Ngày Soạn: 16/08/2009

TiÕt tp2ct: 01 «n tËp ®Çu n¨m

I. môc tiªu
1. Kiến thức
- Ôn tập những nội dung cơ bản của thuyết CTHH
- Đồng phân, đặc điểm về cấu tạo, tính chất của mỗi loại hiđrocacbon là
những phần liên quan đến lớp 12 để chuẩn bị tiếp thu kiến thức mới về
các hợp chất hữu cơ có nhóm chức.
Trọng tâm
* Ba luận điểm chính của thuyết CTHH
* Các loại đồng phân: mạch cacbon; vị trí nối đôi, ba, nhóm thế và nhóm
chức;
* Đồng phân nhóm chức và đồng phân cis-trans của HC và dẫn xuất của
chúng.
* Đặc điểm CT, tính chất hóa học của ba loại CxHy: no, không no và thơm.
2. Kỹ năng:
Giải một số bài tập áp dụng kiến thức.
II- PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC:
Đàm thoại, nêu vấn đề
III- CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:
* Chuẩn bị của GV : Sơ đồ liên quan giữa cấu tạo các loại HC và tính chất.
* Chuẩn bị của HS: Ôn tập kiến thức Hóa hữu cơ 11.
IV- TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:
1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Tiến trình tiết dạy:
Ho¹t ®éng cña hs Ho¹t ®éng cña gv
0
1 I-NHỮNG ĐIỂM CƠ BẢN CỦA THUYẾT CẤU TẠO I-NHÖÕNG ÑIEÅM CÔ BAÛN CUÛA
HOÁ HỌC: THUYEÁT CAÁU TAÏO HOAÙ HOÏC:
2 HS:
1. Trong phân tử chất hữu cơ, các nguyên tử Hoaït ñoäng 1:
liên kết với nhau theo đúng hóa trị và theo H: Haõy neâu noäi dung cô baûn cuûa
một thứ tự nhất định. Thứ tự liên kết đó được thuyeát caáu taïo hoùa hoïc ?
gọi là cấu tạo hóa học. Sự thay đổi thứ tự liên
kết đó sẽ tạo ra chất mới.
2. Trong phân tử chất hữu cơ, cacbon có hóa trị
4. Những ngtu C có thể kết hợp không những
với ngtố khác mà còn kết hợp trực tiép với
nhau tạo thành những mạch C khác nhau
(mạch không nhánh, có nhánh và mạch
vòng).
3. Tính chất của các chất phụ thuộc vào thành
 phần (bản chất và số lượng các ) và cấu tạo
hóa học ( thứ tự liên kết các).

Vì vậy, thuyết CTHH làm cơ sở để nghiên GV: höôùng daãn hoïc sinh laáy ví duï
cứu các hợp chất hữu cơ: cấu tạo minh hoaï.
1. VD : C2H6O
CH3−CH2 −OH CH3 −O−CH3
Rượu etylic Đimetylete
2. VD : CH4 , CH3−CH2−OH , CH≡ CH
CH3−CH2−CH2−CH3 , CH3−CH−CH3 ,
‫׀‬
CH3
CH2−CH2
 
CH2−CH2
3. VD: Tính chất phụ thuộc vào:
- Bản chất: CH4: Khí, dễ cháy,CCl4:
Lỏng , không cháy
-Số lượng nguyên tử : C4H10:
Khí, C5H12 : Lỏng
-Thứ tự liên kết: II- ÑOÀNG ÑAÚNG, ÑOÀNG PHAÂN
CH3−CH2−OH: Lỏng, không tan. Hoaït ñoäng 2:
H: Em nào hãy nhắc lại định nghĩa đồng đẳng ?
CH3−O−CH3: Khí, không tan
lấy ví dụ
II- ĐỒNG ĐẲNG, ĐỒNG PHÂN:
1. Đồng đẳng: Đồng đẳng: là hiện tượng các
chất có cấu tạo và tính chất tương tự nhau
nhưng về thành phần phân tử khác nhau một
hay nhiều nhóm: - CH2 -.
VD: Tìm công thức chung dãy đồng đẳng của
rượu etylic?
Giải :
Ta có: C2H5OH + xCH2 = C2+xH5+2xOH
Đặt : n =2+x. Do đó: 6 + 2x = 2n + 2.
H: Em nào hãy nhắc lại định nghĩa đồng phân ?
Vậy công thức chung dãy đồng đẳng rượu
lấy ví dụ
etylic là: CnH2n+1OH Hay CnH2n+2O.

2. Đồng phân:2. Đồng phân : là hiện tượng các

VD: C4H10 có 2 đồng phân:
chất có cùng CTPT, nhưng có cấu tạo khác nhau
nên có tính chất khác nhau. CH3−CH2−CH2−CH3
- Phân loại đồng phân: Butan
a) Đồng phân cấu tạo: (3 loại) CH3−CH−CH3
- Đồng phân mạch cacbon: mạch  iso-butan
không nhánh, mạch có nhánh. CH3
- Đồng phân vị trí: nối đôi, ba, nhóm
thế và nhóm chức. VD: Đicloetan C2H4Cl2 có 2đp:
- Đồng phân nhóm chức: các đồng CH2−CH2 ,CH3−CH−CH3
 phân khác nhau về nhóm chức, tức là   
đổi từ nhóm chức này sang nhóm Cl Cl CH3
chức khác. 1,2-đicloetan, 1,1-đicloetan
VD: Ankađien – Ankin - Xicloanken
Anken – Xicloankan. VD: C3H6 có 2đp
CH2=CH−CH3, propen
b) Đồng phân hình học : (cis – trans):
VD: Buten – 2 CH2
H H H C H3 / \ xiclopropan
\ / \ /
C=C C=C CH 2  CH 2

/ \ / \
CH3 CH3 CH3 H - Đây là các đồng phân mà thứ tự liên kết của
Cis Trans các trong phân tử hoàn toàn giống nhau, nhưng
* Ñieàu kieän ñeå coù ñoàng phaân cis sự phân bố hay nhóm nguyên tử trong không
– trans: gian khác nhau.
a e - Nếu 2 hay nhóm nguyên tử ở một phía của nối
\ / a≠ b đôi giống nhau ta có
C=C
dạng cis, khác nhau ta có dạng trans.
/ \ e≠ d
b d No:lk đơn
Mạch hở Ankan
- Phương pháp viết đồng phân của một chất :
VD: Viết các đồng phân của C4H10O Không no :Lk đôi ba
Giải :
+ Đồng phân rượu : –OH (4đp) Anken,ankin, an kanđien
CxHy
CH3−CH2−CH2−CH2−OH
CH3−CH−CH2 −OH
 Vòng no :lk đơn
CH3 Mạch vòng Xiclo ankan
CH3−CH2−CH −OH
Thơm: Có nhân Benzen

A ten
CH3 CH3
 GV: Trước hết xác định xem chất đã cho thuộc
CH3−C −OH loại chất gì : no, không no, có thể chứa những
 loại nhóm chức nào ?
CH3 * Thứ tự viết:
- Đồng phân mạch cacbon
+ Đồng phân ete : − O − (3đp) - Đồng phân vị trí.
CH3−O−CH2−CH2−CH3 - Đồng phân nhóm chức.
- Cuối cùng xem trong số các đồng
phân vừa viết, đồng phân nào có đồng
CH3−O−CH−CH3 phân cis-trans (hợp chất chứa nối đôi).

CH3
 CH3−CH2−O−CH2−CH3 III. cÊu t¹o vµ tinh chÊt ho¸ häc cña
c¸c hi®rocacbon
III. CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT HOÁ HỌC Hoạt động 3:
CỦA CÁC HIĐROCACBON : GV: ở lớp 11 các em đã nghiên cứu những
1. ANKAN (PARAFIN): CnH2n+2 ( n ≥ 1) hiđrocacbon nào?tính chất hoá học của những
a) Cấu tạo: hợp chất hữu cơ đó?
Mạch C hở, chỉ có liên kết đơn (lk
δ ). Chú ý : Phản ứng thế của Ankan có 3 cacbon trở
b) Hóa tính: lên ưu tiên thế ở cacbon có bậc cao nhất.
- Phản ứng thế: Cl2, Br2.
- Phản ứng hủy.
- Phản ứng tách H2. Cần lưu ý: phản ứng cộng anken không đối
- Phản ứng crackinh. xứng với tác nhân không đối xứng (HX, H2O)
2. ANKEN (OLEFIN): CnH2n ( n ≥ 2) tuân theo qui tắc Maccopnhicop:
a) Cấu tạo: mạch C hở, có 1 liên kết đôi ( 1 lk
δ và 1 lk π ). 3CH2=CH2 + 2KMnO4 + 4H2O → CH2−CH2 +
b) Hóa tính: 2MnO2 +2KOH  
- Phản ứng cộng: H2, X2, HX, H2O OH OH
- Phản ứng trùng hợp.
- Phản ứng oxi hóa không hoàn
toaøn : Laøm maát maøu Có khả năng tham gia phản ứng cộng hợp 2 lần:
dung dòch thuoác tím. VD :
3. ANKIN: CnH2n-2 (n ≥ 2) HC≡ CH + Ag2O  NH → AgC≡ CAg↓ + H2O
3

Bạc axetilua(vàng)
a) Cấu tạo : mạch C hở, có 1 liên kết ba ( 1lk δ
và 2lk π ).
b) Hóa tính:
- Phản ứng cộng.
- Phản ứng trùng hợp. ( nhị hợp và
tam hợp)
- Phản ứng thế bởi ion kim loại.
- Phản ứng oxi hóa: làm mất màu
dung dịch KMnO4.
Chú ý: qui luật thế ở vòng benzen
4. AREN: CnH2n-6 (n ≥ 6)
a) Cấu tạo: mạch C vòng, chứa nhân benzen.
b) Hóa tính:
- Phản ứng thế : Br2, HNO3.
- Phản ứng cộng: H2, Cl2.

4). Củng cố kiến thức :( 3 phút )

Ôn lại kỹ tính chất hoá học của các hiđrocacbon.
5). Hướng dẫn học ở nhà : ( 1 phút)

BÀI TẬP
1. Viết các đp có thể có của:
a) C6H14 ; b) C5H10
 c) C5H12O ; d) C4H11N
e) C4H9Cl ; f) C4H8Cl2
Viết các phương trình phản ứng theo sơ đồ sau:
CH3CHO C2H4  PE

CH4  C2H2 CH2 = CH – Cl  PVC

CH3COOCH=CH2 C6H6  666

Ngày Soạn: 16/08/2009 Ch¬ng I

TiÕt tp2ct: 02 ESTE - LIPIT

Bài 1 : ESTE
i. môc tiªu:
∗ Kiến thức: Học sinh nắm được:
− Thế nào là hợp chất este, CTCT, danh pháp của este.
− Tính chất hoá học đặc trưng của este và các tính chất của gốc H-C.
− Phương pháp điều chế và ứng dụng.
∗ Kỹ năng:
Viết đồng phân este.
Viết các phản ứng thể hiện tính chất hoá học của este.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC, PHƯƠNG PHÁP:
∗ Đồ dùng dạy học: Thí nghiệm phản ứng điều chế este.
∗ Phương pháp: Diễn giảng + Đàm thoại
III. NỘI DUNG LÊN LỚP:
1 . Ổn định, kiểm diện
2. Kiểm tra bài cũ:
Viết các phản ứng biểu diễn dãy chuyển hoá sau:
C2H4 +HCl
→ A NaOH / to O / mengiaám C
  → B 2    →
o o
 +Br2  → D NaOH/t +C / H SO4ñaëc
,t
  → E  2  → F (đa chức).
( dd )

3.Bài mới:
Ho¹t ®éng cña hs vµ gv Ho¹t ®éng cña hs
GV: I.Khái niệm về Este và dẫn xuất khác của axit
− Từ phản ứng và cấu tạo của este hãy nêu cacboxylic:
định nghĩa về este 1. Cấu tạo phân tử:
HS:
VD: CH3-C-OH + H-O-C2H5 CH3-C-O-C2H5 + H2O
− Định nghĩa este, lấy ví dụ.
O O
Khi thay nhóm OH ở nhóm cacboxyl của axit
 cacboxylic bằng nhóm OR thì được este.
GV: Hướng dẫn để HS viết được các CTPT Este tạo bởi axit và rượu đều đơn chức, mạch hở
− Viết CTCT tổng quát của este tạo bởi axit và có CTCT:
đều đơn chức.
− So sánh CTCT của este đơn chức với axit R-C-O-R/ (R,R/ là gốc hydrocacbon, R có thể là H)
đơn chức. O
− CTPTTQ của este tạo bởi axit và rượu đều CTPT: CnH2n-2kO2 hoặc CxHyO2 (y≤ 2x)
no đơn chức?
GV: Cho HS viết các đồng phân cấu tạo este ∗ Nếu axit và rượu đều no đơn chức thì CTPT
ứng với CTCT C2H4O2 và gọi tên của mỗi đồng là CnH2nO2.
phân.
∗ Este tạo bởi axit đơn chức với rượu đa chức:
(RCOO)xR/
∗ Este tạo bởi axit đa chức với rượu đơn
GV: Chú ý giải thích nhiệt độ sôi của của este chức:R(COOR/)x
thấp hơn so với axit. ∗ Este đơn chức dạng vòng: R - C=O
O
* Dẫn xuất khác: anhidrit axit R – C – O – C – R’
GV: O O
− Giúp học sinh hiểu được phản ứng thuỷ phân Halogenua axit R – C – X
este trong dung dịch axit và trong dung dịch
bazơ. O
− Lưu ý sự thuỷ phân đặc biệt của 1 số este Amit : R – C – NR’2
khác. O
HS: Viết các phản ứng thuỷ phân theo yêu cầu 2. Cách gọi tên:
của GV: ∗ Tên gốc hydrocacbon của rượu + tên anion
− Thuỷ phân este trong dung dịch axit tạo gốc axit ( "at").
thành sản phẩm gì? Vì sao phản ứng này thuận Vd: CH3-COO-C2H5 etylaxetat
nghịch? H-COO-CH3 metylfomat
− Thuỷ phân este trong dung dịch bazơ tạo CH2=C(CH3)-COO-CH3 metylmetacrylat
thành sản phẩm gì? Vì sao phản ứng này không CH3-COO-CH=CH2 vinylaxetat
thuận nghịch? C6H5COO-CH3 metylbenzoat
− Viết phản ứng xà phòng hoá của 1 số este II.Tính chất vật lý:
nêu ra. − Nhiệt độ sôi thấp hơn axit tương ứng do
không có liên kết hydro giữa các phân tử.
− Các este là chất lỏng không màu (mmột số
este có Kl phân tử lớn ở trạng thái rắn như sáp
GV: HD học sinh phát hiện tính chất của gốc H- ong, mỡ động vật…), dễ bay hơi, ít tan trong
C của este không no. nước, có mùi thơm hoa quả.
HS: Viết pứ đối với este có gốc axit hoặc gốc III.Tính chất hoá học:
rượu không no. 1.Phản ứng ở nhóm chức
− Viết phản ứng cộng dung dịch Br2, phản ứng a, Thuỷ phân trong dung dịch axit: Đun este với
trùng hợp của metylmetacrylat. nước có mặt axit vô cơ xúc tác. Vd:
− Viết phản ứng tráng gương, phản ứng khử H+
Cu(OH)2 của metylfomiat. CH3-COO-C2H5 + HOH to CH3-COOH + C2H5-OH
 Phản ứng thuỷ phân trong dung dịch axit là
phản ứng thuận nghịch vì axit và rượu có thể
phản ứng tạo lại este.
b, Thuỷ phân trong dung dịch bazơ: Đun este với
dung dịch kiềm. Vd:
o
t
CH3-COO-C2H5 + NaOH → CH3-COONa+ C2H5-OH

Phản ứng thuỷ phân trong dung dịch bazơ (hay

còn gọi là phản ứng xà phòng hoá) là phản ứng
một chiều vì không còn axit để phản ứng tạo lại
este.
* Lưu ý: Một số este có phản ứng thuỷ phân đặc
biệt hơn:
− Từ este chứa gốc rượu không no tạo ra
andehit, xeton. Vd:
CH3COOCH=CH2+NaOH t → CH3COONa+CH3CHO
o

− Từ este chứa gốc phenol tạo ra 2 muối. Vd:

to CH3COONa + C6H5ONa + H2O
CH3COOC6H5 + 2NaOH  →
c, Phản ứng khử:
R-COO- R/  LiA lH /
→ R-CH2 –OH + R -OH.
0
/t
4

2. Phản ứng ở gốc Hidrocacbon:

a). Este không no có phản ứng cộng (với H2,
X2, HX), trùng hợp:
o
CH3[CH2]7 CH=CH[CH2]7 COOCH3 + H2  Ni/t → CH3[CH2]16
COOCH3
COOCH3
nCH2=C(CH3)-COOCH3 to ,P,XT
 → ( -CH2-C - ) n
CH3
b). Este của axit fomic có phản ứng tráng
gương, phản ứng khử Cu(OH)2 tạo kết tủa đỏ
gạch.
o
Vd: H-COO-R + 2AgNO3 + 2NH3 + H2O NH 3/ t
→
HO-COO-R +2Ag↓ + 2NH4NO3

IV.Điều chế và ứng dụng:

− Phương pháp thông dụng là thực hiện phản
ứng este hoá giữa rượu với axit.
− Este không no có thể điều chế bằng phản ứng
GV: cộng giữa axit với hydrocacbon không no. Vd:
− Cho HS nhớ lại phương pháp thông dụng Điều chế vinylaxetat
điều chế este.
CH3-COOH + CH≡ CH XT →
 CH3-COO-
− Lưu ý về điều chế este không no, este có
CH=CH2
chứa gốc phenol.
− Điều chế este chứa gốc phenol: Vd: đc
− Nói về ứng dụng của este. phenyl axetat
o
HS: t
CH3COONa + Cl-C6H5 → CH3COOC6H5 + NaCl
− Biện pháp nâng cao hiệu suất este hoá? o
(CH3CO)2O+C6H5OH t → CH3COOC6H5 + CH3COOH
− Viết phản ứng điều chế vinylaxetat từ axit
axetic. *Ứng dụng: Để sản xuất hương liệu, tổng hợp
chất dẻo, dùng làm dung môi.
4.(5p) Củng cố bài học:
-Học sinh nhắc lại về cấu tạo và tính chất hoá học của este.
-Bài tập 1/7 đểcủng cố
5.Dặn dò: Về nhà làm các bài tập. Chuẩn bị bài Lipit chú ý phần tính chất của Lipit.
Ngày Soạn: 23/08/2009
TiÕt tp2ct: 03 Bài 2 : LIPIT
i. môc tiªu:
1. Kiến thức :
Học sinh biết : Khi niệm, phân loại, tầm quan trọng của lipit, tính chất vật
lý, công thức chung, tính chất hóa học của lipit, sử dụng chất một cách
hợp lí.
2. kĩ năng :
* Phân biệt lipit , chất béo, chất béo lỏng , chất béo rắn.
* Viết đúng phản ứng xà phòng hóa chất béo
* Giải thích được sự chuyển hóa chất béo trong cơ thể.
II. PHƯƠNG PHÁP – ĐỒ DÙNG DẠY HỌC:
1. Phương pháp : trực quan , nêu vấn đề
2. Đồ dùng dạy học: * Giáo viên : Dầu ăn, mỡ, sáp ong.
* Học sinh : Ôn tập kỹ cấu tạo este, tính chất este.
III. NỘI DUNG LÊN LỚP:
1. Ổn định lớp :
2. Kiểm tra bài cũ: Viết phương trình phản ứng giữa axit stearic với glixerol.
Cho biết sản phẩm thuộc loại hợp chất gì ?
3. Giảng bài mới:
4.
Ho¹t ®éng cña gv vµ hs Ho¹t ®éng cña hs
* Hoạt động mở bài:
GV đi vấn đề về để vào bài về chất I- KHÁI NIỆM ,PHÂN LOẠI VÀ TRẠNG THÁI TỰ NHIÊN
béo 1. Khái niệm và phân loại
- Hoạt động 1: Chất béo là trieste của glixerol với các axit monocacboxylic
GV đưa ra 3 mẫu vật: dầu ăn, mỡ có số chẵn nguyên tử cacbon (khoảng từ 12C đến 14C) không
heo, sáp ong và cho Hs biết cả 3 phân nhánh (axit béo), gọi chung là triglixerit hay
đều đgl lipit. Lipit bao gồm chất triaxylglixerol. Chất béo có công thức chung là :
béo, sáp, steroit, photpholipit, bài CH2 - O - CO - R
1

học hôm nay chỉ xét chất béo, chất 2

béo là thành phần chính của dầu, CH - O - CO - R
mỡ động thực vật. CT chung của 3
CH2 - O - CO - R
chất béo là:
1 2. Trạng thái tự nhiên: Chất béo là thành phần chính của
CH2 - O - CO - R dầu mỡ động, thực vật. Sáp điển hình là sáp ong. Steroit và
CH - O - CO - R
2 photpholipit có trong cơ thể sinh vật và đóng vai trò quan
trọng trong hoạt động của chúng.
3
CH2 - O - CO - R
II- TÍNH CHẤT CỦA CHẤT BÉO
* Hoạt động 2: TCVL: 1. Tính chất vật lí
- GV viết CT 2 chất béo: - Các triglixerit chứa chủ yếu các gốc axit béo no thường là
chất rắn ở nhiệt độ phòng, chẳng hạn như mỡ động vật (mỡ
bò, mỡ cừu,…).
CH2 - O - CO - C17H33
CH - O - CO - C17H33
CH2 - O - CO - C17H33
tnc = - 5,50C
Và:
CH2 - O - CO - C17H35
- Các triglixerit chứa chủ yếu các gốc axit béo không no
thường là chất lỏng ở nhiệt độ phòng và được gọi là dầu. Nó
thường có nguồn gốc thực vật (dầu lạc, dầu vừng,…) hoặc từ
động vật máu lạnh (dầu cá).
Chất béo nhẹ hơn nước và không tan trong nước, tan trong
các dung môi hữu cơ như : benzen, xăng, ete,…

CH - O - CO - C17H35
CH2 - O - CO - C17H35
tnc = 71,50C
- Dùa vào tnc hãy cho biết trạng 2. Tính chất hóa học
thái của mỗi chất béo trên? a) Phản ứng thủy phân trong môi trường axit
đun nóng với nước có xúc tác axit, chất béo bị thủy phân tạo
* Hoạt động 3: TCHH: ra glixerol và các axit béo :
- GV :Dựa vào cấu tạo của chất béo Khi đun nóng với nước có xúc tác axit, chất béo bị thủy phân
( ester ) em hãy dự đoán TCHH của tạo ra glixerol và các axit béo :
chất béo? 1 1
- HS: Trả lời được phản ứng của CH2 - O - CO - R CH2 - OH R - COOH
+ 0
H ,t
chất béo là tham gia phản ứng thuỷ CH - O - CO - R2+ 3H2O CH - OH+ 2
R - COOH
phân trong môi trường axit và môi
3 3
trường kiềm. CH2 - O - CO - R CH2 - OH R - COOH
triglixerit glixerol các axit béo
b) Phản ứng xà phòng hóa
Khi đun nóng với dung dịch kiềm (NaOH hoặc
KOH) thì tạo ra glixerol và hỗn hợp muối của các axit béo.
Muối natri hoặc kali của các axit béo chính là xà phòng
1 1
CH2 - O - CO - R CH2 - OH R - COONa
CH - OH +
2 2
CH - O - CO - R + 3NaOH

t
→
0
R - COONa
3 3
CH2 - O - CO - R CH2 - OH R - COONa
triglixerit glixerol xà phòng
Phản ứng của chất béo với dung dịch kiềm được gọi là phản
ứng xà phòng hóa. Phản ứng xà phòng hóa xảy ra nhanh hơn
phản ứng thủy phân trong môi trường axit và không thuận
nghịch.

c) Phản ứng hiđro hóa

Chất béo có chứa các gốc axit béo không no tác
dụng với hiđro ở nhiệt độ và áp suất cao có Ni xúc tác. Khi đó
hiđro cộng vào nối đôi C = C :

