HADITH

VỀ
CÁCH SỬ XỰ
TRONG


PHẦN HAI

100 Hadith về cách sử xự trong Islam (phần hai) 1

 NHỮNG TRỌNG TỘI

18. 'Abdullah  kể lại chuyện của một đàn ông nói: "Hỡi Sứ Giả của Allah! tội lớn nhất
là tội gì?"
Sứ Giả  đáp: "Dựng một vật khác để thờ phượng ngoài Allah Đấng Tạo hóa ra ngươi."
Ông ta hỏi tiếp: - Kế đó là gì nữa?
Sứ Giả  đáp: Tội giết đứa con của mình vì sợ nó ăn hết phần.
Ông hỏi tiếp: Tội gì nữa?
Sứ Giả  đáp: Tội ăn nằm với bà vợ của người láng giềng."
Sau đó Allah mặc khải xuống điều răn để xác định lại những việc làm trên rằng: "Và những
ai không những thờ lạy những sự vật khác Allah song song với việc thờ phượng Allah,
mà còn nhẫn tâm giết những vật thể sống mà Allah đã nghiêm cấm trừ khi vật đó bị giết
có nguyên nhân vì nghĩa vụ của Allah, và những kẻ ăn nằm vụng không hợp pháp. Và
những ai vi phạm vào việc làm này sẽ bị trừng phạt thích đáng và gấp bội lần."
[V.25:68,69] (Trích từ Al-Bukhari)

19. Abu Bakrah Nufai' Bin Al-Harith  tường thuật: Sứ Giả  của Allah nói với chúng
tôi: "Có lẻ nào Ta không cho các người biết về những tội lớn này ?" Sứ Giả  nhắc câu hỏi
này đến ba lần.
Sau đó chúng tôi nói: "Vâng, hỡi Sứ Giả của Allah (vui lòng cho chúng tôi biết thêm)."
Người  nói: "Gán ghép vật khác để thờ song song với Allah, và không biết vâng lời cha
mẹ." Sau đó Sứ Giả  đứng lên và nói: "Và Ta cảnh cáo các ngươi không nên giả mạo
tuyên bố và đưa ra bằng chứng giả tạo, Ta yêu cầu các ngươi chống lại những lời tuyên bố
láo khoét và đưa ra những bằng chứng thất thiệt." Sứ Giả  nhắc mãi những lời cảnh cáo
trên cho đến khi chúng tôi yêu cầu Ngài ngưng.
(Trích từ Al-Bukhari và Muslim).

Ghi chú: Hadith này đề cập đến một vài tội lớn. Một tội lỗi lớn nhất là làm những điều đi
ngược lại với những điều răn dạy đã được cảnh cáo trong Thiên kinh Qur'an và Ahadith.
Không vâng lời cha mẹ là một tội gần như Shirk (đa thần). Song song với tội phạm trên còn
có tội nói láo và tội đưa ra bằng chứng thất thiệt. Mọi tội lỗi mà sau khi Sứ Giả  nhắc đến,
Ngài phải đứng lên. Điều đó cho thấy những tội trạng trên rất nghiêm trọng đến mức độ nào.
Nguyện cầu Allah bảo vệ cho những người Muslim không vấp phải những tội lỗi trên.

20. 'Abdullah Bin 'Arm Bin Al-'As  tường thuật: Sứ Giả  nói: "Ngược đãi cha mẹ là
một trọng tội rất lớn."
Ông đặt câu hỏi với Sứ Giả  rằng: "Hỡi Sứ Giả của Allah! con cái có quyền ngược đãi cha
mẹ ruột không?"
Sứ Giả  đáp: "Kẻ ngược đãi cha mẹ của người khác, không khác gì hắn đã ngược đãi cha
mẹ của chính mình".
(Trích từ Al-Bukhari và Muslim).

Ghi chú: Chúng ta học được trong Hadith này nói rằng, chúng ta không nên nguyền rủa cha
mẹ của bất cứ người nào, do bởi chúng ta sẽ bị người khác nguyền rủa lại cha mẹ của mình
(có vay phải có trả).



100 Hadith về cách sử xự trong Islam (phần hai) 2

 
HÀNH ĐỘNG CỦA NGƯỜI ĐẠO ĐỨC GIẢ

21. 'Abu Hurairah  Tường thuật: Sứ Giả  nói: "Có ba dấu hiệu của người có đạo đức
giả, đó là: Khi nói chuyện thì hắn nói những điều láo khoét; Khi hứa điều gì thì hắn không
giữ đúng lời hứa; Khi giao phó việc gì thì hắn thường hay phản bội việc đã giao phó."
(Trích từ Al-Bukhari và Muslim).

Có tường thuật khác nói thêm rằng: Người có đạo đức giả "Ngay cả bản thân hắn
không chay tịnh và không thi hành lễ nguyện, nhưng hắn quả quyết lúc nào hắn cũng là người
Muslim tốt và làm trọn nghĩa vụ."

Ghi chú: Kẻ đạo đức giả là kẻ thường tự cho mình là người có niềm tin Islam hơn người
Muslim chân chính, nhưng trong thâm tâm của kẻ đạo đức giả lúc nào họ cũng chống phá và
ganh ghét người Muslim, người này còn tồi tệ hơn bọn Kufr. Vì thế, trong Thiên kinh Qur'an
có đề cập đến những phần tử này (kẻ đạo đức giả) là những kẻ sẽ bị Allah thảy xuống dưới
tầng thấp nhất trong lửa của địa ngục. Những kẻ đạo đức giả đề cập ở đây, là nhóm người có
mặt trong thời của Sứ Giả . Nó đã được biết qua Wahy (sự mặc khải). Rất khó mà diễn tả
giai cấp của bọn đạo đức giả trong này, vì khó mà biết được niềm tin của bọn chúng. Nhưng,
ngày nay có rất nhiều người Muslim thuộc thành phần này, chúng rất dễ dàng nhận diện qua
cách diễn tả trong Hadith này.

