NGUytN XUAN QUANG

Giao trinh THUE

(Sach dung cho sinh vien cdc nganh kinh te- kj thuq.t,

NHA XUAT BAN GIAO TH6NG V~N TAl

Khoa KT va QUDHBK

GIAo TRlNH THU~

LOI HOI DA'u

T u khi chuytin sang n~n kfnh te thi trUOng, thOi gfan tuy chua dai, nhllng oat nuac ta da O<[lt olft;Jc nhi~u tMnh tuu to km ve kinh te. xa hqi. Difw 06 chUng to sl! fanh 0<[10 sang suot cua Dang va NM nuoc trong nhflng nAm dAu thl,lC hf~n co che kinh fe moi.

Mqt trong nhCtng nguylm nMn quan trc;mg co dlft;Jc nhung tMnh tl/U to ton v~ kinh te, xa h¢f la chUng ta oa sf) df,mg kha hi~u qua va v~n hanh oong bq cac cOng C,-! tai chfnh - tien t~ - ngtm hang, dAu tu. ... trong n~n kinh te theo djnh huang mdi. Trong 00, "Thwj· Nha nuO'c" fu6n olft;Jc xem trQng va ngay cang olft;Jc hoem thi~n.

Thue la gi? D6 kh6ng phai chi la mqt csu hOi mang tinh cM't JY thuyet SBU s~c, ma ceu tro loi sa c6 m¢t tam quan tfQng thl,lC lien nhdt dinh.

Thue la m¢t phem tru kinh te ftit phOc t?P anh hudng aen ooi song cila het th§y moi nguoi. Do V?y thue mang y nghia x,§ h¢i stw sac,

Dl.f6i che d¢ te, thue nnu t« m¢t thOng di~p cua Chinh phU giJi den esc doanh nghi~p va dan chUng nh8m bay to quan ditim, ehU trllOng va Mnh o¢ng cua minh .doi voi ehtldng trinh pMt tritin kinh te. xa hQi. Do v~y giCta Chfnh phU va nhi1ng nguoi n¢p thue de co tieng noi chung.

Tuy nhien, do tnuc te kMch quan dtil?i, vi~c nang cao nh~n thOc v~ thue, nghfa VII n¢p thue eho NM nuoc v;§n dang la vise lam rat can thief d nt!dc ta hi~n nay.

Xel thay vi~c trang bi kien thOc ve thue cho sinh vilm cac ngimh kinh fe - k9 thu?t trong T n.tong Daf hQC Bach khoa Ha N¢i la rat quan tr(mg, ch(JIlg tOf bf{m seen cuon sect: nay nh~m pnuc VII eho vise giang d?y, h9C t?P, nghi~n cuu cua can b¢, sinh vien riM truong.

3

Khoa KT va QUfJHBK

GIAo TRlNH THU~

Cu6n sach g6m ba phc1n:

Phan I: NhOtig van ere chung vii thutt

Phan II: Cae Iw,t thutf hi,n hanh eua VI,t Nam Phin III: Quan tr! thue.

Do tfnh chfit va yeu cau cua chlldng trinh, nen phan 111 chung tOi cnue trinh My chi fiel trong cuon sach nay.

Trong qua trinh bien soen, chUng tOj (fa nh~n (fIlrJC nhi9u y kien quy beu cua H~i d6ng khoa hoc, esc thc1y cO giao trong khoa Kinh te va Quan Iy cua Truong fJ<ili noc Bach khoa Ha N~i va cac ben trong va ngoai tnJiJng.

Vi trinh (ft) con h<iln che, gi80 trinh kMng khOi co nhCtng khiem khuyet, kinh mong nh~n (fUt:JC eu (fang g6p cua quy ben doc. Tbu gop y xin giii ve khoa Kinh te va Quan IY T wng fJ~i hoc Bach khoa HtJ NQi.

CMng tOi xin fran tr<;lng cam on.

Tacgia

4

tnoe KT va QUDHBK

GlAo TRINH THUE

~

PHANI

NHUNG VAN DE CHUNG VE THUE

Chlfdng I

., "" .....? A'

lICH sa RA aOI VA VAl TRO CUA THUE

£)01 val NEN KINH TE. xA-HQI

I. NGUON GOC RA DOl vA L!CH sa PHAr TRIEN CUA THUE

1.1. Nguon goc ra dbi, 51! ton tal va phat tri~n cua thue

L[ch SlJ tien hoa nhan 10<;1i cho thay r~ng, nhang nhan t6 quan trQng nhat va tnrc tiep nhat oti thue ra Odi va phat tri~n cao nhu hi~m nay, d6la:

1.1.1. S~rra d01, t6n tEli va phat tfien cua Nha nUl:1c

Nen kinh t~ san xuat hang hoa dl,(a tren sir phan cOng lao 09n9 xa h9i la nguyen nnan hinh thanh cac giai cap trong xa h¢i. Giai cap xuat hil'l!n, kern tneo 06 nay sinh rnau thuan quyen l<;Ii xa h9i cua cac giai cap knac nhau, dUdng nhien c6 dau tranh glai cap. Tet 06 tat yeu Nha rurcc ra doi, o<;1i di~n cho quyen It;:!i cua mot giai cap nhat djnh.

Nha nL1dc vdi tL1 each la mqt cOng c1,l quan Iy xa h(>i, c6 quyen Il,(c chmh trj cao nhat, dung hoa mau thuan quyen l<;Ii cua cac giai cap trong m9t khuOn kh6 nhat d[nh. £)El duy trl quyen II,(C chinh trj, Nha nL1dC nhat thie"t pha] tao co sa vat chat cho minh bang each bttt buoc esc cOng dan phai d6ng g6p, do d6 thue ra 001. Thue la hinh thltc tal chinh oau tien OL1c;1c Nha nL1dC SlJ dl,lng de d(>ng vlen m9t phan

5

Khoa KT va QUf)HBK

GlAo TRINH THU~

cua cai v~t chat ban dau dudi hinh thai nien vat, sau do la tien t¢ d~ nharn thirc hien cac cmrc nang cua Nha rnnrc.

Thue cOng la hlnh thuc tai chinh mang tinh chat cLfBng che ngay khi xuat hien Nha nudc dau tien trong ljch su loai nguoi va ton tal den ngay nay.

1.1.2. Svra dm va phat tr;en cua quan h~ hang hoa - tien t~

Ban dau nguoi dan n9P thue bang hi¢n vat. Hlnh truro thu n9P thue nay dan dan boo 19 nhG'ng nhuoc di~m ve quan Iy can nguai, cOng vi¢c, kho tang, baa quan chi lieu ... Cung vdi stf phat 1ri~n ella san xuat va trao deSi hang hoa, dong tien ra doL

NgLfai ta thay rang, neu dung tien d~ n9P thue, roi chi tieu thi ti¢n I~i vO cung.

Thoat tien nhG'ng ngl10i giau co "mua" SLfU dich (dung tien thue nguoi khac di thay va tra thu lao cho ho), Sau do Nha nLtdc thay du~c su thuan ti¢n cua vi¢c giao dich nay, nen dU'ng ra 16 chirc thu tien stru dich (hlnh thue thu thue bang tien dau tien ra dbi).

V~y nhan t6 thO' hai, sau Nha nudc lam tien de cho su ra doi cua thue chinh la sir ra doi va phat triffn cua quan h¢ hang h6a - tien t¢, rna dlnh cao la str xuat hi¢n ella tien t¢.

Qua su phan ttch tren ta thay, thue la mot pharn tru kinh te - lich sa, nghia la su phat sinh va ton tal eua n6 c6 tfnh chat khach quan.

Trang hai tien de neu tren, tien de Nha ruroc d6ng vai tro quyet djnh, con su ra doi cua tien t¢ mang tinh chat xuc tac, Thue gan ch~t vdi Nha mrcc, thue do Nha nlJ"dc d!nh ra va du~c sil dl,lng d~ thuc hi¢n cac rnuc tieu cua Nha nude. M6i sac thue ban ra baa gio cong ehCta dvng nhiing ehinh sach Idn eua Nha nLide doi vdi doi song kinh ta - xa h9i.

M9t Ian nU'a khllng djnh ban chell eua thue do ban chat Nha ruroc quyet djnh, Thue chi mat di khi Nha ruroc khOng con Iy do ton tai,

1.2. Sa lu~c qua trlnh phiit triin eua thue

1.2.1. Qua trinh phst tr;en cua thUf§"tren the g;01

Qua trinh phat trien cua thue trem the gidi eo th~ ehia lam ba giai doan Giai doan 1: Tu dau thcl ky chiem hCtu n6 I¢ den thOi ky tien tLi bfln. Giai doan 2: Thoi ky ehuyffn sang hinh thai kinh t9" tu ban ehu nghia.

Giai doan 3: Thoi ky ehuyen sang ehe d9 dan chu hoa nen kinh te, xa h(>i.

6

Khoa KTv8 QUfJHBK

GIAo TR1NH THUE

a. Giai aoen 1: Tit oau thCJi ky chiem h[Ju n6 I~ den thOi ky tien tu ban

Tac dunq duy nhat cua thue la cang cu tao nguon thu cho Nha rurcc. £)ay cOng la vai tro khai thuy cua thue.

£)~c tnJng n6i bat cua thue trong thai ky nay la heu nhu khOng c6 khoan chi nao nharn quan Iy kinh te - xa h9i. Thue chu yeu chi cho phuc VI,l chien tranh, tra hronq, ban thuang cho quan lai an choi xa hoa ...

Nguyen nnan cua tinh hinh tren ta:

Thai ky nay II,l'C IU9ng san xuat can rat thap kern, phan Ian heat 09n9 san xuat 1<.'1 thu cang, nho be, tho so ... Y thuc h~ cua con nguai cling chua phat trien va dinh hinh, cho nen 51,1' can thiep cua Nha ruroc VaG cac qua trinh kinh te cOng chua y thuc oU9c.

Khoang tMi gian nay danq la thai ky o[nh hinh ve m~t lanh th6 cua cac quoc gia, tham vonq ba chu luon luon ngl,l'tri trong eMu nhlJ'ng nguai co quyen Il,I'c tai cao, cho nen chien tranh n6 ra lien mien va chi phi Ian cho chien tranh la Ie ouong nnien.

Khoa h9C chu yeu la triet h9C, toan hoc, thien van h9C va khoa h9C chien tranh. Chung n~ng ve Iy thuyet va chua ph6 cap, Cac cong Cl,J lao 09n9 khong dU9c chu y bang vO khi chien tranh. Cac ur tuang kinh te chua mang tinh O'ng dunq va xa I~ vai Quang dai quan chunq,

b. Giai do?n II: Thai ky chuyen sang hinh tMi kinh ta tu ban cM ngMa

Khi xa h9i loai nguc1i chuy~n sang hinh thai kinh tEi nr ban chu nghia, keo theo n6 la hang loat nhCtng bien d6i co b~m va sau sac Vel kinh tEi va xa h9i.

Nha nuac bat deu y thtre oU9C vai tro cua minh doi va! 51,1' v~n hanh cua nen kinh teo Tu do ngay canq can thi~t sau hen, rnanh me non VaG qua trinh kinh te cua dat nuac. Nhu v~y Nha niroc da tnrc tiep tham gia thuc hien va dieu khi~n nen kinh tevima.

Tat ca nhG'ng heat 09n9 nay cling va; cac crnrc nang khac cua Nha ruroc, doi hoi mot nguon vat chat Ian hon nhieu so vai thai ky trudc do. Neu chi dua VaG cac sac thue da co thi khang du, hem nfIa li,'Ii kern nhan dao, nen Nha nudc rna r¢ng nguon thu bang each d~t them nhieu sik thue khac da di,'lng, linh hoat va tinh xao hen, nham tang nguon thu va kich thich tang truang kinh teo

£)0 cOng chinh 18 d~c tru'ng Ian nhat cua thue trong thai ky nay.

7

Khoa KT va QU£JHBK

GIAo TRINH THUE

c. Giai c1O{ln 3: ThOi ky chuydn sang che 09 dtm chii Ma nen kinh fe, xa h9i.

Nhll da trinh bay trong cac giai doan truoc, thue va su d¢c dean cua Nha nllOc ngay canq tro thanh g~mh n~ng doi voi dan chunq dan den SI! phan khang cua dan chUng cling ngay canq rnanh li~t.

Khi quyen lire toi cao trong xii hQi dan dan chuy!§n sang tay dan chUng (che dQ dan chu), cOng b~ng xa h¢i ngay cang dU'~c d~t ra nhtr m¢t nhu cau buc xuc, dOi hoi Nha rurec phai hU'Ctng hoat dQng cua minh vao SI! phat tri!§n toan di~n cua dan chung, phai quan tam den nhUng nglloi co hoan canh kh6 khan,

£i~ tht!c hien dieu nay, Nha ruroc phai tim each dieu hoa thu nh~p bang cac sac thue danh vao uiu nhap ca nhan, I~i tuc cua doanh nghiE;!p, vao cac hang h6a va dich vu xa XI, chuy!§n chung ve ngan sach Nha nU'Ctc d!§ chi dung cho cac rnuc lieu xa h¢i.

Giai doan nay thue dllqc xaly thOng minh va kien quyet han. M¢t mat khong han che y chi lam giau cua cac ca nhan va doanh nghiE;!p, mi;!.t khac, tang them thu nh~p cho Nha ruroc, cuoi Cling van giG' dU'qc tinh nhan dao xa h¢i.

Tom lal, qua Ilch sa phat tri!§n cua thue cho thfiy:

Khi Nha nU'bc giG' vai tro each biE;!t vCti SV phat tri~n kinh te, chi giCti han nhi(lm vu cua minh a cac hanh vi bao h,fC va quan IY hanh chinh dan thuan thl nhu cau chi Mu Cling giCti han a day, tat nhlen keo theo su han che ve cac rnuc Mu cua thue.

Khi Nha ruroc can thiep sau rQng vao nen kinh te, nhu cau chi tieu tang them, thi thue Cling dU'~c gia tang ca ve solU'qng va chat lU'~ng.

Khi chuyein sang che dQ dan chu h6a nen kinh te, xa hQi, nhu cau chi tieu cua chinh phu nhieu hem va hop Iy han. Vi thOe thue dll~C ma n?ng va yeu cau ''thong minh" han.

Ben day c6 th~ khiing d[nh, su phat trien cua thue di dOi vbi sl! phat trien cua xii h¢i. Xa hQi canq van rninh, thue canq phat tri!§n, quan niem ve thue canq tra nen het sire tv nhien.

"OJinh pM merm vii thue cao Iii ha; kMi ni~m c16ng nh§f (KMarx). 1.2.2. L;ch su phst trien cua thue if Vi~t Nam

Qu~ trlnh phat tri~n thus a Vi~t Nam cling co the chia lam ba giai doan: - Giai doan 1: Thai ky tnrcc trurc dan Phap xarn l~qc

8

Khoa KT va QUDHBK

GIAo TRiNH THU~

- Giai doan 2: Thoi ky tnuoc dia nlla phong klan

- Giai dean ·3: NlfdC Vi~t Nam d9C l<lip, thong nhat va xay dLJng xili hQi chu nghTa.

a. Giai aoen 1: ThO; ky truoc tnuc dtm PMp xc}m I~

Den thoi hau Le, thue dlfc;1C chia thanh hai loai chinh: thue tnrc thu va thue qian thu,

• Thue true thu gam c6 thue than, thue dien va thue tap dich,

• Thue gian thu danh m9t each phan tan vao rnoi boat dqng ti~u thu GOng nghi~p.

Den dai nha Nguyen, che d9 thue d~i the cOng dlfgc chi a thanh hai lo~.i 113 chinh phu va tap phu,

• Chinh phu: thue dien tho (to), thue than dinh (dung) va thue di~u (tap dich), Thue di~u la m9t che d9 lao d9n9 khong diroc tra cong, b~t bU9C va phuc vu cho giai cap thong tri, tinh bang so ngay cong nhat dinh trong mot narn,

• Tap phu: thue canq, thue quan tan, thue nguon dam, thue ham mo, thue cac hI) san xuat.

+ Thue cang tnu vao tau thuyen mroc nqoai cap ben cang Vi~t Nam. can cu vao kich thlfCfC va qucc tich moi chlec rna thu theo mot dinh suat thue c6 phan biet, nqp bang tien hoac mQt phan tien, mQt phan hi~n vclit.

+ Thue quan tan (n9i quan) danh vao su giao djch thOng thlfdng qua cU'a ai, ben do, khuc song, cho va can cu tren gia tli hang, chu yeu thu b~ng tien.

+ Thue nguon dam danh vao esc hoat dqng sa dl,!ng m;)t mtCfc, thu b~ng tlen. + Thue ham mo danh vao hoat d9n9 khai khoang (vang, bac, dong, kern, chi, thiec ... ) khai triac san phoim gi thi 'phai n9P thue bang san pha:m d6.

+ Thua cac hQ san,xuat, che bien, thu Ilfqm (lam giay, d~t lua, chieu, nau dau, due da, tram, que, tom, muc ... ) deu phai nqp thue. Lam ra silO ph;im nao thi n9P thue theo san pham d6. Nglfoi nqp thue dtfQc mien binh dich, t~p dich,

Che d9 thue cua nha Nguylm nhin chung ffit kh~c nghi~t, phllc tap va tan nhan vai dan chunq. Thue I~i do h~ thong quan lai tham nhUng thu tnrc tiap hay dau thau, nen Man chung rat oan giclin.

9

Khoa KT va QUfJHBK

GIAo TRiNH THUE

b. Giai doen 2: Thoi ky thuQc die, ntla phong kien (tI1 niun 1895 aen thang 8 nem 1945)

Ngay sau khi xarn uroc ruroc ta, thuc dan Phap da d~t che d9 thue khoa, Nhin chung che dQ thue kh6a thirc dan PMp vira nharn bon rut dan ta vua dau d9c lam suy thoai ca dan t9c tao

o mien Trung (Da Niing ... ) chunq bo thue canq cua nha Nguyen, chi thu rnct 501$ phi: den pha, Un hieu, tau C';'P ben. N~m 1861 rna thau tnfng thuoc phien voi gia 2,5 trit}u Phoranq, Cho phep rna song bac d~ thu thue rnon bai, sau d6 la thue ruou, nrou vang, bia, thue khach san, quan nrou, ti¢m nhay. TMng 2 narn 1862, chunq cho phep nhap cang thucc phien d~ thu thue doanh thu 10%.

o Nam Ky c6 thue tnrc thu, thue gian thu va thue tern (thue con niern), thue xuat nhap khau, thue kho va I~ phi cang, tien ban hoac cho thue dat congo

T(1 narn 1875, thuc dan PMp truro hien che d9 quan thue h6n hop, Vi~c thu thue duc;lc giao hoan toan cho nha cam quyen Philp.

Den narn 1928, che d9 dong h6a quan thue gilia Phap va ba x(J cua Vi¢t Nam rnoi chinh thuc ban nann. Che d9 nay hau nhir lam cho Vi¢t Nam chi buon ban voi PMp. Tu ban Phap dua vao d6 tha ho b6c 19t nhan dan tao

Dau the ky 20, thuc dan Phap bM dau cai each thue: bo che d9 tn.tng thau thue quan va thue qian thu de thay the b~ng che d9 cong quan tnrc tiep, do nguai Philp tnrc tiep cai quan.

C6 ba thu conq quan Ion:

• Cong quan nrou

• Cong quan thuoc phi$n

• Cong quan rnuoi.

o thai ky nay, che d9 thue that n~ng ne, bat cong va kern nhan dao.

Sau day la 56 li¢u tham khao ngan sach tling xu 80ng Duong va thue (FF) narn 1939 va 1945.

10

<noe KT va QUf)HBK

GIAo TRiNH THUE

Bang 1.1

XU' Ngan sach (FF)
Nam 1939 NAm 1945
SacKy 15,904.000 36.415,000
Trung Ky 10.933.000 22.240.000
Narn Ky 17.471.000 39.418.000 Loal thuEi Thue
Nam 1939 Nam 1945
Thue tieu thu va van chuyen hang hail 20,655.000 58.265.000
Thue muoi, nJt;lu, thuoc pnien, diem, thuoc Iii 24.694.000 87.000.000
Thue dilln thi> va tnroc ua 11.021,000 28.625.000
Gia tern thL1 0,06 0,1
Thue cho - -
Thue rnai hien - -
-_
Thue nhot sue v~t - -
'" e, Giai doen 3: Nude Vi~t Nam rJ¢e I~p, th6ng nhB't va xay dljng xii h¢i eM nghTa Sau thang 9 narn 1945, Chfnh phil nU'dc Vi~t Nam dan chil c¢ng hoa huy be thue than, giam va miEm thue ru¢ng d~t, thue men bai, bo cong quan nrou, muoi va thuoc phlen,

f)~ c6 tien chi tleu, oau nam 1946, Chfnh phu o~t ra m¢t s6 tap thue danh vao cac heat 09ng cao cap, xa xi nhu: du hy cOng c¢ng, rap hat, a oao, xiec, chieu phim, ti$m nhay, dua ngl,ia vdi thue suat tU 15% d~n 35% gia ve.

Thue sat sinh danh vao gi8t mo, mua ban trau bo, de, ngl,fa, IQn, .. thu t1l8 0 den 30 d mot con tuy loai, thue d~c bi$t danh vao xe van taL

sse I$nh 27/SL 28/02/1947 Nha rnroc bai be mot s6 thue b thanh thj nrur thue luang b6ng, thue thl/c lai doanh nghi~p, thU8 tho iracn, thue danh vao cac heat d9n9 du hy cang c9ng, thue danh vao hoat d9n9 v~n taL

NhU' v~y thue qian thu can l<;l;: thue quan, thu6c lao, mu6i. Thue tnrc thu gam: thue dien tho, rnon bai va sat sinh. Narn 1947, thue enen tho chiem 67% thu ng an sach Nha rnroc va n a m 1950 121 83%. ("Phap I uat ve tal chinh t945 - 1954", NXB Philp Iy 1985, trang 92).

11

Khoa KT va QU£)HBK

GIAo TRINH THU~

Khoang giLra narn 1951, che d9 thue thong n hat gam 7 10<;1 i:

• Thue n6ng nghi~p

• Thue cong nghi~p, thLldng nghi~p

• Thue hang hoa

· Thue xuat khc1u, nhap kh£iu

· Thue sat sinh • Thue tnroc ba

· Thue tem (can niern),

Den narn 1954, 1955 va 1956, chinh sach thue gam:

· Thuedoanh nghi~p

· Thue Iqi tire doanh nghi~p - Thus hang h6a

· Thue buon chuyen

· Thus xuat, nh~p kh£iu

· Thus kinh doanh ngh~ thuat

· Thue sat sinh

· Thue nrou - Thue muai

- Thue thO' trach

· Thue hang h6a ton kho,

Den narn 1961, 'h ~ thong thu ngan sach nLfC1c ta chia thanh hai mang lC1n:

Doi voi cac xi nghi~p quac doanh: thuc hi~n che d9 thu qu6c doanh (giim thu) va che d9 trfch n9P loi nhuan (tnrc thu) .

. ,

Doi voi cac don vi kinh te nqoai quoc doanh: thirc hi~n che d9 thue .

. ,

Hai mimg nay ton tai den thang 8 nam 1990.

Ngay 8/8/1990 nuOc ta cai each thue toan di~n, sau sac va can ban. Bao gom cac sac thue:

12

Khoa KT va QUfJHBK

GIAo, TRINH THU~

1 - Thue nong nghi~p (Phap I~nh) 2 - Thue doanh thu (Luat)

3 - Thue IqitCte (Luat)

4 - Thue lieu thu d~e bi~t (Lu~t)

5 - Thue xuat kh.§u, thue nhap kh~u (Luat) 6 - Thue nha dat (Phap I~nh)

7 - Thue tai nguyen (Phap I~nh) 8- Thue thu nhap (Phap I$nh)

9 - Thu ve stt dl,mg von ngan sach Nha ruroc (Nghl dlnh 22/HDBT). Ke ttl ngay 1/111996, h$ thong thue Vi$t Nam bao gem:

1- Thue sa dl,lng dat n6ng nghi$p (Luat)

2- Thue chuyen quyen stt dl,lng dat (Luat)

3- Thue doanh thu (Lu;ilt).

4- Thue tieu thu d~e bi~t (Lu;ilt)-

5- Thue xuat khitu, thue nh~p khitu (Lu~t) 6- Thue Igi tete (Luat)

7- Thue thu nhap doi veti ngLlai co thu nh;ilp eao (PMp I~nh) 8- Thue tai nguyen (PMp I$nh)

9- Thue nha, thue oat (Phap I~nh)

10- Thu ve sudl,lng von ngan sach Nha nuae (Ngh! dinh) 11- Thue sat sinh (Ng hi quyet 473 - NQ/HDNN8)

12- Thue rnon bai (Nghl quyet 473 - NQ/HDNN6)

13- L$ phi: tnroc ba, eong ehlnlg, ehlnlg thLl, tr9ng tai kinh te, giao thong, hal

quan.

14- Phi: bay qua bau Iroi, phi qua clmg qua eau, pM db, phf cho, Cac lo~j W 1 den 10 99i la thue, 10<;1.1 11, 12, 13 va 14 99i la tap thue. Ke W ngay 1/111999, h~ thong thue Vi~t Nam baa gem:

13

Khoa KT va QLlfJHBK

GIAo TRINH THUE

1- Thue sa dl:mgdat nong nghi~p (Luat)

2- Thue chuyen giao quyen Sll' dunq mit (Lu<';lt) 3- Thue gia tr] gia t~ng (Luat)

4- Thue tieu thu di;ic bi~t (Luat)

5- Thue xuat, nhap khau (Luat)

6- Thue thu nh<';lp doanh nghi~p (Luat)

7- Thue thu nh~p doi vO'i ngUoi co thu nhap cao (Phap lenh) 8-Thuetai nguyen (Phapl~nh)

9- Thue nha, thue dat (Phap I~nh)

Ngoai ra h~ thong thu ngan sach Nha rurdc con co:

Thue rnon bai

Thue sat sinh

Thue SLt dl,lng von ngan sach Nha nuO'c Thu tlt nong san

Thu tlt dau khi

L~ phi va phi cac loai ...

II. VAl TRQ CUA THUE DOl Val NEN KINH TE, xA HOI

Thue la mot cong cu dieu ti€h kinh te linh hoat, nhay ben va hi$u qua. Sl/ can thl$p cua thue vao qua trlnh kinh te dLlqc tien hanh thong qua vi~c sa d!:mg cac hinh thuc thue, an dinh rnirc thue mai va che d{l mil3n giam thue thich hop.

Tfnh hop Iy cua cac hinh thtrc va bi~n phap noi tren lam cho thue tro thanh cong cu dieu tiet kinh te sac ben, toan dien va tharn nh<';lp sau r{lng vao doi s6ng kinh te, xa h9i.

Trong co che th] truong, vai tro dieu tiet kinh te VI mo va kich thlch kinh te vi rno cua thue dllqc the hi~n tren cac mat sau:

- La cong cu huang dan viec truro hi$n cac dinh hUang kinh tEi cua Nha ruroc.

- Gop phan bo tri co cau dau tll

14

Khoa KT va QUfJHBK

GIAo TRINH THUE

- Tham gia vao qua trinh phan c6ng lai lao d9n9 xa h9i

- Bao h9 va khuyen khfch sa:! xuat n9i dja

- Hudng dan san xuat va tieu dung

- Darn bao su d6ng g6p c6ng b~mg hop W trong phan ph6i thu nhap cua cac

tang Idp dan cu.

Thuc hien cac rnuc tieu trsn eOng chfnh 18 thirc hi$n vai tro co ban eua ~hue.

11.1. Thue Ii! cong cu chu yeu tao I~p nguon thu cho ngan sach Nhil m/dc

Tu khi Nha nUdc ra ddi, vai tro dfch thirc cua thue la tao I~p nguon thu cho ngan sach Nha ruroc rna tnroc het la nu6i b9 may quan Iy Nha nUdc va trang trai cac chi phf thuc hiEim cac chrrc nang cua Nha ruroc.

Nha nUdc dung quyen hrc chfnh tr[ bat bU9C cac cong dan phai d6ng g6p vao quy chung la ngan sach Nha ruroc. Nhung de tranh su tuy ti$n, lam thu va dam bao cong bang xa hoi, Nha nuoc phai quy dinh su d6ng g6p d6 theo cac lu~t thue,

Voi xu huang chi tieu eong c9ng ngay cang tang va mang tinh quy lu~t, cho nen d rnoi quae gia, thue da trd thanh nguon thu chu yeu eua ngan sach Nha nuoc.

a cac niroc £luc, My, Phap va Nh~t, ty 1$ thue thu vao ngan sach Nha ruroc nam 1990 tLlong ling la 92,7% ,95%,95,3% va 95,4%.

6 Vi$t Nam ty tronq thu thue vao ngan sach Nha nllde qua cac nam 1990 103

75%, 19921a 95%.

+ C6 nhieu bien phap chuyen thu nh~p tlt tay dan ell vao tay Nha nUac:

Thong qua h$ thong gia ea Th6ng qua vi$c tra Illong Th6ng qua vi$c' danh thue.

