You are on page 1of 21

LÔØI MÔÛ ÑAÀU

Trieát hoïc-moät boä phaän khoâng theå thieáu trong ñôøi soáng vaên
hoùa xaõ hoäi cuûa baát kì moät quoác gia naøo treân theá giôùi. Gioáng nhö
neàn taûng cuûa xaõ hoäi, trieát hoïc khoâng chæ goùp phaàn laøm phaùt
trieån theâm caùc vaán ñeà veà tö töôûng cuûa con ngöôøi maø noù con tham
gia vaøo quùa trình phaùt trieån kinh teá cuûa nhieàu quoác gia. ÔÛ Vieät
Nam cuõng vaäy, trieát hoïc laøm taêng theâm tính khoa hoïc cho nhöõng lyù
luaän vaø quan ñieåm cuûa Ñaûng cuõng nhö cuûa Nhaø nöôùc trong thôøi
ñaïi hoäi nhaäp nhö ngaøy nay.
Quan heä saûn xuaát vaø löïc löôïng saûn xuaát laø moät trong nhöõng
vaán ñeà cuûa trieát hoïc Mac-Leânin. Khoâng chæ coù vaäy, noù coøn laø
moät trong nhöõng boán boä phaän caáu thaønh neân hình thaùi kinh teá xaõ
hoäi. Hieåu ñöôïc moái quan heä bieän chöùng giöõa quan heä saûn xuaát vaø
löïc löôïng saûn xuaát seõ giuùp cho vieäc phaùt trieån cuûa xaõ hoäi dieãn ra
moät caùch nhanh choùng vaø deã daøng hôn. ÔÛ nöôùc ta, Ñaûng ñaõ
khoâng ngöøng naâng cao nhaän thöùc vaø lyù luaän, aùp duïng linh hoaït
vaøo vieäc phaùt trieån neàn kinh teá thò tröôøng theo ñònh höôùng xaõ hoäi
chuû nghóa, hoaøn thieän hôn nöõa boä maùy laõnh ñaïo cuûa Ñaûng ñoái
vôùi toaøn theå xaõ hoäi. Muïc tieâu höôùng tôùi laø ñöa nöôùc ta trôû thaønh
moät nöôùc coù neàn coâng nghieäp hieän ñaïi, khoa hoïc kó thuaät phaùt
trieån, naêng suaát lao ñoäng khoâng ngöøng taêng leân, ñôøi soáng cuûa
ngöôøi daân ñöôïc caûi thieän.
Baøi vieát cuûa em döôùi ñaây seõ laøm saùng toû hôn nöõa quaù trình
phaùt trieån kinh teá cuûa nöôùc ta döïa treân söï vaän duïng moái quan heä
giöõa löïc löôïng saûn xuaát vaø quan heä saûn xuaát vaøo tình hình kinh teá
hieän nay. Coù ñöôïc baøi vieát naøy, cho pheùp em ñöôïc caûm ôn söï
höôùng daãn taän tình vaø quaù trình truyeàn ñaït nhöõng kieán thöùc cuûa
thaày giaùo-thaïc só Buøi Xuaân Thanh ñaõ giuùp em coù ñöôïc nhöõng hieåu
bieát veà vaán ñeà naøy. Tuy nhieân, laø sinh vieân naêm thöù nhaát, em
khoâng theå traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt trong quaù trình thöïc hieän ñeà
taøi cuûa mình. Vì vaäy em raát mong ñöôïc söï goùp yù cuûa thaày ñeå em
coù theå hoaøn thieän hôn nöõa baøi vieát cuûa mình. Em xin chaân thaønh
caûm ôn.

Sinh vieân thöïc hieän.


Traàn Vieät Ñöùc An

1
LÔØI NHAÄN XEÙT CUÛA GIAÙO VIEÂN

.........................................................................................................

2
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................

3
I. QUY LUAÄT: “QUAN HEÄ SAÛN XUAÁT PHAÛI PHUØ HÔÏP VÔÙI
TÍNH CHAÁT VAØ TRÌNH ÑOÄ PHAÙT TRIEÅN CUÛA LÖÏC LÖÔÏNG
SAÛN XUAÁT”-NHÖÕNG CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN
1.Khaùi nieäm phöông thöùc saûn xuaát, löïc löôïng saûn xuaát , quan
heä saûn xuaát.
1.1 Phöông thöùc saûn xuaát.
Laø caùch thöùc con ngöôì thöïc hieän trong quaù trình saûn xuaát ra
cuûa caûi vaät chaát ôû nhöõng giai ñoaïn phaùt trieån nhaát ñònh cuûa lòch
söû xaõ hoäi loaøi ngöôøi.
Moãi xaõ hoäi ñöôïc ñaëc tröng bôûi moät phöông thöùc saûn xuaát
nhaát ñònh. Phöông thöùc saûn xuaát giöõ vai troø quyeát ñònh trong heä
thoáng caùc ñieàu kieän vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi,
laø bieåu hieän ñaëc tröng cho lónh vöïc hoaït ñoäng saûn xuaát vaät chaát
cuûa con ngöôøi, giöõ vai troø quyeát ñònh trong caùc lónh vöïc sinh hoaït
xaõ hoäi, chính trò vaøtinh thaàn noùi chung. Söï thay theá keá tieáp nhau
cuûa caùc phöông thöùc saûn xuaát trong lòch söû quyeát ñònh ñeán söï phaùt
trieån cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi töø thaáp ñeán cao.
Trong saûn xuaát, con ngöôøi coù moái “quan heä song truøng”: moät
maët laø quan heä giöõa ngöôøi vôùi töï nhieân, töùc laø löïc löôïng saûn
xuaát , maët khaùc laø quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi, töùc laø quan heä
saûn xuaát.
Phöông thöùc saûn xuaát laø söï thoáng nhaát giöõa löïc löôïng saûn
xuaát vaø quan heä saûn xuaát töông öùng. Vaäy löïc löôïng saûn xuaát vaø
quan heä saûn xuaát laø gì?
1.2 Löïc löôïng saûn xuaát
Laø bieåu hieän cuûa moái quan heä giöõa con ngöôøi vôùi giôùi töï
nhieân. Con ngöôøi vôùi trình ñoä khoa hoïc kó thuaät, kó naêng, kó xaûo
cuûa mình söû duïng nhöõng coâng cuï lao ñoäng taùc ñoäng vaøo giôùi töï
nhieân nhaèm caûi bieán nhöõng daïng vaät chaát cuûa töï nhieân taïo ra
nhöõng saûn phaåm vaät chaát phuïc vuï cho nhu caàu cuûa con ngöôøi .Löïc
löôïng saûn xuaát chính laø söï theå hieän naêng löïc thöïc tieãn cuûa con
ngöôøi trong quaù trình saûn xuaát ra cuûa caûi vaät chaát.

