Cân Bằng Hóa Học

CÂN BẰNG HÓA HỌC. GIẢNG DẠY NỘI DUNG CÂN BẰNG HÓA HỌC
Ở LỚP 10
Chương I. Cơ Sở Lí Thuyết
I.1. Khái niệm về phản ứng thuận nghịch và không thuận nghịch, cân bằng
hóa học
I.1.1. Phản ứng không thuận nghịch
Là phản ứng xảy ra đến cùng cho đến khi tiêu thụ hết hoàn toàn một trong các
chất tham gia phản ứng.
Ví dụ:
Zn + 4HNO3(đ) → Zn(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O
Khi lượng aixt HNO3 đặc thì phản ứng sẽ kết thúc khi lượng kẽm tan hết, ngược
lại nếu sục khí NO2 vào dung dịch thì cũng không thu được kim loại và axit
I.1.2. Phản thuận nghịch.
Có những phản ứng mà sau một thời gian phản ứng ta còn tìm thấy cả chất đầu và
sản phẩm, nghĩa là phản ứng không xảy ra đến cùng.

Những phản ứng này gọi là phản ứng thuận nghịch. Trong loại phản ứng này
người ta dùng dấu hai mũi tên ngược chiều nhau thường chiều từ trái sang phải
là chiều thuận, chiều ngược lại là chiều nghịch.
Đặc điểm của phản ứng thuận nghịch là không bao giờ hết các chất ban đầu vì vậy
nói phản ứng thuận nghịch là phản ứng không hoàn toàn.
I.1.3. Cân bằng hóa học

-1-
Cân Bằng Hóa Học

-2-
Cân Bằng Hóa Học

I.2. Hằng số cân bằng.

I.2.1. Hằng số cân bằng Kc

Kc được gọi là hằng số cân bằng của phản ứng liên hệ đến nồng độ (mol/l). K c chỉ
phụ thuộc nhiệt độ và bản chất của phản ứng, mà không phụ thuộc vào nồng độ
các chất phản ứng.
Hệ thức cân bằng trên biểu diễn sự liên hệ giữa nồng độ hóa chất lúc cân bằng , nó
chính là nội dung của định luật tác dụng khối lượng.
Có thể phát biểu định luật nầy như sau: Khi một phản ứng đồng thể đạt trạng thái
cân bằng thì tỉ số tích số nồng độ sản phẩm với tích số nồng độ tác chất là một
hằng số ở một nhiệt độ xác định.
I.2.2. Hằng số cân băng Kp

-3-
Cân Bằng Hóa Học

Với một phản ứng tổng quát ta có.

aA + bB cC + dD

I.2.3. Hằng số cân bằng Kx

Hằng số cân bằng này liên hệ đến phân số mol của các chất trong phản ứng.
Phân số mol x của cấu tử i trong hỗn hợp gồm nhiều cấu tử là tỉ số giữa số mol của
i với tống số mol của các cấu tử có trong hỗn hợp.

Xi = ni / ∑ni
0 ≤ xi ≤ 1, ∑xi =1.
Xét phản ứng

aA + bB cC + dD
Gọi P là áp suất của hỗn hợp khí lúc cân bằng . xA,xB, xC ,xD lần lược là phân số
mol của A,B,C,D lúc cân bằng.
xA = nA/n ; xB = nB / n ; xC = nC / n ; xD = nD / n
Với n = nA + nB + nC + nD. Là tổng số mol hỗn hợp khí của các khí A,C,B,D lúc
cân bằng.
PAV = nART → PA = nART / V = nART / (nRT/P) = nAP / n = xA.P

→ PA = xAP

-4-
Cân Bằng Hóa Học

Tương tự cho : PB = xBP

P C = x CP
PD = xDP
Thay PA, PB,PC, PD. vào biểu thức KP của phản ứng:

(P ) (P ) ( x .P ) ( x .P )
c d c d

Kp = C a D b = c C a D D b
( PA ) ( PB ) ( xA .PA ) ( xB .PB )
( xC ) c ( x D ) d
= P ( c+ d ) −( a +b )
( x A ) a ( xB ) b
( xC ) c ( x D ) d
Đặc Kx = khi đó ta có: KP = Kx.PΔv.
( x A ) a ( xB ) b
Với Δv = (c+d) - (a+b) là tổng số mol sản phẩm – tổng số mol tác chất
Như vậy hằng số cân bằng K phụ thuộc vào nhiệt độ T và áp suất tổng quát P của
hỗn hợp khí lúc cân bằng.
I.2.4. Mối liên hệ giữa các hằng số cân bằng Kc, Kp ,Kx.
1. Quan hệ giữa KC và KP
Từ phương trình:PV = nRTvới pi: áp suất riêng phần của khí.
Ta có:

PiV = niRT →

→ pi = ciRT

Thay các giá trị của pi vào biểu thức tính Kp ta có:

-5-
Cân Bằng Hóa Học

∆ n
Vậy : KP = KC.(RT)

∆ n = (c + d) - (a + b) .Với

∆ n = 0 tức là số phân tử khí ở 2 vế bằng nhau thì KP = KC

∆ n ≠ 0 thì KP ≠ KC

* Nếu chất phản ứng hoặc sản phẩm là chất rắn thì nồng độ hoặc áp suất
riêng phần xem như không đổi nên các chất này không có mặt trong biểu thức
hằng số cân bằng.
Ví dụ:

* Chú ý:
Đối với các loại cân bằng khác nhau thì hằng số cân bằng có tên gọi khác nhau.
- Đối với cân bằng axit bazơ, ta có Ka, Kb
- Đối với cân bằng kết tủa ta có tích số tan T

-6-
Cân Bằng Hóa Học

- Đối với chất điện li ta có hằng số điện li : Kđl

- Đối với phức chất ta có hằng số không bền: Kkhông bền.
2. Mối liên hệ giữa : KP ,KC , Kx
∆ n
Ta thấy rằng : KP = KC.(RT) = Kx.PΔv.

Nếu khi Δv = 0 tức là (c + d ) = ( a + b ) thì lúc đó ta có.

KP = KC = Kx
Lưu ý :
Các hằng số cân bằng K gắn liền với phương trình phản ứng cụ thể : Ví dụ :
1 3
N 2( k ) + H 2( k ) € NH3( k )
2 2
 P 
Kp =  1 3 
NH

 P 2 .P 3 2 
 N2 H2  cb

Nếu viết :
N 2( k ) + 3H 2( k ) € 2 NH3( k )
 PNH2

K = ' 3

 PN .PH3
p
 2 2 cb

Với : Kp’ = Kp2.

Nếu phản ứng được viết ngược lại :
1 3
NH 3( k ) € N2( k ) + H2( k )
2 2
 P 2 .P 2 
1 3

Kp =  2 2 
" N H

 PNH 3 
 cb

1
Với : K p = K ở cùng nhiệt độ.
"

Cách tính tương tự cho các hằng số cân bằng khác.

Như vậy: Trong phương trình hằng số cân bằng các sản phẩm đặt ở tử số, các chất
phản ứng đặt ở mẫu số.

-7-
Cân Bằng Hóa Học

I.2.5. Hằng số cân bằng trong hệ dị thể :

Xét phản ứng sau trong hệ rắn - khí:
CaCO3(tt) € CaO( tt ) + CO2( k )

Vì áp suất ảnh hưởng rất ít đến tính chất của chất rắn, nên nếu chất rắn không hoà
lẫn với chất trong phản ứng (như tạo dung dịch rắn) thì hoá thế nó chỉ phụ thuộc
vào nhiệt độ, nghĩa là :
µCaCO3(tt) = µCaC
0
O3(tt)

µCaO (tt ) = µCaO

0
(tt )

Từ đó thiết lập phương trình tính ΔGT .

