¸n. Yªu cÇu nµy gióp cho çc ®èi tîng sö dông
th«ng tin kÕ to¸n cã thÓ kiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c, ®óng ®¾n cña
th«ng tin kÕ to¸n.
- Çc b¶ng tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n ph¶i lËp theo ®óng mÉu
biÓu ®· ban hµnh, lËp vµ göi kÞp thêi, ®óng thêi h¹n quy ®Þnh. Yªu
- 65 -
cÇu nµy gióp cho çc ®èi tîng sö dông th«ng tin kÕ to¸n dÔ dµng
nhËn biÕt mét çch kÞp thêi t×nh h×nh cña ®¬n vÞ.
5.2.3 Công việc chuẩn bị khi lập bảng tổng hợp cân đối kế toán
§Ó ®¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu trªn, khi lËp b¶ng tæng hîp c©n ®èi
kÕ to¸n cÇn tiÕn hµnh nh÷ng c«ng viÖc chuÈn bÞ:
- KiÓm tra viÖc ghi sæ kÕ to¸n, ®¶m b¶o sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n
ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, trung thùc ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, tr¸nh ghi trïng,
ghi sãt, ghi sai sè liÖu, ph¶n ¸nh kh«ng ®óng t×nh h×nh ho¹t ®éng
cña ®¬n vÞ.
- Hoµn tÊt viÖc ghi sæ kÕ to¸n, thùc hiÖn ghi chuyÓn sè liÖu gi÷a
çc sæ kÕ to¸n cã liªn quan, kho¸ sæ kÕ to¸n, kiÓm tra, ®èi chiÕu sè
liÖu gi÷a çc sæ kÕ to¸n tæng hîp víi nhau, gi÷a sè liÖu ë sæ kÕ to¸n
chi tiÕt víi sè liÖu ë sæ kÕ to¸n tæng hîp t¬ng øng, ®èi chiÕu víi sè
liÖu kÕ to¸n cña ®¬n vÞ liªn quan (nÕu cÇn).
- Thùc hiÖn kiÓm kª tµi s¶n theo chÕ ®é kiÓm kª tµi s¶n quy
®Þnh, ®iÒu chØnh sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n phï hîp víi sè liÖu kÕt qu¶
kiÓm kª, ®¶m b¶o ph¶n ¸nh trung thùc sè tµi s¶n hiÖn cã.
- ChuÈn bÞ ®Çy ®ñ mÉu biÓu çc b¶ng tæng hîp c©n ®èi kÕ
to¸n cÇn thiÕt cho viÖc lËp b¶ng tæng hîp c©n ®èi kÕ to¸n theo quy
®Þnh.
5.3 BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN
5.3.1 Nội dung và kết cấu của bảng cân đối kế toán
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n4 lµ mét b¸o ço tµi chÝnh, ph¶n ¸nh tæng
qu¸t toµn bé gi¸ trÞ tµi s¶n hiÖn cã vµ nguån h×nh thµnh tµi s¶n ®ã
cña ®¬n vÞ t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh.
Nh vËy, b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ph¶n ¸nh mèi quan hÖ c©n ®èi
tæng thÓ gi÷a tµi s¶n vµ nguån vèn cña ®¬n vÞ. Phï hîp víi néi dung
trªn, kÕt cÊu cña b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®îc x©y dùng bao gåm 2
4
Xem phụ lục
- 66 -
phÇn ®Ó ph¶n ¸nh riªng biÖt çc lo¹i tµi s¶n vµ nguån vèn cña ®¬n
vÞ.
- PhÇn Tµi s¶n: Ph¶n ¸nh toµn bé gi¸ trÞ tµi s¶n hiÖn cã cña ®¬n
vÞ t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o ço. Çc chØ tiªu phÇn nµy ®îc s¾p xÕp theo
néi dung kinh tÕ cña çc lo¹i tµi s¶n cña ®¬n vÞ trong qu¸ tr×nh t¸i
s¶n xuÊt.
- PhÇn Nguån vèn: Ph¶n ¸nh çc nguån vèn h×nh thµnh çc lo¹i tµi
s¶n cña ®¬n vÞ t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o ço. Çc chØ tiªu phÇn nµy ®îc
s¾p xÕp ph©n chia theo tõng nguån h×nh thµnh tµi s¶n cña ®¬n vÞ.
Trong mçi phÇn nµy ®îc chia thµnh çc lo¹i, nhãm, môc chØ tiªu
ph¶n ¸nh nh÷ng néi dung cô thÓ t¬ng ®èi phï hîp víi néi dung cña çc
tµi kho¶n kÕ to¸n.
Ngoµi ra, b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cßn cã phÇn Çc chØ tiªu ngoµi
b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ph¶n ¸nh nh÷ng tµi s¶n kh«ng thuéc quyÒn së
h÷u cña ®¬n vÞ nhng ®ang thuéc quyÒn qu¶n lý hoÆc sö dông cña
®¬n vÞ, hoÆc ph¶n ¸nh bæ sung cho çc chØ tiªu trong b¶ng c©n
®èi kÕ to¸n.
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cã thÓ x©y dùng theo kiÓu mét bªn hoÆc
hai bªn. Víi kiÓu mét bªn, phÇn tµi s¶n ®îc s¾p xÕp tríc sau ®ã ®Õn
phÇn nguån vèn. Víi kiÓu hai bªn, phÇn tµi s¶n ë bªn tr¸i cßn phÇn
nguån vèn ë bªn ph¶i cña b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.
5.3.2 Tính cân đối của bảng cân đối kế toán
TÝnh chÊt quan träng nhÊt cña b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n lµ tÝnh
c©n ®èi (Tæng sè tiÒn phÇn tµi s¶n vµ tæng sè tiÒn phÇn nguån vèn
cña b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n lËp ë bÊt cø thêi ®iÓm nµo còng lu«n b»ng
nhau). §©y lµ tÊt yÕu kh¸ch quan v× b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ph¶n ¸nh
mèi quan hÖ c©n ®èi tæng thÓ vèn cã gi÷a tµi s¶n vµ nguån vèn.
TÝnh c©n ®èi cña b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cho phÐp kiÓm tra tÝnh
®óng ®¾n, chÝnh x¸c trong viÖc tæng hîp sè liÖu khi lËp b¶ng c©n
®èi kÕ to¸n vµ trong viÖc ghi sæ kÕ to¸n.
- 67 -
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, çc ho¹t ®éng kinh tÕ
diÔn ra thêng xuyªn, liªn tôc, ®a d¹ng vµ phong phó g©y nªn sù biÕn
®éng, thay ®æi vµ chuyÓn ho¸ h×nh th¸i cña tµi s¶n vµ nguån vèn
nhng vÉn kh«ng lµm mÊt tÝnh c©n ®èi cña b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.
Bëi v×, xÐt vÒ møc ®é ¶nh hëng cña çc ho¹t ®éng kinh tÕ ®Õn tµi
s¶n vµ nguån vèn cña ®¬n vÞ chØ cã 4 trêng hîp sau:
- Trêng hîp 1: Ho¹t ®éng kinh tÕ diÔn ra g©y ¶nh hëng riªng ®Õn
çc lo¹i tµi s¶n, lµm cho lo¹i tµi s¶n nµy t¨ng thªm, ®ång thêi lµm cho
lo¹i tµi s¶n kia gi¶m bít víi trÞ gi¸ t¬ng øng, tû träng çc lo¹i tµi s¶n
nµy cã thay ®æi nhng tæng sè tµi s¶n kh«ng thay ®æi, do ®ã tæng
tµi s¶n vµ tæng nguån vèn vÉn b»ng nhau.
- Trêng hîp 2: Ho¹t ®éng kinh tÕ diÔn ra g©y ¶nh hëng riªng ®Õn
çc lo¹i nguån vèn, lµm cho lo¹i nguån vèn nµy t¨ng thªm, ®ång thêi
lµm cho lo¹i nguån vèn kia gi¶m bít víi trÞ gi¸ t¬ng øng, tû trong çc
lo¹i nguån vèn nµy cã thay ®æi nhng tæng sè nguån vèn kh«ng thay
®æi, do ®ã tæng nguån vèn vµ tæng tµi s¶n vÉn b»ng nhau.
- Trêng hîp 3: Ho¹t ®éng kinh tÕ diÔn ra g©y ¶nh hëng ®Õn çc
lo¹i tµi s¶n, çc lo¹i nguån vèn lµm cho lo¹i tµi s¶n nµo ®ã t¨ng thªm,
®ång thêi lµm cho lo¹i nguån vèn nµo ®ã còng t¨ng thªm víi trÞ gi¸ t-
¬ng øng, tæng sè tµi s¶n vµ tæng sè nguån vèn cïng t¨ng thªm víi trÞ
gi¸ t¬ng øng, do ®ã tæng tµi s¶n vµ tæng nguån vèn vÉn b»ng nhau.
Tû träng çc tµi s¶n vµ tû träng çc nguån vèn thay ®æi.
- Trêng hîp 4: Ho¹t ®éng kinh tÕ diÔn ra g©y ¶nh hëng ®Õn çc
lo¹i tµi s¶n, çc lo¹i nguån vèn sÏ lµm cho lo¹i tµi s¶n nµo ®ã gi¶m bít,
®ång thêi lµm cho lo¹i nguån vèn nµo ®ã còng gi¶m bít víi trÞ gi¸ t-
¬ng øng, tæng sè tµi s¶n vµ tæng sè nguån vèn cïng gi¶m bít víi trÞ
gi¸ t¬ng øng, do ®ã tæng tµi s¶n vµ tæng nguån vèn vÉn b»ng nhau.
Tû träng çc tµi s¶n vµ tû träng çc nguån vèn thay ®æi.
5.3.3 Mối quan hệ giữa bảng cân đối kế toán và tài khoản kế toán
- B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ tµi kho¶n kÕ to¸n cïng ®îc sö dông
®Ó ph¶n ¸nh ®èi tîng kÕ to¸n (çc lo¹i tµi s¶n, çc nguån h×nh thµnh
- 68 -
tµi s¶n) nhng ë ph¹m vi, møc ®é vµ tr¹ng th¸i kh¸c nhau. B¶ng c©n
®èi kÕ to¸n ph¶n ¸nh tõng lo¹i tµi s¶n, nguån vèn vµ toµn bé çc lo¹i
tµi s¶n, nguån vèn ë tr¹ng th¸i tÜnh, tµi kho¶n kÕ to¸n ph¶n ¸nh cô
thÓ tõng lo¹i tµi s¶n, tõng lo¹i nguån vèn ë tr¹ng th¸i tÜnh vµ tr¹ng th¸i
vËn ®éng. Bëi vËy, b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ tµi kho¶n kÕ to¸n hç trî,
bæ sung cho nhau trong viÖc cung cÊp th«ng tin ®¸p øng nhu cÇu
cña çc ®èi tîng sö dông th«ng tin kÕ to¸n.
- Tªn gäi çc chØ tiªu ë b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ tªn gäi çc tµi
kho¶n kÕ to¸n phÇn lín ®Òu phï hîp víi néi dung kinh tÕ cña çc ®èi t-
îng kÕ to¸n mµ chóng ph¶n ¸nh.
- Sè d cña çc tµi kho¶n ph¶n ¸nh tµi s¶n, ph¶n ¸nh nguån vèn, sè
d cña çc tµi kho¶n ngoµi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n nh×n chung phï hîp
víi sè liÖu ph¶n ¸nh ë çc chØ tiªu t¬ng øng cña b¶ng c©n ®èi kÕ
to¸n.
- KÕt cÊu çc tµi kho¶n kÕ to¸n ph¶n ¸nh tµi s¶n, nguån vèn vµ
çc tµi kho¶n ngoµi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n víi kÕt cÊu cña b¶ng c©n
®èi kÕ to¸n ®îc x©y dùng t¬ng ®èi phï hîp víi nhau.
5.3.4 Phương pháp chung lập bảng cân đối kế toán

Cét ChØ tiªu vµ cét M· sè: theo ®óng sè thø tù, tªn gäi vµ m· sè
do Bé Tµi chÝnh híng dÉn. Nh÷ng chØ tiªu nµo kh«ng cã sè liÖu cã
thÓ kh«ng ph¶i tr×nh bµy nhng kh«ng ®îc ®¸nh l¹i sè thø tù chØ tiªu
vµ m· sè.
Cét ThuyÕt minh: thÓ hiÖn nh÷ng chØ tiªu cña b¸o ço nµy ®îc
tr×nh bµy chi tiÕt, cô thÓ trªn B¶n thuyÕt minh b¸o ço tµi chÝnh.
Cét Sè ®Çu n¨m cña b¸o ço nµy n¨m nay ®îc c¨n cø vµo cét Sè
cuèi n¨m cña tõng chØ tiªu t¬ng øng trªn b¸o ço nµy n¨m tríc.
Cét Sè cuèi n¨m (nÕu lµ B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n n¨m) hoÆc Sè
cuèi quý (nÕu lµ B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n gi÷a niªn ®é) c¨n cø vµo çc
Sæ kÕ to¸n tæng hîp (hoÆc B¶ng c©n ®èi tµi kho¶n) vµ çc Sæ kÕ
to¸n chi tiÕt (hoÆc B¶ng tæng hîp chi tiÕt) ®Ó lËp çc chØ tiªu t¬ng
øng. Sè liÖu ghi vµo tõng chØ tiªu cô thÓ cã tÝnh chÊt kh¸c nhau:
- 69 -
- Trêng hîp th«ng thêng: ChØ tiªu ®îc lËp trªn c¬ së sè d cña mét
tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp (®©y lµ trêng hîp ®¬n gi¶n nhÊt). Khi ®ã
c¨n cø trùc tiÕp ®Ó lËp lµ sè d trªn Sæ çi hoÆc NhËt ký - Sæ çi
hoÆc B¶ng c©n ®èi tµi kho¶n (tõng dßng trªn B¶ng).
- Çc trêng hîp ®Æc biÖt: chØ tiªu ®îc lËp trªn c¬ së phøc t¹p
h¬n. Cã thÓ x¶y ra çc trêng hîp sau:
+ Tæng hîp sè d cña nhiÒu TK kÕ to¸n tæng hîp;
+ Sè d cña mét TK kÕ to¸n chi tiÕt;
+ Tæng hîp sè d cña çc TK kÕ to¸n chi tiÕt thuéc mét TK kÕ
to¸n tæng hîp;
+ Tæng hîp sè d chi tiÕt cña çc TK kÕ to¸n tæng hîp kh¸c
nhau;
+ Tæng hîp sè d cña TK kÕ to¸n tæng hîp vµ sè d cña TK kÕ
to¸n chi tiÕt.
Víi mçi trêng hîp nµy sÏ cã ph¬ng ph¸p lËp cô thÓ cho tõng chØ
tiªu kh¸c nhau.
Chương 6
SỔ KẾ TOÁN VÀ HÌNH THỨC KẾ TOÁN

6.1 SỔ KẾ TOÁN
6.1.1 Khái niệm và nguyên tắc xây dựng mẫu sổ
Ho¹t ®éng kinh tÕ cña mçi ®¬n vÞ diÔn ra rÊt ®a d¹ng, phong
phó vµ ®îc ph¶n ¸nh mét çch ®Çy ®ñ kÞp thêi, trung thùc vµ chÝnh
x¸c vµo çc b¶n chøng tõ kÕ to¸n. Tuy nhiªn, nh÷ng th«ng tin trong
çc b¶n chøng tõ kÕ to¸n chØ lµ nh÷ng th«ng tin riªng biÖt vÒ tõng
ho¹t ®éng kinh tÕ. §Ó qu¶n lý cã hiÖu qu¶ çc ho¹t ®éng kinh tÕ
trong ®¬n vÞ, nh÷ng th«ng tin ph¶n ¸nh trong çc b¶n chøng tõ kÕ
to¸n cÇn ®îc ph©n lo¹i vµ ph¶n ¸nh mét çch cã hÖ thèng vµo çc tµi
kho¶n kÕ to¸n trong çc sæ kÕ to¸n phï hîp.
*Kh¸i niÖm:
- 70 -
Sæ kÕ to¸n lµ nh÷ng tê sæ ®îc x©y dùng theo mÉu nhÊt ®Þnh,
cã liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau ®îc sö dông ®Ó ghi chÐp, hÖ thèng ho¸
th«ng tin vÒ çc ho¹t ®éng kinh tÕ trªn c¬ së sè liÖu cña çc chøng tõ
kÕ to¸n theo ®óng ph¬ng ph¸p kÕ to¸n nh»m cung cÊp th«ng tin cã
hÖ thèng phôc vô c«ng t¸c l·nh ®¹o vµ qu¶n lý çc ho¹t ®éng kinh tÕ
trong ®¬n vÞ.
* Nguyªn t¾c chung x©y dùng mÉu sæ kÕ to¸n:
- MÉu sæ kÕ to¸n ph¶i cã kÕt cÊu khoa häc, hîp lý, ®¶m b¶o
nh÷ng yÕu tè quy ®Þnh cña çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh.
- KÕt cÊu mÉu sæ ph¶i ®¶m b¶o thuËn tiÖn cho viÖc ghi chÐp,
hÖ thèng ho¸, tæng hîp tµi liÖu, thuËn tiÖn cho viÖc nhËn biÕt th«ng
tin phôc vô cho c«ng t¸c l·nh ®¹o vµ qu¶n lý çc ho¹t ®éng trong ®¬n
vÞ.
6.1.2 Các loại sổ kế toán
§Ó sö dông cã hiÖu qu¶ sæ kÕ to¸n5 trong c«ng t¸c kÕ to¸n vµ

