Những bệnh nấm hay gặp ở cá cảnh

Hiện nay trên các diễn đàn của người chơi cá cảnh thường
thấy xuất hiện các chủ đề về các bệnh của cá, trong đó có nhiều
bệnh nấm nguy hiểm gây chết cá, thiệt hại cho người chơi cá
cảnh. Xin được chia sẻ cùng bạn đọc một số thông tin về bệnh
này.

Nhiễm nấm là một trong những bệnh phổ biến thường thấy ở cá nhiệt
đới. Bởi vì những bào tử của nấm được tìm thấy trong bể cá cảnh, chính
những bào tử này sẽ xâm nhập vào cá và gây bệnh cho cá khi cá bị căng
thẳng(stress), bị thương hoặc bị bệnh nào đó. Chất lượng nước kém cũng
có thể là nguyên nhân làm tăng sự lây nhiễm nấm đối với cá trong bể.

Hầu hết những người nuôi cá đều nhận ra những dấu hiệu nhiễm nấm từ
bên ngoài. Đa số các vết bệnh đều có màu trắng (mịn, có lông tơ) đặc
trưng và thường được gọi là “bệnh len bông - cotton wool disease”. Khi cá
bị nhiễm nấm nặng thì vết nhiễm nấm có thể chuyển sang màu xám, thậm
chí là màu đỏ.

Nhưng may mắn thay, hầu hết nấm chỉ tấn công vào phần mô bên
ngoài của cá và những loài nấm thường xuất hiện khi cá bị nhiễm trùng
trước hoặc cá bị thương, và chính điều đó giải thích tại sao khi cá bị nấm
cần phải có 2 phần điều trị. Đó là vừa phải điều trị vết thương, tăng cường
sức khỏe cho cá, kết hợp với điều trị nấm. Tuy nhiên cũng có vài loài nấm
sẽ gây nhiễm vào cơ quan bên trong của cá và sau đó sẽ làm ảnh hưởng
đến sức khỏe cá nếu không được can thiệp kịp thời. Nấm luôn có mặt trong
hầu hết bể cá cảnh, tuy nhiên điều kiện để làm tăng sự lây nhiễm cho cá
trong bể bao gồm:

- Chất lượng nước bể kém.

 - Vệ sinh bể kém.
- Có cá chết trong bể hay có sự phân hủy nhiều các chất hữu cơ trong
bể.
- Cá bị tổn thương, cá già hoặc cá đang có những bệnh khác.

Những bể cá thường bị lây nhiễm nấm cần kiểm tra và vệ sinh thật kỹ
bể, hệ thống lọc nước, chất lượng nước. Những bể chất lượng nước tốt thì
cá hiếm khi bị nấm.

Một số bệnh nấm hay gặp ở cá cảnh bao gồm:

Bệnh nấm len bông-cotton wool disease:

Bệnh nấm len bông là một thuật ngữ được dùng để chỉ chung cho những
loại nấm lây nhiễm trên da, vây và miệng của cá. Những phần nấm trắng
(dạng như bông) thường phát triển ở những khu vực mà cá đã bị lây nhiễm
trước, những chỗ có ký sinh trùng tấn công và cả những chỗ cá bị thương.
Những loài nấm gây bệnh này thường là loài Saprolegnia và Achyla. Nhiều
loài nấm khác cũng có thể gây bệnh này và nhiều khi có thể tìm thấy nhiều
loại nấm cùng gây bệnh trên cá.

Để điều trị loại bệnh này, ta có thể tắm cho cá bằng nước muối hoặc sử
dụng thuốc kháng nấm có chứa phenoxyethanol. Trong một số trường hợp
cần phải điều trị toàn bộ số cá trong bể, nhưng nếu có vài con riêng lẻ bị
bệnh thì có thể bắt riêng những cá thể đó ra để điều trị. Việc sử dụng
thuốc kháng nấm và kháng khuẩn có chứa chất Gentian Violet để bôi vào
vết nấm cho cá cũng là một sự lựa chọn tốt trong điều trị.

Bệnh thối mang - Gill rot:

Đây là loại bệnh nấm không thường gặp, nhưng khi bị bệnh thì rất nguy
hiểm cho cá và làm cho cá chết nếu không được điều trị. Khi bị nhiễm loại
nấm này, cá có dấu hiệu hô hấp bất thường như thở gấp gáp để lấy không
khí. Các tơ mang và lá mang dính lại với nhau bởi chất nhầy và trên đó
cũng xuất hiện các đốm. Nguyên nhân của bệnh này là do nấm
Branchiomyces, có thể làm cho mang bị thối đi. Bệnh này thường xuất hiện
khi cá bị stress mà nguyên nhân chủ yếu là lượng amoniac hoặc nitrat
trong bể cao. Khi cá bị bệnh thì việc điều trị rất khó khăn và thường là
không thành công nhiều. Trong một số trường hợp, có thể chữa được bằng
cách tắm phenoxyethanol trong thời gian dài và tăng lượng oxy trong bể.
Vì thế chế độ chăm sóc tốt bể cá chính là biện pháp tốt nhất để phòng
ngừa bệnh này.

Bệnh nhiễm nấm toàn thân - Systemic fungal infections:

Bệnh nhiễm nấm toàn thân ở cá cảnh nhiệt đới là bệnh rất hiếm gặp và
nói chung là rất khó chẩn đoán và điều trị. Kết quả là không có nhiều hiểu
biết về loại bệnh này. Một loại nấm có thể gây nhiễm bệnh này là
Icthyophonus. Cá bị nhiễm bệnh rất yếu ớt, bơi lội, hoạt động và kém ăn
rõ rệt. Cá sống trong môi trường nước kém và hay thay đổi dễ bị mắc bệnh
này. Tuy nhiên, bệnh có thể điều trị thành công bằng cách tắm và ngâm cá
trong thuốc xanh malachit.

Hầu hết những người nuôi hoặc chơi cá cảnh đều phải đối mặt với những
bệnh lây nhiễm nấm không khi này thì khi khác. Đa số những bệnh nấm
đều được điều trị thành công nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Có
một điều hiển nhiên ai cũng biết là nấm hay phát triển khi cá có sức khỏe
yếu, hoặc bị thương, đặc biệt là việc chăm sóc bể cá kém. Vì vậy khi cá
nuôi của bạn bị nhiễm nấm thì bạn hãy kiểm tra chất lượng nước và đảm
bảo chắc chắn rằng nước trong bể của bạn được tốt, an toàn và tự nhiên
cho các chú cá nuôi của bạn.