+ Be dam bao nguon thu 6n dinh, du eho nhu cau chi thLldng xuyen, ngay ca khi nen kinh te e6 nhieu bien d9n9 khOng thuan I~i, phai coi tronq thue gian thu. Bdi vi cac sac thue nay mang tinh on djnh hon thue tnrc thu. Han nlta, ve m~t tam Iy, danh thue gian thu ngllai chiu thue de dang chap nh~n hon,

+ £le that sir gilt vai tro 16 nguon thu quan tronq vao ngan sach Nha nlloe, thue phai bao quat hau het mol heat d9n9 san xuat kinh doanh. soi vl mgt nen tal

15

Khoa KT va QUfJHBK

GIAo TRINH THUE

ehinh quae gia lanh rnanh ehu yeu phai dua vao nguon thu n9i b9, phai tranh tlnh tr~ng thue tri~t thue. Thue qua n~ng nguoi ta se ehuy~n sang kinh doanh ngam.

Vl du:

M¢t h¢ san xuat b9t gii?t, doanh thu blnh qufm 250 tri~u dong/thang. TY suat lai trv6:e thue la 5%

Thue suat thue gia tri gia tang la 10%

Thue suat thue thu nh~p doanh nghi~p la 32%

Gia sa mac thue gia trj gia tang (VAT) d~u ra la 250 tr x 10% = 25 tr NhL1V~y:

Thue VAT phai n9P: 25 tr - 10 tr = 15 tr

Thue thu nhap doanh nghi~p phai nop: 5% x 250 tr x 32% = 4 tr T6ng so thue phai n9P = 15 tr + 4 tr = 19 tr.

Neu eho rang s6 thue nay nam trong kha nang chiu thue cua doanh nghi~p, th' hang thang Nha nu6:e thu dL1<;1e 19 tr d. Neu thay d6i ehfnh sach thue gay bat l<;1i eho doanh nghi~p, doanh nghi~p se dCtng san xuat, chuyen sang kinh doanh ngfim, Nha nll6:c mat trang 19 tr d tien thue.

11.2. ThuG Iii mqt cong cu quan Iy va dieu chinh kinh te vi rna

Vi~c n(lp thue va thu thue la nhiJ'ng heat d9n9 tat yeu cua m9t quOc gia.

N9P thue la m9t nghia vu xii h9i tat yeu doi hoi d cac the nMn va phap nhEln kinh doanh.

Khat sinh ra thue va thu thue thuge m9t trong cac quyen hop phap cua Nha

TlI d6 m¢t van de l6:n d~t ra lil sa dl,lng thue nhu the nao? neu thu.3n tuy cung thue chi la vi~e tao nguon thu cho ngan sach Nha nl.lt1c de nu6i b¢ may hanh chlnh, th] chac chan giG'a chinh phu va ngU'Oi n¢p thue se khOng c6 tiang noi chung.

Neu dung thue de tao nguOn thu cho ngan sach Nha ruroc, de kich thich kinh tEi phat trien, girt gin tr~t..11! xa h(li, an nlnh quOc phong, cuoi cung nham kh6ng ngllng nang eao mac song cua toan dan, thi ehac chan chinh phu se tim thEiy su

16

Khoa KT va QU£)HBK

GIAo TR1NH THU~

thOng cam sau sac cua nhan dan. Khi d6 thue se la bUe thong di~p cua chfnh phu glri den cac doanh nghi~p va dan chung nharn bay to quan di~m, chu trU'Clng va hanh d9ng clla mlnh doi voi chtldng trinh phat tri~n kinh te, X6 h9i.

o phan nay, ta ban den vai tro cua th~e trong vi~c kich thich kinh tEi phat

tri~n.

1/.2.1. MOl quan h~ gifla ty I~ d9ng vien thue tv GDP va toe d9 tang trutmg GDP Theo me hinh Harrod - Domar, ta c6:

ICOR=~ I1Y

trong d6 ICOR la h~ so von - san Itlqng (d/d)

I1lla Itlc;1ng von dau tu thay d6i trong narn (d) /).Y la GDP thay d6i trong narn (d).

Y _ 111 h 11 Y _ 1111 Y

/). "icon ay Y-ICOR

I1YIY la ty I~ t~ng trtlong GDP. Ky hi~u Y = /).YIY, v~y:

I~~R = Y -? AllY "" y.ICOR (*) 111IY la ty I~ tang dau ttl so vbi GDP.

Phironq trlnh (*) cho thEiy Sl,l' phu thuec cua y vao ty I~ dau ur so voi GOP; (/).I/GDP) va ICOR.

Neu C la tieu dung eua h9 gia dlnh va S la tiet ki~m cua ho, T la t6ng thu cua nha ruroc va Y la GOP thl :

Y = C + S + T (1)

G9i G la chi lieu ella Chfnh phu, X la xuat kh~u, M la nhap kh~u va I la dau tu, thi :

Y = C + I + G + (X - M) (2)

Tu (1) va (2) ta c6:

Hay:

C + S + T = C + I + G + (X - M) I = S + (T - G) + (M - X)

17

Khoa KT va QUf)HBK

GIAo TRiNH THUE

1= Sp + Sg + Sf

f)au tu = Tiet ki~m tu nhan + Tiet kj~m chfnh phU + Vay cua nude nqoai, G9i t la tY I~ thu ngan sach so vbi GOP ,suy ra T = t . Y

G9i a = GfY - ty I~ chi tieu cua chinh phu so yai GOP, suy ra G ::: a.Y

GQi s - ty I~ tiet kiern nr nhan hay khuynh hLiang tiet ki~n bien, suy ra: s, = s (Y - T)

GQi f - tY I~ nhap kh.1u/GDP, suy ra:

M = Mo + f. Y va f = (M - X)fY ---? (M - X) = Mo + f.Y - X = f.Y

NhLiV~y:

Ta dLi<;1C:

Ta co:

Ma:

Sp = s(Y -T) Sg = t.Y ~ a.Y S, = f.Y

1 = s(Y - T) + (t.Y - a.Y) + f.Y 1 = s(Y - t.Y) + t.Y - a.Y + t.Y I = s(l - t)Y + (t - a)Y + f.Y IfY = s(l - t) + (1- a) + f

tfY = y.ICOR nem:

Y.ICOR = s(l - t) + (t - a) +t s(l- t) + (t - a) + f

Y = ICOR

Ta co so li~u tinh toan toc d(> tang tnJong GOP cua Vi~t Nam qua cac narn thea ma hinh Harrod - Damar nhLl a bang 1.2.

Trang ma hinh Harrod - Damar, ty I~ thu NSNN so yai GDP cang cao, canq giup cho Nha nLibc tiet ki~m, tang CLiong dau tLiva thuc dciy kinh te tang tnJang.

Tuy nhien, neu Chfnh phu tang thue de chi Mu cOng c(>ng, dong thoi tang chi tieu ngan sach so ybj GOP, tuc la t = a, thi khi d6 toe d(> tang tNong kinh te giam ctur khOng tang.

18

Khoa KT va QUDHBK

GIAo TR1NH THU~

Bang 1.2

Don v! %

Chltieu Ky N!m N!m N!m NAm
hj~u 1994 1995 1996 1997
1. TY i~ thu NSNN/GDP t 24,0 23,2 22,9 21,4
2. TY i~ chi NSNN/GDP a 26,7 25,1 24,7 24,6
3. TY h~ nhap khau/GDP f 10 10 10 10
4. TY I~ eJau t-/GDP s 25,5 27,1 27,9 27,0
5. H$ so von - san 1l.t<;Jng (dId) ICOR 3 3 3 3
6. Y thea rna hinh Harrod - Damar Y 8,9 9,6 9,9 9,3
7. T OC 09 ta ng IrLJdng GDP thl,fC Ie YI 8,8 9,5 9,3 9,0 (Ngu6n: "Kinh te 97 - 98: Vi$t Nam va the gloj", PhV ban: "Thdi bao kinh te Vi$t Nam")

11.2.2. Siftac dQng cua eae yeu to'ben ngoai

Nhu da biet, m9t trong nhUng nguyen nhan th~t bal cua khu vue tu nhan la su kh6ng quan tam cua cM th~ den nhUng tao d9n9 cua rnoi tntdng ben ngoal khong true tiep tham gia vao cac giao clch tren thi tl1.lO'ng,

NhCi'ng tac d9n9 c6 th~ la tich cl/C hoac lieu cue ma esc ben tnrc tiep tham gia giao dich tren thi tn/dng deu bo qua, VI du: SI! 0 nhiem n~ng ne clla mOl trudng s6ng, sl! tik nghen giao thOng cua the ky 21 ...

SLta chua nhUng khuyet t~t nay khOng al khac la Chinh phil. Vi du dira tien kh~c phuc dt?c h<;Ji vao chi phi "san xu~t kinh doanh", sau do n9P thue baa v~ mol tnrong cho NM ruroc, Chi co nhu v~y mai phan anh dung toan b9 chi phi san xuat rna xa h9i gimh chju khi san xua't san pha:m.

Khi doanh nghi~p chju thue bao v~ mOi Irlldng, chi phi cua doanh nghi~p gia tang lam cho dllong cung d!ch chuy~n sang trai, £16 la mt)t hinh th((c dong h6a lac 69n9 cua moi Iruong ben ngoaL l.uc nay chi phi xa hQi bien MSC dlll;1C tinh:

MSC = MPC + MEC

trong d6:

MPC - chi phi tll nhan bien

MEC - chi phi tao d9n9 moi Irlldng bien. C6 the bi~u diEm chu ng tren do th i h inh 1.1.

19

Khoa KT va QUf)HBK

GIAo TR1NH THU~

Psov PPVT

San hJQng Q

Hlnh 1.1. Chi phi til nhin va chi phi xi hc}l bill n

GQi: MPB la IQi ich tU' nhan bi~n t~

MEF la IQi ich tac di;lng ben nqoai bien t~ MSB la IQi ich xa hi;li bien t~

Ta co: MSS'= MPB + MEB

Khi khOng c6 tac di;lng bEm ngoai thi MEB = 0 va MSB = MPB,

Khi Chinh phu hoac ttl nhan phai ni;lp thue bao v~ moi tnJCJng, gia ca san phgm tu PPVT len Psoc' Nhc'I san xuat da dong hoa 51! tac di;lng cac y~u to moi tnJCJng ben nqoai,

Gia

P..,c::: Pp.tl

Pp.tl P..,c· Thue = p.

Qaoo

San ll1Qng Q

Hlnh 1.2. Dong h6a (n9i h6a) chi phi ch6ng do tac d(mg xau cua mol trlldng

20

Khoa KT va QUf>HBK

GIAo TR1NH THUE

11.2.3. Tac d9ng VelO cung lao d9ng ,

Hau hat cac rnroc deu danh thua vao thu nhap cua dan CLI. Ve vfin de nay c6 hai quan di~m:

Quan di~m thCt nhat cho dmg: khi tien.luang cao nguoi lao dQng c~mg mu6n gia tang thu nnap bi!mg each lam vi~c nhieu han hoac 18 tien luang cao thu hut nhieu lao dQng. Do d6 dtJong cung lao d9n9 huang len tU' Mn trai sang ben phai (hinh 1.3a).

LLfOng (L..,)

Cung lao 119n9

LLfOng tnf(1c thu~ LLfOng sau thue

LT Ls Lao d9n9

Hinh 1.3a. Cung - clfiu lao d9n9 va tien lU"d'ng theo quan di~m 1

LLfOng (Lg)

C~u sau thue

Thue

Lao 119n9

Hinh 1.3b. Cung - diu lao di)ng va tien lU"d'ng theo quan diiim 2

21

Khoa KT va QUDHBK

GIAo TRINH THUE

Quan di!§m th(( hai cho rang quan di!§m tren chi dung m¢t mra: khi tien hlcmg tang vtIgt ngLlong nhat djnh thl cung lao d¢ng se giam xuong. 80i vi khi thu nhap da cao thLlang ngtIai lao d¢ng lam vi~c it dl, danh thai gian cho vi~c giai trl, du I[ch ... Theo quan di!§m nay dLlang cung lao dQng cong ve phia sau, tien ItIClng c6 th~ giam di m9t ILJqng Ian hon thue, nhunq vi~c lam I~i gia tang. £lieu nay c6 y nghi'a xa hQi quan tre;>ng la lam tang cong an vi~c lam, lam thap mat bang ILlClng xa h9i, t((c la san 59 vi~c lam ra pham vi toan xa h()i (hinh 1.3b).

11.2.4. ThUl§' va thu hUt v6n dau tU'trong va ngoa; nut:tc

Neu thue n9i ef[a cao segay h~u qua:

- Can tro von dau tu nLldc nqoai chay vao trong ntIdC

- KhOng khuyen khich aau ur trong ntId'C. Cac eong ty e6 khuynh htIdng dua

von sang nLJdC c6 thue thap han.

- Giam cong an vi~c lam va tang that nghi~p

- Giam GOP va giam thu nh~p binh quan trim m()t dau ngLloi

- Ngan sach Nha ruroc mat nguon thu

- Kim ham xuat kh~u

- Them nira, neu thue suat qua cao doi vdi nganh dich vu, dan den kim Mm

phat tri~n ella n6 va lam cho NM rnrcc bi that thu Idn.

Tat ca cac hau qua n6i tren se lam cho nen kinh te phat tri~n khOng can doL Vi v~y d~ thu hut von dsu nr ntIac nqoai va khuyen. khich dau nr trong ntIt1e, cac quoc gia rat chu y xay dJ,tng thue suat thu nh~p hop IY. Boi vi;

- Thue gian thu khong dieu tiet vao thu nhap cua ngtIai dsu tu

- 80i voi cac nha dau tLl, khi quyet dlnh dsu nr vao nLldc nao, ho xem xet ky

phai trlch baa nhieu [oj cho Chinh phu. Tat nhien ho hLlang tbi nhiIng qu6c gia c6 thue suat thue thu nh?p thap,

Bang 1.3. Thue suat % thue thu nh~p doanh nghl~p a m~t 56 mtoc Chau A

Trung Indonesia Malaysia Singapore Thai Lan Hong Philippine ViE)t
QuOc KOng Nam
32 29 29,5 26 29 16,5 34,5 32 22

Khoa KT va QUf)HBK

GIAo TRINH THUE

11.2.5. Thue'trong ffnh vvt xwft nh~p khdu

Xu huang toan cau hoa nen kinh te the gioi hi¢n nay c6 anh hL1ang sau sac den thucmg rnai quec teo Nhieu quoc gia chuyen to' chinh sach bao h¢ m?u djch sang chinh sach tll do hoa thirono mal,

Oieu d6 dan den vi¢c nhieu qucc gia da do bo cac "rao chan", xem xet lai chinh sach thue nhap khau cua mroc minh de h¢i nhap phL,JC vL,J cho vi¢c tll do h6a "thironq rnai quoc te".

Thue suat cua thue nh?p khau giam thap met each chac chan va theo trlnh ttl thong nhat se lam thay d61 co cau thu ngan sach Nha runrc, Tuy nhien cOng can quan tam den thue nhap khau vi cac Iy do sau:

Khang dlnh chu quyen quoc gia

Kiem soat va han che tieu dung hang nqoai

Sao h9 cac hang conq nghi¢p non tre va nqanh kinh te chien 111~C Sao h¢ san xuat n9i dta do ehfnh sach gia ca cua nL10c nqoal

Tao cong an vi¢c lam va nguon thu eho ngan sach Nha ruroc.

Cho du Iy do nao, thue nhap khau cOng la loai thue phi hi¢u qua kinh teo Sal vi khi d6 t6n that kinh te doi vol ngL101 tieu dung se VUQt qua so c9n9 giua thue Nha rnroc thu dUQC va IQi nhuan t~ng tMm rna cac nha san xuat hL1ang. C6 the minh hoa dieu nay bang do thi trsn hinh 1.4.

Gia

Gung trong rnroc

G§u trong nudc

Q ( S~1n h.J\;Ing )

Hinh 1.4. Bi~u th] vi~c danh thue nhi_lp kh§u lam tling gi3 hang nhi_lp kh§u (khong tinh den chi phi klnh doanh nhi_lp kh£u)

23

Khoa KT va QUf)HBK

GIAo TRINH THU~

Do san xuat trong nl1bc kern hi~u qua so vbi the gidi, nen gia n¢i aia cao han

gia the gl0i.

Neu thl1C1ng mal tV do:

~ Hang nhap kh§u la doan HD

~ Hang san xuat trong nl1DC la IH se dl1c;1C cung dip cho dan chunq. Khi d6 gia bah hang nhap kh~u trong ruroc (khOng tfnh chi phi kinh doanh nhap kh~u) dung bang gia the gibi.

Neu danh thue nhap kh~u, gia ban trong ruroc cua hang nh~p kh~u se gam gia the. giDi c¢ng thue nhap khc1u ..

Vi gia Ifm cao, cac nha san xuat se rna clla tra lai noac l;itp ra cac xi nghi~p kern hi~u qua de; tao them san ph~m bang dean HG. Ll1c;1ng hang nhap khc1u giam xu6ng bang dean BC.

Thue nnap khau Nha ruroc thu: di~n tich BCEG.

Lc;li nhu~n cua nna san xuat nQi dja tang them: di~n ttch ASH!.

T6n that do san xuat n()i dja kern hieu qua so vai san xuat the giai: di~n tieh SGH.

T6n that trong th~ng dl1 cua ngl10i tieu dung: di~n tlch CDE. £lay chinh 103 phan xa h¢i b] mat trang bai khong the bu dap ttt thue nh~p kh~u rna Nha ruroc thu va lc;1i nhuan tang them cua san xuat n9i dja.

V~y thi~t hal kinh te do thue gay ra = Di~n tich BGH + Dien Uch CDE = Chi phi cua thue nhap kh~u.

11.3. Thue gop phan dieu hoa thu nh,p, thlfc hi~n cong bling xa hQi trong phan phDi

M¢t trong nhCtrlg khuyet ~t cua nen kinh te thi tn/ong la su phan h6a giau ngheo nhanh ch6ng, tao ra hai cue doi '?P rat cao trong xa. h¢i. MQt bQ phan nguoi gi~u I~ nhanh ch6ng, con da s6, cuoc song v~n khong a~t dtfc;1c muc lien b¢ dang kei.

Tlnh hinh tren khong nhCtng lien quan den van de dao dCtc, cong bang xa hQi rna con tao nen su d6i I?p ve quyen lc;1i va cua cai cua cac tang [bp dan ell, lam mat di If nghia cao dep cua Sl/ phat trien kinh te, xa h9i. Bai vi sl/ pMt trien nen kinh te, xa h9i cua mot quoc gia 18 do su no Il/C cua toan the C9n9 dong.

24

Khoa KT va QUDHBK

GIAo TR1NH THUE

VI nhLmg Iy do tren, b~t ky, quoc gia nao cOng phai can thi~p vao qua trlnh phan phoi thu nhap cua cac tang lop dan cu thong qua chinh sach thu_e: vi du thue thu nhap doanh nghi$p va ca nhan c6 thu nhap cao, thue tieu thy d~c biet.. nnarn dleu tiet bOt thu nhap cua cac chu the nay vao tay Nha nlfoc de thvc hi$n cac chinh sach X8 h9i.

M9t trong nhLmg cong cu dik hrc cho su dieu tiet nay la.viec su dl,lng thu~ suat luy Mn, voi cac !fdo:

- PhEIn phoi d6ng deu ganh n~ng thue giiia cac ca nhan c6 thu nhap khac

nhau.

- Phan b6 hop Iy vi$c slJ dunq cac nguon tal nguyen cua dat ruroc.

- G6p phan 6n d!nh va phat trien kinh te, xa h9i.

- Tang thu vao nqan sach NM rnroc.

Tuy nhien, hi$n nay viin ton tal hai quan trtem la ap dunq thue suat luy ti.en va kh6ng luy tien, Truong phai bao v$ y klen cho rang kh6ng nen ap d1,lng thue suat luy tien voi Iy do: danh thue luy tien se tri$t tieu d9ng Il/C co ban cua su phat trien kinh te, xa h9i I'::' lam giau ca nhan, M~t khac gay ra su b~t binh dilng trong thue khoa.

Song bat luan voi Iy do nao, chung 18 deu thay: nguon goc cua mol Sl/ bat blnh d~ng xa h9i xuat pnat tu chenh I$ch thu nhap va su nam giG' tal san giG'a cac thann vien trong xa h9i. Thirc te cong bang xa h91 d~t ra nhu m9t nhu cau c6 tinh chat quy luat, Do V?y, ket qua cua 51,1 phat trien kinh te, xa hi?i cuoi cung cOng phai dantt cho quanq dai nhan dan lao d9n9.

25

Khoa KT va QUf)HBK

GIAo TRINH THUE

ChU'dng·1I

NHtJNG l Y lU~N CHUNG VE THUE

I. NHO'NG QUAN DIt!M v~ THU€vA BAN CHAT CUA THU€

Qua nguon goc va qua trinh phat tr;en cua thus, chunq ta cang thay val trc quan tn;mg cua thue do; vd; nen kinh te xa h(>i. Tuy nhien cOng tu day, hang loat cac van de duc;fC d~t ra nhu thue la gi, nhfrng quan dil~m ve thue, nhfrng yeu t6 co ban cau thanh thue, nhfrng nguyen tac danh thue ... Thong nhat tUelng d61 nhfrng van de co ban nay c6 y nghia Ian dol vd; dal song kinh te, xci h¢i.

1.1. Cac quan di~m ve thue

• Thue gan lien vai su ton tal va phat trien cua Nha nudC .

- Thue la cong Cl,l quan tronq Nha ruroc su dunq de thirc hi~n cac chuc ni'!lng cua minh.

- Tuy thuoc vao ban chat Nha ruroc va each thuc sli dl,lng nguon thu tlt thue rna c6 nhieu quan diem khac nhau ve thue,

1.1.1. Thuyet khe We

Thea thuyet khe udc thl:

. Thue la ket qua tat yeu cua mi?t khe·udc mac d!nh giua Nha rurcc va dan chunq.

- Tong s6 thue do su tnoa thuan giua mqt ben la Chinh phu, ben kia la d?i

bieu dan chUng (Quac hi?i). .

- Tu day nguoi ta cho nang "thue la gia tr! cua nhung dich vu rna moi ca nhan c6 the huang do Chfnh phu cap".

- Mi?t so dai bieu thuoc phai CNXH khong tuang (a Philp, the ky XIII) neu ra thuyet tUelng dang (mqt danq khac cua thuyet khe UdC) da phat bieu "thue la mi?t phan tal san cong dan d6ng g6p de yen huang phan con lai",

26

Khoa KT va QUfJHBK

GIAo TRINH THU~

Qua cac quan di~m tren ta thay r~ng:

+ Trong truro te chua bao gio c6 su tranh tuan ve "gla ca" glCta dan chunq va Chfnh phil.

+ Khl vl$c danh thue va thu thue tra thanh cong ngh$, y niem dol gla dich vu cong c¢ng cua thue canq lu mo. £len khi Nha ruroc thu thue tren cac hoat dqng san xuat - kinh doanh, ta kh6 nhan ra nhCtng y niern nay.

M~t khac, khi n6i den gia ca, can chu y mot dieu: gia ca ham chua y ni$m thea thuan va ur nguy$n. Thus khong the dira tren su dong g6p tu nguY$n: thich thi nop rna khOng thich thi thOi.

Tuy nhien gia tri cua thuyet nay la a cho the; hien dtroc mol tUClng quan mat thist giCta nguon thu va chi cua ngan sach Nha rurcc.

1.1.2. Thuyet quyen Ivt cua NhI!J nuti'c

Thuyst nay lai cho r~ng:

Neu thua nhan chinh quyen thi phai ttura nhan vi$c chinh quyen c6 phironq tien vat chat de; heat dc)ng. Val tro cua chinh quyen nqay cang gia tang thi st,/ dol hoi chi tieu cua chinh quyen nqay canq Ian. Vi V?y:

- Nop tnue tra thanh b6n phan cua moi cong dan, tuy theo kha nang cua minh. Slj d6ng g6p do c6 tfnh chat clfong brrc, khong the; dlja vao hao tam hay tlj nguy$n. Thue khong can mang tinh chat khe lfDC.

- Co sa cua quyen IljC Nha rnrcc dl,la tren hal nen tang:

+ Nhan truro ve Unh can thist cua Nha ruroc doi vdi rnoi tang Idp xii hoi. + Sue manh quyen tuc trong tay Nha ruroc.

Nh$-n xet ve thuyet nay ta thay:

- Xet cho cunq, nglfai dan nqp thue de phuc vu cho chinh minh thOng qua co quan trung gian la chinh phu. 'f niern cuBng bach va tlj nguY$n d6ng g6p phan nao dung hoa Ian nhau.

- Thuyet nay doc I$.p va khong c6 su che d$.y nhU' cac thuyet tren, No chi r6 su can thiet va quyen h!C cua Nha rurcc quy dinh thue.

- Quan niern danh thue thea l<;Ii fch duc;:Ic chuyen sang thea kha nang d6ng g6p.

- De cap den If tmrc cong dan truce nghia vu thue,

27

Khoa KT va QUfJHBK

GIAO TRINH THUE

1.1.3. Cae thuyet hj~n df!i ve thUl§'

Thea EHA Seligman "Thue la su d6ng gop cuong btrc cua mOi nguoi cho chinh phU d~ trang trai cac chi phi vi quyen Iqi chung, khOng can err vao cac quyen Iqi rieng dUQc huang.*

Ngay nay nguoi ta tllang doi thong nhat d!nh nghTa ve thue nhu sau:

"Thus la m¢t hlnh thirc d6ng gop thea nghTa vu do luat dinh doi voi cac t6 chirc kinh te va rnoi conq dan, nham dap OOg cac nhu cau chi tieu cua Nha mroc. Thue khong mang tfnh chat hoan tnl tn/c tiep cho nglloi nep. No dllQc NM rnroc Sll' dunq nhu mot cong cu kinh te khach quan nharn huy d9n9 nguon thu cho Ngan sach Nha ruroc, dieu chinh kinh te va dieu hoa thu nhap",

Nhu v~y thue co hai diilc tnrnq noi bat: + Thue mang tinh cuong che

+ NguOi dong thue kh6ng phai d~ nhan lai cua Nha nUdc, rna la nghTa vu d6ng gop chung.

Nguoi chju thue, do la dan chunq: can doanh nghi(lp c6 n¢p thue cOng chi dong vai tro trung gian.

1.2. Bim chat cua thue

Nhu da biet, thue gan lien vai qua trinh phat sinh, phat tri~n cua Nha rnroc va nen kinh te san xuat hanq hoa. Thue do Nha rnroc to chirc va thl,fC hii;m. No 18 stj chuy~n dich mot chieu thu nhap tu phia doanh nghi(lp va dan cu vao khu vue cong, nhlJng dang sau qua trinh chuyen dich nay la nhCtng van de gay g~t nhu phan chia thu nhap qudo dan giU'a khu virc cong va khu virc tll, tuang quan giU'a chi tlch luy va tieu dung cua ng2m sach nha ruroc, anh huang cua thue den hanh vi kinh doanh, 09n9 thai tieu dung xii h9i, lien b¢ X8 hi?i. ..

Nhll V?y ban chat thue dUQc hop thanh bai thirc th~ cung vdi muc lieu, d~c di~m va tinh chat van d9n9 clla no. Ve co ban, duai bat ky hinh thtrc X8 h9i nao, thue cOng chju sl! chi phDi bai cac yeu to:

- Phuong thue san xuat

- Cac quy lu?t kinh te khach quan cua phuong tlurc san xuat 00

- Ban chatl chuc nang ella Nha rurdc,

* E. RA seligman "Essays in Taxation". 1 Qt", ed. New York Mac Millan, trang 432.

28

Khoa KT va QUDHBK

GIAO TRINH THU~

SI,I' hop tnanh va tao oQng qua I?i cua esc y~u to tren tao nen thuc th~, rnuc tieu va tfnh chat cua cac quan h$ kinh te chinh la ~n o[nti ban chat cua thu~. COng can nh~n rnanh rang, mac du chiu SI! chi phoi bdi cac quan h$ kinh te, song thu~ khong thu 09n9 rna co tac 09n9 Uch eire oen cac quan h$ kinh t~ thong qua viec ki~m tra, 'oieu ch ln h cac q uan h$ ki nh t~ cho ph u' hop voi S\I van 09n9 cua n en kin h t~ th] tnronq.

Qua nhan thirc va phan tlch tren, b9C 19 ra ban chat Nha mfC1c va xa h9i cua

thue.

II. NGAN SACH N~A NIJ'OC VATHUETRONG N~N KINH TETH! TRlIONG

11.1. SI! that bal cua.tb] tru'dng hi nhan 13 d9n9 h!c d~n den cac hanh vi can thi~p cua chinh phu vola nen kinh te

Th[ tnJong hi nhan b] that bai bdi cac Iy do sau:

- Khong thE!; cung cap hoac cung cap kern hi$U qua cac hang hoa dich vu cong c¢ng.