cung cÊp th«ng tin phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý cÇn n¾m v÷ng çc lo¹i
sæ kÕ to¸n.
* Theo çch ghi chÐp:
- Sæ ghi theo thø tù thêi gian: dïng ®Ó ghi çc nghiÖp vô kinh tÕ
ph¸t sinh theo thø tù thêi gian nh sæ NhËt ký chung, sæ §¨ng ký chøng
tõ ghi sæ…
- Sæ ghi theo hÖ thèng: dïng ®Ó ghi chÐp, hÖ thèng ho¸ çc ho¹t
®éng kinh tÕ ph¸t sinh theo tõng ®èi tîng kÕ to¸n cô thÓ nh sæ Çi
çc tµi kho¶n, sæ chi tiÕt çc tµi kho¶n, sæ NhËt ký chøng tõ.
- Sæ liªn hîp: dïng ®Ó ghi çc ho¹t ®éng kinh tÕ diÔn ra trong kú
h¹ch to¸n võa theo thø tù thêi gian, võa theo hÖ thèng trªn cïng mét
trang sæ. Thuéc lo¹i sæ liªn hîp cã sæ NhËt ký sæ çi.
* Theo néi dung ghi chÐp:
- Sæ kÕ to¸n tæng hîp: dïng ®Ó ghi çc ho¹t ®éng kinh tÕ ph¸t
sinh liªn quan ®Õn çc ®èi tîng kÕ to¸n ë d¹ng tæng qu¸t, nh: sæ çi
5
Xem phụ lục
- 71 -
çc tµi kho¶n, sæ nhËt ký sæ çi, sæ nhËt ký chung, sæ ®¨ng ký
chøng tõ ghi sæ…
- Sæ kÕ to¸n chi tiÕt: dïng ®Ó ghi çc ho¹t ®éng kinh tÕ mét çch
chi tiÕt, cô thÓ theo çc tµi kho¶n kÕ to¸n chi tiÕt.
- Sæ kÕ to¸n kÕt hîp: dïng ®Ó ghi çc ho¹t ®éng kinh tÕ võa theo
tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp, võa theo tµi kho¶n kÕ to¸n chi tiÕt. Thuéc
lo¹i nµy cã mét sè sæ NhËt ký chøng tõ, mét sè sæ Çi çc tµi kho¶n
(kiÓu nhiÒu cét).
* Theo cÊu tróc mÉu sæ:
- Sæ kiÓu mét bªn: trªn trang sæ sè tiÒn ghi Nî, ghi Cã cña tµi
kho¶n ®îc bè trÝ ë 1 bªn cña trang sæ. Thuéc lo¹i nµy cã sæ çi çc tµi
kho¶n kiÓu 1 bªn.
- Sæ kiÓu 2 bªn: trªn trang sæ sè tiÒn ghi Nî, ghi Cã cña tµi kho¶n
®îc bè trÝ c©n ®èi ë 2 bªn cña trang sæ. Thuéc lo¹i nµy cã sæ çi çc
tµi kho¶n kiÓu 2 bªn.
- Sæ kiÓu nhiÒu cét: trªn trang sæ sè tiÒn ghi Nî, ghi Cã cña tµi
kho¶n ®îc chia ra nhiÒu cét ®Ó ghi çc ho¹t ®éng kinh tÕ mét çch
chi tiÕt, cô thÓ theo çc tµi kho¶n chi tiÕt.. Thuéc lo¹i nµy cã sæ çi
çc tµi kho¶n kiÓu nhiÒu cét, mét sè sæ NhËt ký chøng tõ.
- Sæ kiÓu bµn cê: ®îc x©y dùng theo kÕt cÊu cña b¶ng c©n ®èi
tµi kho¶n kiÓu bµn cê. Thuéc lo¹i nµy cã mét sè sæ NhËt ký chøng tõ,
sæ çi çc tµi kho¶n cña h×nh thøc NhËt ký chøng tõ.
* Theo h×nh thøc tæ chøc sæ:
- Sæ tê rêi: çc trang sæ ®îc ®Ó riªng biÖt, nhng vÉn ph¶i tu©n
tu©n thñ quy ®Þnh hiÖn hµnh ®Ó ®¶m b¶o an toµn, tr¸nh thÊt l¹c.
- Sæ ®ãng thµnh quyÓn: çc trang sæ ®îc ®ãng thµnh quyÓn, cã
®¸nh sè thø tù çc trang sæ vµ ®ãng dÊu gi¸p lai gi÷a çc sæ.
6.1.3 Quy định về sổ kế toán
ViÖc sö dông sæ kÕ to¸n ph¶i tu©n theo nh÷ng quy ®Þnh trong
chÕ ®é Sæ kÕ to¸n mµ Nhµ níc ®· ban hµnh, bao gåm nh÷ng quy
®Þnh sau:
- 72 -
6.1.3.1 Mở sổ kế toán
§Çu niªn ®é kÕ to¸n çc ®¬n vÞ tiÕn hµnh më sæ kÕ to¸n theo
danh môc sæ kÕ to¸n ®· ®¨ng ký víi c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc vµ ghi
chuyÓn sè d cuèi kú trªn sæ kÕ to¸n cuèi n¨m tríc sang sè d ®Çu kú
trªn sæ kÕ to¸n n¨m nay.
Khi ghi chuyÓn sè d trªn sæ kÕ to¸n cÇn ®èi chiÕu kiÓm tra ®¶m
b¶o sù phï hîp vÒ sè liÖu gi÷a sæ kÕ to¸n tæng hîp víi sæ kÕ to¸n chi
tiÕt, gi÷a sæ kÕ to¸n víi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cuèi n¨m tríc, ph¶n
¸nh ®óng sè tµi s¶n thùc tÕ hiÖn cã cña ®¬n vÞ. Mçi ®¬n vÞ kÕ to¸n
chØ ®îc më mét hÖ thèng sæ kÕ to¸n chÝnh thøc vµ duy nhÊt.
6.1.3.2 Ghi sổ kế toán

ViÖc ghi sæ kÕ to¸n nhÊt thiÕt ph¶i tiÕn hµnh trªn c¬ së çc
chøng tõ hîp lÖ, hîp ph¸p. Sæ kÕ to¸n ph¶i ®îc ghi kÞp thêi, ®Çy ®ñ,
chÝnh x¸c, râ rµng vµ s¹ch sÏ. Sè liÖu ghi trªn sæ kÕ to¸n ph¶i dïng
mùc tèt, kh«ng phai, ®îc ghi liªn tôc, cã hÖ thèng, kh«ng ®îc ghi xen
kÏ hay ®Ì lªn nhau, kh«ng bá çch dßng, cÊm tÈy xo¸ hay dïng chÊt
ho¸ häc ®Ó söa ch÷a. Khi ph¸t hiÖn sai sãt trong sæ kÕ to¸n cÇn ph¶i
söa ch÷a theo ®óng ph¬ng ph¸p ch÷a sæ quy ®Þnh nhng kh«ng ®îc
lµm mÊt ®i nh÷ng sè liÖu ®· ghi sai.
6.1.3.3 Chữa sổ kế toán

Çc trêng hîp sai sãt trong sæ kÕ to¸n (nÕu cã) ph¶i ®îc söa ch÷a
theo mét trong 3 ph¬ng ph¸p ch÷a sæ sau ®©y:
* Ph¬ng ph¸p c¶i chÝnh:
+ §iÒu kiÖn ¸p dông: ®óng quan hÖ ®èi øng TK nhng sai sè tiÒn
vµ cha céng sæ.
+ Çch ch÷a sæ: g¹ch ngang néi dung sai, viÕt néi dung ®óng lªn
phÝa trªn xen kÏ 2 dßng ë chç bÞ g¹ch bá, ký x¸c nhËn.
+ VÝ dô:
(1) Mua vËt liÖu nhËp kho cha tr¶ tiÒn cho ngêi b¸n. Chøng tõ
nhËp kho ®· ghi gi¸ nhËp theo ®óng ho¸ ®¬n vµ hîp ®ång cam kÕt:
86.000.000®, kÕ to¸n ghi trªn sæ (®óng ®Þnh kho¶n, sai sè tiÒn, cha
céng sæ), cô thÓ:
- 73 -
Nî TK Nguyªn liÖu vËt liÖu: 68.000.000®
Cã TK Ph¶i tr¶ ngêi b¸n: 68.000.000®
Yªu cÇu: H·y ch÷a sæ kÕ to¸n theo ph¬ng ph¸p thÝch hîp.
86.000.000
Nî TK Nguyªn liÖu vËt liÖu: 68.000.000 Ký x¸c
86.000.000 nhËn
Cã TK Ph¶i tr¶ ngêi b¸n: 68.000.000
(2) Mua hµng ho¸ nhËp kho ®· tr¶ b»ng tiÒn mÆt. Chøng tõ nhËp
kho ®· ghi gi¸ nhËp theo ®óng ho¸ ®¬n vµ hîp ®ång cam kÕt:
112.000.000®, kÕ to¸n ghi trªn sæ (®óng ®Þnh kho¶n, sai sè tiÒn,
cha céng sæ), cô thÓ:
Nî TK Hµng ho¸: 120.000.000®
Cã TK TiÒn mÆt: 120.000.000®
Híng dÉn: T¬ng tù nghiÖp vô (1).
* Ph¬ng ph¸p ghi bæ sung:
+ §iÒu kiÖn ¸p dông: ®óng quan hÖ ®èi øng TK nhng ghi thiÕu
tiÒn vµ ®· céng sæ, hoÆc trêng hîp ghi sãt nghiÖp vô kinh tÕ.
+ Çch ch÷a sæ: ghi thiÕu tiÒn ®îc ch÷a sæ b»ng çch ghi bæ
sung sè tiÒn thiÕu theo ®Þnh kho¶n ®óng; ghi sãt nghiÖp vô kinh tÕ
®îc bæ sung b»ng çch ghi tiÕp nghiÖp vô kinh tÕ bá sãt.
+ VÝ dô:
54.000.000®, kÕ to¸n ghi trªn sæ (®óng ®Þnh kho¶n, thiÕu sè tiÒn,
®· céng sæ), cô thÓ:
Nî TK Nguyªn liÖu vËt liÖu: 45.000.000
Ghi bæ sung sè tiÒn thiÕu:
- 74 -
(2) Mua c«ng cô nhËp kho ®· tr¶ b»ng chuyÓn kho¶n tõ tµi kho¶n
tiÒn göi. Chøng tõ nhËp kho ®· ghi gi¸ nhËp theo ®óng ho¸ ®¬n vµ
hîp ®ång cam kÕt: 100.000.000®, kÕ to¸n quªn cha ghi sæ.
Ghi bæ sung nghiÖp vô bÞ bá sãt:
* Ph¬ng ph¸p ghi sè ©m:
+ §iÒu kiÖn ¸p dông: ghi sai quan hÖ ®èi øng tµi kho¶n, hoÆc sè
tiÒn ghi sai lín h¬n sè tiÒn thùc tÕ ph¶i ghi ph¸t hiÖn sau khi céng sæ
nhng kh«ng sai quan hÖ ®èi øng tµi kho¶n, hoÆc trêng hîp ghi trïng
sè tiÒn.
+ Çch ch÷a sæ: huû ®Þnh kho¶n sai b»ng bót to¸n ®á, sau ®ã
ghi ®Þnh kho¶n ®óng b»ng bót to¸n thêng. Bót to¸n ®á lµ bót to¸n
ghi b»ng mùc ®á hoÆc cã thÓ ghi b»ng mùc thêng cã ®ãng khung
ch÷ nhËt hay trong ngoÆc ®¬n. Thùc chÊt ®ã lµ sè liÖu ph¶i trõ bít
®i khi céng sæ. HiÖn nay phæ biÕn nhÊt lµ ghi bót to¸n ®á b»ng çch
dïng mùc thêng ®Ó ghi vµ ®Æt trong ngoÆc ®¬n.
+ VÝ dô:
70.000.000®, kÕ to¸n ghi trªn sæ (sai ®Þnh kho¶n), cô thÓ:
Nî TK C«ng cô dông cô: 70.000.000®
Cã TK Ph¶i tr¶ ngêi b¸n: 70.000.000®
- Xo¸ bót to¸n ®· ghi:
Nî TK C«ng cô dông cô: (70.000.000)
Cã TK Ph¶i tr¶ ngêi b¸n: (70.000.000)
- Ghi bót to¸n ®óng:
- 75 -
(2) Mua hµng ho¸ nhËp kho ®· tr¶ b»ng tiÒn mÆt. Chøng tõ nhËp
kho ®· ghi gi¸ nhËp theo ®óng ho¸ ®¬n vµ hîp ®ång cam kÕt:
132.000.000®, kÕ to¸n ghi trªn sæ (®óng ®Þnh kho¶n, thõa sè tiÒn,
®· céng sæ), cô thÓ:
Nî TK Hµng ho¸: 135.000.000®
Cã TK TiÒn mÆt: 135.000.000®
- Xo¸ sè tiÒn ghi thõa:
Nî TK Hµng ho¸: (3.000.000)
Cã TK TiÒn mÆt: (3.000.000)
(3) Mua c«ng cô nhËp kho ®· tr¶ b»ng chuyÓn kho¶n tõ tµi
kho¶n tiÒn göi. Chøng tõ nhËp kho ®· ghi gi¸ nhËp theo ®óng ho¸
®¬n vµ hîp ®ång cam kÕt: 100.000.000®, kÕ to¸n ®· ghi sæ nghiÖp
vô nµy 2 lÇn.
- Xo¸ nghiÖp vô ghi thõa:
Nî TK C«ng cô dông cô: (100.000.000)
Cã TK TiÒn göi ng©n hµng: (100.000.000)
 Lu ý: Trêng hîp ghi sæ b»ng m¸y vi tÝnh nÕu ph¸t hiÖn sai sãt
khi cha in sæ th× tiÕn hµnh söa ch÷a trùc tiÕp trªn m¸y; nÕu ®· in
sæ th× tiÕn hµnh söa ch÷a trªn tê sæ ®· in theo 1 trong 3 ph¬ng
ph¸p ch÷a sæ, ®ång thêi söa chæ sai trªn m¸y vµ in l¹i tê sæ víi sè
liÖu ®óng ®Ó lu kÌm cïng víi tê sæ in sai ®îc söa ®Ó ®¶m b¶o thuËn
tiÖn cho viÖc kiÓm tra, kiÓm so¸t khi cÇn thiÕt.
6.1.3.4 Khoá sổ kế toán

Cuèi kú h¹ch to¸n (th¸ng, quý, n¨m) hoÆc trong çc trêng hîp:
kiÓm kª tµi s¶n, s¸t nhËp, gi¶i thÓ, chia t¸ch… ph¶i tiÕn hµnh kho¸ sæ
kÕ to¸n.
- 76 -
Kho¸ sæ kÕ to¸n lµ c«ng viÖc ghi chuyÓn sè liÖu gi÷a çc sæ kÕ
to¸n cã liªn quan, céng sè ph¸t sinh, tÝnh vµ ghi sè d cuèi kú cña çc
tµi kho¶n kÕ to¸n trªn sæ kÕ to¸n phôc vô cho viÖc lËp çc b¸o ço kÕ
to¸n.
6.2 HÌNH THỨC KẾ TOÁN

Trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña khoa häc kÕ to¸n,
c«ng t¸c kÕ to¸n ë çc ®¬n vÞ ®· sö dông çc lo¹i sæ kÕ to¸n kh¸c
nhau, h×nh thµnh çc h×nh thøc kÕ to¸n (cßn gäi lµ h×nh thøc tæ
chøc sæ kÕ to¸n) kh¸c nhau.
H×nh thøc kÕ to¸n lµ hÖ thèng tæ chøc sæ kÕ to¸n bao gåm sè l-
îng sæ, kÕt cÊu mÉu sæ, mèi quan hÖ gi÷a çc lo¹i sæ ®îc sö dông
®Ó ghi chÐp, tæng hîp, hÖ thèng ho¸ sè liÖu tõ chøng tõ gèc theo
mét tr×nh tù vµ ph¬ng ph¸p ghi sæ nhÊt ®Þnh nh»m cung cÊp çc tµi
liÖu cã liªn quan ®Õn çc chØ tiªu kinh tÕ, phôc vô cho viÖc lËp çc
b¸o ço kÕ to¸n.
Theo quy ®Þnh cña ChÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp hiÖn hµnh cã
çc h×nh thøc kÕ to¸n: Chøng tõ ghi sæ, NhËt ký chung, NhËt ký
chøng tõ, NhËt ký sæ çi, h×nh thøc kÕ to¸n trªn m¸y vi tÝnh.
Lùa chän h×nh thøc kÕ to¸n phï hîp sö dông trong c«ng t¸c kÕ
to¸n sÏ ph¸t huy ®Çy ®ñ vai trß kÕ to¸n trong qu¶n lý cã hiÖu qu¶ çc
ho¹t ®éng kinh tÕ, thóc ®Èy ®¬n vÞ ph¸t triÓn. Bëi vËy, çc ®¬n vÞ
cÇn c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®¬n vÞ vÒ quy m«, ®Æc ®iÓm
ho¹t ®éng, yªu cÇu qu¶n lý, ®iÒu kiÖn trang bÞ vµ øng dông ph¬ng
tiÖn kü thuËt tÝnh to¸n, th«ng tin, tr×nh ®« cña çn bé kÕ to¸n, çn
bé qu¶n lý mµ lùa chän h×nh thøc kÕ to¸n thÝch hîp vµ ph¶i tu©n thñ
®Çy ®ñ nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña h×nh thøc kÕ to¸n ®· lùa
chän vÒ lo¹i sæ, kÕt cÊu çc lo¹i sæ, mèi quan hÖ vµ sù kÕt hîp gi÷a
çc lo¹i sæ còng nh tr×nh tù vµ ph¬ng ph¸p ghi sæ.
6.2.1 Hình thức kế toán Chứng từ ghi sổ
* §Æc ®iÓm:
- Çc ho¹t ®éng kinh tÕ ®îc ph¶n ¸nh ë chøng tõ gèc ®Òu ®îc
ph©n lo¹i, tæng hîp sè liÖu, lËp chøng tõ ghi sæ ®Ó ghi sæ Çi çc tµi
kho¶n.
- 77 -
- T¸ch rêi viÖc ghi sæ theo thêi gian víi viÖc ghi sæ theo hÖ thèng
trªn hai lo¹i sæ kÕ to¸n tæng hîp kh¸c nhau: sæ §¨ng ký chøng tõ ghi
sæ vµ sæ Çi çc tµi kho¶n.
* Sæ kÕ to¸n sö dông:
- Sæ kÕ to¸n tæng hîp:
+ Sæ §¨ng ký chøng tõ ghi sæ: ghi çc ho¹t ®éng kinh tÕ ®· tæng
hîp trong çc Chøng tõ ghi sæ theo thø tù thêi gian.
+ Sæ Çi çc tµi kho¶n: ghi chÐp çc ho¹t ®éng kinh tÕ theo tõng
tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp (Sæ ghi theo kÖ thèng).
- Sæ kÕ to¸n chi tiÕt: gièng çc h×nh thøc kÕ to¸n kh¸c.
* Tr×nh tù vµ ph¬ng ph¸p ghi sæ:
Chøng tõ kÕ to¸n
(B¶ng tæng hîp chøng tõ kÕ to¸n)
Chøng tõ ghi sæ Sæ kÕ to¸n

chi tiÕt
Ghi chó:
Sæ
Ghi hµng ®¨ng Sæ çi
ngµy ký B¶ng
CTGS B¶ng c©n tæng hîp
Chi cuèi
®èi tµi chi tiÕt
th¸ng kho¶n
§èi chiÕu
B¸o ço kÕ to¸n
 Gi¶i thÝch:
- Hµng ngµy, c¨n cø vµo çc chøng tõ kÕ to¸n hoÆc B¶ng tæng
hîp chøng tõ kÕ to¸n cïng lo¹i ®· ®îc kiÓm tra vµ ®îc dïng lµm c¨n cø
ghi sæ, kÕ to¸n lËp Chøng tõ ghi sæ. Chøng tõ ghi sæ lµ c¨n cø ®Ó
ghi vµo sæ §¨ng ký chøng tõ ghi sæ, sau ®ã dïng ®Ó ghi vµo sæ Çi.
Chøng tõ kÕ to¸n hoÆc B¶ng tæng hîp chøng tõ kÕ to¸n sau khi lµm
c¨n cø lËp Chøng tõ ghi sæ ®îc dïng ®Ó ghi vµo sæ kÕ to¸n chi tiÕt cã
liªn quan.
- 78 -
- Cuèi th¸ng, kÕ to¸n ph¶i kho¸ sæ, tÝnh ra tæng tiÒn cña çc
nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong th¸ng trªn sæ §¨ng ký chøng tõ ghi
sæ, tÝnh ra tæng sè ph¸t sinh Nî, tæng sè ph¸t sinh Cã vµ sè d cña
tõng tµi kho¶n trªn sæ Çi. C¨n cø vµo sæ Çi lËp B¶ng c©n ®èi tµi
kho¶n ®Ó kiÓm tra viÖc ghi chÐp trªn tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp.
C¨n cø sè liÖu ë çc sæ kÕ to¸n chi tiÕt lËp B¶ng tæng hîp chi tiÕt ®Ó
®èi chiÕu víi sè liÖu trªn sæ Çi. §èi chiÕu sè liÖu gi÷a B¶ng c©n ®èi
tµi kho¶n víi sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ.
- Sau khi ®èi chiÕu ®¶m b¶o sù phï hîp cña sè liÖu, c¨n cø sè liÖu
ë B¶ng c©n ®èi tµi kho¶n (hoÆc sæ Çi) vµ çc B¶ng tæng hîp chi
tiÕt lËp B¸o ço kÕ to¸n.
* ¦u, nhîc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn ¸p dông:
- ¦u ®iÓm: MÉu sæ ®¬n gi¶n, dÔ ghi chÐp, thuËn tiÖn ph©n