∆GT = ∆GT0 + RT ln PCO2

Khi cân bằng : ΔGT = 0 nên. ∆GT = − RT ln ( PCO ) = − RT ln K p

0
2 cb

Nghĩa là : K p = ( PCO
2
) cb

Như vậy : nếu trong phản ứng có mặt chất rắn không hoà lẫn với các chất khác thì
nó không có mặt trong biểu thức hằng số cân bằng.
Tương tự chất rắn, nếu trong phản ứng có mặt chất lỏng không hoà lẫn với các
chất khác thì nó cũng không có mặt trong biểu thức hằng số cân bằng.
Ví dụ :
2 HgO(tt ) → 2 Hg (l ) + O2( k )

( )
K p = PO2
cb

I.2.6. Hằng số cân bằng và các đại lượng nhiệt động.

Xét phản ứng tổng quát :

* Nếu A, B, C, D là các chất tan trong dung dịch loãn của chúng người ta đã
chứng minh được:

-8-
Cân Bằng Hóa Học

hay ∆ G = ∆ G0 + RTlnKp

Chuyển sang logarit thập phân ta có:

∆ G = ∆ G0 + 2,3RTlgKp

∆ G phản ứng = 0. Khi đạt hệ trạng thái cân bằng thì.

∆ G0 = -2,3 RTlgKp

∆ G Thay R = 1,98 vào ta có: ∆ G0 = -4,56TlgKp

Đây là biểu thức quan hệ giữa hằng số cân bằng và các đại lượng nhiệt động như
sau:

∆G 0 ∆G 0
lg K p = − hay K = 10− 4,56T
4,56T p

I.3. Các yếu tố ảnh hưởng đế hằng số cân bằng.

I.3.1. Nguyên lí Lơ Satơlie

-9-
Cân Bằng Hóa Học

Ta có thể cụ thể hoá sự chuyển dịch cân bằng như sau:

Yếu tố tác dụng Cân bằng chuyển về phía

- Tăng nhiệt độ - Chiều phản ứng thu nhiệt
- Hạ nhiệt độ - Chiều phản ứng phát nhiệt
- Tăng nồng độ chất tham gia - Chiều thuận
- Tăng nồng độ sản phẩm
- Tăng áp suất - Chiều nghịch
- Hạ áp suất - Chiều giảm số ph tử khí (giảm P)
- Chiều tăng số phân tử khí (tăng P)

I.3.2. Ảnh hưởng của nồng độ

Xét phản ứng:

- 10 -
Cân Bằng Hóa Học

Đang ở trạng thái cân bằng.Nếu tăng nồng độ FeCl 3 hoặc KSCN thì tốc độ phản
ứng thuận tăng còn tốc độ phản ứng nghịch chưa tăng do đó tạo thành nhiều
Fe(SCN)3 hơn nên ta thấy màu đỏ của dung dịch tăng lên, cân bằng chuyển theo
chiều giảm nồng độ của FeCl3 và KSCN.
Khi cho KCl vào, tốc độ của phản ứng nghịch tăng nên màu đỏ của dung dịch
giảm hơn so với ban đầu vì vậy cân bằng chuyển theo chiều nghịch, chiều giảm
nồng độ KCl.
Một cách tổng quát :
Giả sử có phản ứng : aA + bB € cC + dD

[ C ] [ D]
c d

Ta có : ∆G = ∆G + RT ln Q = ∆G + RT ln
0 0

[ A] [ B ]
a b

Lúc cân bằng : ΔG = 0, Q = K

Nếu tăng nồng độ chất phản ứng ( [ A] hoăc [ B ] ), biểu thức sau dấu logarit (ln) sẽ
giảm. ΔG trở nên âm, hệ không còn ở trạng thái cân bằng nữa. phản ứng theo
chiều từ trái sang phải tiếp tục xảy ra cho đến khi ΔG = 0. Sự tăng nồng độ của các

chất sản phẩm ( [ C ] hoăc [ D ] ),sẽ gây kết quả ngược lại.

