Lý thuyӃt vӅ sӵ tăng trưӣng và các lý thuyӃt sau đó

Robert M. Solow - Bài diӉn thuyӃt đoҥt giҧi.

Phiên Dӏch: Hӗ Phương Nga

Tôi đã đưӧc kӇ rҵng tҩt cҧ mӑi ngưӡi đӅu có nhӳng giҩc mơ, nhưng mӝt vài ngưӡi có thói
quen quên chúng ngay trưӟc lúc tӍnh dұy. ĐiӅu này dưӡng như cũng xҧy ra vӟi tôi. Bӣi vұy
tôi không biӃt liӋu tôi đã bao giӡ mơ thҩy đưӧc nói bài diӉn thuyӃt này chưa. Tôi biӃt rҵng tôi
đã ӣ trong căn phòng này trưӟc kia nhưng đó là trong cuӝc sӕng thӵc khi tôi đang thӭc. NӃu
tôi đã tӯng đӑc bài diӉn thuyӃt này trong giҩc mơ cӫa tôi, thì chҳc chҳn đӅ tài sӁ là lý thuyӃt
vӇ sӵ tăng trưӣng kinh tӃ. Tôi đưӧc nhҳc nhӣ rҵng chӫ đӅ cӫa bài diӉn thuyӃt nên "vӅ hoһc
liên quan tӟi nghiên cӭu đã đưӧc giҧi thưӣng". ĐiӅu đó là rҩt rõ ràng. Nhưng tôi thұm chí
không cҫn mҩt thӡi gian vӟi cөm tӯ "có liên quan tӟi". Lý thuyӃt vӅ sӵ tăng trưӣng chính xác
là nhӳng gì tôi muӕn nói: bӣi vì chính bҧn thân nó, vì nhӳng thành tӵu cӫa nó, và vì nhӳng lӛ
hәng vүn còn phҧi tiӃp tөc đưӧc lҩp và đây cũng là dӏp đӇ truyӅn bá mӝt vài tư tưӣng vӅ bҧn
chҩt cӫa nhӳng nghiên cӭu kinh tӃ vĩ mô mang tính lý thuyӃt cũng như nhӳng nghiên cӭu
mang tính thӵc tӃ.

Lý thuyӃt vӅ sӵ tăng trưӣng không bҳt đҫu bҵng nhӳng bài báo cӫa tôi vào năm 1956 và
1957, và tҩt nhiên nó cũng không kӃt thúc ӣ đó. Có thӇ nó bҳt đҫu bҵng "Sӵ giàu có cӫa
nhӳng quӕc gia", mà thұm chí trưӟc Adam Smith vҩn đӅ này cũng có thӇ đã đưӧc nghiên
cӭu. Hơn thӃ nӳa, vào nhӳng năm 50, tôi nghiên cӭu theo hưӟng đã đưӧc vҥch ra bӣi Roy
Harrod, Evsey Domar, và cũng bӣi Arthur Lewis mһc dù hoàn cҧnh kinh tӃ thӡi gian đó hơi
khác so vӟi trưӟc. Trên thӵc tӃ, tôi đang cӕ gҳng nghiên cӭu theo hưӟng cӫa hӑ và sӱa đi vài
điӇm mà tôi cҧm thҩy không hài lòng trong công viӋc cӫa hӑ. Tôi sӁ cӕ gҳng giҧi thích tôi
muӕn nói gì trong mӝt vài tӯ.

Harrod và Domar dưӡng như đã trҧ lӡi mӝt câu hӓi rҩt dӉ hiӇu: khi nào thì mӝt nӅn kinh tӃ có
khҧ năng tăng trưӣng bӅn vӳng ӣ mӝt tӕc đӝ әn đӏnh? Hӑ đã đi bҵng nhiӅu con đưӡng đáng
chú ý khác nhau đӇ đӃn mӝt câu trҧ lӡi kinh điӇn và đơn giҧn: tӹ lӋ tiӃt kiӋm quӕc gia (phҫn
thu nhұp đưӧc tiӃt kiӋm) phҧi bҵng vӟi tích sӕ cӫa tӹ lӋ vӕn - sҧn lưӧng và tӹ lӋ phát triӇn cӫa
lӵc lưӧng lao đӝng (có hiӋu quҧ). Sau đó và chӍ sau đó thì nӅn kinh tӃ mӟi giӳ tiӅn vӕn cӫa
máy móc và thiӃt bӏ cân bҵng vӟi sӵ cung cҩp lao đӝng cӫa nó, đӇ cho sӵ tăng trưӣng bӅn
vӳng có thӇ tiӃp tөc mà không vҩp phҧi sӵ thiӃu lao đӝng ӣ mӝt bên hoһc là sӵ dư thӯa lao
đӝng và thҩt nghiӋp gia tăng ӣ bên kia. Hӑ đã đúng khi đưa ra kӃt luұn chung này.

ĐiӅu tôi thҩy băn khoăn ӣ đây là bӣi hӑ tiӃn hành nghiên cӭu vҩn đӅ này dӵa trên sӵ thӯa
nhұn là tҩt cҧ ba thành phҫn then chӕt như là tӹ lӋ tiӃt kiӋm quӕc gia, tӹ lӋ phát triӇn cӫa lӵc
lưӧng lao đӝng, và tӹ lӋ vӕn - sҧn lưӧng, cҧ ba thành phҫn này đӅu là là nhӳng đҥi lưӧng bҩt
biӃn, nhӳng vҩn đӅ cӫa tӵ nhiên. Tӹ lӋ tiӃt kiӋm là vҩn đӅ vӅ sӣ thích, tӹ lӋ phát triӇn cӫa sӵ
cung cҩp lao đӝng là vҩn đӅ vӅ xã hôi - nhân khҭu hӑc, tӹ lӋ sҧn lưӧng vӕn là vҩn đӅ vӅ kӻ
thuұt.

Tҩt cҧ nhӳng thành phҫn này như chúng ta đӅu biӃt đӅu có thӇ thay đәi theo thӡi gian, nhưng
chúng thay đәi không thưӡng xuyên và ít nhiӅu mang tính đӝc lұp. Tuy nhiên trong trưӡng
hӧp đó, khҧ năng tăng trưӣng bӅn vӳng sӁ là mӝt sӵ may mҳn khó tin đưӧc. Hҫu hӃt các nӅn
kinh tӃ, phҫn lӟn thӡi gian, không có đưӡng phát triӇn cân bҵng. Lӏch sӱ nhӳng nӅn kinh tӃ tư
bҧn nên là mӝt sӵ xen kӁ nhau cӫa nhӳng giai đoҥn dài thҩt nghiӋp và thiӃu lao đӝng trҫm
trӑng.
Trên thӵc tӃ, lý thuyӃt đã đưa ra mӝt điӅu gì đó thұm chí còn sâu sҳc hơn. Đһc biӋt, nhӳng tác
phҭm cӫa Harrod chӭa đӭng nhӳng lӡi tuyên bӕ vҩn chưa đưӧc nghiên cӭu đҫy đӫ rҵng sӵ
tăng trưӣng bӅn vӳng trong bҩt cӭ trưӡng hӧp nào cũng là mӝt loҥi không әn đӏnh cӫa sӵ cân
bҵng: bҩt cӭ sӵ bҳt đҫu nào tӯ nó sӁ bӏ thәi phӗng lên mӝt cách quá đáng bӣi mӝt quá trình
phө thuӝc chӫ yӃu vào sӵ khái quát hoá mơ hӗ vӅ hành vi kinh doanh. Quý vӏ có lӁ vүn nhӟ
tӟi quyӇn sách "Chu kǤ kinh doanh" cӫa John Hicks, quyӇn sách này dӵa vào mô hình sӵ
tăng trưӣng cӫa Harrod, nó cҫn viӋn nhiӅu hơn nӳa nhӳng dүn chӭng mӭc trҫn viӋc làm đҫy
đӫ khiӃn cho hoҥt đӝng kinh tӃ bӏ sa sút và mӭc sàn đҫu tư bҵng không đӇ nӅn kinh tӃ đưӧc
cҧi thiӋn. NӃu không thì nӅn kinh tӃ kiӇu mүu sӁ bӏ mҩt đi.