c«ng lao ®éng kÕ to¸n.
- Nhîc ®iÓm: ViÖc ghi chÐp trïng lÆp, khèi lîng c«ng viÖc ghi
chÐp kÕ to¸n nhiÒu, viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu dån vµo cuèi kú
h¹ch to¸n nªn viÖc cung cÊp sè liÖu ®Ó lËp çc b¸o ço kÕ to¸n thêng
chËm.
- §iÒu kiÖn ¸p dông: §¬n vÞ cã quy m« võa, quy m« lín, cã nhiÒu
çn bé, nh©n viªn kÕ to¸n hoÆc trêng hîp ®¬n vÞ cã sö dông phÇn
mÒm kÕ to¸n.
6.2.2 Hình thức kế toán Nhật ký chung
* §Æc ®iÓm:
Sö dông Sæ NhËt ký chung ®Ó ghi chÐp tÊt c¶ çc ho¹t ®éng

kinh tÕ theo thø tù thêi gian vµ theo quan hÖ ®èi øng tµi kho¶n, sau
®ã sö dông sè liÖu ë Sæ NhËt ký chung ®Ó ghi sæ çi çc tµi kho¶n
liªn quan.
- 79 -
+ Sæ NhËt ký chung: ghi chÐp tÊt c¶ çc ho¹t ®éng kinh tÕ trong
®¬n vÞ (trõ trêng hîp ®· ghi NhËt ký chuyªn dïng) theo thø tù thêi
gian vµ theo quan hÖ ®èi øng tµi kho¶n.
+ Sæ NhËt ký chuyªn dïng (sæ NhËt ký ®Æc biÖt): ®Ó ghi riªng
çc ho¹t ®éng kinh tÕ cïng lo¹i diÔn ra nhiÒu lÇn trong qu¸ tr×nh ho¹t
®éng cña ®¬n vÞ phôc vô yc qu¶n lý riªng ®èi víi ho¹t ®éng kinh tÕ
®ã nh: Sæ NhËt ký thu tiÒn, Sæ NhËt ký chi tiÒn, Sæ NhËt ký mua
hµng, Sæ NhËt ký b¸n hµng.
+ Sæ Çi çc tµi kho¶n: ghi chÐp çc ho¹t ®éng kinh tÕ theo tõng
tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp (Sæ ghi theo kÖ thèng).
- Sæ kÕ to¸n chi tiÕt: gièng çc h×nh thøc kÕ to¸n kh¸c.
NhËt ký chuyªn Sæ kÕ to¸n

NhËt ký chung
dïng chi tiÕt
Ghi chó:
Sæ çi B¶ng tæng
Ghi hµng hîp
ngµy B¶ng c©n chi tiÕt
Chi cuèi ®èi tµi
th¸ng kho¶n
§èi chiÕu
B¸o ço kÕ to¸n
 Gi¶i thÝch:
Hµng ngµy, c¨n cø vµo çc chøng tõ kÕ to¸n ®· kiÓm tra ®¶m
b¶o tÝnh hîp lÖ, hîp ph¸p tiÕn hµnh lËp ®Þnh kho¶n kÕ to¸n vµ ghi
vµo sæ NhËt ký chung, sau ®ã c¨n cø sè liÖu ®· ghi trªn sæ NhËt ký
chung ®Ó ghi vµo sæ Çi çc tµi kho¶n kÕ to¸n phï hîp.
NÕu ®¬n vÞ më çc sæ NhËt ký chuyªn dïng th× hµng ngµy c¨n
cø vµo çc chøng tõ ®îc dïng lµm c¨n cø ghi sæ ®Ó ghi vµo sæ NhËt
ký chuyªn dïng liªn quan (chØ ghi NhËt ký chung nh÷ng nghiÖp vô cha
ghi NhËt ký chuyªn dïng). §Þnh kú hoÆc cuèi th¸ng, sau khi ®· lo¹i trõ
sù trïng lÆp do mét nghiÖp vô ®îc ghi ®ång thêi vµo nhiÒu NhËt ký
- 80 -
chuyªn dïng, tiÕn hµnh tæng hîp tõng NhËt ký chuyªn dïng ®Ó lÊy sè
liÖu ghi sæ Çi.
Çc chøng tõ ph¶n ¸nh ho¹t ®éng kinh tÕ cÇn qu¶n lý chi tiÕt cô
thÓ, chøng tõ kÕ to¸n sau khi ®îc dïng ®Ó ghi NhËt ký chung hoÆc
NhËt ký chuyªn dïng sÏ ®îc sö dông ®Ó ghi vµo sæ kÕ to¸n chi tiÕt cã
liªn quan.
Cuèi th¸ng c¨n cø sè liÖu ë sæ Çi çc tµi kho¶n lËp B¶ng c©n
®èi tµi kho¶n ®Ó kiÓm tra viÖc ghi chÐp trªn tµi kho¶n kÕ to¸n tæng
hîp, c¨n cø sè liÖu ë çc sæ kÕ to¸n chi tiÕt lËp B¶ng tæng hîp chi tiÕt
®Ó ®èi chiÕu víi sè liÖu trªn sæ Çi.
Sau khi ®èi chiÕu ®¶m b¶o sù phï hîp cña sè liÖu, c¨n cø sè liÖu
ë B¶ng c©n ®èi tµi kho¶n (hoÆc sæ Çi) vµ çc B¶ng tæng hîp chi
tiÕt lËp B¸o ço kÕ to¸n.
- ¦u ®iÓm: mÉu sæ ®¬n gi¶n, dÔ ghi chÐp, thuËn tiÖn ph©n

c«ng lao ®éng kÕ to¸n.
- Nhîc ®iÓm: viÖc ghi chÐp trïng lÆp nhiÒu.
- §iÒu kiÖn ¸p dông: ®¬n vÞ cã quy m« võa, cã nhiÒu çn bé,
nh©n viªn kÕ to¸n hoÆc trêng hîp ®¬n vÞ cã sö dông phÇn mÒm kÕ
to¸n.
6.2.3 Hình thức kế toán Nhật ký chứng từ
* §Æc ®iÓm: Çc ho¹t ®éng kinh tÕ ®îc ph¶n ¸nh ë chøng tõ gèc
®Òu ®îc ph©n lo¹i ®Ó ghi vµo çc sæ NhËt ký chøng tõ vµ ghi vµo
sæ Çi çc tµi kho¶n.

+ Sæ NhËt ký chøng tõ: ghi chÐp çc ho¹t ®éng kinh tÕ ph¸t sinh
bªn Cã cña tõng tµi kho¶n kÕ to¸n cã quan hÖ ®èi øng víi bªn Nî çc
tµi kho¶n liªn quan.
- 81 -
+ Sæ Çi çc tµi kho¶n: x©y dùng theo mÉu sæ kiÓu bµn cê theo
tõng tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp ®îc sö dông cho c¶ n¨m ®Ó ghi vµo
cuèi th¸ng çc ho¹t ®éng kinh tÕ ®· ®îc hÖ thèng ho¸ trªn çc sæ
NhËt ký chøng tõ theo quan hÖ ®èi øng: ghi Nî TK ®èi øng víi ghi Cã
çc tµi kho¶n liªn quan, cßn phÇn ghi Cã tµi kho¶n ®îc ghi theo tæng
sè.
- Sæ kÕ to¸n chi tiÕt: gièng nh çc h×nh thøc kÕ to¸n kh¸c.
- Ngoµi ra cßn sö dông çc B¶ng ph©n bæ, B¶ng kª ®Ó tÝnh to¸n,
tæng hîp, ph©n lo¹i, hÖ thèng ho¸ sè liÖu phôc vô cho viÖc ghi sæ
NhËt ký chøng tõ
Chøng tõ kÕ to¸n vµ çc b¶ng

ph©n bæ
B¶ng Sæ kÕ to¸n chi tiÕt

Ghi chó: NhËt ký chøng tõ
kª
Ghi hµng
B¶ng tæng hîp chi
ngµy Sæ çi
tiÕt
Chi cuèi
th¸ng B¸o ço kÕ to¸n
§èi chiÕu
 Gi¶i thÝch:
- Hµng ngµy, c¨n cø vµo çc chøng tõ kÕ to¸n ®· ®îc kiÓm tra lÊy
sè liÖu ghi trùc tiÕp vµo çc NhËt ký chøng tõ hoÆc B¶ng kª, sæ chi
tiÕt cã liªn quan.
§èi víi çc lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t sinh nhiÒu lÇn
hoÆc mang tÝnh chÊt ph©n bæ, çc chøng tõ gèc tríc hÕt ®îc tËp hîp
vµ ph©n lo¹i trong çc B¶ng ph©n bæ, sau ®ã lÊy sè liÖu kÕt qu¶ cña
B¶ng ph©n bæ ghi vµo çc B¶ng kª vµ NhËt ký chøng tõ liªn quan.
Çc NhËt ký chøng tõ ®îc ghi c¨n cø vµo çc B¶ng kª, sæ chi tiÕt
th× c¨n cø vµo sè liÖu tæng céng cña B¶ng kª, sæ chi tiÕt, cuèi th¸ng
chuyÓn sè liÖu vµo NhËt ký chøng tõ.
- 82 -
- Cuèi th¸ng kho¸ sæ, céng sè liÖu trªn çc NhËt ký chøng tõ,
kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu trªn çc NhËt ký chøng tõ víi çc Sæ kÕ
to¸n chi tiÕt, B¶ng tæng hîp chi tiÕt cã liªn quan vµ lÊy sè liÖu tæng
céng cña çc NhËt ký chøng tõ ghi trùc tiÕp vµo sæ Çi.
§èi víi çc chøng tõ cã liªn quan ®Õn çc sæ kÕ to¸n chi tiÕt th×
®îc ghi trùc tiÕp vµo çc sæ kÕ to¸n chi tiÕt liªn quan. Cuèi th¸ng,
céng çc sæ kÕ to¸n chi tiÕt ®Ó lËp B¶ng tæng hîp chi tiÕt theo tõng
tµi kho¶n ®Ó ®èi chiÕu víi sæ Çi.
Sè liÖu tæng céng ë sæ Çi vµ mét sè chØ tiªu chi tiÕt trong NhËt
ký chøng tõ, B¶ng kª vµ çc B¶ng tæng hîp chi tiÕt ®îc dïng ®Ó lËp
B¸o ço kÕ to¸n.
- ¦u ®iÓm: gi¶m nhÑ khèi lîng c«ng viÖc ghi sæ kÕ to¸n (do viÖc
ghi theo quan hÖ ®èi øng ngay trªn tê sæ vµ kÕt hîp kÕ to¸n tæng
hîp, kÕ to¸n chi tiÕt trªn cïng trang sæ), viÑc kiÓm tra, ®èi chiÕu sè
liÖu ®îc tiÕn hµnh thêng xuyªn, kÞp thêi cung cÊp sè liÖu cho viÖc
tæng hîp tµi liÖu theo çc chØ tiªu kinh tÕ lËp B¸o ço kÕ to¸n.
- Nhîc ®iÓm: mÉu sæ kÕ to¸n phøc t¹p.
- §iÒu kiÖn ¸p dông: ®¬n vÞ cã quy m« lín, ®éi ngò çn bé nh©n
viªn kÕ to¸n cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, kh«ng thÝch hîp víi nh÷ng
®¬n vÞ ®· øng dông réng r·i tin häc trong c«ng t¸c kÕ to¸n.
6.2.4 Hình thức kế toán Nhật ký sổ cái
* §Æc ®iÓm:
Sö dông sæ NhËt ký sæ çi lµm sæ kÕ to¸n tæng hîp duy nhÊt ®Ó

ghi chÐp tÊt c¶ çc ho¹t ®éng kinh tÕ theo thø tù thêi gian vµ theo hÖ
thèng.

Sæ NhËt ký sæ çi lµ sæ kÕ to¸n tæng hîp duy nhÊt ®îc sö dông
®Ó ghi çc ho¹t ®éng kinh tÕ võa theo thø tù thêi gian, võa theo hÖ
- 83 -
thèng. Sæ nµy ®îc më cho tõng niªn ®é kÕ to¸n vµ kho¸ sæ hµng
th¸ng.
- Sæ kÕ to¸n chi tiÕt:
§îc sö dông ®Ó ghi chÐp çc ho¹t ®éng kinh tÕ theo yªu cÇu
qu¶n lý chi tiÕt, cô thÓ cña ®¬n vÞ ®èi víi çc ho¹t ®éng kinh tÕ ®·
ghi trªn Sæ NhËt ký Sæ çi (ghi theo tõng tµi kho¶n kÕ to¸n chi tiÕt).
(B¶ng tæng hîp chøng tõ kÕ to¸n)
Ghi chó:
Ghi hµng NhËt ký Sæ çi Sæ kÕ to¸n chi tiÕt
ngµy
Chi cuèi B¶ng tæng hîp chi tiÕt
th¸ng
§èi
B¸o ço kÕ to¸n
chiÕu
 Gi¶i thÝch:
- Hµng ngµy, c¨n cø vµo çc chøng tõ kÕ to¸n hoÆc B¶ng tæng
hîp chøng tõ kÕ to¸n cïng lo¹i ®· ®îc kiÓm tra vµ ®îc dïng lµm c¨n cø
ghi sæ, x¸c ®Þnh tµi kho¶n ghi Nî, ghi Cã ®Ó ghi vµo NhËt ký sæ çi.
Sè liÖu cña mçi chøng tõ (hoÆc B¶ng tæng hîp chøng tõ) ®îc ghi trªn
mét dßng ë c¶ hai phÇn NhËt ký vµ Sæ çi. Chøng tõ kÕ to¸n hoÆc
B¶ng tæng hîp chøng tõ kÕ to¸n sau khi ®· ghi sæ NhËt ký sæ çi ®îc
sö dông ®Ó ghi sæ kÕ to¸n chi tiÕt cã liªn quan.
- Cuèi th¸ng, céng sè liÖu cña cét sè ph¸t sinh ë phÇn NhËt ký vµ
çc cét Nî, cét Cã cña tõng tµi kho¶n ë phÇn Sæ çi ®Ó ghi vµo dßng
céng ph¸t sinh th¸ng. TÝnh sè d cuèi th¸ng cña tõng tµi kho¶n trªn
NhËt ký sæ çi vµ tÝnh luü kÕ ph¸t sinh tõ ®Çu quý ®Õn cuèi th¸ng
nµy.
- Cuèi th¸ng, c¨n cø vµo sè liÖu trªn çc sæ kÕ to¸n chi tiÕt ®·
kho¸ sæ ®Ó lËp B¶ng tæng hîp chi tiÕt cho tõng tµi kho¶n.
- 84 -
- Sau ®ã, ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a phÇn NhËt ký víi phÇn Sæ çi
trªn sæ NhËt ký sæ çi; gi÷a b¶ng tæng hîp chi tiÕt tõng tµi kho¶n víi
tµi kho¶n tæng hîp t¬ng øng trªn sæ NhËt ký sæ çi.
- Sè liÖu trªn NhËt ký sæ çi vµ trªn B¶ng tæng hîp chi tiÕt sau khi
®· kiÓm tra, ®èi chiÕu ®¶m b¶o khíp ®óng sÏ ®îc sö dông ®Ó lËp
B¸o ço kÕ to¸n.
- ¦u ®iÓm: mÉu sæ ®¬n gi¶n, dÔ ghi chÐp, dÔ kiÓm tra ®èi

chiÕu.
- Nhîc ®iÓm: chØ cã mét sæ kÕ to¸n tæng hîp nªn khã ph©n
c«ng lao ®éng kÕ to¸n tæng hîp; ®¬n vÞ quy m« võa vµ lín, sö dông
nhiÒu tµi kho¶n, cã nhiÒu ho¹t ®éng kinh tÕ th× viÖc ghi sæ kÕ to¸n
tæng hîp kh«ng thuËn tiÖn v× mÉu sæ sÏ cång kÒnh.
- §iÒu kiÖn ¸p dông: ®¬n vÞ cã quy m« nhá, sö dông Ýt tµi kho¶n
kÕ to¸n tæng hîp.
6.2.5 Hình thức kế toán trên máy vi tính
* §Æc ®iÓm:
C«ng viÖc kÕ to¸n ®îc thùc hiÖn theo mét ch¬ng tr×nh phÇn
mÒm kÕ to¸n trªn m¸y vi tÝnh. PhÇn mÒm kÕ to¸n ®îc thiÕt kÕ theo
nguyªn t¾c cña mét trong bèn h×nh thøc hoÆc kÕt hîp çc h×nh thøc
kÕ to¸n quy ®Þnh trªn ®©y. PhÇn mÒm kÕ to¸n kh«ng hiÓn thÞ ®Çy
®ñ quy tr×nh ghi sæ kÕ to¸n, nhng ph¶i ®îc in ®Çy ®ñ sæ kÕ to¸n
vµ b¸o ço tµi chÝnh theo quy ®Þnh.
PhÇn mÒm kÕ to¸n ®îc thiÕt kÕ theo h×nh thøc kÕ to¸n nµo sÏ cã
çc lo¹i sæ cña h×nh thøc kÕ to¸n ®ã nhng kh«ng hoµn toµn gièng
mÉu sæ kÕ to¸n ghi b»ng tay.
- 85 -
(B¶ng tæng hîp chøng tõ
kÕ to¸n)
PhÇn mÒm kÕ to¸n
Sæ kÕ to¸n: B¸o ço kÕ to¸n:

- Sæ tæng hîp - B¸o ço tµi chÝnh
- Sæ chi tiÕt - B¸o ço kÕ to¸n qu¶n trÞ
Ghi chó:
NhËp sè liÖu hµng ngµy
In sæ, b¸o ço cuèi th¸ng,
cuèi n¨m
§èi chiÕu, kiÓm tra
 Gi¶i thÝch:
- Hµng ngµy, kÕ to¸n c¨n cø vµo chøng tõ kÕ to¸n hoÆc b¶ng
tæng hîp chøng tõ kÕ to¸n cïng lo¹i ®· ®îc kiÓm tra, ®îc dïng lµm c¨n
cø ghi sæ, x¸c ®Þnh tµi kho¶n ghi Nî, tµi kho¶n ghi Cã ®Ó nhËp d÷
liÖu vµo m¸y vi tÝnh theo çc b¶ng, biÓu ®îc thiÕt kÕ s½n trªn phÇn
mÒm kÕ to¸n.
Theo quy tr×nh cña phÇn mÒm kÕ to¸n, çc th«ng tin ®îc tù
®éng nhËp vµo sæ kÕ to¸n liªn quan.
- Cuèi th¸ng (hoÆc bÊt kú thêi ®iÓm nµo cÇn thiÕt), kÕ to¸n thùc
hiÖn çc thao t¸c kho¸ sæ vµ lËp b¸o ço tµi chÝnh. ViÖc ®èi chiÕu
gi÷a sæ chi tiÕt víi sæ tæng hîp ®îc thùc hiÖn tù ®éng vµ lu«n ®¶m
b¶o chÝnh x¸c, trung thùc th«ng tin ®· ®îc nhËp trong kú. Ngêi lµm
kÕ to¸n cã thÓ kiÓm tra, ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a sæ kÕ to¸n víi b¸o ço
tµi chÝnh sau khi ®· in ra giÊy.
Cuèi th¸ng, cuèi n¨m sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ sæ kÕ to¸n chi tiÕt
®îc in ra giÊy, ®ãng quyÓn vµ thùc hiÖn çc thñ tôc ph¸p lý theo quy
®Þnh vÒ sæ kÕ to¸n ghi b»ng tay.
- 86 -
- ¦u ®iÓm:
+ Gióp viÖc thu nhËn, tÝnh to¸n, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin mét
çch nhanh chãng, kÞp thêi, chÊt lîng cao, ®¸p øng yªu cÇu cña çc
®èi tîng sö dông th«ng tin.
+ Gióp cho c«ng t¸c lu tr÷, b¶o qu¶n d÷ liÖu, th«ng tin kÕ to¸n
thuËn lîi vµ an toµn.
+ T¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý, kiÓm so¸t
néi bé doanh nghiÖp.
- Tuy nhiªn, h×nh thøc nµy ®ái hái ®¬n vÞ kÕ to¸n ph¶i ®Çu t
ban ®Çu vÒ trang thiÕt bÞ (m¸y tÝnh), phÇn mÒm kÕ to¸n vµ tr×nh
®é nh©n viªn kÕ to¸n… t¬ng ®èi lín so víi çc h×nh thøc kÕ to¸n
kh¸c.
- §iÒu kiÖn ¸p dông:

ThÝch hîp víi nh÷ng ®¬n vÞ kÕ to¸n ®· øng dông tin häc vµo
c«ng t¸c kÕ to¸n (phÇn cøng, phÇn mÒm vµ con ngêi sö dông…).
Chương 7
TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN

7.1 Ý NGHĨA VÀ NHIỆM VỤ TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN
7.1.1 Ý nghĩa
KÕ to¸n cã vai trß rÊt quan träng trong hÖ thèng qu¶n lý kinh tÕ.
Nã lµ c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó qu¶n lý, ®iÒu hµnh, kiÓm tra, gi¸m s¸t
çc ho¹t ®éng kinh tÕ, tµi chÝnh trong çc ®¬n vÞ còng nh trong
ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. §Ó ph¸t huy vai trß quan träng
®ã, vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh lµ ph¶i biÕt tæ chøc mét çch
- 87 -
khoa häc vµ hîp lý c«ng t¸c kÕ to¸n trong çc ®¬n vÞ nãi riªng vµ
trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung.
Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n ®îc hiÓu lµ mét hÖ thèng çc yÕu tè
cÊu thµnh gåm: tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n, tæ chøc vËn dông çc ph-
¬ng ph¸p kÕ to¸n, kü thuËt h¹ch to¸n, tæ chøc vËn dông çc chÕ ®é
kÕ to¸n… mèi liªn hÖ vµ sù t¸c ®éng gi÷a çc yÕu tè ®ã víi môc
®Ých ®¶m b¶o çc ®iÒu kiÖn cho viÖc ph¸t huy tèi ®a chøc n¨ng
cña hÖ thèng çc yÕu tè ®ã.
Trong hÖ thèng çc yÕu tè cÊu thµnh tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n,
yÕu tè tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n víi nh÷ng con ngêi cã sù hiÓu biÕt vÒ
néi dung, ph¬ng ph¸p kÕ to¸n vµ nh÷ng ph¬ng tiÖn kü thuËt trang bÞ
®Ó tiÕn hµnh c«ng t¸c kÕ to¸n lµ yÕu tè quan träng cã tÝnh chÊt
quyÕt ®Þnh, lµ trung t©m cña çc mèi liªn hÖ gi÷a çc yÕu tè cña hÖ
thèng, ®¶m b¶o cho c«ng t¸c kÕ to¸n ®îc thùc hiÖn víi hiÖu qu¶ cao,
ph¸t huy triÖt ®Ó vai trß cña kÕ to¸n trong qu¶n lý.
Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n chÞu ¶nh hëng cña nhiÒu nh©n tè nh:
lo¹i h×nh tæ chøc ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ (kinh doanh, hµnh chÝnh, sù
nghiÖp…), ®Æc trng vµ khèi lîng th«ng tin kinh tÕ cÇn thu nhËn vµ xö
lý (ph¹m vi quy m«, ®Þa bµn ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ), nhu cÇu th«ng
tin cÇn cung cÊp cho çc ®èi tîng sö dông th«ng tin phôc vô cho ®iÒu
hµnh vµ qu¶n lý çc ho¹t ®éng trong ®¬n vÞ, ®éi ngò çn bé qu¶n lý,
çn bé kÕ to¸n, trang bÞ vµ øng dông ph¬ng tiÖn kü thuËt xö lý th«ng
tin, chÝnh s¸ch, chÕ ®é, thÓ lÖ vÒ kinh tÕ,tµi chÝnh, kÕ to¸n…
Nh÷ng nh©n tè nµy cÇn ®îc nhËn thøc ®óng ®¾n vµ ®Çy ®ñ trong
khi tiÕn hµnh tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n. Bëi vËy, tæ chøc c«ng t¸c kÕ
to¸n lµ vÊn ®Ò cã tÝnh khoa häc vµ lu«n cã tÝnh thêi sù trong mçi giai
®o¹n ph¸t triÓn.
ë níc ta trong nh÷ng n¨m qua, tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n ®· ®îc
§¶ng vµ Nhµ níc ta lu«n quan t©m. Sù quan t©m ®ã ngµy cµng t¨ng
qua çc giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña ®Êt níc. Çc chÕ ®é
kÕ to¸n lu«n ®îc nghiªn cøu, ®æi míi; viÖc chØ ®¹o thùc hiÖn çc
chÕ ®é kÕ to¸n lu«n ®îc c¶i tiÕn, hoµn thiÖn; tæ chøc c«ng t¸c kÕ
- 88 -
to¸n trong çc ®¬n vÞ còng kh«ng ngõng ®îc kiÖn toµn nh»m t¨ng
hiÖu lùc cña th«ng tin kÕ to¸n, t¨ng cêng vai trß cña kÕ to¸n trong
qu¶n lý.
7.1.2 Nhiệm vụ
Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n cã ý nghÜa quan träng, ®¶m b¶o thùc
hiÖn vao trß cña kÕ to¸n trong qu¶n lý. Bëi vËy, ®Ó tæ chøc tèt c«ng
t¸c kÕ to¸n cÇn thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô sau:
- Tæ chøc khoa häc vµ hîp lý c«ng t¸c kÕ to¸n, tæ chøc bé m¸y kÕ
to¸n phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®¬n vÞ, thùc hiÖn kÕ ho¹ch ho¸
c«ng t¸c kÕ to¸n, ®¶m b¶o c«ng t¸c kÕ to¸n ®îc thùc hiÖn víi chÊt l-
îng tèt, hiÖu suÊt cao.
- Tæ chøc ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt, khoa häc
qu¶n lý tiªn tiÕn vµo c«ng t¸c kÕ to¸n, trang bÞ vµ øng dông ph¬ng
tiÖn kü thuËt ghi chÐp, tÝnh to¸n, th«ng tin hiÖn ®¹i vµo c«ng t¸c kÕ
to¸n; ®µo t¹o, båi dìng ®éi ngò çn bé nh©n viªn kÕ to¸n, ®¶m b¶o
cho c«ng t¸c kÕ to¸n ®îc tiÕn hµnh víi nh÷ng ph¬ng ph¸p kü thuËt
h¹ch to¸n tiªn tiÕn nhÊt, ®¸p øng kÞp thêi, ®Çy ®ñ nhu cÇu th«ng tin
cho çc ®èi tîng sö dông th«ng tin, phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý,
n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ.
- Híng dÉn, kiÓm tra çn bé c«ng nh©n viªn chÊp hµnh ®óng
chÝnh s¸ch, chÕ ®é vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh, kÕ to¸n, thùc hiÖn kiÓm tra
kÕ to¸n.
7.2 NỘI DUNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN
Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n lµ mét hÖ thèng çc yÕu tè cÊu thµnh
bao gåm nhiÒu néi dung kh¸c nhau. Nh÷ng néi dung ®ã ph¶i ®îc tæ
chøc mét çch khoa häc vµ hîp lý gãp phÇn tæ chøc khoa häc vµ hîp lý
c«ng t¸c kÕ to¸n.
Néi dung chñ yÕu cña tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n bao gåm:
7.2.1 Tổ chức vận dụng hệ thống chứng từ kế toán
- 89 -
Tæ chøc hÖ thèng chøng tõ kÕ to¸n, bao gåm viÖc tæ chøc h¹ch
to¸n ban ®Çu vµ tæ chøc lu©n chuyÓn chøng tõ kÕ to¸n mét çch
khoa häc vµ hîp lý.
Mäi ho¹t ®éng kinh tÕ x¶y ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n
vÞ ®Òu ph¶i ®îc ph¶n ¸nh vµo chøng tõ kÕ to¸n mét çch trung thùc,
kÞp thêi ®Çy ®ñ. C¨n cø vµo chÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n Nhµ níc ®· ban
hµnh vµ néi dung çc ho¹t ®éng kinh tÕ còng nh yªu cÇu qu¶n lý çc
ho¹t ®éng ®ã, ®¬n vÞ quy ®Þnh cô thÓ viÖc sö dông çc mÉu biÓu
chøng tõ kÕ to¸n phï hîp; quy ®Þnh viÖc ghi chÐp çc ho¹t ®éng kinh
tÕ vµo tõng mÉu biÓu chøng tõ kÕ to¸n cô thÓ; thùc hiÖn h¹ch to¸n
ban ®Çu vµ x¸c ®Þnh tr×nh tù lu©n chuyÓn chøng tõ kÕ to¸n mét
çch khoa häc, hîp lý, phôc vô cho viÖc ghi sæ kÕ to¸n, tæng hîp sè
liÖu th«ng tin kinh tÕ ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý cña ®¬n vÞ.
7.2.2 Tổ chức vận dụng hệ thống tài khoản kế toán
Trªn c¬ së hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n Nhµ níc ban hµnh, ®¬n vÞ
lùa chän nh÷ng tµi kho¶n kÕ to¸n thÝch hîp ®Ó x©y dùng hÖ thèng
tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông cho ®¬n vÞ, bao gåm nh÷ng tµi kho¶n kÕ
to¸n tæng hîp, tµi kho¶n kÕ to¸n chi tiÕt ®Ó ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ çc
ho¹t ®éng kinh tÕ trong ®¬n vÞ, ®¸p øng nhu cÇu th«ng tin vµ kiÓm
tra, phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý cña Nhµ níc vµ cña ®¬n vÞ ®èi víi çc
ho¹t ®éng kinh tÕ trong ®¬n vÞ.
7.2.3 Tổ chức vận dụng hình thức kế toán
C¨n cø vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®¬n vÞ vÒ quy m«, tr×nh ®é
cña çn bé qu¶n lý, çn bé kÕ to¸n, yªu cÇu qu¶n lý… mµ lùa chän
h×nh thøc kÕ to¸n phï hîp, ®¶m b¶o cho kÕ to¸n cã thÓ thùc hiÖn tèt
nhiÖm vô thu nhËn, xö lý, hÖ thèng ho¸ vµ cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp
thêi, chÝnh x¸c tµi liÖu, th«ng tin kinh tÕ phôc vô cho c«ng t¸c l·nh
®¹o, ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý çc ho¹t ®éng kinh tÕ trong ®¬n vÞ.
7.2.4 Tổ chức hệ thống báo cáo kế toán
- 90 -
Sè liÖu trong çc b¸o ço kÕ to¸n lµ nh÷ng tµi liÖu cã tÝnh chÊt
tæng hîp vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ theo nh÷ng chØ tiªu
kinh tÕ, phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý cña ®¬n vÞ vµ cña Nhµ níc. Bëi
vËy, cÇn tæ chøc hÖ thèng b¸o ço kÕ to¸n khoa häc, hîp lý. Khi tæ
chøc hÖ thèng b¸o ço tµi chÝnh, ®¬n vÞ kÕ to¸n cÇn tu©n thñ
nh÷ng quy ®Þnh cña Nhµ níc vÒ néi dung vµ mÉu biÓu. Víi hÖ thèng
b¸o ço kÕ to¸n qu¶n trÞ, cÇn c¨n cø vµo t×nh h×nh cô thÓ cña ®¬n
vÞ vµ yªu cÇu qu¶n trÞ néi bé ®Ó x©y dùng phï hîp.
7.2.5 Tổ chức bộ máy kế toán
Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n lµ mét néi dung quan träng cña tæ chøc
c«ng t¸c kÕ to¸n. TÊt c¶ çc ®¬n vÞ cã tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh, ho¹t ®éng sö dông vèn, sö dông kinh phÝ ®Òu ph¶i thùc
hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n theo LuËt kÕ to¸n vµ do ®ã ®Òu ph¶i tæ chøc
bé m¸y kÕ to¸n ®Ó tæ chøc, chØ ®¹o, thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n
trong ®¬n vÞ.
Bé m¸y kÕ to¸n trong ®¬n vÞ ®îc hiÓu lµ mét tËp hîp çn bé,
nh©n viªn kÕ to¸n cïng çc ph¬ng tiÖn kü thuËt ®îc trang bÞ ®Ó thùc
hiÖn toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n tõ kh©u thu nhËn, kiÓm tra, xö lý ®Õn
kh©u tæng hîp, ph©n tÝch vµ cung cÊp nh÷ng th«ng tin kinh tÕ vÒ
çc ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý.
Ho¹t ®éng cña bé m¸y kÕ to¸n díi sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña kÕ
to¸n trëng ®¬n vÞ cã thÓ xem nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt th«ng tin kÕ
to¸n ®Ó ®¸p øng nhu cÇu th«ng tin cho ho¹t ®éng qu¶n lý, trong ®ã
çn bé nh©n viªn kÕ to¸n lµ ngêi s¶n xuÊt cã sù hiÓu biÕt néi dung,
ph¬ng ph¸p kü thuËt kÕ to¸n, sö dông çc ph¬ng tiÖn kü thuËt ®Ó xö
lý, hÖ thèng ho¸ thùc hiÖn chÕ biÕn nh÷ng th«ng tin kinh tÕ ®· thu
nhËn ®îc theo nh÷ng quy tr×nh nhÊt ®Þnh, t¹o ra nh÷ng th«ng tin
cÇn thiÕt ®¸p øng nhu cÇu qu¶n lý çc ho¹t ®éng trong ®¬n vÞ.
Quy tr×nh chÕ biÕn th«ng tin kÕ to¸n còng gièng nh quy tr×nh
s¶n xuÊt, chÕ biÕn s¶n phÈm, bao gåm nhiÒu kh©u c«ng viÖc kh¸c
nhau, mçi kh©u c«ng viÖc ®îc bè trÝ çc çn bé, nh©n viªn kÕ to¸n
cïng víi çc ph¬ng tiÖn kü thuËt phï hîp, ®¶m b¶o ho¹t ®éng cña bé
- 91 -
m¸y kÕ to¸n víi chi phÝ thÊp nhÊt nhng t¹o ra ®îc th«ng tin kÕ to¸n –
s¶n phÈm h÷u Ých cho qu¶n lý. TÊt nhiªn, nh÷ng th«ng tin ®ã chØ cã
thÓ lµ s¶n phÈm ®îc t¹o ra bëi bé m¸y kÕ to¸n ph¶i ®îc tæ chøc khoa
häc, phï hîp víi lo¹i thot tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n, thùc hiÖn kÕ ho¹ch
ho¸ c«ng t¸c kÕ to¸n, ®¶m b¶o c«ng t¸c kÕ to¸n ®¹t chÊt lîng tèt,
hiÖu suÊt cao.
ViÖc tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n trong çc ®¬n vÞ cã thÓ thùc hiÖn
theo nh÷ng m« h×nh kh¸c nhau phï hîp víi lo¹i h×nh tæ chøc c«ng t¸c
kÕ to¸n mµ ®¬n vÞ ®· lùa chän.
7.2.5.1 Loại hình tổ chức công tác kế toán tập trung
§èi víi lo¹i h×nh tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp trung, toµn bé c«ng
t¸c kÕ to¸n ®îc tiÕn hµnh tËp trung t¹i phßng kÕ to¸n trung t©m cña
®¬n vÞ; ë çc bé phËn phô thuéc kh«ng tiÕn hµnh c«ng t¸c kÕ to¸n
riªng. Lo¹i h×nh tæ chøc kÕ to¸n tËp trung thÝch hîp víi nh÷ng ®¬n
vÞ cã quy m« nhá hoÆc võa, tæ chøc ho¹t ®éng tËp trung trªn cïng
mét ®Þa bµn, hoÆc ë nh÷ng ®¬n vÞ cã quy m« lín, ®Þa bµn ho¹t
®éng ph©n t¸n nhng ®· trang bÞ vµ øng dông ph¬ng tiÖn kü thuËt
ghi chÐp, tÝnh to¸n, th«ng tin hiÖn ®¹i, tæ chøc qu¶n lý tËp trung.
Theo m« h×nh nµy, bé m¸y kÕ to¸n cña ®¬n vÞ ®îc tæ chøc chØ
cã mét phßng kÕ to¸n trung t©m ë ®¬n vÞ chÝnh víi c¬ cÊu phï hîp
víi çc kh©u c«ng viÖc, çc phÇn hµnh kÕ to¸n, thùc hiÖn toµn bé
c«ng t¸c kÕ to¸n cña ®¬n vÞ; ë çc bé phËn trùc thuéc chØ cã çc
nh©n viªn kinh tÕ lµm nhiÖm vô híng dÉn vµ thùc hiÖn h¹ch to¸n ban
®Çu, thu nhËn, kiÓm tra s¬ bé chøng tõ ph¶n ¸nh çc nghiÖp vô kinh
tÕ ph¸t sinh liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña bé phËn ®ã vµ göi nh÷ng
chøng tõ kÕ to¸n ®ã vÒ phßng kÕ to¸n trung t©m cña ®¬n vÞ.
Bé m¸y kÕ to¸n tæ chøc theo m« h×nh nµy ®¶m b¶o ®îc sù l·nh
®¹o tËp trung, thèng nhÊt ®èi víi c«ng t¸c kÕ to¸n; kiÓm tra, xö lý vµ
cung cÊp th«ng tin kÕ to¸n mét çch kÞp thêi gióp cho l·nh ®¹o ®¬n
vÞ n¾m ®îc kÞp thêi t×nh h×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ th«ng qua
th«ng tin kÕ to¸n cung cÊp, tõ ®ã thùc hiÖn kiÓm tra, chØ ®¹o s¸t
sao toµn bé ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn trang bÞ
vµ øng dông ph¬ng tiÖn kü thuËt ghi chÐp, tÝnh to¸n vµ th«ng tin
- 92 -
hiÖn ®¹i trong c«ng t¸c kÕ to¸n, båi dìng vµ n©ng cao tr×nh ®é cña
çn bé, nh©n viªn kÕ to¸n, n©ng cao hiÖu suÊt c«ng t¸c kÕ to¸n.
7.2.5.2 Loại hình tổ chức công tác kế toán phân tán
§èi víi lo¹i h×nh tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n ph©n t¸n, c«ng t¸c kÕ
to¸n ®îc tiÕn hµnh t¹i phßng kÕ to¸n trung t©m cña ®¬n vÞ vµ ë çc
bé phËn phô thuéc ®Òu tiÕn hµnh c«ng t¸c kÕ to¸n riªng. Lo¹i h×nh
tæ chøc kÕ to¸n ph©n t¸n thÝch hîp víi nh÷ng ®¬n vÞ cã quy m« võa,
quy m« lín, ®Þa bµn ho¹t ®éng ph©n t¸n nhng cha trang bÞ vµ øng
dông ph¬ng tiÖn kü thuËt ghi chÐp, tÝnh to¸n, th«ng tin hiÖn ®¹i, cã
sù ph©n cÊp qu¶n lý t¬ng ®èi toµn diÖn cho çc bé phËn phô thuéc.
Theo m« h×nh nµy, bé m¸y kÕ to¸n cña ®¬n vÞ ®îc tæ chøc bao
gåm mét phßng kÕ to¸n trung t©m ë ®¬n vÞ chÝnh vµ çc phßng kÕ
to¸n ë çc bé phËn trùc thuéc. Phßng kÕ to¸n trung t©m thùc hiÖn
tæng hîp tµi liÖu kÕ to¸n tõ çc phßng kÕ to¸n ë çc ®¬n vÞ trùc
thuéc göi lªn, kÕ to¸n cã tÝnh chÊt chung toµn ®¬n vÞ, lËp b¸o ço kÕ
to¸n, híng dÉn, kiÓm tra toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n trong ®¬n vÞ. Çc
phßng kÕ to¸n cña çc bé phËn trùc thuéc ®îc c¬ cÊu phï hîp víi c«ng
t¸c kÕ to¸n thuéc ph¹m vi bé phËn ®ã, theo sù ph©n cÊp cña phßng
kÕ to¸n trung t©m.
Bé m¸y kÕ to¸n tæ chøc theo m« h×nh nµy ®¶m b¶o cho c«ng
t¸c kÕ to¸n g¾n liÒn víi ho¹t ®éng ë çc bé phËn phô thuéc trong
®iÒu kiÖn ®¬n vÞ ho¹t ®éng ph©n t¸n, cha trang bÞ vµ øng dông ph-
¬ng tiÖn hiÖn ®¹i trong c«ng t¸c kÕ to¸n, t¹o ®iÒu kiÖn cho kÕ to¸n
thùc hiÖn tèt viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t trùc tiÕp, t¹i chç çc ho¹t ®éng
kinh tÕ, phôc vô kÞp thêi cho l·nh ®¹o ë çc bé phËn phô thuéc trong
viÖc ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý cã hiÖu qu¶ çc ho¹t ®éng ë bé phËn phô
thuéc ®ã. Tuy nhiªn, bé m¸y kÕ to¸n tæ chøc theo m« h×nh nµy cha
®¸p øng ®îc kÞp thêi nhu cÇu th«ng tin phôc vô cho l·nh ®¹o chung
toµn ®¬n vÞ, h¹n chÕ sù kiÓm tra vµ chØ ®¹o s¸t sao cña l·nh ®¹o
®¬n vÞ ®èi víi toµn bé ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ.
7.2.5.3 Loại hình tổ chức công tác kế toán vừa tập trung vừa phân tán
§èi víi lo¹i h×nh tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n võa tËp trung võa ph©n
t¸n, c«ng t¸c kÕ to¸n ®îc tiÕn hµnh t¹i phßng kÕ to¸n trung t©m cña
- 93 -
®¬n vÞ vµ ë mét sè bé phËn ho¹t ®éng ph©n t¸n, cßn mét sè bé
phËn ho¹t ®éng tËp trung kh«ng tiÕn hµnh c«ng t¸c kÕ to¸n. Lo¹i
h×nh tæ chøc kÕ to¸n võa tËp trung võa ph©n t¸n thÝch hîp víi nh÷ng
®¬n vÞ cã quy m« võa, quy m« lín, ho¹t ®éng tËp trung trªn mét ®Þa
bµn, ®ång thêi cã mét sè bé phËn phô thuéc ho¹t ®éng ph©n t¸n trªn
mét sè ®Þa bµn kh¸c nhau, cha trang bÞ vµ øng dông ph¬ng tiÖn kü
thuËt ghi chÐp, tÝnh to¸n, th«ng tin hiÖn ®¹i, cã sù ph©n cÊp qu¶n lý
t¬ng ®èi toµn diÖn cho çc bé phËn phô thuéc ho¹t ®éng trªn çc
®Þa bµn ph©n t¸n.
Theo m« h×nh nµy, bé m¸y kÕ to¸n cña ®¬n vÞ ®îc tæ chøc bao
gåm mét phßng kÕ to¸n trung t©m ë ®¬n vÞ chÝnh vµ mét sè phßng
kÕ to¸n ë mét sè bé phËn trùc thuéc ho¹t ®éng ph©n t¸n, cßn mét sè
bé phËn phô thuéc ho¹t ®éng tËp trung kh«ng tiÕn hµnh c«ng t¸c kÕ
to¸n mµ chØ bè trÝ çc nh©n viªn kinh tÕ. Phßng kÕ to¸n trung t©m
thùc hiÖn kÕ to¸n çc ho¹t ®éng kinh tÕ ë çc bé phËn phô thuéc ho¹t
®éng tËp trung, thùc hiÖn tæng hîp tµi liÖu kÕ to¸n tõ çc phßng kÕ
to¸n cña çc bé phËn trùc thuéc ho¹t ®éng ph©n t¸n vµ cña toµn ®¬n
vÞ, lËp b¸o ço kÕ to¸n, híng dÉn, kiÓm tra toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n
trong ®¬n vÞ. Phßng kÕ to¸n cña çc bé phËn phô thuéc thùc hiÖn
c«ng t¸c kÕ to¸n thuéc ph¹m vi cña bé phËn ®ã theo sù ph©n cÊp cña
phßng kÕ to¸n trung t©m, ®Þnh kú göi tµi liÖu kÕ to¸n vÒ phßng kÕ
to¸n trung t©m ®¬n vÞ. Çc nh©n viªn kinh tÕ ë çc bé phËn phô
thuéc ho¹t ®éng tËp trung trªn mét ®Þa bµn lµm nhiÖm vô híng dÉn
vµ thùc hiÖn h¹ch to¸n ban ®Çu, thu nhËn, kiÓm tra s¬ bé çc chøng
tõ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña bé phËn ®ã vµ göi nh÷ng chøng tõ
®ã vÒ phßng kÕ to¸n trung t©m cña ®¬n vÞ.
Bé m¸y kÕ to¸n tæ chøc theo m« h×nh nµy thùc chÊt lµ sù kÕt
hîp hai m« h×nh trªn, t¹o ®iÒu kiÖn cho kÕ to¸n g¾n víi çc ho¹t
®éng trong ®¬n vÞ, kiÓm tra, gi¸m s¸t chÆt chÏ çc ho¹t ®éng ®ã
phôc vô qu¶n lý cã hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ.
7.2.6 Tổ chức kiểm tra kế toán và kiểm toán nội bộ
KiÓm tra kÕ to¸n víi môc ®Ých ®¶m b¶o thùc hiÖn ®óng ®¾n
çc ph¬ng ph¸p kÕ to¸n, çc chÕ ®é kÕ to¸n vµ tæ chøc chØ ®¹o
- 94 -
c«ng t¸c kÕ to¸n trong ®¬n vÞ, ®¶m b¶o thùc hiÖn vµo trß kÕ to¸n
trong qu¶n lý. KiÓm tra kÕ to¸n lµ mét néi dung quan träng trong tæ
chøc c«ng t¸c kÕ to¸n, cÇn ®îc tæ chøc theo ®óng chÕ ®é kiÓm tra
kÕ to¸n ®· quy ®Þnh: kiÓm tra thêng xuyªn, kiÓm tra ®Þnh kú, kiÓm
tra chuyªn ®Ò, kiÓm tra toµn diÖn, kiÓm tra bÊt thêng díi sù chØ ®¹o
cña kÕ to¸n trëng, thñ trëng ®¬n vÞ, hay çc c¬ quan Nhµ níc cã
thÈm quyÒn.
KiÓm to¸n néi bé lµ lo¹i kiÓm to¸n do çc kiÓm to¸n viªn néi bé
cña ®¬n vÞ tiÕn hµnh. KiÓm to¸n néi bé lµ mét bé phËn ®éc lËp víi
bé phËn kÕ to¸n. C«ng viÖc cña kiÓm to¸n néi bé chñ yÕu lµ x¸c nhËn
vµ b¸o ço vÒ møc ®é phï hîp gi÷a çc th«ng tin ®îc kiÓm to¸n (trong
®ã chñ yÕu lµ th«ng tin kÕ to¸n) víi çc chuÈn mùc ®· ®îc x©y dùng.
BÀI TẬP THỰC HÀNH