NGÁP LÀ CỬ CHỈ CỦA QUĨ SHAITAN

22. 'Abu Hurairah  tường thuật: Sứ Giả  nói: "Allah thích hắc xì nhưng không thích
ngáp, Khi có ai đó bị hắc xì thì hãy đọc 'Al-hamdulillah (tuyên dương Allah)' , và nó buộc
người Muslim khi nghe người bị hắc xì phải đáp lại bằng: 'Yarkmuk-Allah (cầu Allah ban
sự bình an đến họ)'. Ngáp là cử chỉ của bọn ma quĩ. Chúng ta cố gắng ngăn trở khỏi bị ngáp,
bởi mỗi lần chúng ta ngáp là mỗi lần bọn ma quĩ cười rất đắc ý."
(Trích từ Al-Bukhari)

Ghi chú: Hắc xì làm cho tâm trí sảng khoái, và làm cho chúng ta cảm thấy rất thoải mái tâm
thần. Vì thế , điều gì làm mình thoải mái thì nên tạ ơn Allah, nhưng hành động ngáp là trạng
thái của sự hấu ăn hay thói phàn nàn, lười biếng, vụng về, cay cú khó chịu. Để tránh cử chỉ
của Shaitan, Sứ Giả  khuyên chúng ta hãy cố gắng ngăn trở nó hoặc che kín miệng lại hay
đừng nên há rộng miệng ra khi ngáp vì ma quĩ sẽ chui vào cửa miệng của chúng ta khi chúng
ta ngáp.

23. Abu Sa'id Al-Khudri  tường thuật: Sứ Giả  nói: "Khi ngáp phải lấy tay che kín
miệng lại, bằng không ma quĩ sẽ đi vào cửa miệng."
(Trích từ Muslim)

Ghi chú: Lấy tay che kín miệng lại khi bị ngáp. Ngáp là một hành động Makruh. Khi ngáp
thường miệng há lớn kèm có giọng la lớn là hành động làm hài lòng cho bọn Shaitan.



100 Hadith về cách sử xự trong Islam (phần hai) 3

 XA LÁNH SHAITAN

24. Jabir  tường thuật: Tôi nghe Sứ Giả  nói: "Nếu người nào tuyên dương Allah mỗi
lần họ bước chân vào nhà hay trước khi ăn uống thì Shaitan sẽ nói với nhau là không ai có
thể tìm được nơi ngơi nghỉ cho đêm nay và cũng không ai có được bữa ăn tối.' Vì thế, nếu
người nào bước vào nhà mà không tuyên dương Allah, bọn Shaitan nói với nhau: 'hà! chúng
ta đã có nơi nghỉ tối nay rồi, và nếu người nào quên tuyên dương Allah trước khi ăn thì
Shaitan nói với nhau: 'chúng ta vừa tìm được nơi nghỉ tối và bữa ăn chiều nay rồi."
(Trích từ Muslim).

Ghi chú: Muốn xa lánh bọn Shaitan, chúng ta nên luôn tưởng nhớ đến Allah mỗi lần bước
vào nhà hay mỗi khi ăn uống, một việc làm mà Sứ Giả  luôn thể hiện trên mọi hành động và
việc này đã được nhắc nhở trong Hadith. Việc tuyên dương Allah trong những lần ăn uống,
và trước khi bước vào nhà thì phải đọc: "Allahumma inni as'aluka khairal-mauliji wa
khairal makhraji, Bismillahi walajna, wa bismillahi kharajna, wa 'al-Allahi rabbina
tawakhalna, có nghĩa là: (Hỡi Allah! cho ta biết đâu là lối vào và lối ra an toàn, bằng tên gọi
Allah, chúng tôi đi vào và mỗi khi đi ra. Với Allah chúng tôi đặt niềm tin duy nhất vào Ngài,
chỉ có Ngài mới có quyền năng cứu giúp chúng tôi trong bất cứ mọi hoàn cảnh").

TẨY SẠCH TỘI LỖI BẰNG WUDU'

25. Abu Hurairah  tường thuật: "Khi người Muslim (người tin tưởng) rửa mặt (trước khi
hành lễ) thì tất cả những tội lỗi mà họ đã phạm tội sẽ được tẩy bằng nước đã dùng rửa mặt.
Khi họ dùng những nước rửa tay để hành lễ thì tất cả mọi tội lỗi do bàn tay gây nên sẽ được
tẩy sạch. Và khi họ dùng nước rửa chân, thì những tội lỗi do chân họ gây nên cũng sẽ được
tẩy sạch. Theo cách thức tẩy sạch đó, họ trở thành một người vô tội."
(Trích từ Muslim)

Ghi chú: Hadith đề cập đến sự tuyệt vời của Wudu'. Người nào thực hiện việc lấy nước
Wudu' năm lần mỗi ngày sẽ được Allah xóa hết mọi tội lỗi. Vì thế, Wudu' còn có nghĩa là
tâm hồn lẫn thể xác luôn được giữ trong sạch.

GIỜ HÀNH LỄ

26. Abu Hurairah  tường thuật: Tôi có nghe Sứ Giả  nói: "Khi Iqamah được gọi vang
lên, đừng đến hành lễ trong sự vội vàng, mà hãy thư thản đi trong sự tỉnh táo gia nhập vào
giáo đoàn đang hành lễ, thi hành lễ nguyện với giáo đoàn và rồi tiếp tục thi hành những điều
còn thiếu để hoàn thành một cuộc hành lễ đòi hỏi phải đủ RaK’at."
(Trích từ Al-Bukhari và Muslim)

Trong Hadith Muslim còn viết thêm rằng: Sứ Giả  nói: “Thực vậy, những người
đang đi bộ đến dự lễ Salat (hành lễ) cũng giống như họ đang hành lễ vậy."

100 Hadith về cách sử xự trong Islam (phần hai) 4

Ghi chú: Hadith này khuyên những người khi đến dự cuộc lễ nguyện không nên vội vã để
kịp nhập với giáo đoàn hành lễ, do bởi tư cách vội vã không thể hiện tính trang trọng, trong
khi người Muslim được răn dạy là nên tự trọng và tỏ vẻ trang trọng dưới mọi hình thức. Ý
nghĩa thứ hai rằng, người Muslim đã lấy nước Wudu' trước khi rời nhà đến hành lễ là họ được
xem như đang trong tình thế hành lễ vậy. Ý nghĩa thứ ba rằng, Rak'at đầu tiên mà họ hành lễ
theo sau Imam sẽ được tính là Rak'at đầu tiên, sau đó họ phải tiếp tục làm những Rak'at còn
lại nếu còn thiếu sau khi Iman chấm dứt cuộc hành lễ.