4
Löïc löôïng saûn xuaát laø söï thoáng nhaát höõu cô giöõa ngöôøi lao
ñoäng ñaõ tích luyõ (tö lieäu saûn xuaát maø tröôùc heát laø coâng cuï lao
ñoäng)vôùi lao ñoäng soáng (nhöõng ngöôøi söû duïng tö lieäu saûn xuaát ñeå
saûn xuaát cuûa caûi nhaèm ñaùp öùng nhöõng nhu caàu sinh soáng vaø phaùt
trieån cuûa con ngöôøi trong moïi xaõ hoäi. Vôùi caùch hieåu nhö vaäy, keát
caáu cuûa löïc löôïng saûn xuaát bao goàm nhöõng yeáu toá cô baûn sau:
 Ngöôøi lao ñoäng laø con ngöôøi bieát saùng taïo, söû dung coâng
cuï lao ñoäng ñeå saûn xuaát ra nhöõng vaät phaåm nhaèm thoûa maõn nhu
caàu naøo ñoù cuûa con ngöôøi trong ñôøi soáng xaõ hoäi. Chính ngöôøi lao
ñoäng laø chuû theå cuûa quaù trình lao ñoäng saûn xuaát. Trong quaù trình
saûn xuaát con ngöôøi keát hôïp söùc lao ñoäng cuûa mình vôùi tö lieäu saûn
xuaát, tröôùc heát laø coâng cuï lao ñoäng taïo thaønh söùc maïnh khai thaùc
giôùi töï nhieân, laøm ra saûn phaåm caàn thieát cho cuoäc soáng cuûa mình.
 Cuøng vôùi ngöôøi lao ñoäng, coâng cuï lao ñoäng cuõng laø moät
yeáu toá cô baûn cuûa löïc löôïng saûn xuaát .Coâng cuï lao ñoäng laø khí
quan vaät chaát “nhaân”söùc maïnh con ngöôøi trong quaù trình bieán ñoåi töï
nhieân .Coâng cuï lao ñoäng laø yeáu toá ñoäng nhaát trong löïc löôïng saûn
xuaát, noù coù vò trí quyeát ñònh trong tö lieäu saûn xuaát .Vôùi nhöõng
saùng cheá, phaùt minh khoa hoïc trong moät thôøi ñaïi, coâng cuï khoâng
ngöøng ñöôïc caûi tieán, tö lieäu saûn xuaát môû roäng, ñoái töôïng lao ñoäng
ña daïng hoaù, ngaønh ngheà môùi xuaát hieän daãn ñeán phaân coâng lao
ñoäng xaõ hoäi ngaøy caøng cao. Trình ñoä phaùt trieån cuûa coâng cuï lao
ñoäng vöøa laø thöôùc ño trình ñoä chinh phuïc töï nhieân cuûa con ngöôøi,
vöøa laø tieâu chuaån phaân bieät söï khaùc nhau giöõa caùc thôøi ñaïi kinh
teá, kó thuaät trong lòch söû.
 Ñoái töôïng lao ñoäng bao goàm nhöõng caùi ñaõ coù saün trong
töï nhieân maø ngöôøi lao ñoäng ñaõ taùc ñoäng vaøo noù vaø caû nhöõng
caùi ñaõ traûi qua lao ñộng saûn xuaát,ñöôïc keát tinh döôùi daïng saûn
phaåm.Saûn xuaát ngaøy caøng phaùt trieån ,thì con ngöôøi phaûi tìm kieám,
saùng taïo ra nhöõng ñoái töôïng lao ñoäng môùi, bôûi nhöõng caùi coù saün
trong töï nhieân ngaøy caøng bò con ngöôøi khai thaùc ñeán “caïn kieät”
CacMac vieát: “nhöõng thôøi ñại kinh teá khaùc nhau khoâng phaûi ôû
choã chuùng saûn xuaát ra caùi gì ,maø laø ôû choã chuùng saûn xuaát baèng
caùch naøo,vôùi nhöõng tö lieäu lao ñoäng naøo” 1
Ngaøy nay khoa hoïc phaùt trieån ñeán möùc noù trôû thaønh nguyeân
nhaân tröïc tieáp cuûa moïi bieán ñoåi to lôùn trong saûn xuaát, quaûn lyù,
ñieàu khieån caùc quaù trình coâng ngheä, taïo ra nhöõng nghaønh saûn xuaát
môùi ,hieän ñaïi, nhöõng lónh vöïc kó thuaät muõi nhoïn, nhöõng phöông
1
C.Maùc: Tö baûn , quyeån thöù nhaát, NXB Söï Thaät, Haø Noäi,1973, t.I, tr.388

5
phaùp saûn xuaát môùi, nhöõng nguoàn naêng löôïng môùi vôùi haøng loaït
vaät lieäu nhaân taïo coù taùc duïng to lôùn, nhieàu maët maø cuoäc caùch
maïng khoa hoïc, kyõ thuaät ôû nhöõng theá kyû tröôùc khoâng theå coù
ñöôïc. Với yù nghóa to lôùn ñoù, khoa hoïc ñang trôû thaønh löïc löôïng saûn
xuaát tröïc tieáp cuûa quaù trình saûn xuaát xaõ hoäi. Chöa bao giôø tri thöùc
khoa hoïc ñöôïc vaät hoaù, keát tinh, thaâm nhaäp vaøo caùc yeáu toá cuûa
löïc löôïng saûn xuaát vaø caû quan heä saûn xuaát nhanh vaø coù hieäu quaû
nhö ngaøy nay.
Löïc löôïng saûn xuaát do con ngöôøi taïo ra, song noù vaãn laø yeáu
toá khaùch quan, laø neàn taûng vaät chaát cuûa toaøn boä lòch söû nhaân
loaïi. Löïc löôïng saûn xuaát ñöôïc keá thöøa vaø phaùt trieån lieân tuïc töø
theá heä naøy sang theá heä khaùc. Moãi theá heä sinh ra ñeàu phaûi thích
öùng vôùi moät trình ñoä cuûa löïc löôïng saûn xuaát cuûa theá heä tröôùc ñeå
laïi, vì löïc löôïng saûn xuaát laø keát quaû cuûa naêng löïc thöïc tieãn cuûa
con ngöôøi, nhöngbaûn thaân naêng löïc thöïc tieãn naøy bò quyeát ñònh bôûi
nhöõng ñieàu kieän trong ñoù ngöôøi ta soáng, bôûi nhöõng löïc löôïng saûn
xuaát ñaõ ñaït ñöôïc, bôûi hình thaùi xaõ hoäi ñaõ coù tröôùc hoï, khoâng
phaûi do hoï taïo ra maø do theá heä tröôùc taïo ra.
1.3 Quan heä saûn xuaát.
Quan heä saûn xuaát laø quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi trong
quaù trình saûn xuaát, noù bao goàm nhöõng moái quan heä kinh teá cô baûn
nhö: quan heä ñoái vôùi sôû höõu tö lieäu saûn xuaát, quan heä trong toå
chöùc vaø quaûn lí saûn xuaát, quan heä trong phaân phoái saûn phaåm saûn
xuaát ra .
Quan heä saûn xuaát do con ngöôøi taïo ra, song noù ñöôïc hình thaønh
moät caùch khaùch quan khoâng phuï thuoäc vaøo yù muoán chuû quan, tuyø
tieän cuûa löïc löôïng saûn xuaát ôû moät giai ñoaïn lòch söû nhaát ñònh. C.
Maùc vieát: “Trong saûn xuaát, ngöôøi ta khoâng chæ quan heä vôùi giôùi töï
nhieân. Ngöôøi ta khoâng theå saûn xuaát ñöôïc neáu khoâng keát hôïp vôùi
nhau theo moät caùch naøo ñoù ñeå hoaït ñoäng chung vaø ñeå trao ñoåi hoaït
ñoäng vôùi nhau. Muoán saûn xuaát ñöôïc, ngöôøi ta phaûi coù nhöõng moái
lieân heä vaø quan heä nhaát ñònh vôùi nhau; vaø quan heä cuûa hoï vôùi
giôùi töï nhieân laø quan heä saûn xuaát”. Quan heä saûn xuaát laø hình thöùc
xaõ hoäi cuûa saûn xuaát; giöõa ba maët cuûa quan heä saûn xuaát thoáng
nhaát vôùi nhau, taïo thaønh moät heä thoáng mang tính oån ñònh töông ñoái
so vôùi söï vaän ñoäng, phaùt trieån khoâng ngöøng cuûa löïc löôïng saûn
xuaát.
Trong quan heä saûn xuaát, quan heä sôû höõu veà tö lieäu saûn xuaát
giöõ vai troø quyeát ñònh caùc quan heä khaùc. Ñòa vò kinh teá cuûa caùc
taäp ñoaøn ngöôøi trong saûn xuaát vaø trong phaân phoái saûn phaåm ñeàu