GV: Những chất béo chưa no như

dầu còn thể hiện thêm tính chất
 chưa nào?
- HS: trả lời Những chất
béo chưa no như dầu còn
thể hiện thêm tính chất
cộng
Vì sao chất bo lỏng để lâu ngày
bị ôi, có mùi khó chịu ?
Vai trị của phản ứng hidro hĩa l gì ?
* Hoạt động 4: Vai trò của chất
béo trong cơ thể:
GV: Dựa vào kiến thưc của mình
em hãy cho biết chất béo có vai
trò ntn trong cơ thể?
- HS: từ kiến thức của mình và
sgk rút ra
Vai trò của chất béo trong cơ thể
IV. CỦNG CỐ- DẶN DÒ:
o Củng cố:
- GV cho Hs trả lời bài 2sgk/12 và bổ sung thêm những thiếu sót
2. BTVN: 5,6 sgk
V. NHẬN XÉT- RÚT KINH NGHIỆM:
GV cần khai thác triệt để những thông tin mà học sinh biết về chất béo, cho các em phát
biểu và liên hệ với thực tiễn nhiều hơn
CH2 - O - CO - C17H33
+ 3H2 
Ni ,t 0 , p
CH - O - CO - C17H33 →
CH2 - O - CO - C17H33
CH2 - O - CO - C17H35
CH - O - CO - C17H35
CH2 - O - CO - C17H35
triolein ( láng ) tristearin (rắn)
d) Phản ứng oxi hóa
Nối đôi C = C ở gốc axi không no của chất béo
bị oxi hóa chậm bởi oxi không khí tạo thành peoxit, chất này
bị phân hủy thành các sản phẩm có mùi khó chịu. Đó là
nguyên nhân của hiện tượng dầu mỡ để lâu bị ôi.
III - VAI TRÒ CỦA CHẤT BÉO
1. Vai trò của chất béo trong cơ thể
chất béo bị thủy phân thành axit béo và glixerol rồi
được hấp thụ vào thành ruột. Ở đó, glixerol và axit béo lại kết
hợp với nhau tạo thành chất béo rồi được máu vận chuyển đến
các tế bào. Nhờ những phản ứng sinh hóa phức tạp, chất béo
bị oxi hóa chậm thành CO2, H2O và cung cấp năng lượng cho
cơ thể.
2. Ứng dụng trong công nghiệp
dùng để điều chế xà phòng, glixerol và chế biến thực phẩm.
Ngày nay, người ta đã sử dụng một số dầu thực vật làm nhiên
liệu cho động cơ điezen.
Glixerol được dùng trong sản suất chất dẻo, mĩ phẩm,
thuốc nổ,…Ngoài ra, chất béo còn được dùng trong sản xuất
một số thực phẩm khác như mì sợi, đồ hộp,…
Ngày Soạn: 23/08/2009
TiÕt tp2ct: 04 BÀI 3 : CHẤT GIẶT RỬA
i. môc tiªu:
1. Kiến thức :
* HS biết:
- Khái niệm về chất giặt rửa và tính chất chất giặt rửa
- Thành phần, tính chất của xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp
- Xử dụng xà phòng và chất giặt rửa một cách hợp lí
2. Kĩ năng:
* HS vận dụng sự hiểu biết về cấu trúc phân tử chất giặt rửa , cơ chế hoạt
động của chất giặt rửa giải thích được khả năng làm sạch của xà phòng và
chất giặt rửa tổng hợp.
ii. chuÈn bÞ:
1. Đồ dùng dạy học:
a. Giáo viên: mẩu xà phòng, hình vẽ mô tả cơ chế hoạt động của chất giặt
rửa
b. Học sinh: đọc trước bài
2. Phương pháp:
- Vấn đáp, đàm thoại, diễn giảng
- Trực quan nêu vấn đề
- Diễn giảng nêu vấn đề
III. tiÕn tr×nh bµi gi¶ng:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS NỘI DUNG

* Hoạt động mở bài: GV đưa ra một số hình ảnh :

* Hoạt động 1: . Khái niệm Chất giặt rửa

- GV: Hãy nêu cách thức giặt quần áo bằng xà
phòng ?
- HS: Hoà tan xà phòng vào nước, ngâm một lát
sau đó dùng tay vò mạnh, các chất bẩn trên đồ tan
vào nước và sạch dần.
I- KHÁI NIỆM VÀ TÍNH CHẤT CỦA CHẤT
GIẶT RỬA
1. Khái niệm:Chất giặt rửa là những chất
- GV bổ sung: do tác dụng làm sạch nên gọi xà
phòng hay bột giặt là chất giặt rửa. Chất giặt có
tính chất là khi dùng cùng với nước thì có tác
dụng làm sạch các chất bẩn bám trên các vật rắn
mà không gây ra phản ứng hóa học với các chất
đó.
- GV nêu vấn đề: vậy làm sao làm sạch được các
vết bẩn mà không gây ra các chất đó chúng ta
cùng tìm hiểu tiếp về tính chất của chất giặt rửa.
* Hoạt động 2: Tính chất giặt rửa
- GV nêu vấn đề: muối CH3COONa, metanol…
có tan được trong nước không? Chúng tan được
trong nước thì chúng ưa nước hay kị nước?
- GV dẫn dắt tiếp với dầu hoả hay mỡ dầu thức
ăn và Hs tự rút ra được chất ưa nước, chất kị nước
và tính chất của các chất này là:Chất ưa nước là
những chất tan tốt trong nước. Chất kị nước là
những chất hầu như không tan trong nước. Chất
kị nước thì lại ưa dầu mỡ, tức là tan tốt vào dầu
mỡ. Chất ưa nước thì thường kị dầu mỡ, tức là
không tan trong dầu mỡ.
- GV vừa vẽ :công thức cấu tạo thu gọn nhất
phân tử muối natri stearat vừa trình bày: Phân tử
muối natri của axit béo gồm một “đầu” ưa nước là
nhóm COO-Na+ nối với một “đuôi” kị nước, ưa
dầu mỡ là nhóm - CxHy (thường x ≥ 15). Cấu trúc
hóa học gồm một đầu ưa nước gắn với một đuôi
dài ưa dầu mỡ là hình mẫu chung cho”phân tử
chất giặt rửa”
- GV treo hình vẽ Cơ chế hoạt động của chất giặt
rửa và trình bày
* Hoaït ñoäng 3: Sản xuất xà phòng
- GV cho HS đọc nhanh sgk và tự trình bày cách
sản xuất xà phòng, nếu thiếu sót GV bổ sung đặc
biệt là các ưu điểm, nhược điểm của xà phòng
Xà phòng có ưu điểm là không gây hại cho da,
khi dùng cùng với nước thì có tác dụng làm
sạch các chất bẩn bám trên các vật rắn mà
không gây ra phản ứng hóa học với các chất đó.
2. Tính chất giặt rửa
a) Một số khái niệm liên quan
. Chất giặt rửa(như xà phòng) làm sạch
các vết bẩn không phải nhờ những phản ứng
hóa học.
Chất ưa nước là những chất tan tốt
trong nước, như : metanol, etanol, axit axetic,
muối axetat kim loại kiềm…
Chất kị nước là những chất hầu như
không tan trong nước, như : hiđrocacbon, dẫn
xuất halogen,….
b) Đặc điểm cấu trúc phân tử muối natri
của các axit béo
O
C
(-) (+)
O Na
c) Cơ chế hoạt động của chất giặt rửa
Lấy trường hợp natri stearat làm thí
dụ, nhóm CH3[CH2]16 -, “đuôi” ưa dầu mỡ của
phân tử natri stearat thâm nhập vào vết dầu bẩn,
còn nhóm COO-Na+ ưa nước lại có xu hướng
kéo ra phía các phân tử nước. Kết quả là vết
dầu bị phân chia thành những hạt rất nhỏ được
giữ chặt bởi các phân tử natri stearat, không
bám vào vật rắn nữa mà phân tán vào nước rồi
bị rửa trôi đi.
II- XÀ PHÒNG
1. Sản xuất xà phòng: đun dầu thực
vật hoặc mỡ động vật với dung dịch NaOH
hoặc KOH ở nhiệt độ và áp suất cao.
(RCOO)3C3H5 + 3NaOH 3 RCOONa +
C3H5(OH)3
Ngươì ta còn sản xuất xà phòng bằng cách oxi
hóa parafin của dầu mỏ nhờ oxi không khí, ở
nhiệt độ cao, có muối mangan xúc tác, rồi trung
hòa axit sinh ra bằng NaOH .
2. Thành phần của xà phòng và sử dụng xà
phòng
Thành phần chính của xà phòng là các
muối natri (hoặc kali) của axit béo thường là
natri stearat (C17H35COONa), natri panmitat
(C15H31COONa), natri oleat (C17H33COONa),…
 cho môi trường (vì dễ bị phân hủy bởi vi sinh vật Các phụ gia thường gặp là chất màu, chất thơm.
có trong thiên nhiên). Xà phòng có nhược điểm là
khi dùng với nước cứng (nước có chứanhiều ion III- CHẤT GIẶT RỬA TÔNG HỢP
Ca2+ và Mg2+) thì các muối canxi stearat, canxi 1. Sản xuất chất giặt rửa tổng hợp
panmitat,… sẽ kết tủa làm giảm tác dụng giặt rửa Dựa theo hình mẫu ”phân tử xà phòng” (tức
và ảnh hưởng đến chất lượng vải sợi. là gồm đầu phân cực gắn với đuôi dài không
phân cực), chúng đều có tính chất giặt rửa
tương tự xà phòng và được gọi là chất giặt rửa
* Hoạt động 4: Sản xuất chất giặt rửa tổng hợp tổng hợp. Thí dụ:
- GV: Dựa vào sgk em hãy so sánh xà phòng và CH3[CH2]10 - CH2 - O - SO3-Na+
chất giặt rửa tổng hợp? Bài 2sgk/18 Natri lauryl sunfat
+ Giống: Cùng kiểu cấu trúc, đuôi dài không phân CH3[CH2]10 - CH2 - C6H4 - O - SO3-Na+
cực ưa dầu mỡ kết hợp với đầu phân cực ưa nước. Natri đođecylbenzensunfonat
đuôi dài không phân cực ưa dầu mỡ : C17H35
( trong C17H35COONa), hay C12H25( trong Natri
lauryl sunfat C12H25OSO3Na)
đầu phân cực ưa nước: COO-Na+ hay OSO3-Na+
(trong
C12H25OSO3Na) NaOH
+ Khác: Ở xà phòng, đuôi là gốc HC của axit béo, 2. Thành phần và sử dụng các chế phẩm từ
đầu là anion của axit cacboxilic. Ở chất giặt rửa chất giặt rửa tổng hợp
tổng hợp đuôi là bất kì gốc HC dài nào, đầu có thể Các chế phẩm như bột giặt, kem giặt,
là anion cacboxylat, sunfat. ngoài chất giặt rửa tổng hợp, chất thơm, chất
Khi gặp các ion Ca2+, Mg2+ có trong nước cứng thì màu ra, còn có thể có chất tẩy trắng như natri
C17H35COONa pư tạo kết tủa làm hao phí xà hipoclorit,… Natri hipoclorit có hại cho da tay
phòng còn Natri lauryl sunfat C12H25OSO3Na khi giặt bằng tay.
không có. Ưu điểm: dùng được với nước cứng, vì
chúng ít bị kết tủa bởi ion canxi.
Nhược điểm: có chứa gốc hiđrocacbon phân
nhánh gây ô nhiễm cho môi trường, vì chúng
rất khó bị các vi sinh vật phân hủy

IV. Củng cố- Dặn Dò:

- GV gọi nhanh 1->2 HS nhắc lại những ý chính của nội dung bài học và làm bài
1sgk/18
- BTVN: Bài 3,4,5 sgk/18
V. Nhận xét, rút kinh nghiệm:
Ngày Soạn: 23/08/2009 BÀI 4 : LUYỆN TẬP
TiÕt tp ct: 04
2
chuyÓn ho¸ hidrocacbon-dÉn xuÊt
Este-chÊt bÐo

i. môc tiªu:
1. Kiến thức :
Biết : - các phương pháp chuyển hóa giữa hidrocacbon, dẫn xuất halogen
và các dẫn xuất chứa oxi.
- Cũng cố kiến thức về este và lipit.
2. Kĩ năng :
- nhớ kiến thức có chọn lọc , có hệ thống.
- Giải các bài tập vể chuyển hóa giữa hidrocacbon, dẫn xuất halogen, dẫn
xuất chứa oxi, este ,lipit…
II. CHUẨN BỊ:
- HS chuẩn bị trước nội dung SGK
- So sánh cấu tạo , tính chất của este và chất béo.
- Chú ý các este dạng R-COOCH=CH2, R-COOC6H5 không điều chế
trực tiếp từ axit và rượu ; phản ứng thủy phân không sinh ra ancol.
III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG:

Hoạt động 1: Luyện tập về mối liên hệ giữa hidrocacbon và một số dẫn xuất của
hidrocacbon:
HS nghiên cứu sơ đồ mối liên quan giữa hidrocacbon và các dẫn xuất rồi trả
lời các câu hỏi sau :
1) Có mấy phương pháp chuyển hóa hidrocacbon no thành không no hoặc
thơm?
( 2 pp: dehidrohóa và crăc kinh)
2) Có mấy phương pháp chuyển hóa hidrocacbon không no hoặc thơm thành
no?
( 2pp: hidro hóa hoàn toàn và không hoàn toàn)
3) Có mấy phương pháp chuyển hidrocacbon trực tiếp thành dẫn xuất chứa
oxi ?
a- oxi hóa hidrocacbon : * Oxi hóa ankan, anken ở nhiệt độ cao với xúc
tác thích hợp
* Oxi hóa anken bằng kaili pemanganat.
* Oxi hóa mạch nhánh của aren bằng kali
pemanganat.
b- Hidrat hóa ankin tạo thành andehit hoặc xeton.
4) Cac phương pháp chuyểb hidrocacbon thành dẫn xuất chứa oxi qua dẫn xuất
halogen:
a- Thế nguyên tử H bằng nguyên tử halogen rồi thủy phân.
b- Cộng halogen hoặc hidrohalogenua vào hidrocacbon không no rồi thủy
phân.
5) Các phương pháp chuyển ancol và dẫn xuất halogen thành hidrocacbon.
 a- Tách nước từ ancol thành anken.
b- Tách hidro halogenua từ dẫn xuất halogen thành anken.
6) Các phương pháp chuyển hóa giữa các dẫn xuất chứa oxi:
a- Phương pháp oxi hóa.
b- Phương pháp khử.

Hoạt động 2: Hệ thống kiến thức este, chất béo. So sánh este và chất béo về: Thành
phần nguyên tố, đặc điểm cấu tạo phân tử và tính chất hóa học.
Luyện tập một số bài tập liên quan:
1.Khi đun hỗn hợp 2 axit cacboxylic với glixerol ( H2SO4 làm xúc tác) có
thể thu được mấy Trieste? Viết công thức cấu tạo của các chất này .
2.( bài 4/18 SGK CB) Làm bay hơi 7,4g một este A no, đơn chức thu được
một thể tích hơi bằng thể tích của 3,2g khí oxi ở cùng điều kiện nhiệt độ, áp
suất.
a- Tìm công thức phân tử của A.
b- Thực hiện phản ứng xà phòng hóa 7,4g A với dung
dịch NaOH đến khi phản ứng hoàn toàn thu được sản
phẩm có 6,8g muối . Tìm công thức cấu tạo và tên gọi
của A.
3) Chỉ số xà phòng hóa của chất béo là số mg KOH cần để xà phòng hóa
triglixerit và trung hòa axit béo tự do trong 1g chất béo ( tức xà phòng hóa
hoàn toàn 1g chất béo). Hãy tính chỉ số xà phòng hóa của một chất béo, biết
rằng khi xà phòng hóa hoàn toàn 1,5g chất béo đó cần 50 ml dung dịch
KOH 0,1M
Ngày Soạn: 23/08/2009 Ch¬ng II
TiÕt tp2ct: 06+07 CACBONHIĐRAT
Bài 5: GLUCOZO

i. môc tiªu:
1. Kiến thức :
- Biết cấu trúc phân tử (dạng mạch hở, mạch vòng) của glucozơ, fructozơ.
- Biết sự chuyển hoá giữa 2 đồng phân: glucozơ, fructozơ.
- Hiểu các nhóm chức có trong phân tử glucozơ, fructozơ, vận dụng tính
chất của các nhóm chức đó để giải thích các tính chất hoá học của
glucozơ, fructozơ.
2. Kĩ năng:
Rèn luyện phương pháp tư duy trừu tượng khi nghiên cứu cấu trúc phân
tử phức tạp (cấu tạo vòng của glucozơ, fructozơ).
II. chuÈn bÞ
- Dụng cụ: kẹp gỗ, ống nghiệm, đũa thuỷ tinh, đèn cồn, thìa, ống nhỏ giọt,
ống nghiệm nhỏ.
- Hoá chất: glucozơ, các dung dịch : AgNO3, NH3, CuSO4, NaOH.
- Mô hình: hình vẽ, tranh ảnh liên quan đến bài học.
III. tiÕn tr×nh bµi gi¶ng:
Tiết 1: Nghiên cứu tính chất vật lí, trạng thái tự nhiên; cấu trúc phân tử, tính chất
hoá học của nhóm anđehit.
Tiết 2: Nghiên cứu các tính chất hoá học còn lại của glucozơ và frutozơ.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS NỘI DUNG

Hoạt động 1 I. TÍNH CHẤT VẬT LÍ VÀ TRẠNG THÁI
* GV cho HS quan sát mẫu glucozơ. THIÊN NHIÊN
* HS tự nghiên cứu SGK về tính chất vật lí và SGK
trạng thái thiên nhiên của glucozơ.
II. CẤU TRÚC PHÂN TỬ
Hoạt động 2 Glucozơ có công thức phân tử là C6H12O6, tồn tại ở
Sử dụng phiểu học tập số 1 hai dạng mạch hở và mạch vòng.
* GV hỏi HS 1. Dạng mạch hở
- Để xác định CTCT của glucozơ phải tiến a) Các dữ kiện thực nghiệm
hành các thí nghiệm nào ? sgk
- Phân tích kết quả thí nghiệm để kết luận về b) Kết luận
cấu tạo của glucozơ. Glucozơ có cấu tạo của anđehit đơn chức và ancol
* HS trả lời 5 chức, có công thức cấu tạo thu gọn là
+ Khử hoàn toàn Glucozơ cho n- hexan. Vậy 6 CH2OH-CHOH-CHOH-CHOH-CHOH-CH=O.
nguyên tử C của phân tử Glucozơ tạo thành 1
mạch dài
+ Phân tử Glucozơ cho phản ứng tráng bạc, 2. Dạng mạch vòng
vậy trong phân tử có nhóm
-CH=O. a) Hiện tượng
+ Phân tử Glucozơ tác dụng với Cu(OH)2 cho Glucozơ có hai nhiệt độ nóng chảy khác nhau, như

O
dung dịch màu xanh lam, vậy trong phân tử có vậy có hai dạng cấu tạo khác nhau.
nhiều nhóm -OH ở vị trí kế nhau. b) Nhận xét
+ Glucozơ tạo este chứa 5 gốc axit Trong phân tử Glucozơ có nhóm -OH có thể phản
CH3COO-, vậy trong phân tử có 5 nhóm -OH. ứng với nhóm -CH=O cho các cấu tạo mạch vòng.
Hoạt động 3 c) Kết luận
* HS nhắc lại -OH ở C5 cộng vào nhóm C=O tạo ra 2 dạng vòng
khái niệm đồng phân 6 cạnh α và β .
* GV nêu các đồng phân có tính chất khác Trong thiên nhiên, Glucozơ tồn tại hoặc ở dạng α
nhau. hoặc ở dạng β . Trong dung dịch, hai dạng này
* HS nghiên cứu sgk cho biết hiện tượng đặc chiếm ưu thế hơn và luôn chuyển hoá lẫn nhau
biệt về nhiệt độ nóng chảy của glucozơ. theo một cân bằng qua dạng mạch hở.
* GV nêu: 6 6
CH2 OH 6
CH2 OH
- Glucozơ có hai nhiệt độ nóng chảy khác 5 O H
CH2 OH
O O
H H 5 H
5
nhau, như vậy có hai dạng cấu tạo khác nhau. H H O OH
H 1
H H H
H C H
4
-OH ở C5 cộng vào nhóm C=O tạo ra 2 dạng OH 4
OH
4
OH
1
HO 2 OH 1
HO H
vòng 6 cạnh α và β . H OH
3 HO
3
2 3
2

H OH H OH
- Viết sơ đồ chuyển hoá giữa dạng mạch hở và
2 đồng phân mạch vònglucozơ α và β của α -Glucozơ Glucozơ β -Glucozơ
glucozơ. III. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC
Glucozơ có các tính chất của nhóm anđehit và
ancol đa chức.
1. Tính chất của nhóm anđehit
a) - Oxi hóa Glucozơ bằng phức bạc amoniac
(AgNO3 trong dung dịch NH3)
Hoạt động 4 Thí nghiệm: sgk
Sử dụng phiếu học tập số 2 Hiện tượng: Ống nghiệm được tráng một lớp Ag.
* HS Giải thích
- Quan sát GV biểu diễn thí nghiệm oxi hoá CH2OH[CHOH]4CHO+AgNO3+3NH3+H2O
glucozơ bằng AgNO3 trong dung dịch NH3. →CH2OH[CHOH]4COONH4+ 2Ag+3NH3+ H2O.
- Nêu hiện tượng, giải thích và viết PTHH. - Oxi hoá Glucozơ bằng Cu(OH)2 khi đun nóng
* HS làm tương tự với thí nghiệm glucozơ CH2OH[CHOH]4CHO+2Cu(OH)2+NaOH
phản ứng với Cu(OH)2.  t → CH2OH[CHOH]4COONa+Cu2O+3H2O.
0

* GV yêu cầu HS viết phương trình phản ứng natri gluconat

khử glucozơ bằng H2. b) Khử Glucozơ bằng hiđro
CH2OH[CHOH]4CHO+H2
0
  → CH2OH[CHOH]4CH2OH
N i,t

Sobitol

2. Tính chất của ancol đa chức (poliancol)

a) Tác dụng với Cu(OH)2
Hoạt động 5 2C6H11O6H + Cu(OH)2→(C6H11O6)2Cu + 2H2O
* HS viết PTHH của phản ứng giữa dung dịch b) Phản ứng tạo este
glucozơ và Cu(OH)2 dưới dạng phân tử. Glucozơ có thể tạo ra C6H7O(OCOCH3)5
3. Phản ứng lên men
* HS nghiên cứu SGK cho biết đặc điểm cấu enzim
tạo của este được tạo ra từ glucozơ. Kết luận C6H12O6 30 →
0 − 350 C 2C2H5OH + 2CO2
 rút ra về đặc điểm cấu tạo của glucozơ. IV. ĐIỀU CHẾ VÀ ỨNG DỤNG
Hoạt động 6 1. Điều chế
Sử dụng phiếu học tập số 3 (C6H10O5)n + nH2O  H C4l0 0 → nC6H12O6
0

* HS nghiên cứu sgk: Cho biết điểm khác nhau

giữa nhóm -OH đính với nguyên tử C số 1 với 2. Ứng dụng
các nhóm -OH đính với các nguyên tử C khác SGK
của vòng glucozơ. V:FRUCTOZO
* GV: Tính chất đặc biệt của nhóm -OH CH2OH-CHOH-CHOH-CHOH-C-CH2OH
hemiaxetal tác dụng với metanol có dung dịch ||
HCl làm xúc tác tạo ra este chỉ ở vị trí này. O
* HS nghiên cứu sgk cho biết tính chất của Cùng với dạng mạch hở fructozơ tồn tại ở dạng
metyl α -glucozit. mạch vòng 5 cạnh. Dạng 5 cạnh có hai đồng phân
* HS tự viết phương trình phản ứng. α và β .
1
6 1 HOCH2O OH
HOCH2O CH2 OH
* HS nghiên cứu sgk và tìm hiểu thực tế cuộc 2
H OH 5
sống.
5 H OH 2
OH3 CH2 OH
H 4 3 OH 4 6
OH H
OH H
α -Fructozơ β -Fructozơ

Tính chất tương tự Glucozơ.

Hoạt động 7 O H−
Sử dụng phiếu học tập số 4 Glucozơ ↔ Fructozơ
* HS
- Nghiên cứu sgk cho biết đặc điểm cấu tạo
của đồng phân quan trọng nhất của glucozơ là
fructozơ.
- HS cho biết tính chất vật lí và trạng thái thiên
nhiên của fructozơ.
- HS cho biết tính chất hoá học đặc trưng của
fructozơ. Giải thích nguyên nhân gây ra các
tính chất đó.