27. Abu Hurairah  tường thuật: Sứ Giả  nói: "Những người thường đến Thánh Đường
hành lễ buổi sáng và ban đêm, Allah đã sữa soạn chốn ở cho họ trong Jannah (thiên đàng) vì
việc làm của họ thường đi hành lễ vào buổi sáng và trở về vào ban đêm."
(Trích từ Al-Bukhari và Muslim)

Ghi chú: Hadith này đề cập công lao đi bộ đến Thánh Đường hành lễ mà không đề cập đến
việc hành lễ buổi sáng hay chiều. Thế nhưng, việc hành lễ luôn gắn bó với Thánh Đường và
thường xuyên đến hành lễ là bổn phận và nghĩa vụ của mọi người Muslim.

28. Abu Hurairah tường thuật: Sứ Giả  nói: "Người nào rửa tẩy sạch bản thân họ tại nhà
sau đó đi bộ đến ngôi nhà (Thánh Đường) của Allah để dự lễ nguyện bắt buộc, bước đi đầu
tiên của họ là mọi tội lỗi được tẩy sạch, và bước thứ hai sẽ tăng thêm cấp bậc của họ trong
thiên đàng."
(Trích theo Muslim)

Ghi chú: Hadith này cho biết về sự nổi bật công lao đi bộ đến Thánh Đường dâng hành lễ,
mọi tội lỗi nhỏ sẽ được tha thứ theo mỗi bước đi của họ khi đến Thánh Đường hành lễ.

NGỒI TRONG THÁNH ĐƯỜNG

29. Jabir Bin Samurah  tường thuật: Sau cuộc hành lễ Fajr (rạng sáng) Sứ Giả 
thường ngồi nơi Ngài hành lễ với tư thế bắt chân chéo nhau đến khi trời hừng sáng.
(Trích từ Abu Dawud).

Ghi chú: Hadith này khuyên mọi người sau khi hành lễ Fajr xong nên ngồi lại với giáo đoàn
tại Thánh Đường bằng tư thế ngồi bắt chân chéo để đợi đến khi trời rực sáng rồi về.

SỰ SIÊU QUẦN TRONG GIỜ

HÀNH LỂ FAJR VÀ 'ASR

30. Abu Hurairah  tường thuật: Sứ Giả  nói: "Thiên Thần đã thay phiên nhau ngày
đêm đến thăm các ngươi. Họ thường tụ họp nhau vào giờ hành lễ (Fajr) lúc trời rạng sáng và
giờ hành lễ ('Asr) lúc trời ngã về chiều. Người nào đã ở lại qua đêm với họ sẽ được lên thiên
đàng và với Rabb của họ. Allah biết rất rõ và hỏi họ (Thiên Thần): 'Vào lúc nào các người
thả tự do cho bầy tôi của TA?' Họ (Thiên Thần)  đáp: 'Chúng tôi thả lúc họ đang hành lễ
và chúng tôi đến với họ trong lúc họ đang hành lễ."
(Trích từ Al-Bukhari và Muslim)

100 Hadith về cách sử xự trong Islam (phần hai) 5

Ghi chú: Cách thay đổi thời khóa biểu của các Thiên Thần là Thần ban đêm sẽ rời đi vào giờ
hành lễ 'Asr khi Thần buổi sáng có mặt. Khi các Thiên Thần đi và đến đúng vào giờ giấc mà
người ta đang thi hành lễ nguyện Fajr hay 'Asr. Vì Allah quan tâm đến bầy tôi của NGÀI và
mặc dù Allah biết tất cả nhiệm vụ và trách nhiệm của các Thiên Thần là bầy tôi ngoan ngoãn,
nhưng Allah vẫn còn phải hỏi về công việc của họ (Thiên Thần) như thế nào đối với bầy tôi
của NGÀI.

THỜI ĐIỂM DẠY CON CÁI SALAT

31. Sabrah Bin Ma'bad Al-Juhani  tường thuật: Sứ Giả  nói: " Dạy những đứa trẻ
cách thức Salat ( hành lễ ) khi nó lên bảy tuổi. Hãy trừng phạt nó (nếu nó không chịu làm) khi
nó lên mười." (Trích từ Dawud và At-Tirmidhi).

Abu Dawud  còn tường thuật: Sứ Giả  nói: "Hãy bảo nó (đứa trẻ) Salat khi nó lên bảy
tuổi."

Ghi chú: Thực vậy, chỉ có thầy giáo và cha mẹ mới dạy con thi hành lễ nguyện vì họ rất
nghiêm túc về vấn đề này. Vào thời mới mẻ của Islam, không một Muslim nào xem nhẹ việc
Salat. Tiếc rằng, xã hội Muslim ngày nay kể cả những nơi có đa số người Muslim đã xem nhẹ
trách nhiệm và nghĩa vụ cơ bản này, trong khi Salat (hành lễ) là một điều nằm trong năm
nghĩa vụ bắt buộc của Islam mà người Muslim bắt buộc phải thi hành.

GIÁ TRỊ CỦA DHIKR

32. Abu Hurairah  tường thuật: Sứ Giả  nói: "Có hai thuật ngữ (diễn tả) dạy về những
gì độ lượng nhất (với Allah) sẽ xóa tội cho chúng ta, đó là câu kinh mà chúng ta phải đọc và
rất dễ đọc: "Subban-Allah wa Bihamdihi, và Subban Allahi-'Azim".
(Trích từ Al-Bukhari)

LUÔN NHỚ ĐẾN ALLAH

33. Abu Hurairah  tường thuật: Sứ Giả  nói: "Người nào đang ngồi vào giữa một đám
đông mà không tưởng nhớ đến Allah, tự hắn mang nỗi buồn cho bản thân (trong ngày phán
xử cuối cùng), Và người nào nằm trong một nơi nào đó mà không tưởng nhớ đến Allah, tự
hắn mang nỗi buồn vào cho chính bản thân mình (trong Ngày phán xử)."
(Trích từ Abu Dawud)

Ghi chú: Để được sự gắn bó thực sự và để lý trí và con tim không bị quên lãng Allah, con
người nên luôn tưởng nhớ Allah dưới mọi hoàn cảnh. Sự tưởng nhớ này giúp chúng ta tránh
làm những điều xấu, nói sau lưng, và vu khống cho người khác hay nhục mạ và xem thường
người khác trong cuộc họp. Tiếc rằng, đây là những việc xảy ra thường ngày cho xã hội hôm
nay. Vì thế, mọi người Muslim nên thận trọng tránh đến những nơi tụ họp không cần thiết.