Cҫn phҧi lưu ý rҵng bài tiӇu luұn cӫa Harrod đưӧc xuҩt bҧn năm 1939 và bài báo đҫu tiên cӫa
Domar là vào năm 1946. Lý thuyӃt vӅ sӵ tăng trưӣng, cũng giӕng như nhӳng lý thuyӃt khác
trong kinh tӃ hӑc vĩ mô, là mӝt sҧn phҭm cӫa thӡi kǤ suy thoái kinh tӃ vào nhӳng năm 30 và
cӫa chiӃn tranh mà cuӕi cùng cũng chҩm dӭt lý thuyӃt này. Tôi cũng vұy. Tuy nhiên tôi cҧm
thҩy dưӡng như nhӳng điӅu nêu ra tӯ mô hình này có cái gì đó sai. Mӝt đoàn thám hiӇm tӯ
Sao Hoҧ đӃn Trái đҩt nӃu có đӑc tài liӋu này cũng sӁ chӍ mong tìm thҩy mҧnh vӥ cӫa chӫ
nghĩa tư bҧn, chӫ nghĩa đã bӏ vӥ vөn tӯ rҩt lâu rӗi. Lӏch sӱ kinh tӃ thӵc chҩt là mӝt bҧn ghi
chép cӫa nhӳng dao đӝng cũng như sӵ tăng trưӣng, nhưng hҫu hӃt nhӳng chu kǤ kinh doanh
dưӡng như có giӟi hҥn cӫa chính nó. Tăng trưӣng liên tөc, mһc dù bӏ gián đoҥn, cũng không
phҧi là mӝt chuyӋn hiӃm.

Mô hình cӫa Harrod-Domar có mӝt ҭn ý nào khác nӳa dưӡng như không có căn cӭ. NӃu điӅu
kiӋn cho mӝt sӵ tăng trưӣng bӅn vӳng là tӹ lӋ tiӃt kiӋm bҵng vӟi tích sӕ cӫa tӹ lӋ phát triӇn
viӋc làm và tӹ sӕ vӕn - sҧn đưӧc quyӃt đӏnh bӣi kӻ thuұt, thì mӝt công thӭc đӇ nhân đôi tӹ lӋ
tăng trưӣng cӫa mӝt nӅn kinh tӃ thһng dư chӍ đơn giҧn là nhân đôi tӹ lӋ tiӃt kiӋm, có thӇ là
nhӡ vào ngân quӻ chung.

ĐiӅu này hoàn toàn không phҧi là đơn giҧn: như chúng ta đӅu biӃt - tuy tôi không chҳc rҵng
hiӋn giӡ chúng ta vүn biӃt - rҵng nhân đôi tӹ lӋ tiӃt kiӋm phía trưӟc sӁ không nhân đôi tӹ lӋ
tiӃt kiӋm sau trӯ phi có mӝt điӅu gì đó quan tâm đӃn tӹ lӋ đҫu tư trưӟc cùng lúc đó. (Tôi hy
vӑng nhӳng cөm tӯ tiӃng Latin mӟi mҿ này vүn còn đưӧc hiӇu tҥi Stockholm vào năm
1987!). Tuy nhiên, ӣ nhӳng nưӟc kém phát triӇn, nơi mà sӵ khát khao tiӅn vӕn mӟi dưӡng
như rҩt mҥnh mӁ, thì công thӭc có vҿ sӱ dөng đưӧc. Tôi nhӟ rҵng nhӳng bài viӃt vӅ sӵ phát
triӇn kinh tӃ thưӡng khҷng đӏnh là chìa khoá cho mӝt sӵ quá đӝ tӯ sӵ tăng trưӣng chұm tӟi
tăng trưӣng nhanh là sӵ tăng liên tөc cӫa tӹ lӋ tiӃt kiӋm. Công thӭc này nghe có vҿ không hӧp
lý đӕi vӟi tôi. Tôi không còn nhӟ chính xác là tҥi sao nhưng nó thӵc sӵ là như vұy.

Tôi đã cùng vӟi tinh thҫn này đӇ bҳt đҫu phát triӇn lý thuyӃt vӅ sӵ tăng trưӣng kinh tӃ và cӕ
gҳng phát triӇn mô hình Harrod-Domar. Tôi không biӃt vì sao điӅu tôi nghĩ đӃn đҫu tiên là
thay thӃ tӹ sӕ vӕn - sҧn lưӧng bҩt biӃn (và công suҩt lao đӝng) bҵng mӝt đҥi diӋn khác phong
phú và thӵc tӃ hơn cӫa công nghӋ. Tôi còn nhӟ tӯ khi còn là sinh viên tôi đã bӏ cuӕn vào lý
thuyӃt vӅ sҧn lưӧng hơn là lý thuyӃt chính thӭc vӅ lӵa chӑn cӫa ngưӡi tiêu dùng. Lý thuyӃt
này có vҿ thӵc tӃ hơn. ĐiӅu này xuҩt hiӋn trong tôi ngay tӯ đҫu, như là mӝt nhà kinh tӃ vĩ mô
bҭm sinh vұy, rҵng thұm chí ngay chính kӻ thuұt công nghӋ cũng không phҧi là quá linh đӝng
cho mӛi sҧn phҭm tҥi mӝt thӡi điӇm nhҩt đӏnh, cưӡng đӝ hӋ sӕ chung phҧi biӃn thiên nhiӅu
hơn nӳa bӣi vì nӅn kinh tӃ có thӇ chӑn lӵa tұp chung vào nhӳng sҧn phҭm cҫn nhiӅu vӕn
hoһc cҫn nhiӅu lao đӝng hoһc cҫn nhiӅu đҩt đai. Tuy vұy, tôi đã tìm thҩy mӝt điӅu gì đó thұt
thú vӏ ngay lұp tӭc.
SӁ thұt là ngӟ ngҭn nӃu tôi giҧi thích mӝt cách chi tiӃt cho quý vӏ ӣ đây tôi đã tìm thҩy điӅu
gì. Gҫn như tҩt cҧ nhӳng ngưӡi dành thӡi gian trong căn phòng này đӅu đã biӃt cҧ. "Mô hình
tăng trưӣng kinh tӃ tân cә điӇn" đã bҳt đҫu mӝt nӅn công nghiӋp nhӓ. Nó khuyӃn khích hàng
trăm bài báo mang tính lý thuyӃt cũng như thӵc tӃ cӫa nhiӅu nhà kinh tӃ hӑc khác. Nó đã rҩt
nhanh tìm đưӡng vào trong nhӳng quyӇn sách giáo khoa và vào kho hiӇu biӃt chung cӫa
nhӳng ngưӡi trong nghӅ. Thӵc chҩt đҩy chính là điӅu cho phép tôi nghĩ rҵng tôi là ngưӡi
xӭng đáng đưӧc thuyӃt trình ngày hôm nay. Tuy nhiên, tôi phҧi tóm tҳt kӃt quҧ trong mӝt vài
câu, đӇ tôi có thӇ tiӃp tөc nhӳng câu hӓi thú vӏ hơn vӅ nhӳng gì vүn chưa đưӧc biӃt hoһc chưa
chҳc chҳn và vүn cҫn đưӧc khám phá.

ChӍ tính đӃn mӝt mӭc đӝ hӧp lý cӫa tính linh hoҥt trong kӻ thuұt đã nêu lên đưӧc hai điӅu.
Trưӟc hӃt, sӵ tӗn tҥi cӫa mӝt hưӟng đi khҧ thi cho sӵ tăng trưӣng bӅn vӳng hoá ra không
phҧi là mӝt sӵ viӋc phi thưӡng. Trҥng thái bӅn vӳng là hoàn toàn có thӇ, và phҥm vi còn thұm
chí rҩt rӝng nӃu cưӡng đӝ hӋ sӕ chung rӝng. Có nhiӅu cách khác mà mӝt nӅn kinh tӃ có thӇ
thích ӭng vӟi điӅu kiӋn cӫa Harrod-Domar, nhưng đӕi vӟi tôi thì sӵ biӃn thiên trong cưӡng
đӝ hӋ sӕ chung có thӇ là quan trӑng nhҩt.