Hoạt động,Củng cố
Tiết 1 ( Phiếu học tập số 5)
GV dừng lại ở hoạt động 4 và yêu cầu HS làm bài tập số 5 (sgk)
Hướng dẫn bài 5
6 6
CH 2OH 6
CH 2OH
5 O CH2OHH
H H 5 O H 5 O
OH
H O
H H 1 H
4
OH H H C 4 H 1
HO
4
OH 1 H OH
2 OH HO H
3 HO 2 3
2
H OH 3
H OH
H OH

Tiết 2 (Phiếu học tập số 6)

1. HS trả lời câu hỏi: So sánh những điểm giống nhau và khác nhau về cấu tạo phân tử và
tính chất hoá học của glucozơ và fructozơ.
2. HS làm bài 5, 7. 8
Đáp số
Bài 7 . Khối lượng Ag : 21,6 gam. Bài 8: 111,146kg
Khối lượng AgNO3: 34 gam.
Các phiếu học tập

phiếu học tập số 1

1. Để xác định CTCT của glucozơ phải tiến hành các thí nghiệm nào ?
2. Phân tích kết quả thí nghiệm để kết luận về cấu tạo của glucozơ.

phiếu học tập số 2

1. Từ thí nghiệm oxi hoá glucozơ bằng AgNO3 trong dung dịch NH3.
- Nêu hiện tượng,
- Giải thích và viết PTHH.
2. - HS làm tương tự với thí nghiệm glucozơ phản ứng với Cu(OH)2.
- Viết phương trình phản ứng khử glucozơ bằng H2.

phiếu học tập số 3

1. Nghiên cứu sgk: Cho biết điểm khác nhau giữa nhóm -OH đính với nguyên tử C số 1
với các nhóm -OH đính với các nguyên tử C khác của vòng glucozơ.
2. Nêu tính chất của metyl α -glucozit.
3. Viết phương trình phản ứng lên men glucozơ.
4. Ứng dụng của glucozơ?

phiếu học tập số 4

1. Nghiên cứu sgk cho biết đặc điểm cấu tạo của đồng phân quan trọng nhất của glucozơ là fructozơ.
2. Tính chất vật lí và trạng thái thiên nhiên của fructozơ?
3. Cho biết tính chất hoá học đặc trưng của fructozơ. Giải thích nguyên nhân gây ra các tính chất đó.

phiếu học tập số 5

HS làm bài tập số 5 (sgk)

HS nào làm xong nhanh nhất mang bài làm lên chấm điểm.
 phiếu học tập số 6
1. So sánh những điểm giống nhau và khác nhau về cấu tạo phân tử và tính chất hoá học
của glucozơ và fructozơ.
2. Bài tập 6, 8 (SGK)(lên bảng chữa bài)
Ngày Soạn: 03/09/2009 Bài 6
TiÕt tp2ct: 08+09 SACCAROZƠ,TINH
BỘT,XENLULOZO

i. môc tiªu:
1. Kiến thức :
- Biết cấu trúc phân tử của saccarozơ,tinh bột và xenlulozo
- Hiểu các nhóm chức trong phân tử saccarozơ, tinh bột và xenlulozo
- Hiểu các phản ứng hóa học đặc trưng của chúng.
2. Kĩ năng
- Rèn luyện cho HS phương pháp tư duy khoa học, từ cấu tạo của các hợp chất
hữu cơ phức tạp dự đoán tính chất hóa học của chúng.
- Quan sát, phân tích các kết quả thí nghiệm.
- Thực hành thí nghiệm.
- Giải các bài tập về saccarozơ ,tinh bột và xenlulozo.
II. chuÈn bÞ
- Dụng cụ: cốc thuỷ tinh, đũa thuỷ tinh, đèn cồn, ống nhỏ giọt.
- Hoá chất: dd CuSO4, dd NaOH, saccarozơ, khí CO2.
- Hình vẽ phóng to cấu tạo dạng vòng saccarozơ và mantozơ.
- Sơ đồ sản xuất đường saccarozơ trong công nghiệp.
IV- TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:
1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
1. Bài 6 SGK
2. Bài 8 SGK
Đáp số Bài 8.
Thể tích rượu : 57,6 lit.
Khối lượng rượu : 45446,4 gam.
Khối lượng glucozơ : 111,146 kg.
3. Tiến trình tiết dạy:
Ho¹t ®éng cña gv vµ hs Néi dung
A.SACCAROZO A.SACCAROZO
Hoạt động 1
* HS quan sát mẫu saccarozơ (đường I. TÍNH CHẤT VẬT LÍ
kính trắng) và tìm hiểu SGK để biết Kết tinh , không màu, vị ngọt, dễ tan trong nước, nóng chảy
những tính chất vật lí và trạng thái ở 185oC.
thiên nhiên của saccarozơ. Saccaroz cú trong mớa, củ cải, thốt nốt
Hoạt động 2 II. CẤU TRÚC PHÂN TỬ
* HS:
- Cho biết để xác định CTCT của
saccarozơ người ta phải tiến hành các
thí nghiệm nào. Phân tích các kết quả
thu được rút ra kết luận về cấu tạo
phân tử của saccarozơ. 6
CH 2OH
* HS trả lời 5 O
1
- Dung dịch saccarozơ làm tan H H HOCH2O OH
Cu(OH)2 thành dung dịch xanh lam→ 4
H H 1 2 OH 5
OH O H
có nhiều nhóm -OH kề nhau. HO 2 4
CH2OH
3 3 6
- Dung dịch saccarozơ không có phản H OH OH H
ứng tráng bạc, không khử Cu(OH)2→
không có nhóm -CHO và không còn
Saccarozơ hợp bởi α - Glucozơ và β - Fructơzơ.
-OH hemixetan tự do.
- Đun nóng dung dịch saccarozơ có
III. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC
mặt axit vô cơ được Glucozơ và
Saccarozơ không còn tính khử vì không còn nhóm -CHO
Frcutozơ →saccarozơ được hợp bởi và không còn -OH hemixetan tự do nên không còn dạng
phân tử Glucozơ và Fructozơ ở dạng mạch hở. Vì vậy saccarozơ chỉ còn tính chất của ancol đa
mạch vòng bằng liên kết qua nguyên chức và đặc biệt có phản ứng thuỷ phân của đisaccarit.
tử oxi (C-O-C ) giữa C1 của Glucozơ 1. Phản ứng của ancol đa chức
và C2 của fructozơ. Phản ứng với Cu(OH)2
* HS: Viết CTCT của saccarozơ. - Thí nghiệm: sgk
* GV : Sửa chữa cho HS cách viết, - Hiện tượng: kết tủa Cu(OH)2 tan ra cho dung dịch màu
chú ý cách đánh số các vòng trong xanh lam.
phân tử saccarozơ. - Giải thích: saccarozơ có nhiều nhóm -OH kề nhau.
2C12H22O11+ Cu(OH)2→ Cu(C12H21O11)2 + 2H2O
Hoạt động 3
2. Phản ứng thuỷ phân
* HS quan sát GV biểu diễn của dung
dịch saccarozơ với Cu(OH)2 ở nhiệt C12H22O11+ H2O → C6H12O6 + C6H12O6
độ thường, nêu hiện tượng, giải thích, Glucozơ Fructozơ
viết phương trình phản ứng. IV. ỨNG DỤNG VÀ SẢN XUẤT ĐƯỜNG
Hoạt động 4 SACCAROZƠ
1. Ứng dụng: Dựng trong công nghiệp thực phẩm, sản
* HS giải thích hiện tượng thực tế, các
xí nghiệp tráng gương đã dùng dung xuất bánh kẹo… Trong công nghiệp dược.
dịch saccarozơ với axit sunfuric làm 2. Sản xuất đường saccarozơ
chất khử trong phản ứng tráng bạc. SGK
* GV giải thích việc chọn dung dịch C12H22O11+Ca(OH)2+H2O→C12H22O11.CaO. 2H2O
saccarozơ làm nguyên liệu cho phản C12H22O11.CaO. 2H2O + CO2→C12H22O11 + CaCO3+ 2 H2O
ứng tráng gương.
Hoạt động 5
* HS nghiên cứu SGK.
* HS theo dõi sơ đồ sản xuất đường
saccarozơ trong CN trong SGK tóm
tắt các giai đoạn chính và phân tích
giai đoạn 5 của quá trình sản xuất
đường saccarozơ.
* GV đánh giá câu trả lời của HS.
Hoạt động 6
Củng cố
HS làm bài tập 5 (SGKNC) , 6/34
(sgkcb)
B.TINH BỘT:
Hoạt động 1 B.TINH BỘT
I.TÍNH CHẤT VẬT LÝ:
* HS quan sát mẫu tinh bột và nghiên
Tinh bột là chất rắn vô định hình, màu trắng, không tan
cứu SGK cho biết các tính chất vật lí
trong nước nguội. nước nóng 65oC trở lên, tinh bột chuyển
và trạng thái thiên nhiên của tinh bột.
thành dd keo nhớt gọi là hồ tinh bột.
Hoạt động 2
Tinh bột có trong các loại hạt ( gạo, ngô , mì..), củ ( khoai,
* HS:
sắn..) và quả( táo chuối..)
- Nghiên cứu SGk, cho biết cấu trúc
phân tử của tinh bột.
- Cho biết đặc điểm liên kết giữa các
mắt xích α -glucozơ trong phân tử
tinh bột.
* HS:Có thể coi tinh bột là polime do
nhiều mắt xích α -glucozơ hợp lại và II. CẤU TRÚC PHÂN TỬ
có công thức (C6H10O5)n (n từ 1.200
6 6
đến 6000).Có 2 loại là amilozo và CH 2OH CH 2OH CH 2OH
amilopectin. Amilozơ không phân 5 O H
5 O H
H 5 O H H H
nhánh, phân tử khối khoảng 200.000 H H 1 H H 1 4
H H 1
4
OH
4
OH O OH O ....
đvC. Amilopectin phân nhánh, phân .... O 2 2
2 3 3
3
tử khối lớn hơn amilozơ, khoảng H OH H OH H OH
1000.000 đvC. 6 6
CH 2OH
Trong phân tử amolozơ các liên kết là CH 2OH
5 O H
CH 2OH
5 O
H H
5 O
H
H H
α [1-4] glicozit ....
4 H H 1
OH O
4 H H 1
OH O
4 H H 1
OH O
2
Phân tử amilopectin có kiểu liên kết 3
H OH
2
H
3
OH
2
6 H
3
OH CH 2OH
CH 2OH
α [1-6] glicozit và α [1-4] glicozit H
CH 2OH
5 O
H H
5 O
H H
5 O
H
H H 1
Hoạt động 3 ....
4 H
OH
H 1
O
4 H H 1
OH O
4
OH
2
O ....
2 2 3
3 3
H H OH
* HS: - Nêu hiện tượng khi đun nóng H OH OH

dung dịch tinh bột với axit vô cơ
loãng. Viết PTHH.
* GV biểu diễn:
- Thí nghiệm giữa dung dịch I2 và
dung dịch tinh bột ở nhiệt độ thường,
đun nóng và để nguội.
- Thí nghiệm giữa dung dịch I2 cho
lên mặt cắt của củ khoai lang.
III. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC
Là một polisaccarit có cấu trúc vòng xoắn, tinh bột biểu
hiệu rất yếu tính chất của một poliancol, chỉ biểu hiện rõ
tính chất thuỷ phân và phản ứng màu với iot.
1. Phản ứng thuỷ phân
a) Thuỷ phân nhờ xúc tác axit
- Dữ kiện : sgk
- Giải thích (C6H10O5)n + nH2O  H ,t → n C6H12O6
= 0

* HS nêu hiện tượng. Thực ra tinh bột bị thuỷ phân từng bước qua các giai đoạn
* GV giải thích và nhấn mạnh đây là trung gian là đetrin [C6H10O5]n, mantozơ.
phản ứng đặc trưng để nhận ra tinh 2. Phản ứng màu với dung dịch iot
bột. Thí nghiệm: nhỏ dd iot vào ống nghiệm đựng dd hồ tinh
Hoạt động 4 bột hoặc vào mặt cắt của củ khoai .
* HS nêu tóm tắt quá trình tạo thành Hiện tượng: iot hóa xanh tím. Khi đun nóng mất màu.
tinh bột trong cây xanh. Giải thích: Phân tử tinh bột hấp phụ iot tạo ra màu xanh
* GV phân tích ý nghĩa của phương tím. Khi đun nóng, iot giải phóng ra khỏi phân tử tinh bột
trình tổng hợp tinh bột. làm mất màu xanh tím.
Hoạt động 5 IV. ỨNG DỤNG(SGK)
Củng cố
- HS làm bài 4 , 5 SGK.
- Bài thêm: Nhận biết các chất rắn
sau: glucozơ, saccarozơ, tinh bột.
C.XENLULOZO:
Hoạt động 1
* HS quan sát mẫu xenlulozơ (bông
thấm nước), tìm hiểu tính chất vật lí
và trạng thái thiên nhiên của
xenlulozơ.
Hoạt động 2
* HS nghiên cứu SGK cho biết:
- Cấu trúc của phân tử xenlulozơ.
- Những đặc điểm chính về cấu tạo
phân tử của xenlulozơ. So sánh với
cấu tạo của phân tử tinh bột.
Hoạt động 3
* GV biểu diễn thí nghiệm phản ứng
thuỷ phân xenlulozơ theo các bước:
- Cho bông nõn vào dung dịch H2SO4
70%.
- Trung hoà dung dịch thu được bằng
dung dịch NaOH 10 %.
- Cho dung dịch thu được tác dụng
với dung dịch AgNO3/NH3, đun nhẹ.
* HS quan sát, giải thích và viết
PTHH.
* GV liên hệ các hiện tượng thực tế,
ví dụ: trâu bò nhai lại...
Hoạt động 4
* GV biểu diễn thí nghiệm phản ứng
este hoá xenlulozơ theo trình tự sau:
- Cho vào ống nghiệm lần lượt:
+ 4 ml dung dịch HNO3 đặc
+ 8 ml dung dịch H2SO4 đặc, để
nguội.
+ 1 nhúm bông
+ Lấy sản phẩm ra ép khô.
* HS nhận xét màu sắc của sản phẩm
thu được. Nêu hiện tượng khi đốt
cháy sản phẩm. Viết PTHH.
* HS nghiên cứu SGK cho biết sản
phẩm phản ứng khi cho xenlulozơ tác
dụng với anhiđrit axetic.
Hoạt động 5
V. SỰ TẠO THÀNH TINH BỘT TRONG CÂY XANH
as→ (C6H10O5)n + 6nCO2
6nCO2 + 5n H2O clorophin
C.XENLULOZO:
I. TÍNH CHẤT VẬT LÍ. TRẠNG THÁI THIÊN
NHIÊN
Xenluloz là chất rắn hình sợi, màu trắng, không mùi, không
vị, không tan trong nước và dung môi hữu cơ ( ete,
benzen..)
Là thành phần chính tạo nên màng tế bào thực vật, là bộ
khung của cây cối.Bông có95-98% xenluloz, đay, gai,
tre,nứa (50-80%)…
II. CẤU TRÚC PHÂN TỬ
Xenlulozơ là một polime hợp thành từ các mắt xích
β (1,4)glucozit, có công thức (C6H10O5)n, mạch kéo dài
không phân nhánh.
CH 2OH
H O
O
H H
OH
H
H OH n
Mỗi mắt xích C6H10O5 có 3 nhóm -OH tự do, nên có thể
viết công thức của xenlulozơ là [C6H7O2(OH)3]n
III. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC
Xenlulozơ là polisaccarit và mỗi mắt xích có 3 nhóm -OH
tự do nên xenlulozơ có phản ứng thuỷ phân và phản ứng
của ancol đa chức.
1. Phản ứng thuỷ phân(phản ứng của polisaccarit)
a) Mô tả thí nghiệm
b) Giải thích
(C6H10O5)n+ nH2O   → nC6H12O6
o
H SO , t
2 4
2. Phản ứng của ancol đa chức
a) Phản ứng với nước Svayde
Xenlulozơ phản ứng với nước Svayde cho dung dịch phức
đồng xenlulozơ dùng để sản xuất tơ đồng-amoniăc.
b) Phản ứng este hoá
* [C6H7O2(OH)3]n+3nHNO3
 * HS liên hệ kiến thức thực tế và tìm → [C6H7O2(ONO2)3]n+ 3nH2O.
o

H 2 SO4 , t

hiểu SGK cho biết các ứng dụng của
xenlulozơ.
* GV : Xenlulozơ có rất nhiều ứng
dụng trong đời sống và sản xuất, để
tạo ra nguồn nguyên liệu quý giá này,
chúng ta phải tích cực trồng cây phủ
xanh mặt đất.
Hoạt động 6
Củng cố
* HS làm bài tập 2,4, 5, 6 SGK
* So sánh đặc điểm cấu trúc phân tử
của glucozơ, saccarozơ, tinh bột và
xenlulozơ.
Sản phẩm có màu vàng
Xenluloz trinitrat là chất dễ cháy và nổ mạnh được dùng
làm thuốc sung.
c) Phản ứng với anhidrit axetic:
*[C6H7O2(OH)3]n+2n(CH3CO)2O
[C6H7O2(OCOCH3)2(OH)]n+ 2n CH3COOH
*[C6H7O2(OH)3]n+3n(CH3CO)2O
[C6H7O2(OCOCH3)3]n+ 3n CH3COOH
Xenluloz triaxetat là một chất dẻo dễ kéo thành sợi
d) Sản phẩm giữa xenluloz với CS2 và NaOH là một dung
dịch rất nhốt gọi là visco.
IV:ỨNG DỤNG:- Làm vật liệu xây dựng, đồ dùng gia
đình.
- làm tơ sợi, giấy viết , giấy bao bì.
- làm thuốc sung, ancol.

Hướng dẫn một số bài tập

Bài 5
a)
Saccarozơ Glucozơ Glixerol
dd AgNO3, NH3, đun nhẹ - Kết tủa Ag -
đun với dd H2SO4 sau 5 Kết tủa Ag đã nhận ra -
ph cho dd AgNO3, NH3
b)
Saccarozơ Mantozơ Anđehit axetic
dd AgNO3, NH3, đun nhẹ - Kết tủa Ag kết tủa Ag
Cu(OH)2 lắc nhẹ dd màu xanh -
c)
Saccarozơ Glixerol Mantozơ Glucozơ
dd AgNO3, NH3, đun nhẹ - - Kết tủa Ag Kết tủa Ag
đun với dd H2SO4 5 ph Kết tủa Ag - -
Tan, dd có màu xanh -
Bài 6 /34 SGKCB . Để tráng bạc một số ruột phích , người ta phải thủy phân 100g
saccaroz, sau đó tiến hành phản ứng tráng bạc.Hãy viết các phương trình phản ứng hóa
học của phản ứng xảy ra, tính khối lượng AgNO3 cần dùng và khối lượng Ag tạo ra. Giả
thiết rằng các phản ứng xảy ra hoàn toàn.

Hướng dẫn giải một số bài tập

Bài 4
a) Khi nhai kĩ, tinh bột bị thuỷ phân trong môi trường axit (C6H10O5)n + nH2O n
= 0
 →
H ,t

C6H12O6
b) Miếng cơm cháy là do hiện tượng đextrin hoá bằng nhiệt sinh ra mantozơ, glucozơ do
đó có vị ngọt.
Bài 5: Khối lượng glucozơ = 10.80/100 = 8 (kg)
Khối lượng rượu = 8000.180.92/180.162 =4543,2 gam.
Vì H = 80% nên khối lượng rượu bằng = 3634,56 gam.
V rượu = 4503,80 ml.
V dung dịch rượu = 4691,5 ml = 4,7 lit.
Hướng dẫn giải một số bài tập trong SGK
Bài 4 Giải thích hiện tượng
a) Xenlulozơ có thể chế biến thành sợi tự nhiên hoặc sợi nhân tạo vì xenlulozơ hoà tan
trong nước Svayde hoặc saccarozơ của nó như xenlulozơ triaxetat đều có thể kéo thành
sợi được. Trái lại tinh bột không có tính chất đó.
b) Khi H2SO4 đặc rơi vào quấn áo, xenlulozơ trong vải bông sẽ bị oxi hoá tạo ra nhiều sản
phẩm, trong đó có cacbon. Còn khi HCl rơi vào quần áo vải bông thì quần áo sẽ bị mủn
dần rồi bục ra do xenlulozơ bị thuỷ phân trong môi trường axit.
Bài 5 a) [C6H7O2(OH)3]n+2n(CH3CO)2O [C6H7O2(OCOCH3)2(OH)]n+ 2n
CH3COOH
b) [C6H7O2(OH)3]n+3n(CH3CO)2O [C6H7O2(OCOCH3)3]n+ 3n CH3COOH
Bài 2 Điền các cụm từ vào chỗ trống.
Tương tự tinh bột, xenlulozơ không có phản ứng tráng bạc và có phản ứng thuỷ phân
trong dung dịch axit thành glucozơ.
Bài 6. Số mắt xích C6H10O5 trong phân tử xenlulozơ khoảng:
1 000 000/ 162 = 6172,8 đến 2 400 000/162 = 14814,8 mắt xích.
Chiều dài của mạch xenlulozơ:
6172,8 . 5 . 10-10 = 3,0864. 10-6 (m ) đến 14814,8 . 5. 10-10 = 7,4074 . 10-6- (m).
Ngày Soạn: 03/09/2009 Bài7
TiÕt tp2ct: 10 luyÖn tËp
i. môc tiªu:
1. Kiến thức :
- Biết đặc điểm cấu trúc phân tử của các hợp chất cacbonhiđrat tiêu biểu.
- Hiểu mối liên quan giữa cấu trúc phân tử và tính chất hoá học của các
hợp chất cacbonhiđrat tiêu biểu.
- Hiểu mối liên hệ giữa các hợp chất cacbonhiđrat trên.
2. Kĩ năng
- Lập bảng tổng kết chương.
- Giải các bài toán về các hợp chất cacbonhiđrat.
ii. chuÈn bÞ:
- HS làm bảng tổng kết về chương cacbonhiđrat theo mẫu thống nhất.
- HS chuẩn bị các bài tập trong SGK và sách bài tập.
- GV chuẩn bị bảng tổng kết theo mẫu sau:

Chất Monosaccarit Đisaccarit Polisaccarit

 Mục Glucozơ Fructozơ Saccarozơ Mantozơ Tinh Xenlulozơ
bột
CTPT
Cấu trúc phân tử
Tính chất hoá học
1. Tính chất anđehit
2.Tínhchấtcủa-OH hemiaxetal
3. Tính chất ancol đa chức
4. Phản ứng thuỷ phân
5. Phản ứng màu

III. tiÕn tr×nh bµi gi¶ng:

1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Tiến trình tiết dạy:
Hoạt động của GV và HS Nội dung

Hoạt động 1 I. CÁC KIẾN THỨC CẦN NHỚ

* GV gọi 3 HS lờn bảng.
* Một HS viết cấu trỳc phõn tử của 1.Cấu trúc phân tử
monosaccarit, một HS viết cấu trỳc
phõn tử của đisaccarit, một HS viết a) Glucozơ
cấu trỳc phõn tử của polisaccarit
6
và những đặc điểm cấu tạo của CH2 OH 6 6
CH2 OHH CH2 OH
hợp chất này. H 5 O
H 5 O O
H O H 5 OH
H H 1 H
4
OH 4
H H C H 4
OH
H 1
HO OH OH 1
3
2
HO HO 2 H
2 3
H OH 3
H OH
H OH
α -Glucozơ Glucozơ β -Glucozơ

b) Fructozơ: HOCH2[CHOH]3CO-CH2OH
1
6 1 HOCH2O OH
HOCH2O CH2OH 2
H OH 5
5 H OH 2
OH 3 CH2 OH
H 4 3 OH 4 6
OH H
OH H
α -Fructozơ β -Fructozơ

c) Saccarozơ
(C6H11O5-C6H11O5) không còn -OH hemixetal cũng như -OH
hemiaxetal nên không mở vòng được.
 6
CH 2OH
1
5 O
H H HOCH2O OH
4
H H 1 2 OH 5
OH O H
HO 2 4
CH2OH
3 3 6
H OH OH H
d) Tinh bột
Mạch vòng xoắn do các mắt xích α -glucozơ liên kết với nhau.
6 6
CH 2OH CH 2OH CH 2OH
5 O 5 O
5 O
H H H H H
H
H H H 4
H H 1
4 H 1 4
OH
1 OH O ....
.... OH O O 2
2 2 3
3 3
H OH H OH H OH
6 6
CH 2OH
Hoạt động 2 CH 2OH
5 O
CH 2OH
5 O
H H
5 O
H
H H H
* HS cho biết: 4
H H 1 4
H H 1
OH
4 H H 1
OH O
OH O O
- Những hợp chất cacbonhidrat .... 3
2 3
2 3
H OH
2