100 Hadith về cách sử xự trong Islam (phần hai) 6

 TÌM SỰ THA THỨ HẰNG NGÀY

34. Al-Agharr Bin Yasar Al-Muzani  tường thuật: Sứ Giả  nói: "Hãy biết ăn năn hối
cãi với Allah và cầu nguyện để xin được NGÀI tha thứ “ Ta đây luôn ăn năn hối cãi và van
NGÀI tha thứ. Mỗi ngày xin NGÀI hằng trăm lần."
(Trích từ Muslim)

CHÀO HỎI NHAU LÀ VIỆC LÀM QUAN TRỌNG

35. Abdullah Bin 'Amr Bin Al-'As  tường trình: Có người hỏi Sứ Giả  rằng:"Cách cư
xử nào tốt nhất trong Islam?" Ngài  đáp: "Cho thực phẩm và lời chào hỏi mọi người, mặc
dù mình biết hay không biết người đó là ai."
(Trích từ Al-Bukhari và Muslim)

Ghi chú: Kiên nhẫn sự khốn đốn cơ cực là một hành động tốt, nên sẽ được báo đáp xứng
đáng cho sự kiên nhẫn về sự khốn cùng ấy. Lời chào "Assalamu 'Alaikum" với người mình
có quen hay không là cách cư xử tốt đẹp. Làm như thế có nghĩa là chúng ta tiếp cận nhau
bằng tình cảm không gây nên sự hận thù. Không lời chào nào đáng trân trọng bằng lời chào
trong Islam.

36. Abu Harairah  tường thuật: Sứ Giả  nói: "Đời sống của Ta hoàn toàn nằm trong
tay của Allah, người không thể vào Jannah ( thiên đàng ) cho đến khi nào người trở thành
người tin tưởng. Và người sẽ không có đức tin cho đến khi nào người biết thương yêu người
khác. Để Ta hỏi các ngươi làm cách nào để biết mình thực sự yêu thương lẫn nhau? Đó là
cách thăng cấp lời chào hỏi nhau."
(Trích từ Muslim)

Ghi chú: Iman ( đức tin ) là điều kiện đòi hỏi để được vào Jannah. Điều này chỉ có người
Muslim thực hiện được, giá trị của lời chào hỏi này chỉ có lời chào trong Islam, đọc là"As-
salamu 'Alaikum."

ĐƯỢC LÕNG THƯƠNG CỦA ALLAH

37. Sahil Bin Sa'd As-Sa'idi  tường thuật: Có một ông đến hỏi Sứ Giả : "Hỡi Sứ Giả
của Allah! Vui lòng hướng dẫn tôi làm thế nào để được lòng Allah và được người đời cùng
yêu thương?" Ngài đáp: "Đừng đòi hỏi nhiều quá ở đời này, Allah sẽ thương ngươi; Và
đừng lo đến việc người đời có thương ngươi hay không, họ cũng sẽ thương ngươi thôi."
(Trích từ Ibn Majah)

Ghi chú: Zuhd (Tu khổ hạnh) không có nghĩa là từ bỏ trần thế và ràng buộc đời sống.
Nhưng, nó có nghĩa là con người nên thỏa mãn cho những gì họ đang có và tự giải thoát tâm
hồn. Islam không những không chấp nhận việc từ bỏ trần thế đi tu hành, mà còn lên án việc
dùng sức ra vật lộn cố làm sao cho được giàu sang phú quí. Vì thế, sự liên quan đến việc dùng
sức vật lộn để tìm kế sinh nhai hợp pháp thì nó không giống như Zuhd. Trường hợp người

100 Hadith về cách sử xự trong Islam (phần hai) 7

nào đã cảm thấy thỏa mãn với vật chất mà mình tìm kiếm hợp pháp, qua mỗi sinh hoạt họ đều
đề cao tinh thần trong giới hạn của sự tôn kính. Tương tự, những ai không quan tâm đến sự
giàu sang phú quí của người khác và không quan tâm nó là một phần của Zuhd và sự thỏa
mãn. Một điều khác cho rằng, thường thì con người hay tôn vinh người khác khi mỗi lần đến
cửa ăn xin hay nhờ vã họ là mỗi lần để được người ấy giúp cho chút ít. Đây là một việc làm
nhục nhã, kẻ ăn xin này sẽ sống một cuộc đời khốn khổ và cô đơn vì sự hình phạt của Allah
về sự lãng quên không cầu xin nơi NGÀI, thà rằng không có còn hơn ăn xin ở bọn chúng.
Ngược lại, nếu cầu xin nơi Allah thì được sự hài lòng của NGÀI ban cho. Quả thật, Allah
không hài lòng nếu chúng ta không cầu xin NGÀI. Người Ã-Rập thường nói: "Đừng nên dang
tay quá dài để van xin kẻ khác giúp đỡ. Hãy cầu xin nơi Allah, vì cánh cửa của NGÀI luôn
luôn mở rộng chấp nhận lời cầu xin của các người." Và: "Nếu con người không cầu xin nơi
Allah thì Allah không được hài lòng, trong khi đi van xin người khác thì sẽ bị người ta khinh
bỉ và giận dữ."

KIÊU NGẠO SẼ KHÔNG ĐƯỢC GẦN ALLAH

38. Abdullah Bin Mas'ud  tường thuật: Sứ Giả  nói: "Người có tính kiêu ngạo dù chỉ
nhỏ bằng một con kiến nhỏ là họ không được vào Jannah ( thiên đàng )."
Có người hỏi lại: "Là người thích trưng diện quần áo và mang giầy dép đẹp thì sao?"
Sứ Giả  đáp:"Allah thích sự trong sạch nên NGÀI thích người biết cách làm đẹp. Allah
căm phẫn sự kiêu ngạo, kiêu ngạo có nghĩa là sự lố lăng, loại bỏ sự thật và khinh thường
người khác."
(Trích từ Muslim)

Ghi chú: Hadith này nói rằng kẻ luôn hãnh diện cho thái độ kiêu ngạo dù chỉ rất nhỏ sẽ bị
từ chối vào Jannah. Sự hãnh diện, thái độ kiêu ngạo chỉ đưa dẫn con người chối bỏ những
mặc khải của Allah, chắc chắn hạng người này sẽ bị thảy xuống vào lửa địa ngục. Tuy nhiên
ăn mặc chỉnh tề trong sạch và đẹp đẽ không thể đánh giá như là dấu hiệu của thái độ kiêu
ngạo. Allah rất thích sự sạch sẽ nên NGÀI hiểu biết rõ cách làm đẹp của con người.