ĐiӅu thӭ hai, hàng hoá bӏ trҧ lҥi giҧm bӟt nói lên rҵng tӹ lӋ cân bҵng cӫa sӵ tăng trưӣng
không nhӳng không cân xӭng vӟi tӹ lӋ tiӃt kiӋm (vӕn đҫu tư), mà còn đӝc lұp vӟi tӹ lӋ tiӃt
kiӋm (vӕn đҫu tư). Mӝt nӅn kinh tӃ đang phát triӇn mà thành công trong viӋc tăng mӝt cách
thưӡng xuyên tӹ lӋ tiӃt kiӋm sӁ đҥt tӟi mӝt mӭc sҧn lưӧng cao hơn là nӃu nó không làm như
vұy, vì thӃ nó sӁ phát triӇn nhanh hơn trong mӝt thӡi gian. Nhưng nó sӁ không đҥt đưӧc mӝt
tӹ lӋ cao hơn lâu dài trong sӵ phát triӇn sҧn lưӧng. Mӝt cách chính xác hơn: tӹ lӋ phát triӇn
sҧn lưӧng әn đӏnh mӛi mӝt đơn vӏ cung cҩp lao đӝng đӝc lұp vӟi tӹ lӋ tiӃt kiӋm (vӕn đҫu tư)
và phө thuӝc hoàn toàn vào tӹ lӋ phát triӇn khoa hӑc kӻ thuұt theo mӝt ý nghĩa rӝng nhҩt.

Mӝt kӃt quҧ thӭ ba mà dưӡng như có ích và chҳc chҳn giúp tҥo nên mô hình hҩp dүn đӕi vӟi
nhӳng nhà kinh tӃ hӑc. Lý thuyӃt vӅ sӵ phát triӇn trưӟc kia máy móc và theo quy luұt tӵ
nhiên, điӅu này không phҧi là xҩu nhưng các lý thuyӃt trưӟc đó hoàn toàn chӍ là sӵ miêu tҧ
cӫa luӗng và trӳ lưӧng hàng hoá.Mô hình tân cә điӇn hoàn toàn hӧp lý và thiӃt thӵc khi miêu
tҧ nhӳng đưӡng cân bҵng, tính toán giá và đӝng lӵc lãi suҩt, điӅu này sӁ khuyӃn khích đưӡng
cân bҵng.

Tôi không nghĩ ra lúc đó rҵng khi làm điӅu này tôi đang mang đӃn tin tӕt và tin xҩu. Tin tӕt là
nhӳng nhà kinh tӃ hӑc sӁ thích cách đó theo bҧn năng cӫa ngưӡi nghiên cӭu kinh tӃ, và mӕi
quan hӋ này sӁ giúp nhӳng đӗng nghiӋp cӫa tôi quan tâm hơn tӟi lý thuyӃt phát triӇn. Hơn thӃ
nӳa, đҩy là mӝt bҧn năng tӕt, (tӭc là nó có lӧi), dù mӝt ngưӡi đương đҫu kinh tӃ tư bҧn hay
chӫ nghĩa xã hӝi. Tin xҩu là mӕi liên kӃt này quá hay và thú vӏ và tháo gӥ mӝt sӵ cám dӛ
thưӡng trӵc đӇ nghe như là Dr.Pangloss, mӝt Dr.Pangloss rҩt thông minh. Tôi nghĩ rҵng xu
hưӟng đó đã chiӃn thҳng trong vài năm gҫn đây, vì tôi sӁ cӕ gҳng giҧi thích sau đây, mһc dù
đã quá muӝn cho tôi đӇ đóng giҧ làm Candide.

Khi tôi đӑc lҥi nhӳng bài báo tôi viӃt vào nhӳng năm 50 và 60 vӅ nhӳng vҩn đӅ chung này,
tôi đã bӏ ҩn tưӧng và thұm chí còn hơi ngҥc nhiên vӅ viӋc tôi đã dành bao nhiêu nӛ lӵc đӇ mӣ
rӝng cơ cҩu kӻ thuұt cӫa lý thuyӃt phát triӇn. Tôi muӕn chҳc chҳn rҵng mô hình có khҧ năng
nêu bұt đưӧc ý rҵng kӻ thuұt mӟi chӍ có thӇ đưӧc giӟi thiӋu cùng vӟi nhӳng ӭng dөng cӫa
trang thiӃt bӏ vӕn mӟi đưӧc thiӃt kӃ và sҧn xuҩt, tӍ lӋ các nhân tӕ đó có thӇ khác nhau vì nó
phө thuӝc vào tәng đҫu tư, không phҧi sau khi trang thiӃt bӏ vӕn trӣ thành mӝt hình thӭc đһc
biӋt nào khác, và rҵng có thӇ đҥt đӫ tính linh hoҥt cùng vӟi nhӳng hoҥt đӝng riêng rӁ, thұm
chí chӍ vӟi mӝt hoҥt đӝng vӟi điӅu kiӋn là đӝ dài tuәi thӑ cӫa tӵ liӋu sҧn xuҩt có thӇ đưӧc
chӑn lӵa mӝt cách kinh tӃ. Và trong mӑi trưӡng hӧp tôi muӕn chӍ ra rҵng nhӳng mӕi quan hӋ
thích hӧp giӳa hàng hoá - giá cҧ - ngưӡi bán - giá cҧ có thӇ đưӧc thӵc hiӋn và làm cho dӉ
hiӇu dưӟi dҥng bҧn năng thӯa kӃ cӫa nhӳng nhà kinh tӃ hӑc. (Trong trưӡng hӧp cӫa tôi, tôi đã
thӯa kӃ chúng phҫn lӟn tӯ Knut Wicksell và Paul Samuelson.)

Có nhiӅu lý do cho nhӳng quyӃt đӏnh đһc biӋt này, nhӳng lý do dưӡng như cũng khá thuyӃt
phөc vào thӡi gian đó. Trưӟc hӃt, chính đoҥn mӣ đҫu cӫa tính linh hoҥt cӫa tính kӻ thuұt đã
mӣ đưӡng cho lý thuyӃt phát triӇn đưӧc áp dөng nhiӅu hơn trong thӵc tӃ và khiӃn cho nó trơ
nên gҫn gũi hơn vӟi lý thuyӃt kinh tӃ hӑc nói chung. SӁ là mӝt điӅu rҩt quan trӑng khi chúng
ta chҳc chҳn rҵng nhӳng điӅu đҥt đưӧc này không liên kӃt quá chһt chӁ vӟi mӝt kiӇu rҩt đơn
giҧn cӫa sӵ thay thӃ nhân tӕ.

Thӭ hai, tôi đã bҳt đҫu làm mӝt sӕ công viӋc mang tính kinh nghiӋm bҵng cách sӱ dөng hàm
sӕ tәng sҧn lưӧng vӟi nhӳng kӃt quҧ đáng ngҥc nhiên và rҩt có ý nghĩa. Ngay chính bҧn thân
tôi đã rҩt hoài nghi vӅ cách làm này và tôi biӃt rҵng nhӳng ngưӡi khác cũng có nӛi nghi ngӡ
riêng cӫa hӑ. Đó thӵc sӵ là mӝt ý kiӃn hay khi chúng ta chҳc chҳn rҵng phương pháp này, ít
nhҩt cơ bҧn, có thӇ đӕi phó vӟi mӝt vài liӅu thuӕc đҫu tiên cӫa chӫ nghĩa hiӋn thӵc.