6
do cheá ñoä sôû höõu vaø caùc hình thöùc chieám höõu ñoái vôùi tö lieäu
saûn xuaát quy ñònh. Trong lòch söû phaùt trieån cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi
ñaõ töøng toàn taïi hai loaïi hình sôû höõu cô baûn ñoái vôùi tö lieäu saûn
xuaát :sôû höõu tö nhaân (tö höõu) vaø sôû höõu coâng coäng (coâng höõu).
Sôû höõu tö nhaân laø loaïi hình sôû höõu maø trong ñoù tö lieäu saûn xuaát
taäp trung vaøo trong tay moät soá ít ngöôøi , coøn ñaïi ña soá khoâng coù
hoaëc coù raát ít tö lieäu saûn xuaát. Do ñoù quan heä giöõa ngöôøi vôùi
ngöôøi laø quan heä thoáng trò vaø bò trò, boùc loät vaø bò boùc loät. Sôû
höõu coâng coäng laø loaïi hình sôû höõu maø trong ñoù tö lieäu saûn xuaát
thuoäc veà moïi thaønh vieân cuûa coâng ñoàng. Caùc hình thöùc sôû höõu
ñoù quy ñònh caùc moái quan heä veà toå chöùc quaûn lí vaø phaân phoái
saûn phaåm, quy ñònh nhöõng neùt ñaëc thuø cuûa quan heä kinh teá .
Quan heä toå chöùc vaø quaûn lyù saûn xuaát tröïc tieáp taùc ñoäng
ñeán quaù trình saûn xuaát, ñeán vieäc toå chöùc, ñieàu khieån quaù trình
saûn xuaát. Noù coù theå thuùc ñaåy hoaëc kìm haõm quaù trình saûn xuaát.
Quan heä toå chöùc vaø quaûn lyù saûn xuaát do quan heä sôû höõu quyeát
ñònh vaø noù phaûi thích öùng vôùi quan heä sôû höõu. Tuy nhieân coù
tröôøng hôïp, quan heä toå chöùc vaø quaûn lyù khoâng thích hôïp vôùi quan
heä sôû höõu, laøm bieán daïng quan heä sôû höõu. Trong söï taùc ñoäng laãn
nhau cuûa caùc quan heä caáu thaønh quan heä saûn xuaát, quan heä veà toå
chöùc quaûn lyù vaø quan heä phaân phoái coù vai troø raát quan troïng.
Quan heä toå chöùc, quaûn lyù vaø quan heä phaân phoái coù theå goùp
phaàn cuûng coá phaùt trieån quan heä saûn xuatá, cuõng coù theå laøm xoùi
moøn, bieán daïng quan heä sôû höõu.
Quan heä saûn xuaát mang tính oån ñònh töông ñoái trong baûn chaát
xaõ hoäi vaø mang tính phong phuù, ña daïng trong hình thöùc bieåu hieän.
2. Quy luaät “Quan heä saûn xuaát phaûi phuø hôïp vôùi tính chaát
vaø trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát”
Löïc löôïng saûn xuaát vaø quan heä saûn xuaát laø hai maêït cuûa
phöông thöùc saûn xuaát , chuùng toàn taïi khoâng taùch rôøi nhau, taùc
ñoäng qua laïi laãn nhau moät caùnh bieän chöùng, taïo thaønh quy luaät,
taïo thaønh quy luaät veà söï phuø hôïp cuûa quan heä saûn xuaát vôùi trình
ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát, quy luaät cô baûn nhaát cuûa söï
vaän ñoäng vaø phaùt trieån xaõ hoäi.
Khuynh höôùng chung cuûa saûn xuaát vaät chaát laø khoâng ngöøng
phaùt trieån. Söï phaùt trieån ñoù xeùt ñeán cuøng laø baét nguoàn töø söï
bieán ñoåi vaø phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát, tröôùc heát laø coâng
cuï lao ñoäng.
Ph. Aêngghen vieát: “… giai caáp tö saûn … khoâng theå bieán
nhöõng tö lieäu saûn xuaát aáy thaønh nhöõng löïc löôïng saûn xuaát huøng

7
maïnh maø laïi khoâng bieán chuùng thaønh nhöõng tö lieäu saûn xuaát xaõ
hoäi , chæ coù theå ñöôïc söû duïng chung bôûi moät soá ñoâng ngöôøi”.2
Trình ñoä löïc löôïng saûn xuaát trong töøng giai ñoïan lòch söû theå
hieän trình ñoä chinh phuïc töï nhieân cuûa con ngöôøi trong giai ñoaïn lòch
söû ñoù. Trình ñoä löïc löôïng saûn xuaát bieåu hieän ôû trình ñoä cuûa coâng
cuï lao ñoäng, trình ñoä, kinh nghieäm vaø kó naêng lao ñoäng cuûa con
ngöôøi, trình ñoä toå chöùc vaø phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi, trình ñoä
öùng duïng khoa hoïc vaøo saûn xuaát. Trình ñoä phaân coâng lao ñoäng
bieåu hieän trình ñoä cuûa löïc löôïng saûn xuaát ôû moät giai ñoaïn nhaát
ñònh cuûa lòch söû saûn xuaát vaät chaát.
Gaén lieàn vôùi moät trình ñoä cuûa löïc löôïng saûn xuaát laø moät
tính chaát cuûa löïc löôïng saûn xuaát. Moät tình traïng nhaát ñònh cuûa löïc
löôïng saûn xuaát noùi leân caû tính chaát vaø trình ñoä cuûa löïc löôïng saûn
xuaát. Khi coøn saûn xuaát vôùi nhöõng coâng cuï thuû coâng, löïc löôïng
saûn xuaát mang tính chaát caù nhaân. Noù theå hieän tính chaát cuûa tö
lieäu saûn xuaát laø söû duïng coâng cuï thuû coâng vaø tính chaát lao ñoäng
laø rieâng reõ, taùch rôøi nhau. Khi saûn xuaát baèng maùy ra ñôøi, löïc
löôïng saûn xuaát mang tính chaát xaõ hoäi hoùa. Noù theå hieän tính chaát
cuûa tö lieäu saûn xuaát laø söû duïng maùy moùc vaø tính chaát cuûa lao
ñoäng laø do nhieàu ngöôøi söû duïng tö lieäu saûn xuaát aáy theo kieåu
phaân coâng moãi ngöôøi moät boä phaän; saûn phaåm laøm ra laø keát quaû
hieäp taùc cuûa nhieàu ngöôøi. Chæ ñeán neàn saûn xuaát tö baûn chuû
nghóa, löïc löôïng saûn xuaát môùi ñaït tôùi tính chaát xaõ hoäi hoùa.
Söï vaän ñoäng, phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát quyeát ñònh
vaø laøm thay ñoåi quan heä saûn xuaát cho phuø hôïp vôùi noù. Ñoù laø söï
keát hôïp ñuùng ñaén giöõa caùc yeâùu toá caáu thaønh quan heä saûn xuaát;
giöõa quan heä saûn xuaát vôùi löïc löôïng saûn xuaát ñem laïi nhöõng
phöông thöùc lieân keát coù hieäu quaû cao giöõa ngöôøi lao ñoäng vôùi tö
lieäu saûn xuaát. Khi moät phöông thöùc saûn xuaát môùi ra ñôøi, khi ñoù
quan heä saûn xuaát phuø hôïp vôùi trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng
saûn xuaát cuõng ra ñôøi theo. Söï phuø hôïp cuûa quan heä saûn xuaát vôùi
trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát laø moät traïng thaùi maø
trong ñoù quan heä saûn xuaát laø “hình thöùc phaùt trieån” cuûa löïc löôïng
saûn xuaát. Trong ñoù, taát caû caùc maët cuûa quan heä saûn xuaát ñeàu
“taïo ñòa baøn ñaày ñuû” cho löïc löôïng saûn xuaát phaùt trieån. Ñieàu naøy
coù nghóa laø, noù taïo ñieàu kieän söû duïng vaø keát hôïp moät caùc toái öu
giöõa ngöôøi lao ñoäng vôùi tö lieäu saûn xuaát vaø do ñoù löïc löôïng saûn
xuaát coù cô sôû ñeå phaùt trieån heát khaû naêng cuûa noù.
2
C.Maùc vaø Aêngghen: Toaøn taäp, NXB Chính trò quoác gia, Haø Noäi, 1994, t.20, tr.373

