Sö dông m¸t tÝnh casio fx 500MS

®Ó gi¶i mét sè bµi to¸n vÒ ®a thøc

I. §Æt vÊn ®Ò.

- Trong vµi n¨m häc sinh cÊp THCS ®· ®îc lµm quen víi c¸ch sö dông
MTBT trong SGK. Ngoµi ra c¸c quËn, huyÖn, tØnh vµ thµnh phè ®· tiÕn hµnh
thi gi¶i to¸n trªn m¸y tÝnh CASIO, trªn c¬ së ®ã tuyÓn chän häc sinh tham gia
kú thi cÊp khu vùc hµng n¨m.
- Bµi viÕt nµy tríc hÕt muèn giíi thiÖu mét d¹ng to¸n thêng xuÊt hiÖn trong
c¸c kú thi, tõ cÊp c¬ së ®Õn cÊp khu vùc. Nh÷ng bµi to¸n liªn quan ®Õn ®a thøc.
- PhÇn tÝnh to¸n minh häa dùa trªn m¸y tÝnh CASIO fx - 500MS.
II. Mét sè bµi to¸n.
Bµi 1: Cho ®a thøc P(x) = 6x3 - 7x2 - 16x + m
a) T×m m ®Ó ®a thøc P(x) chia hÕt cho 2x + 3
b) Víi m võa t×m ë c©u a, t×m sè d khi chia P(x) cho x - 1,125
S¬ lîc c¸ch gi¶i:
a) Tõ ®t suy ra: P(x) = (2x + 3).q(x) (®óng víi mäi x)
=> 6x3 - 7x2 - 16x + m = (2x + 3). q(x) (®óng víi mäi x)
=> m = (2x + 3). q(x) - (6x3 - 7x2 - 16x) (®óng víi mäi x)
= (2x + 3). q(x) - h(x)
 3  3  3
VËy m = 0.q   2  - h      h  
   2  2

 3
TÝnh trªn m¸y biÓu thøc - h   2 
 
3
1) Nhí sè  vµo « A
2

- 3 ab/c 2 shift Sto A

2) Èn tiÕp
- ( 6 SUHA A x3 - 7 SUHA A x2 - 16 SUHA A
) = KÕt qu¶: m = 12
3 2
b) Ta cã P(x) = 6x - 7x - 16x + 12
 Khi ®ã sè d r trong phÐp chia P(x) cho x - 1,125 lµ P(1,125). Thùc hiÖn
quy tr×nh tr¬ng tù nh trªn ta ®îc: r = P(1,125) = - 6,31640625
Bµi 2: Cho ®a thøc f(x) = x5 - 3x4 + 2x3 + ax2 + bx + c
BiÕt r»ng ®a thøc f(x) chia hÕt cho ®a thøc (x2 - 1) (x - 2)
H·y x¸c ®Þnh a, b, c.
Lêi gi¶i s¬ lîc:
- Tõ at suy ra f(x) = (x - 1) (x + 1) (x - 2). q(x)
=> f(1) = f(-1) = f(2) = 0
Suy ra ta cã hÖ ph¬ng tr×nh bËc nhÊt ba Èn a, b, c
a  b  c  0

a  b  c  6
4 a  2b  c  0


- Quy tr×nh gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh.

1) Vµo ch¬ng tr×nh 1 1 = 1 = 0 = 1 = 1 1 = 1
6 = 4 = 2 = 1 = 0
= KÕt qu¶ a = 1, b = -3, c = 2
=