Và điӅu thӭ ba là tôi đã bӏ mҳc bүy vào "Cuӝc tranh luұn Cambridge" nәi tiӃng. Tôi sӱ dөng
tӯ "mҳc bүy" bӣi vì toàn bӝ thӡi gian đó đӕi vӟi tôi bây giӡ là mӝt sӵ lãng phí, mӝt trò chơi
hӋ tư tưӣng theo ngôn ngӳ kinh tӃ hӑc phân tích. Khi đó, tôi nghĩ - và văn hӑc đã cho tôi lý
do đӇ suy nghĩ - rҵng mӝt phҫn cӫa sӵ tranh cãi vӅ sӵ thoát ly ra khӓi sӵ phát triӇn cӫa xã hӝi,
vӅ mӝt sӵ cách ly êm ҧ. Bӣi vұy tôi muӕn chӍ ra rҵng nhӳng kӃt luұn vӅ lý thuyӃt và vӅ sӵ thi
hành theo kinh nghiӋm cӫa nó không chҳc chҳn vӟi công thӭc đһc biӋt đó. Tôi đoán nó đáng
đưӧc làm, nhưng tҩt nhiên không làm yên bҩt kǤ ai.

Có mӝt sҧn phҭm phө tӗi trong trӑng tâm này vӅ sӵ mô tҧ cӫa công nghӋ. Tôi nghĩ tôi chú ý
quá ít vào nhӳng vҩn đӅ cӫa nhu cҫu có hiӋu lӵc. Nói mӝt cách khác: mӝt lý thuyӃt vӅ sӵ phát
triӇn cân bҵng rҩt cҫn - và vүn còn cҫn - mӝt lý thuyӃt lӋch hưӟng tӯ hưӟng phát triӇn cân
bҵng.

Tôi có thӇ thành thӵc nói rҵng tôi nhұn ra sӵ cҫn thiӃt khi đó. Có mӝt đoҥn ngҳn gӑn ӣ cuӕi
bài báo cӫa tôi vào năm 1956 mà giҧi quyӃt mӝt cách qua loa mӕi quan hӋ mұt thiӃt cӫa tiӅn
lương thӵc tӃ và khҧ năng cӫa mӝt cái bүy thanh toán bҵng tiӅn mһt. Đҩy chӍ là mӝt viӋc làm
qua quýt. Cũng có mӝt đoҥn tôi cҧm thҩy tӵ hào hơn: nó nêu rõ mӝt vҩn đӅ rҵng lý thuyӃt
tăng trưӣng cung cҩp mӝt khung mà vӟi nó mӝt ngưӡi có thӇ thҧo luұn mӝt cách nghiêm túc
nhӳng chính sách kinh tӃ vĩ mô mà không chӍ đҥt đưӧc và duy trì viӋc làm đҫy đӫ mà còn
chӑn lӵa mӝt cách thұn trӑng giӳa sӵ tiêu dùng và đҫu tư hiӋn hành, và vì thӃ giӳa sӵ tiêu
dùng hiӋn tҥi và tương lai.

ChӍ mӝt vài năm sau đó tôi đã có mӝt kinh nghiӋm đáng nhӟ tҥi Hӝi đӗng nhӳng nhà tư vҩn
kinh tӃ Kennedy-Heller khi tìm thҩy nhӳng ý kiӃn đưӧc viӃt vào Bҧn báo cáo Kinh tӃ năm
1962 (cái này sҳp sӱa đưӧc suҩt bҧn bӣi MIT Press). Lӏch sӱ cӫa bҧy năm qua tҥi Hoa KǤ gӧi
ý rҵng bài hӑc vүn chưa đưӧc hӑc tҥi Washington.

Vҩn đӅ kӃt hӧp kinh tӃ vĩ mô thӡi gian dài và ngҳn vүn chưa đưӧc giҧi quyӃt. Tôi sӁ trӣ lҥi
vҩn đӅ này sau. Đây là nơi đӇ tôi thú nhұn (và thanh minh) vӅ mӝt sӵ nhҫm lүn nhӓ cӫa tuәi
trҿ. Trong nhӳng cuӝc tranh cãi trưӟc kia vӅ lý thuyӃt phát triӇn cӫa Harrod-Domar, có rҩt
nhiӅu lӡi bàn tán vӅ tính không әn đӏnh bên trong cӫa sӵ phát triӇn cân bҵng. "Tính không әn
đӏnh" có thӇ và đã có 2 ý nghĩa khác nhau, và nhӳng ý nghĩa không phҧi lúc nào cũng đưӧc
phân biӋt rõ ràng. Nó có thӇ có ý nghĩa là nhӳng lӕi đi cân bҵng tӕt bӏ bao quanh bӣi nhӳng
lӕi đi cân bҵng xҩu, cӕt đӇ mӝt bưӟc đi nhӓ vӅ mӝt phía có thӇ dүn đӃn tai hoҥ cuӕi cùng.
Hoһc nó cũng có thӇ có ý nghĩa là tính không әn đӏnh thích ӭng vӟi thái đӝ không cân bҵng,
đӇ cho mӝt nӅn kinh tӃ mӝt khi lҥc đưӡng tӯ sӵ phát triӇn cân bҵng sӁ không tӵ đӝng tìm
đưӡng quay trӣ lҥi bҩt kǤ con đưӡng phát triӇn cân bҵng nào.

Mô hình nguyên bҧn chính cӫa Harrod-Domar dưӡng như khó tránh khӓi cҧ hai khó khăn
này. Tôi nghĩ tôi đã chӍ ra rҵng sӵ mӣ rӝng cӫa mô hình đã làm mҩt đi sӵ sâu sҳc tӯ kiӇu đҫu
tiên cӫa tính không әn đӏnh. Tuy vұy, loҥi thӭ hai thӵc sӵ bao hàm sӵ hӧp nhҩt cӫa kinh tӃ vĩ
mô ngҳn hҥn và dài hҥn, lý thuyӃt phát triӇn và lý thuyӃt chu kǤ kinh doanh. Harrod và nhiӅu
nhà bình luұn đương đҥi đã chӕng lҥi vҩn đӅ này bҵng cách đưa ra nhӳng sӵ thӯa nhұn rҩt
đһc biӋt (và không có tính thuyӃt phөc) vӅ thái đӝ đҫu tư. Tôi có thӇ đã không chҳc chҳn khi
đó như hiӋn giӡ vӅ điӅu khác biӃt giӳa hai khái niӋm vӅ tính không әn đӏnh. Hôm nay tôi sӁ
đưa ra vҩn đӅ vүn chưa đưӧc giҧi quyӃt này như sau. Mӝt trong nhӳng thành tӵu cӫa lý thuyӃt
phát triӇn là đã liên kӃt sӵ phát triӇn cân bҵng vӟi tài sҧn đӏnh giá dưӟi nhӳng điӅu kiӋn әn
đӏnh. Phҫn khó khăn cӫa sӵ phát triӇn không cân bҵng là chúng ta không có - và có lӁ là
không thӇ có - mӝt lý thuyӃt thӵc sӵ tӕt vӅ sӵ đӏnh giá tài sҧn dưӟi nhӳng điӅu kiӋn thay đәi
bҩt thưӡng. (1987 là mӝt năm rҩt tӕt đӇ thӵc hiӋn sӵ quan sát đó!)

Mӝt khuynh hưӟng quan trӑng trong lý thuyӃt kinh tӃ vĩ mô đương đҥi lүn tránh vҩn đӅ này
theo mӝt cách khéo léo nhưng (đӕi vӟi tôi) là rҩt không hӧp lý. Ý kiӃn là tưӣng tưӧng rҵng
nӅn kinh tӃ bӏ đӏnh cư bӣi mӝt ngưӡi tiêu dùng đӝc thân bҩt tӱ, hoһc mӝt nhóm nhӳng ngưӡi
tiêu dùng bҩt tӱ giӕng y hӋt nhau. Sӵ bҩt tӱ chính bҧn thân nó không phҧi là mӝt vҩn đӅ: mӛi
mӝt ngưӡi tiêu dùng đӅu có thӇ bӏ thay thӃ bӣi mӝt triӅu đҥi, mӛi thành thành viên cӫa nó coi
ngưӡi kӃ vӏ như là sӵ mӣ rӝng cӫa chính nó. Nhưng không phҧi là tính thiӇn cұn nào cũng
đưӧc chҩp nhұn. Ngưӡi tiêu dùng này không tuân theo bҩt cӭ chӭc năng tiӃt kiӋm ngҳn hҥn
đơn giҧn nào, thұm chí cҧ mô hình Modigliania. Thay vào đó cô ta, hoһc triêù đҥi, có nhiӋm
vө giҧi quyӃt mӝt vҩn đӅ vô hҥn vӅ thӡi gian và vô cùng tiӋn ích. ĐiӅu đó làm tôi chú ý mӝt
cách gưӧng gҥo, nhưng không quá gưӧng tӟi mӭc mӝt ngưӡi không muӕn biӃt sӵ viӋc này
dүn đӃn đâu.