Bài số 1
Cã tµi liÖu kÕ to¸n cña mét doanh nghiÖp nh sau (§VT: 1.000®)
§èi tîng kÕ to¸n Sè tiÒn
1 TiÒn mÆt 300.000
2 NhËn ký quü, ký cîc dµi h¹n 5.600
3 TiÒn göi ng©n hµng 650.000
4 Ph¶i thu ng¾n h¹n cña kh¸ch hµng 135.000
5 Vay ng¾n h¹n 100.000
6 VËt liÖu 230.000
7 C«ng cô dông cô 105.000
8 Thµnh phÈm 750.000
9 Nî dµi h¹n ®Õn h¹n tr¶ 120.000
1
0 Nî dµi h¹n cho ®Çu t ph¸t triÓn 250.000
1
1 Hµng ho¸ 50.000
1
2 ThuÕ vµ çc kho¶n ph¶i nép Nhµ níc 146.000
1
3 §Çu t chøng kho¸n ng¾n h¹n 100.000
1 Gãp vèn liªn doanh ng¾n h¹n 150.000
- 95 -
4
1
5 Ph¶i tr¶ ngêi b¸n (ng¾n h¹n) 55.000
1
6 Ph¶i thu dµi h¹n cña kh¸ch hµng 60.000
1
7 Ph¶i tr¶ ngêi lao ®éng 250.000
1
8 Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh 8.960.000
1
9 Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh 67.000
2
0 BÊt ®éng s¶n ®Çu t 1.200.000
2
1 Vay dµi h¹n 234.000
2
2 §Çu t tµi chÝnh dµi h¹n 400.000
2
3 Nguån vèn kinh doanh 8.790.000
2
4 Quü ®Çu t ph¸t triÓn 2.500.000
2
5 ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ 25.000
2
6 CÇm cè, ký cîc, ký quü ng¾n h¹n 5.500
2
7 Quü dù phßng tµi chÝnh 568.000
2
8 Quü khen thëng, phóc lîi 30.000
2
9 Ký cîc, ký quü dµi h¹n 12.500
3
0 Lîi nhuËn cha ph©n phèi 151.400
Yªu cÇu:
1- Ph©n tÝch tµi s¶n cña doanh nghiÖp theo çc nhãm ®èi tîng
(tµi s¶n ng¾n h¹n, tµi s¶n dµi h¹n, nî ph¶i tr¶ (ng¾n h¹n, dµi h¹n),
vèn chñ së h÷u)
2- TÝnh gi¸ trÞ cña tõng nhãm ®èi tîng nªu trªn.
3- Cã nhËn xÐt g× vÒ tæng tµi s¶n vµ tæng nguån vèn cña
- 96 -
doanh nghiÖp
Bài số 2
Tình hình tài sản, nguồn vốn tại doanh nghiệp K như sau: (1000đ)
1. Tiền mặt tồn tại quỹ 50.000 12. Phải trả người lao động 50.000
2. Nguyên vật liệu tồn kho 600.000 13. Lợi nhuận chưa phân phối 10.000
3. Sản phẩm đang chế tạo 20.000 14. Nhà xưởng 300.000
4. Tiền gửi ngân hàng 300.000 15. Máy móc thiết bị 1.500.000
5. Vật liệu phụ tồn kho 30.000 16. Quỹ đầu tư, phát triển 50.000
6. Phải thu của khách hàng 70.000 17. Nguồn vốn đầu tư XDCB 50.000
7. Thành phẩm 100.000 18. Phải trả người bán D 150.000
8. Công cụ, dụng cụ 15.000 19. Thuế phải nộp cho Nhà nước 100.000
9. Vay ngắn hạn 200.000 20. Nhà văn phòng 200.000
10. Vay dài hạn 50.000 21. Nguồn vốn kinh doanh 2.100.000
11. Tạm ứng công tác phí 5.000 22. Quỹ khen thưởng phúc lợi 430.000
Yêu cầu:
1. Phân loại tài sản của doanh nghiệp theo giá trị và theo nguồn vốn hình thành.
2. Tính giá trị tài sản, nguồn vốn theo tổng số và theo từng loại.
Bài số 3
Ngày 31/03/2006 công ty K được thành lập. Toàn bộ số vốn để thành lập công ty
do 02 thành viên đóng góp như sau: ( 1.000đ)
* Ông Trần Tiến: * Ông Trần Tùng:
1. Xe hơi Mekong 4 chỗ ngồi 250.000 1. Tiền mặt 280.000
2. Tiền mặt 120.000 2. Hàng hoá 250.000
3. Hàng hoá 150.000 3. Cửa hàng 300.000
4. Nhà kho 200.000 4. Máy vi tính 60.000
5. Máy điều hoà 30.000 5. Vay ngắn hạn ngân hàng ADB 150.000
6. Phải thu của khách hàng A 150.000 6. Phải thu khách hàng C 50.000
7. Vay dài hạn ngân hàng ACB 100.000 7. Phải trả người bán D 100.000
8. Phải trả người bán B 50.000 8. Vốn chủ sở hữu ?
9. Giá trị cổ phiếu ngắn hạn 60.000
10. Vốn chủ sở hữu ?
Yêu cầu:
1. Xác định tổng số vốn chủ sở hữu của từng thành viên góp vốn.
- 97 -
2. Phân loại tài sản của công ty K tại thời điểm thành lập theo giá trị tài sản và
theo nguồn vốn hình thành tài sản.
Bài số 4
1- Hãy chỉ ra các yếu tố bắt buộc và các yếu tố bổ sung trên các mẫu chứng từ
(trong hệ thống mẫu biểu) có tên sau đây:
- Phiếu thu
- Phiếu chi
- Phiếu nhập kho
- Phiếu xuất kho
- Hoá đơn giá trị gia tăng.
2- Với mỗi loại chứng từ trên, hãy tự cho ví dụ về nghiệp vụ kinh tế phát sinh và
phản ánh vào chứng từ.
Bài số 5
Ngày 30/5/N, Công ty dệt AB xuất kho bán cho ông Nguyễn Quốc Tuấn, xí nghiệp
May MK 1.000 m vải jean A1, đơn giá xuất kho: 80.000đ/m, đơn giá bán chưa có thuế
GTGT 10% là 120.000 đ/m. Ông Tuấn đã nhập kho vật liệu số vải trên và thanh toán đủ
bằng tiền mặt.
Yêu cầu: Sử dụng các mẫu chứng từ liên quan trong hệ thống mẫu biểu. Hãy:
1- Lập phiếu xuất kho tại công ty dệt AB.
2- Lập hoá đơn GTGT tại công ty dệt AB.
3- Lập phiếu thu tại công ty dệt AB.
4- Lập phiếu nhập kho tại xí nghiệp may MK.
Bài số 6
T¹i mét doanh nghiÖp, trong th¸ng 3/N cã çc nghiÖp vô kinh tÕ
ph¸t sinh nh sau (§VT: ®ång).
(1) ChuyÓn kho¶n tõ tµi kho¶n tiÒn göi ®Ó tr¶ nî ngêi b¸n, sè
tiÒn: 150.000.000.
(2) Kh¸ch hµng tr¶ nî b»ng tiÒn mÆt nhËp quü, sè tiÒn:
20.000.000.
(3) Mua vËt liÖu nhËp kho, trÞ gi¸ mua (cha thuÕ GTGT 10%) lµ
90.000.000, tiÒn hµng cha tr¶.
(4) Vay ng¾n h¹n mua c«ng cô dông cô nhËp kho, trÞ gi¸:
27.000.000.
(5) XuÊt kho vËt liÖu dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt, trÞ gi¸:
50.000.000.
- 98 -
(6) Thu nhËp tõ nhîng b¸n tµi s¶n cè ®Þnh: gi¸ b¸n (cha thuÕ
GTGT 10%): 300.000.000, ngêi mua ®· chÊp nhËn thanh to¸n.
(7) L¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, sè tiÒn:
10.000.000.
(8) KÕt chuyÓn doanh thu cha thùc hiÖn vµo doanh thu cung cÊp
dÞch vô cña kú kÕ to¸n: 5.000.000.
Yªu cÇu: LËp ®Þnh kho¶n kÕ to¸n çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh.
Bài số 7
Doanh nghiệp K có các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong tháng như sau: (1000đ)
1. Xuất quỹ tiền mặt gửi vào ngân hàng: 150.000
2. Rút tiền gửi ngân hàng về quỹ tiền mặt để chuẩn bị trả lương: 10.000
3. Người mua M thanh toán số tiền hàng còn nợ kỳ trước bằng tiền mặt: 30.000
4. Nhận ứng trước tiền mua hàng của người mua N bằng chuyển khoản: 40.000
5. Doanh nghiệp ứng trước cho người bán B bằng tiền mặt: 5.000
6. Tạm ứng cho nhân viên đi công tác bằng tiền mặt: 5.000
7. Nộp thuế cho ngân sách nhà nước bằng chuyển khoản: 10.000
8. Vay ngắn hạn ngân hàng ACB để trả nợ người bán B1: 50.000
9. Vay dài hạn ngân hàng ADB để mua một TSCĐ: 33.000 (bao gồm cả thuế GTGT
10%), TSCĐ đã được bàn giao đưa vào sử dụng.
10. Chi tiền mặt trả lương cho người lao động: 10.000
11. Mua nguyên vật liệu của công ty C, đã nhập kho đủ, giá mua bao gồm cả thuế
GTGT là 22.000, thuế suất thuế GTGT là 10%. Doanh nghiệp chưa thanh toán.
12. Doanh nghiệp nhận vốn góp bằng một TSCĐ, trị giá được hội đồng góp vốn đánh
giá: 15.000
Yêu cầu:
1. Cho biết từng nghiệp vụ kinh tế phát sinh trên thuộc các quan hệ đối ứng tài
khoản nào?
2. Định khoản các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trên.
Bài số 8
Doanh nghiệp K có các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong tháng như sau: (1000đ)
I. Số dư đầu tháng 3/N của một số TK
- TK Tài sản cố định hữu hình: 500.000
- TK Thành phẩm: 300.000
- TK Tiền mặt: 150.000
- TK Phải thu của khách hàng (dư Nợ): 150.000 (chi tiết người mua X)
- 99 -
- TK Phải trả người bán (dư Có): 100.000 (chi tiết người bán N)
- TK Tiền gửi ngân hàng: 1.000.000
- TK Lợi nhuận chưa phân phối: 40.000
- TK Nguyên liệu vật liệu: 200.000
- TK Phải trả người lao động: 15.000
- TK Quỹ đầu tư phát triển: 300.000
- TK Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước: 5.000
- TK Nguồn vốn kinh doanh: 1.340.000
- TK Nguồn vốn đầu tư xây dựng cơ bản: 500.000
- Giả thiết các TK khác có số dư bằng không.
II. Trong tháng 3/N các các nghiệp vụ kinh tế phát sinh
1. Xuất quỹ gửi vào tài khoản ở ngân hàng: 100.000
2. Doanh nghiệp được Nhà nước cấp vốn bằng một TSCĐ trị giá: 70.000
3. Ứng trước tiền hàng cho người bán K bằng tiền mặt: 20.000
4. Người mua X trả nợ cho doanh nghiệp bằng chuyển khoản: 50.000 và bằng tiền
mặt: 30.000
5. Vay ngắn hạn ngân hàng ACB để ứng trước tiền hàng cho người bán K: 60.000
6. Rút tiền gửi ngân hàng về bổ sung quỹ tiền mặt để chuẩn bị trả lương cho người
lao động: 15.000
7. Chi tiền mặt trả lương cho người lao động: 10.000
8. Mua nguyên vật liệu của công ty K đã nhập kho đủ, tổng giá thực tế bao gồm cả
thuế GTGT là 10% là 55.000, đã thanh toán 50% bằng tiền mặt.
9. Trích thu nhập lập quỹ đầu tư phát triển: 10.000, quỹ khen thưởng: 5.000, bổ sung
nguồn vốn đầu tư XDCB: 20.000
10. Mua một TSCĐ theo tổng giá thanh toán: 660.000, trong đó đã bao gồm cả thuế
GTGT là 10%. Toàn bộ tiền mua TSCĐ đã thanh toán bằng chuyển khoản.
11. Nộp thuế còn nợ đầu kỳ vào ngân sách bằng tiền gửi ngân hàng: 5.000
12. Doanh nghiệp trả trước tiền cho người bán M bằng tiền mặt: 10.000 để mua
nguyên vật liệu.
13. Người mua Y ứng trước tiền hàng cho doanh nghiệp bằng chuyển khoản: 30.000.
14. Xuất kho thành phẩm gửi bán, trị giá vốn 25.000
Yêu cầu:
1. Cho biết từng nghiệp vụ kinh tế phát sinh trên thuộc các quan hệ đối ứng tài
khoản nào?
2. Định khoản kế toán
3. Phản ánh vào sơ đồ TK (vào sơ đồ TK chữ T).
4. Lập bảng cân đối tài khoản
- 100 -
Bài số 9
T¹i mét doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ,
th¸ng 3 n¨m N cã tµi liÖu vÒ mét sè lo¹i tµi s¶n ®îc h×nh thµnh nh
sau (§VT: ®ång):
1- Mua mét l« vËt liÖu nhËp kho ®Ó dïng cho ho¹t ®éng chÞu
thuÕ GTGT víi sè lîng 40.000 kg. Gi¸ ho¸ ®¬n cña sè nguyªn vËt liÖu
nµy nhËn tõ ngêi b¸n cã c¶ thuÕ GTGT 10% lµ 330.000.000. Chi phÝ
vËn chuyÓn ®· thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt theo gi¸ ho¸ ®¬n cã c¶
thuÕ GTGT 5% lµ 7.350.000. Sè lîng vËt liÖu nhËp kho theo phiÕu
nhËp kho lµ 39.850 kg. Hao hôt ®Þnh møc trong qu¸ tr×nh mua cña
lo¹i nguyªn vËt liÖu nµy lµ 1%.
2- Mua mét ph¬ng tiÖn vËn t¶i dïng cho ho¹t ®éng chÞu thuÕ
GTGT. Gi¸ thanh to¸n ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT (gåm c¶ thuÕ GTGT
10%) lµ 495.000.000 ®ång. LÖ phÝ tríc b¹ ph¶i nép 5% trªn gi¸ thanh
to¸n. Chi phÝ ch¹y thö thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt 5.000.000.
3- NhËp khÈu mét l« vËt liÖu dïng cho ho¹t ®éng chÞu thuÕ
GTGT. Gi¸ nhËp khÈu (gi¸ CIF) lµ 350.000.000 ®ång. ThuÕ suÊt thuÕ
nhËp khÈu ph¶i nép lµ 20%, thuÕ GTGT hµng nhËp khÈu ph¶i nép lµ
10%. Chi phÝ vËn chuyÓn l« vËt liÖu vÒ kho c«ng ty theo gi¸ ho¸ ®¬n
cã c¶ thuÕ GTGT 5% lµ 6.300.000 ®ång.
Yªu cÇu: TÝnh gi¸ çc tµi s¶n ®îc h×nh thµnh trong kú.
Bài số 10
Mét doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ cã
tµi liÖu vÒ vËt liÖu B (§VT: 1.000®)
I- Sè liÖu ®Çu ngµy 01/02:
Tån kho 1.000 m, ®¬n gi¸ 25.
II- Trong th¸ng 02/N, vËt liÖu B biÕn ®éng nh sau:
1- Ngµy 03: XuÊt 600 m ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm.
2- Ngµy 07: Mua nhËp kho 1.600 m, gi¸ thanh to¸n 44.000 (trong
®ã thuÕ GTGT 4.000). Chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì chi b»ng tiÒn mÆt
360.
3- Ngµy 15: XuÊt 500 m ®Ó tiÕp tôc chÕ biÕn s¶n phÈm.
4- Ngµy 20: Thu mua nhËp kho 400 m, ®¬n gi¸ mua cha cã thuÕ
GTGT lµ 25, thuÕ suÊt GTGT 10%.
5- Ngµy 27: XuÊt 1.500 m cho s¶n xuÊt s¶n phÈm.
- 101 -
Yªu cÇu:
1- TÝnh gi¸ thùc tÕ vËt liÖu B nhËp kho trong kú.
2- TÝnh gi¸ thùc tÕ vËt liÖu B xuÊt kho trong kú theo çc ph¬ng
ph¸p:
- B×nh qu©n c¶ kú dù tr÷.
- Gi¸ h¹ch to¸n. Gi¶ ®Þnh: ®¬n gi¸ h¹ch to¸n: 25.
- B×nh qu©n liªn hoµn.
- NhËp tríc xuÊt tríc.
- NhËp sau xuÊt tríc.
- Thùc tÕ ®Ých danh. Víi gi¶ ®Þnh r»ng:
+ Ngµy 03/03 xuÊt l« hµng tån ngµy 01/02.
+ Ngµy 15/02 xuÊt l« hµng nhËp ngµy 07/02.
+ Ngµy 27/01 xuÊt hÕt l« hµng tån ®Çu kú vµ l« hµng nhËp
ngµy 07/02.
Bài số 11
TrÝch tµi liÖu kÕ to¸n cña mét doanh nghiÖp nh sau (§VT:
1.000®).
I- Sè d ®Çu kú cña mét sè tµi kho¶n:
- TK Hµng ho¸: 109.860.
+ TK Gi¸ mua hµng ho¸: 109.860: Hµng ho¸ A: 41.860 ; Hµng ho¸
B: 68.000
+TK Chi phÝ mua hµng ho¸: 0
- TK Nguyªn liÖu vËt liÖu: 6.710.
+ VËt liÖu M: 2.550 ;
+ VËt liÖu N: 4.160
- Çc tµi kho¶n kh¸c cã sè d hîp lý.
II- Çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh liªn quan ®Õn qu¸
tr×nh mua hµng trong kú:
1- Mua hµng ho¸ A cha tr¶ tiÒn ®¬n vÞ b¸n, trÞ gi¸ 100.000; hµng
®· nhËp kho ®ñ.
2- XuÊt quü tiÒn mÆt tr¶ tiÒn vËn chuyÓn hµng ho¸ A vÒ kho
®¬n vÞ, tæng gi¸ thanh to¸n: 5.250 (trong ®ã, thuÕ GTGT: 250).
3- NhËp kho vËt liÖu ®· thanh to¸n b»ng tiÒn t¹m øng:
- VËt liÖu M: sè lîng: 20 ®¬n vÞ; thµnh tiÒn: 10.000
- VËt liÖu N: sè lîng: 30 ®¬n vÞ; thµnh tiÒn: 12.000
- 102 -
4- Chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì vËt liÖu vÒ kho thanh to¸n ngay
b»ng tiÒn t¹m øng, sè tiÒn: 1.000; ®îc ph©n bæ cho çc lo¹i vËt liÖu
theo sè lîng cña mçi lo¹i vËt liÖu.
Yªu cÇu: §Þnh kho¶n kÕ to¸n vµ ph¶n ¸nh vµo s¬ ®å tµi kho¶n
ch÷ T.
Bài số 12
Doanh nghiÖp X chuyªn s¶n xuÊt 1 lo¹i s¶n phÈm, trong th¸ng 9/N
cã sè liÖu sau:
I- Sè d ®Çu th¸ng cña mét sè tµi kho¶n:
- TK Nguyªn liÖu vËt liÖu: 140.000.000®. Trong ®ã:
+ VËt liÖu chÝnh: 125.000.000®.
+ VËt liÖu phô: 10.000.000®.
+ Nhiªn liÖu: 5.000.000®.
- TK C«ng cô dông cô: 10.000.000®.
- TK Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang: 17.000.000®.
II- Çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong th¸ng:
1- XuÊt kho vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm, trÞ gi¸ 90.000.000®,
trong ®ã vËt liÖu chÝnh lµ 85.000.000®, vËt liÖu phô lµ 5.000.000®.
2- TÝnh tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt
35.700.000®, nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng 5.950.000®.
3- Çc chi phÝ s¶n xuÊt chung kh¸c thùc tÕ ph¸t sinh nh sau:
- Chi phÝ nhiªn liÖu: 5.000.000®.
- Chi phÝ khÊu hao TSC§: 10.000.000®.
- Chi phÝ ®iÖn níc mua ngoµi tr¶ b»ng tiÒn mÆt, gi¸ cha cã thuÕ
3.990.000®, thuÕ GTGT 350.000®.
4- KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
5- Toµn bé s¶n phÈm hoµn thµnh trong th¸ng ®îc nhËp kho, cßn
dë dang cuèi kú mét sè s¶n phÈm trÞ gi¸ 19.500.000®.
Yªu cÇu: §Þnh kho¶n kÕ to¸n vµ ph¶n ¸nh vµo s¬ ®å tµi kho¶n
ch÷ T.
Bài số 13
- 103 -
Doanh nghiÖp Y chuyªn s¶n xuÊt vµ tiªu thô mét lo¹i s¶n phÈm
trong th¸ng 10/N cã tµi liÖu sau (§VT: 1.000®):
I- Sè d ®Çu kú:
- TK Thµnh phÈm: 500.000.
- Çc TK kh¸c cã sè d hîp lý.
II- Çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong kú:
1- XuÊt kho thµnh phÈm b¸n trùc tiÕp cho ngêi mua X: gi¸ vèn
chÊp nhËn thanh to¸n.
2- XuÊt kho thµnh phÈm b¸n trùc tiÕp cho ngêi mua Y: gi¸ vèn
chÊp nhËn thanh to¸n.
3- Ph©n xëng s¶n xuÊt hoµn thµnh mét sè s¶n phÈm b¸n trùc
tiÕp cho ngêi mua Z: gi¸ vèn 20.000, gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT 10% lµ
30.000, trong ®ã ®· thu ngay b»ng tiÒn mÆt 15.000, cßn l¹i thu vµo
kú sau.
4- TËp hîp chi phÝ b¸n hµng: Chi phÝ thuª vËn chuyÓn, bèc dì
hµng b¸n cha thanh to¸n: 2.000; Chi phÝ giao dÞch ®· tr¶ b»ng tiÒn
mÆt: 1.000.
5- TËp hîp chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp:
- TiÒn l¬ng ph¶i nh©n viªn: 9.520
- KhÊu hao TSC§: 4.000
- Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn mÆt: 2.000
6- TÝnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép trong kú, thuÕ
suÊt 25%.
doanh.
Yªu cÇu:
§Þnh kho¶n kÕ to¸n vµ ph¶n ¸nh vµo s¬ ®å tµi kho¶n ch÷ T.
Bài số 14
TrÝch tµi liÖu kÕ to¸n th¸ng 1/N ë mét doanh nghiÖp nh sau (§VT:
1.000®):
I- Sè d ®Çu th¸ng:
- TK Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang: 25.000.
+ S¶n phÈm X: 15.000
- 104 -
+ S¶n phÈm Y: 10.000
- TK Thµnh phÈm: 150.000.
+ S¶n phÈm X: 70.000
+S¶n phÈm Y: 80.000
1- Mua cña c«ng ty HA mét sè vËt liÖu B theo trÞ gi¸ mua lµ
140.000. TiÒn mua vËt liÖu cha tr¶. VËt liÖu ®· nhËp kho.
2- Dïng tiÒn göi ng©n hµng tr¶ nî kú tríc tiÒn mua vËt liÖu cña
c«ng ty HA 150.000 vµ tiÒn mua vËt liÖu cña c«ng ty HB 300.000.
3- XuÊt kho vËt liÖu dïng vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm trong th¸ng nh
sau:
- XuÊt ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm X: VËt liÖu A: 60.000 ; VËt liÖu P:
10.000.
- XuÊt vËt liÖu B ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm Y: 210.000.
4- Trong th¸ng tÝnh khÊu hao TSC§ dïng vµo s¶n xuÊt lµ 35.000.
5- TÝnh tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ trong th¸ng:
- L¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt s¶n phÈm X: 40.000
- L¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt s¶n phÈm Y: 50.000
- L¬ng çn bé qu¶n lý ph©n xëng: 10.000
6- Cuèi th¸ng ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho 2 lo¹i s¶n
phÈm s¶n xuÊt theo tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt.
7- Cuèi th¸ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm (biÕt r»ng toµn bé s¶n
phÈm hoµn thµnh ®Òu ®îc nhËp kho), s¶n phÈm dë dang chuyÓn
sang th¸ng sau ®îc ®¸nh gi¸ lµ 40.000 (trong ®ã s¶n phÈm X:
25.000, s¶n phÈm Y: 15.000).
8- XuÊt kho s¶n phÈm b¸n trùc tiÕp:
- S¶n phÈm X: gi¸ vèn: 150.000 ; gi¸ b¸n: 200.000;
- S¶n phÈm Y: gi¸ vèn: 300.000; gi¸ b¸n: 420.000.
9- Chi phÝ b¸n hµng b»ng tiÒn mÆt: 20.000
10- Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp:
- Ph¶i tr¶ nh©n viªn qu¶n lý: 35.700
- KhÊu hao TSC§: 34.300.
suÊt 25%.
doanh.
- 105 -
Tµi liÖu bæ sung:
Doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai
thêng xuyªn.
Yªu cÇu:
1- Ghi sæ NhËt ký chung.
2- Ghi sæ Çi TK Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang, sæ Çi TK
Thµnh phÈm theo h×nh thøc kÕ to¸n NhËt ký chung.
Bài số 15
Trên sổ kế toán của doanh nghiệp K trong tháng 6/N có tài liệu sau (1.000đ):
TK Tiền mặt TK Thuế GTGT được khấu trừ TK Vay ngắn hạn
50.000 30.000 100.000
(1) 120.000 10.000 (2) (3) 3.000 (11) 50.000
(6) 20.000 38.000 (3) (4) 5.000
7.000 (8) (10) 10.000
TK Vay dài hạn
40.000
TK Tài sản cố định hữu hình TK Phải thu của khách hàng
200.000 40.000 (12) 100.000 110.000 (10)
(1) 80.000 30.000 (6) 50.000 (11)
(10) 100.000
TK Thành phẩm TK Phải trả người lao động