H OH H OH 6
nào tác dụng được với dd AgNO3 CH 2OH
5 O
CH 2OH
5 O 5
CH 2OH
O H
H H H H H
trong NH3, tại sao ? H H 1 4
H H 1 4
H H 1
OH
4
OH OH O O ....
- Những hợp chất cacbonat nào tác ....
3
2
O
3
2 3
2

H OH H OH H OH
dụng được với CH3/HCl, tại sao ?
- Những hợp chất cacbonat nào e) Xenlulozơ
thuỷ phân trong môi trường H+ Mạch dài do các mắt xích β -glucozơ liên kết với nhau.
- Những hợp chất cacbonat nào có CH 2OH
phản ứng với dd I2 ? H O
O
H H
Hoạt động 3 OH
H
Hoạt động củng cố
H OH n
* GV hướng dẫn HS giải bài tập
bổ sung và một số bài tập trong Kết luận
SGK. - Các hợp chất cacbonhiđrat đều có cấu trúc phân tử mạch
* Bài tập bổ sung: Đi từ các hợp vòng, nguyên nhân do sự kết hợp của nhòm -OH với nhóm
chât cacbonhiđrat tiêu biểu, C=O của chức anđehit hoặc xeton.
glucozơ, fructozơ, saccarozơ, - Glucozơ, fructozơ, mantozơ có chứa nhóm -OH hemiaxetal,
mantozơ, tinh bột và xenlulozơ hoặc nhóm -OH hemixetal.
hãy nêu sơ đồ tổng hợp ra etanol. 2. Tính chất hoá học
Hoạt động 4 - Glucoz, fructoz, mantoz còn nhóm OH hemiaxetal, khi mở
* GV yêu cầu HS về nhà hoàn vòng tạo ra nhóm chức CH=O, do đó:
chỉnh bảng tổng kết, sau đó nộp * Có phản ứng với AgNO3/NH3.
cho GV, GV sửa chữa trả lại cho * Có phản ứng với H2.
HS sử dụng. * Tác dụng với CH3OH/HCl tạo ete.
* HS làm các bài tập còn lại trong - Dung dịch glucoz, fructoz, saccroz, mantoz có phản ứng hòa
SGK và sách bài tập. tan kết tủa Cu(OH)2 do có nhiều nhóm OH ở vị trí liền kề.
- Các disaccarit, polisaccarit: saccaroz, mantoz, tinh bột,
xenluloz đều bị thủy phân trong môi trường H+ tạo ra sản phẩm
cuối cùng có chứa glucoz.
 - Tinh bột tác dụng với dung dịch I2 cho màu xanh tím.
II.Bài tập:

Nhóm glucozơ fructozơ saccarozơ mantozơ tinh bột xenlulozơ

phản ứng
hay phản
ứng
nhóm +[Ag(NH3)2]OH +[Ag(NH3)2]OH +[Ag(NH3)2]OH
-CH=O + H2/Ni + H2/Ni + H2/Ni
nhóm-OH + CH3OH/HCl + CH3OH/HCl + CH3OH/HCl
hemiaxetal
hay-OH
hemixetal

nhóm chức + Cu(OH)2 + Cu(OH)2 + + Cu(OH)2 + [Cu(NH3)4](OH)2

poliancol Cu(OH)2 + HNO3 đ/H2SO4 đ
phản ứng + H2O/H+ + H2O/H+ + + H2O/H+
thuỷ phân hoặc hoặc enzim H2O/H+ hoặc enzim
enzim hoặc
enzim
phản ứng + I2
màu
nhóm phản glucozơ fructozơ saccarozơ mantozơ tinh bột xenlulozơ
ứng hay
phản ứng
nhóm +[Ag(NH3)2]OH +[Ag(NH3)2]OH +[Ag(NH3)2]OH
-CH=O + H2/Ni + H2/Ni + H2/Ni
nhóm -OH + CH3OH/HCl + CH3OH/HCl + CH3OH/HCl
hemiaxetal
hay-OH
hemixetal

nhóm chức + Cu(OH)2 + Cu(OH)2 + + Cu(OH)2 + [Cu(NH3)4](OH)2

poliancol Cu(OH)2 + HNO3 đ/H2SO4 đ

phản ứng + H2O/H+ + H2O/H+ + + H2O/H+

thuỷ phân hoặc hoặc enzim H2O/H+ hoặc enzim
enzim hoặc
enzim
 phản ứng + I2
màu

Ngày Soạn: 10/09/2009 Ch¬ng III

TiÕt tp2ct: 13+14 AMIN - AMINO AXIT - PROTEIN
Bµi 9 : AMIN

i. môc tiªu:
1. Kiến thức :
- Biết các loại amin, danh pháp của amin.
- Hiểu cấu tạo phân tử, tính chất, ứng dụng và điều chế của amin.
2. Kĩ năng
- Nhận dạng các hợp chất của amin.
- Gọi tên theo danh pháp (IUPAC) các hợp chất aimin.
- Viết chính xác các PTHH của amin.
- Quan sát, phân tích các TN chứng minh.
II. chuÈn bÞ
- Dụng cụ: ống nghiệm, đũa thuỷ tinh, ống nhỏ giọt.
- Hoá chất: Các dd CH3NH2, HCl, anilin, nước Br2.
- Mô hình phân tử anilin.
IV- TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:
1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Tiến trình tiết dạy:
Tiết 1 : Nghiên cứu định nghĩa, phân loại, danh pháp, đồng phân của amin. Tính chất vật
lí của các amin.
Tiết 2: Cấu tạo và tính chất hoá học của các amin. Điều chế và ứng dụng của các amin.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS

Hoạt động 1 I. ĐỊNH NGHĨA, PHÂN LOẠI, DANH
* GV viết CTCT của NH3 và 4 amin khác, yêu PHÁP VÀ ĐỒNG PHÂN
cầu HS nghiên cứu kĩ cho biết mối liên quan giứa 1. Định nghĩa
cấu tạo của NH3 và các amin. Amin là những hợp chất hữu cơ được tạo ra khi
HS nghiên cứu các CT và nêu mối liên quan giứa thay thế một hoặc nhiều nguyên tử hiđro trong
cấu tạo của NH3 và các amin. Từ đó nêu định phân tử NH3 bằng một hoặc nhiều gốc
nghĩa tổng quát về amin. hiđrocacbon.
Thí dụ:
* GV yêu cầu HS nêu cách phân loại amin NH3 ; C6H5NH2 ; CH3NH2 ; CH3-N-CH3
HS trình bày cách phân loại và áp dụng phân |
loại các amin trong thí dụ đã nêu ở trên. CH3
CH3-NH-CH3
 2. Phân loại
Amin được phân loại theo 2 cách:
- Theo loại gốc hiđrocacbon.
- Theo bậc của amin.
Hoạt động 2 3. Danh pháp
* GV yêu cầu HS theo dõi bảng 2.1 SGK từ đó Cách gọi tên theo danh pháp gốc-chức:
cho biết: Ankan + vị trí + yl + amin
- Quy luật gọi tên amin theo danh pháp gốc-chức. Cách gọi tên theo danh pháp thay thế:
- Quy luật gọi tên theo danh pháp thay thế. Ankan+ vị trí+ amin
Tên thông thường
Trên cơ sở quy luật trên, HS áp dụng đọc tên với Chỉ áp dụng cho một số amin như :
một số thí dụ khác SGK C6H5NH2 Anilin
C6H5-NH-CH3 N-Metylanilin

Hợp chất Tên gốc chức Tên thay thế

CH3NH2 Metylamin Metanamin
C2H5NH2 Etylamin Etanamin
CH3CH2CH2NH2 Prop-1-ylamin Propan-1-amin
CH3CH(NH2)CH3 (n-propylamin)
Prop-2-ylamin Propan-2-amin
C6H5NH2 (isopropylamin)
C6H5 -NH-CH3 Phenylamin Benzenamin
Metylphenylamin N-Metylbenzenamin
Hoạt động 3 4. Đồng phân
* GV lưu ý HS cách viết đồng phân amin theo HS viết các đồng phân amin của hợp chất hữu
bậc của amin theo thứ tự amin bậc1, bậc 2, bậc 3, cơ có cấu tạo phân tử C4H11N
các đồng phân hiđrocacbon. Dùng quy luật gọi tên áp dụng cho 7 đồng phân
vừa viết.
Kết luận:
Amin có các loại đồng phân:
- Đồng phân về mạch cacbon.
- Đồng phân vị trí nhóm chức.
- Đồng phân về bậc của amin.
Hoạt động 4 II. TÍNH CHẤT VẬT LÍ
* GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK. HS nghiên cứu SGK, cho biết các tính chất vật lí
* Cho HS xem mấu anilin. đặc trưng của amin và chất tiêu biểu là anilin.

Hoạt động 5
Củng cố tiết 1 HS làm bài 1 (sgk)

TIẾT 2
KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Viết các đồng phân amin của hợp chất hữu cơ có cấu tạo phân tử C4H11N.
Xác định bậc và gọi tên theo kiểu tên gốc chức các đồng phân vừa viết.
2. Viết các đồng phân amin của hợp chất hữu cơ có cấu tạo phân tử C4H11N.
Xác định bậc và gọi tên theo kiểu tên thay thế các đồng phân vừa viết.
Hoạt động 6 III. CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT HOÁ
* GV yêu cầu HS:
- Phân tích đặc điểm cấu tạo của anilin.
- Từ CTCT và nghiên cứu SGK, HS
cho biết anilin có những tính chất hoá
học gì ?
* GV yêu cầu:
- HS quan sát GV biểu diễn thí nghiệm
tác dụng của CH3NH2 với dd HCl, nêu
các hiện tượng xảy ra. Viết PTHH.
- HS nghiên cứu SGK cho biết tác dụng
của metylamin, anilin với quỳ tím hoặc
phenolphtalein.
- HS so sánh tính bazơ của metylamin,
amoniăc, anilin. Giải thích.
* GV làm thí nghiệm cho etylamin tác
dụng với axit nitrơ (NaOH + HCl )
* GV lưu ý muối điazoni có vai trò
quan trọng trong tổng hợp hữu cơ và
đặc biệt tổng hợp phẩm nhuộm azo.
* GV yêu cầu:
HS nghiên cứu SGK cho biết sản phẩm
thu được khi cho amin bậc 1 tác dụng
với ankyl halogenua. Viết PTHH.
* GV yêu cầu:
- HS quan sát GV biểu diễn thí nghiệm
tác dụng của anilin với nước Br2, nêu
các hiện tượng xảy ra.
- Viết PTHH.
- Giải thích tại sao nguyên tử Brom lại
thế vào 3 vị trí 2, 4, 6 trong phân tử
anilin.
- Nêu ý nghĩa của phản ứng.
HS nêu ý nghĩa của pư: dùng để nhận
HỌC
HS phân tích: Do có đôi electron chưa liên
kết ở nguyên tử nitơ mà amin có biểu hiện
những tính chất của nhóm amino như tính
bazơ. Ngoài ra anilin còn biểu hiện phản ứng
thế rất dễ dàng vào nhân thơm do ảnh hưởng
của nhóm amino.
1. Tính chất của nhóm -NH2
HS đọc các câu hỏi trong phiếu học tập, quan
sát thí nghiệm, giải thích và viết PTHH.
a) Tính bazơ
* CH3NH2 + HCl → [CH3NH3]+Cl-
Metylamin Metylaminclorua
* Tác dụng với quỳ hoặc phenolphtalein
Metylamin Anilin
Quỳ tím Xanh Không đổi
màu
Phenolphtalein Hồng Không đổi
màu
* So sánh tính bazơ
CH3-NH2 >NH3 > C6H5NH2
b) Phản ứng với axit nitrơ
HS nghiên cứu SGK cho biết hiện tượng xảy
ra khi cho etylamin tác dụng với axit nitrơ
(NaOH + HCl )
*Ankylamin bậc 1 + HNO2→ Ancol+
N2+H2O
C2H5NH2 + HO NO → C2H5OH + N2 + H2O
* Amin thơm bậc 1 + HONO (to thấp) →
muối điazoni.
C6H5NH2+ HONO + HCl→ C6H5N2+Cl- +
2H2O
Phenylđiazoni
clorua
c) Phản ứng ankyl hoá thay thế nguyên tử
hiđro của nhóm -NH2
HS nghiên cứu SGK trả lời và viết PTHH.
C6H5N H2 + CH3 I → C6H5-NHCH3 +
HI
Anilin Metyl iođua N-metylanilin
2. Phản ứng thế ở nhân thơm của anilin:
Phản ứng với nước brom
biết anilin. NH2
:NH2 Br Br
+ 3Br2 → + 3HBr
Br
HS giải thích: Do ảnh hưởng của nhóm -NH2
nguyên tử Br dễ dàng thay thế các nguyên tử
H ở vị trí 2, 4, 6 trong nhân thơm của phân tử
anilin.
Hoạt động 7 IV. ỨNG DỤNG VÀ ĐIỀU CHẾ
* GV cho HS nghiên cứu SGK. 1. Ứng dụng
* GV yêu cầu: HS nghiên cứu SGK cho biết những ứng dụng
HS nghiên cứu các phương pháp điều của các hợp chất amin.
chế amin cho biết: 2. Điều chế
- Phương pháp điều chế ankylamin. a) Ankylamin được điều chế từ amoniăc và
Cho thí dụ. ankyl halogenua
- Phương pháp điều chế anilin. Viết + CH3I + CH3I + CH3I
PTHH. NH 3 → CH 3 NH 2 → (CH 3)2NH →
Hoạt động 8 (CH3)3N
-HI -HI -HI
Củng cố
Kết thúc tiết 1 HS làm bài 1 (sgk) b) Anilin thường được điều chế bằng cách
Kết thúc tiết 2 HS làm hài 2, 3, 4, 7 khử nitro benzen bởi hiđro mới sinh (Fe +
(sgk) HCl)
Fe + HCl
C6H5 NO2 + 6H → C6H5 NH2 + 2 H2O
t0

CÁC PHIẾU HỌC TẬP

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

1. Nêu định nghĩa tổng quát về amin. Thí dụ.
2. Trình bày cách phân loại và áp dụng phân loại các amin trong thí dụ đã nêu.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

Hãy nêu:
1. Quy luật gọi tên amin theo danh pháp gốc-chức.
2. Quy luật gọi tên theo danh pháp thay thế.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3

1. Viết các đồng phân amin của hợp chất hữu cơ có cấu tạo phân tử C4H11N
2. Dùng quy luật gọi tên áp dụng cho 7 đồng phân vừa viết.
 PHIẾU HỌC TẬP SỐ 4

1. Phân tích đặc điểm cấu tạo của anilin.

Từ CTCT và nghiên cứu SGK, chobiết anilin có những tính chất hoá học gì ?
2. Từ thí nghiệm tác dụng của CH3NH2 với dd HCl, nêu các hiện tượng xảy ra. Viết
PTHH.
3. Cho biết tác dụng của metylamin, anilin với quỳ tím hoặc phenolphtalein.
4. So sánh tính bazơ của metylamin, amoniăc, anilin. Giải thích.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 5

1. Nghiên cứu SGK cho biết sản phẩm thu được khi cho amin bậc 1 tác dụng với ankyl
halogenua. Viết PTHH.
2. Từ thí nghiệm tác dụng của anilin với nước Br2, nêu các hiện tượng xảy ra.
- Viết PTHH.
- Giải thích tại sao nguyên tử Brom lại thế vào 3 vị trí 2, 4, 6 trong phân tử anilin.
- Nêu ý nghĩa của phản ứng.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 6

Tìm hiểu:
1. Phương pháp điều chế ankylamin. Cho thí dụ.
2. Phương pháp điều chế anilin. Viết PTHH.
Ngày Soạn: 10/09/2009
TiÕt tp2ct: 13+14 Bµi 11: PEPTIT VÀ PROTEIN
i. môc tiªu:
1. Kiến thức :
- Biết khái niệm về peptit, protein, enzim, axit nucleic và vai trò của chúng
trong cuộc sống.
- Biết cấu trúc phân tử và tính chất cơ bản của protein.
2. Kĩ năng
- Gọi tên peptit. Phân biệt cấu trúc bậc 1 và cấu trúc bậc 2 của protein.
- Viết các PTHH của protein. Quan sát thí nghiệm chứng minh.
II. chuÈn bÞ: Dụng cụ : ống nghiệm, ống hút h vẽ phóng to liên quan đến bài học

IV- TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:

1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Tiến trình tiết dạy:
Phân bố nội dung tiết học như sau :
Tiết 1. Nghiên cứu các phần :
oKhái niệm về peptit và protein.
oSơ lược cấu trúc phân tử protein.
oTính chất vật lí của protein.
Tiết 2. Nghiên cứu các phần :
oTính chất hoá học của protein.
oKhái niệm về enzim và axit nucleic.
HOẠT ĐỘNG GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS
I. Khái niệm về peptit và protein
Hoạt động 1 1. Peptit
 GV yêu cầu : HS nghiên cứu SGK cho  HS nghiên cứu SGK cho biết định nghĩa peptit.
biết định nghĩa peptit. Peptit là những hợp chất polime được hình thành bằng
 GV đưa ra một thí dụ về mạch peptit và cách ngưng tụ hai hay nhiều phân tử ỏ–aminoaxit.
chỉ ra liên kết peptit. Cho biết nguyên Liên kết peptit : nhóm –CO –NH–.
nhân hình thành mạch peptit trên.  HS theo dõi một thí dụ về mạch peptit và chỉ ra
liên kết peptit. Cho biết nguyên nhân hình thành
mạch peptit trên.
H2N-CH-CO-(NH-CH-CO-)n-2NH-CH-COOH
| | |
'
R R R''
 Hãy nêu cách phân loại peptit. Amino axit đầu Amino axit đuôi
(Đầu N) (Đuôi C)
  HS nghiên cứu SGK cho biết cách phân loại
peptit.
Tuỳ theo số lượng đơn vị aminoaxit chia ra : đipeptit,
 Khi số phân tử aminoaxit tạo ra peptit tripeptit… và polipeptit.
tăng lên thì quy luật tạo ra các đồng
phân peptit như thế nào. Nguyên nhân  HS cho biết số lượng đồng phân peptit tăng theo
của quy luật đó ? số lượng đơn vị amino axit n.
Khi số phân tử aminoaxit tạo ra peptit tăng lên n lần
thì số lượng đồng phân tăng nhanh theo giai thừa của
 Nêu quy luật gọi tên mạch peptit. Áp n (n!).
dụng cho thí dụ của SGK.  HS nêu quy luật gọi tên mạch peptit
 GV lấy thêm thí dụ cho HS đọc tên. Tên của các peptit được gọi bằng cách ghép tên các
gốc axyl, bắt đầu từ aminoaxit đầu còn tên của
aminoaxit đuôi C được giữ nguyên vẹn.
H2N-CH2-CO-NH-CH-CO-NH-CH-COOH
| |
CH3 CH2-CH(CH3)2
Glyxylalanylleuxin hay Gly-Ala-Leu
 GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK cho 2. Protein
biết định nghĩa về protein và phân loại. HS nêu định nghĩa về protein và phân loại.
Protein là những polipeptit, phân tử có khối lượng từ vài
chục ngàn đến vài chục triệu (đvC), là nền tảng về cấu
Hoạt động 2 trúc và chức năng của mọi sự sống.
Protein được chia làm 2 loại : protein đơn giản và
 GV treo hình vẽ phóng to cấu trúc phân
protein phức tạp.
tử protein cho HS quan sát, so sánh với
hình vẽ trong SGK. II. SƠ LƯỢC VỀ CẤU TRÚC PHÂN TỬ
PROTEIN
HS nghiên cứu SGK cho biết có 4 bậc cấu trúc và nêu
đặc điểm củacấu trúc bậc 1.
Người ta phân biệt 4 bậc cấu trúc phân tử của protein,
Hoạt động 3 cấu trúc bậc 1 là trình tự sắp xếp các đơn vị ỏ–
GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK cho biết aminoaxit trong mạch protein.
những tính chất vật lí đặc trưng của protein. III. TÍNH CHẤT CỦA PROTEIN
1. Tính chất vật lí của protein
− Dạng tồn tại: protein tồn tại ở 2 dạng chính là dạng
sợi và dạng hình cầu.
− Tính tan của protein khác nhau: protein hình sợi
không tan trong nước, protein hình cầu tan trong
nước.
Hoạt động 4. − Sự đông tụ : khi đun nóng, hoặc cho axit, bazơ,
một số muối vào dung dịch protein, protein sẽ đông
Hoạt động củng cố.
 tụ lại, tách ra khỏi dung dịch.
HS làm bài tập 1, 2, 3 (a, b) SGK.

TIẾT 2
2. Tính chất hoá học của protein
Hoạt động 5
a) Phản ứng thuỷ phân
a) GV yêu cầu :
Trong môi trường axit hoặc bazơ, protein bị thuỷ phân
− HS nghiên cứu SGK cho biết quy luật
thành các aminoaxit.
của phản ứng thuỷ phân protein trong
môi trường axit, bazơ hoặc nhờ xúc tác ...-NH-CH-CO-NH-CH-CO-NH-CH-CO-...
enzim. | | |
1 2
− HS viết PTHH thuỷ phân mạch peptit R R R3
trong phân tử protein có chứa 3 + o

+ H2O hay
→ ...-NH2 - CH-COOH +
H ,t

aminoaxit khác nhau. enzim

R1
+ NH2-CH-COOH + NH2-CH-COOH + ...
| |
2
R R3
b) GV yêu cầu : b) Phản ứng màu
- HS quan sát GV biểu diễn thí nghiệm: nhỏ − Khi tác dụng với axit nitric, protein tạo ra kết tủa
vài giọt HNO3 đặc vào ống nghiệm đựng màu vàng.
dung dịch lòng trắng trứng (anbumin). Nêu
hiện tượng xảy ra trong thí nghiệm trên. HS NO2
nghiên cứu SGK cho biết nguyên nhân.
OH + 2HNO3 OH + 2H2O
- HS quan sát GV biểu diễn thí nghiệm khi ↓ vàng
cho vào ống nghiệm lần lượt : NO2
o 4 ml dung dịch lòng trắng trứng. − Khi tác dụng với Cu(OH)2, protein tạo màu tím
o 1 ml dung dịch NaOH 30%. đặc trưng.
o 1 giọt CuSO4 2%.
- Nêu hiện tượng xảy ra trong thí nghiệm
trên. HS nghiên cứu SGK cho biết nguyên
 nhân.
Hoạt động 6
GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK và
cho biết :
 Định nghĩa về enzim.
 Các đặc điểm của enzim.
GV yêu cầu :
* HS nghiên cứu SGK cho biết các đặc
điểm chính của axit nucleic.
* HS cho biết sự khác nhau giữa phân tử Nếu pentozơ là đeoxi-ribozơ tạo axit AND.
ADN và ARN khi nghiên cứu SGK.
IV. KHÁI NIỆM VỀ ENZIM VÀ AXIT NUCLEIC
1. Enzim
HS trả lời
- Enzim là những chất, hầu hết có bản chất protein,
có khả năng xúc tác cho các quá trình hoá học, đặc
biệt trong cơ thể sinh vật.
− Xúc tác enzim có 2 đặc điểm :
* Có tính đặc hiệu cao, mỗi enzim chỉ xúc tác cho
một sự chuyển hoá nhất định.
* Tốc độ phản ứng nhờ xúc tác enzim rất lớn, gấp 10 9
→ 1011 tốc độ nhờ xúc tác hoá học.
2. Axit nucleic (AN)
 Axit nucleic là polieste của axit photphoric và
pentozơ (monosaccarit có 5 C), mỗi pentozơ
lại có một nhóm thế là bazơ nitơ.
Nếu pentozơ là ribozơ tạo axit ARN.
Khối lượng ADN từ 4 - 8 triệu đơn vị C, thường tồn
tại xoắn kép.
Khối lượng phân tử ARN nhỏ hơn AND, thường tồn tại ở
dạng xoắn đơn.