- Khong the giai quyet tri$t dE!; tmh tranq d(>C quyen.

- KhOng the giam thieu chi phi giao dich va khong cung cap dLfc;1C rnoi thong

tin vC1i gia re va xac dang.

- Hoan toan bat IlfC khi phan phoi cua cal xa h¢i.

Chinh nhU'ng th~t bai cua thi tnJong tu nhan tao 09n9 hlC de Chinh phu can thitW vao nen kinh teo f)~n day, nen kinh te chiu su tao o(lng bdi hai luc: tCt phla Chinh phu va tCt phia th] truong. Ngay nay khong can nen kinh t~ thuan tuy thea co che thi truong rna thLfong la nen kinh te hCin hop,

11.2. Vai tro cua Chinh phu va vai tro cua tai chinh Nha mWc

11.2.1. Vai fro cua Chfnh phu

Chfnh phu tham gia vao nen kinh te do doi hoi cua chinh nen kinh te, nharn saa chira nhU'ng khuyet ti;lt cua th] trLfong. Chinh phu co vai tro nhu sau:

- Cung cap san phcim, dich vu cong c¢ng cho toan the dan chUng (an ninh, chLfdng trinh cham socstrc khoe ban oau, giao due bat buoc, chong a nhiem rnoi truong ... ).

29

Khoa KT va QUfJHBK

GlAD TRlNH THU~

- Thiet I~p khuon kh6 phap Iy nham thong nha't rnoi hanh vi cua con nglloi phuc vu muc dich chung.

- £)ieu chinh kinh te vi rno thong qua cac chinh sach kinh teo

chlldng trinh tro ca'p xa. h9i.

- £)ieu tiel va dieu hoa thu nh~p xa hqi thOng qua cac cong cu nhu thue,

•

Chfnh phu cunq voi esc doanh nghit}p va gia dinh phai quan tam sau sac den sl! phat trien chung toan xa h1)1. £)6 chfnh la su thong nha't cac m~t doi I~p giiIa khu VI!C cong va nr.

11.2.2. Vai fro cua fai chinh Nha nuric

Nham truro hien diroc vai tro cua minh, nhat thiet chinh phu phai thu hut m9t phan cua cal X8 h9i tao ra tai chinh Nha mJ'oc (chu yeu b~ng thue) de chi lieu vi Iqi ich chung. Tai chinh Nha rnroc gill' vai tro ra't quan tronq:

- La cong cu de dieu tiet th] trllong, 6n d[nh gia ca va chong lam phat,

- Dinh hlldng va ohat trien nen kinh te, X8 h9i.

- £)ieu chinh thu nhap trong cac tang lop xa h1)1.

111. cAc VEU TO CAU THANH THUE

Thue la m9t nqi dung co ban cua tal chfnh Nha nlldc. Vi v~y, hi(m nay hau het cac qu6c gia deu xay dlfng mQt h~ th6ng thue gam nhieu lu~t thue khac nhau bao trum rnoi neat d9n9 kinh te, xa. hq1.

Noi chung, bat ky rnroc nao, h$ thong thue deu bao gam nhG'ng yeu t6 co ban nhu: ten thue, nglloi n1)p thue, bieu thue va thue suat...

111.1. Hm thueva doi tll"ng danh thue

Bat ky loai thue nao cOng co ten 991. Ten gQi cua thue xac djnh nqi dung chinh cua thue, can cll vao d61 tllC;lng danh thue co ten thue, nhir v~y doi tllr;Jng danh thue la rnuc tieu tao d1)ng cua thue.

£)6i tllr;Jng danh thue c6 the la tai san nhll rw)ng dat, mqt khoan thu nhap ...

111.2. Ddn vi danh thue

Don vi danh thue 113 don v[ tinh toan cua doi tllr;Jng danh thue. Thllang lao don vi do Illong hoac don vi tfnh toan cua d6i tllC;lng dan h thue (vi dV 1 00 can th6c; 100 d tien 1131. .. )

30

Khoa KT va QUf)HBK

GIAo TRINH THUE

1II.3.Bii'u thue· Thue suat

'Thue suat la ty IEfl % hoac m9t s6 tuy~t d61 an djnh cho m9t don vi d6i tUc;mg danh thue nhat d!nh n9P cho Nha mroc,

Tap hop cac thue suat cua mot lu~t thue nao do va mot s6 yeu t6 khac thanh bieu thue cua luat thue do.

Khi an d[nh thue suat, can IU'U y hai nguyen tac:

- Ve phia ngllCJi chiu thus: Thus suat can phai th~t ha, lam sao de ngU'oi chiu thue bdt cam thay ganh n~ng cua thue, tuc la Nha rurdc nen tim each pMn tan mot s6 thue that lan, trai khap cac loai hang hoa, canq "mong" canq t6t.

- £)6i vai khu vllC nr va khu vvc cong: Thue suat phai lam sao kfch thich phat trien san xuat, kinh doanh; vtia c6 IQi cho Nha nU'ac vua c6 IQi che nguCJi san xuat kinh doanh.

Hal nguyen tac neu tren hlnh nhu rnau thuan nhau. Be nhan djnh than tronq, ta xem xet I:;'p luan cua trtlCJng phai tronq cung (xuat hiEfln vao nhftng nam 1980), ngU'tJi di dau la Authur Laffer (My).

L:;'p luan cho ding: thue suat bien te cao la nguyen nhan gay nhieu can berth cho dat nU'oc: tiet ki~m thap; suy thoai, ni1ng suat lao 09n9 thap, lam phat cao ... Cong cu phan tich chu yeu la duang cong Laffer (h inh 2.1).

T6ng thu thue

o

50

100 Thue suat thI/C sl! (%)

Hi nh 2.1. SI! phI:! thu9c giCta t6ng thue thu dtn1c va thue sucit thl/C SI/

31

Khoa KT va QU£)HBK

GIAo TRiNH THUE

Thea Laffer:

- Khi tY 1$ thu thue la 0%, ngan sach Nha mtbc khOng thu dU'<;1C dong nao.

- Khi thue suat Ie'! 100%, 58 kh6ng c6 san xuM kinh doanh, nen thu cua thue

cOng bang kh6ng.

- Dieu dang n6i d day la dieu gi 58 xay ra khi thue suat trang khoanq tu 0 den 100%.

Thea Laffer, khi thue tang I~n tu 0%, t6ng thu nhap ve thue cOng tang theo va chao chan S8 dat eire dai t<;11 mot thue suat nao d6. Sau rmrc thue suat nay, ket qua se ngLfQc lai vi ngLfoi ta thay rang canq lam vi~c, canq tao ra nhieu san pham, canq phai nt)p thue nhieu, no S8 chuy~n sang kinh doanh ng~m. T6t nhat thue suat nen < 50% (0 di~m B chang han),

DLfOng cong Laffer md fa hLfong nqhien ciru quan tronq trong hanh thu thue, d6 la vi$c nang cao thue suat chua th~ dem lai nguon thu tol da cho ngan sach Nha ruroc, traj lai, giam thue suat chua chao gay that thu Ian cho ngan sach Nha ruroc, Do d6, thue suat cao hay thap, tang hay giam thue suat con tuy thut)c vao thuc tranq kinh t8' cua mQt quoc gia vao nhiing giai doan phat trien.

Ban den van de nay la dl:mg cham den y ni$m cong bang xa hQi va truro te

khong the dung chung mot thue suat cho mol nh6m nglfoL

N6i chung c6 4 10<;1i thue suat:

- Thue suat bang con 56 tuY$t doi co dlnh

- Thue suat bang con s6 tuyet doi luy tien

- Thue suat bang s6 ty I¢ co dinh

- Thue sua} bang s6 ty 1$luy tien: luy tien tltng phan va luy tien toan phan.

Thue sua't bang 56 tUyfd d6i

Day 18 10<;1i thue suat dlf<;1C an dinh bang can so tuy~t doi tren doi tlfQng danh

thue (vi du: thue sat sinh, thue n6ng nghi$p ... kg tMc/1 ha).

Thue sua't co djnh /uy lien

Thue men bal. thue nong nghi$p danh theo cac 10?i dat...

LO<;1i thue suat co d[nh c6 l!U diem: r6 rang, nhat quan, dam bao su 6n dinh va chac chan cua s6 tien thue thu vao ngan sach Nha nlfo-e, chu san xuat, kinh doanh biet r6 56 thue phal nQP, vi~c hanh thu de dang, de kiem soat, tranh khai gian doi tll<;1ng tinh thue dt?} tron thue.

32

"i

..

Khoa KT va QUf)HBK

GlAo TRINH THU~

NhLl9c di~m co ban cua I 0<;:1 i thue suat nay 130 kh6ng theo kip su bien d9n9 cua gi<':l ca: gio3 tang thi Nha ruroc that thu, glo3 giam thi co Sd san xuat, kinh doanh thi$t thoi.

MOl trLlang thu~n l<;fi nhat cho vi$c o3P dunq loal thue nay 130 Sl,f 6n d'!nh kinh te, chinh tri va X8 h9i.

Thue suat blmg s6 ti) I~ co c1Jnh

La 10~i thue suat dll<;fc an djnh biimg con 56 ty 1$ % tren d6i tll9ng Unh thue va kh6ng d6i (vi du thue GTGT). a Thuy £)i~n la gio3 mua ban chUng khoan (1 % gio3 ban chUng khoan do Ngan hang mua chUng knoan nI?p).

So voi thue suat bang 56 tUY$t doi:

- Thue suat tY I$linh heat han, d~c biet khi lam phat len hal con so.

- Tranh thi(!t thoi cho Nha rnroc va doanh nghi~p.

- Nhll<;fc di~m la chi nharn vao doi tllc;:lng tinh thue, no co l<;fi cho nhiing ngllai

co thu nh~p cao.

Thue sutR ty I~ /Oy t;en

Thue suat ty I~ luy tien la s6 ty I~ % tren doi tll<;fng tinh thue va ty 1$ nay t~ng dan theo d9 Ian cua d61 tLl<;fng tinh thue.

Thue suat luy ti9n co hai loai chlnh:

- Thue sua! luy tien toan phan: m9t thue suat cao ap dl,lng cho toan b9 doi tllc;:mg chiu thue.

- Thue suat luy tien tlmg phan: gam m9t h~ thong thue suat nhi~u bac, cao dan, ap d\mg cho doi tll9n9 tinh thue, chia ra nhieu bac,

Vi du, bl~u thue thu nhap doi vol cOng dan Vi~t Nam va cac ca nhan khac dtn h ell d Vi~t Nam e6 thu n hap thllang xuyen (bang 2.1).

Bang 2.1. Thu nh~p binh quan va thui suit

B~c Thu nh~p binh quimfngl.ldilthang Thue suat %
1 £len 3.000.000 d 0
2 Tren 3.000.000 d den 6.000.000 d 10
3 Tren 6.000.000 d den 9.000.000 d 20
4 Tren 9.000.000 d den 12.000.000 d 30
5 Tren 12.000.000 d den 15.000.000 d 40
6 Tren 15.000.000 d 50 33

Khoa KT va QUDHBK

GIAo TRiNH THUE

Chilng han, m(>t ca nhan thu nh~p binh quan 6 tri~u d/thang, ap dl,lng thue suat luy tien tUng phan ta tinh thue nhu sau:

- BtJOc 1: Chia thu nnap thanh nhieu phan nhu bi~u thue:

6tr=3tr+3tr

- aLlDc 2: Ap dl,lng thue suat luy tien VaG tUng phan:

T6ng thue = 0% x 3 tr + 10% x 3 tr = 300.000 d/thilng

Ta thay, thue khong ap dl,lng 10% danh vao 6 trieu, a day thue thirc su phili n(>p la 300.000/6.000.000 = 0,05 = 5%.

- Bj~u thue: tap hop cac thue suat cung m(>t yeu t6 kern theo thanh m(>t bieu thue cua mot lu~t thue,

Vi du, bieu thue tieu thu d~c bi~t gam cac mat hang cua n6 va thue suat. 8i~u thue- thu nhap gom: bac thue, thu nhap binh quan nguailthang va thue suat, Vi~c xac d[nh d6i tUc;lng tinh thue va thue suat rat ptnrc tap, Khi n6i tai met sac thue hop ly, hop long dan la ham y su chap nhan thue suat cua n6. COng c6 the n6i thue suat la linh han cua m(>1 sac thue.

111.4. Muc thue

Muc thue la t6ng s6 thu€i Unh thanh tien phai thu tren m(>t doi tu(;mg nhat d[nh cua thue. Muc thue = £)oi M;mg danh thue x Thue suat,

111.5. Nguai n¢p thue va ngllai ganh cbju thue

- Nguai n(lp thue: la nguai c6 trach nhi~rn thanh loan thue val Nha ruroc,

- Nguai gimh chiu thue: la nguai tnrc U8p ganh ch[u cuoi cung ve mat kinh te

doi voi m!)t khoan thue cua Nha ruroc, Xet cho cung thi nguai dan la nguoi gimh chju thue.

111.6. Che dt} miE!n gillm thue

£)~t ra che d(l mien giam thue cho thay tlnh linh heat eua Nha nuac khi danh thue, khong he nharn lam giam tinh wang che cua thue. Che d(> mien giam. thue nharn:

- Kich thich phan bo hop Iy cac ngu6n tal nguylm xa hQi

- Khuyen khich san xuat va tal dau tu

34

Khoa KT va QUfJHBK

GIAo TR1NH THUE

- Khuyen khich xuat, nhap kh§'u hang h6a

- Thuc hi~n chinh sach nhan dao cua Nha m/{Jc.

111.7. Thu tI,IC thu va nc?p thue

£)e thuc thi thue con phai c6 cac thu tuc thu, n¢p thue. Phan nay baa g6m nhiing cong vi~c:

a. Cac thu tuc ve khai bao: dang ky kinh doanh va dang ky thue cho ai, a dau? khai bao tinh thue nhU' the nao?

b. XU'ly: tron thue Ian 1, Ian 2, Ian 3 b[ xu phat bao nhieu? cap nao phat?

Neu nghiem tronq thi b] truy to nhlf the nao? chong li,'Ii ngLiai thua hanh c6ng vu thi b] xu phat ra sao?

Cac yeu to neu tren la nhiing b¢ phan co ban nhat cau thanh thue. Thue se khOng ton tal neu thieu m¢t trong cac yeu to tren. M(>t sik thue dLlgc xay dl,fng khi n6 Ian ILlgt lam sang to cac van de:

- Ten qoi cua thue

- Ai la nguoi n¢p thue ?

- Thue tfnh can c(( vao dau (doi tU'gng tinh thue)?

- Thue suat nhU'·the nao?

- Nhiing trLlong hop nao dU'gc mi~n giam thue ?

- T6 chirc thu thue nhu the nao (hanh thu)?

- Ganh n~ng cua thue len dan chunq c6 gay nen hau qua gi khOng?

IV. KHA NANG CHIU THUE, NOUrC THU THUEVA CHUY~N THUE

. .

IV.1. Kha nang chlu thue

NhLl da biet, xet cho cunq, thue dlfgc rut ra tCt thu nhap ca nhan va nguoi

n¢p thue. £)e vi~c danh thue, nu6i thue phai nghien c(ru van de nay.

Tnnrc het, ta thay nen kinh te dlfgc van hanh boi ba chu the: - Gia dinh

- Doanh nghi~p

35

Khoa KT va QUf)HBK

GIAo TRINH THU~

• Nha m/oe.

Do do t6ng san pham qucc n9i (GOP) tao ra eOng dllge ehia thanh ba phan: - Phan bu dap hao phi tu li$u san xu§'t va Igi nbuan rang cua doanh nghi$p.

- Phan bu dap hao phi lao d9n9 song .

• Phan thu nh~p cua Chinh phu (thue cac 1000i).

Dong thu nh~p va chi tieu khep kin Iii dong v~n d9n9 eua ti~n t$ trong nen kinh te th! truong, nhu so do a hinh 2.2.

TIen mua sim pham lieu dung

Thu nh~p ban slm pham, khau hao ...

Hi? gia dinh

Himg hoa lieu dung ....

Ban slm pham

Doanh nghi~p

Ti6t kiem, dau tll Ban cac y6u t6 slm xual. slic lao d¢ng

Thu nh~p tCtth! tnIi1ng vOn

llfdng, l<;Ii tC/c e6 pMn

Thi tntCfng cac yeu t6 san xucft, thi tnJOng von

Mua cac yeu to san xuAt £)~u IU'vBO th! tnIi1ng von .

Hinh 2.2. D6ng v~n d9n9 tien t+ trong nen kinh ti th! tntbng

Sa do tren dan giim hoa dong thu nh~p. Trang nen kinh te th! truong, Nha nlloc danh thue thea dong v~n d9n9 cua cac luang tii3n t$. Vi~c tllng thu cho chu th~ nay se lam giam thu nh~p cua chu th~ khac, Cho nen khi Nha nlloc ngay cang tllng thue SU<3t, nglloi n9P thue eang b] thoi thUc tron thue bai m¢t rnanh II/C vo hinh. Phia Nha mJC1C thi noi that thu thue, phia doanh nghi$p thi ca tMn thue cao. Kha nllng chiu thue hay danh thue den mac nao tuy thuQc vao hai nhan to:

- Kha nang cua dfm chunq de tra thue.

36

Khoa KT va QLJf)HBK

GIAo TR1NH THU~

- Kha nang cua Nha ruroc d~ thu thue.

Se 1<':1 hl;1p 19, khi gia djnh r~ng vi~e n9P thue e6 th~ chiu dU'Qc so voi thu nh~p t6i thi~u can thiet tren dau ngU'oi d~ ton t;;ti.

Nhl1 vf)y kha nang cniu thue la ty l~ t6i da rna cac doanh nghi~p va ngllCli dim s~n sang trich ra d~ tra thue rna kh6ng lam thay dOi noat d9n9 van co cua he, £)Ung tren goc dQ Nha nl1oc, kha n<!lng thu thue cho th§"y ty I~ binh quan thu nhap dl11;1C tho. dU'di danq thue trong m¢t qudc gia. Kha nang thu thue la m¢t kMi ni~m 19 thuyet, no cho thay ranh gioi phan chia hop Iy thu nh~p san pham xa hQi cua cac chu th~ kinh te, n6 cung nh90Y cam nhu thue suat, Kha nang thu thue tuy tnuoc vao ban chat va trc;mg thai cua nen kinh te, vao:

- Truyen thong cua m6i qucc gia.

- SV hi~u biet va thai dQ cua dan chunq doi vdi cac chu'Ong trinh hanh d¢ng

cua chinh phu va sire mann quyen hlC cua chinh phu,

IV.2. N& hfc thu thue

£)~ tang thu cho ngan sach, tranf bot tinh tr~ng thieu nut ngan sach, phai n6 hrc thu thue. Neu T la tang 56 thu tlt thue trong 1 nam cua mQt quoc gia, thi ty so TfGDP la ty I~ dQng vilm GOP dl101 danq thue. Neu gQI kha n<!lng thu thue cua dat nl1dc 1<':1 T K/GOP thi no Ive thu thue diroc d\nh nghia ta:

No hrc thu thue (Kt) = [(T/GOP) truro tel: [(TK/GDP) U'dC tinh]

N au Kt < 1: N6 IlfC thu thue cua chinh phil chira d~t den gidi h an kha n<!lng thu thue. Muon t<!lng thu ngan sach, Chinh phu c6 th~ thay dai doi tU'l;1ng danh thue hoac thue suet, noac ca hal rna khOng lam tan hai den quan h$ pMn ph6i thu nh~p xa hQi vdj doanh nghi¢p va gia dinh, bai vi tiem nang thu thue dang dU'c;1c khai thac a rntrc dQ thap.

Neu Kt > 1: H~ thong thue h i~n t9-1 de vU'¢ qua uem nang. No It,le thu thue cao crura chac de dong nghia vdj v!iiie b()i thu ngan sacn Nha nlWc va cang kh6ng dong nghia vd! vii)c cho rang nen kinh te dang ti!lng truang thu~n IQi hoac chinh phiJ dang van hanh ehinh sach kinh ta dung dan.

Vi du nam 1972, An £)9, Tanzania Kt = 1,25 , 1,34 nhung vIm thieu hut ngan sach va sli dl,lng kern hiiiiu qua cac tiem nang cua det nl10c.

37

Khoa KT va QUf)HBK

GIAo TR1NH THU~ .

IV.3. SI! mat trang va. sl! ganh chlu thue

- Khi chinh phu c1anh thue, ngay I~p tetc xu§t hi$n ap h,tc de h3n cac doanh nghi$p va ngllai dan, khien ho it nhieu thay d6i hanh vi cua mlnh. Nhll v~y thue da tac d(mg den hl:mh vi kinh teo

- St,l' tac d~'mg nay c6 thli lam tang hay giam hi$u qua kinh te v6n c6. Phan nay ta tarn thai chua ban den nhG'ng Iqi ich tu su chi tieu cua Chfnh phu rna chi ban den su thi(!t hal do thue gay ra d6i veti nen kinh te, xa h¢i.

D~ nqhien CW, ta xay dt,l'ng mQt 56 do th] bieu th] moi quan h$ gilla cac thong 56: P.Il:! gia cung; Pd la gia cau,

- Vi$c d~t ra cac loal thue gian thu se tao ra chenh I$ch giLta P, va Pd-

- Neu t la thue suat th ue 9 ia tri gia tZing (VAT) thi qua n h¢ giLta gia cu ng va

gia cau (hinh 2.3) nhu sau:

Pd = Ps + t.P, = P, + T = p. (1 + t)

o

01

Q (hJ~n9 san ph§m)

Hinh 2.3. lac d{)ng eua thu8" de'n can bAng th! tnJOng Tren hlnh 2.3 ta thay:

- Tnroc khi danh thue, can bang thi trU'ang tai 8(00' Po)

- Sau khi danh thue, dllong cung dich chuyen len m¢t khoanq dung b~ng so

tien thue, diem can bang m6'i tai A (Ol' Pdl)

38

Khoa KT va QUDHBK

GIAo TR1NH THU~

- san hlc;1ng mua ban giam m(>t ILfc;1ng ~o = 00 - 01

- Gia ngLfoi mua chiu luc nay la Pd1 (U!lng tu Po den Pd1)

- Gia ng U'ai ban nh~n dU'Qc la P sl (giam tu Po xu6ng P S1)

Ta van co Pd1 = p.1 + T, (T la tien thue = t .: P.1)

Tong s6 thue Nha nLfOc thu la dii!ln tich hinh chfi nh~t:

A Pdl Psl E = (Po Pd1 + Po Psl1 X 001

- Phan ganh chiu thue cua ngLfai ban la dii!ln tich CPo P.1E, cua ngllOi mua la A Po Pd,C. NgU'Oi nay boac ngLfai kia ganh ch[u thue nhieu hay it phu thuQc vao d9 co gian cua cung va cau thea qia nhieu hay it.

- Th;}ng du cua ngLfoi tieu dung b] giam la dien tich ABC va cua ngU'ai san xuat la BCE. T6ng th;}ng ou cua hai ngU'ai b] mat di hoan toan khong thuoc ve ai ca. 861a phan b] mat trflng.

- Phan b] mat tr~ng do thue gay ra la di~n tich ABE.

- £)9 Ian phan mM trang cung phu thuoc vao d9 co gian cua c8U va cung

theo giil.

IV.4. Chuyin thue

IV.4.1. Khaj n;~

Khi m('lt s~c thue dLfc;1c ap dl,lng, co th~ chinh ngU'ai n9P thue ganh chiu, hoac no c6 th~ chuyen ganh n;}ng thue sang cho ngLfai kMc.V?y viiflc chuyen thue la hi(ln tLft;mg dich chuyen qanh n;}ng thue tLt chu the nay sang chu th~ khac,

Chuyen thue xay ra trong ba trLfang hop:

- Chuyen 100% ganh n;}ng thue sang ngLfai thu2.

- Chuy~n m9t phan thue sang ngLfai thu 2.

- NgtlOi tra thue khong day dLfQC thue vao gia, ho ch!u toan be? ganh n;?ng thue.

Co sa cua su ch uy~n thue la su lieu dung. PhU'dng th}n chuy~n thue la gia ca.

C6 each chuyen thue thuan va chuy~n thue ngh[ch.

39

Khoa KT va QUEJHBK

GIAo TRiNH THU~

IVA.2. Chuyin thue thuijn va chuyen thull nghlch

a. Chuyen thu~ thuan la 10<;11 chuyen thu~ tlt nguoi ban sang ngl10i mua, theo huang lam cho gla ca tang I~n. Chuyen thu~ thuan ph6 bi~n va hop 1'1 han.

b. Chuyen thu~ nghjch la loai chuyen thue lam cho gia ca cua san pham chuyen xuong dubj mire trubc khi c6 thue, tU'c 103. nguai ban chju thue thay cho nguai mua.

Muon biet thue da dU<;lC chuyen thuan hay chuyen nghjch, ta phai xac dinh d~c luc deu ai 18 nguai rna Chfnh phu danh thue.

Neu khai deu thue danh vao ngU'ai ban, thi thue thuan dU<;lc chuyen m9t phsn va neu danh vao nguai mua, ch(f khOng phai nguai ban thi thue da chuyen nqhich m9t phan.

Den day can rut ra y nghia cua v;~c nghien cUu kha nang thu thue va chuyen

thue,

- Cho den nay, chua co mot lyo thuyet hay minh chltng nao khimg dlnh t~p trung nhieu thu nhap X8 h¢i vao tay Nh8 nuoc 103. tot. NhU'ng co mot thirc te la ty I~ d¢ng vi~n thu~ Itt GOP (, nhieu quoc gia co xu hU'ang tang I~n. Co dieu, 51! chuyen dich chi tj~u ca nhan thanh chi Mu NM nU'oc se rAt c6 ich khi st! chi tieu nay dung va co hi~u qua.

- N6; chung, nguai ta deu muon chuyen thue sang cho ngU'ai khac cho den khi khOng the chuyen dU'Q'c nlla. l1u the nay thu9C ve nha san xuAt, kinh doanh, con nguai Mu dung khOng co duQ'c phuong each nao de chong l<;Ii sl! chuyen thue ma chi c6 the ti~u dung nhUng san pham, dich vu re thue, de ne tranh phan nao so thue phai n9P.

- Khi An dlnh m¢t sac thu~, Chfnh phu can hieu rang gc'mh n~ng cuoi cling cua thue se don I~n val nguai lieu dung. Do do chi tieu cua ngan sach can phai co hiiflu qua, tri~t de chong lang phi, tham 0 de viiflc n9P thue cua nguoi dan dU<;lc den bu xO'ng dang.

IV.4.3. Chuyen thueva strco gian cung cau

Ta biat, mol hoat d¢ng san xuat, kinh doanh, rnoi san pham, dich vu chuyen thue khonq g;ong nhau, co nhUng san pham chuyen thue rat de, co nhli'ng san pham kh6 chuyen.

f)€! lam sang t6 dieu nay, ta nghiem cUu dq co gian cung cau qua do thla hinh 2.4.

40

Khoa KT va QUf)HBK

GlAo TRINH THU~

A
41.600 = Pd1
40.000 = Po B
37.600 = PS1 C Do o

a (Ll1Qng san ph~m )

Hinh 2.4. Gla. ca va san 1U'(;mg - Gia sa gia m¢t chiee ao so mi la 40.000 d

- Thue suat 10%1 chiee, nhu v~y tien thue la 4.000 d/chiec

- £)e c6 doanh thu thuan van la 40.000 d, nha san xuat bay gio phal ban VCli

gia 44.000 d/chiee.

- Dileu nay lam dlfong itung djch I~n dung bang khoan thu~. Gie can bang mol tMg lim nhlfng kh6ng phai 4.000 d rna chl la 1.600 d (E1)'

Nf1lf v~y nha lap phap xac djnh doanh nghi~p la nglfoi tr8 thu~, song ho ds chuyen thue ve phia tnrec sang nguoi tieu dung dUQc 1.600 d, con ho phai chiu 2.400d.

- Doanh thu thuan cua doanh nghi$p tnrcc khi danh thue:

So = 40.000 x Qo = dien tieh OBEoQo Sau khi danh thue

8, = 37.600 X 01 = dien tich OCHQ1

41

Khoa KT va QLJf)HBK

GIAo TRINH THU~

• T6ng thu6 thu cua NM nuCJc:

T = 4.000 X 01 = di~n tich CAE1H

· SI! m~t trilng trong th~ng du cua nguai tieu dung: [1.600 x (00.01))12 = di~n tich GE,Eo • SI! m~t tr~ng trong th~ng du cua nha san xuat; [2.400 x (00.0,]12 = dien tich HGEo

D6 la vi du t6ng quat cua su chuy.§n thue. Du Chinh phu muon da!)h thue vao ai thi cGng nrur nhau. Nguoi ti$U dung chong chuyen thue chi con bang each II/a chon san ph~m va dich vu Mu dung (tat nhien c6 nhUng san ph§m khOng dU!;:lc phep h/a chon), Do vf)y h~u qua se la nghiem tronq khi c6 d9C quyen, du la ur nhan hay Nha nuCJc.