Bưӟc tiӃp theo khó chҩp nhұn hơn khi chung vӟi bưӟc đҫu tiên. Vì đӕi vӟi ngưӡi tiêu dùng
này, mӛi công ty chӍ là mӝt phương tiӋn dӉ dàng, mӝt ngưӡi trung gian, mӝt công cө đӇ thӵc
hiӋn vҩn đӅ có tính lҥc quan liên thӡi gian chӍ cho nhӳng sӵ bҳt ép mang tính kӻ thuұt và sӵ
cung cҩp vӕn ban đҫu. Vì thӃ bҩt kǤ mӝt loҥi thҩt bҥi thӏ trưӡng nào bӏ loҥi tӯ đҫu, bҵng sӵ
thӯa nhұn. Không có sӵ bә mang tính chiӃn lưӧc, không có sӵ thҩt bҥi đӗng hàng, không có
sӵ tiӃn thoái lưӥng nan cӫa nhӳng tù nhân.

KӃt quҧ cuӕi cùng là mӝt công trình trong đó toàn bӝ nӅn kinh tӃ đưӧc cho rҵng đӇ giҧi quyӃt
vҩn đӅ phát triӇn tӕi ưu Ramsey qua thӡi gian, bӏ xáo trӝn không chӍ bӣi nhӳng cú sӕc đӕi vӟi
thӏ hiӃu và công nghӋ. Đӕi vӟi nhӳng điӅu này, nӅn kinh tӃ thích ӭng mӝt cách tӕi ưu. Nhӳng
vұt không thӇ tách rӡi đưӧc tӯ thói quen tư duy này là sӵ thӯa nhұn máy móc rҵng hưӟng đi
đã đưӧc quan sát là nhӳng hưӟng đi cӫa sӵ cân bҵng. Bӣi vұy chúng tôi đưӧc hӓi đӇ coi công
trình tôi vӯa mӟi miêu tҧ như là mӝt mô hình cӫa thӃ giӟi tư bҧn thӵc thө. Nhӳng gì chúng ta
đã tӯng gӑi là chu kǤ kinh doanh - hay ít nhҩt sӵ tăng vӑt giá cҧ và khӫng hoҧng kinh tӃ ngҳn
kǤ bây giӡ đưӧc hiӇu như là nhӳng đӕm sáng tӕi ưu trong nhӳng hưӟng đi tӕi ưu đӇ hưӣng
ӭng sӵ dao đӝng ngүu nhiên trong năng suҩt và sӵ mong mӓi thӡi gian rҧnh rӛi.

Tôi nhұn thҩy điӅu này không có tính thuyӃt phөc. Thӏ trưӡng cho hàng hoá và lao đӝng đӕi
vӟi tôi giӕng như là nhӳng mҧnh vӥ không hoàn hҧo cӫa bӝ máy xã hӝi cùng vӟi nhӳng nét
riêng biӋt có tә chӭc quan trӑng. Chúng dưӡng như không hӅ cư xӱ giӕng như là nhӳng máy
móc trong suӕt và không có ma sát đӇ biӃn đәi nhӳng mong muӕn tiêu dùng và thư giãn cӫa
hӝ gia đình thành nhӳng quyӃt đӏnh cho sҧn xuҩt và viӋc làm. Tôi không thӇ tưӣng tưӧng
đưӧc nhӳng cú sӕc đӕi vӟi thӏ hiӃu và công nghӋ đӫ lӟn trên mӝt tӍ lӋ thӡi gian hàng năm
hoһc hàng quý đӇ chӏu trách nhiӋm đӕi vӟi sӵ thăng trҫm cӫa chu kǤ kinh doanh. Nhưng bây
giӡ tôi phҧi báo cáo mӝt điӅu gì đó rҩt bӕi rӕi. Tôi có thӇ cho mӑi ngưӡi tham khҧo mӝt ví dө
hoàn toàn nghiêm túc, văn minh và có đӫ tư cách cho vҩn đӅ này và nghĩ rҵng mӑi ngưӡi sӁ
nhұn thҩy nó khó mà bác lҥi đưӧc. Quý vӏ có thӇ tìm thҩy nhӳng phҧn bác không phҧi là tҫm
thưӡng cho nhӳng bưӟc đi quan trӑng trong sӵ tranh cãi này, nhưng điӅu đó hoàn toàn là sӵ
thҩt đӕi vӟi bҩt kǤ mӝt mô hình kinh tӃ vĩ mô có hiӋu lӵc nào.

Có mӝt sӵ tiӃn thoái lưӥng nan ӣ đây. Khi tôi nói rҵng câu truyӋn Prescott khó có thӇ bác lҥi
đưӧc, nó không bao gӗm ý nghĩa là trưӡng hӧp cӫa ông có thӇ đưӧc chӭng minh. Hoàn toàn
ngưӧc lҥi: Có nhiӅu mô hình khác, mâu thuүn vӟi cӫa ông, cũng khó mà bác lҥi đưӧc, có thӇ
còn khó hơn. KӃt luұn phҧi là chuӛi thӡi gian lӏch sӱ không cung cҩp mӝt thí nghiӋm có ý
kiӃn chӕng lҥi. Đây là nơi mà mӝt nhà hoá hӑc sӁ chuyӇn tӟi mӝt phòng thí nghiӋm, đӇ thiӃt
kӃ và dүn tӟi mӝt thí nghiӋm như thӃ. Sӵ lӵa chӑn đó không có hiӋu lӵc đӕi vӟi các nhà kinh
tӃ.

Giҧi pháp thăm dò cӫa tôi vӅ sӵ tiӃn thoái lưӥng nan này là chúgn ta không có sӵ lӵa chӑn
nhưng nói mӝt cách nghiêm túc, không có sӵ quan sát trӵc tiӃp riêng cӫa chúng ta vӅ cách
thӭc nhӳng cơ quan kinh tӃ làm viӋc. SӁ có, tҩt nhiên, nhӳng sӵ tranh cãi vӅ cách làm viӋc
cӫa nhӳng cơ quan kinh tӃ khác nhau, nhưng không có lý do tҥi sao chúng không nên là
nhӳng cuӝc tranh cãi dӉ hiӇu, có kӹ luұt và dӵa vào thӵc tӃ. Loҥi chӫ nghĩa cơ hӝi mang tính
phương pháp luұn này có thӇ bҩt tiӋn và đáng lo, nhưng ít nhҩt nó cũng có thӇ bҧo vӋ chúng
ta khӓi sӵ ngu ngӕc.

Vì nhӳng gì tôi vӯa nói đi ngưӧc lҥi tinh thҫn cӫa thӡi đҥi, tôi muӕn mình phҧi rҩt rõ ràng.
Không ai có thӇ phҧn đӕi lҥi toán kinh tӃ chuӛi thӡi gian. Khi chúng ta cҫn ưӟc lưӧng các
thông sӕ, đӇ dӵ đoán hoһc phân tích chính sách, không có sӵ lӵa chӑn nào tӕt đӕi vӟi sӵ chӍ
rõ và sӵ ưӟc lưӧng cӫa mӝt mô hình. Tuy nhiên, bӓ nó như thӃ đӇ tin tưӣng như nhiӅu nhà
kinh tӃ hӑc Hoa KǤ đã tin rҵng kinh tӃ hӑc theo kinh nghiӋm bҳt đҫu và kӃt thúc bҵng sӵ
phân tích chuӛi thӡi gian, là đӇ lӡ đi rҩt nhiӅu thông tin quý giá mà không thӇ đһt vào mӝt
hình thӭc tiӋn lӧi như vұy.Tôi bao gӗm loҥi thông tin mà đưӧc gói giҥn trong nhӳng kӃt luұn
có chҩt lưӧng đưӧc đưa ra bӣi nhӳng nhà quan sát chuyên nghiӋp, cũng như nhӳng kiӃn thӭc
trӵc tiӃp vӅ sӵ hoҥt đӝng cӫa nhӳng viӋn kinh tӃ. Thái đӝ hoài nghi luôn luôn là hơp lê, tҩt
nhiên. Ngưӡi trong cuӝc thӍnh thoҧng cũng là nô lӋ cӫa nhӳng ý kiӃn ngӟ ngҭn. Nhưng chúng
ta không có quá nhiӅu bҵng chӭng rҵng chúng ta có thӇ đӫ khҧ năng đӇ lӡ đi mӑi thӭ trӯ
chuӛi thӡi gian cӫa giá cҧ và sӕ lưӧng.