8
Quan heä saûn xuaát ñöôïc hình thaønh, ñöïôïc bieán ñoåi, phaùt
trieån döôùi aûnh höôûng quyeát ñònh cuûa löïc löôïng saûn xuaát
Söï phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát ñeán moät trình ñoä nhaát
ñònh laøm cho quan heä saûn xuaát töø choã phuø hôïp trôû thaønh khoâng
phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát. Luùc naøy, quan
heä saûn xuaát trôû thaønh “xieàng xích”cuûa löïc löôïng saûn xuaát, kìm
haõm löïc löôïng saûn xuaát phaùt trieån. Yeâu caàu khaùch quan cuûa söï
phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát taát yeáu daãn ñeán söï thay theá quan heä
saûn xuaát cuõ baèng quan heä saûn xuaát môùi phuø hôïp vôùi trình ñoâï
phaùt trieån môùi cuûa löïc löôïng saûn xuaát ñeå thuùc ñaåy löïc löôïng saûn
xuaát tieáp tuïc phaùt trieån. Thay theá quan heä saûn xuaát cuõ baèng quan
heä saûn xuaát môùi cuõng coù nghóa laø phöông thöùc saûn xuaát cuõ maát
ñi, phöông thöùc saûn xuaát môùi ra ñôøi thay theá.
Khi löïc löôïng saûn xuaát ôû trình ñoä thaáp, coâng cuï lao ñoäng coøn
thoâ sô thì quan heä saûn xuaát luùc naøylaø quan heä döïa treân cheá ñoä
coâng xaõ nguyeân thuûy. Nhöng vôùi söï ra ñôøi cuûa coâng cuï baèng kim
loaïi, thuû coâng vôùi con ngöôøi lao ñoäng ñaõ bieát troàng troït vaø chaên
nuoâi, naêng suaát lao ñoäng ngay caøng cao hôn,loaøi ngöôøi baét ñaàu saûn
xuaát ra nhöõng saûn phaåm thaëng dö. Do ñoù quan heä saûn xuaát döïa
treân cheá ñoä coâng xaõ nguyeân thuûy bò tan raõ vaø thay vaøo ñoù laø
quan heä saûn xuaát döïa treân cheá ñoä tö höõu chuû noâ ra ñôøi. Söï xuaát
hieän cuûa quan heä saûn xuaát döïa treân cheá ñoä tö höõu chuû noâ böôùc
ñaàu phuø hôïp vôùi trình ñoä cuûa löïc löôïng saûn xuaát luùc baáy giôø ñaõ
laøm cho quan heä saûn xuaát phaùt trieån. Nhöng, loaøi ngöôøi vaãn tieáp
tuïc caûi tieán coâng cuï lao ñoäng, phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát; ñaát
ñai ngaøy caøng ñöôïc khai phaù nhieàu hôn, cuøng vôùi ñoù laø söï xuaát
hieän cuûa nhieàu ngaønh ngheà tieåu, thuû coâng nghieäp môùi, vôùi söï
giao löu buoân baùn caùc saûn phaåm laøm ra phaùt trieån hôn. Vì theá, quan
heä saûn xuaát döïa treân cheá ñoä tö höõu chuû noâ khoâng coøn phuø hôïp
vôùi trình ñoä cuûa löïc löôïng saûn xuaát nöõa, luùc naøy quan heä xuaát
hieän söï ñoøi hoûi phaûi thay theá quan heä saûn xuaát cuõ baèng quan heä
saûn xuaát môùi döïa treân cheá ñoä tö höõu ñòa chuû. Tuy nhieân löïc löôïng
saûn xuaát khoâng chæ döøng laïi ôû ñoù. Loaøi ngöôøi vaãn tieáp tuïc caûi
tieán coâng cuï lao ñoäng, phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát. Khi coâng cuï
lao ñoäng baèng maùy moùc ra ñôøi cuøng vôùi lao ñoäng laø nhöõng ngöôøi
coâng nhaân trong caùc nhaø maùy, xí nghieäp, phaân coâng lao ñoäng mang
tính xaõ hoäi. Vì theá, quan heä saûn xuaát döïa treân cheá ñoä tö höõu tö
baûn chuû nghóa ra ñôøi. Ñieàu naøy ñaõ ñaåy nhanh söï phaùt trieån cuûa
löïc löôïng saûn xuaát ñaït tôùi trình ñoä chuyeân moân hoùa vaø xaõ hoäi
hoùa cao. Ñeán löôït noù laïi maâu thuaãn gay gaétvôùi quan heä saûn xuaát

9
döïa treân cheá ñoä tö höõu tö baûn chuû nghóa. Ñeå giaûi quyeát maâu
thuaãn naøy taát yeáu phaûi xoùa boû quan heä saûn xuaát cuõ vaø xaùc laäp
quan heä saûn xuaát môùi.
Nhö vaäy, söï phuø hôïp cuûa quan heä saûn xuaát vôùi trình ñoä phaùt
trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát laø söï phuø hôïp trong maâu thuaãn;
maâu thuaãn giöõa löïc löôïng saûn xuaát laø noäi dung thöôøng xuyeân
bieán ñoåi (ñoäng) vôùi quan heä saûn xuaát laø hình thöùc xaõ hoäi laïi
töông ñoái oån ñònh (tónh).
Löïc löôïng saûn xuaát quyeát ñònh quan heä saûn xuaát, nhöng quan
heä saûn xuaát cuõng coù tính ñoäc laäp töông ñoái vaø taùc ñoäng trôû laïi
söï phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát. Quan heä saûn xuaát quy ñònh
muïc ñích cuûa saûn xuaát, khuynh höôùng phaùt trieån cuûa quan heä lôïi
ích; töø ñoù hình thaønh moät heä thoáng caùc yeáu toá thuùc ñaåy, hoaëc
kìm haõm söï phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát. Taùc duïng ñoù chæ
mang tính töông ñoái. Quan heä saûn xuaát phuø hôïp vôùi trình ñoâï phaùt
trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát laø ñoäng löïc thuùc ñaåy löïc löôïng saûn
xuaát phaùt trieån. Ngöôïc laïi, quan heä saûn xuaát loãi thôøi laïc haäu hoaëc
“tieân tieán” hôn moät caùch giaû taïo so vôùi trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc
löôïng saûn xuaát seõ kìm haõm söï phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát.
Vôùi söï phaùt trieån laø taát yeáu, khaùch quan cuûa löïc löôïng saûn xuaát
thì quan heä saûn xuaát loãi thôøi cuoái cuøng seõ bò thay theá baèng moät
kieåu quan heä saûn xuaát môùi phuø hôïp vôùi trình ñoâï phaùt trieån môùi
cuûa löïc löôïng saûn xuaát. Tuy vaäy khi maâu thuaãn khaùch quan giöõa
löïc löôïng saûn xuaát vaø quan heä saûn xuaát ñaõ boäc loä gay gaét vaø ñoøi
hoûi con ngöôøi phaûi giaûi quyeát nhöng con ngöôøi khoâng phaùt hieän ra,
hoaëc phaùt hieän maø khoâng giaûi quyeát ñöôïc maâu thuaãn, hoaëc do
nhöõng sai laàm chuû quan trong quaù trình giaûi quyeát maâu thuaãn v.v.thì
taùc duïng kìm haõm cuûa quan heä saûn xuaát seõ trôû thaønh nhaân toá
phaù hoaïi ñoái vôùi löïc löôïng saûn xuaát.

Tuy nhieân, vieäc giaûi quyeát maâu thuaãn giöõa löïc löôïng saûn
xuaát vôùi quan heä saûn xuaát khoâng phaûi giaûn ñôn. Noù phaûi thoâng
qua nhaän thöùc vaø hoaït ñoäng caûi taïo xaõ hoäi cuûa con ngöôøi. Trong
xaõ hoäi coù giai caáp phaûi thoâng qua ñaáu tranh giai caáp, thoâng qua
caùch maïng xaõ hoäi.
Chính vì theá, quy luaät quan heä saûn xuaát phuø hôïp vôùi trình ñoä
phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát laø quy luaät phoå bieán taùc ñoäng
trong toaøn boä tieán trình lòch söû nhaân loaïi. Söï thay theá, phaùt trieån
cuûa lòch söû nhaân loaïi töø cheá ñoä coâng xaõ nguyeân thuûy, qua cheá
ñoä chieám höõu noâ leä, cheá ñoä phong kieán, cheá ñoä tö baûn chuû nghóa

10
vaø ñeán xaõ hoäi coäng saûn töông lai laø do söï taùc ñoäng cuûa heä thoáng
quy luaät xaõ hoäi, trong ñoù quy luaät quan heä saûn xuaát phuø hôïp vôùi
trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát laø quy luaät cô baûn nhaát.