Hoạt động 7. HS làm các bài tập 4, 5, 6 SGK.

Hoạt động củng cố kiến thức.

IV. Thông tin bổ sung kiến thức

Cấu trúc phân tử của protein
Cấu trúc bậc III là sự kết hợp của các cấu trúc bậc II của các chuỗi polipeptit mà
kích thước của nó có thể đo được chính xác. Đó là cấu trúc hình dạng thực của đại
phân tử protein trong không gian 3 chiều. Đặc thù đối với mỗi loại protein với chức
năng sinh lí riêng của nó. Cấu trúc này được duy trì do sự tương tác của các nhóm
chức trong các gốc aminoaxit của các chuỗi polipeptit bằng các liên kết tạo muối
giữa nhóm –COOH và –NH2, tạo este, tạo liên kết đisunfua. Nhiều đơn vị cấu trúc
bậc III kết hợp lại bởi các liên kết hiđro, lực hút tĩnh điện… thành cấu trúc bậc IV
thể hiện hoạt tính sinh học của protein.
CÁC PHIẾU HỌC TẬP
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
Câu 1. Hãy nêu:
  Định nghĩa peptit. Nguyên nhân hình thành mạch peptit trên.
 Cách phân loại peptit.
Câu 2. Khi số phân tử aminoaxit tạo ra peptit tăng lên thì quy luật tạo ra các đồng phân
peptit như thế nào. Nguyên nhân của quy luật đó ?
Nêu quy luật gọi tên mạch peptit. Áp dụng cho thí dụ của SGK.
Câu 3. Nghiên cứu SGK cho biết định nghĩa về protein và phân loại.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

Câu 1. Hãy cho biết có 4 bậc cấu trúc và nêu đặc điểm của cấu trúc bậc 1.
Câu 2. HS nghiên cứu SGK cho biết những tính chất vật lí đặc trưng của protein.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3

Câu 1. Cho biết quy luật của phản ứng thuỷ phân protein trong môi trường axit, bazơ
hoặc nhờ xúc tác enzim.
Câu 2. Viết PTHH thuỷ phân mạch peptit trong phân tử protein có chứa 3 aminoaxit
khác nhau.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 4

Câu 1. HS quan sát thí nghiệm : nhỏ vài giọt HNO3 đặc vào ống nghiệm đựng dung dịch
lòng trắng trứng (anbumin). Nêu hiện tượng xảy ra . Giải thích.
Câu 2. HS quan sát GV biểu diễn thí nghiệm khi cho vào ống nghiệm lần lượt :
o 4 ml dung dịch lòng trắng trứng.
o 1 ml dung dịch NaOH 30%.
o 1 giọt CuSO4 2%.
Nêu hiện tượng xảy ra trong thí nghiệm trên. Giải thích.
Ngày Soạn: 10/09/2009
TiÕt tp2ct: 18 Bµi 12: LUYỆN TẬP
CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA AMIN, AMINOAXIT, PROTEIN

i. môc tiªu:
1. Kiến thức :
Nắm được tổng quát về cấu tạo và tính chất hoá học cơ bản của amin, aminoaxit,
protein.
2. Kĩ năng
- Làm bảng tổng kết về các hợp chất trong chương.
- Viết phương trình hoá học dưới dạng tổng quát cho các hợp chất aminoaxit,
protein.
- Giải các bài tập về phần amin, aminoaxit, protein.
II. chuÈn bÞ:
- Sau khi kết thúc bài 9, GV yêu cầu HS ôn tập toàn bộ chương và làm bảng tổng kết theo
mẫu
Amin Aminoaxit Protein
Cấu tạo (các nhóm
chức đặc trưng)
Tính chất hóa học
- Chuẩn bị thêm 1 số bài tập để củng cố kiến thức trong chương .
IV- TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:
1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Tiến trình tiết dạy:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG
Hoạt động 1 I. NHỮNG KIẾN THỨC CẦN NHỚ
* GV yêu cầu: HS điền vào bảng như ở 1. Cấu tạo. Các nhóm đặc trưng
phần chuẩn bị. - Amin: -NH2
* HS cho biết CTCT chung của amin, R-NH2
aminoaxit, protein điền vào bảng. - Aminoaxit: -NH2 và -COOH.
- Protein: -NH-CO-
.....-NH-CH-CO-NH-CH-CO-...
| |
R1 R2
Hoạt động 2 2. Tính chất
HS cho biết tính chất hoá học của amin, a. Amin: Tính chất của nhóm -NH2
aminoaxit, protein điền vào bảng và viết - Tính bazơ: R-NH + H+ → +
2 R N H3
ptpư dạng tổng quát.
GV gọi HS lên bảng viết đồng thời 3 chất. - Tác dụng với HNO2
R-NH2 + HNO2→ ROH + N2 + H2O
Riêng amin thơm
0 +
ArNH2 + HNO2 + HCl  0→ 5C → A r N 2 C l−
− 2 H 2O

0 +
→5 C
C6H5NH2 + HNO2 + HCl  0  → C 6 H 5 N 2 C l− + 2H2O
− 2 H 2O

- Tác dụng với -CH3X

R-NH2 + CH3X→ R-NH-CH3 + HX
b. Aminoaxit
Có tính chất của nhóm -NH2 và nhóm -COOH
R-CH-COOH+ NaOH→ R-CH-COONa + H2O
| |
NH2 NH2
HCl
R-CH-COOH+ R'OH ⇔ R-CH-COOR' + H2O
| |
NH2 NH2
Aminoaxit có phản ứng chung của 2 nhóm -COOH và
-NH2.
HS so sánh tính chất hoá học của amin và
aminoaxit. - Tạo muối nội (ion lưỡng cực) và có điểm đẳng điện
pI.
+ -
H 2 N- CH- COOH 3H N- CH- COO
R R
- Phản ứng trùng ngưng:
o
nH 2 N- [CH2 5 ] - COOH t [-H N-2 5[CH ] - CO2-] + nH O

c. Protein có phản ứng của nhóm petit

HS cho biết nguyên nhân gây ra các phản -CO-NH-
ứng hoá học của các hợp chất amin, - Phản ứng thuỷ phân:
aminoaxit, protein. .....-NH-CH-CO-NH-CH-CO-NH-CH-CO-....+ nH2O
| | |
R1 R2 R3
+
HhoÆ →...+NH2-CH-COOH +NH2-CH-COOH
cenzim

| |
R1 R2
NH2-CH-COOH + .....
|
R3
- Phản ứng màu vớiCu(OH)2 cho sp màu tím
Phản ứng với HNO3 cho sản phẩm màu vàng.
d. Anilin và protein có phản ứng thế dễ dàng ở
vòng benzen
HS cho biết những tính chất giống nhau NH2 NH2
Br Br
giữa anilin và protein. Nguyên nhân của sự
giống nhau của tính chất hoá học đó. + 3Br2 + 3H2O
(dd) (dd)
Br
NO2
OH + 2HNO3 ↓ vàng+ 2H2O
OH
NO2
Hoạt động 3 II. MỘT SỐ BÀI TẬP
HS làm BT 4, 5 (sgk) Bài 4 .Hướng dẫn:
GV gọi 2 HS lên bảng chữa bài. a. Lấn lượt dùng các thuốc thử:
Quì tìm; dd HNO3 ; dd NaOH
b. Lần lượt dùng các thuốc thử:
dd Br2; HNO3; quì tím.
Bài 5. Phương án A.
Hoạt động 4 Gợi ý:
GV yêu cầu HS làm bài tập 2.14 SBT. - A tác dụng với HCl, Na2O: A có các nhóm chức gì ?
- B tác dụng với H ra B':B có nhóm chức gì
+ N aO H
- B'  +HC →l B''    → B' : B' có nhóm chức gì ?
+ N aO H
- C    → NH3 : giống muối nào ?
Hoạt động 5 HS chọn D. Giải thích.
GV yêu cầu HS chữa bài 2.44 SBT.
Hoạt động 6 Hướng dẫn BTVN
2.24 ; 2.25 ; 2.42 ; 2.45 ; 2.46

Amin Aminoaxit Protein

Cấu tạo (các nhóm chức -NH2 -NH2 và -COOH -NH-CO-
đặc trưng) R-NH2 (NH2)xR(COOH)y .....-NH-CH-CO-NH-CH-
CO-...
| |
R1 R2
Tính chất hóa học
Ngày Soạn: 10/09/2009 Ch¬ng IV
TiÕt tp2ct: 19+20 POLIME VÀ VẬT LIỆU POLIME
Bµi 13: §¹i c¬ng vÒ polime
i. môc tiªu:
1. Kiến thức :
- BiÕt kh¸i niÖm chung vÒ polime: ®Þnh nghÜa, ph©n
lo¹i, cÊu tróc, tÝnh chÊt.
- HiÓu ph¶n øng trïng hîp, trïng ngng vµ nhËn d¹ng ®îc
monome ®Ó tæng hîp polime.
2. Kĩ năng
- Ph©n lo¹i, gäi tªn c¸c polime.
- So s¸nh ph¶n øng trông hîp víi ph¶n øng trïng ngng.
- ViÕt c¸c PTHH tæng hîp ra c¸c polime.
II. chuÈn bÞ:
- Nh÷ng b¶ng tæng kÕt, s¬ ®å, h×nh vÏ liªn quan ®Õn
tiÕt häc.
- HÖ thèng c©u hái cña bµi.
IV- TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:
1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Tiến trình tiết dạy:
TiÕt 1:
- §Þnh nghÜa, ph©n lo¹i vµ danh ph¸p.
- CÊu tróc ph©n tö cña polime.
TiÕt 2:
- TÝnh chÊt cña polime.
- §iÒu chÕ polime.

TiÕt 1
Ho¹t ®éng Néi dung
cña GV
Ho¹t ®éng 1
* Yªu cÇu HS: I. §Þnh nghÜa, ph©n lo¹i vµ danh
- Nghiªn cøu SGK cho biÕt ®Þnh ph¸p
nghÜa polime, t×m hiÓu mét sè thuËt
ng÷ ho¸ häc trong ph¶n øng tæng hîp
polime (monome, hÖ sè polime ho¸...) 1. §Þnh nghÜa
* §Þnh nghÜa: SGK
* ThÝ dô:
* Cho thÝ dô. ( CH2 -CH2 )n
* Nªu mét sè thuËt ng÷ ho¸ häc trong
Trong ®ã:
ph¶n øng tæng hîp polime.
n: hÖ sè polime ho¸
- CH2-CH2- : m¾t xÝch
CH2=CH2 : monome
 2. Ph©n lo¹i
* HS nghiªn cøu SGK cho biÕt c¸ch - Theo nguån gèc
ph©n lo¹i polime. B¶n chÊt cña ph©n - Theo c¸ch tæng hîp
lo¹i ®ã. Cho thÝ dô. - Theo cÊu tróc
3. Danh ph¸p
- Tªn cña c¸c polime xuÊt ph¸t tõ tªn
* HS nghiªn cøu SGK cho biÕt danh cña monome hoÆc tªn cña lo¹i hîp chÊt
ph¸p cña polime. céng thªm tiÒn tè poli.
( CH2 -CH2 )n
polietilen
Ho¹t ®éng 2 II. CÊu tróc
* GV yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK vµ 1. CÊu t¹o ®iÒu hoµ vµ kh«ng ®iÒu
cho biÕt hoµ
- §Æc ®iÓm cÊu t¹o ®iÒu hoµ cña * CÊu t¹o kiÓu ®iÒu hoµ
ph©n tö polime. ...-CH2 -CH-CH2 -CH-CH
2 -CH-CH
2 -CH-...
- §Æc ®iÓm cÊu t¹o kh«ng ®iÒu hoµ | | | |
cña ph©n tö polime. Cl Cl Cl Cl
* Cho mét sè thÝ dô ®Ó HS ph©n * CÊu t¹o kiÓu kh«ng ®iÒu hoµ
...-CH2-CH-CH-CH2-CH2-CH-CH-CH2-...
biÖt vÒ cÊu tróc. | | | |
Cl Cl Cl Cl
2. C¸c d¹ng cÊu tróc m¹ch polime
C¸c m¾t xÝch cña polime cã thÓ nèi víi
* Nghiªn cøu cÊu tróc cña mét sè nhau thµnh:
polime - M¹ch kh«ng nh¸nh.
- M¹ch ph©n nh¸nh.
- Mach m¹ng líi.
Ho¹t ®éng 3
Cñng cè tiÕt 1
* HS lµm c¸c bµi tËp 1, 2 SGK

BTVN:
* Nghiªn cøu tríc phÇn tÝnh chÊt vµ ®iÒu chÕ c¸c polime.
* So s¸nh ph¶n øng trïng hîp vµ ph¶n øng trïng ngng theo mÉu:
Ph¶n øng trïng hîp Ph¶n øng trïng ngng
ThÝ dô
§Þnh nghÜa
§iÒu kiÖn monome
Ph©n lo¹i

TiÕt thø 2
Ho¹t ®éng cña GV vµ hs Néi dung
Ho¹t ®éng 4 III. TÝnh chÊt
* Yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK cho biÕt 1. TÝnh chÊt vËt lÝ
nh÷ng tÝnh chÊt vËt lÝ cña polime SGK

* GV nªu mét sè thÝ dô vÒ tÝnh chÊt

ho¸ häc cña polime
* Dùa vµo thÝ dô HS cho biÕt ®Æc
®iÓm cña ph¶n øng gi÷ nguyªn m¹ch
C.
2. TÝnh chÊt ho¸ häc
* HS nªu®Æc ®iÓm cña ph¶n øng a) Ph¶n øng gi÷ nguyªn m¹ch
ph©n c¾t m¹ch polime. polime
* ViÕt PTHH c¸c ph¶n øng ph©n c¾t
CH 2 CH2 CH2 Cl CH2
m¹ch t¬ nilon-6, polistiren, cho biÕt C=C +nHCl C C
®iÒu kiÖn cña ph¶n øng cô thÓ. CH 3 H CH3 H H
n n
CH 2-CH OH -
CH2-CH
| +nH2O | +nCH 3COOH
OCOCH 3 OH
n n
b) Ph¶n øng ph©n c¾t m¹ch
* GV nªu thÝ dô ®Ó HS nhËn xÐt. polime
* GV lu ý: Polime trïng hîp bÞ nhiÖt +
( NH-[CH 2]5-CO )n+nH2O H nNH 2-[CH 2] 5COOH
ph©n ë nhiÖt ®é thÝch hîp, gäi lµ
ph¶n øng gi¶i trïng hîp hay ®Ò polime c) Ph¶n øng khâu m¹ch polime
OH OH
ho¸. CH2
CH2

* GV yªu cÇu HS nghiªn cøu thÝ dô

trong SGK. CH2OH n
CH2 nH2O
+ +

CH2 CH2

OH OH n
n

Ho¹t ®éng 5 IV. §iÒu chÕ polime

* GV cho biÕt: 1. Ph¶n øng trïng hîp
- Mét sè thÝ dô vÒ ph¶n øng trïng hîp. * §Þnh nghÜa : Trùng hợp là quá trình kết
- Ph©n lo¹i ph¶n øng trïng hîp. Cho thÝ hợp nhiều phân tử nhỏ (monomer), giống nhau
dô. hay tương tự nhau thành phân tử rất lớn (polime)
* ThÝ dô:
* HS nªu: n CH2=CH xóc t¸c CH 2-CH
o
- §Þnh nghÜa ph¶n øng trïng hîp. | t ,p |
- §iÒu kiÖn cña monome tham gia Cl Cl
n
ph¶n øng trïng hîp.
CH2 - CH2 - C =O
n CH2 | vÕt n­ í c ( NH-[CH ] -CO )
2 5 n
to
CH2 - CH 2- NH
* §iÒu kiÖn cÇn vÒ cÊu t¹o cña
monome tham gia ph¶n øng trïng hîp
 lµ trong ph©n tö ph¶i cã liªn kÕt béi
* HS nªu: hoÆc lµ vßng kÐm bÒn.
-§Þnh nghÜa ph¶n øng trïng ngng. nCH2=CH-CH=CH2 +n CH=CH2 Na
| to
C 6H5

* GV cho mét sè thÝ dô vÒ ph¶n øng
trïng ngng ®Ó t¹o ra c¸c polime.
- §iÒu kiÖn cña c¸c monome tham gia
ph¶n øng trïng ngng.
- Ph©n biÖt chÊt ph¶n øng víi nhau vµ
monome.
. ng lµ ph©n tö ph¶i cã Ýt nhÊt 2 nhãm
CH2-CH=CH-CH 2- CH-CH2
|
C 6H5 n
1. Ph¶n øng trïng ngng:
* Định nghĩa: Trùng ngưng là quá trình kết hợp
nhiều phân tử nhỏ (monomer) thành phân tử lớn
(polime) đồng thời giải phóng những phân tử
nhỏ khác ( như H2O)
Na
nH2N[CH2 ]5 COOH to
( NH-[CH2 ]5 -CO )n +n H2 O
o
nHOOC-C 6H 4 COOH +nHOCH 2-CH 2OH t
Axit terephtalic Etylen glicol
( CO-C6 H4 CO-O-C2 H 4 O ) +2n H2 O
n
poli(etylen terephtalat)
* §iÒu kiÖn cÇn : VÒ cÊu t¹o cña
monome tham gia ph¶n øng trïng ng-
chøc cã kh¶ n¨ng ph¶n øng.

OH OH
+CH 2=O CH2 -OH

ChÊt ph¶n øng Monome

OH OH
CH2 -OH CH2 +nH2 O
n
n

Ancol o-hi®
roxibenzylic Nhùa novolac
Ho¹t ®éng 6 HS lµm bµi vµo vë BT.
Cñng cè
GV giao bµi tËp sè 6 (sgk), bµi 9 (sgk)

C¸c phiÕu häc tËp

PhiÕu Häc tËp sè 1
1 Nªu ®Þnh nghÜa polime. Cho thÝ dô. Nªu mét sè thuËt ng÷ ho¸ häc trong
ph¶n øng tæng hîp polime.
2. Cho biÕt c¸ch ph©n lo¹i polime. B¶n chÊt cña ph©n lo¹i ®ã. Cho thÝ dô.
3. Cho biÕt c¸ch ®äc tªn cña polime.

PhiÕu Häc tËp sè 2

1. Nªu ®Æc ®iÓm cÊu t¹o ®iÒu hoµ cña ph©n tö polime.
§Æc ®iÓm cÊu t¹o kh«ng ®iÒu hoµ cña ph©n tö polime.
2. Dùa vµo mét sè thÝ dô, ph©n biÖt c¸c lo¹i cÊu tróc cña polime.

phiÕu häc tËp sè 3

1. Lµm c¸c bµi tËp 1, 2 SGK
2. So s¸nh ph¶n øng trïng hîp vµ ph¶n øng trïng ngng theo mÉu.

phiÕu häc tËp sè 4

1. Nªu tÝnh chÊt vËt lÝ cña polime.
2. Dùa vµo thÝ dô h·y cho biÕt ®Æc ®iÓm cña:
- ph¶n øng gi÷ nguyªn m¹ch C.
- ph¶n øng ph©n c¾t m¹ch polime.
3. ViÕt PTHH c¸c ph¶n øng ph©n c¾t m¹ch t¬ nilon-6, polistiren, cho biÕt ®iÒu
kiÖn cña ph¶n øng cô thÓ.
4. Cho biÕt ®Æc ®iÓm cña lo¹i ph¶n øng t¨ng m¹ch C cña polime..
phiÕu häc tËp sè 5
1. Nªu:
- §Þnh nghÜa ph¶n øng trïng hîp.
- §iÒu kiÖn cña monome tham gia ph¶n øng trïng hîp.
2. Nªu:
-§Þnh nghÜa ph¶n øng trïng ngng.
- §iÒu kiÖn cña c¸c monome tham gia ph¶n øng trïng ngng.
3. Ph©n biÖt chÊt ph¶n øng víi nhau vµ monome
Ngày Soạn: 10/09/2009 Bµi 14
TiÕt tp ct: 21+22
2
vËt liÖu polime
i. môc tiªu:
1. Kiến thức :
- Bieát khaùi nieäm veà caùc vaät lieäu: chaát deûo, cao su, tô,
sôïi vaø keo daùn.
- Bieát thaønh phaàn, tính chaát, öùng duïng cuûa chuùng.
2. Kĩ năng
- So saùnh caùc vaät lieäu.
- Vieát phöông trình phaûn öùng hoaù hoïc toång hôïp ra caùc
vaät lieäu treân.
- Giaûi caùc vaät baøi taäp veà vaät lieäu polime.
II. chuÈn bÞ:
- Chuaån bò caùc vaät lieäu polime: chaát deûo, cao su, tô, sôïi
vaø keo daùn.
- Caùc tranh aûnh , hình veõ, tö lieäu, lieân quan ñeán baøi hoïc.
- Heä thoáng caâu hoûi cuûa baøi.
IV- TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:
1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Tiến trình tiết dạy:
Tieát 1: - Chaát deûo.
- Tô toång hôïp vaø tô nhaân taïo.
Tieát 2: - Cao su thieân nhieân vaø cao su toång hôïp.
- Keo daùn.
 HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY
KIEÁN THÖÙC
TROØ
A- CHAÁT DEÛO: Hoaït ñoäng 1:
I- Khí nieäm veà chaát deûo vaø vaät lieäu GV: yeâu caàu:
compozit - HS nghieân cöùu SGK cho bieát
Chaát deûo laø nhöõng vaät lieäu ñònh nghóa chaát deûo.
polime coù tính deûo. - HS cho bieát tính deûo laø gì?
Tính deûo laø nhöõng vaät theå bò bieán
HS: Tìm hieåu SGK vaø cho
daïng khi chòu taùc duïng nhieät ñoä vaø aùp bieát thaønh phaân cuûa vaät
suaát vaø vaãn giöõ nguyeân söï bieán daïng lieäu môùi(compozit) vaø nhöõng
ñoù khi thoâi taùc duïng. thaønh phaàn phuï theâm cuûa
VD: PE, PVC, Cao su buna ... chuùng.
Vật liệu compozit là vật liệu hỗn hợp gồm ít nhất 2
thành phần phân tán vào nhau mà không tan vào nhau.
Thaønh phaàn compozit:
1- Chaáât neàn (Polime): Nhöïa nhieät deûo hay
nhöïa nhieät raén.
2- Chaát ñoän: Sôïi hoaëc boät silicat, bột nhẹ
(CaCO3), bột tan (3MgO.4SiO2.2H2O).. Hoaït ñoäng 2
Hs: Lieân heä kieán thöùc ñaõ
3- Chaát phuï gia
hoïc xaùc ñònh coâng thöùc
II - Moät soá hôïp chaát polime duøng laøm chaát
cuûa caùc polime sau: PE, PVC,
deûo:
thuyû tinh höõu cô, PPF.
1- Polietilen (PE)
Gv: Töø CT treân hs xaùc ñònh
nCH2 = CH2 → (-CH2 - CH2 -)n monome taïo ra caùc polime
2- Polivinylclorua (PVC) treân.
nCH2 = CH → (-CH2 - CH -)n
Cl Cl
3- Poli(metyl meta crylat) (Thuûy tinh höõu Hs: Vieát ptpö ñieàu cheá
cô) Hs: Tham khaûo sgk ñeå naém
COOCH3 tính chaát, öùng duïng cuûa caùc
nCH2 = C - COOCH3 → CH2– C polime.
CH3 CH3 n
4- poli( pheânol fomandeâhit:): Có 3dạng:
* Nhựa novolac:
OH
OH OH CH2 OH OH OH
n + nCH2=O
n CH2OH CH2 CH2 CH2