Sau sӵ lҥc đӅ mang tính phương pháp luұn này, tôi nên nhҳc nhӣ quý vӏ nhӟ lҥi hưӟng đi cӫa
sӵ tranh luұn chính cӫa tôi. Lý thuyӃt phát triӇn đưӧc phát minh ra đӇ cung cҩp mӝt cách có
hӋ thӕng khi nói vӅ và khi so sánh hưӟng đi cân bҵng cho nӅn kinh tӃ. Trong nhiӋm vө đó nó
đã tương đӕi thành công. Tuy nhiên, khi làm như vұy nó đã thҩt bҥi khi đánh giáp lá cà mӝt
cách tương xӭng vӟi mӝt vҩn đӅ đáng quan tâm và quan trӑng ngang bҵng: cách đúng nhҩt đӇ
đӕi phó vӟi sӵ lҥc đưӡng tӯ sӵ phát triӇn cân bҵng. Mӝt giҧi pháp hӧp lý làm tôi chú ý như là
mӝt ngưӡi ương ngҥnh: đó là phӫ nhұn sӵ tӗn tӏa cӫa vҩn đӅ đã phân tích bҵng cách tuyên bӕ
rҵng "sӵ dao đӝng lên xuӕng cӫa nӅn kinh tӃ" không phҧi là mӝt sӵ chӋch hưӟng đi tӯ sӵ phát
triӇn cân bҵng, trӯ nhӳng ví dө cӫa sӵ phát triӇn cân bҵng. Ҩn tưӧng cӫa tôi là niӅm tin vào
câu chuyӋn này ít nhiӅu hҥn chӃ đӕi vӟi Bҳc Mӻ. Có thӇ nhӳng kinh nghiӋm cӫa các nӅn kinh
tӃ châu Âu không cho thêm chính nó vào sӵ giҧi thích này. Có sӵ lӵa chӑn nào không?

Nó sӁ không làm đơn giҧn đӇ thêm vào mô hình ưa thích cӫa bҥn trong chu kǤ kinh doanh
trên con đưӡng phát triӇn cân bҵng. ĐiӅu đó có thӇ làm vì nhӳng sӵ chӋch hưӟng rҩt nhӓ, có
tính chҩt cӫa nhӳng sai lҫm nhӓ có liên quan đӃn nhau. Nhưng nӃu mӝt ngưӡi nhìn vào
nhӳng suҩt phát hàng quí cҫn thiӃt tӯ sӵ phát triӇn cân bҵng, như là đã xҭy đӃn vӟi nӅn kinh
tӃ Châu Âu rӝng lӟn tӯ năm 1979, không thӇ tin rҵng chính con đưӡng phát triӇn cân bҵng
không bӏ ҧnh hưӣng bӣi kinh nghiӋm ngҳn và vӯa, liӋu qua tәng đҫu tư vào thiӃt bӏ mӟi hoһc
qua sӵ sӱa sang lҥi thiӃt bӏ cũ. Tôi cũng có ý tin rҵng sӵ phân chia cӫa thӏ trưӡng lao đӝng
bҵng nghӅ nghiӋp, công nghiӋp và vùng, cùng vӟi sӕ lưӧng khác nhau vӅ sӵ thҩt nghiӋp tӯ
khúc này tӟi khúc khác, cũng sӁ tác đӝng trӣ lҥi hưӟng đi cân bҵng. Bӣi vұy mӝt sӵ phân tích
đӗng thӡi cӫa cӫa xu hưӟng và sӵ dao đӝng thӵc sӵ bao hàm sӵ hӧp nhҩt cӫa ngҳn hҥn và dài
hҥn, hoһc là cân bҵng và mҩt cân bҵng.

ChiӃn lưӧc đơn giҧn nhҩt là mӝt cái quen thuӝc tӯ nhӳng phҥm vi khác. Trong mӝt mô hình
phát triӇn tәng hӧp đҫy đӫ, nhӳng giá cҧ thích hӧp là tiӅn lương thӵc tӃ và tiӅn lãi thӵc. Giҧ
sӱ cҧ hai đӅu cӭng nhҳc, hoһc chӍ điӅu chӍnh rҩt đӇ chұm vưӧt quá cung trong thӏ trưӡng lao
đӝng và hàng hoá. (Sӵ thӯa nhұn phә biӃn hơn là chӍ có tiӅn lương là khó khăn, nhưng trong
môi trưӡng đӏa phương riêng cӫa Wicksell chúng ta nên kӇ đӃn sӵ khác nhau giӳa lãi suҩt "tӵ
nhiên" và lãi suҩt "thӏ trưӡng".) Khi đó nên kinh tӃ có thӇ cách xa bҩt cӭ con đưӡng cân bҵng
đҫy đӫ nào trong mӝt thӡi gian dài. Trong suӕt thӡi gian đó sӵ phát triӇn cӫa nó sӁ bӏ quҧn lý
bӣi đӝng lӵc ngҳn hҥn rҩt giӕng lý thuyӃt chù kǤ kinh doanh mӑi ngày.

Trưӡng hӧp đáng chú ý nhҩt là khi tiӅn lương và lãi suҩt thӵc bӏ mҳc kҽt tҥi mӭc mà vưӧt quá
cung cӫa lao đӝng và hàng hoá (sӵ tiӃt kiӋm lӟn hơn đҫu tư trưӟc). Đây là loҥi cҩu trúc chúng
ta thưӡng gӑi là "Lý thuyӃt kinh tӃ cӫa Keyne". Sӵ khác nhau lӟn là đҫu tư ròng có thӇ mang
tính tích cӵc hoһc tiêu cӵc, năng suҩt công nghiӋp có thӇ tăng hoһc giҧm. NӅn kinh tӃ cuӕi
cùng có thӇ trӣ vӅ vӏ trí cân bҵng, có lӁ bӣi vì "giá cҧ luôn linh đӝng sau cùng" như chúng ta
vүn thưӡng tӵ bҧo mình. NӃu và khi nó xҧy ra như vұy thì nó sӁ không trӣ lҥi phҫn tiӃp thêm
cӫa con đưӡng cân bҵng nó đã đi trưӟc khi nó bӏ trưӧt ra. Con đưӡng cân bҵng mӟi sӁ phө
thuӝc vào sӕ lưӧng vӕn tích luӻ đưӧc thӵc hiӋn trong suӕt thӡi kǤ mҩt cân bҵng, và có thӇ
cũng dӵa trên sӕ lưӧng thҩt nghiӋp, đһc biӋt là thҩt nghiӋp lâu dài đã trҧi qua. Thұm chí chình
đӝ kӻ thuұt cũng có thӇ khác nhau, nӃu sӵ thay đәi vӅ công nghӋ kӻ thuұt là nӝi sinh hơn là
tuǤ tiӋn.