Bµi 3: Cho ®a thøc: Q(x) = x4 + ax3 + bx2 + cx + d. BiÕt Q(1) = 5; Q(2) =

7; Q(3) = 9; Q(4) = 11
TÝnh Q(10); Q(11); Q(12); Q(13)
Lêi gi¶i s¬ lîc:
- §Ó ý r»ng Q(1) = 5 - 1.2 + 3; Q(2) = 7 = 2.2 + 3
Q(3) = 9 = 3.2 + 3; Q(4) = 11 = 4.2 + 3
- XÐt ®a thøc R(x) = Q(x) - (2x + 3) (1)
Ta cã R(1) = R(2) = R(2) = R(4) = 0 => 1; 2; 3; 4 lµ c¸c nghiÖm cña ®a
thøc R(x). MÆt kh¸c R(x) lµ ®îc thøc bËc 4 cã hÖ sè cña x4 lµ 1 nªn
R(x) = (x - 1) (x - 2) (x - 3) (x - 4) (2)
Tõ (1) vµ (2) suy ra:
Q(x) = (x - 1) (x - 2) (x - 3) (x - 4) + (2x + 3)
- VËy Q(10) = 10 - 1) (10 - 2) (10 - 3) (10 - 4) + (2.10 + 3)
= 9 . 8 . 7 . 6 + 2 . 10 + 3 = 3047
T¬ng tù Q(11) = 5065
Q(12) = 7947
Q(13) = 11909
Bµi 4: Gi¶ sö (1 + x + x2)24 = a0 + a1.x + a2.x2 + …+ a48x48
H·y tÝnh S = a0 + a1 + a2 + … + a48
S¬ lîc lêi gi¶i:
- §Æt f(x) = (1 + x + x2)24
Suy ra S = f(1) = 324
- Ta cã S = 324 = 320 . 34
= 3489784401 x 81
= (34867 . 105 + 84401) x 81
= 34867 x 81 x 105 + 84401 x 81
- Sö dông m¸y tÝnh ®Ó tÝnh 34867 x 81 vµ 84401 x 81 ®Ó tõ ®ã suy ra
S = 282429536841
Bµi 5: Cho ®a thøc f(x) = 2.x2 + 3.x3 + 4.x4 + … + n.xn
BiÕt r»ng f(2) = 2n + 37. T×m n?
S¬ lîc lêi gi¶i:
- Ta cã f(2) = 2.22 + 3.23 + 4. 24 + … + n.2n
=> f(2) = 2f(2) - f(2)
= (2.23 + 3.24 + 4.25 + … + n.2n+1) - (2.22 + 3.23 + 4.24 + … + n.2n)
= n.2n+1 - 22 - (22 + 23 + 24 + … + 2n)
= n.2n-1 - 22 - A (1)
MÆt kh¸c: A = 2A - A = 2n+1 - 22 (2)
Tõ (1) vµ (2) suy ra: f(2) = 2n+1 (n - 1) (3)
- Tõ (3) vµ tõ at ta cã:
2n+1 (n - 1) = 2n + 37 => n - 1 = 236 => n = 236 + 1
- Sö dông m¸y tÝnh vµ tÝnh t¬ng tù nh bµi 4 ta ®îc:
n = 230 . 26 + 1 = 68719476737
Bµi 6: Cho ®a thøc f(x) = x5 + x2 + 1 cã 5 nghiÖm x1, x2, x3, x4, x5.
Ký hiÖu P(x) = x2 - 2
 TÝnh M = (Px1); (Px2); (Px3); (Px4); (Px5)
S¬ lîc lêi gi¶i:
- §a thøc bËc 5 cã 5 nghiÖm x1, x2, x3, x4, x5 vµ cã hÖ sè cña x5 lµ 1 nªn
f(x) cã d¹ng.
f(x) = (x - x1) (x - x2) (x - x3) (x - x4) (x - x5)
=> f (a) = (a - x1) (a - x2) (a - x3) (a - x4) (a - x5)
- XÐt M = (Px1); (Px2); (Px3); (Px4); (Px5)
= (x21 - 2) (x22 - 2) (x23 - 2) (x24 - 2) (x25 - 2)
=  x  2  x  2  x  2  x  2  x  2 
1 2 3 4 5

 x  2  x  2  x  2  x  2  x  2 
1 2 3 4 5

= f( 2 ) . f(- 2 )
=    2   1       1
5 2 5 2
2   2   2
  
  


= 32 - ( 2 )10
= - 23
Bµi 7: Cho ®a thøc f(x) = x2 - x - 1
§Æt Sn = xn1 + xx2 víi x1, x2 lµ c¸c nghiÖm cña ®a thøc f(x).
a) LËp quy tr×nh tÝnh Sn theo Sn - 1 vµ Sn - 2 (n  2)
b) ¸p dông quy tr×nh ®ã tÝnh S19.
S¬ lîc lêi gi¶i:
a) V× a.c = - 1 < 0 => f(x) cã 2 nghiÖm x1, x2
¸p dông hÖ thøc viÐt: x1 + x2 = 1 vµ x1 x2 = -1 => S1 = 1; S2 = 3
- Ta cã Sn - Sn - 1 - Sn - 2 = 0 (n  2)
ThËt vËy:
x
n
1  
  
 x1n  x1n 1  x2n 1  x1n  2  x1n  2

= x  x  x   x  x  x 
n
1
n 1
1
n2
1
n
2
n 1
2
n 1
2

= x  x  x  1  x  x  x  1
n2
1
2
1 1
n2
1
2
2 2

= x1n  2 .0  x2n  2 .0  0
Suy ra, Sn = Sn - 1 + Sn - 2
III. KÕt luËn.
 - §Ó gi¶i c¸c bµi to¸n, häc sinh ph¶i n¾m v÷ng vµ vËn dông nhuÇn
nhuyÔn nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n liªn quan ®Õn ®a thøc. Do ®ã muèn t×m ra
®¸p sè cña bµi to¸n, häc sinh tríc hÕt ph¶i giái to¸n.
- Nh÷ng bµi to¸n mµ phÇn tÝnh to¸n liªn quan ®Õn quy tr×nh bÊm
phÝm liªn tôc (nh bµi 7 ch¼ng h¹n) lµ nh÷ng bµi ®ßi hái sù s¸ng t¹o cña häc
sinh khi thao t¸c trªn m¸y tÝnh CASIO. Quy tr×nh ë bµi 7 lµ quy tr×nh ®¬n
gi¶n nhng h¹n chÕ ë chç nÕu n cµng lín th× vËn dông gÆp khã kh¨n.
- Cuèi cïng rÊt mong sù gãp ý cña c¸c ®ång nghiÖp quan t©m ®Õn vÊn ®Ò
nµy.