ĐỪNG XEM THƯỜING ĐẠO ĐỨC

39. Abu Dhar  tường thuật: Sứ Giả  nói với tôi: "Đừng bao giờ xem thường mọi việc
làm tốt, ngay cả việc các ngươi hội họp với các anh em đồng đạo Muslim dù chỉ kể về những
cốt chuyện vui."
(Trích từ Muslim)

Ghi chú: Mọi hành vi tốt đẹp đã được thừa nhận bởi Shari'ah và được xem như là những
việc làm tốt được ban thưởng. Tuy nhiên, chỉ có số ít người Muslim xem trọng. Chúng ta
không nên xem thường nó dù ở dưới một gốc độ nào. Do bởi dù chỉ hội họp bạn bè bàn
chuyện vui chơi nhưng cũng nên thận trọng vì nó có thể thể hiện cho một đức hạnh không tốt
trong Islam. Do bởi đôi lúc việc bàn tán vui đùa nhưng có thể là một vấn đề trọng đại đối với
người khác.



100 Hadith về cách sử xự trong Islam (phần hai) 8

 KIỀM CHẾ NGHI NGỜ

40. An-Nu'man Bin Bshir  tường thuật: Sứ Giả  của Allah nói: "Những gì hợp pháp thì
rõ ràng, và những gì nghiêm cấm cũng đã rõ ràng, nhưng giữa hai yếu tố đó là sự không rõ
ràng mà không ai hiểu biết. Những ai biết đề phòng nhằm tránh sự nghi ngờ là họ giữ được
sự thanh khiết trong tôn giáo mà không lo sợ bị khiển trách cho việc làm của mình. Những ai
rơi vào tình trạng nghi ngờ trong điều kiện đã được nghiêm cấm, hắn không khác nào kẻ chăn
cừu đã thả chúng ăn trong một khu vực đồng cỏ bị cấm (bởi nhà vua); Hắn ví như đang bị lạc
trong khu cánh đồng cỏ vậy. Thực vậy, tất cả nhà vua đều có luật bảo vệ khu cánh đồng
nhưng không giới hạn phân ranh giới rõ ràng, trong khi sự giới hạn của Allah trong việc
nghiêm cấm đã được chỉ bảo rõ ràng. Thực vậy, nếu một miếng thịt trong thể xác tốt thì toàn
bộ cơ thể sẽ khỏe mạnh, và nếu nó bị hư hỏng thì toàn bộ sẽ bị thối nát. Chắc chắn mọi sự
việc xảy ra đều là từ trái tim con người."
(Trích từ Al-Bukhari và Muslim)

Ghi chú: Có nhiều cuộc tập họp với nhiều lý do khác nhau mà nó có thể hợp pháp hay
không hợp pháp dựa trên yếu tố tôn giáo thì người ta dễ bị nhằm lẫn. Người nào có thể tự giới
hạn đến tham dự cuộc họp, người ấy đã thể hiện tinh thần trách nhiệm đối với Allah. Nhưng,
nếu người nào thích can dự vào các cuộc hội họp lại không hề quan tâm đến vấn đề nào được
phép và không được phép thì hắn đã vượt ra khỏi vòng giới hạn trong biến giới thiêng liêng
ấy. Những tay buôn, những thương gia được khuyến khích chỉ nên bán buôn trong giới hạn
chừng mực hợp lệ. Mặc khác, Hadith này còn ngụ ý đề cập đến con tim của con người có
trông sạch hay không là từ yếu tố tình cảm, nên nó cần thiết phải biết tỏ lòng nhân ái, một
việc làm đòi hỏi đến sự tự tin tận tâm và thực sự tin tưởng Allah.

41. An-Nawwas Bin Sam'an  tường thuật: Sứ Giả  nói: "Lòng mộ Đạo là phong cách
cư xử tốt và sự nghi ngờ là tội lỗi vì nó gây nên cái nghi kỵ, một hành động mà không người
nào thích."
(Trích từ Muslim)

Ghi chú: Islam đề cao tầm quan trọng trong cách cư xử và giải thích cặn kẽ theo nhiều khía
cạnh khác nhau. Tư cách niềm nở khi gặp gỡ, tránh gây sự phiền hà, mà cố gắng làm thế nào
đem lại những tiện lợi và dễ chịu trong inh hoạt xã hội, giúp đỡ lẫn nhau và thành thật. Tất cả
tư cách cư xử tốt là giá trị chỉ đạo trong Islam, ngược lại gian dối, lừa đảo nghịch ngượm là
thái độ không tốt, là tội lỗi. Hadith này còn cho biết về hai dấu hiệu của tội lỗi.
1. Con người không biết đắn đo khi làm bất cứ điều gì.
2. Con người có tật không thích người khác nhắc nhở. Nhưng theo lẻ tự nhiên, con người
thường tự sửa sai và tự tránh việc làm tội lỗi, nhưng lại dễ bị tác động và cám dỗ bởi
môi trường bên ngoài xã hội làm méo mó.

42. Hasan Bin 'Ali  nói: Tôi còn nhớ (những lời nói) Sứ Giả  của Allah nói: "Từ bỏ
những điều gì người nghi ngờ; Vì sự thật luôn cảm thấy thoải mái cho tâm hồn, giả tạo và
nghi kỵ luôn cảm thấy sự bất an trong tâm hồn." (Trích từ At-Tirmdhi)

Ghi chú: Hadith này đưa chúng ta đến một kết luận rằng chúng ta nên né tránh vấn đề nghi
ngờ để may ra chúng ta không bi phạm tội. Giả thuyết này cũng đã được nhắc nhiều trong các
Hadith khác và giải thích rằng những ai đã tự cứu họ khỏi vấn đề không chắc chắn (còn nghi
ngờ) chính họ đã tự cứu độ họ trong danh dự.