Đây là phҫn nào sӵ cҧi thiӋn mà tôi đã nhҳc tӟi vào năm 1956, nhưng đã không theo đuәi quá
xa. HiӋn nay có mӝt cuӝc thăm dò đưӧc phác thҧo ra bӣi Edmond Malinvaud sӱ dөng giá bҩt
biӃn đӇ tiӃn tӟi lý thuyӃt vӅ sӵ phát triӇn. Như là mӑi ngưӡi mong đӧi, chӭc năng đҫu tư đóng
mӝt vai trò rҩt quan trӑng. Khi tôi đӅ cұp lúc đҫu vӅ vҩn đӅ khó khăn cӫa sӵ đӏnh giá tài sҧn
cách xa con đưӡng cân bҵng. Đây là nhӳng gì tôi muӕn nói. Chúng ta bӏ chinh phөc đӕi vӟi
mӝt vài công thӭc hӧp lý đưӧc đưa ra bӣi mӝt vài kӃt quҧ toán kinh tӃ thiӃt thӵc và bӣi mӑi
thӭ chúng ta nghĩ chúng ta biӃt vӅ quyӃt đӏnh đҫu tư trong nhӳng công ty thӵc. Malinvaud
nhҩn mҥnh "lӧi nhuұn" như là mӝt yӃu tӕ quyӃt đӏnh cӫa đҫu tư, nhưng ông cũng nhҩn mҥnh
rҵng ý nghĩa chính xác cӫa lӧi nhuұn là không rõ ràng mӛi khi tương lai không rõ ràng.

KӃt quҧ chính cӫa phép phân tích cӫa Malinvaud là làm cho hoàn cҧnh trӣ nên dӉ hiӇu hơn,
mà dưӟi hoàn cҧnh này tình trҥng vӳng vàng cӫa thuyӃt kinh tӃ Keyne là có thӇ, và khi nó әn
đӏnh cөc bӝ, tӭc là khi nó sӁ bӏ tiӃp cұn bӣi mӝt nӅn kinh tӃ bӏ xáo trӝn tӯ mӝt con đưӡng cân
bҵng không xa. Trưӡng hӧp không bӅn vӳng cũng đáng lưu ý, bӣi vì nó gӧi ý khҧ năng cӫa
nhӳng nguyên nhân nhӓ có kӃt quҧ lӟn. Tҩt cҧ nhӳng sӵ tranh luұn vӅ tính әn đӏnh này phҧi
có tính chҩt thăm dò bӣi lãi suҩt và tiӅn lương thӵc tӃ đưӧc cho là sӁ әn đӏnh lҥi khi sӕ lưӧng
xê dӏch. Đó không phҧi là mӝt lý do thoҧ đáng đӇ bӓ qua nhӳng kӃt quҧ trong mӝt tinh thҫn
theo chӫ nghĩa thuҫn tuý; nhưng hiӇn nhiên chương trình nghiên cӭu chưa đưӧc hoàn thành.

Bҧn phác thҧo cӫa Malinvaud cũng tӕt bҵng mӝt quyӇn sách cӫa mӝt ngưӡi nào khác. Hưӟng
suy nghĩ cӫa riêng tôi - chӍ là mӝt hưӟng suy nghĩ - là thӱ mӝt quan điӇm hơi khác. Hãy nghĩ
vӅ sӵ không rõ ràng cӫa khái niӋm lӧi nhuұn và mӕi quan hӋ cӫa nó đӕi vӟi đҫu tư gӧi nhӟ lҥi
mӝt điӅu mà nhiӅu công ty phҧn ӭng lҥi nhӳng hoàn cҧnh bӏ thay đәi mӝt cách chính xác
bҵng cách thay đәi giá cҧ cӫa chúng. Sӵ lӵa chӑn hiӇn nhiên đӕi vӟi mӝt mô hình vӟi giá cҧ
khó khăn là mӝt mô hình vӟi nhӳng công ty đӏnh ra giá cҧ cҥnh tranh còn thiӃu sót. Tҩt
nhiên, sau đó mӝt ngưӡi không còn có thӇ nói theo cách đơn giҧn nhҩt vӅ sӵ vưӧt quá cung
cӫa hàng hoá. Nhưng chúng ta có thӇ nhұn thҩy mӝt điӅu gì đó đáng lưu ý; khҧ năng tӗn tҥi
cùng mӝt lúc nhӳng con đưӡng cân bҵng, mӝt vài trong sӕ nhӳng con đưӡng này có thӇ tӕt
hơn nhӳng cái khác. (Thưӡng thì nhӳng cái tӕt hơn có sҧn lưӧng và viӋc làm cao hơn là
nhӳng cái tӗi hơn, bӣi vұy mӝt cái gì đó giӕng như là mӝt sӵ suy thoái kinh tӃ ngҳn hҥn mӟi
xuҩt hiӋn.) Sӵ tác đӝng qua lҥi cӫa sӵ tăng trưӣng và chu kǤ kinh doanh sau này có thӇ đưa ra
mӝt hình thӭc hơi khác: sӵ luân phiên nhau cӫa hàng hoá và sӵ cân bҵng xҩu không chӍ là
mӝt ưӟc lưӧng đơn giҧn.)

Mô hình này bây giӡ quen thuӝc hơn trong mӝt ngӳ cҧnh không thay đәi, nơi mà nó có thӇ có
ý nghĩa tӕt vӅ khái niӋm "cҫu có hiӋu lӵc". Các công ty đương nhiên sӁ ưӟc đӏnh nhӳng hành
đӝng cӫa hӑ dӵa trên sӵ tin tưӣng vӅ toàn bӝ nӅn kinh tӃ. Frank Hahn và tôi đang tiӃp tөc
nghiên cӭu mӣ rӝng nó tӟi mӝt mô hình cӫa nhӳng thӃ hӋ chӗng lên nhau, cӕt đӇ nó sӁ dӉ
dàng hơn khi biӃn đәi bҩt kǤ mӝt trҥng thái cân bҵng әn đӏnh thành mӑt trҥng thái phát triӇn
vӳng vàng. Nhӳng biӇu lӝ sơ bӝ là cái quan trӑng nhҩt có thӇ làm đưӧc. Tuy nhiên, có mӝt hy
vӑng rҵng hoһc là sӵ tiӃn tӟi fix-price hoһc sӵ tiӃp cұn cҥnh tranh chưa hoàn thành có thӇ cho
phép chúng ta nói mӝt cách hӧp lý vӅ chính sách kinh tӃ vĩ mô trong mӝt phҥm vi liên quan
tӟi sӵ tăng trưӣng.

Trong bài thuyӃt trình năm 1956 cӫa tôi, đã có nhӳng dҩu hiӋu cơ bҧn vӅ cái cách sӵ phát
triӇn khoa hӑc kӻ thuұt trung lұp có thӇ đưӧc hӧp nhҩt lҥi thành mӝt mô hình cӫa sӵ tăng
trưӣng cân bҵng. Đó là mӝt sӵ sát nhұp cҫn thiӃt bӣi vì mһt khác nhӳng tình trҥng әn đӏnh
duy nhҩt cӫa mô hình sӁ có thu nhұp bҩt biӃn cho mӛi ngưӡi và điӅu đó hҫu như không thӇ là
mӝt hình ҧnh có giá trӏ cӫa chӫ nghĩa tư bҧn công nghiӋp. TiӃn bӝ khoa hӑc kӻ thuұt, đưӧc
đӏnh nghĩa rҩt rӝng rãi khi bao gӗm sӵ cҧi tiӃn trong nhân tӕ con ngưӡi, rҩt cҫn thiӃt đӇ thúc
đҭy sӵ phát triӇn dài hҥi trong tiӅn lương thӵc tӃ và chҩt lưӧng cuӝc sӕng. Vì hàm sҧn xuҩt
gӝp đã là mӝt phҫn cӫa mô hình nên cũng là điӅu tӵ nhiên khi nghĩ tӟi viӋc ưӟc lưӧng nó tӯ
chuӛi dӳ liӋu theo thӡi gian dài hҥn cho mӝt nӅn kinh tӃ thӵc. ĐiӅu đó cӝng thêm vào mӝt vài
tham sӕ chuҭn - như là tӍ lӋ tiӃt kiӋm và sӵ phát triӇn dân sӕ - sӁ làm cho mô hình hoҥt đӝng
có hiӋu lӵc.