II- VAÄN DUÏNG QUY LUAÄT “QUAN HEÄ SAÛN XUAÁT PHAÛI
PHUØ HÔÏP VÔÙI TÍNH CHAÁT VAØ TRÌNH ÑOÄ CUÛA LÖÏC
LÖÔÏNG SAÛN XUAÁT” VAØO VIEÄC PHAÙT TRIEÅN LÖÏC
LÖÔÏNG SAÛN XUAÁT ÔÛ NÖÔÙC TA HIEÄN NAY.
Bieän chöõng giöõa quy luaät moái quan heä saûn xuaát vaø löïc löôïng
saûn xuaát coù taùc ñoäng maïnh meõ vaøo söï nghieäp ñoåi môùi, xaây döïng
chuû nghóa xaõ hoäi ôû nöôùc ta. Lyù luaän vaø thöïc tieãn cho chuùng ta
thaáy, löïc löôïng saûn xuaát chæ coù theå phaùt trieån khi coù moät quan heä
saûn xuaát phuø hôïp vôùi noù.
1. Thöïc traïng ñaát nöôùc ta tröôùc khi Ñaûng tieán haønh ñoåi môùi
(töø naêm 1986 trôû veà tröôùc)
Tröôùc naêm 1986, cô cheá neàn kinh teá nöôùc ta vaãn coøn quan
lieâu, bao caáp. Vì theá noù kìm haõm söï phaùt trieån cuûa neàn saûn xuaát
vaät chaát, taïo cho con ngöôøi thoùi yû laïi. Do ñoù, neàn kinh teá nöôùc ta
luùc baáy giôø laø neàn kinh teá laïc haäu, trì treä vaø keùm phaùt trieån.
So vôùi caùc nöôùc phaùt trieån treân theá giôùi luùc baáy giôø thì neàn
kinh teá nöôùc ta ñaõ tuït haäu xa. Tröôùc tình hình ñoù ñaët ra cho Ñaûng
vaø nhaø nöôùc ta yeâu caàu caáp baùch laø phaûi coù moät chính saùch kinh
teá sao cho phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa thôøi ñaïi vaø thuùc ñaåy ñöôïc söï
phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát vaø quan heä saûn xuaát, sôùm ñöa
nöôùc ta thoaùt khoûi tình traïng keùm phaùt trieån.
Taïi ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù IV (12/1976) ñaõ vaïch
ra ñöôøng loái raèng: “ñaåy maïnh coâng nghieäp hoùa xaõ hoäi chuû nghóa
nöôùc nhaø, xaây döïng cô sôû vaät chaát kó thuaät cuûa chuû nghóa xaõ hoäi
, ñöa neàn kinh teá nöôùc ta töø saûn xuaát nhoû leân thaønh saûn xuaát lôùn
xaõ hoäi chuû nghóa, keát hôïp phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát vôùi xaùc
laäp vaø hoaøn thieän quan heä saûn xuaát môùi”(3).
Vôùi phöông chaâm laõnh ñaïo saùng suoát cuûa Ñaûng, nhaân daân ta
ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu thaønh töïu kinh teá ñaùng keå. Tuy nhieân sai laàm
cuûa Ñaûng ta trong quyeát ñònh naøy ñoù laø chöa xaùc ñònh ñöôïc chaëng
ñöôøng ñaàu tieân ñeå tieán leân chuû nghóa xaõ hoäi, noùng voäi taû khuynh
trong vieäc caûi taïo vaø xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi (CNXH) ôû moät

3
Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam, Vaên kieän ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn IV, nxb Chính trò Quoác
gia, Haø Noäi, 1976, tr.32

11
nöôùc voán coù neàn noâng nghieäp laïc haäu traûi qua maáy chuïc naêm
chieán tranh , ñaát nöôùc bò taøn phaù naëng neà.
Ñeán thaùng 3/1982 taïi Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn V cuûa
Ñaûng ñaõ ñeà ra nhieäm vuï chuû yeáu veà kinh teá-xaõ hoäi trong 5 naêm:
“Ñeå chuyeån bieán cô baûn thöïc traïng kinh teá phaûi taïo cho ñöôïc moät
löïc löôïng saûn xuaát môùi, naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi cao hôn ngay
trong khi chöa coù neàn coâng nhgieäp töông ñoái phaùt trieån. Ñoàng thôøi
phaûi ñaûm baûo söï phuø hôïp giöõa löïc löôïng saûn xuaát vaø quan heä
saûn xuaát”.
Ñaïi hoäi ñaõ coù nhöõng böôùc tìm toøi treân con ñöôøng ñi leân
CNXH, tröôùc heát laø veà maët kinh teá. Song ñaïi hoäi chöa thaáy ñöôïc söï
caàn thieát phaûi duy trì neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn trong suoát thôøi
kì quaù ñoä, chöa xaùc ñònh ñöôïc nhöõng quan ñieåm cuï theå veà keát hôïp
keá hoaïch vôùi thò tröôøng, coâng taùc quaûn lí löu thoâng, phaân phoái
vaãn moät chieàu do keá hoaïch nhaø nöôùc quyeát ñònh, chöa coù nhöõng
chính saùch, giaûi phaùp cuï theå vaø ñoàng boä ñeå giaûi phoùng caùc löïc
löôïng saûn xuaát trong noâng nghieäp. Ñi keøm nhöõng sai laàm treân laø
nhöõng quan ñieåm chuû quan, noùng voäi, ñoát chaùy giai ñoaïn trong vieäc
thöïc hieän caùc keá hoaïch 5 naêm vaø caùc cuoäc caûi caùch. Ñaëc bieät laø
sai laàm trong cuoäc caûi caùch giaù, tieàn löông ñöôïc tieán haønh laàn 2
vaøo ngaøy 14-9-1985 ñaõ daãn ñeán tình traïng laïm phaùt “phi maõ” trong 3
naêm 1986-1988. Chính vì vaäy, nhaø nöôùc ñaõ phaûi luøi laïi moät böôùc ,
thöïc hieän chính saùch 2 giaù naêm 1985. Ñaëc ñieåm cuûa neàn kinh teá
nöôùc ta luùc naøy laø trì treä, keùm phaùt trieån. Löïc löôïng saûn xuaát
Vieät Nam vôùi trình ñoä chuyeân moân thaáp, coâng cuï lao ñoäng thoâ sô
chöa ñaït ñeán trình ñoä tinh xaûo, toå chöùc quaûn lí khoâng chaët cheõ , quy
moâ phaân taùn nhoû heïp. Phaân phoái saûn phaåm coøn theo cô cheá bao
caáp traøn lan. Haäu quaû laø taùch rôøi con ngöôøi vôùi tö lieäu saûn xuaát,
coâng cuï lao ñoäng bò phaù hoaïi moät caùch nghieâm troïng, ñôøi soáng
ngöôøi daân thaáp.
Töø thöïc teá treân cho thaáy taàm quan troïng cuûa vieäc xaùc ñònh
ñuùng ñaén moái quan heä giöõa löïc löôïng saûn xuaát vaø quan heä saûn
xuaát, quy luaät chi phoái laãn nhau cuûa chuùng. Qua ñoù vaän duïng moät
caùch ñuùng ñaén vaø saùng taïo vaøo coâng cuoäc ñoåi môùi ôû ñaát nöôùc
ta trong thôøi kì tieán leân CNXH.
2. Coâng cuoäc ñoåi môùi töø naêm 1986 ñeán nay.

Söï ñoå vôõ cuûa söï nghieäp xaây döïng CNXH ôû Lieân Xoâ vaø
caùc nöôùc Ñoâng AÂu nhöõng naêm 90 laø toån thaát lôùn nhaát maø phong
traøo coäng saûn gaëp phaûi trong suoát hôn 150 naêm qua. Söï ñoå vôõ ñoù

12
khoâng chæ tröïc tieáp ñaåy heä thoáng XHCN theá giôùi vaøo giai ñoaïn
khoù khaên chöa töøng thaáy trong lòch söû, maø quan troïng hôn ñaõ cho
thaáy roõ lyù luaän veà chuû nghóa xaõ hoäi coàn toàn taïi khoâng ít vaán ñeà
nan giaûi, lieân quan ñeán vaän meänh cuûa caùc nöôùc XHCN coøn laïi noùi
rieâng, xu theá phaùt trieån cuûa theá giôùi noùi chung.

Ñoåi môùi ñaát nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa tröôùc
heát caàn xaùc ñònh raèng, phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát, xaây döïng
quan heä saûn xuaát phuø hôïp laø tieâu ñieåm cuûa cuoäc ñaáu tranh giöõa
ñònh höôùng XHCN vaø con ñöôøng töï phaùt ñi leân CNTB, ñoàng thôøi
cuõng laø vaán ñeà phöùc taïp nhaát caû veà maët lí luaän cuõng nhö trong
thöïc tieãn. Cuoäc ñaáu tranh ño ngaøy caøng gay go phöùc taïp, ñoái vôùi
moät nöôùc töø neàn kinh teá tieåu noâng, laïc haäu quaù ñoä leân CNXH nhö
nöôùc ta.