Nhu v~y de;, co gian cua cung va cau theo gia anh huang ICJn den su chuy.§n

thue.

D~ r6 them ta xem xet 4 truong hqp duqc minh hoa bang do th[ a hinh 2.5a, b, c, d.

Biet Gja rna nguoi san xU<lt nhan dll!;:lC tnrec va sau khi danh thue la Po.

Gia

Gia

(0)

P,r-------~+--------

Po I---------;---"k="---- So

(O)

S,

S

o

Q

o

Q

Hinh 2.5a. flubng cung co glan hoin hao, chuy~n thui tuytt d61, ngubl tleu dung ganh ch!u toan bQ thu6. P, = Po + thui

Hlnh 2.5b. flubng c'u hoim toan khong co glan, thul chuyin tuytt d61, ngu-oi tUlu dung ganh ch!u toan bl) thue.

P, =Po+thue

42

Khoa KT va QUDHBK

GIAo TRINH THU~

Gia

(S)

p :::p

I 0 _._.

o

Q

Hinh 2.5e. £)1IC1ng cung hOlm tean khong eo gUin, gla gllr nguyen, toan bQ thul b! hut ve nha sim xu.!!it. PI '" Po. Ghi ngllOI san xuat nh{in dll1;lc trutJe khi danh thue la Po, sau khi danh thuela PI::; Po _ thue.

o

Q

Hinh 2.5d. £)U"Cfng c:Ju eo glin hoan hao, gla gill' nguyen, ngU"Cf1 san xuat ganh chlu toan be> so thue (chuyin thue ngh!eh). Gii ngual san xult nh.n

. dll'1;lc trude khi dimh thue la po. sau khl danh thue 18 po· thue.

Y nghi"a cua vi~e nghien ecru d¢ co gian ella cau, eung theo gia:

. Moi Im,11 san pham co tam quan tronq khac nhau doi vbi nglloi tieu dung va each thue eung cap eOng khae nhau. Do do 51! nh?y cam cua nguoi tieu dung khi co su thay dOi gia ca eOng knac nhau. V~y khi m¢t sac thu~ ra dOi, dn phai quan tam d~n 51! co gian cung, cau d~ xac d!nh al la nguoi thl,l'C 51! chiu thue.

- Ta thay cac nhu yeu phc1m thl d¢ co gian cua cau rat it nen chuy~n thue de dang. Do do, neu tang thue nhu y~u pham thi thlfC 51! dc1mh vao nguoi nqheo.

Tac dQng cua mQt khoan thue la noi den ganh n~ng kinh te cuoi eung cua no. Vl$c nguoi mua hay nguoi ban cuoi cung phai chiu khoan thue do phI,! thuQc vao rnuc co gi13n tuang doi cua cung va cau,

Noi chung, ganh n~ng thue dU'c;1c chuy~n len phla trlibc cho nglioi Mu dung m3u cau kh6ng co gian so vbi cung. Ngu'qc lai, khoan thue nay duqc chuy~n ve phia sau cho ngliol san xuat phal chiu n~u cung co gi13n tuang doi it han c8U.

v. PHAN lO~1 THUE

£)~ phuc vu cang tac quan Iy, danh gia anh hu'ong ella sac thu~ d~n qua trinh kinh t~, xa hQi, nguoi ta xep cac sac thu~ thanh tung loal dlfa tren nhUng tieu chi dong nhat nao do. N~u dua vela d~c di~m tac dQng cua cac sl1c thu~ den qua trinh kinh te, xa hoi, nguoi ta co cacn pnan loai nhu' du'di day.

43

Khoa KT va QUfJHBK

GIAO TRINH THUE

V.i. Thue thl,l'C va thue ell nhan

V.1.1. Thuethl/C

. cac sac thus d6 khong dira vao kha nang thay deSi cua ngU'ai n9P thus, nghia la khong d~t ra khoan mi~n trit khi kha nang n9P cua nguai nop thus c6 th~ thay doL

- B61a cac S,3,c thue danh vao cac hoat d9n9 mua ban hoac IU'U gill cua cal rna khOng phu thuoc vao noan canh cua ngU'oi giao dich. Vi du: thue doanh thu, thue lieu thu d~c bi~t. thue xuat nhap khau.

V.1.2. Thue' ea nhAn

. B1]i.c di~m cua loal thue nay la co SI! thay deSi s6 thue n9P tuy thea SI! thay deSi kha nllng, hoan canh cua nguai n9P thue (vi du thus thu nh~p conq ty, ca nhan),

Ml,lc dich cua each phan loal tren con 13 xet den tinh cong bang cua cac sac thus trong h~ thong thue.

V.2. Thue tnrc thu va thue gian thu

V.2.1, Thue trV':" thu

- Thus tnrc thu th~ hi~n tinh dong nhat giua nguai n¢p thus theo luc)t va nguoi chju thus theo y nghia kinh teo

· cac sac thus thuoc loai thue nay, nguai n¢p thus khong c6 kha nang . chuyen ganh n1]i.ng thue sang ngU'oi lieu dung.

- Loai thus nay c6 tfnh chat tU'dng dong vd! loal thue ca nhan (thus thu nhap cong ty, thus thu nhap ca nhan),

V. 2. 2. Thue'gian thu

· The hi~n Unh khong thong nhat gilla ngU'ai n(>p thue va nguai chiu thue.

- Tlurc chat a cac sac thus nay la nguai n9P thus chl la danh nghia, con nguai tieu dung phai gimh chju,

· Nhu v~y thue gian thu ta cac sac thus danh vao ngllai tieu dung cac luang hang h6a, dich vl,l vdi hy vonq la thue S8 dll<;JC chuy~n qua cho ngllai lieu dung ganh chiu dUdi hinh thirc gill ca tang cao non,

44

Khoa KT va QU£)HBK

GIAo TRlNH THUE

- £)1;i.c di~m khac cua thue gian thu la chUng chern m('lt v~t d~m VaG t6ng so chi phi cho cac yeu to san xuat vai gia ca ma ngllai tieu dung chi tra. V~t d~m nay la thu nhap thue rna Nha nunc thu dUc;1C.

- Vai ur each la mot b('l phan trang cac rnuc tleu cua thue, nhieu sac thue qian thu lam nan long cac nha san xuat va nguai tieu dung.

- M9i sac thue gian thu deu c6 crnrc nang tao nguon thu va di chuyen sire mua ur cac h('l gia dinh, cac doanh nghi~p sang tay Nha rnroc. Song chi c6 cac loai hang noa chon 19C va cac loai thue nhap khau moi c6 kha nang anh hllang den co cau san IUQng giua cac hang hoa va dich vu khac nhau.

- Cac thue g ian thu di~n hi nh n hu th ue doan h thu, thue GTGT (VAT) ...

Thue qian thu va thue tnrc thu deu c6 nhUng diem manh va diem yeu.

Chung rnau thuan nhau trong the thong nhat. Ve thirc chat chung cOng deu dUQc trich ra tU thu nhap X8 h('li. Xet ve hinh thuc, thue gian thu danh vao cac hoat d('lng san xuat, kinh doanh nharn d('lng vien nhanh ch6ng va kip thai, 6n dinh cho nqan sach Nha mroc, Trang khi d6, thue tnrc thu d1;i.t ra nhir m('lt yeu c~u ve cang bang X8 h('li. Sl,l' phoi hop b6 sung giua thue qian thu va thue true thu g6p phan phan phoi ganh n1;i.ng thue ra toan b('l X8 h('li m(>t each te nhi va binh dl.ng.

Neu n6i ve xu huang chuyen djch co cau giG'a thue gian thu va thue tnrc thu, ta thay:

- Khi quan h~ hang hoa - tien 1$ chua phat trien, thi CO sO tieu dung va phuong tien gia ca cua thue gian thu chua ph6 bien, nen h~ thong thue phan Idn dua vao thue tnrc thu.

- Khi quan h~ hang hoa - tien t~ canq ph6 bien, h~ th6ng thue lai nghieng ve thue gian thu.

V.3. Phan loai thea doi tl19n9 danh thue

Neu dung tieu chi la dol tllQng danh thue thi h~ thong thue bao gom:

- Thue danh VaG heat d('lng san xuat, kinh doanh, nhu thue sa dl,lng dat nOng nghi~p ...

- Thue danh VaG hang hoa va djch vu: thue xuat nhap khau, thue gia trj gia

tang.

- Thue danh VaG thu nhap: thue thu nhap doanh nghi~p, thuethu nhap ca nhan.

45

~ .:' ,

Khoa KT va QUf)HBK

GIAo TRINH THUE

• Thue danh vao tal san gam bat dt?ng san va dt?ng san: thue nha, dat. ..

. Thue danh vao sa dl,mg tai san thuoc sa hG'u cong ct?ng: thue Sll' dl,mg von ngan sach NM ruroc, thue tai nguyen.

VI. OQ NOI vA OQ co GIAN ellA THUE .

Nghien cou dt? noi va dt? co gian cua thue nham danh gia su gtm b6 cua h(! th6ng thue met qu6c gia voi nan kinh te nham ki~m soat trii;lt d~ mol heat dt?ng kinh doanh, rnoi nguon thu nham thu dung. thu du vao ngfm sach Nha mroc, baD dam cong bang xa ht?i.

VI.1. 09 nOi cua thue

£)t? nEii cua thue 18 ty 56 giua- % thay doi tEing 56 thue thu dl1Qc so voi % thay dOi cua GOP.

Vi dt,J 51! thay doi cua tOng 56 thue thu dl1Qc nam nay so voi narn tnroc 1£1 6. T%. GOP thay deSi narn nay so vai nam tnroc 1£1 6.GOP%. Thi dt? n6i cua thue 1£1 o, la:

o, = 6.T%/ 6.GOP% Vi du: 6. T% = 9%; 6.GDP% = 6% thi D, = 1,5.

Diau nay c6 nghia la, err 1 % tang clia GOP thi t6ng thu thue tang 1,5%.

Neu £)n ~ 1 (t6ng gia tang nh!p dt? thu thue Ian han hay bang nhjp dt? tang GOP) ta n6i thue neSi tren ba m~t nan kinh teo

D, <1ta n6i ~hue khong neSi tren be mat nen kinh te .

. NhU'ng trl10ng hQp mien thue gay anh hl10ng nguy hi~m den dt? n6i cua thue, st,t that thu thue cOng gay ra tinh tn;mg tl1ang tt,t.

Vi du, 0 Vii;lt Nam: 1997/1996: 6.T% = 5,3%; GOP% = 14,34% va £)n = 0,374.

Trong narn 1997 va 1996, thue thu dl1Qc chua tt,t dt?ng nEii len tu hoat dt?ng kinh teo

V1.2. £)9 co gian cua thue

Dt? co gian cua thue 18 mt?t chl tieu do dt? nh~y cam cua thue tnroc nhUn~ thay dEii cua nen kinh teo

46

Khoa KT va QU£)HBK

GIAo TRINH THU~

Neu ggi %6. T d la su thay deSi t6ng thu tu thue khOng tinh den n hiing thay deSi cua doi M;mg danh thue hoac thue suat va 6.GOP (%) 113 stJ thay doi cua GOP thi d~ co gi8n cua thue la:

£)og; = %6.Td /6.GOP (%).

£)9 co gi8n cua thue kh6 tinh toan han d~ n6i cua thue vi phai loat tnr nhltng thay d6i cua doi hJqng danh thue va thue suat,

£)e? co gi8n thuang nho non de? n6i cua thue. Y nghTa cua chung cOng khOng khac nhau.

T6m 1<;\1, khi hE)! thong thue b] dfmh gia 18. kern hi~u qua thi dol hoi nhiing thay d6i sau sik ve co cau va chinh sach d~ nang cao di? nOi va di? co gi8n cua thue.

VII. NHlfNG TIEU CHuAN COA MQT He THONG THUE L Y TlIaNG f)~ he; tro cho nhltng chuc n11ng ngEIO sach nham;

- Phan b6 tal nguyen

- PMn pho. thu nhap

'"

- On dlnh h6a

- Tang tnJong va phat tri~n kinh te, xii h¢i.

M¢t h~ thong thue ph,k - R6 rang

- T11ng thu cho ngfm sach Nh8. nuoc

- Cong bang

- C6 hi~u qua.

Vl1.1. Thue phai ro rang hay 121 tin h chat co thA dl,l doan dllf;fc ella thue

Vi thue la mc?t khoan dong gop nghTa vu cua khu vue tu nhan vao khu vtJc cong, nen cac quy djnh ve thue phai r6 rang va mang tfnh d~l chUng.

Nguyen tac nay d~t ra d~ nguai nQp thue biet dUQc nghTa vl,I cua minh tnrcc

. .

khi tham gia vao ITnh vue hoat dQng kinh 16 nao do

M~t khac ngan ngua hien tUQng lam thu thue doi vol nguai nQP, ngan ngua hien ttfqng tham 6, bj~n lan thu'e 0 nhan vien thue, d~ thue khOng b] nhiing nhan 'lien ke toan Tanh rna glo du mol thu thuat d~ thay doL

47

Khoa KT va QUfJHBK

GIAo TRiNH THU~

£)~ dam bao nguyen tac nay, can tien hanh nhU'ng cong vi~c cu th~ sau:

• Thue phai dU'Qc toan th~ dan chunq tham gia dong gop, xay dl,ffig thOng qua heat d('lng cua Quoc h('li va chinh phu, Qua trinh xay dlfng m('lt sac thue phai chat che ngay tlI khau soan thao, dong g6p y kien cua cac doanh nghi~p, dan chUng, thao luan phe chu~n tal Quac hQi va cuoi cung la conq bo rQng rai trong ca nuCJc. T6m lai, Phap che ve thue phai r6 rang va khOng dUQC giai thich theo nhieu each,

· Cac ca nhan va doanh nghi~p phai c6 dUQc nhU'ng hUCJng dan ro rang ve ke toan, dam bao xac djnh dung d~n doi tUQng thue, theo bi~u mau cua cac cap cotham quyen, d~ biet m9t each minh bach s6 thue phai nQP, thu tuc thu va nQp thu~, cac U'U dsi ve thue ... tlnh toan thue phai dan giim de hieu.

· Phai co su on d!nh nao do, nghTa la mQt su chac chan ding h~ thong thue hj~n hanh se con sLJ dl:mg trang nhieu narn tdi.

· Tao rnoi dieu ki~n thuan IQi cho nguoi nop thue nhu sl! thich hop ve thai gian va kh6ng gian. Ve thai gian, thue phai thu phu hop veri chu ky kinh doanh cua doanh nghi~p va thai diem co thu nhap cua nguoi dan. Ve kh6ng gian, noi nop thue phai hop ly, tranh phien ha, dam bao ky luat thu nop vao nqan sach Nha ruroc va ngan chan viec bien I~n thue.

• Van de nira, h~ thong thue phai thich nghi, linh hoat vai nhU'ng bien d('lng ben ngoai de co the tien hanh cal each dU'Qc, lam cho h~ thong thue ngay canq hop ly han.

VIl.2. Tinh chat t~ng thu

· H~ thong thue phai tao ra sl! gia tang cac nguon thu ngan saeh can thiet, nham ngan ngCra vi~c tang them cac khoan tham hut khong dang co.

· Tot han ca la rmrc gia tang thu nhap tCr thue (dQ noi cua thue) so vdj su tang tnJ'ang GOP phai Ian hem 1, bai vi thirc te a cac rnroc, chi tieu cua Nha rurcc deu d's gia tang nhanh han sl! gia tang cua t6ng san ph~m qudc n9i. Do V?lY, mol khi tien hanh cai each h~ thong thue khoa, phai cung cap nhieu thu nh$p han cho ngan sach Nha rnrcc.

VII.3. Tinh cong bang xa h~i

· Nguoi ta con gQi tinh cong bang xa h9i cua thue 113 tinh chat trung l?lP cua

thue.

48

Khoa KT va QUf)HBK

GIAo TRINH THU~

- C6 nhieu quan Cfiem ve cong bang. Neu dLmg tren quan dh~m xa h9i thl cong bang doi nhan dlfc;1C nhieu quoc gia ap dl,lng vi n6 tai phan phoi m9t each hop Iy thu nhap xa h9i, nghTa la sL! phan chia gimh n~ng thue ra pharn vi toan xa h9i thea kha nang tal chfnh cua nglfai n9P thue.

- Tinh chat cong bang cua thue c6 nghTa la n6 khong uu dai cho m9t loai hoat d9n9 nao, tnj phi day la rnuc dich chfnh tr] mong muon de thea duoi cac rnuc tieu d~c thu thong qua vi~c mien thue, va tinh thue khac nhau.

- KhOng the c6 SL! cong bang tuyet doi, song khi phan bi~t phai c6 Iy do chinh dang. C6 nhu V?y md; tranh bdt dlfQC S1! plurc tap cua thue, dam bao conq bang xa h9i.

- De c6 h~ thong thue cong bang, phai c6 m9t h~ thong gia hop IY. Vi gia ca I~ch lac, kha nang sinh Jai cua cac doanh nghi~p S9 dU'Qc phan anh khOng chinh xac va vi v?y danh thue 58 kh6ng cong bfmg. Chi khi gia ca tra nen hop Iy hem, mot h$ thong thue rnoi c6 the la m9t cong cu dieu chlnh dich thiro nen kinh teo

V11.4. Tinh co hieu qua

Tinh hleu qua kinh te cua h$ thong thue the hien a cho khong c6 tac d9n9

tieu eire van viec phan bo cac nquon tal Il,I'C von da dat hi~u qua kinh te cao.

- H~ thong thue phai thirc hien dU'c;1c rnuc tieu cua minh vOl chi phi thap nhat,

- M9i sac thue deu phai lam gia tang ngu6n thu nhap cho NM ruroc .

86 la nhltng muc lieu hang dau cua m9t h~ thong thue Iy tU'ong.

8e dat dU't;lc hieu qua kinh te cao, can phai tang cU'ang vai tro va trach nhiern cua cac co quan quan Iy thue voi cac bj~n phap sau:

- l.uon tim each hoan chlnh h~ thong thue, lam cho h~ thong thue ngay cang dan giim, canq ro rang cang t6t (n6i chung thue gian thu kh6 I?u thue han thue tnrc thu).

- To chuc h~ th6ng thOng tin qiup cac vien chec thue c6 the phong doan tong 56 thue co the thu dU't;lc a mot thai diem nhat dinh.

- Neu c6 hi~n tLlt;lng tron thue nhieu, tran lan, tot nhM la nsn su dunq nhftng giai phap c6 tfnh kich thich hanh d9n9 tot han, thuc tien hen, chu kh6ng danh chiu b6 tay, diiu hang. Viec tron thue S8 khong bao gia bLthU tieu hoan toan, nhung n6 phai bi thu hep 1<;Ii.

49

Khoa KT va QUfJHBK

GIAo TRiNH THUE

VIII. TAc DQNG CUA THUE DOl val SAN XUAT

Hanh vi danh thue clia chfnh phll tac d<)ng den mol hanh vi cua con nguoi trang xii h¢i theo phan (rng day chuyen,

C6 th~ bi~u th[ co che v$n hanh eong cu thue thea mo hlnh sau:

T tang ~ AD giam ~ V giam ~ cang an vi~e lam giam ~ that nghiE;lp tang ~ gia ca giam ~ dinh don san xuat,

T giam ~ AD tang" ~ V tang ~ eong an vi$c lam tang ~ that nghi~p giam ~ gia ca tang ~ lam phat,

NhU'ng tao d9n9 cua thue tnrc tiep anh huang den nguoi nop thue, ngU'oi lieu dung; den vlec cung diu san ph~m hang hoa, cac yeu t6 san xuat...

Tuy nhien, rmrc 0<) pharn vi anh huang clla thue lai phu thuoc rat nhieu vao moi truang kinh te la canh tranh hay dQc quyen ...

VIII.1. Anh huong cua thue tren tb] tnrong earth tranh

VIII.1.1. Thue' danh vao san pham san xuiit

£)~ phan tich anh huang cua thue doi vbi san ph~m tleu thu tren th] tnJong earth tranh, ta xem xet do th] a hlnh 2.6.

Gia

81 (sau khi d"anh Ihu~")

So (IrtJOC khi danh thue)

(0)

o

Q (h.ll;ln9 san ph§m)

Hinh 2.6. Thue'va ghi ca silO ph.1m tieu dung

- Tnroc khi danh thue, duong cung va cSU g~p nhau tal Eo. Tal day lU'c;mg san ph~m tieu thu 00 va gia la Po.

- Gia Sl1 nha mroc danh thue vao san pham nay (thuG suat la t%) ta c6 di~m . can bang mai Et (Ot, Pt) voi P1 = Po + Po x t.

50

Knoe «t v« Qu£)HBK

GIAo TRINH THU~

- Nhu v~y d~ dam bao dU'<;Jc thu nhap rang nhu truce, va ban duqc khoi luqng hang h6a n mr tnroc, bat buec nha san xuat phai nang gia lem P,.

- Khi gia ca san pham tang, vi thu nhap co han, nguoi tieu dung chi c6 kha nang Mu thu mot khoi IUqng san pham Q,.

- Gia tang, c8U giam trong truang hop nay la do thue gay ra, neu cac yeu to khac tac dQng lem cung, cau san pham nay khOng doi.

- Tren do thj, qanh n~ng thue duqc chia se cho nguoi san xuat va nguoi tieu dung. Muc d9 qanh chiu nay phu tnuoc vao hinh danq (dQ co gian) cac duong cung va cau san pham.

- Neu dUong cung nam ngang hay duong cau thang dUng, thi sau khi danh thue, toan b9 ganh n~ng thue do nguoi tieu dung chiu (hlnh 2.7a, b).

Gia (0)

o

0, 00

o

Hinh 2.7a

Hinh 2.7b

- Trong tlurc teo cOng c6 nhUng truong hop NM. rnroc danh thue vao san pha:m tieu dung, nhung khOng lam tang gia ca. Truong hop nay xay ra khi duong cung thang dUng hoac duong C8U narn ngang. Khi d6 ganh n~ng thue do nguoi san xuat ganh chiu hoan toan (hinh 2.7c va 2.7d).

Gia

(S) (tnmc va sau thu~) Gia

0,

o

o

o

Hinh 2.7c

Hinh 2.7d

51

Khoa KT va QUDHBK

GIAo TRiNH THU~

T6m lai, khi thljC hiifm m9t hanh vi danh thue vao san ph5:m tieu dung, tn/Clc tien anh huang tO/C tiep den cung C8U hang hoa, qua d6 tac d9n9 den gia ca tieu dung. Ganh n~ng thue c6 th!§ do nguoi tieu dung hay nguoi san xuat chiu tuy theo d9 co gien cua cung va diU.

V/1I.1.2. Thue'danh vao thu nh~p t.:rvan

Phan nay nqhien cuu anh hU'ang cua thue thu nhap cong ty eten san xuat va

tieu dung. {)!§ phan tich ta gia thiet rang:

- ve t6ng th~, vi~c cung cap von cho nen kinh te la co dlnh.

- M~t khac, thue thu nhap cua cong ty chi ap dl:mg cho von vao cong ty.

Dira tren hai gia thiet nay, ta c6 th~ phfm tich su tac d9n9 toan b9 cua thus thu nhap cong ty den vi~c thu hut them von cho heat d9n9 san xuat, kinh doanh cua cong ty:

- Trong thai ky ngan ban dau, vi$c cung cap von vao cong ty la co djnh, vi V?y qanh n~ng thue do chu so hU'u von chiu, Ly do chinh la khi da c6 thue von, ho khOng th~ ban hang vbi gia nhu khi crura c6 thus von. Ho phai ban vai gia ban deu tn} di so thus th u nhap tCl von P o( 1 - t) .

• NgU'oi chu sCI hO'u von phai ban vbi gia nay (Po(1 - t)) vi nguai c6 y dlnh mua 58 khong dau tll vao tai san (von) b] dimh thue, trCI khi ty suat 19i nhuan cua v6n ·d6 van b~ng ty suat 1I;Ji nhuan cua n6 tnroc khi danh thue.

- Trong thai ky dai, luang von cung cap cho cong ty 58 co gien theo ty suat Igi nhuan, Neu danh thue vao von cung cap nay thi 58 lam ty suat Ir;li nhuan von cong ty giam, 56 von vao cong ty cOng giam.

Ngul;Jc lai, CI khu vue khac kh6ng b] danh thue, so von dau tu 58 tang.

- Khi thieu von deu ttl, san IlIr;lng cua cong ty giam, tY suat Iqi nhuan phan von con I~i tang.

- d khu vue kh6ng bi danh thue thu nhap hI von, san Itlr;lng 58 tang 113n, do c6 dau ur them von, nhttng ty suat Il;Ji nhuan tren von 58 giam do so v6n cung tang hem cau.

Tac d9n9 day chuyen nay 58 cham dUt khi ty suat Ir;li nnuan von cua ca hai khu vue ngang nhau.

Ta minh noa dieu nay qua cac do thj tren hlnh 2.8a va 2.8b.

52

Khoa KT va QUf)HBK

GIAo TR1NH THUE

TY suat h;ji nhuan tren von r(%)

r(%j

E

C (dVOng hi~u qua bien cua von)

N I

p

o K H

So von

o

M

l

So van

Hinh 2.8a. Khu vile diliu tlrvon Y

Hinh 2.8b. Khu vile diu ttrvon X

- Hai khu vue dau tu von la (X) va (Y)

- £)uong CD va FG la duong bit§u dien hieu qua bien ve von vao hai khu Vt!C

(Xl va (Y).

- Gia Slr tong so von dau nr vao hal khu vue la co dinh a.

- Khi chua c6 thue, viE;!c dau ur so von vao hai khu vue tuy thuoc tY suat I~i

nhuan cua cac khu vt!c nay.

- Ve nguyen tac, tong 56 von dau tu vao khu vt!C (X) va (V) deu mang lai so I~i nhu~n nlur nhau.

Gia slrtong 56 von dau tuvao khu vue (X) la OM, vao khu vt!C(Y) 18 OH. V~y:

OH + OM = a

- Neu thue suat cua khu vt!C (Y) 18 t, thi tY suat 19i nhuan von sau thue 1<3. (1 - t)r.

Duong 19i nhuan r6ng la DE. Ket qua cua vil}c danh thue 18 v6n a khu vt!c (Y) chuy~n sang khu vtfc (X) khOng b! danh thue von do r cua khu virc (X) cao hem.

- Vi~c phan phai lal von err tiep dien cho den khi v6n cua (Y) giam xuang den OK, tai d6 ty suat 19i nhuan rong la OP.

- £)ong thai mO'c von dau tu vao (X) tang len den OL. Tai OL, ty suat l<;Ii nhuan cua (X) qiam xuang den OP (do vi~c cung von tang lam gia von giam).

- Nhll v~y vi$c danh thue vao thu nh~p von kh6ng chi khu virc (V) chju rna ca khu vvc (X) cOng phai chiu anh huang va cO' nhu v~y phan O'ng c6 tinh cM't day chuyen trong toan nen kinh te, xii h9i.

53

Khoa KT va QUfJHBK

GIAo TRINH THUE

- Khi danh thue, do thieu von rna san Ill'~ng khu VI!C (V) giam, ngll'<;Jc lai d khu vl!C (X) lai tang. Neu chi phi lao d9n9 cua khu VI!C (X) tang thi qanh n~ng thue o khu VI!C (X) con cao han.

VIII.1.3. Thue" aenn vao fien lutmg

- a hau het cac quoc gia, thue danh vao thu nnap dan Cl1 la hanh vi ph6

- Thue danh vao tien luang dan den hal tac d9n9 co ban:

a. MQt mat, thue lam cho tien ILfdng qiarn, ngl1Cli lao dQng se tinh toan conq vi~c d6 co dang de lam hay di kiern mot cong vi~c khac, Nhll' v~y, mat trai cua thue se c6 the la su chuyen dong heat dQng sang kinh te ngam. Hau qua la san 111(;mg thuc te cua quac gia giam sut, them nira lam mat di su chuyen rnon hoa, hieu qua lao d909 kern, hang xau, hang gia xuat hi~n trim lan, bOi vi san pham cua san xuat ngam khonq the nao tfnh toan, thong ke dl1<;Jc.

b. M~t khac, ngU'di lao dQng c6 the no II!C nhieu han de dat dU'<;JC rrnrc tieu dung mong muon. Dleu dang n6i 0 day la loai thue luy tien c6 kha nang khonq khuyen khich ngLfoi ta lao d9n9 them so voi loai thue danh theo ty I~ co dinh.

Nhfrng tao d9n9 cua thue den cung lao d9n9 c6 the minh hoa bang do th] tren hinh 2.9.

Tien lL1ang

(gicri han Ihu nhap tnroc thue )

(giai han thu nhap sau thue)

o

S6 g10 lao dQng

Hinh 2.9. Tien 11Idng va gia lam vi~c

- Tnroc khi c6 thue tieo hronq, ta c6 diem can bang Eo (La, Wo)·

- Khi co thue voi thue suat t%, mire Ill'dng con l<;Ii 1<3. W1 = Wo (1 - t)

54

Khoa KT va QUfJHBK

GIAo TRINH THU~

- Vai moe Illang bi giam, ngllai lao d(mg se phan ting lai bang 2 each:

M(lt la giam thoi gian lao d(lng tlt Lo xuong L1 de nqh] ngoi, 06 la tac d(lng thay the gay ra bai thue.