100 Hadith về cách sử xự trong Islam (phần hai) 9

 COI SÓC THÖ VẬT SẼ ĐƯỢC PHẦN THƯỞNG
43. Abu Hurairah  tường thuật: Sứ Giả  của Allah có nói: "Có một ông đang trong tình
trạng vô cùng khát nước, trên đường đi ông tìm thấy một giếng nước, ông đi xuống dưới
giếng để lấy nước uống, xong trèo lên thì bắt gặp một con chó cũng trong tình trạng khát nước
đang thở hỗn hễn le lưỡi liếm những giọt sương buổi sáng còn động lại trên chùm cỏ. Nhìn
tình cảnh của con chó, ông tưởng tượng đến tình trạng đang khát nước của ông, rồi nói: "Chó
này đang trong tình trạng vô cùng khát như ta đã từng khát." rồi ông bước xuống giếng lần
nữa lấy túi đựng múc đầy nước rồi lấy răng cắn túi nước để có thể dùng hai tay lấy thế trèo
lên khỏi giếng, xong cho con chó uống cho đến hết cơn khát. Allah cảm kích việc làm đó và
tha thứ hết tội lỗi cho ông ta.
Bạn đồng hành của Sứ Giả  hỏi: "Chẳng lẻ chúng ta cũng được ban thưởng khi cư xử tốt với
thú vật sao?"
Sứ Giả  đáp: "Phần thưởng dành để thưởng cho mọi điều liên quan đến mọi sinh vật đã
được Allah sáng tạo."
(Trích từ Al-Bukhari và Muslim)

Trong bài tường thuật của Al-Bukhari tường thuật rằng: Sứ Giả  có nói: "Allah tha thứ
mọi tội lỗi cho ông ta (người cho con vật khát uống nước) vì sự cảm kích về việc làm của ông
ta, nên Allah đã ban thưởng cho ông ta được vào Jannah (thiên đàng)".

Có một tường thuật khác nói: "Có một con chó đi vòng quanh giếng nước gần chết vì quá
khát, thì có một đàn bà mại dâm thuộc dân Israel thấy, sau đó bà ta cởi giầy da của bà ra lấy
dây cột rồi thả xuống giếng múc nước lên cho con chó uống. Bà ta đã được Allah ban thưởng
cho việc làm đó."

Ghi chú:
1. Hadith này nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc đối xử tử tế với mọi sinh vật kể cả các
thú vật vì Allah rất hài lòng với hành động nhân từ.
2. Giá trị khoan dung và thứ tha của Allah hết sức bao la. Nếu NGÀI muốn, NGÀI có thể tha
thứ cho bất cứ ai dù họ chỉ làm một tí việc tốt.

PHẦN THƯỞNG GIỐNG NHƯ

BẰNG CHỨNG THƯ

44. Abu Hurairah  từờng thuật: Sứ Giả  của Allah nói: "Người nào tháo gỡ một điều
khó khăn nhứt cho một người tin tưởng ở đời này, Allah sẽ tháo gỡ cho họ một mối lo ở ngày
tận thế; Và người nào giải thoát cho người bị nô lệ, Allah sẽ ban sự dễ dàng cho họ ở ngày
tận thế; Người nào giấu giếm (giấu sai lầm, giấu tội) của một người Muslim, Allah sẽ giấu
lại cho họ (giấu tội, giấu sai lầm) cả trên đời này và về sau. Allah giúp đỡ bầy tôi của NGÀI
khi nào bầy tôi của NGÀI biết giúp đỡ người anh em của họ. người nào đi tìm nơi trao dồi
kiến thức, Allah sẽ làm cho họ dễ dàng và dâng họ vào Jannah. Người nào tụ họp trong nhà
(Thánh đường) của Allah để đọc (Qur'an) của Allah để học hỏi và dạy học, nơi họ đi tới
được che chở bởi sự thanh bình và khoan dung, những Thiên Thần tụ tập chung quanh họ, và
Allah tuyên dương họ trước sự hiện diện của các vị Thiên Thần gần gũi NGÀI.; Và người nào
bị tù tội chỉ vì việc họ làm tốt, những người trực diện với họ sẽ không bắt họ chịu tội."
(Trích từ Muslim)

100 Hadith về cách sử xự trong Islam (phần hai) 10

Ghi chú: Ngoài những gì đã được đề cập trong Hadith này chúng ta con học thêm:
1. Một hành động rất xứng đáng khi làm giảm nhẹ tâm hồn của một người Muslim đang trong
tình trạng lo âu thiếu thốn tiền bạc.
2. Phấn đấu để tìm học hỏi về chỉ đạo trong tôn giáo là một hành động đáng khen.
3. Đọc Thên kinh Qur'an, sắp xếp cho việc học và dạy học về đạo và tổ chức cuộc hội tụ để
học về thông điệp trong Thiên kinh Qur'an là hành động đặc biệt nhứt sẽ được ban thưởng.

KHIÊM TỐN ĐƯỢC BAN THƯỞNG

45. Abu Hurairah  tường thuật: Sứ Giả  nói: "Của cải sẽ không bị giảm đi vì trả
Sadaqah (bố thí) . Allah làm tăng vinh dự cho người nào biết tha thứ; và người nào tự khiêm
tốn vì Allah, Allah sẽ đề cao họ theo cấp bậc."
(Trích từ Muslim)

Ghi chú: Dựa trên yếu tố thực tế, trả Sadaqah làm giảm phần của cải, Allah sẽ nối tay đền
bù lại phần mất mát đó. Hay ngược lại họ sẽ được đền bù xứng đáng về sau cho sự mất mát
của họ. Hay Allah ban phúc lành trên tất cả của cải của họ. Dựa trên thái độ khiêm tốn, đôi
khi nó dễ bị nhằm lẫn bởi con người khi thấy bị mất mát, Sứ Giả của Allah xem đó là cách
suy nghĩ sai lầm. Thật ra, sự mất mát sẽ làm tăng thêm danh dự và phẩm giá con người.