TK Tiền gửi ngân hàng 150.000 10.000
200.000 50.000 (7)
(2) 15.000 100.000 (12) (5) 5.000
(6) 10.000 5.000 (5)
50.000 (9) TK Tạm ứng
10.000 TK Phải trả người bán
(8) 7.000 90.000
TK Công cụ dụng cụ (9) 90.000
50.000 55.000 (4)
(3) 20.000 TK Nguyên liệu vật liệu
190.000
(3) 10.000 TK Nguồn vốn kinh doanh
TK Hàng gửi đi bán (4) 50.000 690.000
10.000 200.000 (1)
(7) 50.000
- 106 -
Yêu cầu:
1. Viết lại các định khoản đã ghi trên các TK. Cho biết định khoản nào đúng,
định khoản nào sai nguyên tắc ghi sổ kép? Sửa sai sót (nếu có).
2. Sau khi chữa sổ, hãy diễn giải nội dung kinh tế của từng nghiệp vụ kinh tế
phát sinh ghi trên TK.
3. Khoá sổ kế toán các sơ đồ chữ T (sau khi đã chữa các định khoản ghi sai).
4. Lập bảng cân đối số phát sinh (bảng cân đối TK).
5. Lập bảng cân đối kế toán.
Bài số 16
Doanh nghiệp K thực hiện hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp KKTX,
tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ (1.000 đ):
I. Số dư đầu năm N của một số TK:
- TK Tiền mặt: 30.000
- TK Tiền gửi ngân hàng: 400.000
- TK Phải thu của khách hàng (dư Nợ): 50.000
- TK Nguyên liệu vật liệu: 500.000
- TK Tài sản cố định hữu hình: 400.000
- TK Vay ngắn hạn: 200.000
- TK Phải trả cho người bán: 130.000
- TK Phải trả người lao động: 50.000
- TK Nguồn vốn kinh doanh: 1.000.000
II. Trong năm N có các nghiệp vụ phát sinh như sau:
1. Ngày 3: Rút tiền gửi ngân hàng về quỹ tiền mặt 40.000
2. Ngày 7: Xuất quỹ tiền mặt trả hết lương còn nợ đầu tháng cho người lao
động.
3. Ngày 10: Người mua trả hết nợ đầu tháng cho doanh nghiệp (50% bằng tiền
mặt, 50% bằng chuyển khoản)
4. Ngày 13: Mua nguyên vật liệu, đã nhập kho, tổng giá chưa có thuế GTGT
10% là 50.000, doanh nghiệp chưa thanh toán cho người bán. Chi phí vận
chuyển số vật liệu trên doanh nghiệp đã trả bằng tiền mặt, số tiền: 2.100
(trong đó thuế GTGT là 100).
5. Ngày 17: Vay ngắn hạn ngân hàng trả nợ cho người bán 30.000
6. Ngày 20: Nhận vốn góp bằng một TSCĐ hữu hình, trị giá 110.000
Yêu cầu:
- 107 -
1. Ghi sổ nhật ký - sổ cái, lập bảng cân đối kế toán năm N.
2. Ghi sổ nhật ký chung và sổ cái TK Tiền mặt, TK Phải trả cho người bán,
TK Nguyên liệu vật liệu.
3. Thiết kế hệ thống sổ sách theo hình thức chứng từ ghi sổ.
4. Thiết kế hệ thống sổ sách theo hình thức nhật ký chứng từ.
Bài số 17
TrÝch tµi liÖu kÕ to¸n th¸ng 1/N ë mét doanh nghiÖp nh sau (§VT:
1.000 ®):
I- Sè d ®Çu th¸ng:
- TK Tài s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh: 120.000
- TK Nguyªn liÖu vËt liÖu: 30.000. Chi tiÕt:
+ VËt liÖu A: trÞ gi¸ 10.000
+ VËt liÖu B: trÞ gi¸ 14.000
+ VËt liÖu C: trÞ gi¸ 6.000
- TK TiÒn mÆt: 10.000
- TK TiÒn göi ng©n hµng: 40.000
- TK Nguån vèn kinh doanh: 130.000
- TK Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n: 20.000. Chi tiÕt:
+ Ph¶i tr¶ c«ng ty HA: 15.000
+ Ph¶i tr¶ c«ng ty HB: 5.000
- TK Vay ng¾n h¹n: 50.000
- Gi¶ ®Þnh çc tµi kho¶n kh¸c cã sè d b»ng kh«ng.
1- Mua vËt liÖu B cña c«ng ty HA: trÞ gi¸ mua lµ 14.000, tiÒn mua
vËt liÖu cha tr¶, vËt liÖu ®· nhËp kho.
2- Dïng tiÒn göi ng©n hµng tr¶ nî tiÒn mua vËt liÖu cho c«ng ty
HA 15.000 vµ tr¶ nî tiÒn mua vËt liÖu cho c«ng ty HB 3.000.
3- XuÊt kho vËt liÖu dïng vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm trong th¸ng nh
sau:
- §Ó trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm X: vËt liÖu A, trÞ gi¸ 6.000.
- §Ó trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm Y: vËt liÖu B, trÞ gi¸ 21.000.
4- Trong th¸ng tÝnh khÊu hao TSC§ dïng vµo s¶n xuÊt lµ 3.500.
5- TÝnh tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ trong th¸ng:
- Cho c«ng nh©n s¶n xuÊt s¶n phÈm X: 4.000.
- Cho c«ng nh©n s¶n xuÊt s¶n phÈm Y: 5.000.
- Cho çn bé qu¶n lý ph©n xëng: 1.000.
- 108 -
6- Cuèi th¸ng ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho 2 lo¹i s¶n
phÈm s¶n xuÊt theo tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt.
7- Cuèi th¸ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt hoµn thµnh
vµ nhËp kho toµn bé trong th¸ng, biÕt r»ng s¶n phÈm dë dang chuyÓn
sang th¸ng sau ®· ®¸nh gi¸ ®îc lµ 2.000 (trong ®ã s¶n phÈm X dë
dang lµ 500, s¶n phÈm Y dë dang lµ 1.500):
- S¶n phÈm hoµn thµnh X: sè lîng 100 bé.
- S¶n phÈm Y hoµn thµnh: sè lîng 200 chiÕc.
8- XuÊt kho s¶n phÈm b¸n, thu ngay b»ng chuyÓn kho¶n (biÕt
thuÕ suÊt thuÕ GTGT cña çc s¶n phÈm ®Òu lµ 10%, tÝnh theo ph-
¬ng ph¸p khÊu trõ):
- S¶n phÈm X: sè lîng 80 bé, ®¬n gi¸ b¸n cha thuÕ GTGT: 150.
- S¶n phÈm Y: sè lîng 150 chiÕc, ®¬n gi¸ b¸n cha thuÕ GTGT:
180.
9- Chi phÝ b¸n hµng b»ng tiÒn mÆt: 2.150
10- Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp:
- Ph¶i tr¶ nh©n viªn qu¶n lý: 2.975
- KhÊu hao TSC§: 825
suÊt 25%.
doanh.
Tµi liÖu bæ sung:
Doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai
thêng xuyªn.
Yªu cÇu:
1- TÝnh to¸n, lËp ®Þnh kho¶n kÕ to¸n çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t
sinh trong th¸ng.
2- Vµo s¬ ®å tµi kho¶n ch÷ T.
3- LËp b¶ng c©n ®èi tµi kho¶n.
4- LËp b¶ng tæng hîp chi tiÕt cña TK Nguyªn liÖu vËt liÖu, TK
Thµnh phÈm, TK Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n.
5- Vµo sæ NhËt ký chung.
6- Vµo sæ Çi TK Nguyªn liÖu vËt liÖu, TK Thµnh phÈm, TK Ph¶i tr¶
cho ngêi b¸n.
- 109 -
7- LËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.
- 110 -
Ths.Hoµng ThÞ Ngµ
PHỤ LỤC
Phụ lục 1: Sơ đồ đối tượng kế toán trong doanh nghiệp
TÀI SẢN NGẮN HẠN