Hai la tang cung lao d(lng de bu dap phan thu nhap b] m~t do thue (trrc la tu Lo den L2 de c6 56 tien hJ'Cfng w2> W1). 06 la tac d(lng thu nhap do thue gay ra.

Qua phan tich tren cho th~y, vi~c quyet d[nh danh thue phai dU<;1c can nhac than tronq, de c6 dll<;1c che d(l thue t6i uu,

VIII. 1.4. Thutf danh vso cac yeu te" san xuat khac

Vi~c danh thue vao cac yeu t6 san xuat tren thj trllang canh tranh anh hllang tnrc tiep den cac yeu t6 san xuat chiu thue, gay ra gfmh n~ng cho nguai san xuat tlt phia nquon, lam tang gia ca san ph~m san xuat, do d6 qanh n~ng thue lai do nguai lieu dung san ph§m chiu.

Tuy nhien tren th1,lc te anh hllang cua thue den cac yeu t6 san xuat con di xa hem:

- Thir nhat: Khi nguon cung cap cac yeu t6 san xuat b] danh thue giam di thi nquon cung cap cac yeu t6 san xu~t khOng c6 thue lai tang len. Do ty suat h;1i nhuan thay doi, nhu cau d6i voi cac yeu t6 san xuat khOng chiu thue tang len, do d6 lam qia thanh san ph~m san xuat tlt cac yeu t6 san xuat nay tang len. Neu gia ban kh6ng ddi, tat yeu ty suat l<;1i nhuan SEl giam.

- Thtr hai: Do gia ca cac yeu t6 san xuat c6 tbue tang len, lam cho nhu cau tieu dung chung giam xu6ng. Nhu'ng nhling san ph~m dU<;1c che t900 bang cac yeu t6 san xua\ kh6ng chiu thue I~i tang len. Do nhu cau tang rna gia ban tang len. Den day, qanh n~ng thue 190i san Sf! cho nguai tieu dung san pham chiu. Phan (fng day chuyen d6 chi cham dlft khi gla cua cac yeu t6 san xuat chiu thue va khOng chiu thue ngang bang nhau.

T6m lai, toan bi? cac phan phan tich thue val cac d61 tUc;lng neu tren, du cho ngual san xuat hay ngllai lieu dung chiu, thi xet cho cunq, vi~c danh thue baa gio cling anh huang den hanh vi cua nglloi chiu thue, den 51! nra chon cua ho. Va cu6i cunq la den hi$u qua kinh te cua toan X8 h9i. Mc)t Ian nira 1901 cho cac nha chirc trach thay viec quyet dlnh mot sac thue phai can nhik than tronq.

VIII.2. Nguyen tac thlet I~p che d¢ thue t6i uu

Ta nhan thay rang. tac dc)ng cua thue thea nhieu chieu:

- C6 the tac d9n9 va thay the thu nnap

55

Khoa KT va QUf)HBK

GIAo TR1NH THUE

~ Hoac la c6 th~ tac d(>ng lam mea m6 qua trinh kinh te, tao nen su mat trang do thue ...

f)~ han che h~u qua X8U, lam cho thue thuc su tra thanh cong cu kinh te quan tronq cua Nha ml(Jc, nhieu nha nghien cuu da dua ra nhiing nguyen tac canh thue nham toi U'U che dQ thue.

~ Nguyen tsc 1: Giarn den rmrc thap nhat chi phi hanh chinh do vi~c danh thue gay ra. Muon v~y, vi~c thiet ke cac luat thue phai don gian, ra rang va de hi~u.

~ Nguyen t~c 2: Giam toi da nl:Jiing meo me kinh te do vi~ danh thue gay ra.

Ly thuyet thue hi$n d<\li cho rang, thue co thue suat deu va thong nhat S8 tao ra kha nang giam bOt tinh tranq tr6n tranh thue, bai vi: Thue co thue suat deu, th6ng nhat, m(>t m?t loai bo danh nghTa thue suat cao vai nguai giau, lam cho nguai giau kh6ng tron tranh thue rnai la quan trQng. M?t khac vi~e ehuy~n d[ch ganh n?ng thue, ngay nay t6 ra khong can thiet,

~ Nguyen t~c 3: Darn baa sy' phan phoi qua thue m(>t each eong bang nhU'llg it gay phllcmg hal den hi~u qua kinh teo

Tren thuc tien, vi~c tuan thiJ yeu cau eOng bang trang thue khoa cllnganh huang khOng nho den hanh vi ella ngLlai n9P thue, Moi su lua chon deu c6 anh huang den vi~e phan b6 cac ngu6n hrc trong xa Il(>i. f)ieu nay tat yeu dan den su lang phi do tinh kl16ng 6n d[nh. Do d6, luat thue phai dam baa yeu cau chuc nang tai phan plloi ella thue, lai vira bao dam yeu C8U Slt dunq cac ngu6n hrc m¢t cecil hi~u qua nhat f)~ dat dU1;lC yeu c8U nay, t6t nhat 18 thiet ke lu~t thue sao chc giam duc;lC toi da su hra chon cua nguai nQp thue thea hLiang sli dl,lng cac ngu6r Iy'c c6 hi~u qua.

56

Khoa KT va QUDHBK

GIAo TRlNH THUE

,.. .A ".' "" '" ? .A.

CAC LUAT THUE HIEN HANH a VIET NAM

. . .

ChLtdng III

THUE GIA TR! GIA TANG

I. KHAI NI~M vA co SO CUA THUE GIA TR! GIA TANG

1.1. Khai nilj!m

Nam 1947, Phap cai to thue doanh thu thanh thue danh m(lt Ian vao san xuat (Taxe unique a production).

Narn 1948, thue nay dLl<;:lc cal t6 thann thue danh vao t6ng s6 tien ban hang do cac khau san xuat phai nop hang thang (sau khi tnr di thue narn trong gia ca san pham cua khau san xuat tnmc ), viet tat 18 TVA. Con a My ngLlai ta gQi 1<.'1 Value Added Tax (VAT). 0 Vi$t Nam 99i 1<.'1 thue gia tr[ gia tang ( GTGT hay VAT).

Nam 1955, GTGT diroc ap dl,mg chinh thrrc a Phap, Ben narn 1996 da co 100 qucc gia ap dunq GTGT.

Ban chat cua GTGT 18 thue gian thu do ngLlai tieu dung phai chlu thong qua gi8 ctra hang hoa, dich vu, nhu'ng I~i dLlQc thu a tUng cong dean trong qua trinh san xuat, hru thong hang hoa. Nhu v~y thue gia tr] gia tang 18 mQt loai thue gi8n thu danh vao qia tr[ tang them cua san pham qua moi khau luan chuyen,

1.2. Co: sb cua thue 9ia tr] gia tang

Co sa cua thue gia tr[ gia tang 18 phan gia tr] san pham do co sa san xuat, kinh doanh moi sang tao ra chua b] danh thue. N6i each khac, co sa cua thue qia 57

Khoa KT va QUfJHBK

GIAO TRINH THUE

tli gia tang Ie. khoan chenh lE;!ch giua gic3 ban va gia mua hang hoa, d!ch VI,!. Nht v~y V€ nqi dung, gia trl gia tang gam chi phi lao dqng song va lei nhuan,

D~ hi~u chinh xac co sa cua thue gia tri gia tang, ta so sanh each tfnh thui doanh thu va thue gia tr] gia tang cua nqanh d~t may.

Qua trinh che bien qua cac khau va don gia san ph.1m, thue suat deu la 50/, (d~ th~ hi~n ro viec so sanh CO che hinh thanh hai leal thue).

Vi du :

Dan gia (d): 20.000

28.000

35.000

A6 48.000

a) Theo thue doanh thu :

+ Khau bong phai nop : 20.000d x 5% = 1.000 d/sp. + Khau soi phai nop : 28.000d x 5% = 1.400 d/sp. + Khau val phai nop : 35.000d x 5% = 1.750 d/sp. + Khau ao phai nop : 48.000d x 5% = 2.400 d/sp,

T6ng cqng b) Theo thue gia tr] gia tang:

+ Khau bong phai nop : 20.000d x5%

= 6.550 dJsp

= 1 .000 d/sp.

+ Khau sci phai nop : 28.000d x5% - 20.000d x5% = 400 d/sp.

+ Khau vai phai nop : 35.000d x5% - 28.000d x5% = 350 d/sp.

+ Khau ao phai ncp : 48.000d x5% - 35.000d x5% = 650 d/sp.

T6ng c¢ng Qua vi du tren cho thay :

- Trong thue doanh thu, thue a khau sau danh chong len thue a khau tnroc, lam thue chong len thue.

= 2.400 d/sp.

- Trang thue gia tr] gia tang, hiftn M;lng nay duqc khac phuc, bai thue nay khong danh tren toan b¢ qia tr] hang hoa rna chi danh vao nhilng phan gia tr[ chua tUng b! danh thue.

Cac sd lieu tren c6 nghTa la nguoi lieu dung ao phai chiu thue 2.400 d va bon Cd sa tren phai nop thue cOng la 2.400 d.

58

Khoa «t vs QUEJHBK

GIAo TRINH THUE

II. PH110NG PHAp TiNH THUE GIA TR! GIA TANG

11.1. Cac phuong phap ti nh thue gia tr] gia tang

Theo luat GTGT cua Vi$t Nam, GTGT diroc tinh thea hai each: 1. PhU'O'l1g philp kha'u tr(rthue"

S6 thue phai nop bang GTGT dau ra tnr GTGT dau vao.

· Thue qia tri gia t<1ng dau ra b~ng qia tinh thue cua hang hoa, dich vu ban ra nhan voi thue suat, GiS. tfnh thue la gia ban chua co thue qia tr[ gia tang.

· Thue qia tft gia tang dau vao bEing t6ng s6 thue qia tr] gia tang da thanh toan dlfQC ghi tren hoa don gia tr] gia tang mua hang hoa, djch vu hoac chUng tCt nap thue gia tr! gia tang nh~p khc1u.

Phuong phap khau hit thue dU9C ap dunq voi rnoi loai hinh doanh nghi$p, tnr cac co SCI nqp thue thea phuonq phap tinh tnrc M'p va cac co SCI khonq thuoc dien chiu thue gia tr! gia tang.

2. PhU'O'l1g philp tinh tr(lt: tie;:'

· se thue phai ni;lp b~ng gia tr! gia tang cua hang hoa dich vu nhan voi thue suat thue gia tr! gia tang.

· Gia tr] gia tang b~ng gi<3. thanh toan cua hang hoa, djch vu ban ra tnr di gia thanh toan cua hang hoa, dich vu mua vao tuong Ung.

Phuong phap tinh tnrc tiep tren gis. tr] gia tang chi ap dl)ng d6i voi cac d6i tUQng sau:

a) Ca nhan san xuat kinh doanh va t6 cturc, ca nhan nudc nqoai kinh doanh CI Vi$t Nam khang thea luat dau tu ruroc nqoai tal Vi$t Nam chua truro hien day au cac dieu kien ve ke toan, hoa don, chrrnq tu de lam can cu tinh thue thea phironq phap khau trCt tuue.

b) Co sCI kinh doanh mua, ban vanq bac da quy. Vi ou: Tinh GTGT thea hai phironq phap:

Cac so lieu ban dau :

• Cong ty gang thep TN ban cho Nha may conq cu Gf) mot tam kim loai voi gia 1.000.000 d (qia ban chua ke thue) .

. Nha may cong cu G8 che bien tam kim 10<;11 trsn thanh m9t cong cu lao d9ng, sau d6 ban cho Conq ty di$n may HK vdj gia 2.000.000·d (chua ke thue).

59

Khoa KT va QUfJHBK

GIAO TRlNH THUE

- Gong ty di$n may HK ban lai cho nguoi tieu dung voi gia 2.500.000 d Isp

(chua kt§ thue),

- Thue suat thue gia tr] gia tang cac khau deu la 10%. 1. Theo phtlOng phap khfiu trit thue

Thue va hoa dan duqc lap nlur sau :

- Khi ban cho Nha may cong cl,l GEl, Gong ty gang thep TN phai nop thue: 1.000.000 d x 10% = 100.000d.

- Hoa dan Gong ty gang thep TN giao cho Nha may cong cl,l GEl c6 danq:

Gia ban 1.000.000 d

Thue gia trl gia tang (10%): 100.000 d

Oia ban + thue 1.100.000 d

Gong ty gang thep TN nhan t6ng c¢ng 1.100.000 d, n¢p thue 100.000 d, gili' lai 1.000.000 d.

- Khi Nha may cong cu GEl ban cho Gong ty di$n may HK, s6 thue dau ra la : 2.000.000 d x 10% = 200.000 d

- Hoa dan giao hang cho Gong ty di~n may HK co danq:

Gia ban 2.000.000 d

Thue gia tr] gia tang (10%) : 200.000 d

Gia ban + thue 2.200.000 d

Vi tnroc day Nha may cong cu GEl da tra 100.000 d cho Gong ty gang thep TN d~ nop thue (c¢ng vao gia ban), nhir V?y coi nhu NM may cong cu GEl da d6ng 100.000 d thue, nen chi con phai n¢p:

200.000 d - 100.000 d = 100.000 d

- Khi Gong ty di~n may HK ban lai may cho ngU'Oi tleu dung, Gong ty c6 s6 thue dau ra :

10% x 2.500.000 d = 250.000 d.

Do Gong ty di~n may HK phai tra tien thue khi mua hang cua Nha may cong cu G£l (gia ban + thue la 2.200.000 d), trong d6 tien thue 180 200.000 d nen coi nhu da nop thue 200.000 d trong t6ng so thue phai n¢p 250.000 d, nen chi con phai n9P:

60

Khoa KT vs QUDHBK

GIAo TRiNH THU~

250.000 d - 200.000 d = 50.000 d

- Hoa dan Gong ty di~n may HK giao cho nguoi tieu dung co danq :

Gia ban

2.500.000 d 250.000 d 2.750.000 d

Thue gia tr] gia tang (10%) Cia ban + thue

- S6 thue Nha ruroc thu du~c d ca ba khau la :

+ Gong ty gang thep TN n9P + Nha may cong cu G£) n9P + Gong ty di~n may HK n9P

100.000 d 100.000 d 50.000 d

Tong c9n9

250.000 d

Tong 56 thue nay b~ng 10% gia ban cho nguai tieu dung: 250.000

----- x 100% = 10%

2.500.000

Toan bo 56 thue 250.000 d do nguai tieu dung chju. Cac co 56 san xuat chi la nac trung gian tronq qua trinh chuyen thue.

- Trang qua trinh chuyen thue nay, khau d~u tien 18 Gong ty gang thep TN, khau cuoi cling 18 nguai tleu dung. Con lal du'~c xem la esc khau trung gian.

- Can chu y den hanh vi n9P thue cua cac khau trung gian:

Gia ban + thue

Gia ban + thue

Gia ban + thue

1.000.000 +100.000

2.000.000 + 200.000

2.500.000 + 250.000

I I I I I I
Gong ty Nha may Gong ty Nguai
gang thep TN cong cl,l G£) di~n may HK tleu dung Gia ban:l.000.000 Thue: 100.000 Phai n9P: 100.000

Gia ban: 2.000.000 Thue : 200.000 Phai n9P: 100.000

Gia ban: 2.500.000

Thue: 250.000

Phai n9P: 50.000

+ Tong solhue Nha may cong cu GO phai n9P : 10% x 2.000.000 d = 200.000 d chia thanh 2 Ian:

61

Khoa KTv8 QUfJHBK

GIAo TRiNH THUE

Lan 1: N9P 100.000 d khi mua san pham cua Cong ty gang thep TN '1Cti gia va thue la : 1.000.000 d + 100.000 d

Lan 2: N9P 200.000 d-1 00.000 d = 1 00.000 d n9P tnrc tiep 'lao kho bac N ha

rnroc.

a cong ty di~n may HK eOng diEm ra tu'ang tu, C6 th~ n6i hai conq ty nay

m?p thue bang hai tay :

• M9t tay giao thue eho ngu'oi ban.

• M9t tay n9P th~ng 'lao kho bac Nha rnroc. 2. Theo phuang philp true tiep

Ta eOng co th~ tfnh so thue rna khau trung gian phai n9P tnrc tiep eho kho bac nha nu'Ctc la :

T GTGT = ~ ( Pb - Pm) (0) TGTGT = ~ X 6G (d)

Trong do:

T GTGT - so thue GTGT phai n9P (d) T GTGTR - so thue GTGT dau ra (d)

T GTGTV - so thue GTGT dau 'lao du'Qc khau tnr (0) ~ - thue suat thue GTGT (%)

Pb - gia ban hang (0)

P - gio3 mua hang (d)

6G - gia tr] tang them ella san phclm.

eM y Cac conq thLrc tren, thue GTGT du'c;1C tfnh cho 1 10 hang hay 1 sar

ph;1m qua 1 chu ky che bien.

Theo cac soliE)u tren:

+ Cong ty gang thep TN phai nqp : 10% x 1.000.000 d = 100.000 ( + Nha may conq cu G£) n9P: 10% x (2.000.000 d -1.000.000 d)= 100.000 ( + Cong ty di~n may HK n9P: 10% x (2.500.000 d - 2.000.000 d):. 50.000 c:

T5ng so thue kho bac Nha rnroc thu : 250.000d

62

Khoa KT va QUfJHBK

GIAo TRINH THU~

Ra rang thue GTGT danh vao phan gla tr] tang tMm cua san ph~m nen 99i la thue gia tri gia tang.

Nhu V?y phironq phap tnrc tiep tinh thue gia tri gia tang bang each 16y thue suat nhan voi phan gia tri tang them -cua san pham qua moi khau trung gian ra rang g~p nhieu kh6 khan, nen nglioi ta phai etiuyein sang phuong phap gian tiffp. Nhling neu dung pruronq phap gian tiep, lai phat sinh vi~e hoan thue rna ta se xem xet 0 phan sau.

11.2. Gia tinh thue gla tr] gia tang

Can clf del tfnh thue GTGT la gia tfnh thue va thue suat,

Theo quy dinh cua £lieu 7 l.uat thue GTGT va £lieu 6 Ngh[ djnh 79 1 20001 N£l - CP cLIB Chinh phu, Quyet dinh cua Ouoc h(!i mfoe CHXHCN Vi(!t Nam khoa XI ky h9P ttur 3 thong qua nqay 17/6/2003, bat dau truro hi(!n ur nqay 01/01/2004, qia tfnh thue gia tr] gia tang cua hang hoa, d[ch vu dli<;1C xac djnh cu thel nhu sau:

1. Cia tinh thue doi val hang hoa, dich vu do co so san xuat, kinh doanh ban ra hoac cung ling cho dol tu(;mg khac la qia ban chua c6 thue GTGT. Gia tinh thue doi voi cac IO'ili hang hoa, djch vu bao gam ca khoan phI,! thu va phi thu them nqoai gia hang hoa, djch vu rna co so kinh doanh diroc hliong, tnr cac khoan va phi co so kinh doanh phai nop vao nqan sach Nha rurcc,

2. Oia tinh thue GTGT d6i voi hang hoa, dich vu chiu thue tieu thu dac biet 0 khau san xuat kinh doanh trong rurcc la gia ban da c6 thue lieu thu d1;lc bi~t, nhling chua c6 thue GTGT; a khau nhap kh§u la qia nhap kh§u tal cua kh§u c9n9 thue nhap kh§u (neu c6) c9n9 them thue tieu thu d1;lc bi~t.

Vi du: Conq ty A nhap kh§u may thu hinh nguyen chiec, gia tinh thue nhap khau la : 2.000.000 dl chiec. Thue suat thue nhap kh§u la 30 %, thue suat GTGT la 10 % thl:

Thue nhap khau phal n9P la: 2.000.000 d/chlec x 30% :::: 600.000 d/chiec

Gia tinh thue GTGT la:

Thue GTGT phai n9P la:

2.000.000 d + 600.000 d :::: 2.600.000 d/chiec 2.600.000 d x 10% = 260.000 d/chlec

Gia Sll san pham hang h6a tren con phai chiu thue lieu thu d1;lc biet 15 % thi qia de tinh thue GTGT la:

2.000.000 d + 2.000.000 d x ( 30% + 15%) :::: 2.900.000 d { chiec,

63

Khoa KT va QUDHBK

GIAo TRINH THU~

Nhu V?y trong truong hop nay thue GTGT phai nop la: 2.900.000 d x 10 % :: 290.000 d/chi8'c

3. San ph~m, hang hoa, dich vu dung de trao dtSi, bieu, t~ng hoac de tr2 thay luang (tril san ph~m hang hoa khuyen mal, quang cao thironq rnai, h9i cho trien lam khong phai tinh thue GTGT): Gia tinh thue GTGT dU9C xac dlnh theo gia tinh thue cua san ph~m, hang hoa, dich vu cung loai hoac tuang duang tal CLIO!; thai diem phat sinh cac heat d9n9 nay.

Vi du: Dan v] B san xuat quat dit'j!n, dung 50 chiec de trao d6i vol co sCI G la~ sat thsp, gia ban (chua co thue) la: 400.000 d/chiec, thue GTGT phai n9P tfnh tren 56 quat xUilt ra trao d6i la: 400.000 d/chiec x 50 chiec x 10% = 2.000.000 d.

4. £>oi voi hang hoa, co sa kinh doanh xuat de lieu dung khong chju thue GTGT thi phai tfnh thue GTGT dau ra. Gia ban du~c tfnh theo san ph~m cling loai,

5. £>6i voi dlch vu do phia rnroc nqoai cung t'tng cho dOi tu~ng tieu dung a Vi~t Nam, gia tfnh thue GTGT la gia dich vu phai thanh toan cho phia rurec nqoai,

Vi du: Gong ty E 0 Vit'j!t Nam thue mot cong ty rurcc nqoai thiet ke xay dl,J'l1g thea gia hop dong la: 100.000.000 d, thi thue GTGT dU9c tinh 10% tren gia 100.000.000 d.

6. D[ch vu cho thue tai san baa gom thus nha xuong, kho tang, ben bai, phuong tiftn van chuyen, may moe, thiet bl ... Gia tfnh thue GTGT la gia cho thue chua c6 thue.

7. £>oi voi hang h6a ban thea pluronq thirc tra g6p, gia ttnh thue la gia ban tra 1 lan, chUa c6 thue GTGT cua hang hoa do, khong tinh theo 56 tien tra g6p tLtng kyo

Vi du: Gong ty kinh doanh xe may Honda loai 100ee gia ban 1 Ian chua c6 thue GTGT tinh thea 25.000.000 d/chiec.

8. £>oi vol gia cong hang h6a, gla tinh thue Ia gia gia cong chua c6 thue, bao gam tien cong, tien nhien lit'j!u, dt?ng hrc, vat liftu phu va cac chi phi khac de gia congo

9. £>6i vel xay dl,J'l1g, lap d~t:

• Doi vai truong hop xay dt,tng, lap d~t c6 bao thau nguyen lit'j!u thi gia tinh thue bao gam ca gia tr] nguyen V?t lit'j!u.

64

Khoa KT va QUEJHBK

GIAo TRiNH THU~

Vi du: Gong ty K nhan thau x:ty dvng cong trinh bao gom ca gi8 trj v~t nr xay dl/Og, t6ng gia tr] thanh toan chua c6 thue GTGT la 1.500.000.000 d. Trong d6 gill tli v~t lu xay dt,mg la 1.100.000.000 d thl gia linh thue gia tr! gia tAng 16 1.500.000.000 d.

- 80i veti truang hop xay dvng, I~p d~t khong bao thau nguyen v~t li~u thi gia tinh thue la gia tr! xay dvng, I~p d~t khOng bao gom gi8 nguyen v~1 li$u.

Vi du: Gong ty x:ty dvng X nhan Ihau xay dl,fng cong trinh, v~t nr do ben thue cong trinh cap, gia. Irt xay dvng khong c6 vi;l;t tu xay dt,mg 16 600.000.000 d Ihi gi8 tinh thue GTGT trong truang hop nay la 600.000.000 d

- Truong hop xay dvng, lap d~t thirc hi~n thanh toan thea h~ng rnuc cong trinh boac gia Ir! khoi IUc;fng xay dvng, lap d~t hoan thanh ban giao, thl gia tinh thue tinh thea gill tr] h~ng rnuc cong trinh hoac gia trt khoi IUQng cong vi~c hoan thBnh ban giao chua c6 thue GrGT.

Vi du: Gong ty d~t X (ben A) thue cong ty xay dvng Y (ben B) xay dl,l'ng, Mp d~t md r(mg san xuat. Tong gia tr] cong trinh chua c6 Ihue GTGT 16 200 ty dong, trang d6:

+ Gia tr] xay lap: + Gia tri thiel b! ben B cung cap, lap d~t:

( loai thue suat 5% ): - Ben B S8 tinh them phan thue GTGT la:

200.000.000.000 d x 5% =10.000.000.000 d

80.000.000.000 d

120.000.000.000 d

- T6ng c¢ng ben A phai thanh toan 16:

80.000.000.000 d; + 120.000.000.000 d +10.000.000.000 d = 210.000.000.000 d

- Ben A:

+ Nh~n ban g;ao nha xuang, hach toan tang gi.1 Irt TSG£) d~ tinh khau hao la 200.000.000.000 d (gia Ir! nay chua c6 GTGT).

+ Tien thue GTGT da tra 10.000.000.000 d duc;JC khau trlt vao thue dau ra cac hang hoa ban ra hoac de ngh! hoan thue thea quy djnh. Truong hop ben A chap nhan thanh toan cho ben B thea tUng h~ng rnuc cong trinh (gia dlnh phan xay dl,l'ng nha xuang xong tnroc va thanh toan truOc) \hi khi bem A tinh tien tra phan xay nha 80.000.000.000 d se phai c¢ng them 5% thue GTGT tra cho ben B. se tien phai thanh toan la 80.000.000.000 d + 5% x 80.000.000.000 d = 84.000.000.000 d.

65

Khoa KT va QUf)HBK

GlAo TRINH THU~

10. Doi VO-l cac co sa kinh doanh dU'gc nha mfoc giao etat xay nha, co sa ha tang ky thuat de ban, chuyen nhLfQ"ng gan voj chuyen quyen sU' dl,Jng dat, gia tfnh thue GTGT doi voj nha, co so ha lang ban ra hoac chuyen nhLfQ"ng 18 gia ban, gia chuyen nhLfgng chua co thue, trtf tien sa dunq det theo gia clat quy dinh khi giao det.

Vi du: Cong ty dau tu phat trien nha MN dU'gc Nha nLfoc giao cho 10.000 m2 det de xay dt,tng nha ban, Irong do 3.000 m2 clat sa dvng de lam dLfong ni?i bi? trong khu quy hoach khOng phai n9P tien sll dunq dat. Tien sll dvng dat phai n9P

ngan sach Nha mroc theo gia 200.000 d/m2• COng ty ban 1 can nha co di~n tfch 50 m2, gia ban nha va chuyen quyen sU' dl,mg dat chua co thue GTGT la 300.000.000 d (trong do gia nha 200.000.000 d, gia chuyen quyen su dl,mg dat la 100.000.000d). Gia tfnh thue GTGT doi vCfi can nha tren ta:

300.000.000 d - (50 m2 x 200.000 d/m2) = 290.000.000 d, thue GTGT la 290.000.000 d x 5% == 14.500.000 d.

Doi vCfi co sa kinh doanh dLfgc Nha ruroc cho thue del! de dau tLf co so ha tang trong khu cOng nghi~p, khu cOng ngh~ cao, khu kinh Ie khac theo quy djnh cua Chinh phu de cho thue lai, gia tinh thue la gia cho thue chua c6 thue GTGT, tru gia thue dat phai nop Nha ruroc,

Vi du: COng ty dau tu kinh doanh na lang khu cong nghi~p Y dLfgc Nha rnroc cho thue 500.000 m2 dat trong thOi gian 50 nam de xay dt,tng ha tang ky thuat cho thue clat la 30.000 dl m2/nam . Sau khi dau tu ha tang cong ty Y cho cong ty Z thue 5.000 m2 trong 20 narn de xay dl!ng nha may san xuat, gia thus clat chua co thue GTGT (chua ke phi ti$n ich cOng c9n9) 103 100.000 d/m2/nam. Cong ty Z Ira lien thue ha tang moi narn 1 Ian.

Gia tinh thue GTGT doi vai tien thu W cho thue ha tang 1 narn la: (5.000 m2 x 100.000 d) - ( 5.000 m2 x 30.000 d) x 1 narn = 350.000.000 d Thue GTGT 103: 350.000.000 x 5% = 17.500.000 d.