Vaán ñeà ñaàu tieân cuûa ñònh höôùng XHCN trong xaây döïng caùc
quan heä saûn xuaát naèm treân bình dieän lyù luaän veà caùc quan heä saûn
xuaát trong thôøi kì quaù ñoä, nhaát laø quaù ñoä leân CNXH boû qua cheá
ñoä TBCN. Nhöõng quan ñieåm lí luaän giaûi quyeát khoâng ñuùng baûn
chaát, vai troø cuûa caùc moái quan heä giöõa caùc thaønh phaàn kinh teá,
ñaëc bieät laø giöõa kinh teá nhaø nöôùc vaø kinh teá tö baûn tö nhaân, caû
theo höôùng höõu khuynh vaø taû khuynh. Nhöõng luùng tuùng vì leäch laïc
trong tö duy lyù luaän seõ daãn ñeán nhöõng vöôùng maéc trong xöû lí , caùc
quan heä sôû höõu , toå chöùc quaûn lí, phaân phoái vaø tieâu duøng. Neáu
khoâng giaûi quyeát khoâng kòp thôøi seõ daãn ñeán cheäch höôùng xaõ hoäi
chuû nghóa trong xaây döïng vaø phaùt trieån caùc quan heä saûn xuaát. Caàn
phaûi chuù yù raèng cô sôû khoa hoïc cuûa ñònh höôùng XHCN trong xaây
döïng laø nhaän thöùc ñuùng quy luaät quan heä saûn xuaát phuø hôïp vôùi
trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát.

Maùc ñaõ döï ñoaùn ñöôïc raèng boä phaän trôû thaønh löïc löôïng
saûn xuaát tröïc tieáp- caùch maïng khoa hoïc kó thuaät. Ngaøy nay tröôùc
nhöõng ñoåi thay maïnh meõ cuûa caùc ngaønh khoa hoïc, boä phaän naøy
caàn phaûi ñöôïc môû roäng sang caû lónh vöïc coâng ngheä môùi- caùch
maïng khoa hoïc- kó thuaät vaø coâng ngheä.

Trong coâng cuoäc ñoåi môùi, keå töø ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác
laàn thöù VI cuûa Ñaûng, Ñaïi hoäi ñaõ ñeà ra muïc tieâu cuï theå veà kinh
teá xaõ hoäi nhö sau: “xaây döïng vaø hoaøn thieän moät böôùc quan heä
saûn xuaát môùi phuø hôïp vôùi tính chaát vaø trình ñoä cuûa löïc löôïng
saûn xuaát. Cuûng coá thaønh phaàn kinh teá xaõ hoäi chuû nghóa bao goàm

13
caû khu vöïc quoác doanh vaø khu vöïc taäp theå moät caùch toaøn dieän,
caû veà cheá ñoä sôû höõu, cheá ñoä quaûn lí, cheá ñoä phaân phoái laøm
cho thaønh phaàn kinh teá naøy giöõ vai troø chi phoái trong neàn kinh teá
quoác doanh, theå hieän tính öu vieät veà naêng suaát lao ñoäng, chaát
löôïng saûn phaåm, thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng vaø tích luõy cho cho
söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Baèng nhöõng
bieän phaùp thích hôïp söû duïng moïi khaû naêng cuûa caùc thaønh phaàn
kinh teá khaùc nhau trong söï nghieäp lieân keát chaët cheõ, döôùi söï chæ
ñaïo cuûa thaønh phaàn kinh teá xaõ hoäi chuû nghóa…” (4). Yeâu caàu ñaët
ra laø phaûi boá trí laïi cô caáu saûn xuaát, ñieàu chænh lôùn cô caáu ñaàu tö.
Xaây döïng vaø cuûng coá quan heä saûn xuaát xaõ hoäi chuû nghóa
(XHCN), söû duïng vaø caûi taïo ñuùng ñaén caùc thaønh phaàn kinh teá.
“muoán phaùt trieån maïnh meõ löïc löôïng saûn xuaát ñi ñoâi vôùi vieäc boá
trí laïi cô caáu saûn xuaát, cô caáu ñaàu tö, theo ngaønh vaø theo vuøng phaûi
xaùc ñònh ñuùng cô caáu thaønh phaàn kinh teá”5
Giaûi phaùp naøy xuaát phaùt töø tình hình thöïc teá cuûa nöôùc ta vaø
laø söï vaän duïng quan ñieåm cuûa Leânin “coi neàn kinh teá coù cô caáu
nhieàu thaønh phaàn laø moät vaán ñeà ñaëc tröng cuûa thôøi kì quaù ñoä.
Mac Aêngghen cuõng ñaõ töøng cho raèng “löïc löôïng saûn xuaát xeùt ñeán
cuøng ñoùng vai troø quyeát ñònh trong vieäc thay ñoåi quan heä saûn xuaát
vaø do ñoù thay ñoåi caùc hình thaùi kinh teá xaõ hoäi”. Mac ñaõ töøng
vieát raèng: “ nhöõng quan heä xaõ hoäi ñeàu gaén lieàn maät thieát vôùi
nhöõng löïc löôïng saûn xuaát. Do ñoù coù ñöôïc nhöõng löïc löôïng saûn
xuaát môùi ñaõ thay ñoåi nhöõng phöông thöùc saûn xuaát cuûa mình vaø do
ñoù thay ñoåi ñöôïc phöông thöùc saûn xuaát, caùch kieám soáng cuûa mình,
thay ñoåi ñöôïc taát caû quan heä xaõ hoäi vôùi mình”6.
Chính vì theá, nhöõng chính saùch caûi taïo xaõ hoäi chuû nghóa tröôùc
heát phaûi xuaát phaùt töø ñaëc tröng cuï theå cuûa neàn kinh teá, ñeå töø ñoù
ñeà ra nhöõng chuû tröông bieän phaùp ñuùng ñaén.
Ñaûng ñaõ chuû tröông caûi taïo XHCN, xaây döïng XHCN phaûi tieán
haønh treân caû 3 maët: xaây döïng cheá ñoä coâng höõu veà tö lieäu saûn
xuaát, cheá ñoä quaûn lí vaø cheá ñoä phaân phoái xaõ hoäi chuû nghóa.
Ñaûng xaùc ñònh roõ, tuy cheá ñoä coâng höõu veà tö lieäu saûn xuaát laø
neàn taûng cuûa cuûa quan heä saûn xuaát môùi nhöng khi cheá ñoä quaûn lí
vaø cheá ñoä phaân phoái khoâng phuø hôïp thì ngay caû caùc toå chöùc kinh
teá thuoäc sôû höõu toaøn daân, ñöôïc trang bò kó thuaät cao hôn cuõng seõ
4
Ñaûng coäng saûn Vieät Nam, vaên kieän ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn VI, nxb chính trò quoác gia ,
Haø Noäi, 1986, tr. 125,132
5
Ñaûng coäng saûn Vieät Nam,Vaên kieän ñai hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn VI, nxb Chính trò quoác gia,
Haø noäi, 1991
6
C.Mac vaø Aêngghen, toaøn taäp, nxb Chính trò quoác gia, Haø Noäi,1995,tr.187

14
laøm aên keùm hieäu quaû. “Ñaåy maïnh XHCN phaûi laø muïc tieâu
thöôøng xuyeân, lieân tuïc trong suoát thôøi kì quaù ñoä leân CNXH vôùi
nhöõng hình thöùc vaø böôùc ñi thích hôïp laøm cho quan heä saûn xuaát
phuø hôïp vôùi tính chaát vaø trình ñoä cuûa löïc löôïng saûn xuaát, luoân
luoân coù taùc ñoäng thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn
xuaát”. Phaùt huy maïnh meõ ñoäng löïc khoa hoïc kó thuaät (KHKT) trong
dieàu kieän theá giôùi ñang tieán nhanh vaøo giai ñoaïn môùi cuûa cuoäc
caùch maïng KHKT . vaø qua tình hình thöïc teá nöôùc ta caøng thaáy roõ söï
böùc baùch phaûi laøm cho KHKT trôû thaønh moät ñoäng löïc to lôùn ñaåy
nhanh quaù trình kó thuaät xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc. Söï löïa choïn veà
phöông höôùng KHKT phaûi thoáng nhaát vôùi söï löïa choïn veà muïc tieâu,
phöông höôùng XHCN.
Treân côû sôû caùc ñöôøng loái ñuùng ñaén cuûa Ñaïi hoäi VI, taïi ñaïi
hoäi VII, VIII vaø laàn thöù IX, Ñaûng ta ñaõ tieáp tuïc chuû tröông thöïc
hieän nhaát quaùn vaø laâu daøi chính saùch phaùt trieån neàn kinh teá haøng
hoùa nhieàu thaønh phaàn vaän ñoäng theo cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn
lí cuûa nhaø nöôùc theo ñònh höôùng XHCN. Beân caïnh ñoù laø tieáp tuïc
phaùt trieån khoa hoïc, coâng ngheä, goùp phaàn ñöa trình ñoä cuûa löïc
löôïng saûn xuaát tieán leân moät böôùc cao hôn.
Ñoái vôùi nöôùc ta, töø moät nöôùc noâng nghieäp laïc haäu laïi bò
chieáân tranh taøn phaù naëng neà, do vaäy trong söï nghieäp xaây döïng
CHXH thì ñi ñoâi vôùi vieäc cuûng coá vaø hoaøn thieän quan heä saûn xuaát
thì ñieàu caàn thieát nhaát laø phaûi phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát.
Muoán phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát thì khoâng coù con ñöôøng naøo
khaùc laø coâng nghieäp hoùa (CNH), hieän ñaïi hoùa (HÑH) ñaát nöôùc.
Ñaûng ñaõ khaúng ñònh: “veà thöïc chaát CNH, HÑH laø quaù trình chuyeån
ñoåi caên baûn vaø toaøn dieän caùc hoïat ñoäng saûn xuaát kinh doanh, dòch
vuï vaø quaûn lí kinh teá, xaõ hoäi. Chuyeån töø lao ñoäng thuû coâng laø
chính sang söû duïng moät caùch phoå bieán söùc lao ñoäng cuøng vôùi
coâng ngheä, phöông tieän vaø phöông phaùp tieân tieán, hieän ñaïi döïa treân
söï phaùt trieån coâng nghieäp vaø tieán boä khoa hoïc coâng ngheä, taïo ra
naêng suaát lao ñoäng cao”.
Ñaûng vaø nhaø nöôùc ñaõ vaän duïng moät caùch trieät ñeå moái quan
heä bieân chöùng giöõa löïc löôïng saûn xuaát vaø quan heä saûn xuaát ñeå
phaùt trieån neàn kinh teá nöôùc nhaø. Thaáy ñöôïc quy luaät taùc ñoäng qua
laïi laãn nhau giöõa chuùng, vaø töø ñoù aùp duïng vaøo tình hình thöïc teá
cuûa nöôùc ta, böôùc ñaàu taïo laäp ñöôïc söï keát dính giöõa ngöôøi lao
ñoäng vôùi tö lieäu saûn xuaát, phaùt trieån maïnh meõ khoa hoïc kó thuaät,
coâng ngheä hieän ñaïi vaø tieân tieán vaøo quaù trình saûn xuaát cuûa xaõ