H+,75oC, –H2O n
* Nhựa rezol CH2OH
* Nhựa rezit. Nhựa rezol
B- TÔ : Hoaït ñoäng 3:
I. Khaùi nieäm: GV : yeâu caàu
Tô laø nhöõng vật liệu polime hình sôïi daøi - HS: Laáy VD moät soá vaät
vaø maûnh vôùi ñoä beàn nhaát ñònh. lieäu baèng tô
II.Phaân loaïi: Polime làm tơ phải tương đối bền với
1- Tô töï nhieân: Tô taèm, boâng, len nhiệt và với các dung môi thông thường;
2- Tô hoùa hoïc: Ñieàu cheá töø phaûn öùng mềm ,dai không độc, có khả năng nhuộm
hoùa hoïc. màu.
a- Tô nhaân taïo: Töø vaät lieäu coù saün
trong töï nhieân vaø cheá
bieán baèng phöông
phaùp hoùa hoïc. Tơ nhân tạo còn gọi là tơ bán tổng hợp
VD: Xenluozô axetat, tơ visco
b- Tô toång hôïp: Töø caùc polime toång
hôïp.
Vd: tơ poliamit (nilon, capron), tơ vinilic thế ( vinilon, nitron) GV thoâng baùo
III-Vaøi loaïi tô xt,toång
to hôïp thöôøng gaëp: to
‫⃓ ׀‬ ‫׀‬
1) Tơ nilon-6,6 : thuộc loại to poli amit. GV höôùng daãn hoïc sinh vieát
4. CỦNG CỐ:
- Phản ứng điều chế chất dẻo, điều chế các loại tơ
- Từ Xenlulozơ hãy viết phương trình phản ứng điều chế nhựa PE, PP, PVC,
- Từ CaCO3 và các chất vô cơ cần thiết điều chế nhựa phênolfomandehit.
6. RÚT KINH NGHIỆM:
7. Bài tập: 4,5,6/72+73 SGKCB
Ngày Soạn: 10/09/2009 LUYỆN TẬP
TiÕt tp ct: 23
2
polime vËt liÖu
polime
i. môc tiªu:
1. Kiến thức :
Cuûng coá khaùi nieäm veà caáu truùc vaø tính chaát cuûa
polime.
2. Kĩ năng
- so saùnh caùc loaïi vaät lieäu chaát deûo, cao su, tô vaø keo
daùn.
- Vieát caùc phöông trình hoaù hoïc toång hôïp ra caùc vaät
lieäu.
- Giaûi caùc baøi taäp veà caùc hôïp chaát cuûa polime
II. chuÈn bÞ:
- Chuaån bò heä thoáng caùc caâu hoûi veà lí thuyeát.
- Chọn caùc baøi taäp chuaån bò cho tieát luyeän taäp.
IV- TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:
1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ: (Keát hôïp vôùi daïy baøi môùi)
3. Tiến trình tiết dạy:

HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HS

Hoaït ñoäng 1:
1. Khaùi nieäm:
GV: Yeâu caàu hoïc sinh:
- Haõy neâu ñònh nghóa polime. Caùc khaùi
nieäm veà heä soá polime hoaù.
- Haõy cho bieát caùch phaân bieät caùc
polime.
- Haõy cho bieát caùc loaïi phaûn öùng
toång hôïp polime. So saùnh caùc loaïi
phaûn öùng ñoù?
2. Caáu truùc phaân töû:
GV: Em haõy cho bieát caùc daïng caáu
truùc phaân töû cuûa polime, nhöõng ñaëc
ñieåm cuûa daïng caáu truùc ñoù?
1. Khaùi nieäm:
HS: Traû lôøi
- Polime laø loaïi hôïp chaát coù khoái
löôïng phaân töû lôùn do söï keát hôïp
cuûa nhieàu ñôn vò nhoû( maéc xích
lieân keát) taïo neân.
- Polime ñöôïc phaân thaønh polime
thieân nhieân, polime toång hôïp vaø
polime nhaân taïo.
- Hai loaïi phaûn öùng taïo ra polime laø
phaûn öùng truøng hôïp vaø phaûn
öùng truøng ngöng
2. Caáu truùc phaân töû:
HS: Traû lôøi
 Hoaït ñoäng 2:
3. Tính chaát :
a. Tính chaát vaät lí:
GV: Em haõy cho bieát tính chaát vaät lí
ñaëc tröng cuûa polime?
b. Tính chaát hoaù hoïc:
HS: Cho bieát caùc loaïi phaûn öùng cuûa
polime, cho ví duï, cho bieát ñaëc ñieåm
cuûa caùc loaïi phaûn öùng naøy?
Hoaït ñoäng 3:
GV: Goïi hs giaûi caùc baøi taäp 1,2,5,6
(SGK)
Hoaït ñoäng 4: Cuûng coá vaø daën
doø.
Caùc em veà nhaø giaûi caùc baøi taäp
coøn laïi trong SGK vaø SBT
3. Tính chaát :
a. Tính chaát vaät lí:
b. Tính chaát hoaù hoïc:
HS: Polime coù 3 loaïi phaûn öùng:
- Phaûn öùng caét maïch polime
( polime bò giaûi truøng).
- Phaûn öùng giöõ nguyeân maïch
polime: phaûn öùng coäng vaøo lieân
keát ñoâihoaëc thay theá caùc nhoùm
chöùc ngoaïi maïch
- Phaûn öùng taêng maïch polime:
taïo ra caùc caàu noái – S- S- hoaëc –
CH2-
HS: Giaûi baøi taäp
 Ngày Soạn: 10/09/2009 Ch¬ng V
TiÕt tp2ct: 26 ®¹i c¬ng vÒ kim lo¹i
Baøi 17 vÞ trÝ cña kim lo¹i trong b¶ng
tuÇn hoµn vµ cÊu t¹o cña KIM LOAÏI
i. môc tiªu:
1. Kiến thức :
- BiÕt vÞ trÝ cña kim lo¹i trong b¶ng tuÇn hoµn.
- BiÕt cÊu t¹o cña kim lo¹i vµ liªn kÕt kim lo¹i.
2. Kĩ năng
II. chuÈn bÞ:
- B¶ng tuÇn hoµn
- M« h×nh hoÆc tranh ¶nh ba kiÓu m¹ng tinh thÓ kim lo¹i
IV- TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:
1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ: (Keát hôïp vôùi daïy baøi môùi)
3. Tiến trình tiết dạy:
NéI DUNG C¸C HO¹T §éNG
* Ho¹t ®éng 1:
I. VÞ trÝ cña kim lo¹i trong b¶ng tuÇn hoµn I. VÞ trÝ cña kim lo¹i trong
Trong b¶ng tuÇn hoµn c¸c nguyªn tè kim lo¹i cã b¶ng tuÇn hoµn
mÆt ë: - Gi¸o viªn: em cßn nhí sù biÕn
- Nhãm IA (trõ hi®ro) vµ IIA. ®æi tÝnh chÊt c¸c nguyªn tè
- Nhãm IIIA (trõ bo) vµ mét phÇn cña c¸c nhãm IVA, trong mét chu k×, mét nhãm A
VA, VIA. kh«ng?
- C¸c nhãm B (tõ IB ®Õn VIIIB). - Häc sinh:
- Hä lantan vµ actini, ®îc xÕp riªng thµnh hai hµng + Trong chu k× 1: Z t¨ng: tÝnh
ë cuèi b¶ng. kim lo¹i gi¶m; tÝnh phi kim t¨ng
+ Trong chu k× nhãm A: Z t¨ng:
tÝnh kim lo¹i t¨ng; tÝnh phi kim
gi¶m
(NÕu häc sinh quªn th× gi¸o viªn
«n l¹i kiÕn thøc)
- Gi¸o viªn: Tõ sù biÕn ®æi tÝnh
chÊt c¸c nguyªn tè mµ ta võa «n
l¹i, em h·y x¸c ®Þnh mét c¸ch t-
¬ng ®èi vÞ trÝ cña c¸c nguyªn tè
kim lo¹i trong b¶ng tuÇn hoµn.
- Häc sinh: Trong b¶ng tuÇn hoµn,
c¸c nguyªn tè kim lo¹i cã mÆt tËp
trung ë phÝa bªn tr¸i vµ phÝa díi

II. CÊu t¹o cña kim lo¹i
1. CÊu t¹o cña nguyªn tö kim lo¹i
- Nguyªn tö cña hÇu hÕt c¸c nguyªn tè kim lo¹i
®Òu cã Ýt electron ë líp ngoµi cïng (1, 2 hoÆc 3e).
ThÝ dô:
Na: 1s2 2s2 2p6 3s1
Mg: 1s2 2s2 2p6 3s2
Al: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p1
- Trong cïng chu k×, nguyªn tö cña nguyªn tè kim
lo¹i cã b¸n kÝnh nguyªn tö lín h¬n vµ ®iÖn tÝch h¹t
nh©n nhá h¬n so víi nguyªn tö cña nguyªn tè phi
kim.
- ThÝ dô: xÐt chu k× 2 (b¸n kÝnh nguyªn tö ®îc
biÓu diÔn b»ng nanomet, nm):
11Na 12Mg 13Al 14Si 15P 16S 17Cl
0,157 0,136 0,125 0,117 0,110 0,104 0,099
2. CÊu t¹o tinh thÓ cña c¸c kim lo¹i
- HÇu hÕt c¸c kim lo¹i ë ®iÒu kiÖn thêng ®Òu tån t¹i
díi d¹ng tinh thÓ (trõ Hg).
- Trong tinh thÓ kim lo¹i, nguyªn tö vµ ion kim lo¹i
n»m ë nh÷ng nót cña m¹ng tinh thÓ. C¸c electron
ho¸ trÞ liªn kÕt yÕu víi h¹t nh©n nªn dÔ t¸ch khái
nguyªn tö vµ chuyÓn ®éng tù do trong m¹ng tinh
thÓ.
- §a sè c¸c kim lo¹i tån t¹i díi ba kiÓu m¹ng tinh thÓ
phæ biÕn sau :
a) M¹ng tinh thÓ lôc ph¬ng
H5.1. M¹ng tinh thÓ lôc ph¬ng
b) M¹ng tinh thÓ lËp ph¬ng t©m diÖn
cña b¶ng.
- Häc sinh ®äc SGK ®Ó biÕt vÞ
trÝ cô thÓ cña c¸c nguyªn tè kim
lo¹i trong b¶ng tuÇn hoµn
* Ho¹t ®éng 2
II. CÊu t¹o cña kim lo¹i
1. CÊu t¹o cña nguyªn tö kim lo¹i
- Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh viÕt
cÊu h×nh electron nguyªn tö cña
19K, 20Ca, 26Fe, 30Zn.
K: 1s22s22p63s23p64s1
Ca: 1s22s22p63s23p64s2
Fe: 1s22s22p63s23p63d64s2
Zn: 1s22s22p63s23p63d104s2
- Tõ cÊu h×nh electron nguyªn tö
cña Na, Mg, Al trong SGK vµ K,
Ca, Fe, Zn võa viÕt, em h·y rót ra
nhËn xÐt vÒ ®Æc ®iÓm líp
electron ngoµi cïng cña nguyªn tö
c¸c nguyªn tè kim lo¹i.
- Em cßn nhí sù biÕn ®æi b¸n
kÝnh nguyªn tö cña c¸c nguyªn tè
trong mét chu k× kh«ng?
- Häc sinh ®äc SGK nh÷ng kiÕn
thøc vµ th«ng tin vÒ b¸n kÝnh
nguyªn tö kim lo¹i.
* Ho¹t ®éng 3:
2. CÊu t¹o tinh thÓ cña c¸c kim
lo¹i
- Gi¸o viªn «n l¹i cho häc sinh kiÕn
thøc m¹ng tinh thÓ ®· häc ë líp
10. Sau ®ã häc sinh ®äc SGK néi
dung cÊu t¹o tinh thÓ kim lo¹i.
 H5.2. M¹ng tinh thÓ lËp ph¬ng t©m diÖn
c) M¹ng tinh thÓ lËp ph¬ng t©m khèi

Ho¹t ®éng 4:
3. Liªn kÕt kim lo¹i
Dùa trªn cÊu t¹o m¹ng tinh thÓ
H5.3. M¹ng tinh thÓ lËp ph¬ng t©m khèi kim lo¹i, gi¸o viªn diÔn gi¶ng kiÕn
3. Liªn kÕt kim lo¹i thøc liªn kÕt kim lo¹i v× ®©y lµ
- ë tr¹ng th¸i láng vµ r¾n, c¸c nguyªn tö kim lo¹i liªn kiÕn thøc khã vµ rÊt trõu tîng.
kÕt víi nhau b»ng mét kiÓu liªn kÕt ho¸ häc riªng
gäi lµ liªn kÕt kim lo¹i.
- Liªn kÕt kim lo¹i lµ liªn kÕt ®îc h×nh thµnh gi÷a
c¸c nguyªn tö vµ ion kim lo¹i trong m¹ng tinh thÓ
do sù tham gia cña c¸c electron tù do.

* Ho¹t ®éng 5: LuyÖn tËp vµ cñng cè

- PhiÕu häc tËp sè 1: bµi 4 (SGK)
- PhiÕu häc tËp sè 2: bµi 6 (SGK)
- PhiÕu häc tËp sè 3: bµi 7 (SGK)
 Ngày Soạn: 10/09/2009 Bµi 18
2
TiÕt tp ct: 27+28+29 TÝNH CHÊT CñA KIM
LO¹I
D·Y §IÖN HãA CñA KIM LO¹I
i. môc tiªu:
1. Kiến thức :
- HiÓu tÝnh chÊt vËt lý chung cña kim lo¹i.
- BiÕt tÝnh chÊt ho¸ häc ®Æc trng vµ d·y ®iÖn ho¸ cña
kim lo¹i.
2. Kĩ năng
II. chuÈn bÞ:
- Hãa chÊt:
+ D©y Fe, d©y Al, khÝ O2, khÝ Cl2, bét Fe, bét S, H2O, Na
+ Dung dÞch: HCl, H2SO4 lo·ng, H2SO4 ®Æc, HNO3 lo·ng, HNO3
®Æc, CuSO4
- Dông cô: èng nghiÖm, kÑp èng nghiÖm, gi¸ èng nghiÖm, ®Ìn cån, chÐn
sø, chËu thñy tinh, b«ng thÊm dung dÞch NaOH ®Ó nót miÖng
èng nghiÖm
- HoÆc: c¸c phim thÝ nghiÖm, m« pháng
IV- TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:
1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ: (Keát hôïp vôùi daïy baøi môùi)
3. Tiến trình tiết dạy:

NéI DUNG C¸C HO¹T §éNG

I. TÝnh chÊt vËt lý chung cña kim lo¹i * Ho¹t ®éng 1: TÝnh chÊt
1. TÝnh chÊt vËt lÝ chung vËt lý chung cña kim lo¹i
ë ®iÒu kiÖn thêng, c¸c kim lo¹i ®Òu ë tr¹ng th¸i r¾n (trõ - HS thuyÕt tr×nh hoÆc th¶o
Hg), cã tÝnh dÎo, dÉn ®iÖn, dÉn nhiÖt vµ cã ¸nh kim. luËn tæ nhãm v× SGK ®· viÕt
rÊt kÜ, HS ®äc lµ hiÓu.
- GV chØ cÇn nhÊn m¹nh l¹i
tõng tÝnh chÊt sau khi HS ®·
2. Gi¶i thÝch tÝnh chÊt vËt lÝ cña kim lo¹i th¶o luËn
a) TÝnh dÎo - Th«ng tin cho gi¸o viªn.
Kh¸c víi phi kim, kim lo¹i cã tÝnh dÎo: dÔ rÌn, dÔ d¸t
máng vµ dÔ kÐo sîi. Vµng lµ kim lo¹i cã tÝnh dÎo cao, cã * TÝnh dÎo:
thÓ d¸t thµnh l¸ máng ®Õn møc ¸nh s¸ng cã thÓ xuyªn Cã thÓ c¸n l¸ vµng máng h¬n
qua. 0,0002mm
Kim lo¹i cã tÝnh dÎo lµ v× c¸c ion d¬ng trong m¹ng tinh Tõ 1gam vµng cã thÓ kÐo
thÓ kim lo¹i cã thÓ trît lªn nhau dÔ dµng mµ kh«ng t¸ch thµnh sîi m¶nh dµi tíi 3,5 km
ra khái nhau nhê nh÷ng electron tù do chuyÓn ®éng dÝnh
kÕt chóng víi nhau.
• : Electron tù do ; Åð : Ion d¬ng kim lo¹i
H5.4. Sù trît cña líp m¹ng tinh thÓ trong kim lo¹i

b) TÝnh dÉn ®iÖn

Khi ®Æt mét hiÖu ®iÖn thÕ vµo hai ®Çu d©y kim lo¹i,
* TÝnh dÉn ®iÖn:
nh÷ng electron tù do trong kim lo¹i sÏ chuyÓn ®éng
D©y dÉn ®iÖn lµ ®ång cã
thµnh dßng cã híng tõ cùc ©m ®Õn cùc d¬ng, t¹o thµnh
®é tinh khiÕt 99,99%
dßng ®iÖn.
Kim lo¹i dÉn ®iÖn tèt nhÊt lµ Ag, sau ®ã ®Õn Cu, Au,
Al, Fe,...
NhiÖt ®é cña kim lo¹i cµng cao th× tÝnh dÉn ®iÖn cña
HS. Chu ý nghe gi¶ng va ghi
kim lo¹i cµng gi¶m do ë nhiÖt ®é cao, c¸c ion d¬ng dao
bµi
®éng m¹nh c¶n trë dßng electron chuyÓn ®éng.
c) TÝnh dÉn nhiÖt
TÝnh dÉn nhiÖt cña c¸c kim lo¹i còng ®îc gi¶i thÝch
b»ng sù cã mÆt c¸c electron tù do trong m¹ng tinh thÓ.
C¸c electron trong vïng nhiÖt ®é cao cã ®éng n¨ng lín,
chuyÓn ®éng hçn lo¹n vµ nhanh chãng sang vïng cã
nhiÖt ®é thÊp h¬n, truyÒn n¨ng lîng cho c¸c ion d¬ng ë
vïng nµy nªn nhiÖt lan truyÒn ®îc tõ vïng nµy ®Õn vïng
kh¸c trong khèi kim lo¹i. Thêng c¸c kim lo¹i dÉn ®iÖn tèt
HS. Chu ý nghe gi¶ng va ghi
còng dÉn nhiÖt tèt.
bµi
d) ¸nh kim
C¸c electron tù do trong tinh thÓ kim lo¹i ph¶n x¹ hÇu
hÕt nh÷ng tia s¸ng nh×n thÊy ®îc, do ®ã kim lo¹i cã vÎ
s¸ng lÊp l¸nh gäi lµ ¸nh kim.
Tãm l¹i: TÝnh chÊt vËt lÝ chung cña kim lo¹i nh nãi ë trªn
g©y nªn bëi sù cã mÆt cña c¸c electron tù do trong
m¹ng tinh thÓ kim lo¹i.

II. TÝnh chÊt hãa häc chung cña kim lo¹i

Trong mét chu k×, nguyªn tö cña c¸c nguyªn tè kim lo¹i
cã b¸n kÝnh t¬ng ®èi lín h¬n vµ ®iÖn tÝch h¹t nh©n
nhá h¬n so víi phi kim, sè electron ho¸ trÞ Ýt, lùc liªn kÕt
víi h¹t nh©n cña nh÷ng electron nµy t¬ng ®èi yÕu nªn
chóng dÔ t¸ch khái nguyªn tö. V× vËy, tÝnh chÊt ho¸ häc
chung cña kim lo¹i lµ tÝnh khö. M → Mn+ + ne
1. T¸c dông víi phi kim Ho¹t ®éng 2: TÝnh chÊt
NhiÒu kim lo¹i cã thÓ khö ®îc phi kim ®Õn sè oxi ho¸ hãa häc chung cña kim lo¹i
©m, ®ång thêi nguyªn tö kim lo¹i bÞ oxi ho¸ ®Õn sè oxi - GV: V× sao tÝnh chÊt hãa
ho¸ d¬ng. häc chung cña kim lo¹i lµ tÝnh
a) T¸c dông víi clo khö?
HÇu hÕt c¸c kim lo¹i ®Òu cã thÓ khö trùc tiÕp clo t¹o ra
+ HS ®äc SGK vµ tr¶ lêi
muèi clorua. - GV ph©n biÖt l¹i cho HS c¸c
ThÝ dô: D©y s¾t nãng ®á ch¸y m¹nh trong khÝ clo t¹o kh¸i niÖm: tÝnh khö – chÊt bÞ
ra khãi mµu n©u lµ nh÷ng h¹t chÊt r¾n s¾t (III) clorua.oxi hãa – tÝnh oxi hãa – chÊt
0 0 o +3 −1 bÞ khö – qu¸ tr×nh (sù) oxi
t
2Fe + 3Cl2 → 2FeCl3 hãa – qu¸ tr×nh (sù) khö
0
−1
Trong ph¶n øng nµy Fe ®· khö tõ Cl 2 xuèng Cl - V× ®· ®îc häc nhiÒu lÇn ë
nhiÒu bµi trong ch¬ng tr×nh
b) T¸c dông víi oxi L9, L10, L11, do ®ã GV nªn
0 −2
HÇu hÕt c¸c kim lo¹i cã thÓ khö tõ O2 xuèng O ®Ó HS chñ ®éng lµm TN vµ
viÕt PTHH cña c¸c P¦ trong
ThÝ dô: Khi ®èt, bét nh«m ch¸y m¹nh trong kh«ng khÝ phÇn kim lo¹i t¸c dông víi phi
t¹o ra nh«m oxit. kim, víi dung dÞch axit, víi
0 0 +3 − 2
t0
4Al + 3O2 → 2Al 2 O3 dung dÞch muèi.
1. T¸c dông víi phi kim
c) T¸c dông víi lu huúnh
0 −2 - GV híng dÉn ®Ó HS lµm TN
NhiÒu kim lo¹i cã thÓ khö lu huúnh tõ S xuèng S . Ph¶n nghiªn cøu:
* Kim lo¹i t¸c dông víi phi kim:
øng cÇn ®un nãng (trõ Hg).
§èt d©y Fe trong khÝ O2, khÝ
0 0 +2−2
ThÝ dô: Fe + S  to Cl2
→ FeS
0 0 +2−2 §èt bét Al trong kh«ng khÝ
Hg + S → HgS Trén bét Fe víi bét S råi ®èt
R¾c bét S lªn Hg ®ùng trong
2. T¸c dông víi dung dÞch axit chÐn sø.
- D·y ho¹t ®éng hãa häc cña kim lo¹i: HS viÕt PTHH cña c¸c P¦
K Ba Ca Na Mg Al Mn Zn Cr Fe Ni Sn Pb H2 Cu Ag Hg Pt
Au.
a) Víi dung dÞch H2SO4 lo·ng, HCl
- Tõ K → Ni: cã ph¶n øng
NhiÒu kim lo¹i cã thÓ khö ®îc ion H+ trong c¸c dung 2. T¸c dông víi dung dÞch
dÞch axit H2SO4 lo·ng, HCl thµnh hi®ro. axit
ThÝ dô: * Khi d¹y vÒ néi dung kim
0 +1 +2 0 lo¹i t¸c dông víi dung dÞch
Fe + 2HCl → FeCl 2 + H2 ↑ axit GV nªn chia râ dµn bµi,
b) Víi dung dÞch H2SO4 ®Æc, HNO3 dïng d·y ho¹t ®éng hãa häc
* Víi dung dÞch H2SO4 ®Æc cña kim lo¹i HS ®· ®îc häc ë
- HÇu hÕt kim lo¹i (trõ Pt, Au) khö ®îc S (trong H2SO4) c¸c líp díi (cha ph¶i d·y ®iÖn
+6