11. Doi vai hoat d9n9 kinh doanh bat d9n9 san, gia tfnh thue GTGT dLfQ"C tnr gia dat chiu thue chuyen quyen su dunq dat.

12. fJ6i voi djch vu d~i Iy tau bien, djch vu rnoi giCfi, uy thac xuat nhap khau va djch vu khac, hLfong tien cong hoac tien hoa hong, gia tinh thue 103 tien conq hoac tien hoa hong dugc hLfang chua co thue GTGT.

66

Khoa KT va QUDHBK

GIAo TRINH THUE

- £)oi vai dai Iy van tai, d<;ii Iy giao nhan Mng hoa, gia tinh thue la toan bl? doanh thu bao gam cac khoan thu hi) khach hang. Truong hop doanh thu co CU'Cfc van tal qu6c te va cac khoan phi phat sinh nqoai lanh th6 Vi~t Nam thi doanh thu tinh thue dU'(,1c tru tien ciroc van tal quec te va ph i phat sinh ngoai lanh th6 Vi~t Nam.

13. £)ai vai van tal, bac xep, gia tinh thue la gia CU'dc van tal, boc xep crura c6 thue GTGT khOng phan bi~t C<1 so tnrc tiep van tai, boc xep hay thue lai.

- Van tal bao gam: V$n tai hanh khach, hang hoa b~lng cac phU'cJng ti~n dU'ong sat, dU'ong b9, dl10ng thuy, dU'ong hang khong, dU'ong ong. £)oi voi van tai hang kh6ng, tau bi€ln, dU'ong sat c6 heat d9n9 van tal quec te thl doanh thu van tai quae te kh6ng chiu thue GTGT.

14. £)oi vol hang h6a, djch vu co tin h d~c thu du ng cac cht'lng hi nh 11 tem bUlJ chinh, ve cuoc v?n tal, ve x6 so kien thiet... Ghi gia. thanh toan la gia da c6 thue GTGT thi gia chira c6 thue diroc xac d!nh nhu sau:

Oia chua c6 thue

=

Gia thanh toan 1 + thue suat

gia tri gia tang

Vi du: BUlJ dl(m tlnh A thang 1/1999 ban dtJqc 10.000 con tem x 400 d/con, thi qia kh6ng c6 thue va thue GTGT cua 56 tem nay dllQc tinh:

- Tong gla tr! cua so tem de c6 thue GTGT:l0.000 x 400 d = 4.000.000 d 4.000.000 d

- Gia chua c6 thue =

= 3.636.363 d

1+10%

Thue gia tr! gia tang phai n9P 10%:

3.636.363 d x 10% = 363.636 d

noac:

4.000.000 d - 3.636.363 d = 363.636 d

+ £)ai voi dich vu du lich 10' hanh, ky hop dong voi khach hang theo qia tron g6l, tien tinh thue GTGT dlfqc xac dinh la gia da e6 thue d~ tfnh thue GTGT va doanh thu cua eel so kinh doanh. Truong hop gia tron goi bao gom cac khoan kh6ng chiu thue gia tr! gia tang, vi du: chi ve may bay van chuy€!n khach ruroc ngoai V80 Vi~t Nam va tu Vi(!t Nam di rurdc nqoai, cac chi phi an nghl, tharn quan a nU'Oc nqoai (neu e6 chltng tlt hop phao) thi cac khoan chi nay dUI;1C tfnh giam tru trang gia (doanh thu) tfnh thue gia tr] gia tang .

.

Vi du 1: Cong ty du Itch Thanh pho Ha Chi Minh thirc hi~n hop clang du Itch vbi Thai Lan theo hinh thirc tron g6i 50 khach trong 5 ngay ~i Vi~t Nam, voi t6ng 56 tian thanh toan 1<3.: 32.000 USD. Phia Vi(!t Nam phal 10 chi phi toan be? ve may 67

Khoa KT va Qu£)HBK

GIAO TRINH THUE

bay, an a, tharn quan thea chudng trinh thea thuan, trong do ri~ng ve may bay tel Thai Lan sang Vi~t Nam va ngLl<;lC I~i het 10.000 USD. Thue GTGT dau ra theo h<;lp dong nay dl1<;lc xac djnh nhu sau:

- Doanh thu chju thue GTGT la;

32.000 USD - 10.000 USD = 22.000 USD - Thue GTGT <tau ra 103 :

22.000 USD

------ x 10% = 2.000 USD

1 + 10%

- Doanh thu cua CC1 So' kinh doanh d~ tinh ket qua kinh doanh 103; 32.000 USD- 2.000 USD = 30.000 USD

- Thue gia tli gia tang dau vao dtl<;lc khau trCt dU<;Ictfnh theo quy dinh d~ tfnh thue GTGT phai nop,

Vi du Z: Cong ty du lich Ha N9i thl/c hi~n hop dong dU'a khach du lich W Vj~t Nam sang Trung Quoc theo gia tron goi la 400 USDI nguai, di 05 ngay. Cong ty du Itch Ho3 N9i pha] tra cho cong ty du lich Trung Quoc 300 USDI ngLlai thi doanh thu tlnh thue cua cong ty du Ijch Ha'N9i la 100 USDI ngLtO'i (= 400 USD - 300 USO).

15. £)oi vesi djch vl,l cam do, gia tinh thue la tien thu ttt djch vu nay, bao gom tien lai phai thu W cho Yay cam do va chenh I~ch thu dU'(,1C ttt ban hang cam do "doanh thu ban hang phat mal trtt phan phai tra khach hang (neu co), tnr so tien cho vay".

Khoan thu W dich vu nay dLl(,1C xac dlnh 18 gia da c6 thue de tinh thue GTGT dau ra va doanh thu cua co so' kinh doanh.

Vi du: Cong ty kinh doanh cam do trong ky tfnh thue c6 doanh thu cam do la 110.000.000 d.

+ Thue GTGT dau ra dll<;1c xac dinh: 110.000.000 d

------ x 10 % = 10.000.000 d

1 + 10 %

+ Doanh thu cam do clla Cd so' dl1<;lC X8C dinh de tinh ket qua kinh doanh la:

110.000.000 d - 10.000.000 d = 100.000.000 d

16. £)oi vesi sach, bao, tap chl ban theo dung gia phat hanh (gia bia) bai quy dlnh cua l.uat xuat ban thl gia ban d6 dLl<;lC xac dlnh 18 gia d§ co thue GTGT d~ tinh thue GTGT va doanh thu cua co so' (doi vesi loal chiu thue GTGT). Cac tntang hop ban kh6ng theo gia bra. thi thue GTGT tinh trlm gia ban ra.

68

Khoa KT va QUDHBK

GIAo TR1NH'THU~

XU<lt ban la qua trinh san xuat an ph§m tll khau ban thao den khau phat hanh xuat ban ph;jm cho ngll'oi tieu dung.

Vi du: Nha xuat ban VH xuat ban va ban sach van h9C cho cong ty phat hanh sach, Gia ban ghi trsn bla (gia co thue GTGT) 18 6.300 d/quy~n. Phi phat hanh (25 %) la 1.575 d/quy~n. Gia tinh thue GTGT xac djnh nhu sau:

+ Truong hop nha xuat ban xuat ban qua co so phat hanh:

Gia ghi tren bia • Phi pMt Mnh

Gia tfnh thue a khau xuat ban ::::

1+ Thue suat

Gia tfnh thue GTGT a khau xuat ban ( NXBVH ) 18 : 6.300 d - 1.575 d

--------:::: 4.500 d Iquy~n

1 + 5% Thue GTGT dau ra a khilu xuat ban la:

4.500 d/quy~n x5 % :::: 225 d/quyen Telng so tien thanh toan 18:

4.500 d Iquyen + 225 d Iquyen :::: 4.725 d/quyen Gia tfnh thue a khau phat hanh (cong ty phat hanh sach ) 18: 6.300 d

---.---:::: 6.000 d Iquyen

1+5%

Thue GTGT dau ra: 6.000 d Iquyen x 5 % :::: 300 dlquyen

Thue GTGT phai n9P a khau phat hanh sach la:

300 d Iquy~n : 225 d Iquyen = 75 d Iquyen ( Gia dinh khang co thue GTGT dau VaG khac),

+ TrU'dng hop nha xuat ban ban tnrc tiep cho nguoi sa dt,mg. gia tfnh thue GTGT cua heat d('mg xuat ban du(,1c xac dinh:

Gia ghi tren bia

Gia Unh thue a khau xuat ban :::: ------

1 + Thue suat

Neu nM xuat ban gt'J'i ban xuat ban ph~m dung gia (d<;li 11') thi vi~ sa dunq h6a ISdn, chUng tlt ke khai n9P thue clla nM xuat ban, co so nh~n k1' gtJi thirc hiti!n nhu tnlCJng h(,1p ban hang h6a qua dai Iy ban dung gia huang hoa hong.

,.; .. ;

~f

69

Khoa KT va QUf)HBK

GIAo TRiNH THU~

Gia ban ghi trim bla trlt chi phi phat hanh khong dU'Qc th~p han gia th8:nh trang tieu chuan. Neu ghi tn3n bla th~p han cling khOng dU'Qc hoan thue.

17. £)6i VCfi dich vu in, gia tinh thue la tien cOng in khOng baa gom giay in.

TrU'bng hQp CO sO in cung cap giay cho kh,kh hang thi co sO in phai hach toan rieng gia giay va tien cOng in va daanh thu ban gi~y in thea thue suat cua dich v~ in va san ph§m giay.

16. Dol voi djch vu d?i Iy qlarn dinh, d?i Iy xet boi thllang, dai Iy doi ngllbi th( ba cua dich vu kinh daanh baa hiem, gia tinl'! thue la tien cong hoac tien hoa hon~ dU'<;Jc hU'Ong, bao gom ca khoan phi tOn co sO kinh daanh bao hiem thu dll<;Jc.

11.3. Thue suat thue gia trj gia Uing

Theo quy dinh tai OIeu 6 Lu~t thue GTGT va dieu 7 Nghi d[nh so 79 2000/ND- CP cua Chinh phu, Quyet djnh cua Quoc h¢i nU'Cfc Cqng hoa xa h91 chi nghia Vi~t Nam khoa XI ky hop thCt 3 thOng qua ngay 17 thang 6 narn 2003, ba dau tht,rc hi~n tll ngay 01 thimg 01 narn 2004, c6 ba mCtc thue suat thue GTGl 0%,5% va 10%.

1. Mtit thue suat 0%

Doi voi cac hang h6a djch vu xuat kh§u, ke ca hang h6a, d[ch vu khOn thu9c di$n ch[u thue GTGT xuat khau trll cac trllang hop sau: V~n tal qudc tE hBng h6a, d[ch vI,! cung Ctng tnrc tlep cho v~n tai quoc 18; dich vu tal bao hlem r rurec nqoai, dich vu tin dunq, dau tu tai chinh, dau tll chCtng knoan ra mroc nqoai v san pham xuat khau la tal nguyen knoang san khai thac chua qua che bien d Chinh phu quy djnh. Hang h6a xuat kh§u du'qc ap dl,!ng thue suat 0% phai c6 c~ ho so chCtng tlt chCtng minh la hang thirc te da xuat khau, cu the la:

- Hqp dong ban hang h6a hoac h<;1p dong gia cang, san xuat hang XU<3t kh~ ky voi mroc nqoai, hqp dong uy thac xuat khau doi vai nhfn1g trlfang hqp uy thE

xuat khau. .

- Hoa dan GTGT ban hang noac xuat tra hang g;a cOng cho ngllai nll< ngoal, doanh nghi$p che xuat va cho cac dol tllt;lng khac dllt;lc xac d[nh nhll xu khau theo quy djnh cua Chinh phu.

- ChCtng tu thanh toan tien hoac chCtng tu xac nhan thanh toan cua kha: hang rurec ngaai hoac doanh nghi~p che xuat.

70

Khoa KT va QU8HBK

GIAo TR1NH THU~

- To khai hili quan ve hang xuat kh~u c6 xac nhan hang da xuat khliu cua co quan hai quan. Truong hop uy thac xuat kh~u thi phai c6 to khai hai quan va hang xuat khiiu cua ben nhan uy thac, neu la ban sao phai co ddn vi nh~n uy tnac xuat khau ky, d6ng dau·.

2. Mtit: thue suat 5% dO, vOl hang hoa, dich vII

a) NLI~c sach phuc vu san xuat va sinh hoat, trLt trLlong hop quy dinh tal khoan 18 dieu 4 cu a lu~t nay.

b) Phan bon, qu<)ng d~ san xuat phan b6n; thuoc trLt sau benh va chat kich thich tang truong vat nuoi; cay trang.

c) Thiet b] va dl,!ng cu y te; thuoc chira b~nh, thuec phOng b~nh, san pham

h6a diroc: diroc Ii~u la nguyen li~u san xuat thuoc chua b~nh, thuoc phbng benh.

d) Giao cu dung d~ giang day va h9C tap,

d) In cac 10000i san pham quy djnh tal khoan 13 dieu 4 cua lu~t nay, tn:I in lien.

e) 86 chci tre em; sach cac 109-i tnr sacn quy dlnh tal khoan 13 dieu 4 cua lu~t nay; bang tlt, rna de ghi boac chua ghi chudng trinh.

f) San pham trang trot, chan nuol, thuy hai san chua qua che bien, tnr doi tLlQng quy dinh tal khoan 1 efl8u 4 cualu~t nay.

g) Truro pham tuol song; lam san chua qua che bien, tn:I go, m~ng va doi

tuqng quy djnh t9-i khoan 1 dh~u 4 cua luc;i.t nay.

h) fll1Ong, phu pham trong san xuat dLlong gam gi dUdng, ba mfa, ba bun. i) San ph~m bang day, c6i, tre, rura. la.

f) BOng so che tlt bOng trang trong nutJc.

k) Thtrc an gia sue, gia cam va therc an cho v~t nuoi khac, I) Dich vI,! khoa h9C- ky thu~t.

m) Djch vu tn!c tiep phu vI,! san xuat nOng nghi~p. n) Than de, dat, da, cat, s6i.

p) Hoa chat co ban, san ph~m co khi la ur li~u san xuat. KhuOn dOc cac 109-i.

V~t li~u n6, da mal, giay in baa, binh born thuoc tnr sau, mu cao su so che, nhira thong Sd che, vim ep nhan tao, san phiim be tong cOng nghi~p g6m dam C6U be tong, dam va khung nha be tong, coc be tong, c(lt di~n M tOng, ong cong trim be tOng, h(lp be tong cac loai, panen va cac loai C8U ki~n be tOng cot thep due s§n

71

Khoa KT va QUf)HBK

G1Ao TRINH THUE

phi tieu chuan be tong thU'ang pham, lop va b~ sam lop CCI tu 900-20 tra len, ong thuy tinh trung tfnh, lU'ai, day gieng d~ dan lU'ai d~mh ca.

q) San pham luYEfln, can, keo kim loai den, kim 1o~i mau, kim loai quy, tnr vang nhap khau quy d!nh tai khoan 25 dieu 4 cua.luat nay.

r) May xil Iy du liEflu nr d~ng va cac b¢ phan, phu tung cuarnay.

5) Ouy tu, saa chua, phuc che di Uch lich sa - van h6a, bao tang, trLt trU'ong hop quy din h t~; khoan 15 dieu 4 cua lu $.t nay.

t) V~n tal, boc xep, nao vet luong tach, cang song, cang bi~n, heat d9n9 true vc.'rt, ceu h9.

u) PMt hanh va chieu phim video, trLt phat thanh va chieu phim video tal liEflu quy dinh tai khoan 10 dieu 4 cua IU$.t nay.

3. ML.ic thutf suat 10% dO; vc1i hang hda djch vv

a) Oau rno, khf dot, qu1;\ng, va san pham khai khoanq khac,

b) OiEfln thU'dng pham.

c) San pham diEfln til, san pham co khi lieu dung, do di~n.

d) Hoa chat my pham.

d) SQi. val, san pham may mac, theu reno

e) Giay va cac san pham bang giay, tru giay in bao quy d!nh tai di~m 9 knoan 2 dieu nay.

f) Sua, banh keo, nU'ac giai khat va cac loai thy'c pham che bien khac.

g) San pham gom str, thuy tinh, cao su, nhua, go, xi ml1ng, g~ch g61, va vat Ii~u xay dy'ng khac.

h) Dich vu buu chinh vi~n thong va Internet phiS cap theo chU'ang trinh cua

Chfnh phu quy djnh tal khoan 24 dieu 4 cua IU$.t nay. -

I) Cho thue nha, kho, ben bai, nha xt.tC1ng, may m6e, thiet"b!, phU'CIng tiEfln v$.n tai. J) Djch vu tu van phap Iu~t.

k) Chup anh, in anh, ph6ng anh, in bang, sang bang, cho thue bang, quay video, sao chup.

I) KMeh san, du Ijch, an uong.

m) Hang h6a thul}c doi tU'(;mg chju thue tieu thu d1;\c bi~t.

72

Khoa KT va QUfJHBK

GIAo TRiNH THU€

n) Xay dl/l1g lap d~t.

0) Vang, bac, da quy, tnr yang nhap kh~u quy dinh tal khoan 25 c1i~u 4 eua luat nay.

p) D9-i Iy ta u bi~n,

q) D[eh vu rnoi gidi.

r) Hang hoa , dleh vl,l khac kh6ng quy c1[nh tai knoan 1 va khoan 2 d1~u nay (xem phan doi tll'c,1ng khong ch[u thue gia trj gia tang).

II. 4. 06i tU'Qng kh6ng chju thue GTGT

Theo quy d[nh tai di~u 4 lu?t thue GTGT, eMu 4 Ngh[ dinh so 79/2000/ND - CP cua Chinh phu va Quyet c1!nh cua Quae h9i ruroc C9n9 hoa xa h¢i ehu nghTa Vi~t Nam kh6a XI ky hop thCt' 3 thong qua ngay 17 thanq 6 nam 2003, e6 hii;lu nrc thi hanh tu ngay 01 thang 01 narn 2004, cac hang h6a, dich vu sau day khOng thuoc dien chiu thue GTGT:

1. San ph~m trang trot, chan nu6i, thuy hai san nuoi trang, danh bat chua che bien thanh cac san ph~m khac hoac chl qua so che thong thll'ong cua t6 chirc, ca nhan nr san xuat, danh bat ban ra.

2. San ph~m la giong V?t nuol, cay trang. 3, San ph~m muDi.

4. Thiet b] may m6c, phLfdng tii;ln v~n chuyen dung trong day chuy~n cong ngh~ va v~t tLf xay dl/l1g thuoc loai trong ruroc chua san xuat dll't;Jc can nhap khau de tao tai san co d[nh cua doanh nghi~p; Thiet b] may moe, V?t tll', pruronq ti~n van tai thuoc loai trong nLfdc chua san xuat dLft;JC can nhap khau de sa dl,lng tnrc tiep vao heat d9n9 nghien ccru khoa hQC va phat trien cong ngh~; May bay, dan khoan, tau thuy thue cua nLfdc ngoai thuoc loai trong nll'tlc crura san xuat dLft;JC, dung cho san xuat, kinh doanh; Thiet b] may m6c, phu tung thay the, phLfdng tii;ln van tai chuyen dung va v~t tll' thucc loal trong mltlc chua san xuat dLfc,1C can nhap kh~u de tien hanh heat d9n9 tim kiem, tham db pnat trian rna dau khi.

5. Nha a thuoc SO hliu Nhc'l ruroc, do Nha nll'aC ban cho nguoi dang thus.

6. Chuyen quyen sa dl,lng dat.

7. Djch vu tin dl,lng, quy dau nr, heat d9n9 kinh doanh chUng khoan,

73

Khoa KT va QUfJHBK

GlAD TRINH THU~

8. Bao hi~m nhan tho, baa hi~m h9C sinh, bao hi€lm vat nuoi, cay trong va cac loai baa hiem khOng nharn rnuc dich kinh daanh.

9. Djch vu y teo

10. Hoat d9ng van h6a, trien lam va the due the thao khong nham rnuc dich kinh daanh, bi~u diEm ngh~ thuat, san xuat phim, nhap kh§u va chieu phim nhira. phim video tal li¢u.

Ill. £lANG KY, KE KHAI NQP THU{, QUYET ToAN THUE

111.1. Hoa don, chUng tl.t mua ban hang hall, djch vu

Cac t6 crurc kinh doanh phai truro hi¢n day du viec mua ban hang hoa, dich vu c6 hoa don, chung tU thea quy dinh cua phap luat,

1. Co Sd kinh doanh thea doi tll!;mg n9P thue GTGT thea phtronq phap kh§u tnr thue phal su dl,lng hoa don thue GTGT.

2. Cac cd so kinh daanh thuoc doi tuqng n9P thue tnrc tiep tren GTGT va cac co so kinh daanh hang hoa, dlch vu kh6ng thuoc doi tuqng chiu thue GTGT su dunq hoa don thOng thuang.

3. Co so kinh doanh muon sa dunq hoa don, chUng tu khac vai m~u quy dinh chung (ke ca hoa dan tt,t phat hanh), phai dang ky vai 89 Tal chinh (T6ng cue Thue) va chi duqc phep su dl)ng khi c6 st,t dong y bang van ban.

4. Co so kinh doanh tnrc tiep ban Ie hang hoa, dich vu cho nguai tleu dung c6 gia tr] thap dUdi rrurc quy dtnh phai I~p hoa don thi co th~ khOng phai l?p hail dan, nhung phai li,ip ban ke khai thea mau so 05- GTGT .

5. Co so kinh daanh mua cac mat hang la nang lam, thuy san cua nguai san xuat true tlep ban ra, neu khbng co hoa don theo che d9 quy dlnh thi phai li,ip bang ke hang hoa mua vao theo m~u so 04~ GTGT.

111,2, Ditng ky nQp thue

1. Cac co so klnh daanh phai dang ky n9P thue vdl CI,IC Thue (noac Chi cue Thue neu la ca nhan kinh daanh) ve dta di€lm kinh doanh, nganh nghe kinh doanh, lao d9n9, til~n von, noi n9P thue va cac chi tieu lien quan khac thea mau dang ky n9P thue.

2. Co so hoat d9ng san xuat d m<)t so etta phlfdng nhung co tru so, van phong giaa djch lam thu tuc ban hang 0 mot dta phlfdng khac thi co so ban Mng . COng phai dang ky n¢p thue GTGT vdi co quan thue etta phlfdng ndi ban hang .

74

.... ¢"::.: ", ..

~~

Khoa KTvB QUfJHBK

GIAo TRINH THUE

3. NhiIng co Sd kinh doanh thironq nghi~p, d[ch vu c6 chi nhanh, clla hang a dla phudng khac nhau thi cac chi nhanh, clla hang n<)p thue tai dla phudng ndid~t chi nhanh, clla hang.

4. Co Sd xay dl/llg phai d~ng ky nQp th~e voi co quan thue dja phUdng noi d6ng tru sd, dong thai phal d~ng ky voi co quan thue dla phUdng noi xay dljng cong trinh.

5. Co Cd thirc hi~n co che khoan cho tap the, ca nhan kinh doanh theo phuonq thirc tl/ chiu trach nhiern ve ket qua kinh doanh thi tap the, ca nhan nhan khoan phai tnrc tlap d~ng ky, k~ khai, nop thuG GTGT val co quan thue noi kinh doanh.

6. Co so kinh doanh thuoc dol tu<;mg ap dl,!ng tfnh thue tnrc tiep tren gia tr[ gia t~ng neu thLJC hien dung, du cac dieu ki~n mua, ban hang h6a, djch vu day du chUng tU h6a dan, neu iu nguy¢n d~ng ky nop thue theo phudng phap khau tru thi duqc ap dl,!ng theo phUong phap khau tru thue.

7. Ve vi~c cap ma so cho doi tuqng nop thue do co quan thuG c6 trach nhiern cap theo che dQ quy djnh.

III. 3. KEf! khai thue gh\ tri gia tang phai nQp visa ngan sach Nha nLtOc

Cac co sa san xuat kinh doanh va ngUoi nhap kh~u hang h6a phai co tracn nhiern ke khai thue GTGT va phai nQp theo quy dlnh sau:

1. Cac co so kinh doanh hang h6a, dich vu eh[u thue GTGT phai I?p va glli eho co quan thue to khai tfnh thue GTGT tUng thanq, kem theo bang ke hang h6a, dich VI,! mua vao, ban ra theo m~u quy djnh. Thai gian glti to khai cua thanq cham nhat la 10 nqay dau thang tiep theo.

Tnronq hop kh6ng phat sinh doanh so ban hang h6a, d[ch vu, thuG dau vao, dau ra, co sa kinh doanh v~n phai ke khai va nop to khai eho co quan thue. Vi~e ke khai thue phai nop dol voi mQt s6 trllong hop sau:

- Co sa nhan thau xay dtfng rna thai gian xay dljng keo dai, vi~e thanh toan tien thirc hien theo tien dQ hoac theo khoi luqng eong vi~e hoan thanh ban giao thi co sa phai ke khai xac djnh thue tarn nQp phat sinh hang thang tinh theo so tien tarn thanh toano

Vi du: Cong ty xay dljng Ha NQi nhan thau xay dtfng eho So Du lich QN 1 khach S9-n. Trang thanq 3 narn X, eong ty nhan dUc;1C khoan thanh toan la

75

Khoa KT va QUf)HBK

GIAo TRINH THU~

600.000.000 d (khOng ghi cu th~ thue GTGT) thi thue dau ra cua cong ty xay dlfng Ha N¢i phai k~ khai trang thang 113:

600.000.000 d x 10% ::: 60.000.000 d

Co so san xuat hang hoa thong qua cac dal Iy, ky gUi, phal I~p hoa don ghi r5 gia giao va thue GTGT hang giao cho cac di;ti Iy, ky gUi lam co so tinh thue dau ra va thue phai n¢p cua thang (coi 113 tarn n¢p). Khi ket thuc narn tal chfnh hay hop dong, 00 so thl,l'C hiEj!n k~ khai quyet toan d~ xac djnh thue GTGT phai nop thea thuc te.

Co so ban hang, d~i Iy, ky gUi, k~ khai thue GTGT phal n9P tfnh tren doanh thu cua heat d¢ng di;ti Iy, ky gUi, theo phironq phap tfnh thue ap dl,lng doi vai co so. Neu cac d~i Iy, ky glti ban hang dung gia thea chu hang quy d[nh, Mn dai Iy chi huang hoa hong, thi thue GTGT do chu Mng thuc hiEj!n k~ khai, n¢p tfnh tren gia hang hoa d<;li Iy ban ra.

2. Cac t6 chirc kinh te, ca nhan nUac ngoai heat d9ng san xuat, cung (mg hang h6a, djch vu chiu thue tal ViEj!t Nam, nhung khong co van phonq hay tru so dieu hanh tal ViEj!t Nam, thi t6 chCtc, ca nhan a ViEj!t Nam tnrc tiep ky hop dong tieu thu hang h6a, d[ch vu doi v{ji t6 chirc, ca nhan mfac ngoai phai thuc hiEj!n ke khai, n9P thue GTGT thay cho phia nU'Cfc ngoal tnroc khi thanh toan tra tien cho phia nuac nqoai,

3. Co SO kinh doanh, nguai nhap kh§u c6 nhap kh§u hang h6a chju thue GTGT, phai ke khai va n9P to khai thue GTGT theo tUng Ian nhap kh§u cling vai viEj!c ke khai thue nhap kh§u vai co quan hai quan thu thue nhap kh~u.

4. Co so kinh doanh buon chuyen phai ke khai n9P thue theo tU'ng chuyen hang vai co quan thue not mua hang, tnrcc khi van chuy~n hang di.

5. Co so kinh daanh nhieu loai hang hoa, dich vu co muc thue GTGT khac nhau, phai ke khai thue GTGT thea tU'ng mire thue suat quy d[nh doi vai tlnlg loai hang hoa, djch vu, Neu khOng phai tinh theo muc thue suat cao nhat cua hang h6a, dich vl,l rna co SO san xuat, kinh doanh.

111.4. NQp thue gia tr] gia tang Trinh tl,l, thu nrc nC)p thue:

1. Doi val co so kinh doanh truro hien nC)p thue hang thang theo thOng baa nC)p thue cua co quan thue, thai han nop thue cua thimg cham nhat khOng qua 25 ngay cua thang tiep thea.

2. Co so kinh doanh va nguoi nh~p kh§u hang hoa pha; n¢p thue GTGT theo tUng Ian nhiilp khau. theo thai han thOng baa cua co quan thue.

76

Khoa KT va QU£)HBK

GIAo TRINH THU~

3. Co sa kinh doanh co d[nh eli mua nguyen v;Ilt li~u, hE'lng h6a, v;Iln chuy~n hang h6a cua co so di ban ... phai c6 day du h6a don, chang tll theo quy djnh. Neu khong c6 du chCtng tu thea quy dinh, co Sd phai nQp thue GTGT tinh tren gia tri hang hoa, hang nhap khau con phai truy thu thue nh~p khau va thu~ GTGT khau nhap khau.