Ưӟc lưӧng mӝt hàm sҧn xuҩt gӝp không phҧi là mӝt ý kiӃn mӟi, nhưng tôi đã có mӝt gӧi ý
mӟi trong đҫu: đӇ sӵ dөng yӃu tӕ giá cҧ quan sát đưӧc như là đӗng hӗ chӍ dүn cӫa năng suҩt
cұn biên hiӋn nay, cӕt đӇ mӛi mӝt sӵ quan sát sӁ đem đӃn cho tôi không chӍ là mӭc xҩp xӍ
trên hàm sҧn xuҩt mà còn mӝt chӍ sӕ gҫn đúng vӅ đӝ dӕc cӫa nó. Tôi khá chҳc chҳn rҵng ý
kiӃn này đã đưӧc gӧi lên cho tôi bӣi lý thuyӃt tăng trưӣng cân bҵng. Tôi muӕn nhҩn mҥnh
rҵng tôi đã không có bҩt kǤ khái niӋm nào tôi đang làm mӝt điӅu gì đó gây tranh cãi mӝt cách
dӳ dӝi.
Mӝt vài đoҥn đҫu trong bài báo vào năm 1957 cӫa tôi hoàn toàn có mâu thuүn trong tư tưӣng,
không phҧi vӅ phương pháp mà vӅ cách sӱ dөng dӳ liӋu tәng hӧp dӵa trên đҫu vào và đҫu ra.
Sau khi bày tӓ sӵ nghi ngӡ cӫa tôi đi tiӃp theo mӝt tinh thҫn căn cӭ vào sӵ thұt. Mӝt ngưӡi
không thê làm toán kinh tӃ mà không có nhӳng mӕi quan hӋ tәng hӧp, và ít nhҩt ngay lúc này
không có sӵ thay thӃ nào cho toán kinh tӃ. Cách duy nhҩt tôi có thӇ giҧi thích cho cưӡng đӝ
cӫa cuӝc tranh cãi vӅ vҩn đӅ này là đә nó tҥi sӵ tin tưӣng rҵng có mӝt cái gì đó thuӝc bҧn
chҩt hӋ tư tưӣng vӅ khái niӋm là lӧi nhuұn dӵa trên vӕn tiêu biӇu cho sӵ trӣ lҥi đӕi vӟi mӝt
yӃu tӕ sҧn xuҩt như đã bӏ đә tӝi bӣi thӏ trưӡng. John Bates Clark có thӇ đã có suy nghĩ cách
đây mӝt thӃ kӹ, rҵng sӵ phân phӕi theo sҧn phҭm cұn biên là "thích đáng" nhưng không nhà
kinh tӃ hiӋn đҥi nào, không nhà kinh tӃ hiӋn đҥi "tư sҧn" nào, chҩp nhұn lұp luұn đó.

Nhưng dù sao, kӃt quҧ quan trӑng nhҩt cӫa bài tұp năm 1957 thұt sӱng sӕt. Tәng sҧn lưӧng
mӛi giӡ làm viӋc trong nӅn kinh tӃ Hoa KǤ đã tăng gҩp đôi giӳa năm 1909 và 1949; và bҧy
phҫn tám sӵ tăng lên đó có thӇ do "sӵ thay đәi khoa hӑc kӻ thuұt theo ý nghĩa rӝng nhҩt" và
chӍ có mӝt phҫn tám còn lҥi là do sӵ tăng thêm theo lӕi cә truyӅn trong cưӡng đӝ vӕn. Trên
thӵc tӃ Solomon Fabricant tҥi Cөc nghiên cӭu kinh tӃ quӕc gia đã bҳt kӏp sӵ suy sөp giӕng
như vұy thӡi kǤ trưӟc kia, sӱ dөng nhӳng phương pháp theo cơ sӣ giҧi tích. Tôi nghĩ tôi đã
mong đӧi tìm ra mӝt vai trò lӟn hơn nhӳng gì tôi thӵc tӃ tìm đưӧc cho sӵ hình thành vӕn
trung thӵc, tôi sӁ quay trӣ lҥi vҩn đӅ này ngay sau đây.

KӃt luұn bao quát đã đưӧc đưa ra hӧp lý mӝt cách đáng ngҥc nhiên trong suӕt ba mươi năm
qua kӇ tӯ khi đó trong suӕt thӡi gian sau này "sӵ tính toán tăng trưӣng" đã đưӧc tinh lӑc rҩt
nhiӅu đһc biӋt là bӣi Edward Denison. Sӵ tinh lӑc chính là đӇ mӣ ra "sӵ tiӃn bӝ khoa hӑc kӻ
thuұt theo nghĩa rӝng nhҩt" thành mӝt sӕ yӃu tӕ mà trong đó nhӳng biӃn sӕ vӕn nhân lӵc
khác nhau và "sư thay đôi khoa hӑc kӻ thuұt theo nghĩ hҽp" là quan trong nhҩt. ĐӇ đưa ra cho
quý vӏ mӝt ý niӋm vӅ tình trҥng hiӋn tҥi cӫa trұn đҩu tôi sӁ trích dүn nhӳng đánh giá gҫn đây
nhҩt cӫa Denison cho Hoa KǤ.

Lҩy thӡi kǤ tӯ năm 1929 đӃn 1982 và giҧi quyӃt vҩn đӅ chu kǤ kinh doanh, ông nhұn ra rҵng
đҫu ra không lưu trú thӵc tăng lên ӣ tӕc đӝ trung bình 3,1 phҫn trăm mӝt năm. Vҩn đӅ bây
giӡ là đӇ chia cái này ra thành tӯng phҫn giӳa mӝt sӕ nhӳng yӃu tӕ quyӃt đӏnh cӫa sӵ tăng
trưӣng. Denison ưӟc lưӧng rҵng mӝt phҫn tư cӫa nó có thӇ là du sӵ tăng đҫu vào lao đӝng ӣ
mӭc giáo dөc bҩt biӃn. 16 phҫn trăm khác (tӭc là khoҧng 1/2 phҫn trăm mӝt năm) đưӧc công
nhұn khҧ năng chuyên môn tăng lên cӫa công nhân trung bình. Sӵ phát triӇn cӫa tính toàn
"vӕn" là 12 phҫn trăm cӫa sӵ phát triӇn cӫa sҧn lưӧng; điӅu này tình cӡ gҫn giӕng nhӳng gì
tôi tìm ra trong nhӳng năm 1909-1949 sӱ dөng phương pháp gӕc cӫa tôi, mà theo nó thì sӵ
đánh giá cӫa Denison theo mӝt vài cách nào đó là mӝt sӵ sӱa đәi thiӃt thӵc.

Sau đó Denison quy 11 phҫn trăm trong tәng sӕ cӫa sӵ phát triӇn cho "sӵ tăng phân phӕi cӫa
tài nguyên" (ý cӫa ông muӕn nói là sӵ vұn đӝng tӯ nông nghiӋp năng suҩt thҩp tӟi công
nghiӋp năng suҩt cao). 11 phҫn trăm khác là lӧi thӃ kinh tӃ nhӡ qui mô ( nhưng điӅu này chҳc
là mӝt sӵ quy tӝi không an toàn). 34 phҫn trăm cuӕi cùng cӫa sӵ tăng trưӣng đưӧc công nhұn
là do "sӵ phát triӇn cӫa tri thӭc" hoһc là sӵ tiӃn bӝ cӫa khoa hӑc kӻ thuұt theo nghĩa hҽp. NӃu
quý vӏ cӝng nhӳng phҫn trăm này lҥi, quý vӏ sӁ nhұn ra rҵng Denison đã giҧi thích 109 phҫn
trăm cӫa sӵ tăng trưӣng đӅu đһn. Nhӳng nhân tӕ khác nhau sau đó phҧi giҧm sӵ tăng sҧn
lưӧng xuӕng 9 phҫn trăm cӫa 3,1 phҫn trăm, hoһc dưӟi 0,3 phҫn trăm mӝt năm. (Nhӳng nhân
tӕ tiêu cӵc này có thӇ bao gӗm đҫu tư trong sӵ cҧi tiӃn môi trưӡng, cái mà sӱ dөng nhӳng
nguӗi tài nguyên nhưng không xuҩt hiӋn trong sҧn lưӧng đo lưӡng, mһc dù tҩt nhiên nó có
thӇ rҩt giá trӏ.)
Sӵ tính toán chi tiӃt này là mӝt sӵ tiӃn bӝ trong nӛ lӵc đҫu tiên cӫa tôi, nhưng nó chӍ dүn đM