15
hoäi. Qua ñoù naâng cao thu nhaäp ngöôøi daân cuõng nhö trình ñoä vaên
hoùa vaø daân trí cho toaøn xaõ hoäi.
“Ngaøy nay trong ñieàu kieän caùch maïng khoa hoïc kó thuaät, khoa
hoïc khoâng chæ tham gia tröïc tieáp vaøo quaù trình saûn xuaát maø coøn
tham gia tröïc tieáp vaøo caùc quaù trình phaùt trieån xaõ hoäi. Khoa hoïc
trôû thaønh moät thieát cheá xaõ hoäi, moät söùc maïnh, moät löïc löôïng xaõ
hoäi. Khoâng theå hieåu ñöôïc göông maët cuûa xaõ hoäi hieän ñaïi neáu
thieáu khoa hoïc, vaø xaõ hoäi hieän ñaïi khoâng theå phaùt trieån ñöôïc neáu
khoâng coù khoa hoïc. Khoa hoïc, keå caû khoa hoïc töï nhieân vaø khoa hoïc
xaõ hoäi ñang ñöôïc söû duïng ñeå khôûi thaûo caùc keá hoaïch vaø chöông
trình phaùt trieån kinh teávaø xaõ hoäi. khoa hoïc laøm taêng söùc maïnh cuûa
con ngöôøi trong vieäc caûi taïo hieän thöïc.” Nhaän thöùc ñöôïc taàm quan
troïng cuûa khoa hoïc kó thuaät trong vieäc phaùt trieån neàn kinh teá nöôùc
nhaø, Ñaûng ñaõ chuû tröông phaùt trieån khoa hoïc kó thuaât moät caùch
hôïp lí vaø qua ñoù naâng cao trình ñoä cuûa löïc löôïng saûn xuaát. Khoa
hoïc ñaõ goùp phaàn lyù giaûi vaø laøm roõ theâm nhöõng quan ñieåm cuûa
Ñaûng veà con ñöôøng ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi ôû Vieät Nam; laøm roõ
cô sôû khoa hoïc vaø thöïc tieãn cho vieäc laáy chuû nghóa Mac-Leânin, tö
töôûng Hoà Chí Minh laøm neàn taûng tö töôûng cuûa Ñaûng. Caùc ngaønh
khoa hoïc coâng ngheä ñaõ gaén boù hôn vôùi saûn xuaát vaø ñôøi soáng.
Nhieàu thaønh töïu khoa hoïc vaø coâng ngheä môùi ñaõ ñöôïc öùng duïng,
goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc naâng cao naêng suaát, chaát löôïng vaø
hieäu quaû trong caùc ngaønh saûn xuaát noâng nghieäp, y teá, böu chính
vieãn thoâng, giao thoâng vaän taûi, xaây döïng, naêng löôïng,…, xaây döïng
vaø cuûng coá quoác phoøng an ninh.
Ñaûng ñaõ ñeà ra nhöõng bieän phaùp phaùt trieån tieàm löïc khoa hoïc
coâng ngheä nhö sau:7
_ Xaây döïng ñoäi nguõ trí thöùc giaøu loøng yeâu nöôùc, yeâu chuû
nghóa xaõ hoäi. phaán ñaáu ñöa soá löôïng nghieân cöùu khoa hoïc vaø trieån
khai coâng ngheä leân gaáp röôõi so vôùi thöïc taïi vaø naâng cao hieäu quaû
söû duïng ñoäi nguõ.
_ Taêng cöôøng moät böôùc cô baûn veà cô côû vaät chaát kó thuaät
cho khoa hoïc coâng ngheä. Taäp trung xaây döïng moät soá phoøng thí
nghieäm ñaït trình ñoä tieân tieán trong khu vöïc treân caùc lónh vöïc coâng
ngheä troïng ñieåm, nhö coâng ngheä thoâng tin, coâng ngheä sinh hoïc,
coâng ngheä vaät lieäu hoùa daàu, naêng löôïng, cheá taïo maùy moùc töï
ñoäng hoùa, ñeå phaùt trieån nhanh caùc lónh vöïc khoa hoïc vaø coâng ngheä
öu tieân.
7
Ñaûng coäâng saûn Vieät nam, Vaên kieän hoäi nghò laàn thöù hai Ban chaáp haønh trung öông Ñaûng
khoùa VII, nxb Chính trò Quoác gia, 1997, tr. 61,64