GIÖP ĐỠ LẪN NHAU

46. Abu Hurairah  tường thuật: Sứ Giả  nói: "Mỗi lần mặt trời mọc mỗi ngày là mỗi
thời định cho những người có khả năng phải trả tiền Sadaqah bố thí; hỗ trợ họ tiến hành sắp
đặt việc đánh giá súc vật của họ, giúp họ bỏ vào hành lý những loại bị đánh thuế để họ đem
bố thí; và dùng ngôn từ đạo đức là quỹ cứu tế; và tất cả những vật gì người ta đem theo (để
hành lễ) đến Thánh Đường là quỹ cứu tế; lượm lặt những thứ gây tai hại trên đường xá cũng
là thuộc loại cứu tế."
(Trích từ Al-Bukhari và Muslim)

Trong Sahih Muslim có tường thuật dựa theo lời nói của Aishah rằng, Sứ Giả  của Allah
nói: "Tất cả những đứa con của Adam đã được tạo hóa bằng 360 thành phần hợp lại. Nên
người nào tuyên bố NGÀI vĩ đại ( đọc Allahu Akbar), tán tụng Allah (đọc Al-hamdu Lillah),
và tuyên bố Allah duy chỉ có một (đọc La-ilaha illallah), Ca ngợi Allah (đọc Subahan
Allah), và nguyện cầu Allah tha thứ (đọc Astaghfirullah), và nhặt những cục đá trên đường
hoặc gỡ bỏ những bụi cây có gai, tháo gỡ miếng xương cho người bị mắt họng, làm mọi điều
tốt tránh tội lỗi, với những người có 360 thành phần này sẽ được cứu khỏi lửa của địa ngục
trong ngày bộ hành dài (Ngày phán xử)".

Ghi chú: Hadith này nói cho biết rằng ngay cả người không có khả năng để trả Sadaqah họ
cũng có thể trả theo hình thức được kể ở trên cũng được Allah ban thưởng. Ngoài ra, họ còn
có thể bố thí bằng thể xác hay công sức của họ.

100 Hadith về cách sử xự trong Islam (phần hai) 11

 VINH DANH CHA MẸ, BẠN BÈ

47. Abdullah Bin Dinar  tường thuật: Abdullah Bin 'Umar  trên đường đến Makkah
có gặp một người di tản, Ông ta chào người ấy, rồi đỡ người ấy lên lưng con lừa mà ông ta
đang cưỡi và tặng người ấy một cái khăn quấn mà ông ta đang dùng đội đầu. Ibn Dinar nói
với ông ta: "Nguyện cầu Allah ban cho ông được ngoan đạo! Dân di tản thỏa mãn với những
gì ông ban tặng cho họ (như những đồ ông đã cho người di tản là quá nhiều)." Trong lúc đó
Abdullah Bin 'Umar  giải thích: "Bố của ông ấy là bạn của Umar , một người mà ông ta
thương mến nhứt, và tôi còn nghe Sứ Giả  của Allah nói: "Hành động cao cả hơn hết
trong các hành động là đối xử tử tế với đứa con mà bố của nó thương yêu nhứt."

Có một tường thuật khác nói: Khi Abdullah Bin 'Umar  lên đường đi Makkah, ông ta
không cưỡi con lừa mà chỉ dùng khi nào cảm thấy mệt, và có một khăn quấn trên đầu. Có một
ngày, ông ta đang cưỡi con lừa thì có một người di tản đi ngang qua. Ông (Abdullah Bin
'Umar) hỏi: "Có phải ngươi là người như thế này-thế nọ?"
Người di tản đáp: "Vâng".
Sau đó Abdullah Bin 'Umar  tặng người di tản một con lừa và chiếc khăn đội và nói: "cưỡi
con lừa này và lấy khăn chòang lên đầu ngươi."
Có một vài người bạn đồng hành của ông thắc mắc nói: "Nguyện cầu Allah tha thứ cho
người, người tặng dân di tản này cả một con lừa mà người thích dùng để cưỡi và một chiếc
khăn mà người dùng để đội đầu."
Abdullah Bin 'Umar  đáp: "Ta có nghe Sứ Giả  của Allah nói, "Hành động cao cả hơn hết
trong các hành động là đối xử tử tế với đứa con mà bố của nó thương yêu nhứt sau khi bố nó
qua đời." mà Bố của người dân di tản này lại là người bạn của 'Umar.
(Trích từ Muslim)

Ghi chú: Hadith này dạy rằng, sau khi bạn của mình qua đời, chúng ta nên tiếp tục duy trì
mối liên hệ và đối đãi tốt với con cái của họ. Ngoài việc duy trì đức hạnh tốt, nó còn là một
bảo đảm cho sự cần thiết là làm thế nào cho họ thấy lòng thương sót của mình còn tiếp tục
qua việc quan hệ tình cảm. Bỏ quên người nào đó mà bố mẹ của họ là bạn của mình đã chết
và sau đó chấm dứt liên hệ với họ là một việc làm đã bị Shariah lên án.

CÁCH ĐỐI XỬ VỚI CHA MẸ

48. Abu Usaid Malik Bin Rabi'ah As-Sa'idi  tường thuật: Trong lúc chúng tôi đang
ngồi quanh Sứ Giả  của Allah thì có một người thuộc tín đồ Banu Slamah đến hỏi Ngài:
"Hỡi Sứ Giả của Allah! Còn cách thức vâng lời nào để tôi có thể tiếp tục làm sau khi cha mẹ
qua đời?"
Sứ Giả  đáp: "Có, hãy cầu nguyện cho họ, khấn vái Allah tha thứ cho họ, hoàn thành
những lời họ đã hứa sau khi họ chết đi, tiếp tục duy trì mối quan hệ dòng tộc, và kính
trọng các người bạn của bố mẹ."
(Trích từ Abu Dawud)

Ghi chú: Chúng ta học hỏi được từ Hadith này rằng chúng ta nên chăm sóc những đàn con
mà bố mẹ của họ đã qua đời là một phúc lành, bởi vì bố mẹ là nguồn tài trợ cho con cái là qui
định của Allah. Người nào còn muốn đối đãi tử tế với chúng sau khi bố mẹ qua đời thì nên áp

100 Hadith về cách sử xự trong Islam (phần hai) 12

dụng cách chỉ đạo trong Hadith này. Việc kính trọng này không được thể hiện qua việc cúng
quẫy như tụ họp đọc Thiên kinh Qur'an sau ba, bảy và bốn mươi ngày sau khi người chết đi
mà xã hội đã xem đó thành một thông lệ ngày hôm nay. Tất cả những thông lệ này hoàn toàn
không đúng dù là để đền đáp những công ơn cho người chết khi người chết đó đã làm được
trong lúc còn sống hay dù để giúp người chết bằng cách nào chăng nữa cũng là việc làm
ngược với chỉ đạo trong Islam. Nhiều hình thức nhằm để thương tiếc và còn làm những việc
có lợi ích cho người chết như: cầu nguyện xin Allah tha thứ cho họ, làm từ thiện cho người
chết bằng cách chăm sóc con cái của họ. Nó không có nghĩa chết là chấm dứt mọi sinh hoạt,
ngoại trừ một vài điều sẽ được tiếp tục ban thưởng như:
Một, tiếp tục Sadaqah Jariyah như việc xây một giếng nước để người còn sống dùng, xây
một thánh đường để người sống tiếp tục đến thi hành lễ nguyện, và v.v. . .
Hai, để lại những kiến thức mà người Muslim được tiếp tục học hỏi; Ba, là lời nguyện cầu từ
con cái của họ.