Giá trị tài sản
(TÀI SẢN) TÀI SẢN DÀI HẠN
NGUỒN
VỐN
TÀI SẢN NỢ NGẮN HẠN NGẮN
NỢ PHẢI HẠN
TRẢ
Nguồn hình NỢ DÀI HẠN NGUỒN
thành tài sản VỐN
ĐỐI (NGUỒN VỐN) VỐN CHỦ DÀI
TƯỢNG
SỞ HỮU HẠN
KẾ
TOÁN
THU NHẬP
SỰ VẬN Phát sinh
ĐỘNG CỦA -
TÀI SẢN
CHI PHÍ
=
KẾT QUẢ
Phụ lục 2: Danh mục chứng từ kế toán và một số mẫu chứng từ kế toán chủ yếu
DANH MỤC CHỨNG TỪ KẾ TOÁN

Tính
Số
TÊN CHỨNG TỪ Số hiệu chất
TT
BB HD
1 2 3 4 5
A. CHỨNG TỪ KẾ TOÁN BAN HÀNH THEO QUYẾT ĐỊNH SỐ 15
I. Lao động tiền lương

1 Bảng chấm công 01a-LĐTL x
2 Bảng chấm công làm thêm giờ 01B-LĐTL x
3 Bảng thanh toán tiền lương 02-LĐTL x
4 Bảng thanh toán tiền thưởng 03-LĐTL x
5 Giấy đi đường 04-LĐTL x
6 Phiếu xác nhận sản phẩm hoặc công việc hoàn thành 05-LĐTL x
7 Bảng thanh toán tiền làm thêm giờ 06-LĐTL x
8 Bảng thanh toán tiền thuê ngoài 07-LĐTL x
9 Hợp đồng giao khoán 08-LĐTL x
10 Biên bản thanh lý (nghiệm thu) hợp đồng giao khoán 09-LĐTL x
11 Bảng kê trích nộp các khoản theo lương 10-LĐTL x
12 Bảng phân bổ tiền lương và bảo hiểm xã hội 11-LĐTL x
II. Hàng tồn kho
1 Phiếu nhập kho 01-VT x
2 Phiếu xuất kho 02-VT x
3 Biên bản kiểm nghiệm vật tư, công cụ, sản phẩm, hàng 03-VT x
hoá…
4 Phiếu báo vật tư còn lại cuối kỳ 04-VT x
5 Biên bản kiểm kê vật tư, công cụ, sản phẩm, hàng hoá 05-VT x
6 Bảng kê mua hàng 06-VT x
7 Bảng phân bổ nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ 07-VT x
III. Bán hàng
1 Bảng thanh toán hàng đại lý, ký gửi 01-BH x
2 Thẻ quầy hàng 02-BH x
1 2 3 4 5
IV. Tiền tệ
1 Phiếu thu 01-TT x
2 Phiếu chi 02-TT x
3 Giấy đề nghị tạm ứng 03-TT x
4 Giấy thanh toán tiền tạm ứng 04-TT x
5 Giấy đề nghị thanh toán 05-TT x
6 Biên lai thu tiền 06-TT x
7 Bảng kê vàng, bạc, kim khí quý, đá quý 07-TT x
8 Bảng kiểm kê quỹ (dùng cho VND) 08a-TT x
9 Bảng kiểm kê quỹ (dùng cho ngoại tệ, vàng bạc, kim khí 08b-TT x
quý, đá quý)
10 Bảng kê chi tiền 09-TT x
V. Tài sản cố định
1 Biên bản giao nhận TSCĐ 01-TSCĐ x
2 Biên bản thanh lý TSCĐ 02-TSCĐ x
3 Biên bản bàn giao TSCĐ sảu chữa lớn hoàn thành 03-TSCĐ x
4 Biên bản đánh giá lại TSCĐ 04-TSCĐ x
5 Biên bản kiểm kê TSCĐ 05-TSCĐ x
6 Bảng tính và phân bổ khấu hao TSCĐ 06-TSCĐ x
B. CHỨNG TỪ BAN HÀNH THEO CÁC VĂN BẢN PHÁP LUẬT KHÁC
1 Giấy chứng nhận nghỉ ốm hưởng BHXH x
2 Danh sách người nghỉ hưởng trợ cấp ốm đau, thai sản x
3 Hoá đơn Giá trị gia tăng 01GTKT-3LL x
4 Hoá đơn bán hàng thông thường 02GTGT-3LL x
5 Phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ 03PXK-3LL x
6 Phiếu xuất kho hàng gửi bán đại lý 04HDL-3LL x
7 Hoá đơn dịch vụ cho thuê tài chính 05TTC-LL x
8 Bảng kê thu mua hàng hoá mua vào không có hoá đơn 04/GTGT x
9 …………..
§¬n vÞ…………………... MÉu sè: 01 - TT
§Þa chØ………………….
PhiÕu thu QuyÓn

sè: …….…
Ngµy …… th¸ng…… n¨m ……
Sè: ……….
……..
Nî:………………
Cã:………...…….
Hä tªn ngêi nép tiÒn: …………………………………………………….……….

………
§Þa chØ:…………….…………………………………………………….…..
……………..
Lý do nép:……..……………………………………………………….
…………..............
Sè tiÒn:.…………………(ViÕt b»ng ch÷):.………………………….
…………….............
KÌm theo:…....………………………………………………………...…... Chøng
tõ gèc.
Gi¸m ®èc KÕ to¸n tr- Ngêi nép Ngêi lËp Thñ quü
(Ký, hä tªn, ëng tiÒn phiÕu (Ký, hä
®ãng dÊu (Ký, hä tªn) (Ký, hä tªn) (Ký, hä tªn) tªn)
§· nhËn ®ñ sè tiÒn (ViÕt b»ng ch÷)

……………………………………………………….
+ Tû gi¸ ngo¹i tÖ (vµng, b¹c, ®¸ quý): ..
……………………………………………………
+ Sè tiÒn quy ®æi: …………………
………………………………………………………
(Liªn göi ra ngoµi ph¶i ®ãng dÊu)
§¬n vÞ…………………... MÉu sè: 02 - TT
§Þa chØ………………….
PhiÕu chi QuyÓn

sè: …….…
Sè: ……….
……..
Nî:………………
Cã:………...…….
Hä tªn ngêi nhËn tiÒn: ………………………………….……….

………………………..
§Þa chØ:…………….…………………………………………………….…..
……………..
Lý do chi:……..……………………………………………………….
…………..............
Sè tiÒn:.…………………(ViÕt b»ng ch÷):.………………………….
…………….............
Gi¸m ®èc KÕ to¸n tr- Thñ quü Ngêi lËp Ngêi nhËn
(Ký, hä tªn, ëng (Ký, hä phiÕu tiÒn
®ãng dÊu (Ký, hä tªn) tªn) (Ký, hä tªn)) (Ký, hä tªn
KÌm theo:…....………………………………………………………...…... Chøng

tõ gèc.
§· nhËn ®ñ sè tiÒn (ViÕt b»ng ch÷)
……………………………………………………….
+ Tû gi¸ ngo¹i tÖ (vµng, b¹c, ®¸ quý): ..
……………………………………………………
+ Sè tiÒn quy ®æi: …………………
………………………………………………………
(Liªn göi ra ngoµi ph¶i ®ãng dÊu)
§¬n vÞ: …………………... MÉu sè: 01 - VT

Bé phËn: …………………
PhiÕu nhËp kho Nî:……………

Cã:…………….
Ngµy …… th¸ng…… n¨m …... Sè:
………………………..….
- Hä vµ tªn ngêi giao:…..

………………………………………………………………....
- Theo…… Sè …… ngµy …… th¸ng …… n¨m …… cña:
………………………….…..
- NhËp t¹i kho: ..………………………… ®Þa ®iÓm: ..
…………………………................
Sè Tªn, nh·n M· §¬n Sè lîng §¬n gi¸ Thµnh

TT hiÖu, quy sè vÞ Theo chøng tõ Thùc nhËp tiÒn
çch, phÈm tÝnh
chÊt vËt t,
dông cô, s¶n
phÈm, hµng
A B C D 1 2 3 4
Céng x x x x x
- Tæng sè tiÒn (viÕt b»ng ch÷):

……………………………………………………….........
- Sè chøng tõ gèc kÌm theo:
……………………………………………………………….
Ngµy ……… th¸ng ……… n¨m ……..

KÕ to¸n trëng
(HoÆc bé phËn
Ngêi lËp phiÕu Ngêi giao hµng Thñ kho
cã nhu cÇu
(Ký, hä tªn) (Ký, hä tªn) (Ký, hä tªn)
nhËp)
(Ký, hä tªn)
§¬n vÞ: …………………... MÉu sè: 02 - VT

Bé phËn: …………………
PhiÕu xuÊt kho Nî:……………

Cã:…………….
Ngµy …… th¸ng…… n¨m …... Sè:
………………………..….
- Hä vµ tªn ngêi nhËn hµng: …...……...... §Þa chØ (bé phËn)….

………………………....
- Lý do xuÊt kho:………………...……………………………………….
………………..
- XuÊt t¹i kho (ng¨n l«): ...…..……………………§Þa ®iÓm: ………...
…………..............
Tªn, nh·n Sè lîng
hiÖu, quy
çch, phÈm §¬n
Sè M· Thµnh
chÊt vËt t, vÞ Thùc §¬n gi¸
TT sè Yªu cÇu tiÒn
dông cô, tÝnh xuÊt
s¶n phÈm,
hµng hãa
A B C D 1 2 3 4
Céng x x x x x
- Tæng sè tiÒn (viÕt b»ng ch÷):

……………………………………………………….........
- Sè chøng tõ gèc kÌm theo:
……………………………………………………………….
Ngµy ……… th¸ng ……… n¨m ……..