16
_ Laáy öùng duïng chuyeån giao coâng ngheä laø chính. Taïo ñöôïc
khaú naêng löïa choïn, thích nghi vaø laøm chuû caùc coâng ngheä; ñi thaúng
vaøo caùc coâng ngheä tieân tieán nhaát, tröôùc heát ôû nhöõng ngaønh,
nhöõng lónh vöïc coù taùc ñoäng chi phoái neàn kinh teá quoác daân, nhöõng
ngaønh coù giaù trò gia taêng cao, ngaønh coâng nghieäp xaây döïng môùi
xaây döïng, ngaønh saûn xuaát saûn phaåm xuaát khaåu chuû löïc. Ñoàng
thôøi, ñoåi môùi coâng ngheä töøng phaàn, hieän ñaïi hoùa töøng khaâu ñoái
vôùi nhöõng lónh vöïc coøn cô sôû vaät chaát-kó thuaät vaø saûn xuaát coøn
hieäu quaû.
Thöïc teá ñaõ chæ thaáy roõ, muoán khoa hoïc- kó thuaät vaø coâng
ngheä trôû thaønh löïc löôïng saûn xuaát tröïc tieáp, nhaát thieát phaûi thoâng
qua hoaït ñoäng saùng taïo , töï giaùc vaø coù toå chöùc cao cuûa con ngöôøi.
Baûn thaân khoa hoïc- kó thuaät vaø coâng ngheä khoâng phaûi chæ laø boä
phaän ñôn thuaàn, rieâng bieät cuûa löïc löôïng saûn xuaát, ñoäc laäp vôùi
caùc boä phaän khaùc. Noù phaûi ñöôïc con ngöôøi vaät hoùa vaøo taát caû
caùc coâng cuï, phöông tieän, trang thieát bò, nguyeân nhieân lieäu cuûa neàn
saûn xuaát. Neáu khoâng coù quaù trình nhaän thöùc ñuùng ñaén, saùng taïo,
naâng cao naêng löïc chuyeân moân … thì baûn thaân khoa hoïc kó thuaät vaø
coâng ngheä khoâng theå phaùt huy heát taùc duïng, khoâng theå trôû thaønh
löïc löôïng saûn xuaát tröïc tieáp. Vaán ñeà daët ra laø phaûi khoâng ngöøng
phaùt trieån con ngöôøi ñeå coù theå theo kòp vôùi söï phaùt trieån cuûa khoa
hoïc kó thuaät. Neáu khoâng con ngöôøi seõ bò tuït haäu vaø trôû neân khoù
phaùt trieån moät caùch toaøn dieän.
Thöïc hieän muïc tieâu chieán löôïc ñoù, Ñaûng vaø nhaø nöôùc ñaõ
khoâng ngöøng môû mang phaùt trieån vaán ñeà giaùo duïc. Ñieàu naøy ñöôïc
theå hieän moät caùch roõ neùt trong chính saùch cuûa Ñaûng, naêm 2000 chi
tieâu cho giaùo duïc ñaït 18% toång chi ngaân saùch, hoaøn thaønh phoå caäp
giaùo duïc tieåu hoïc vaø xoùa muø chöõ. Boä giaùo duïc vaø ñaøo taïo ñaõ
ban haønh nhöõng chính saùch ñeå khuyeán khích vieäc phaùt trieån vaø ñaøo
taïo nhaân taøi cho ñaát nöôùc. Vieäc ngaøy caøng nhieàu coù nhöõng hoïc
sinh ñi du hoïc nöôùc ngoaøi, hay laø caùc cô quan nhaø nöôùc cuõng taïo
ñieàu kieän cho nhöõng nhaân vieân coù trieån voïng ñi ñaøo taïo ôû nhöõng
ñaát nöôùc coù trình ñoä khoa hoïc kó thuaät tieân tieán ñaõ cho thaáy ñieàu
ñoù. Vieäc naâng cao nhaän thöùc cho toaøn theå ngöôøi daân trong vieäc
tieáp caän moät caùch coù hieäu quaû vôùi caùc thaønh töïu cuûa khoa hoïc
kó thuaät cuõng laø moät vaán ñeà ñöôïc Ñaûng vaø Nhaø nöôùc heát söùc
chuù troïng. Caùc cô quan chöùc naêng vaø cô quan höõu quan co traùch
nhieäm trong vieäc toå chöùc thöïc hieän vaø tuyeân truyeàn, vaän ñoäng
toaøn xaõ hoäi tham gia moät caùch tích cöïc vaøo coâng vieäc naøy.

17
Tuy nhieân toång keát chaëng ñöôøng thöïc hieän coâng nghieäp hoùa
hieän ñaïi hoùa nhöõng naêm qua, Ñaûng cuõng ñaõ chæ ra ñöôïc nhöõng sai
laàm, khuyeát ñieåm yeáu keùm ñeå hoaøn thieän hôn nöõa coâng cuoäc ñoåi
môùi ñaát nöôùc. Ñoù chính laø nhöõng tö töôûng chuû quan, noùng voäi ñi
leân hieän ñaïi hoùa trong khi chöa phaùt trieån ñöôïc moät quan heä saûn
xuaát phuø hôïp vôùi löïc löôïng saûn xuaát ngaøy caøng phaùt trieån. Phaûi
phaùt trieån moät caùch ñoàng boä quan heä saûn xuaát phuø hôïp vôùi trình
ñoä cuûa löïc löôïng saûn xuaát, vaän duïng moät caùch saùng taïo chuû
nghóa Mac-Leânin vaøo thöïc tieãn ñaát nöôùc. Ñi keøm theo ñoù laø vieäc
boài döôõng, ñaøo taïo nhöõng ngöôøi ñuû taøi ñuû ñöùc phuïc vuï cho ñaát
nöôùc. Coù nhö vaäy môùi coù theå ñöa neàn kinh teá nöôùc ta tieán nhanh,
tieán maïnh, tieán vöõng chaéc treân con ñöôøng tieán leân chuû nghóa xaõ
hoäi, hoaøn thaønh taâm nguyeän cuûa Hoà Chuû Tòch : “…nhaân daân ta ai
cuõng coù côm aên, aùo maëc, ai cuõng ñöôïc hoïc haønh…”. Vôùi nhöõng
böôùc ñi nhanh, chaéc vaø vöõng maïnh, bieát taän duïng thôøi cô ñi taét ñoùn
ñaàu, vieäc thöïc hieän nhöõng muïc tieâu treân ñoái vôùi toaøn theå nhaân
daân ta cuøng vôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc seõ ñöôïc
thöïc hieän moät caùch deã daøng vaø nhanh choùng.

KEÁT LUAÄN

18
Trieát hoïc laø boä phaän khoâng theå thieáu cuûa ñôøi soãng xaõ hoäi,
vaø löïc löôïng saûn xuaát cuõng laø moät yeáu toá heát söùc quan troïng
trong vieäc phaùt trieån kinh teá cuûa baát kì moät quoác gia naøo treân theá
giôùi. Vaø Vieät Nam cuõng khoâng phaûi laø moät ngoaïi leä. Töø söï nhaän
thöùc ñuùng ñaén veà moái quan heä giöõa löïc löôïng saûn xuaát vaø quan
heä saûn xuaát, nöôùc ta ñaõ coù nhöõng khôûi saéc ñaùng keå trong neàn
kinh teá döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng vaø chính saùch cuûa Nhaø nöôùc.
Ñoù laø moät trong nhöõng thaønh töïu quan troïng maø Ñaûng cuøng nhaân
daân ta ñaõ ñaït ñöôïc trong tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá nhö
ngaøy nay.
Nhöõng thöïc teá treân ñaõ cho thaáy taàm quan troïng cuûa quy luaät
“quan heä saûn xuaát phuø hôïp vôùi trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng
saûn xuaát”. Moái quan heä giöõa chuùng khoâng chæ goùp phaàn vaøo vieäc
phaùt trieån neàn kinh teá maø coøn coù nhöõng ñoùng goùp to lôùn cho
coâng cuoäc ñoåi môùi ñaát nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa ôû
nöôùc ta.
Toùm laïi, quan heä saûn xuaát vaø löïc löôïng saûn xuaát laø hai maët
khoâng theå thieáu cuûa quaù trình saûn xuaát vaät chaát, taïo ra saûn phaåm
phuïc vuï cho ñôøi soáng cuûa, coù moái quan heä chi phoái nhöõng quaù
trình khaùc trong ñôøi soáng cuûa con ngöôøi. Vaø nhaát laø quan heä saûn
xuaát vaø löïc löôïng saûn xuaát neáu phuø hôïp vôùi nhau seõ taïo ra tieàn
ñeà phaùt trieån maïnh meõ trong neàn kinh teá. Hieåu döôïc quy luaät giöõa
chuùng laø hieåu ñöôïc quy luaät phaùt trieån cuûa toaøn xaõ hoäi,töø ñoù coù
nhöõng bieän phaùp ñeå phaùt trieån ñaùt nöôùc moät caùch toaøn dieän vaø
maïnh meõ.

MUÏC LUÏC

19
Danh muïc taøi lieäu tham khaûo

1. Giaùo trình trieát hoïc Mac-Leânin, boä giaùo duïc vaø ñaøo taïo, NXB
Chính trò quoác gia Haø Noäi,2007
2. Hoûi ñaùp trieát hoïc Mac-Leânin, truôøng ñaïi hoïc kinh teá TP. Hoà
Chí Minh
3. Tìm hieåu hoïc thuyeát Mac-Leânin veà hình thaùi kinh teá xaõ hoäi,
NXB Chính trò Quoác gia Haø Noäi, 1997

20
4. C.Mac vaø Aêngghen toaøn taäp, NXB Chính trò quoác gia Haø
Noäi,1994
5. Vaên kieän ñaïi hoäi Ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù IV, NXB Chính
trò quoác gia, Haø Noäi, 1976
6. Vaên kieän ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù V,NXB Chính trò
quoác gia, Haø Noäi, 1986
7. Vaên kieän Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù VI , NXB Chính
trò quoác gia Haø Noäi, 1991
8. Vaên kieän ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù VII,NXB Chính
trò quoác gia, Haø Noäi,1997
9. Vaên kieän hoäi nghò laàn 2 ban chaáp haønh trung öông Ñaûng khoùa
VII
10. Tìm hieåu trieát hoïc Mac-Leânin taäp 3, NXB Chính trò quoác gia
Haø Noäi, 2000
11. Ngoaøi ra baøi vieát coøn tham khaûo moät soá taøi lieäu töø caùc
trang
Bachkhoatoanthu.gov.vn
Dangcongsan.vn

21

You might also like