hãa) th× HS míi n¾m ch¾c

xuèng sè oxi ho¸ thÊp h¬n (+4/SO2, 0/S, -2/H2S). ®îc kiÕn thøc
- H2SO4 ®Æc, nguéi lµm thô ®éng ho¸ Al, Fe, Cr, ... - GV híng dÉn ®Ó HS lµm TN
ThÝ dô: nghiªn cøu:
0 +6 +2 +4 * Kim lo¹i t¸c dông víi dung
to
Cu + 2H 2S O4 (®
Æc) → CuSO4 + SO2↑ + 2H 2O
dÞch axit
c) Víi dung dÞch HNO3 - Cho ®inh Fe vµo dung dÞch
+5
* HÇu hÕt kim lo¹i (trõ Pt, Au) khö ®îc N (trong HNO3) HCl
xuèng sè oxi ho¸ thÊp h¬n (+4/NO2, +2/NO, +1/N2O, - Cho ®inh Fe vµo dung dÞch
0/N2, -3/NH4NO3). H2SO4 ®Æc nguéi
* HNO3 ®Æc, nguéi lµm thô ®éng ho¸ Al, Fe, Cr, ... - Cho vôn Cu vµo dung dÞch
ThÝ dô: HNO3 lo·ng hoÆc ®Æc, dung
0 +5 +2 +2 dÞch H2SO4 lo·ng vµ ®Æc.
3(lo· ng)→
3Cu + 8HNO 3 2 ) + 2NO ↑ +24H O
3Cu(NO HS viÕt PTHH cña c¸c P¦.
- GV nhí: kh«ng cho HS viÕt
PTHH víi Sn, Pb v× + Sn tan
chËm trong dung dÞch H2SO4
lo·ng, dung dÞch HCl
+ PbCl2, PbSO4 tan Ýt trong
H2O, dung dÞch H2SO4 lo·ng,
dung dÞch HCl
- NÕu líp kh¸, giái:
GV híng dÉn HS lµm TN Fe
hoÆc Al t¸c dông víi dung
dÞch HCl, dung dÞch HNO3
®Æc nguéi ®Ó HS hiÓu râ
thÕ nµo lµ sù thô ®éng hãa
3. T¸c dông víi níc cña Fe, Al, Cr trong dung dÞch
C¸c kim lo¹i ë nhãm IA vµ IIA cña b¶ng tuÇn hoµn (trõ HNO3 ®Æc nguéi, dung dÞch
Be, Mg) do cã tÝnh khö m¹nh nªn cã thÓ khö ®îc H2O ë H2SO4 ®Æc nguéi.
nhiÖt ®é thêng thµnh hi®ro. C¸c kim lo¹i cßn l¹i cã tÝnh 3. T¸c dông víi níc
khö yÕu h¬n nªn chØ khö ®îc H2O ë nhiÖt ®é cao (thÝ dô - HS ®äc SGK néi dung kim
Fe, Zn,...) hoÆc kh«ng khö ®îc H2O (thÝ dô Ag, Au,...). lo¹i t¸c dông víi H2O.
ThÝ dô: * GV híng dÉn HS lµm TN: cho
0 +1 +1 0
1 mÈu Na b»ng h¹t ®Ëu xanh
2Na+ 2H 2 O → 2NaOH + H 2 ↑
vµo èng nghiÖm chøa tõ 1/2
®Õn 2/3 H2O. Sau khi p xong
nhá 1-2 giät phenolphtalein
4. T¸c dông víi dung dÞch muèi
vµo.
Kim lo¹i m¹nh h¬n cã thÓ khö ®îc ion cña kim lo¹i yÕu
- HS nhËn xÐt råi viÕt PTHH
h¬n trong dung dÞch muèi thµnh kim lo¹i tù do.
cña P¦.
ThÝ dô: Ng©m mét ®inh s¾t (®· lµm s¹ch líp gØ) vµo
4. T¸c dông víi dung dÞch
dung dÞch CuSO4, sau mét thêi gian mµu xanh cña dung
muèi
dÞch CuSO4 bÞ nh¹t dÇn vµ trªn ®inh s¾t cã líp ®ång
- GV nªn chia l¹i dµn bµi:
mµu ®á b¸m vµo. + tõ K→ Na
0 +2 +2 0 + tõ Mg → Hg
Fe + CuSO4 → FeSO4 + Cu↓ - HS lµm TN: ng©m ®inh Fe
trong dung dÞch CuSO4, d©y
Cu trong dung dÞch AgNO3,
quan s¸t hiÖn tîng, gi¶i thÝch,
viÕt PTHH cña c¸c P¦
- GV lµm TN: cho 1 mÈu Na
b»ng h¹t ®Ëu xanh vµo èng
nghiÖm chøa dung dÞch
CuSO4. HS quan s¸t hiÖn tîng.
GV ®Æt c©u hái: Cã Cu kim
lo¹i ®îc t¹o ra kh«ng? GV gi¶i
thÝch, híng dÉn HS viÕt PTHH
cña P¦.
Sau TN nµy, GV nªu vÊn ®Ò:
§iÒu kh¼ng ®Þnh “Kim lo¹i
m¹nh h¬n cã thÓ khö ®îc ion
cña kim lo¹i yÕu h¬n trong
dung dÞch muèi thµnh kim
lo¹i tù do” lu«n lu«n ®óng?
III. D·y ®iÖn ho¸ cña kim lo¹i Tõ ®©y GV nhÊn m¹nh ®Õn
1. CÆp oxi ho¸ - khö cña kim lo¹i ý thø hai: Kim lo¹i kiÒm, Ca,
Nguyªn tö kim lo¹i dÔ nhêng electron trë thµnh ion kim Ba khi cho vµo dung dÞch
lo¹i, ngîc l¹i ion kim lo¹i cã thÓ nhËn electron trë thµnh muèi cña kim lo¹i yÕu h¬n
nguyªn tö kim lo¹i. kh«ng t¹o thµnh kim lo¹i tù do
ThÝ dô: + v× ph¶n øng cña chóng víi
Ag + 1e → Ag H2O rÊt m·nh liÖt t¹o dung
Cu2+ + 2e → Cu dÞch baz¬ m¹nh.
Fe2+ +2e → Fe * Ho¹t ®éng 3: D·y ®iÖn
ho¸ cña kim lo¹i
1. CÆp oxi ho¸ - khö cña
kim lo¹i
- C¸c nguyªn tö kim lo¹i (Ag, Cu, Fe,...) ®ãng vai trß chÊt - Do ®· «n l¹i c¸c kh¸i niÖm
khö, c¸c ion kim lo¹i (Ag+, Cu2+, Fe2+...) ®ãng vai trß chÊt chÊt khö, chÊt oxi hãa ë ho¹t
oxi ho¸. ®éng 2 nªn phÇn nµy HS tiÕp
- ChÊt oxi ho¸ vµ chÊt khö cña cïng mét nguyªn tè kim thu dÔ dµng h¬n.
lo¹i t¹o nªn cÆp oxi ho¸ - khö. ThÝ dô ta cã cÆp oxi ho¸ - - GV yªu cÇu HS viÕt ph¬ng
khö : Ag+/Ag ; Cu2+/Cu ; Fe2+/Fe. tr×nh ion rót gän cña ph¶n
øng ë ho¹t ®éng 2: Fe t¸c
dông víi dung dÞch CuSO4, Cu
t¸c dông víi dung dÞch AgNO3,
x¸c ®Þnh vai trß cña c¸c chÊt
 tham gia ph¶n øng, tõ ®ã dÉn
vµo kh¸i niÖm “cÆp oxi hãa -
khö cña kim lo¹i”.
Fe + Cu2+ Fe2+ + Cu
2. So s¸nh tÝnh chÊt cña c¸c cÆp oxi ho¸ - khö ChÊt oxi hãa nghÜa lµ: Cu2+ + 2e
ThÝ dô: So s¸nh tÝnh chÊt cña hai cÆp oxi ho¸ - khö → Cu
Cu2+/Cu vµ Ag+/Ag, thùc nghiÖm cho thÊy Cu t¸c dông Cu + 2Ag+  Cu2+ + 2Ag
®îc víi dung dÞch muèi Ag+ theo ph¬ng tr×nh ion rót ChÊt khö nghÜa lµ:
gän: Cu → Cu2+ + 2e
Cu + 2Ag+ → Cu2+ + 2Ag 
Cu2+ + 2e ← → Cu

So s¸nh : Ion Cu2+ kh«ng oxi ho¸ ®îc Ag, trong khi ®ã
Ta cã cÆp oxi hãa - khö:
Cu khö ®îc ion Ag+. Nh vËy, ion Cu2+ cã tÝnh oxi ho¸
Cu2+/Cu
yÕu h¬n ion Ag+. Kim lo¹i Cu cã tÝnh khö m¹nh h¬n Ag.
* Ho¹t ®éng 4:
2. So s¸nh tÝnh chÊt cña
c¸c cÆp oxi ho¸ - khö
3. D·y ®iÖn ho¸ cña kim lo¹i
- HS ®äc SGK phÇn 2 vµ 3
Ngêi ta ®· so s¸nh tÝnh chÊt cña nhiÒu cÆp oxi ho¸ -
- GV nhÊn m¹nh: “D·y ®iÖn
khö vµ s¾p xÕp thµnh d·y ®iÖn ho¸ cña kim lo¹i:
hãa cña kim lo¹i lµ d·y gåm
K+Na+Mg2+Al3+Zn2+Fe2+Ni2+Sn2+Pb2+H+Cu2+Ag+Au3+
nh÷ng cÆp oxi hãa - khö cña
TÝnh oxi ho¸ cña ion kim lo¹i t¨ng
kim lo¹i ®îc s¾p xÕp theo
K Na Mg Al Zn Fe Ni Sn Pb H2 Cu Ag Au
chiÒu t¨ng tÝnh oxi hãa cña
TÝnh khö cña kim lo¹i gi¶m
ion d¬ng kim lo¹i vµ chiÒu
4. ý nghÜa cña d·y ®iÖn ho¸ cña kim lo¹i
gi¶m tÝnh khö cña nguyªn tö
D·y ®iÖn ho¸ cña kim lo¹i cho phÐp dù ®o¸n chiÒu cña
kim lo¹i”.
ph¶n øng gi÷a 2 cÆp oxi ho¸ - khö theo quy t¾c α
* Ho¹t ®éng 5:
(anpha): Ph¶n øng gi÷a 2 cÆp oxi ho¸ - khö sÏ x¶y ra
3. D·y ®iÖn ho¸ cña kim
theo chiÒu, chÊt oxi ho¸ m¹nh nhÊt sÏ oxi ho¸ chÊt khö
lo¹i
m¹nh nhÊt, sinh ra chÊt oxi ho¸ yÕu h¬n vµ chÊt khö
- Quay l¹i ph¶n øng ë ho¹t
yÕu h¬n.
®éng 2:
ThÝ dô: Ph¶n øng gi÷a 2 cÆp Fe2+/Fe vµ Cu2+/Cu x¶y ra
Fe t¸c dông víi dung dÞch
theo chiÒu ion Cu2+ oxi ho¸ Fe t¹o ra ion Fe2+ vµ Cu.
CuSO4
Cu t¸c dông víi dung dÞch
AgNO3
Cu2+ + Fe → Fe2+ + Cu Fe t¸c dông víi dung dÞch HCl
ChÊt oxi ChÊt khö ChÊt oxi ChÊt khö + Theo d·y ®iÖn hãa: chiÒu
ho¸ m¹nh ho¸ yÕu yÕu cña ph¶n øng:
m¹nh Fe 2+2+
Fe Cu2+
ChÊt oxi ho¸ ChÊt oxi ho¸
yÕu h¬n m¹nh h¬n

Fe Cu
ChÊt khö m¹nh ChÊt khö yÕu
h¬n h¬n
 Fe + Cu2+  Fe2+ +
Cu + Theo d·y ®iÖn hãa:
chiÒu cña
Fe2+ ph¶n øng: H
+

ChÊt oxi ChÊt oxi

ho¸ yÕu ho¸ m¹nh
h¬n h¬n

Fe H2
ChÊt khö ChÊt khö
m¹nh h¬n yÕu h¬n
Fe + 2H+  Fe2+ + H2
* Ho¹t ®éng 6: LuyÖn tËp vµ cñng cè
- GV cho HS lµm c¸c bµi tËp sau:
1. Cho Fe vµo dung dÞch CuSO4, cho kim lo¹i Cu vµo dung dÞch Fe2(SO4)3
thu ®îc FeSO4 vµ CuSO4. ViÕt ph¬ng tr×nh ph©n tö, ph¬ng tr×nh ion rót
gän cña c¸c ph¶n øng. So s¸nh vµ rót ra kÕt luËn vÒ c¸c chÊt oxi hãa, chÊt
khö, c¸c cÆp oxi hãa - khö cña c¸c nguyªn tö vµ ion.
a) Fe + CuSO4 → FeSO4 + Cu
Fe + Cu2+ → Fe2+ + Cu
+ TÝnh oxi hãa: Fe2+ < Cu2+
+ TÝnh khö: Fe > Cu
b) Cu + Fe2(SO4)3 → CuSO4 +2FeSO4
Cu + 2Fe3+ → Cu2+ + 2Fe2+
+ TÝnh oxi hãa: Cu2+ < Fe3+
+ TÝnh khö: Cu > Fe2+
Thø tù c¸c cÆp oxi hãa - khö theo d·y ®iÖn hãa:
Fe2+ Cu2+ Fe3+
Fe Cu Fe2+
2. Cho kim lo¹i Cu vµo dung dÞch AgNO3
Cu + 2AgNO3  Cu(NO3)2 + 2Ag
Cu + 2Ag+  Cu2+ + 2Ag
+ TÝnh oxi hãa: Cu2+ < Ag+
+ TÝnh khö: Cu > Ag
3. Rãt dung dÞch Fe(NO3)2 vµo dung dÞch AgNO3 ta thÊy cã Ag kim lo¹i ®-
îc t¹o thµnh vµ dung dÞch sau ph¶n øng cã mµu vµng n©u. ViÕt ph¬ng tr×nh
ph©n tö, ph¬ng tr×nh ion rót gän cña ph¶n øng. So s¸nh c¸c cÆp oxi hãa -
khö:
Fe(NO3)2 + AgNO3  Fe(NO3)3 + Ag
 Fe2+ + Ag+  Fe3+ + Ag
+ TÝnh oxi hãa: Fe3+ < Ag+
+ TÝnh khö: Fe2+ > Ag
Tõ (1), (2), (3) ta cã:
TÝnh oxi hãa t¨ng
Fe2+ Cu2+ Fe3+ Ag+
Fe Cu Fe2+ Ag
TÝnh khö gi¶m
Yªu cÇu HS bæ sung kÕt luËn nµy vµo d·y ®iÖn hãa ë phÇn 3.
Ho¹t ®éng 7: Híng dÉn vÒ nhµ
Bµi 3, 4, 5, 6, 7/SGK

Ngày Soạn: 10/09/2009 Bµi 19

TiÕt tp2ct: 30 hîp kim
i. môc tiªu:
1. Kiến thức :
- BiÕt hîp kim lµ g×. Vµ cÊu t¹o nh thÕ nµo.
- BiÕt tÝnh chÊt vµ øng dông cña hîp kim.
2. Kĩ năng
II. chuÈn bÞ:
MÉu vËt hoÆc tranh ¶nh vÒ hîp kim
IV- TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:
1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ: (Keát hôïp vôùi daïy baøi môùi)
3. Tiến trình tiết dạy:
1. Chia HS thµnh tõng nhãm 3 ®Õn 5 em.
2. Mçi nhãm chuÈn bÞ tríc mét néi dung cña bµi theo sù ph©n c«ng cña
líp phã häc tËp.
3. NÕu lµ lÇn ®Çu th¶o luËn tæ nhãm hoÆc thuyÕt tr×nh th× gi¸o viªn
ph¶i híng dÉn kü cho HS c¸ch so¹n bµi, nªu vÊn ®Ò, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò,
chÊt vÊn nhãm b¹n, nªu th¾c m¾c víi gi¸o viªn vÒ néi dung bµi cha hiÓu
râ, hiÓu kü sau khi ®· th¶o luËn, chÊt vÊn víi nhau.
4. Néi dung c¸c nhãm chuÈn bÞ
Mçi nhãm chuÈn bÞ néi dung bµi ®îc ph©n c«ng
 Nhãm 1: Kh¸i niÖm hîp kim.
Nhãm 2: TÝnh chÊt cña hîp kim.
Nhãm 3: øng dông cña hîp kim.
5. TiÕn tr×nh tiÕt häc
Mçi nhãm cö ®¹i diÖn lªn dÉn néi dung bµi ®îc ph©n c«ng theo c¸ch
riªng cña tõng nhãm
* Ho¹t ®éng 1: Häc sinh th¶o luËn tæ nhãm
NéI DUNG
Nhãm 1: I. Kh¸i niÖm
- §a c¸c mÉu vËt hoÆc tranh ¶nh giíi thiÖu
+ 1 m¶nh ®uyra lµ hîp kim cña Al, Cu,
Mu, Mg
+ 1 thanh thÐp (1 miÕng gang) lµ hîp kim - Mêi nhãm b¹n tr¶ lêi
cña Fe,C
+ ChØ vµo d©y chuyÒn, nhÉn, hoa (b«ng) mét hay nhiÒu nguyªn tè. Nguyªn tè trong
tai lµm b»ng vµng t©y lµ hîp kim cña Au,
Cu, Ag
B¹n h·y cho biÕt: hîp kim lµ g×?
Nhãm 2: II. TÝnh chÊt cña hîp kim
Cã thÓ dïng mÉu cña nhãm 1 ®Ó nªu vÊn
®Ò: Hîp kim cã ¸nh kim, dÉn ®iÖn, dÉn
nhiÖt, cã dÎo kh«ng b¹n?
- Dùa vµo SGK giíi thiÖu:
1. Trong ®a sè tinh thÓ hîp kim cã liªn
kÕt kim lo¹i, do ®ã hîp kim cã nh÷ng tÝnh
chÊt cña kim lo¹i: dÉn ®iÖn, dÉn nhiÖt, cã
¸nh kim,...
2. Hîp kim dÉn ®iÖn vµ dÉn nhiÖt kÐm
h¬n kim lo¹i thµnh phÇn.
3. §é cøng cña hîp kim lín h¬n ®é cøng
cña kim lo¹i thµnh phÇn nhng ®é dÎo th×
kÐm h¬n. ThÝ dô : Hîp kim Au-ðCu (8 →
12% Cu) cøng h¬n vµng, hîp kim Pb -ðSb
cøng h¬n Pb.
4. NhiÖt ®é nãng ch¶y cña hîp kim thêng
thÊp h¬n nhiÖt ®é nãng ch¶y cña c¸c kim
lo¹i thµnh phÇn.
ThÝ dô: Gang vµ thÐp lµ hîp kim Fe-C cã
nhiÖt ®é nãng ch¶y thÊp h¬n nhiÖt ®é
nãng ch¶y cña s¾t nguyªn chÊt.
C¸C HO¹T §éNG
Hîp kim lµ vËt liÖu kim lo¹i cã chøa thªm
hîp kim cã thÓ lµ kim lo¹i hoÆc phi kim.
- Mêi nhãm b¹n tr¶ lêi
- Gi¸o viªn giíi thiÖu:
+) ThÝ dô vÒ ®é cøng: vµng 99,99% (vµng
ta) ®Ñp nhng mÒm, nh÷ng ®å dïng b»ng
vµng 99,99% dÔ mÐo vµ mßn. §Ó kh¾c
phôc nh÷ng nhîc ®iÓm ®ã ngêi ta dïng
hîp kim cña vµng víi Ag, Cu (vµng 14K,
18K - vµng t©y) ®Ó lµm ®å trang søc vµ
®óc tiÒn.
+) ThÝ dô vÒ tÝnh dÉn ®iÖn: ®é dÉn
®iÖn cña Cu rÊt tèt (®øng thø 2, sau Ag).
§é dÉn ®iÖn cña ®ång gi¶m nhanh nÕu
cã lÉn t¹p chÊt. Do vËy, d©y ®iÖn lµ
®ång cã tinh khiÕt víi 99,99%.
+) ThÝ dô vÒ nhiÖt ®é nãng ch¶y:
+ NhiÖt ®é nãng ch¶y cña Sn = 2320C
+ NhiÖt ®é nãng ch¶y cña Pb = 327,40C
→ NhiÖt ®é nãng ch¶y cña hîp kim Sn - Pb
(thiÕc hµn) = 2100C
+ NhiÖt ®é nãng ch¶y cña Bi = 0C
+ NhiÖt ®é nãng ch¶y cña Sn = 2320C
+ NhiÖt ®é nãng ch¶y cña Pb = 327,40C
+ NhiÖt ®é nãng ch¶y cña Sb = 0C
→ NhiÖt ®é nãng ch¶y cña hîp kim Bi-Sn-
Pb-Sb = 650C
 Gi¸o viªn chuÈn bÞ thªm mét sè
h×nh ¶nh ®Ó giíi thiÖu thªm víi
häc sinh:
+) ThÐp kh«ng gØ (Fe(74%)-Ni(8%)-
Cr(18%)): chÕ t¹o dông cô y tÕ, nhµ bÕp.
+) ThÐp Mn rÊt bÒn, chÞu ®îc va ®Ëp
m¹nh, dïng ®Ó chÕ t¹o ®êng ray xe löa,
Nhãm 3: III. øng dông cña hîp kim
m¸y nghiÒn ®¸.
Dïng tranh hoÆc h×nh ¶nh tr×nh chiÕu
+) ThÐp W-Mo-Cr rÊt cøng dï ë nhiÖt ®é
b»ng power point giíi thiÖu vÒ nh÷ng øng
cao, dïng chÕ t¹o lìi dao c¾t gät kim lo¹i cho
dông cña hîp kim.
m¸y tiÖn, m¸y phay.
+) §uyra hîp kim Al(95%), Cu(4%), Mn-Mg-
Si(1%). §uyra nhÑ gÇn nh nh«m nhng l¹i
rÊt cøng, cøng gÊp 4 lÇn nh«m tøc gÇn
b»ng thÐp mµ l¹i nhÑ b»ng 1/3 thÐp.
§uyra bÒn. Dïng lµm vËt liÖu chÕ t¹o m¸y
bay, « t«.

* Ho¹t ®éng 2: Híng dÉn vÒ nhµ: Bµi tËp 3, 4, 5/SGK.

Ngày Soạn: 10/09/2009 Bµi 20
TiÕt tp2ct: 31+32 sù ¨n mßn cña kim lo¹i
i. môc tiªu:
1. Kiến thức :
- Hiểu các khái niệm: thế nào là ăn mòn kim loại, ăn mòn hoá học và ăn
mòn
điện hoá.
- Hiểu các điều kiện, cơ chế và bản chất của ăn mòn hoá học và ăn mòn
điện hoá học.
- Hiểu nguyên tắc và các biện pháp chống ăn mòn kim loại.
2. Kĩ năng
- Phân biệt được hiện tượng ăn mòn hoá học và ăn mòn điện hoá kim loại
xảy ra trong tự nhiên, trong đời sống gia đình, trong sản xuất.
- Biết sử dụng các các biện pháp bảo vệ đồ dùng, các công cụ lao động
bằng kim loại chống sự ăn mòn kim loại.
- Biết cách giữ gìn những đồ vật bằng kim loại được tráng, mạ bằng kẽm,
thiếc.
II. chuÈn bÞ:
- Chuẩn bị thí nghiệm về ăn mòn điện hoá:
Dụng cụ : - Cốc thuỷ tinh loại 200 ml
- Các lá Zn và lá Cu
- Bóng đèn pin 1,5 V hoặc vôn-kế
- Dây dẫn
Hoá chất : - 150 ml dung dịch H2SO4 1 M.