49. Abdullah Bin Mas'ud  tường thuật: Tôi hỏi Sứ Giả  của Allah: "Những việc làm
nào tốt lành mà Allah yêu thương nhứt?"
Sứ Giả  của Allah đáp: "Salat ( hành lễ ) đúng giờ,
Tôi hỏi tiếp: "kế đó là gì?"
Ngài  đáp: "đối xử tử tế với cha mẹ."
Tôi hỏi tiếp: "còn việc gì sau đó nữa "
Ngài  đáp: "Jihad vì quyền lợi của Allah."
(Trích từ Al-Bukhari và Muslim)

Ghi chú: Hành lễ đúng giờ có nghĩa là thực hiện đúng giờ ấn định hoặc làm trong khoảng
thời gian ấn định. Chúng ta không thể nào viện cớ vì bận công việc làm hằng ngày. Salat và
Jihad là hai nghĩa vụ đáng khen nhứt cho người Muslim. Đề cập đến việc chăm sóc những
con cái của người qúa cố đã được nhắc nhưng so với hai nghĩa vụ Salat và Jihad, thì Hadith
đã cho thấy hai nghĩa vụ này là quan trọng hơn hết.

50. Abu Hurairah  tường thuật: Có một ông đến gặp Sứ Giả  và hỏi: "Ai trong thiên hạ
đáng được kính trọng nhứt?"
Ngài  đáp: "Mẹ của ngươi."
Sau đó ông hỏi tiếp: "ai là ngừơi kế tiếp?"
Ngài  đáp: "Bà mẹ của ngươi."
Ông sau đó hỏi tiếp: "còn ai nữa?"
Ngài  đáp tiếp: "Bà mẹ của ngươi."
sau đó ông hỏi: "còn ai nữa?"
Ngài  đáp: "là cha mẹ của ngươi."

Trong một tường thuật khác nói: "Hỡi Sứ Giả  của Allah! ai là người mà tôi phải kính
trọng nhứt?"
Ngài  đáp: "Bà mẹ của ngươi, bà mẹ của ngươi, bà mẹ của ngươi, rồi cha của ngươi, và
những người gần gũi ngươi nhứt, gần gũi ngươi nhứt."
(Trích từ Al-Bukhari và Muslim)

Ghi chú: Hadith chỉ cho chúng ta thấy quyền của Mẹ quan trọng gấp ba quyền của Cha vì
lý do sau đây:
1. Mẹ yếu hơn Cha.
2. Ba vấn đề sau đây mà người Cha không thể nào làm được:
a. Mang con trong bụng suốt thời gian chín tháng

100 Hadith về cách sử xự trong Islam (phần hai) 13

 b. Sự đau đớn trong lúc sinh đẻ mà người mẹ phải chịu đựng
c. Nỗi miệt mài thiếu ngủ, lo lắng ảnh hưởng sức khỏe của mẹ trong suốt thời gian
nuôi con bú sữa, và người mẹ phải cẩn thận cho việc lựa chọn thức ăn vì quan tâm đến sức
khỏe của đứa con.

CÁCH ĐỐI XỬ VỚI THANH THIẾU NIÊN

VÀ NGƯỜI GIÀ

51. Anas Bin Malik  tường thuật: Sứ Giả  của Allah nói: "Nếu một thanh niên trẻ biết
kính trọng một ông già thì Allah sẽ bổ nhiệm người khác sùng kính hắn khi về già."
(Trích từ at-Tirmidhi)

Ghi chú: Phần thưởng cho thái độ được đề cập ở trên cũng đã có đề cập trong nhiều Ahadith
đáng tin cậy khác.

52. Amr Bin Shuaib  dựa vào lời kể lại từ Cha của ông tường thuật: Sứ Giả  của
Allah có nói: "Hắn không phải là một người trong chúng ta vì đã không biết độ lượng với các
thanh thiếu niên và cũng không biết kính trọng người già."
(Trích từ At-Tirmidhi và Abu Dawud)

Ghi chú: "Hắn không phải là người trong chúng ta” ở đây có nghĩa là hắn không theo đúng
chỉ đạo của Sứ Giả. Tử tế với thanh thiếu niên có nghĩa là đối đãi tốt và thành thật với chúng.
Song song với ý nghĩa trên, giới thanh thiếu niên cũng nên hành động theo đúng nguyên lý ấy,
có nghĩa là phải biết kính trọng người già, người có học và người ngoan đạo.

CÁCH CƯ XỬ VỚI NGƯỜI HẦU VIỆC

53. Anas  kể lại: Tôi chưa bao giờ cảm thấy những nhung lụa mịn màn nào có thể so sánh
bằng lòng bàn tay của Sứ Giả , và chưa bao giờ ngửi mùi thơm nào ngọt ngào bằng mùi
thơm tỏa ra từ Sứ Giả  của Allah. Tôi phục vụ Ngài mười năm trường trãi chưa lần nào thấy
Ngài  lên tiếng 'Uff' (tiếng diễn tả hành vi nặng lời) với tôi. Ngài  cũng chưa hề bảo tôi
"tại sao không làm như thế này thế nọ?" về công việc của tôi làm. Và Ngài  chưa hề bảo:
"Sao ngươi không làm thế này thế nọ." về những cộng việc mà tôi không làm.
(Trích từ Al-Bukhari và Muslim)

Ghi chú: Hadith này cho thấy hành vi siêu phàm của Sứ Giả , có nghĩa là không nhung lụa
mịn màn nào có thể so sánh bằng lời nói và cách đối xử của Ngài , và cũng chưa hề thấy
Ngài  rầy la Anas trong suốt 10 năm phục vụ. Đây là một hành vi vô song trong lịch sử của
nhân loại. Hy vọng Ummah (cộng đồng người Muslim) sẽ lấy gương sáng của Sứ Giả  đề
ứng dụng vào cuộc sống thường ngày của mình.


100 Hadith về cách sử xự trong Islam (phần hai) 14