4. Trong mot ky tinh thue, neu co sd kinh doanh c6 so thue ni?p thua ky trlfClc dlfc;lc tru vao so thue phai ni?p ky ti~p thea, n~u thieu thi phai cQng vao,

5. Thue GTGT nop vao ngan sach Nha mroc bang VN8. N~u thu b£lOg nqoai t$: phai quy doi ra VN8 thea ty gla do Ngan hang Nha nLlClc Vi$:t Nam quy djnh.

111.5. Quyet toan thue gia tr] gia tang

Vi$:c quyet toan thue GTGT dlfc;lC tfnh thea narn dtldng lich, thlJi nan co sa kinh doanh phai n9P quy~t toan cho co quan thue cham nhat kh6ng qua 60 ngay kli ur ngay 31 thang 12 cua nam quyet toan thu e (theo Ng hi din h 2 8-1998/N8-CP).

- Tnrec h~t co sa kinh doanh co tracn nhiem khai toan bi? so thue phai nop, so (fa ni?p cua narn, so con thi~u hay ni?p thua Unh den thOi elilim quyet toan thue.

- CCI so kinh doanh phai nqp so thue con thieu vao ngfm sach Nha nlfClc sau 10 ngay ke ur ngay nop bao cao quyet toan thue, neu da n¢p thlla thi dlf~c tru vao so phai ncp ky tiep theo hoac dlfc;lC hoan thue neu co Sd thuQc trlfong hop va doi tlfc;lng dlf<;JC hoan thue,

Mc;>i vi$c nop thue, khau tnr thue tuan theo ky hach toano Moi ky hach toan ddn vi nQp thue phai I~p ra mot bang ket toan theo tlfng thanq, cuoi narn tong noo lai thea mau sau:

Bang ket toan tien thue, thang ... nam ...

Mua Ban
Ngay T&ng TI'n thug" Ngay T&ng Tien thue'
( theo gia mua ) ( theo gia ban )
02 P1 T1 02 P'1 T·1
03 P2 T2 03 P'2 T2
06 P3 T3


30 P30 T30 28 P'28 T28
31
Ci;lng M T C9n9 B T' 77

Khoa KT va QU£JHBK

GIAo TRINH THU~

Neu T' < T thi dlfQC chuy~n sang ky hach toan liep thea hay hoan thue, Neu T' > T thi phai nQp them.

Vi du: Cho ml}t cong ty nQp bang ket toan thue (so IUQc):

£Jon vi tinh: 100.000 d

Hang mua Hang ban I
Ngay Gia mua Ti~n thue Ngay Gia ban Tien thue
1- 6 200 20 3-6 50 5
12 - 6 9 0,9 7-6 300 30
3 0,3 27 - 6 150 15
C9n9 212 21,2 C{mg 500 50 Cuoi thanq cong ty phai nQp them:

50.000.000 d - 21.200.000 d = 28.800.000 d.

111.6. Dieu khoan thi hanh

1. Co sa kinh doanh c6 trach nhiem nep thue GTGT vao ngfm sach NM nudc day du, dung quy djnh. Thai han n9P thue hang thanq cham nhat la ngay 25 cua thang tiep thea.

2. Chinh phu quy d!nh cu th~ thu tuc ke khai nl}p thue phu hop vdi yeu cau cai each thu tuc hanh chinh, nang cao 'if thuc trach nhi~m cua co sa kinh doanh trudc phap lu~t, dong thai tang cuang cong tac thanh tra, ki~m tra, xli Iy vi pham phap lu~t cua co quan thue, baa dam thu thue chat che, c6 hi~u qua.

3. Quyet d!nh xl1ly hoan thue cua co quan c6 th~m quyen thea quy dinh cua phap lu~t va cac truong hop hoan thue thea 8ieu udC quae te rna C9n9 hoa xii hQi ehu nghTa Vi¢t Nam ky ket hoac gia nhap.

4. ThOng baa 56 thue phai n9P cho co so kinh doanh do Chinh phu quy d!nh, don d6c co so kinh daanh n9P thue dung thai han, Neu qua thOi han nQp thi ra thong baa ve 56 tien nop va 56 ti~n phat do n9P cham. Neu da thtfC hi~n cac biEj!n phap trEm rna co so kinh 'doanh van khong nQp du 56 tien thue, 56 tien pnat thi chuy~n ho so den co quan NM nt.tde c6 th~m quyen de Xli Iy thea quy djnh cua phap luat

111.7. Hoan thue gia tr] gia tang

1. DOl t~g va truD'ng h{IP dlJ9'C hoan thue' gja trj g;a tang

1.1. Co so kinh daanh nop thue GTGT thea phironq phap khau tnr thue diroc khc3u tnr thue GTGT dau vao (99i tat la thue dau vao) nhu sau:

78

Khaa KT va QUEJHBK

GIAo TRiNH THUE

a) Thue dau vao cua hang h6a, dich VI,! dung cho san xuat, kinh doanh hang hoa, dich vu chiu thue GTGT thi dlfQC khau tnr toan b9,

b) Thue dau vao cua hang hoa, djch vu dung dong thai cho san xuat, kinh doanh hang h6a, djch vu cniu thue GTGT va kh?ng ch[u thue GTGT thi chi dU'c;lc khau tru s6 thue dau vao cua hang h6a, dlch vu dung cho san xuat kinh doanh hang h6a, djch vu chlu thue GTGT.

c) Thue dau vao phat sinh trong thang nao dlfc;fc ke khai khau tnr khi xac dlnh 56 thue phai nQp cua thang do, thai gian ke khai toi da la 3 thang, ke tu thai diem ke khai thue cua thanq phat sinh. 86i vbi tal sim c6 dlnh, neu co s6 thue dau vao dtfQc khau tnr Ian thi dtfc;fc khau tru dan hoac dtfQc hoan thue thea quy dlnh cua Chinh phu.

d) Hang h6a djch vu xuat khc1u dtfc;lc khau tr(t thue dau vao phai dtf(,1c co quan hal quan xac nh?n la hang hoa da thirc xuat kh§u d6; vbi hang hoa xuat khau, gia cong hang h6a, cung ung dich vu cho ben ntfoc ngoal pha; co h6a don ban hang hoa, dich vu cho ben mroc nqoai, tnr trtfong hop thanh toan bu trLJ giua hang hoa, dich vl,l xuat khau val hang hoa, dich vu nh?p khc1u, tra nQ thay Nha ntfde va m¢t s6 trttOng hop thanh toan d~c bi~t khac, Chinh phu quy dlnh cu the thu tuc, dieu ki~n thanh toan d61 vbi hang hoa, djch vu xuat khau du'QC trli thue dau vao,

a) Vi~c khau tnr thue dau vao d6i vdi m¢t 56 tru'ong hQp d~c bi~t do Chinh phu quy d[nh.

1.2. can cu de xac d[nh so thue dau vao du'c;fc khau tnr 113 so thue GTGT ghl tren hca don GTGT khi mua hang h6a, dich vu hoac chUng tu n9P thue GTGT doi vd; hang h6a nhap khau, tnr trtlong hop hang hoa, dich vu mua vao khong co hoa ddn gia tri gia tang noac co h6a don gia tr! gia tang nhu'ng khong dung quy dlnh cua phap lu?t thi co sa kinh doanh kh6ng duoc khau tru thue.

Vi du: Doanh nghi~p A kinh doanh xuat khau co cac so Ii~u pnat sinh trong m(lt 56 thanq cua flam X nhu sau:

Thanq Thue dau vao

Thue dau ra

Thue phai nop

1 2

200.000.000 d 400.000.000 d

100.000.000 d 300.000.000 d

-100.000.000 d

-100.000.000 d

Thanq 1 doanh nghi~p dtfQc noan 100.000.000 d, thang 2 18 100.000.000 d, vi~c thanh toan thue dlfQC tfnh rieng cho tUng thanq. Vi~c hoan thue thang 1 cham nhat den 30/4 narn X phai xong.

79

Khoa KT va QUf)HBK

GlAO TR1NH THU~

2. Hang hda djch vI! khdng thu9c di~n chju thue GTGT

Thea quy dlnh khDng dl/~C khau tni va hoan thue GTGT dau vao tnt tnJang hop dl/~c ap dl,mg mire thue suat 0% quy d!nh t~i khoan 1 dieu 8 cua lu?t nay.

3. H6 sa xin hOBn thut§' GTGT

H6 so xin hoan thue GTGT g6m:

a) Cong van de ngh! xin noan thue GTGT dau vao d§ n9P, c6 neu Iy do xin hoan thue va 56 thue xin hoan kern thea.

b) Bang ke khai t6ng hop s6 thue phat sinh dau ra, 56 thue dau vao duqc khau tn:t, 56 thue da n9P, 56 thue dau vao Ion hon s6 thue dau ra de ngh! hoan lai.

c) Bang ke hang hoa, dich vu mua vao, ban ra trong thanq lien quan den vi$c xac dinh thue GTGT dau vao, dau ra.

- Co so kinh doanh quyet toan thue khi giai th~. pha san ... c6 thue GTGT da

n9P thua. Ha so xin hoan I~j gam:

a) Cong van de ngh! hoan thue GTGT n9P thua vao ngan sach Nha nUbc

b) Ouyet d!nh sat nhap, giai th~ ... cua cac cap c6 thc1m quyen

c) Quyet toan thue GTGT den thai di~m sat nhap, giai th~ ...

- Co so kinh doanh dl/~C hoan thue trang trl/ong hop c6 quyet dinh cua co quan c6 thc1m quyen theo quy dinh cua phap luat, quyet dlnh cua 89 tn/bng B9 Tai chinh yeu cau phai hoan tra lai thue cho co sa kinh doanh.

4. M9t so vi dl! tinh huang

a) Co sa kinh doanh xuat kh§u mat hang thea thai vu hoac theo tltng Ian xuat khc1u vbj s6 Ill~ng Ibn, neu phat sinh 56 thue dau VaG dllc;:lC khau tru Ibn thi dl/~C xethoan thue GTGT theo tltng ky hoac thanq.

b) Co sa kinh doanh thuoc d6i tLfI;mg n9P thue theo phlldng phap khau tru thue, co dau nr mua sam tal tal c6 dinh, co s6 thue GTGT dau vao dl/~C khau tnr Ibn thi dtiqc hoan thue nhu sau:

* £)6i vbi co sa dau tu rnoi da dang ky nop thue, nhUng crura phat sinh doanh thu ban hang. neu thai gian dau ur W 1 narn tra IEm thi dLl9C xet hoan thue dau VaG thea tltng narn,

Vi du: Co sa kinh doanh AB mai dLl9c thanh l;tip narn 2000, trong narn 2000 thl/C hi~n dau tu phan gia tr] xay dl/ng la 6.000.000.000 d, gia tr] may moe thiet b] la 2.000.000.000 d. Thue GTGT dau VaG cua vat nr dung trong xay lap 18 80

Khoa KT va QUDHBK

GIAo TRiNH THUE

400.000.000 o. Thue GTGT cua may m6c thiet bj nhap kh~u 18200.000.000 d. £)en cu6i nam 2000 cong trinh chua dl vao hoat d9n9 sanxuat kinh doanh, chua c6 doanh thu. Cu61 narn 2000 co so AB baa quyet toan thue GTGT narn 2000,56 thue dau V80 la 400.000.000 d + 200.000.000 d = 600.000.000 d .

.. £)01 val co so kinh doanh oau nr mo r9ng, dau tu chieu sau, neu 56 thue GTGT dau vao cua tal san dau nr da khau tnr theo ky quy d[nh (vi du cac thang, narn ... ) rna chtta dU'Qc khau trD' het thi duoc hoan lai 56 thue crura du'Qc kha'u trU nay.

Vi du: Doanh nghiEi:p MN trong quy 112000 mua met so may m6c thiet b] moi d~ dau tu' mo r9ng. Thue GTGT dau vao la 500.000.000 d. Trong quy II, 56 thue GTGT dau ra chi phat sinh sau khl trlt so thue dau vao mal du'Qc khau tnr 200.000.000 d. Nhu' v~y cuci quy II con du'Qc khau tnr 300.000.000 d nira.

IV.W NHU'QC fllEM CllA THUE GIA TR! GIA TANG

M~c du cho den nay, cac nha kinh te con tranh luan nhieu ve ban chat cua thue GTGT, song ho deu th6ng nhat ve tfnh tich eire cua n6 doi voi nen kinh te n6i chung va tung doanh nghi~p n6i rieng.

IV.1. U'u di~m

1. Dung thue GTGT tranh duc;lC danh thue song trung trong qua trinh IU'U tMng hang h6a, van de d~t ra 1£1 cong tac ke toan phai du'c;lC t6 chtrc het sire khoa h9C, so sach, h6a don phal dU'c;lc ghi chep C?P nhat, ra rang, chinh xac,

2. La loai thue trung I?p de thu, thue GTGT khonq gay bat cu anh huang nao den hoat 09n9 cua doanh nqhiep cOng nhu' thu nhap cua ngan sach Nha ruroc,

3. Thue GTGT dam bao su cong bang d61 voi rnoi nqanh nghe, san pharn, dich vu.

4. Thue GTGT chong du'<?,c vi$c tron I?u thue gilta cac khau san xuat va IU'U thong hang h6a, vi ngllbi tieu thu khau sau muon n9P phan thue cua minh dung, du, phai yeu c8U khau tru'{Jc ghi h6a don, 56 thue d§. n9P .... dE! dllQC tnr thue cua khau sau, vi v~y ca mN day chuyen san xuat, IU'U thong ki~m tra Ian nhau.

5. Khuyen khich xuat kh§:u (d6i vol Vi$t Nam), vi thue suat cua thue GTGT hang xuat kh§u a nu'{Jc ta hien nay la 0%.

IV.2. NhU'c;sc dilim

1. Phuc tap trong vi$c mo 56 sach ke toan ghi chep, IU'U gili, quan 1'1 h6a don, chUng tll va bien lai thu thue (£)ieu nay c6 the dlfc;lC kh~c phuc bang su dl,1ng may vi tinh).

81

Khoa KT va Qu£)HBK

GIAo TR1NH THU€

2. M¢t 56 cong vi~c djch vu nhu chuy~n giao cOng ngh~, c6 van khoa hoc, dich vu stra chlta ... kh6 ap dunq thue GTGT, ve Iy thuyet dieu nay chira dUc;1C lam sang to. Tuy nhilln c6 th~ dung thue doanh thu d~ danh VaG cac hoat d9n9 nay do v~y l<;Ji ich cua thue GTGT van la can ban.

Vi~c sa dunq thue GTGT a mOi mroc la phai xem xet thue GTGT trong tO'ng th~ cac 10?i thue, cac dieu ki~n cu th~ cua rurcc minh rna nen hay khong nen ap dl,!ng thue GTGT vao heat d9ng nao d~ phat huy LfU di~m, han che nhiroc di~m cua thue GTGT trong nen kinh 18 cua mCii ruroc.

vr dl,! tturc hanh:

1. Xuang m9c Tu Scm ban 1 b9 ghe salong tli gia 20.000.000 d cho ctra hang do go Yen Vien, Ctra hang Yen Vien ban cho nguai tieu dung voi gia 23.000.000 d. Thue GTGT 10%.

Gia su nqoai tnronq hop cac hoa dan ghi dOng con co hai truang hop khac

"

xay ra:

* Xuong m9c Tu Son va cua hang Yen Vien thea thuan hach toan gia mua 18 18.000.000 d (thap hon tlurc tel.

* Xuang moe Tu San va ci'Ja hang Yen Vien thoa thuan hach toan gia mua la 21.000.000 d (cao hem thuc tel.

- Cac hoa dan ghi nhu the nao? 56 thue GTGT phai n¢p trong 3 tnfang hop

tren?

- Hai ben mua va ban co nen hach toan sal vCli truro te khOng? Tai sao? Bai giai:

* Truong hop tlurc te (ghi dung)

+ Hoa dan cua xuang moe c6 danq:

1) Gia ban 20.000.000 d

2) Thue GTGT: 10% x 20.000.000 d = 2.000.000 d

3) Cia cuoi cling: 20.000.000 d + 2.000.000 d = 22.000.000 d

Bang 1

+ Hoa dan cua caa Mng Yen Vien glao cho khach hang

1) Gia ban

2) Thue GTGT:

23.000.000 d 10% x 23.000.000 d = 2.300.000 d

Bang 2

3) Gia cuoi cling: 23.000.000 d + 2.300.000 d = 25.300.000 d

82

Khoa KT va QUfJHBK

GIAo TRINH THU~

Cua Mng y~u cfiu phai nqp thue: 2.300.000 d - 2.000.0000 = 300.000 d (1) • Tntong hop ghi gia thap hem thuc te

+ Hoa dan cua xllong moe Tu San trao cho caa hang Y~n Vi~n

1) Gia ban

2) Thue GTGT:

18.000.000 d 10% x 18.000.000 d = 1.800.000 d

Bang 3

3) Gia cu6i cung: 18.000.000 d + 1.800.000 d = 19.800.000 d

+ H6a don cua caa hang Y~n Vi~n trao cho khach hang (nhll trong trllang hop chuan)

caa hang Yen Vien con phai n9P them thue:

2.300.000 d - 1.800.000 d = 500.000 d (2)

So sanh (2) voi (1) caa hang Yen Vien con phal nop them:

500.000 d - 300.000 = 200.000 d

* Tntang hop xlfong moe Tu San va caa hang Yen Vien thoa thuan ghi gia cao han thirc te:

Vi du:

+ Hoa don cua XL10ng moe TCt San trao cho caa hang Yen Vien

1) Gia ban

2) Thue GTGT:

21.000.000 d 10% x 21.000.000 d = 2.100.000 d

Bang 4

3) Gia cu6i cung: 21.000.000 d + 2.100.000 d = 23.100.000 d

+ H6a dan cua caa hang Yen Vien trao cho khach hang (nhir trong trL1ang hop chuan)

caa hang Yen Vien con phai n¢p them thue:

2.300.000 d - 2.100.000 d = 200.000 d

(3)

So san h (3) va (1), caa hang Ye n Vien nop it han s6 thue la: 200. DODd - 300.000d = -100.000d. Nhlfng xlfong m9c Tu San nop hem s6 thue 18: 2.100.000d 83

Khoa KT va QUE>HBK

GIAo TRlNH THU~

(Bang 4) - 2.000.000 d (Bang 1) = 100.000 d. NhLf v~y xU'ong moe Tt"1 San kh6ng nen hach toan thay d6i gia ban cua minh. SOi vi co quan thue da kiem scat mat bang gia, nen caa hang del go Yen Vien kh6ng the khai tang, giam gia mi?t each tuy ti(m dLfc;1C.

Neu cac dan v[ kh6ng hach toan chinh xac gia ban, gia mua thl se gay thiet hai cho chinh minh hoac cho ngLfi:li khac,

84

Khoa KT va QUfJHBK

GIAo TRiNH THU~

ChU'dng IV

I. KHAI NI~M

Thue tieu thu d~c biet (TTE)8) 1;3 loal thue gian thu, dU'c;1c cau thanh trong gia ban san ph~m, nhU'l1g chi thu VaG mot so it mat hang can tap trung d~ dieu tiet tieu dung.

8~ khoi trung lap, thue TT8B chi thu mqt Ian khi co so san xuat ban ra nhiing mat hang nay. Hang h6a, dich vu thuoc di~n chiu thue TT8B dU'<;1C khau hit tien thue TT8B da nop a khau trU'ac (mua nguyen v~t li~u) khi tfnh thue TT8B a khau sau (khau che bien) neu co chUng tlJ hop I~ a khau tnroc.

Nghj quyet so 51/2001/QH10 ngay 25/12/2001 cua Quoc h9i khoa X ky hop thCt 10 va l.uat cua Quoc h9i C9n9 hoa xa. h9i chu nghTa Vi~t Nam so 08/2003/QH 11 ng ay 17/6/2Q03 ve Lu~t sU'a doi bo sung m9t so dieu cu a Lu ~t thue tieu thl,J d~c bi~t, co hi~u hrc thi nanh Wngay 01{01/2004.

II. PH~!JI VI Ap Dl,ING

11.1. £)oi tll<;1ng chju thue tieu thu d:ic bi~t

Hang hoa, djch vu sau day la doi tU'<;1ng chlu thue TTDB:

1. Himg hda

a) Thucc la dieu, xi gao

b) RU'<;1U

c) 8ia

d) 0 to dU'ai 24 cho

d) Xang cac loai, naphta ehe ph~m tal hop va cac ehe ph§m khac d~ pha xang

e) Dieu hoa nhiet di,) cong suat W 90.000 BTU tra xuong f) Bai Iii

g) Vang rna, hang rna.

85

Khoa KT va QU£JHBK

GIAo TR\NH THU~

2. Djch vl:I

a) Kinh daanh va trlfong, massage, karaoke

b) Kinh doanh casino, tro chol bang may Jackpot

cj-Kinh doanh giai tri c6 d~t ClfQC (d~t cU'Qc dua ngt,ra, dua xe ... ) d) Kinh doanh gon (golf), ban the h¢i vien, ve chot gon ...

d) Kinh doanh XQ s6.

11.2. D6i tU'c1ng n9P thue

T6 clurc ca nhan (99i chung la co so) san xuat, nhap khau hang h6a va kinh doanh dich vl,l thu¢c dit}n chju thue nBB 'a doi tlfl;1ng n¢p thue neB.

11.3. D6i tU'c1ng khong thu9c di~n chju thue

Hang h6a khong tnuoc dit}n cnju thue nes trong cac trU'ong hl;1p sau day:

1. Hang h6a do cac co so san xuat gia cong trirc tiep xuat khau hoac ban uy thac cho cac co so kinh doanh xuat khau.

2. Hang h6a nh~p khau trong cac tnICIng hop sau:

a) Hang vi~n trl;1 nhan dao, vi(m tr9' khOng hoan lal, qua t~ng cho esc co quan nha ruroc, t6 chltc chinh tri, xa h9i, don vI vCi trang nhan dan, do dung cua cac to chirc ca. nhan rnrec nqoai thea tieu chuan mien tnr nqoal giao, hang mang thea nguoi trong tieu chuan hanh Iy mien thue.

b) Hang h6a chuyen khau, qua canh, rmron dtlong qua Vit}t Nam.

c) Hang h6a tarn nh~p khau, tai xuat khau va tarn xuat khau trong thai han chua phai n<)p thue.

d) Hang nhap khau de ban mien thue thea che d<) quy d!nh.

m. CAN cu TiNH THUE

Thue tieu thu d~c bi~t phili n9P tinh thea cOng tlurc:

Thue tieu Sollfl;1ng Gia Unh Tnue suat
thl,l d~c ;:: hang h6a x thue don v[ x thue tieu thu
bi~t phai
n/?p t\euthl,1 hang Ma t1~c b\~t
86 Khoa KT va QUfJHBK

GIAo TRiNH THU~

111.1. So 1 Llt;fng himg h6a tieu thu

Gam so IlIqng, tr9ng IlI<;1ng cua mat hang ch[u thue TT£)S xua:t ra dE! ban, trao deSi, bieu, t;)ng, Sll' dt,lng cho tj~u thu nOi bO, xuat tra hang gja cong nOj d[a hay xuat cho cac clla hang chi nhanh tnrc thuec doo vi.

111.2. Gifl tinh thue ddn vi hang h6~

La noi ban ra t<;li nai san xuat chua co thue TT£)B. Cong thuc xac d[nh:

Gia ban hang

Gia tinh thue =

1 + Thue suat (%)

~ £)oi voi himg h6a gia cong, gia tinh thue dan vj hang h6a la gla tinh thue cua mat hang san xu~t cung loal hoac tlldng dU'ang t<;li cung thai diE!m glao hang.

- £)oi voi trU'ong hop trao deSi Mng h6a hoac dung hang hoa dE! bieu, tc)ng nglloi khac, de cung U'ng cho nhu c8U lieu dung n9i b(>, gia tinh thue dan vj san pham hang hoa do do co so san xua:t ban ra.

- £)oi vai Cd so san xuat kh6ng c6 dieu kien xac djnh gia ban thi gia tinh thue 103 gia ban Ie trsn thi trllong do Cue Thue' quy djnh.

- £)oi voi hang hoa nhap khau, gia tinh thue dllQc xac djnh:

Gia tinh thue tieu thu di;lc bi~t

=

Gia tinh thue nhap khau

+

Thue nhap khau

111.3. Thue suat thue tieu tha_! di}c bi~t

BI~U THUETIEU THI,J [)~C BI~T

(Thea quyet djnh cua Quae h¢i tusx: C¢ng hOa xli h¢i chu nghTa Vil1t Nam kh6a. XI, ky hqp th(J 3 th6ng qua ngay 17 thang 6 nem 2003, bAt dau thl,fC hi~m tti ngay 01 thtmg 01 rem 2004 )

STT Hang hea, dlch vu Thue suat (%)
I Hang h6a
1 ThuOc 18 dieu. xi g8
a) Thu6c 18 dieu c6 dau 19C. san xuat chu yeu b~ng nguyen li~u
nhap khau, xi ga 65
b) Thu6c 18 dieu c6 dau 19c, san xuat chu yeu b~ng nguyen li~u
san xuat lrong nuoc 45
c) ThuOc 18 dieu khOng dau loc 25 87

Khoa KT va QUfJHBK

GIAO TR1NH THUE

2 RlIqu
a) RlIqu Ilt 400 Ira IEm 75
b) R lIqU Ilt 200 d ~n d iJOi 40° 30
c) Rl/o:;Iu dl/ai 200, nrou hoa qua 20
d) RU'au Ihu6c 15
3 Bia
a) Bia chai, bia h¢p, bia lu'di 75
b) Bia heli 30
4 016
a) 0 10 let 5 cho ng6i In'! xuong 80
b) 0 16 let 6 den 15 cho n96i 50
c) 0 10 let 16 den 24 chO n96i 25
5 Xang cac loai, naphla, che ph.§m tili help va cac che ph§m khac
dung d4 pha xa.ng 10
6 Elieu hoa nhiel d¢ cOng sual W 90.000 BTU Ira xu6ng 15
7 Bai Iii 40
8 Vimg rna, himg rna 70
II D!ch vI;!
1 Kinh doanh vO trUong, massage, karaoke 30
2 Kinh doanh casino, 1r6 chol b1rmg may Jackpot 25
3 Kinh doanh ghii tri c6 di'[ll Cl/9C 25
4 Kinh doanh g6n, ban the hqi vien, ve chol gOn, 10
5 Kinh doanh x6 s6 15 IV. HANH THU

- D6i veti hang cong nghi~p, thue nDB do CCI sa san xu~t n9P khi ban hang, xuat hang ra trao d6i, bieu t~ng hoac lieu dung n9i bi),

- D6i voi hang gia cong: Co sa nhan lam gia cong ni)p thue khi tra hang h6a cho don vi dLfa gia cong, do v~y dan vi cua gia cong phai thanh toan voi co so nhan gia conq tien.. thue DDB phai ni)p tnroc khi nhan hang.

- Dei voi hang nhap kh~u thuoc di$n chiu thue TTDB: Thue DDB dU'<;1c nop dong thai voi thue nhap khElu.

- Ca so nQp thue TTDB dU'<;1C khau tnl tien thue TTDB tnuoc phan nguyen Ii$u da n9P a khau trU'oc. NhG'ng nguyen lieu nay phai dLf<;1C dung lam nguyen li$u dEf san xuat san ph§m mol cung thuoc di$n chiu thue DDS.

88

Khoa KT va QUE>HBK

- Cong thU'c khau trit:

GIAo TRINH THU~

Thue tieu s6 Gia tinh Thue suat
thl,J dl;lc hi~ng thue thue tieu
biet phai hang dan vi thu dl;lc
n9P a = hoa tieu x hang x bi~t
khau sau thu hOa Thue tieu thu di;lc bi~t da n9P a khau nguYE~m li$u cua 56 san

ph~m tieu thu

Vi du: Cong ty ABC mua 100.000 lit nuO'c bia va da n9P thue TIDB la 135.000.000 d, cong ty xuat 80% rnroc bia san xuat dU<;lc 240.000 ton bia va ban dU<;Ic 200.000 Ion bia. Gia tfnh thue 1 Ion bia la 2.600 d. Tinh thue TIDB phai n9P trong thanq.

- Thue TIDB da n9P a rnroc bia luang (fng voi 200.000 Ion bia ban ra: 200.000 Ion

135.000.000 d x 80% x

= 90.000.000 d

240.000 Ion - Thue TIDB phai nop trong thanq:

(200.000 Ion x 2.600 d/lon x 75%) - 90.000.000 d = 300.000.000 d 75% la thue suat TIDB cua bia Ion.

- Hang thuoc di~n chju thue TIDB dung de xuat khau thi khOng phai chiu thue TIDB.

- Ca so san xuat m~t Mng quan trQng thiet yeu can khuyen khich de:; thay the hang nhap khau (theo quy dlnh eua B9 Ke hoach va Dau hi) thl dU'<;Ic mien thue doanh thu, song khong mien thue TIDB d6i vO'i cac m~t hang thuec di$n chiu thue TIDB.