Ngêi lËp Ngêi nhËn Thñ kho KÕ to¸n tr- Gi¸m ®èc
phiÕu hµng (Ký, hä tªn) ëng (Ký, hä tªn)
(Ký, hä tªn) (Ký, hä tªn) (HoÆc bé
phËn cã nhu
cÇu nhËp)
(Ký, hä tªn)
Phụ lục 3: Hệ thống tài khoản kế toán doanh nghiệp
Sè hiÖu TK Tªn tµi kho¶n Sè hiÖu TK Tªn tµi kho¶n
211 C©y l©u n¨m, sóc vËt LV vµ
Lo¹i TK 1 Tµi s¶n ng¾n h¹n 5 cho SP
211
111 TiÒn mÆt 8 Tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c
1111 TiÒn ViÖt Nam 212 Tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh
1112 Ngo¹i tÖ 213 Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh
213
1113 Vµng, b¹c, kim khÝ quý, ®¸ quý 1 QuyÒn sö dông ®Êt
213
112 TiÒn göi ng©n hµng 2 QuyÒn ph¸t hµnh
213
1121 TiÒn ViÖt Nam 3 B¶n quyÒn, b»ng s¸ng chÕ
213
1122 Ngo¹i tÖ 4 Nh·n hiÖu hµng ho¸
213
1123 Vµng, b¹c, kim khÝ quý, ®¸ quý 5 PhÇn mÒm m¸y vi tÝnh
213
113 TiÒn ®ang chuyÓn 6 GiÊy phÐp vµ GP nhîng quyÒn
213
1131 TiÒn ViÖt Nam 8 Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh kh¸c
1132 Ngo¹i tÖ 214 Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh
214
121 §Çu t chøng kho¸n ng¾n h¹n 1 Hao mßn TSC§ h÷u h×nh
214
1211 Cæ phiÕu 2 Hao mßn TSC§ thuª tµi chÝnh
214
1212 Tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu, kú phiÕu 3 Hao mßn TSC§ v« h×nh
214
128 §Çu t ng¾n h¹n kh¸c 7 Hao mßn bÊt ®éng s¶n ®Çu t
1281 TiÒn göi cã kú h¹n 217 BÊt ®éng s¶n ®Çu t
1288 §Çu t ng¾n h¹n kh¸c 221 §Çu t vµo c«ng ty con
Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t ng¾n
129 h¹n 222 Vèn gãp liªn doanh
131 Ph¶i thu cña kh¸ch hµng 223 §Çu t vµo c«ng ty liªn kÕt
133 ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ 228 §Çu t dµi h¹n kh¸c
ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ cña H, 228
1331 DV 1 Cæ phiÕu
ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ cña 228
1332 TSC§ 2 Tr¸i phiÕu
228
136 Ph¶i thu néi bé 8 §Çu t dµi h¹n kh¸c
Vèn KD ë çc ®¬n vÞ trùc Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t dµi
1361 thuéc 229 h¹n
1368 Ph¶i thu néi bé kh¸c 241 X©y dùng c¬ b¶n dë dang
241
138 Ph¶i thu kh¸c 1 Mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh
241
1381 Tµi s¶n thiÕu chê xö lý 2 X©y dùng c¬ b¶n
241
1385 Ph¶i thu vÒ cæ phÇn ho¸ 3 Söa ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh
1388 Ph¶i thu kh¸c 242 Chi phÝ tr¶ tríc dµi h¹n
139 Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi 243 Tµi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i
141 T¹m øng 244 Ký quü, ký cîc dµi h¹n
142 Chi phÝ tr¶ tríc ng¾n h¹n Lo¹i TK 3 Nî ph¶i tr¶
CÇm cè, ký quü, ký cîc ng¾n
144 h¹n 311 Vay ng¾n h¹n
151 Hµng mua ®ang ®i ®êng 315 Nî dµi h¹n ®Õn h¹n tr¶
152 Nguyªn liÖu, vËt liÖu 331 Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n
153 C«ng cô, dông cô 333 ThuÕ vµ çc kho¶n ph¶i nép NN
Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë 333
154 dang 1 ThuÕ GTGT ph¶i nép
333
155 Thµnh phÈm 11 ThuÕ GTGT ®Çu ra
333
156 Hµng ho¸ 12 ThuÕ GTGT hµng nhËp khÈu
333
1561 Gi¸ mua hµng ho¸ 2 ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt
333
1562 Chi phÝ thu mua hµng ho¸ 3 ThuÕ xuÊt, nhËp khÈu
333
1567 Hµng ho¸ bÊt ®éng s¶n 4 ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp
333
157 Hµng göi ®i b¸n 5 ThuÕ thu nhËp ç nh©n
333
158 Hµng ho¸ kho b¶o thuÕ 6 ThuÕ tµi nguyªn
Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån 333
159 kho 7 ThuÕ nhµ ®Êt, tiÒn thuª ®Êt
333
161 Chi sù nghiÖp 8 Çc lo¹i thuÕ kh¸c
333 PhÝ, lÖ phÝ vµ çc kho¶n ph¶i
1611 Chi sù nghiÖp n¨m tríc 9 nép kh¸c
1612 Chi sù nghiÖp n¨m nay 334 Ph¶i tr¶ ngêi lao ®éng
334
Lo¹i TK 2 Tµi s¶n dµi h¹n 1 Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn
334
211 Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh 8 Ph¶i tr¶ ngêi lao ®éng kh¸c
2111 Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc 335 Chi phÝ ph¶i tr¶
2112 M¸y mãc, thiÕt bÞ 336 Ph¶i tr¶ néi bé
T.to¸n theo tiÕn ®é KH hîp
337
2113 Ph¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn ®ång XD
2114 ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý 338 Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c
3381 Tµi s¶n thõa chê gi¶i quyÕt 515 Doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh
3382 Kinh phÝ c«ng ®oµn 521 ChiÕt khÊu th¬ng m¹i
3383 B¶o hiÓm x· héi 531 Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i
3384 B¶o hiÓm y tÕ 532 Gi¶m gi¸ hµng b¸n
3385 Ph¶i tr¶ vÒ cæ phÇn ho¸ Lo¹i TK 6 Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh
3386 NhËn ký quü, ký cîc ng¾n h¹n 611 Mua hµng
611
3387 Doanh thu cha thùc hiÖn 1 Mua nguyªn liÖu, vËt liÖu
611
3388 Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c 2 Mua hµng ho¸
Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu
3389 B¶o hiÓm thÊt nghiÖp 621 trùc tiÕp
341 Vay dµi h¹n 622 Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
342 Nî dµi h¹n 623 Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng
623
343 Tr¸i phiÕu ph¸t hµnh 1 Chi phÝ nh©n c«ng
623
3431 MÖnh gi¸ tr¸i phiÕu 2 Chi phÝ vËt liÖu
623
3432 ChiÕt khÊu tr¸i phiÕu 3 Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt
623
3433 Phô tréi tr¸i phiÕu 4 Chi phÝ khÊu hao m¸y thi c«ng
623
344 NhËn ký quü, ký cîc dµi h¹n 7 Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
623
347 ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ 8 Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
Quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc
351 lµm 627 Chi phÝ s¶n xuÊt chung
627
352 Dù phßng ph¶i tr¶ 1 Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng
627
353 Quü khen thëng phóc lîi 2 Chi phÝ vËt liÖu
627
3531 Quü khen thëng 3 Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt
627
3532 Quü phóc lîi 4 Chi phÝ khÊu hao TSC§
Quü phóc lîi ®· h×nh thµnh 627
3533 TSC§ 7 Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
Quü thëng ban qu¶n lý ®iÒu 627
3534 hµnh C.ty 8 Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
Quü ph¸t triÓn khoa häc vµ
356 c«ng nghÖ 631 Gi¸ thµnh s¶n xuÊt
Quü ph¸t triÓn khoa häc vµ
3561 c«ng nghÖ 632 Gi¸ vèn hµng b¸n
Quü PTKH&CN ®· h×nh thµnh
3532 635
TSC§ Chi phÝ tµi chÝnh
Lo¹i TK 4 vèn chñ së h÷u 641 Chi phÝ b¸n hµng
641
411 Nguån vèn kinh doanh 1 Chi phÝ nh©n viªn
641
4111 Vèn ®Çu t cña chñ së h÷u 2 Chi phÝ vËt liÖu, bao b×
641
4112 ThÆng d vèn cæ phÇn 3 Chi phÝ dông cô, ®å dïng
641
4118 Vèn kh¸c 4 Chi phÝ khÊu hao TSC§
641
412 Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n 5 Chi phÝ b¶o hµnh
641
413 Chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i 7 Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
CL TGH§ ®¸nh gi¸ l¹i cuèi n¨m 641
4131 TC 8 Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
CL TGH§ trong giai ®o¹n
4132 §TXDCB 642 Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp
642
414 Quü ®Çu t ph¸t triÓn 1 Chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý
642
415 Quü dù phßng tµi chÝnh 2 Chi phÝ vËt liÖu qu¶n lý
Çc quü kh¸c thuéc vèn chñ së 642
418 h÷u 3 Chi phÝ ®å dïng v¨n phßng
642
419 Cæ phiÕu quü 4 Chi phÝ khÊu hao TSC§
642
421 Lîi nhuËn cha ph©n phèi 5 ThuÕ, phÝ vµ lÖ phÝ
Lîi nhuËn cha ph©n phèi n¨m 642
4211 tríc 6 Chi phÝ dù phßng
Lîi nhuËn cha ph©n phèi n¨m 642
4212 nay 7 Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
Nguån vèn ®Çu t x©y dùng c¬ 642
441 b¶n 8 Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
461 Nguån kinh phÝ sù nghiÖp Lo¹i TK 7 Thu nhËp kh¸c
Nguån kinh phÝ sù nghiÖp n¨m
4611 tríc 711 Thu nhËp kh¸c
Nguån kinh phÝ sù nghiÖp n¨m
4612 nay Lo¹i TK 8 Chi phÝ kh¸c
Nguån kinh phÝ ®· h×nh thµnh
466 TSC§ 811 Chi phÝ kh¸c
Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh
Lo¹i TK 5 Doanh thu 821 nghiÖp
Doanh thu b¸n hµng vµ cung 821
511 cÊp DV 1 Chi phÝ thuÕ TNDN hiÖn hµnh
821
5111 Doanh thu b¸n hµng ho¸ 2 Chi phÝ thuÕ TNDN ho·n l¹i
5112 Doanh thu b¸n çc thµnh phÈm Lo¹i TK 9 X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh
5113 Doanh thu cung cÊp dÞch vô 911 X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh
5114 Doanh thu trî cÊp, trî gi¸ Lo¹i TK 0 Tµi kho¶n ngoµi b¶ng
Doanh thu kinh doanh bÊt
5117 ®éng s¶n 001 Tµi s¶n thuª ngoµi
VT, HH nhËn gi÷ hé, nhËn gia
5118 Doanh thu kh¸c 002 c«ng
HH nhËn b¸n hé, nhËn ký göi,
512 Doanh thu b¸n hµng néi bé 003 ký cîc
5121 Doanh thu b¸n hµng ho¸ 004 Nî khã ®ßi ®· xö lý
5122 Doanh thu b¸n çc thµnh phÈm 007 Ngo¹i tÖ çc lo¹i
5123 Doanh thu cung cÊp dÞch vô 008 Dù to¸n chi sù nghiÖp, dù ¸n
Phụ lục 4: Mẫu bảng cân đối kế toán (khái quát)
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n

T¹i ngµy … th¸ng … n¨m …
Sè Sè Sè Sè
cuè ®Ç cu ®Ç
Tµi s¶n i u Nguån vèn èi u
n¨ n¨ n¨ n¨
m m m m
A. Tµi s¶n ng¾n h¹n A. Nî ph¶i tr¶
I. TiÒn vµ çc kho¶n t¬ng ®- I. Nî ng¾n h¹n
¬ng tiÒn
1. TiÒn 1. Vay vµ nî ng¾n h¹n
2. Çc kho¶n t¬ng ®¬ng 2. Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n
tiÒn
II… 3. Ngêi mua tr¶ tiÒn tr-
íc
… …
B. Tµi s¶n dµi h¹n II. Nî dµi h¹n
I. Çc kho¶n ph¶i thu dµi h¹n 1. Ph¶i tr¶ dµi h¹n ngêi
b¸n
… …
II. Tµi s¶n cè ®Þnh B. Vèn chñ së h÷u
1. Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u I. Vèn chñ së h÷u
h×nh
- Nguyªn gi¸ …
- Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ (*) II. Nguån kinh phÝ vµ
quü kh¸c
… …
Tæng céng tµi s¶n Tæng céng nguån vèn
Çc chØ tiªu ngoµi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n
ChØ tiªu Sè cuèi Sè ®Çu
n¨m n¨m
1. Tµi s¶n thuª ngoµi
2. VËt t, hµng ho¸ nhËn gi÷ hé, nhËn
gia c«ng
3. Hµng ho¸ nhËn b¸n hé, nhËn ký
göi, ký cîc
4. Nî khã ®ßi ®· xö lý
5. Ngo¹i tÖ çc lo¹i
6. Dù to¸n chi sù nghiÖp, dù ¸n
Phụ lục 5: Danh mục sổ kế toán và một số mẫu sổ kế toán chủ yếu
Danh môc sæ kÕ to¸n

(Ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh sè 15/2006/Q§-BTC ngµy 20/3/2006 cña
Bé trëng BTC)
Hình thức kế toán

Số Nhật Nhật Nhật
Chứng
T Tên sổ Ký hiệu ký ký ký
từ ghi
T chun Sổ chứn
sổ
g cái g từ
1 2 3 4 5 6 7
01 Nhật ký - Sổ cái S01-DN - x - -
02 Chứng từ ghi sổ S02a-DN - - x -
03 Sổ Đăng ký Chứng từ ghi sổ S02b-DN - - x -
04 Sổ cái (dùng cho hình thức CTGS) S02c1-DN
- - x -
S02c2-DN
05 Sổ Nhật ký chung S03a-DN x - - -
06 Sổ Nhật ký thu tiền S02a1-DN x - - -
07 Sổ Nhật ký chi tiền S02a2-DN x - - -
08 Sổ Nhật ký mua hàng S02a3-DN x - - -
09 Sổ Nhật ký bán hàng S02a4-DN x - - -
10 Sổ cái (dùng cho hình thức NKC) S03b-DN x - - -
11 Nhật ký - Chứng từ, các loại Nhật ký - S04-DN - - - x
Chứng từ, Bảng kê. Gồm:
- Nhật ký - Chứng từ từ số 1 đến số 10 S04a-DN - - - x
- Bảng kê từ số 1 đến số 11 S04b-DN - - - x
12 Sổ cái (dùng cho hình thức NKCT) S05-DN - - - x
13 Bảng cân đối số phát sinh S06-DN x - x -
14 Sổ quỹ tiền mặt S07-DN x x x x
15 Sổ kế toán chi tiết quỹ tiền mặt S07a-DN x x x x
16 Sổ tiền gửi ngân hàng S08-DN x x x x
17 Sổ chi tiết vật liệu, dụng cụ, sản phẩm,
S10-DN x x x x
hàng hoá
18 Bảng tổng hợp chi tiết vật liệu, dụng cụ,
S11-DN x x x x
sản phẩm, hàng hoá
1 2 3 4 5 6 7
19 Thẻ kho (Sổ kho) S12-DN x x x x
20 Sổ tài sản cố định S21-DN x x x x
21 Sổ theo dõi TSCĐ và công cụ, dụng cụ
S22-DN x x x x
tại nơi sử dụng
22 Thẻ tài sản cố định S23-DN x x x x
23 Sổ chi tiết thanh toán với người mua
S31-DN x x x x
(người bán)
24 Sổ chi tiết thanh toán với người mua
S32-DN x x x x
(người bán) bằng ngoại tệ
25 Sổ theo dõi thanh toán bằng ngoại tệ S33-DN x x x x
26 Sổ chi tiết tiền vay S34-DN x x x x
27 Sổ chi tiết bán hàng S35-DN x x x x
28 Sổ chi phí sản xuất, kinh doanh S36-DN x x x x
29 Sổ tính giá thành sản phẩm, dịch vụ S37-DN x x x x
30 Sổ chi tiết các tài khoản S38-DN x x x x
31 Sổ kế toán chi tiết theo dõi các khoản
S41-DN x x x x
đầu tư vào công ty liên kết
32 Sổ theo dõi phân bổ cấc khoản chênh
lệch phát sinh khi mua khoản đầu tư và S42-DN x x x x
công ty liên kết
33 Sổ chi tiết phát hành cổ phiếu S43-DN x x x x
34 Sổ chi tiết cổ phiếu quỹ S44-DN x x x x
35 Sổ chi tiết đầu tư chứng khoán S45-DN x x x x
36 Sổ theo dõi chi tiết nguồn vốn kinh
S51-DN x x x x
doanh
37 Sổ chi phí đầu tư xây dựng S52-DN x x x x
38 Sổ theo dõi thuế GTGT S61-DN x x x x
39 Sổ chi tiết thuế GTGT được hoàn lại S62-DN x x x x
40 Sổ chi tiết thuế GTGT được miễn giảm S63-DN x x x x
Các sổ chi tiết khác theo yêu cầu quản lý
của doanh nghiệp
§¬n vÞ: MÉu sè S03a-DN

…………………
§Þa chØ:
…………………
Sæ nhËt ký chung
N¨m: ………
§¬n vÞ tÝnh: …………
Ngµ Sè ph¸t
Chøng tõ Sè
y §· sinh
STT hiÖu
th¸n Ngµ ghi
Sè DiÔn gi¶i dßn tµi
g y Sæ
hiÖ g kho Nî Cã
ghi th¸n çi
u ¶n
sæ g
A B C D E G H 1 2
Sè trang tríc chuyÓn
sang
Céng chuyÓn sang x x x

trang sau
- Sæ nµy cã …… trang, ®¸nh sè tõ trang sè 01 ®Õn trang ……
- Ngµy më sæ: ……
Ngµy …… th¸ng …… n¨m ……
Ngêi ghi sæ KÕ to¸n trëng Gi¸m ®èc
(Ký, hä tªn) (Ký, hä tªn) (Ký, hä tªn, ®ãng
dÊu)
Sæ çi
(Dïng cho h×nh thøc kÕ to¸n NhËt ký chung)
N¨m: ………
Tªn tµi kho¶n: ………………
Sè hiÖu: ………
Ngµ NhËt ký
Chøng tõ Sè tiÒn
y chung
Sè
th¸n Ngµ
Sè DiÔn gi¶i Tran STT hiÖu
g y
hiÖ g dß TK§¦ Nî Cã
ghi th¸n
u sæ ng
sæ g
A B C D E G H 1 2
- Sè d ®Çu n¨m
- Sè ph¸t sinh trong
th¸ng
+ Céng ph¸t sinh trong
th¸ng
+ Sè d cuèi th¸ng
+ Céng lòy kÕ tõ ®Çu
quý

dÊu)
§¬n vÞ: MÉu sè S10-DN

…………………
§Þa chØ:
…………………
Sæ chi tiÕt vËt liÖu, dông cô (s¶n phÈm, hµng ho¸)

N¨m ……
Tµi kho¶n: …… Tªn kho: ……
Tªn, quy çch nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô, dông cô (s¶n
phÈm, hµng ho¸)
§¬n vÞ tÝnh: ………
Chøng tõ DiÔn gi¶i TK §¬ NhËp XuÊt Tån Gh

Sè Ngµ §¦ n S ST S ST S ST i
hiÖ y gi¸ L L L ch
th¸n
u
g ó
A B C D 1 2 3 4 5 6 7 8
Sè d ®Çu kú
Céng th¸ng x x

dÊu)
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Lý thuyết hạch toán kế toán, PGS.TS Nguyễn Hữu Ba, NXB Tài chính, Hà Nội,
2004, 227 tr.
[2] Nguyên lý kế toán, TS. Trần Quý Liên – Ths. Trần Văn Thuận – Ths. Phạm
Thành Long, NXB Tài chính, Hà Nội, 2008, 359 tr.
[3] Các tài liệu tham khảo khác: Luật kế toán, Chế độ kế toán doanh nghiệp, Chuẩn
mực kế toán và các thông tư hướng dẫn…

Nguyen Ly Ke Toan - CD

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nguyen Ly Ke Toan - CD

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRƯỜNG CAO ĐẲNG CỘNG ĐỒNG HẢI PHÒNG

KHOA KẾ TOÁN - TÀI CHÍNH

TẬP BÀI GIẢNG

Biên soạn: ThS. Hoàng Thị Ngà

HẢI PHÒNG - 12/2009

TẬP BÀI GIẢNG

Biên soạn: ThS. Hoàng Thị Ngà

HẢI PHÒNG - 12/2009

LỜI NÓI ĐẦU

1.1 SỰ RA ĐỜI VÀ PHÁT TRIỂN CỦA KẾ TOÁN

1.1.1 Kế toán và tính tất yếu khách quan của kế toán

* H¹ch to¸n nghiÖp vô:

* H¹ch to¸n thèng kª (gäi t¾t lµ Thèng kª):

* H¹ch to¸n kÕ to¸n (gäi t¾t lµ KÕ to¸n):

1.1.2 Phân loại kế toán

* C¨n cø vµo c¸ch ghi chÐp, thu nhËn th«ng tin:

* C¨n cø vµo ph¹m vi th«ng tin kÕ to¸n cung cÊp vµ ®èi t-

- KÕ to¸n c«ng: lµ lo¹i kÕ to¸n ®îc tiÕn hµnh ë nh÷ng ®¬n vÞ

1.2 CHỨC NĂNG, NHIỆM VỤ VÀ VAI TRÒ CỦA KẾ TOÁN

1.2.1 Chức năng

* Chøc n¨ng th«ng tin:

* Chøc n¨ng kiÓm tra:

1.2.3 Vai trò

1.3.1 Các yêu cầu cơ bản

1.3.2 Các khái niệm cơ bản

1.3.3 Các nguyên tắc kế toán cơ bản

* Ho¹t ®éng liªn tôc:

1.4 ĐỐI TƯỢNG CỦA KẾ TOÁN

1.4.1 Đối tượng chung của kế toán

1.4.2 Đối tượng cụ thể của kế toán trong các đơn vị

* Tµi s¶n lµ ®èi tîng cña kÕ to¸n:

- Gi¸ trÞ tµi s¶n (gäi t¾t lµ tµi s¶n):

- Nguån h×nh thµnh tµi s¶n (gäi t¾t lµ nguån vèn):

* Sù vËn ®éng cña tµi s¶n lµ ®èi tîng cña kÕ to¸n:

2.1.1 Khái niệm

2.1.2 Nội dung

2.2 CÁC LOẠI CHỨNG TỪ KẾ TOÁN VÀ CÁC YẾU TỐ CỦA CHỨNG TỪ

2.2.1 Các loại chứng từ kế toán

- Chøng tõ gèc (chøng tõ ban ®Çu):

* Theo quy ®Þnh cña Nhµ níc vÒ chøng tõ kÕ to¸n:

- Chøng tõ kÕ to¸n thèng nhÊt b¾t buéc:

* Theo néi dung kinh tÕ cña nghiÖp vô:

- Chøng tõ vÒ lao ®éng, tiÒn l¬ng

* Theo c«ng dông cña chøng tõ:

- Chøng tõ mÖnh lÖnh: LÖnh chi, LÖnh xuÊt kho…

* Theo ®Þa ®iÓm lËp chøng tõ:

* Theo tÝnh cÊp b¸ch cña nghiÖp vô:

- Chøng tõ b×nh thêng

2.2.2 Các yếu tố của chứng từ kế toán

Chøng tõ ®iÖn tö ®îc coi lµ chøng tõ kÕ to¸n khi cã ®Çy ®ñ c¸c

2.3 TRÌNH TỰ XỬ LÝ VÀ LUÂN CHUYỂN CHỨNG TỪ KẾ TOÁN

2.3.1 Kiểm tra chứng từ

2.3.2 Hoàn chỉnh chứng từ

2.3.3 Tổ chức luân chuyển chứng từ

2.4 KIỂM KÊ TÀI SẢN

2.4.1 Khái niệm và ý nghĩa của kiểm kê

2.4.2 Các loại kiểm kê

* Theo ph¹m vi vµ ®èi tîng kiÓm kª:

* Theo thêi gian tiÕn hµnh kiÓm kª:

2.4.3 Phương pháp kiểm kê

2.4.4 Vai trò của kế toán trong kiểm kê

3.2.2 Kết cấu chung của tài khoản kế toán

+ TK thu nhËp: thu Nî Tµi kho¶n ...