- Chuẩn bị thí nghiệm chống ăn mòn kim loại bằng phương pháp điện hoá
Dụng cụ : - 2 cốc thuỷ tinh loại nhỏ, hoặc ống nghiệm.
- Một số đinh sắt sạch, dây kẽm hoặc dây nhôm.
Hoá chất - Dung dịch H2SO4 loãng, dung dịch kali feroxinua (thuốc
: thử nhận biết ion Fe2+).
Một số tranh vẽ về sự ăn mòn điện hoá, bảo vệ vỏ tàu biển bằng phương pháp điện hoá.
IV- TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:
1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ: (Keát hôïp vôùi daïy baøi môùi)
3. Tiến trình tiết dạy:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS
* Hoạt động 1 : I- KHÁI NIỆM:
- Thế nào là sự ăn mòn kim loại ? - Ăn mòn kim loại là sự phá huỷ kim loại hoặc
 − Bản chất của sự ăn mòn kim loại là gì ?
* Hoạt động 2 :
- Bản chất của sự ăn mòn hoá học là gì ?
- Sự ăn mòn hoá học thường xảy ra ở đâu ?
-Dẫn ra các phản ứng hoá học
minh hoạ.
* Hoạt động 3 :
1. GV thực hiện thí nghiệm về ăn mòn điện hoá
(theo hình 5.13).
GV chính xác hoá.
GV kết luận và lưu ý HS đến các yếu tố : khí oxi
tan trong dung dịch chất điện li và sự phát sinh
dòng điện.
2.
Thí nghiệm về các yếu tố gây ra ăn mòn điện
hoá :GV dùng thiết bị biểu diễn ăn mòn điện hoá
ở trên, rồi lần lượt thực hiện các thí nghiệm sau :
c) Ngắt dây dẫn nối 2 điện cực.
d) Thay lá Cu bằng lá Zn (2 điện cực cùng
chất, có nghĩa là kim loại tinh khiết).
e) Không cho các điện cực tiếp xúc với dung
dịch điện li (trong thí nghiệm này là dung
dịch H2SO4). HS quan sát hiện tượng và
nhận xét.
− GV chính xác hoá về các yếu tố cần và đủ
để xảy ra ăn mòn điện hoá.
3.
GV dùng tranh vẽ sẵn theo hình 5.14 SGK
nhưng chỉ có một số chú thích sau : Lớp dung
dịch chất điện li, vật bằng gang thép, các tinh thể
Fe và C. HS xác định :
hợp kim do tác dụng của các chất trong môi
trường.
M → Mn+ + ne
II- HAI DẠNG ĂN mßN KIM LOẠI:
1. Sự ăn mòn hoá học
- Bản chất của sự ăn mòn hoá học là quá trình
oxi hoá khử, trong đó các electron của kim loại
được chuyển trực tiếp đến các chất trong môi
trường.
- Thí dụ: o
t
3Fe + 4H 2O→ Fe3O4 + 4 H2
to
2Fe + 3 oCl2 → 2 FeCl3
t
3 Fe + 2 O2 → Fe3O4
2. Ăn mßn ®iÖn ho¸
a – Khái niệm vÒ ¨n mßn ®iÖn ho¸
Hiện tượng:
HS quan sát các hiện tượng (bọt khí H2 thoát ra
ở điện cực nào, điện cực nào bị ăn mòn, bóng
điện sáng hoặc kim vôn-kế bị lệch).
Giải thích:
HS vận dụng những hiểu biết của mình về pin
điện hoá để giải thích các hiện tượng quan sát
được.
HS phát biểu nội dung khái niệm về ăn mòn điện
hoá.
VËy: Ăn mòn điện hóa học là quá trình oxi
hóa – khử , trong đó kim loại bị ăn mòn do
tác dụng của dung dịch chất điện li và tạo
nên dòng electron chuyển dời từ cực âm đến
cực dương.
b - §iÒu kiÖn x¶y ra ¨n mßn ®iÖn
ho¸
* Các điện cực phải khác nhau về bản
chất :
- kim loại – kim loại.
- kim loại – phi kim.
- kim loại – hợp chất hóa học.
Kim loại có thế điện cực chuẩn nhỏ hơn
( tính khử mạnh hơn) là cực âm.
* Các điện cực phải tiếp xúc trực tiếp hoặc
gián tiếp với nhau qua dây dẫn.
* Các điện cực cùng tiếp xúc với dung dịch
chất điện li.
c- Ăn mòn điện hóa học hợp kim của sắt
 (gang , thép) trong không khí ẩm :
* Các điện cực dương và âm. * HS xác định :
* Những phản ứng xảy ra ở các điện cực. a) Các điện cực dương và âm.
GV hoàn thiện hoặc bổ sung. b) Những phản ứng xảy ra ở các điện cực.
GV yêu cầu HS phát biểu về bản chất của hiện Cực dương ( C) Cực âm ( Fe)
tượng ăn mòn điện hoá. Xảy ra các pư khử Xảy ra pư oxi hoá
+
2H + 2e → H2 Fe → Fe2+ + 2e
O2+2H2O+4e→ 4OH-
* HS phát biểu về bản chất của hiện tượng
* Hoạt động 4 ăn mòn điện hoá.
GV thông báo cho HS một số thông tin về tổn Ion Fe2+ tiếp tục bị oxi hóa dưới tác dụng
thất do ăn mòn kim loại gây ra ở trong nước, thế của ion OH– tạo ra gỉ sắt có thành phần chủ
giới, địa phương ... yếu là Fe2O3.nH2O
Iii - Chèng ¨n mßn kim lo¹i.
f) GV yêu cầu HS trình bày :
1 - Phương pháp bảo vệ bề mặt
− Mục đích của phương pháp bảo vệ bề mặt là HS tìm hiểu trong SGK và dựa vào kiến thức
gì ? thực tế để trình bày: phủ 1 lớp sơn, dầu mỡ, chất
− Giới thiệu một số chất được dùng làm chất dẻo hoặc tráng mạ bằng kim loại khỏc
bảo vệ bề mặt ? Những chất này cần có 2 - Phương pháp điện hoá
* HS trình bày về khái niệm bảo vệ điện
những đặc tính nào ?
hóa: dùng kim loại làm vật hi sinh để bảo vệ
g) GV yêu cầu HS tìm hiểu : vật liệu kim loại.
− Khái niệm về bảo vệ điện hoá. Thí dụ: để bảo vệ vỏ tàu biển bằng thép,
Hoạt động 5 (20 – 22 phút). Củng cố bài người ta gắn các lá Zn vào phía ngoài vỏ tàu
học và chữa bài tập 1, 4, 5 trong SGK ở phần chìm trong nước biển.
* HS nghiên cứu hình vẽ để trình bày.

Cực dương (vỏ tàu) Cực âm (lỏ kẽm)

Oxi bị khử Zn bị oxi hoá
O2+2H2O+4e→ 4OH- Zn →Zn2+ + 2e
Kết quả là vỏ tầu được bảo vệ, Zn là vật hi sinh, nó
bị ăn mòn.
IV. Hướng dẫn giải một số bài tập trong SGK
4 Chỗ nối của 2 kim loại Al – Cu trong tự nhiên có đủ điều kiện hình thành hiện
tượng ăn mòn điện hoá. Al là cực âm bị ăn mòn nhanh. Dây bị đứt. Kết luận :
Không nên nối bằng những kim loại khác nhau, nên nối bằng đoạn dây Cu.
1 Bản chất giống nhau (cùng là phản ứng oxi hoá - khử), khác nhau : Trong ăn mòn
điện hoá, năng lượng do phản ứng oxi hoá - khử sinh ra được chuyển hoá thành
điện năng. Trong ăn mòn hoá học, năng lượng đó được chuyển hoá thành nhiệt
năng (không phát sinh dòng điện).
5 a) Zn và Sn là những kim loại hoạt động, nhưng trong tự nhiên chúng đều được bao
phủ bằng lớp màng mỏng oxit đặc khít mà các chất khí và nước không thấm qua
được. Do vậy có thể dùng để bảo vệ sắt.
b) Hiện tượng và cơ chế ăn mòn :
 − Hiện tượng :
o Ở những chỗ xây sát của cả 2 vật đều xảy ra hiện tượng ăn mòn điện hoá kim
loại.
o Ở vết xây sát trên vật tráng thiếc (Sn) xuất hiện chất rắn màu nâu đỏ (gỉ sắt).
Trên vật tráng kẽm (Zn) xuất hiện chất rắn dưới dạng bột màu trắng (hợp chất
của kẽm).
− Cơ chế xảy ra ăn mòn :

Cực (+) : 2H+ + 2e → H2 Cực (–) : Zn → Zn2+ + 2e

Cực (+) : 2H+ + 2e → H2
Kết quả : Fe bị ăn mòn điện hoá nhanh. Fe được bảo vệ, Zn bị ăn mòn chậm

Ngày Soạn: 10/09/2009 Bµi 21

2
TiÕt tp ct: 30 ®iÒu chÕ kim lo¹i
i. môc tiªu:
1. Kiến thức :
- Biết nguyên tắc chung về điều chế kim loại.
- Hiểu các phương pháp được vận dụng để điều chế kim loại. Mỗi phương
pháp thích hợp với sự điều chế những kim loại nào. Dẫn ra được những
phản ứng hoá học và điều kiện của phản ứng điều chế những kim loại cụ
thể.
2. Kĩ năng
Biết giải các bài toán điều chế kim loại, trong đó có bài toán điều chế kim
loại bằng phương pháp điện phân không hoặc có sử dụng định luật
Farađay.
II. chuÈn bÞ:
- Bảng Dãy điện hoá chuẩn của kim loại, Bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá
học.
- HS xem lại Bài 16 ở nhà.
IV- TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:
1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ: (Keát hôïp vôùi daïy baøi môùi)
3. Tiến trình tiết dạy:
Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS
Hoạt động 1 I. NGUYÊN TẮC ĐIỀU CHẾ KIM LOẠI.
GV thông báo, trong tự nhiên chỉ có một số ít Thực hiện sự khử :
kim loại tồn tại ở trạng thái tự do, như Au, Pt, Mn+ + ne → M
Hg ... Hầu hết các kim loại khác đều dưới dạng II. PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ KIM LOẠI
các hợp chất hoá học (oxit, muối)., kim loại tồn
tại ở dạng ion dương. 1.Phương pháp thuỷ luyện
GV đặt câu hỏi, nguyên tắc điều chế kim loại là - HS nêu:
gì ? Bằng cách nào có thể chuyển những ion kim Dùng hoá chất thích hợp như H2SO4, NaOH,
loại thành kim loại tự do ? NaCN… tách hợp chất của kim loại ra khỏi
quặng. Sau đó dùng chất khử để khử ion kim loại
 Hoạt động 2 : GV hướng dẫn HS nghiên
thành kim loại tự do
cứu SGK :
- Thí dụ:
− Cơ sở của việc điều chế kim loại bằng
phương pháp thuỷ luyện là gì ? Điều chế Ag từ quặng sunfua Ag2S:
Ag2S + 4NaCN 2Na[Ag(CN)2] + Na2S
− Dẫn thí dụ và viết phương trình phản ứng
hoá học. 2Na[Ag(CN)2] + Zn Na 2[Zn(CN)4] +
2Ag
− Phương pháp thuỷ luyện được dùng để điều
chế những kim loại nào ? Dùng Fe để khử ion Cu2+ trong dd muối
đồng
Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu ↓
- Phương pháp nàydùng để điều chế kim loại
 Hoạt động 3 yếu.
 Cơ sở khoa học của phương pháp nhiệt luyện 2. Ph¬ng ph¸p nhiÖt luyÖn
điều chế kim loại là gì ?
- C¬ së: Khö nhøng ion kim lo¹i
− Dẫn ra một số kim loại được điều chế bằng trong oxit ë nhiÖt ®é cao b»ng c¸c
phương pháp nhiệt luyện, viết phương trình chÊt khö nh: C, CO, H2 hoÆc Al, KL
phản ứng hoá học, điều kiện của những kiÒm, KL kiÒm thæ.
phản ứng này là gì ?
- ThÝ dô: : to
− Những kim loại nào thường được điều chế Fe2O3 +3 CO → 2 Fe + 3
bằng phương pháp nhiệt luyện ? CO2
PbO + H2 Pb + H2O
ZnO + C Zn + CO
Với kim loại kém hoạt động như Hg, Ag chỉ
cần đốt cháy quặng cũng đã thu được kim
 Hoạt động 4 loại mà không cần tác nhân khử:
HgS + O2 Hg + SO2
− Cơ sở của phương pháp điện phân điều chế
kim loại là gì ? - Dùng trong CN, để điều chế những kim
loại hoạt động trung bình.
− Những kim loại nào có thể được điều chế
bằng phương pháp điện phân ? 3. Phương pháp điện phân.
HS trả lời:
− Dẫn ra thí dụ điều chế kim loại hoạt động
bằng phương pháp điện phân, thí dụ, điều Phương pháp điện phân dùng năng lượng của
chế Na (nguyên liệu, trạng thái, sơ đồ và dòng điện để gây ra sự biến đổi hoá học, đó là
 phương trình điện phân).
− Dẫn thí dụ điều chế kim loại hoạt động
trung bình bằng phương pháp điện phân, thí
dụ điều chế Zn (nguyên liệu, trạng thái, sơ
đồ và phương trình
điện phân).
GV: Thí dụ, không một chất hoá học nào có
thể oxi hoá được ion F– thành khí F2.
Những phản ứng này có thể thực hiện bằng
phương pháp điện phân. Vì vậy, bằng
phương pháp điện phân, người ta có thể
điều chế được hầu hết các kim loại, kể cả
những kim loại có tính khử mạnh nhất.
Người ta cũng điều chế được nhiều phi
kim, kể cả những phi kim có tính oxi hoá
mạnh nhất.
Hoạt động 5
* GV củng cố bài học bằng cách cho HS làm
một số bài tập sau :
− Bài tập 1 trong SGK.
− Bài tập được dẫn làm thí dụ trong đề mục
Định luật Farađay SGK.
phản ứng oxi hoá - khử. Trong sự điện phân, tác
nhân khử là cực (–) mạnh hơn nhiều lần tác
nhân khử là chất hoá học. Thí dụ, không một
chất hoá học nào có thể khử được các ion kim
loại kiềm thành kim loại. Trong điện phân, tác
nhân oxi hoá là cực (+) mạnh hơn nhiều lần tác
nhân oxi hoá là chất hoá học.
Dùng trong CN, để điều chế những kim loại
hoạt động trung bình.
3. Phương pháp điện phân.
HS trả lời:
Phương pháp điện phân dùng năng lượng của
dòng điện để gây ra sự biến đổi hoá học, đó là
phản ứng oxi hoá - khử. Trong sự điện phân, tác
nhân khử là cực (–) mạnh hơn nhiều lần tác
nhân khử là chất hoá học. Thí dụ, không một
chất hoá học nào có thể khử được các ion kim
loại kiềm thành kim loại. Trong điện phân, tác
nhân oxi hoá là cực (+) mạnh hơn nhiều lần tác
nhân oxi hoá là chất hoá học.
Dùng trong CN, để điều chế những kim loại
hoạt động trung bình.
3. Phương pháp điện phân.
HS trả lời:
Phương pháp điện phân dùng năng lượng của
dòng điện để gây ra sự biến đổi hoá học, đó là
phản ứng oxi hoá - khử. Trong sự điện phân, tác
nhân khử là cực (–) mạnh hơn nhiều lần tác
nhân khử là chất hoá học. Thí dụ, không một
chất hoá học nào có thể khử được các ion kim
loại kiềm thành kim loại. Trong điện phân, tác
nhân oxi hoá là cực (+) mạnh hơn nhiều lần tác
nhân oxi hoá là chất hoá học.
- Thí dụ: Sơ đồ điện phân dung dịch ZnSO4
Cực (-) ← ZnSO4 → Cực (+)
Zn2+, H2O (dd) SO42-, H2O
Zn2++2e→ Zn 2 H2O→4H++O2+ 4e
Phương trình điện phân:
2 ZnSO4 + H2O → 2 Zn + 2 H2SO4 + O2↑
III. ĐỊNH LUẬT FARADAY
- Công thức:
 AIt
m=
96500n
- Thí dụ:
Tính khối lượng Cu thu được ở cực (-) sau 1 giờ
điện phân dd CuCl2 với cường độ dòng điện là 5
ampe.
64.5.3600
mCu = = 5,9 gam
96500.2

IV.Giải một số bài tập trong SGK

1. Từ NaCl điều chế kim loại Na bằng phương pháp điện phân NaCl nóng chảy.
-Từ FeS2 điều chế kim loại Fe bằng cách nướng FeS2 → Fe2O3, sau đó dùng
phương pháp nhiệt luyện.
- Từ Cu(OH)2 điều chế kim loại Cu có thể dùng nhiều phương pháp, thích hợp là
phương pháp điện phân để có được Cu tinh khiết.
2. H2O có 2 vai trò :
- Làm cho Cu(NO3)2 phân li thành ion Cu2+ và NO3− .
- Tham gia vào quá trình oxi hoá ở cực (+).
- Nồng độ ion Cu2+ giảm, nồng độ ion H+ tăng, nồng độ ion NO3− không thay đổi.
3 a) Ngâm hỗn hợp bột Ag và Cu trong dung dịch AgNO3 dư.
b) Oxi hoá hỗn hợp trong khí oxi ở nhiệt độ cao : Cu bị oxi hoá thành CuO. Ngâm
hỗn hợp Ag và CuO trong dung dịch H2SO4 loãng.
c) Hoà tan hỗn hợp bột Ag và Cu trong dung dịch HNO3 được dung dịch chứa 2
muối là AgNO3 và Cu(NO3)2. Sau đó, có thể dùng phương pháp điện phân với điện
cực trơ, ion Ag+ bị khử trước, bám trên cực (–) (catot). Hoặc có thể dùng một lượng
Cu vừa đủ để khử hết ion Ag+ thành Ag.
4 Phương trình điện phân :
4AgNO3 + 2H2O  → 4Ag + O2 + 4HNO3 (1)
2Cu(NO3)2 + 2H2O  → 2Cu + O2 + 4HNO3 (2)
Theo định luật Farađay ta tính được khối lượng khí O2 thu được ở anot :
16.0,804.2.60.60
mO2 = = 0,48 (g) → nO2 = 0,015 (mol)
96500.2
Đặt x và y là số mol Ag và Cu thu được ở catot sau điện phân, ta có hệ phương
trình đại số :
108x + 64y = 3,44
x y
+ = 0,015
4 2
→ x = y = 0,02 (mol)
 Nồng độ mol các muối :
1000.0,02
CM (AgNO3) = CM Cu(NO3)2 = = 0,1 (M)
200
5 Đáp số : Muối canxi clorua CaCl2.
6 b) Khối lượng Ag thu được ở catot :
108.5.15.60
mAg = = 5,03 (g) Ag
96500.1
c) Hướng dẫn : Số mol AgNO3 tham gia điện phân là 0,04 mol. Số mol AgNO3
tham gia phản ứng hoá học là 0,01 mol. Khối lượng AgNO 3 có trong dung dịch ban
đầu là 8,50 g.
Ngày Soạn: 10/09/2009 Bµi 22
TiÕt tp2ct: 37 luyÖn tËp tÝnh chÊt cña
kim lo¹i
i. môc tiªu:
1. Kiến thức :
- Cñng cè kiÕn thøc vÒ tiÝnh chÊt vËt lý vµ tÝnh chÊt ho¸
häc cña kim lo¹i.
- VËn dông kiÕn thøc vµ gi¶i bµi tËp vÒ kim lo¹i.
2. Kĩ năng
- híng dÉn häc sinh gi¶i c¸c bµi tËp vÒ kim lo¹i.
II. chuÈn bÞ:
C¸c b¶ng ®· vÏ s½n theo mÉu (trªn giÊy khæ lín )
IV- TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:
1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ: (Keát hôïp vôùi daïy baøi môùi)
3. Tiến trình tiết dạy:
- Chia HS thµnh tõng nhãm 3 ®Õn 5 em.
- Mçi nhãm chuÈn bÞ tríc mét néi dung cña bµi theo sù ph©n c«ng cña líp
phã häc tËp.
- NÕu lµ lÇn ®Çu th¶o luËn tæ nhãm hoÆc thuyÕt tr×nh th× gi¸o viªn
ph¶i híng dÉn kü cho HS c¸ch so¹n bµi, nªu vÊn ®Ò, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò,
chÊt vÊn nhãm b¹n, nªu th¾c m¾c víi gi¸o viªn vÒ néi dung bµi cha hiÓu
râ, hiÓu kü sau khi ®· th¶o luËn, chÊt vÊn víi nhau.
- Néi dung c¸c nhãm chuÈn bÞ:
Mçi nhãm chuÈn bÞ néi dung bµi ®îc ph©n c«ng
Nhãm 1: CÊu t¹o cña kim lo¹i
Nhãm 2: TÝnh chÊt vËt lý chung cña kim lo¹i
Nhãm 3: TÝnh chÊt hãa häc chung cña kim lo¹i
Nhãm 4: D·y ®iÖn hãa cña kim lo¹i
Nhãm 5: LuyÖn tËp xÐt chiÒu cña ph¶n øng gi÷a c¸c cÆp oxi hãa - khö
theo quy t¾c anpha
TiÕn tr×nh tiÕt häc
Mçi nhãm cö ®¹i diÖn lªn dÉn néi dung bµi ®îc ph©n c«ng theo c¸ch
riªng cña tõng nhãm
* Ho¹t ®éng 1: Häc sinh th¶o luËn tæ nhãm
Nhãm 1: CÊu t¹o cña kim lo¹i
- Treo b¶ng tr¾ng ®· vÏ s½n theo mÉu (trªn giÊy khæ A0)
CÊU T¹O CñA KIM LO¹I
a) CÊu t¹o nguyªn tö kim lo¹i
b) CÊu t¹o tinh thÓ cña c¸c kim
lo¹i
c) Liªn kÕt kim lo¹i
- Sau ®ã lÇn lît mêi c¸c nhãm b¹n lªn ®iÒn vµo chç trèng: ghi néi dung
kiÕn thøc mét c¸ch ng¾n gän.
- C¶ líp cïng theo dâi vµ nhËn xÐt.
Nhãm 2: TÝnh chÊt vËt lý chung cña kim lo¹i
- VÏ b¶ng råi treo c¸c tÊm giÊy ghi s½n c¸c néi dung kiÕn thøc (hoÆc dïng
tr×nh chiÕu Power Point)
- Yªu cÇu nhãm b¹n gì bá phÇn sai
TÝNH CHÊT VËT Lý CHUNG CñA KIM LO¹I
Khèi l- TÝnh NhiÖt TÝnh
¸nh TÝnh TÝnh
îng dÉn ®é nãng dÉn
kim cøng dÎo
riªng ®iÖn ch¶y nhiÖt

TÝNH CHÊT VËT Lý CHUNG CñA KIM LO¹I

Do sù cã mÆt cña c¸c ion d¬ng Do sù cã mÆt cña c¸c electron tù
kim lo¹i n»m ë c¸c nót m¹ng g©y do trong m¹ng tinh thÓ kim lo¹i
ra g©y ra

Nhãm 3: TÝnh chÊt hãa häc chung cña kim lo¹i

- §Æt c©u hái, yªu cÇu nhãm b¹n tr¶ lêi
1. TÝnh chÊt hãa häc chung cña kim lo¹i lµ g×?
ViÕt b¸n ph¶n øng tæng qu¸t biÓu diÔn tÝnh chÊt ®ã.
Tr¶ lêi: TÝnh khö: M → Mn+ + ne
2. V× sao c¸c kim lo¹i ®Òu cã tÝnh khö?
Tr¶ lêi: Nguyªn tö cña hÇu hÕt c¸c nguyªn tè kim lo¹i cã sè electron ë líp
ngoµi cïng Ýt (1e, 2e, 3e).
Nhãm 4: D·y ®iÖn hãa cña kim lo¹i
Ghi lªn b¶ng mét d·y c¸c cÆp oxi hãa - khö cña c¸c kim lo¹i kh«ng theo
trËt tù sù biÕn ®æi tÝnh chÊt råi yªu cÇu nhãm b¹n söa ch÷a.
VD:
TÝnh oxi ho¸ t¨ng
...Fe3+ ...H+...Ag+...
...Fe2+ ...H2...Ag...

TÝnh khö gi¶m

Nhãm 5: LuyÖn tËp xÐt chiÒu cña ph¶n øng gi÷a c¸c cÆp oxi hãa
- khö theo quy t¾c anpha
* Nªu quy t¾c anpha:
ChÊt oxi ho¸ yÕu h¬n
ChÊt khö m¹nh nhÊt +
+ ChÊt khö yÕu h¬n
ChÊt oxi ho¸ m¹nh nhÊt
 Mêi tõng nhãm b¹n lªn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò:
* Bµi tËp 1:
- Nhóng mét d©y Ag trong dung dÞch Cu(NO3)2
- Nhóng mét d©y Cu trong dung dÞch AgNO3
H·y cho biÕt trêng hîp nµo cã ph¶n øng x¶y ra? Gi¶i thÝch, viÕt PTHH
cña P¦
* Bµi tËp 2:
- Ng©m mét ®inh Fe trong dung dÞch CuSO4
- Ng©m mét l¸ Cu trong dung dÞch FeSO4
H·y cho biÕt trêng hîp nµo cã ph¶n øng x¶y ra? Gi¶i thÝch, viÕt PTHH cña
P¦
* Bµi tËp 3:
- Cho bét Cu vµo dung dÞch FeCl2 d
- Cho bét Cu vµo dung dÞch FeCl3 d
H·y cho biÕt trêng hîp nµo bét Cu tan hÕt? Gi¶i thÝch, viÕt PTHH cña
P¦.
Ho¹t ®éng 2:
- HS lµm bµi theo sù dÉn d¾t cña GV.
- C¸c bíc tiÕn hµnh:
Bíc 1: GV rÌn luyÖn cho HS c¸ch tr×nh bµy bµi tù luËn.
Bíc 2: GV rÌn luyÖn cho HS c¸ch xö lý bµi, tÝnh to¸n nhanh ®Ó ®¸p øng
yªu cÇu cña d¹ng bµi tËp tr¾c nghiÖm.
PhiÕu häc tËp sè 1: Bµi 4/SGK
PhiÕu häc tËp sè 2: Bµi 5/SGK
PhiÕu häc tËp sè 3: Bµi 6/SGK
PhiÕu häc tËp sè 4: Bµi 7/SGK