- Truong hop cong ty xuat nh?p khau'mua hang thuoc di$n chlu thue TIDB de xuat kh~u theo h~p dong kinh te da ky ket, nhunq vi Iy do nao day khOng xuat dU<;Ic, thi dan vi con phai n9P them phan thue TIDB chua thu a khau san xuat doi voi 56 hang tieu thu nQi dia, tfnh tren gia ban n9i dia cua ca so san xuat ban cho dan vi xuat nhap khau.

- Nha nU'DC co quy dinh che dQ mien, giam thue TIDB trong m9t so trU'ong h9P sau:

1. Ca so san xuat kinh doanh thuoc dien chiu thue TTDB gl;lp kh6 khan do thien tai, dich hoa, tai nan bat ngo, thl dU<;Ic xet giam thue, mien thue.

89

Khoa KT va QLJE)HBK

GIAo TRINH THUE

2. Co sa san xu~t lap rap 6 t6 dlf«;1C giam mac thue sust thea bi~u thue TIeS quy d[nh tal dh~u 7 cua Luat so OB/2003/QH11 ngay 17 thimg 6 narn 2003 nhir sau:

- Nam 2004 giam 70"/"

- Nam 2005 giam 50%

- Nam 2006 giam 30%

- T lJ narn 2007 n9P dung theo thue suat quy d[nh.

Chinh phu quy dinh CI,J th~ vi~c giam thue, miem thue quy d[nh tal dieu nay.

90

Khoa KT va QUBHBK

GIAo TR1NH THU~

ChU'dng V

AI" _I' ~ .' A ~

THUE XUAT KHAU, THUE NHAP KHAU

.

QuOc te hoa nen kinh te la xu the tat yeu cua thOi d'§li hi~n nay. Chinh vi v~y, thue xuat kh~u, thue nh~p khau ngay canq co vai tra quan trQng doi voi rnoi quOc gia.

Thue xuat khau, thue nhap kh§u la loai thue gian thu, danh vao cac m~t hang rnau djch, phi rnau dich dtl<;1C phep xuAt nh~p khau qua billn gioi Vi~t Nam.

tuat thue xuat nhap khau cua ruroc ta dtl<;1c ban hanh Ian dau tilln vao nam 1951.

T<;1i ky hop thu 3, Qu6c hQi khoa X da thOng qua Lu~t Slta doi, bo sung m¢t sO' dieu cua Lu~t thue xuat khau, thue nh~p khau ngay 20 1511998.

11.061 TlIQNG ellA THUE XUAT. NH~P KHAU 11.1. Doi tllQng nQp thui'

Tat ca cac t6 chrrc ca nhan dtJQc phep xuilt, nh~p khau cO hang hoa xuat khau, nh~p khau thuoc d6i ttlqng ch[u thue.

Tn.tOng hop xuAt kh§u, nh~p khau lIY thac thi t6 chCtc nhan uy thac chiu trach nhiern nQp thue xuAt, nh~p khau.

11.2. Doi tllQng chlu thue

Tat ca hang hoa dLI9C phep xuat, nhi)p qua Clta khau, billn gloi Vi~t Nam trong cac trtJdng hop sau day deu la d6i tU'<;mg chiu thue xuat khau hoac nhap khau:

a) Hang hoa xuat khau, nhap khau cua cac to choc kinh te Vi~t Nam thuoc cac thanh phan kinh te dU'c;1c phep rnua, ban, trao d6i, vay no nU'oc ngoaL

91

Khoa KT va QLJf)HBK

GIAo TRINH THUE

b) Hang hoa xuat khau, nh~p khau cua cac to' chirc kinh t~ mtClc ngoai, cua cac hinh thuc dau tu ruroc ngoai t~i Vi$t Nam.

c) Hang hoa dllQc xuat vao khu che xuat tal Vi~t Nam va hang hoa cua cac xi nghi~p trong khu che xuat dLfQC phep nhap vao th] trLfong Vi$t Nam.

d) Hang xuat khau, nhap khau de lam Mng mau, quang cao, dt! hqi cho, trien lam.

e) Hang vi$n tro hoan I~i va khOng hoan lai,

f) Hang VLfQt qua th~u chuan hanh Iy OLfQC mien thue mang thea ngU'oi cua cac ca nhan ngU'oi Vi$t Nam va ngLfai nU'oc nqoai khi xuat, nhap qua cua khau, bilm gioi Vi~t Nam.

g) Hang la qua bieu t~ng VLfQt qua tieu chuan mien thue cua cac to' cturc, ca nhan" ruroc nqoai, ngU'oi Vi~t Nam djnh cu d rnroc nqoai mang ve hoac glti ve cho cac t6 chrrc, ca nhan a Vi$t Nam va ngLfQc lai.

h) Hang hoa vU'Qt qua tieu chuan mien tnue cua cong dan Vi$t Nam OU'c;lC Nha mmc CLr di cong tac lao oqng va hoc tap a nLfdc nqoai, cua cac t6 chrrc qu6c te, co quan nqoai giao nuec ngoai t9.i Vi$t Nam va cua cac ca nhan ngltO'i nU'dC nqoai lam vi~ ~i cac to chirc n6i trim hoac cac hinh thU'c oau nr nLfClc nqoai tal Vi~t Nam.

I) Hang la tai san di chuyen vU'c;It qua tieu chuan mien thue cua cac t6 chrrc, ca nhan nLfdc nqoal xuat qua clia khau, bien gioi Vi~t Nam do het thO'i han elf tru va lam vi$c tal Vi~t Nam; cua cac ca nhan ngU'oi Vi$t Nam dLfQC chinh phu Vi~t Nam cho phep xuat canh oe djnh cir a nU'oc nqoai,

, , .

11.3. 90i tLR;lng kh6ng thuQc di~n chlu thue xuat khau, nh~p khllu

Hang hoa xuat, nhap trong cac tnlClng hop sau khOng thuoc di~n chju thue xuat khau, nhap khau sau khi lam day du cac thu tuc hal quan:

a) Hang v~n chuyen qua canh hoac rruron dU'ong qua Clla khau, bien giCfi Vi~t Nam noac Mng hoa tit nU'C1c ngoai nh~p vao khu che xuat va hang tCt khu che xuat xuat ra nU'Clc nqoai, hoac Mng tCt khu che xuat nay dU'a ra khu che xuat khac trong lanh tho Vi~t Nem.

b) Hang chuyen khau, baa gam cac hinh tlurc sau:

+ Hang chuyen th~ng tit cang nLfde xuat d~n cang ruroc nhap khong den dmg Vi~t Nam.

92

Khoa KT va QUDHBK

GIAo TRiNH THU~

+ Hang dU<;lc cho den dmg Vi~t Nam nhlfng khOng lam thu iuc nhap khau vao Vi~t Nam rna di luon tai cang nUac nhap.

+ Hang dUa vao kho nqoai quan roj chuy~n den nol khac kh6ng lam thu tuc nh?p khau vso Vi~t Nam.

Hang vien tro nhan dao, gom hang vi$n tro cua cac t6 chirc Lien hop quac, vi~n tre;! nha nuac theo cac chuC1ng trinh, dl! an da dl1<;lC ky ket va cac khoan vi$n tro d~t xuat cua cac chinh phu, t6 chtrc nUdc nqoai d~ ho tre;! khac phuc thiet hal do thien tai, d[ch benh,

III. BIEU THUEXUAT KHAu, NH~P KHAu

Co hai bi~u: bi~u thue xu§t khau va bii'3u thue nhap khau. 111.1. Ca.n c(( xay d I,Ing bitlu thue xuat kh:lu, n h~p kh:lu

a. Chfnh sach dOl veil tUng hang xult kh5u, nh~p khlu Khuynh hLJdng chung cua mol quac gia la:

- Khuyen khich xuat khau, han che nhap khau.

- Khuyen khich xuat nhltng hang rna trang nuac c6 ti8m nang doi dao di3 san

xuat ra n6.

- Han che xu§t m~U hang quy hiem, cac m~t hang mang tinh dl! tn! chien II1<;lC cua dat nUoc.

- Khuyen khfch nhap cac ml;\t hang 1~ nr li~u san xuat, cac m~t hang can cha nhu c6u tieu dung rna trong nt/bc chua silO xuat dU<;lc, hoac san xuat chua du dap ling nhu cau.

- Han che nhap cac rnl;\t hang lieu dung chua phu hop val hoan canh kinh te, xa hQi cua dat nuoc,

b. Ch~nh I~h g;(i'a g;a thanh hang hoa xult kh5u hay gla mua cua hang hoa nh~p khau vd'i g;a ban cua hang hOB xust kh5u, nhlp khBU

Mol qucc gia 113 m~t mat xich trang day chuyen va deu c61e;!i the h/dng dai so voi quoc gia khac trang vi$c san xuat san pham nao d6.

Cac le;!i the'do la:

- Muc dQ t?P trung, chuyen mOn hoa cao d~1n den n~ng suat cao lam giam chi phi san xuat.

93

Khoa KT va QUDHBK

GIAo TRlNH THUI

- Mot wang tl! nhtlln (dat dai, khi hi;w, song bi~n, tai nguy~n ... ) co nhie

thuan 1Q'i.

- Con ngllai (can cu, thOng minh, gioi lao di?ng ... )

- Trinh eli? phat trien cua khoa hoc, ky thu~t.

a nutJc ta co lQ'i the gia lao dQng re, nen mat bEing gia ca Mng hoa tM'p s vat the giOi. Vi v~y khi mua hang trong nll6'c d~ xuM khau, chenh I$ch gia mua v gia ban kha cao. NglfQ'C I~I doi v6'i hang nhap kh~u, ta thllang c6 chenh l(lch gi (am). Chinh vi v~y, tuy vao rmrc chenh I~ch nay, Nha nuoc xay dl,lng m(>t rrurc thu suat riemg cho tling san ph~m.

c. Chlnh sach dO; ngoF!; cua chlnh phu

Moi qucc gia deu c6 chinh sach doi nqoai rienq, Tuy nhisn, khi hoa nhap va. c<?ng dong qucc t~ thi khong dLtQ'c lam trai cac etieu LtOC quac t~.

- Trong chfnh saeh doi ngot;li cua minh, Nha nlfoc phan bi(lt cac rnnrc eta k: ket Hi~p et,nh thLtCfOg mal voi Vi¢t Nam, trong d6 c6 cac dieu khoan lIU dai va thu: xuat, nhap khau cho tling m~t hang voi s6 1U'Q'ng cu tht

111.2. NQi dung

111.2.1. Bieu fhue'xucft khau

Gam 21 nh6m mat hang vO"i thue suat tel 0% tol 45%.

- Hang xuat kh~u chu yeu la hang nong san, thuy san, hai san, lam san (di so che hoac con 0 danq nguyen li~u tho).

- M9t s6 nguyen li¢u (quanq, xi, tro, dau Ilia tM, cao su tt! nhien ... ).

- V~t li¢u kim loal (sat, thep, dong, niken, nhorn, chi, kern, thiec va kim loa

khac).

- Phe li$u kim loal chiu thue suat d~c bi$t cao nhat (tll 30% den 45%).

- Cac hang cong ngh~ pham lieu dung, hang di~n tlt cao cap, co khf chinl

xac, phLtdng ti¢n v~n tai ... tarn thai chua xuat dLtQ'c.

111.2.2. BMu thue nh~p khau

Bieu thue nhap khau dU'Q'c chia fhanh 97 chLtdng gam day du cac mat han! vo"i thue suat tCt 0% den 60%. Thus suat canq cao d6i vol nhiIng mat hang tiel dung cao cap, xa xi (nrou, bia, my pham, xe gan may, xe a to du llch ... ).

94

Khoa KT va QUfJHBK

GIAo TRiNH THU~

IV. PHUONG PHAp TfNH THUE XUAT KHAU. NH~P KHAU IV.1. Phl/dng phep tfnh thue

TXK(NK) = OXK(NK) X PXK(NK) X tXK(NK) (d)

trong d6

T XK(NK)- so thue xuat khau (hay nhap khau) phai n9P (d)

OXK(NK( sOlllCJng hang hoa xuat khau (hay nh~p khau) (tan, met, chiec ... ) PXK(NKf gia tinh thue xuat kha'u (hay nhap khau) (d/sim pham)

tXK(NKr thue suat thue xuat khau (hay nh~p khau) (%).

lV.t.t. S61uvng hang hOB xuat hay nh;jp kh5u

La so thuc te ghi trlm to khai rna Cd sa c6 hangxua't. nhap khau phsi n9P cho co quan hai quan.

IV. t.z. Gis tfnh thue

- Gla tinh thue doi vOi hang xuat khau la gia ban cho khach Mng tal clla xuat khau (FOB), khong gam chi phi v~n tai (F), phi bao hiem (I).

- Gia tinh thue doi vai hang nhap khau la gia mua cua khach hang tal cll'a nhap khau, bao gam chi phi v~n tai (F), chi phi bao hiem (I), t(rc Iell gia Clf', Gia Unh thue bang VND. Ngot;!i t~ dllCJcquy ra VND theo ty gia mua vao do NgAn hang NM rnroc cong bo.

IV.t.3. Thus suat

a. Thue swlt doi vb; hang nh~p kh§u g6m: + Thue suat thOng thllong

+ Thue suat llU dai

+ Thue sust llU dai d~c bi~t.

Thue suat thong thucrng ap dl:lng cho hang hoa nhap kh§'u c6 xuat x([ tll nlletc -khong co thoa thuan doi xli' toi hu~ quoc trong quan h~ thlldng mal vai Vi~t Nam.

Thus suat llU dai ap dl,Jng cho hang hoa nhap khau co xuat xu tlt nLloc co thoa thuan doi Xli' toi hu~ quec trong quan h~ thLldng rnai voi Vi~t Nam.

Thue suat llU di'H d:;'c bj~t ap dl,mg cho hBng hoa nh~p khau c6 xuat xu W nLlac rna Vii;lt Nam va nlletc d6 da thoa thu~n llU dai d~c bii;lt vbi thus nh~p khau.

95

Khoa KT va QLfE)HBK

GIAo TR1NH THU~

b. Hang hOB nh?p khau trang CBC tn..rong hqp sau ph8i chju thue be) sung:

- Hang hoa du~e nh~p khau vao Vi$t Nam vCri gia ban cua hfmg d6 qua thap so VCri gia thong thllOng do dU<;:Ie ban pha gia, gay kho khan eho sV phat tri~n nqanh san xuat tUdng tv eua Vi$t Nam.

- Hang hoa du~e nh~p khau vao Vi~t Nam vCri gia ban cua hang noa do qua thap so VCri gia thOng Ihuang do co su tro cap cua ruroc xuat khau, gay kh6 khan cho sV phat trien nqanh san xuat himg hoa tUdng nr cua Vi$t Nam .

• Hang hoa dU<;:Ic nhap khau vao Viti!t Nam co xuat xu tlt nude rna nude d6 c6 su phan bi$1 d6i xU- ve thu~ nhap khau hoac c6 nhfJng biti!n phap phan bi$t d6i xli khac d6i vdi hang hoa cua Vi~t Nam.

IV.2. Milm thue, giam thU8, hoan I~i thue, truy thu thue IV.2.1. Mit!n thue

Cac hc'mg hoa dUQc mien thu~ trong cac Iruang hop sau: + Hang vi$n Irq khang hoan lai, bao gam:

Hang vi~n tro khDng hoan lal song phudng noac da phudng cua cac 16 cturc chinh phu, cac t6 chtrc Ii~n chfnh phu, cac t6 ctnrc phi chinh phu, hang vi$n tro khOng hoan h;:li do cac 16 chec nhan d9'0, giao due, y t~, van h6a nuoc nqoai hoac esc t6 chO'c tan giao Vi$t Nam d~ dung tnrc tiep eho khoa hoc, gifm due, y te, van hoa gh3ilo due,

+ Hang tarn nh~p, tai xuat, hang tam xuat, tai nh~p de dV h¢i chc, tri~n lam, baa gem nhfJng hang h6a duc;JC phep tarn xuat khau d~ dV h¢i tro, trien I~m, het thai han phai nhap ve Vi$t Nam (d61 vdi hang tam xuat) va xuat khau ra rnrdc ngoai (d6i vdi hang tarn nhap).

+ Hang la tal san di chuyen cua t6 ehO'c, ca nhan nguai nu6:c nqoai xuat khau qua bien gi6:i Vi$t Nam do het thai han CU tru va. lam vi~c ~i Vi$t Nam, va cua ca nhan nguai Vi$t Nam dlfQC chlnh phu Vi$t Nam cho phep djnh cu a nlfdc nqoai hoac hanq 18 tal san di chuy~n cua nglfai Vi$t Nam djnh cu d rnroc ngoai nay dlfgc pMp d!nh cu d Viti!t Nam.

+ Hang h6a mang theo hoac glll ve nlf6:c cua cong d~m Vi$t Nam di hop tac lao d(mg, hop tao chuyen gia, cong lac va hQC ~p a nlfOC nqoai trang lieu chuan quy d!nh cua Chinh phu.

+ Hang xuat khau, nh~p khau cua 16 chrrc, CEI nhan nglfai nUdc ngoai dll~C huang lieu chuan mien tril nqoai giao.

96

Khoa KT va Qu£)HBK

GIAo TRINH THU~

+ Hang la v~t tu, nguy~n li~u nh;Iip kh§u d~ gia cong cha mrdc nqoai rei xuat kh§u theo hc;1P dong da ky ket.

+ Hang xuat khau d~ tra no mfbc ngoai clla Chfnh phll.

IV. 2. 2. Cae trurmg h(Yp xlit mien thutff

Hang nhf:lp kh§u chuyen dung phuc vu tnrc tiep cho an ninh, quoc phOng, nghi~n cou khoa h9C va glao due, dao tao cua colic co quan, tei clurc Nha ruroc bang nguon kinh phi do ngan sach Nha. ntlac cap.

Thiet b], may m6c va phLtdng tii;ln chuyen dung nhf:lp khau theo quy djnh tai dieu 47 Luat dau ttl ruroc nqoai tal Vi~t Nam va dieu 25 cua Luat khuyen khich dau nr trang rnroc.

Hang hOB la qua bieu, qua ~ng cua cac to chCtc, ca nhan nLtbc ngoal cha cac t6 chCtc, ca nhan Vii;lt Nam va ngLtc;1C lai dLtc;1C mien thue thea rrure quy djnh.

IV. 2. 3. Giam thue"

Tnronq hop hang h6a trang qua trinh vf:ln chuy~n boc xep b] hLt hong, mat mat c6 Iy do xac dang dLtc;1C Vinacontrol (Cong ty giam dinh hang hoa XU<3t nhap khf3u Vii;lt Nam) chCtng nhan thi dLtQc giam thue tLtdng Ctng vai ty li;l hu hao cua hang hoa.

IV.2A. Holin 'l1i thue'

£)lIc;1C hoan thue trang cac trLtong hop:

- Hang nhap kh§u vao Vi~t Nam da ke khai va nQp thue nhap kh§u thea thOng bao, nhung hang v~n con d~ trong khu vue quan Iy hai quan tal cac ctia kh§u bien gibi sau d6 dLtc;1C phep xuat kh§u .

• Hang h6a xuat khau da ke khai va nQp thue nhung tht!C te khOng xuat khau

nira.

- Hang da nQp thue theo to khai nhung trnrc te nh;Iip khau (hoac xuat khau) it

hon.

- Hang h6a la v~t tLt, nguyen lil}u nhf:lp khau d~ san xuat hang xuat khau dlll;JC hoan thue tlldng Ctng vai tY II} xuat khau thanh pham .

• Hang tam nh;Iip d~ tai xuat, hang tarn xuat dtl tal nhf:lp dllc;tc hoan thue tlldng Ctng vb! so hang tai xuat hoac tal nhap,

97

Khaa KT va QUfJHBK

GlAo TR1NH THU€

IV. 2. 5. Truy thu thue

Khi cac Iy do mien thue, xet mien thue, xet giam thue thay doi thi co quan hal quan 58 truy thu du so thue dlf~C mien giam. Cu the; 58 truy thu vim cac trlfClng hop sau:

· Hang vi~n tr~ sa dl,lng vao cac muc dich khac ngoa; chlfcmg trinh dl,f an.

" Hang tam nhap, tal xuat, tam xuat, tal nhap de dl,f h(Ji cho, tr;e;n lam, nhlfng khOng tal xuat (do; vai hang tarn nhap) hoac khong tai nhap dol va; h~mg tarn xuat),

- Hang nhap khc1u cua cac t6 chirc, ca nhan nlfac nqoai tieu chuc1n mien thue thea che d(J tarn nhap tai xuat, nhlfng khOng tal xuat rna lieu thu, chuye;n nhlf~ng tai th] trlfClng Vi~t Nam cho cac t6 chirc. ca nhan khOng dlf~C hlfang lieu chuc1n mien thue.

· Hang xuat de tra no ruroc nqoal cua Chinh phll da dlfe;!C mien thue nhlfng sau do do Iy do gi khong phai xuat de; v;~n tre;! niia.

- Hang nhap khc1u chuyen dung cho an ninh, qucc phbng, nghien cUu khoa hQC va glao due, daa t;;10 da dlfe;!C mien thue nh~p nhunq khong sa dl,lng dung rnuc dich rna ban di.

· Hang va v~t nr, nguyen li~u nh~p kh<1u de; gia cong cho nlfac ngoai da dlfe;!C mien thue nh~p kh<1u, nhlfng dem ban tai thi trlfClng Vi~t Nam, hoac khong xuat san ph<1m hang h6a ra ruroc nqoai rna ban tal th] trlfClng Vi~t Nam.

- Hang nhap khclu cua xi nghi~p c6 von dau tlf nlfbc ngoai cua ben ruroc nqoai hop tac kinh doanh da dlfQC mien thue nhap kha'u, nhtJng dern ban tal thi trlfClng Vi~t Nam.

" Hang tren danh nghia da b] hlf hong. mat mat trong qua trinh van chuyen, boc xep, nhlfng sau do xac dinh lai kh6ng bj hu hong, mat mat.

v.HANHTHU

" cac t6 chrrc ca nhan thuoc doi tlfc;lng n9P thue moi ·Ian co hang hoa dlfc;lC phep xuat khau, nh~p khau phai den co quan tinn. thanh pho de lam thi'.! tuc oi!lng ky tCl khai hang .

. Thoi diem tfnh thue xuat kh§u, thue nhap kh§u la ngay dang ky to khai hang hoa xuat kh§u, nnap kh§u.

" Trang thai han 8 gio lam vi~c, ke; tu khi dang ky to khai hang hoa xuat khau, nhap kh§u, co quan thu thue thOng bao chinh thuc cho doi tlfc;lng n(Jp thue so

98

Khoa KT va QUfJHBK

GIAo TRiNH THU~

thue phai nQp. 86i vbl m(lt 56 mat hang c6 so hJ<;mg nhap kh§u Ion boac phai c6 giam dlnh phrrc tap thi thai han thOng bao thue c6 th~ dll~c keo dai nhU'ng kh6ng qua 3 ngay lam vit';!c.

Thoi han n(lp thue xuat kh§u, thue nhap khau dllQc quy d[nh nhir sau:

- 86i vbl hanq xuat khau la 15 nqay, k~ HI ngay d6i tllQng nop thue nhan di~n thong bao chfnh thtrc cua co quan thu thue ve 56 thue pha] nop.

- 861 vbi hang la v~t ur, nguyen li~u nhap kh§u d~ san xuat hang xuat khau dll(,1c nop thue trong thai han 9 thanq, k~ tLt ngay d6i tllc;lng n9P thue nhan dllQC thong bao chfnh trurc cua eo quan thu thue ve 56 thue phal n9P. Trong trllang hop d~e biet, tM] han n9P thue eo the dllc;lc gia han phu hop vbi chu ky san xuat, dl/ tN v~t tll, nguyen Ii~u cua doanh nghi$p theo quy djnh cua Chfnh phu,

- 86i vbi ha ng tarn xu at, tai n h~p hoac tarn n hap, wi xuat la 15 ngay, ke tLt ngay het thai han tam xuat, tai nhap hoac tarn nhap, wi xuat thea quy dinh cua co quan e6 thflm quyen.

- £)6i vdi hang la may m6c, thiet b], nquyen H$u, v~t Ii~u, phlldng ti~n van tai nhap khau de phuc vu eha san xuat la 30 nqay, ke tit ngay d61 tllc;lng n9P thue nhan dll~e thong bao chinh trnrc cua co quan thu thue ve 56 thue phal nop.

- £)61 vdi hang tieu dung nhap khau thi phai n(lp xang thue tnrdc khi nhan hang, trang trllang hc;lP khong c6 bao lanh ve 56 tien n9P thue cua cac tc1 chtrc tin dunq hoac cac 16 chuc khac dllQc phep truro hien mr;lt 56 hoat d9n9 ngan hang thea quy d[nh cua lu~t cac 16 chtrc tin dunq, thi thai han n9P thue la 30 nqay, ke tu ngay d61 tllc;lng nep thue nh~n dt/"c;lc thong bao chinh thuc cua co quan thu thue ve 56 thue phai n9P. Qua thai han n(>p thue n6i trlm rna doi tllC;1ng nr;lp thue crura n(>p thi t8 chrrc bao lanh phai c6 trach nhi~m n9P 56 tien thue d6 thay cho doi tll~ng nop thue,

- £)6i h/Qng n9P thue vi pharn lu;[it thue xuat khau, thue nh~p khau thi bi xlily nrur sau:

a. N9P cham tien thue, tien phat so vbi ngay quy d!nh phai n9P hoac quyet d[nh xlily ve thuif thi ngaai vi$c n9P au 56 thue, 56 tien phat, mol ngay n(>p cham con phai nep phat biing 0,1 % 56 tien cham n¢p.

b. Khong thl/C hi~n dung nhiJng quy d[nh ve dang ky, ke khai n(>p thue Ihea quy dinh cua lu;[lt thi tuy theo tinh chat, mac d¢ vi pham rna b] xt1ly vi pharn hanh chinh ve thue,

99

Khoa KT va QU£JHBK

GIAo TRiNH THU~

c. Khai man thue, tr6n thue thi ngaai vi(lc phai nt}p du 56 tien thue thea quy d!nh cua luat nay, tllY thea Unh chat, rnec dt? vi pharn con b] phat tien tCt 1 den 5 Ian s6 tien thue gian I?n.

d. Kh6ng nt}p thue, ni)p phat thea quy d!nh XLt Iy ve thue thi b] cuBng che thi hanh bang cac bien phap sau day:

+ Trich tien gUi cua d6i tUc;lng nQp thue t~i ngan hang, to chtrc tin dl,lng khac, kha bac de ni)p thue, nt}p phat, Ngan hang, t6 ch(tc tln dl,mg khac, kha bac c6 trach nhiern trich tien trr tal khoan tien gU1 cua d6i tu~ng ni)p thue de nop thue, nop phat vao ngfm sach Nha nuac theo quy dlnh xl.! 15' va thue cua co quan thue hoac co quan c6 th~m quyen truac khi thu no,

+ Gilt hang h6a, tang v?t de bao dam thu du s6 thue, 56 tien phat.

+ Ke bien tai san thea quy dlnh cua phap lu?t de bao dam thu du so thue, so tien ph~t con thieu.

+ Co quan hai quan kh6ng dUQc lam thu tuc xuat kh~u, nhap khoiu cho chuyen hang tiep thea cua d6i tut;1ng nt}p thue cho dan khi doi tut;1ng d6 n('lp du s6 tien thue, tien phat,

+ Neu phat hi$n va kat luan co sl/ qian I?n tr6n thue, co quan thue c6 trach nhi~m trllng thu tien thue, tien phat trang thai han 5 nam tra ve truac, ke tu ngay kiem tra phat hi$n c6 81/ gian I?n, tron thue; truang h~p d6i tl.lQng nQp thue nham Ian trong ke khai, co quan thue c6 trach nhiern trU'l1g thu hoac hoan tra tien thue d6 trang thol han 1 nam tm ve tnroc, ke tu ngay kiem tra, phat hil~n c6 51/ nham Ian d6.

+ Tron thue vdi s6 lut;1ng Ion hoac da b] Xli phat vi pharn hanh chinh va thue rna con vi pharn hoac co hanh vi vi pharn nghiem trQng khac thi bj truy cCru trach nhiern hinh Sl/ thea quy djnh cua phap lu~t.

VI. THUE XUAT KHAU. NHAp KHAU VOl VAN £)~ KINH TE £)01 NGOAI

. .

Ngay nay, xu the toan cau h6a nen kinh te the gioi dang dien ra rat rnanh me. Nhieu khoi m?u dich tI,t do ra dal ~i hau het cac chau luc. NQi dung cM yeu cua chUng xoay quanh vi$c gO' bo mol hang rao thue quan va phi quan thu~ th~n g~ch, quy d!nh cua Chinh phu) trang d6 van de cot loi Ie thue quan (thue nhap khau). Nudc ta da tham gia Hi~p h¢i m?u dich tl! do esc rurec £)Ong Nam A (AFTA) nham day rnanh giao IlJU kinh te voi cac nuoc trong khu vue, tang cironq kha nang canh tranh cho cac doanh nghi$p Vi$t Nam tren th] trLfong quoc te va khu vI/c.

100