Như vậy:
- Khi tăng nồng độ cảu các chất phản ứng cân bằng sẽ chuyển dịch từ trái sang
phải;
- Khi tăng nồng độ của các chất sản phẩm phản ứng cân bằng sẽ chuyển dịch từ
phải sang trái.
Ví dụ:
Khi trộn 1mol C2H5OH với 1mol CH3COOH và để cho phản ứng xảy ra ở nhiệt độ
thường , lúc cân bằng người ta thấy tạo thành 2/3mol este. Nếu trộn 3mol C 2H5OH
với 1mol CH3COOH thì bao nhiêu mol este sẽ tạo thành lúc cân bằng ?. cho rằng
thể tích của hệ là cố định.

- 11 -
Cân Bằng Hóa Học

Giải
Phương trình phản ứng este hoá :
C2 H 5OH + CH3 COOH € CH3 COOC2 H5 + H2 O

a. Đặc V là thể tích củ hệ.

2 2
[ CH 3COOC2 H5 ] [ H 2 O ] 3V . 3V
Kc = = =4
[ C2 H 5OH ] [ CH3COOH ] 1 . 1
3V 3V

Hằng số cân bằng của phản ứng este hoá ở nhiệt độ thường bằng 4
b. Khi tăng số mol , tức là tăng nồng độ C2H5OH trong hệ phản ứng , cân bằng sẽ
chuyển dịch từ trái sang phải , số mol este được tạo thành sẽ lớn hơn trong trường
hợp dầu. Thật vậy :
gọi x là số mol este tạo thành khi cân bằng mới được thiết lập :
C2 H 5OH + CH3 COOH € CH3 COOC2 H5 + H2 O
t =0 3mol 1mol 0mol 0mol
t = tcb (3 − x) mol (1 − x )mol xmol xmol

x x
.
Kc =
[ CH 3COOC2 H5 ] [ H2 O ] = V V =4
[ C2 H 5OH ] [ CH3COOH ] (3 − x) . (1 − x)
V V

Giải phương trình bậc hai này ta có : x = 0,9 và x = 4,4.

Vì lượng este tạo thành không thể lớn hơn lượng axit CH 3COOH ban đầu, do đó
nghiệm thích hợp là x = 0,9. Tức là số mol este được tạo thành khi trộn 3mol
C2H5OH với 1mol CH3COOH là 0,9mol.
Nhận xét :
Khi tăng nồng độ của rượu (chất phản ứng) lượng este được tạo thành lớn hơn, tức
là cân bằng đả chuyển dịch từ trái sang phải , phù hợp với nguyên lí La Chatelier.

- 12 -
Cân Bằng Hóa Học

Đối với các phản ứng ở pha khí, sự tăng nồng độ cảu một chất cũng chính là sự
tăng áp suất riêng phần của chất đó. Do đó ảnh hưởng cảu sự thay đổi áp suất
riêng phần của các chất đến sự chuyển dịch cân bằng háo học cũng tương tự như
ảnh hưởng của sự thay đổi nồng độ.
I.3.3. Ảnh hưởng của áp suất
Xét phản ứng thuận nghịch:

đang ở trạng thái cân bằng.

Cân bằng sẽ chuyển theo chiều nào nếu ta tăng áp suất của hệ lên 2 lần và giảm áp
suất của hệ xuống 2 lần?
Giả sử hệ đang ở trạng thái cân bằng nào đó ứng với nồng độ các chất là:
[NO] = a ; [O2] = b ; [NO2] = c
khi đó ta có:
vt = kt [NO]2 [O2]
vn = kn [NO2]2
tại trạng thái cân bằng: vt = vn nên:
kta2b = knc2
* Khi tăng áp suất của hệ lên 2 lần thì nồng độ các chất tăng lên gấp đôi
nghĩa là:
[NO] = 2a [O2] = 2b [NO2] = 2c
khi đó: vt = kn (2a)2 (2b) = 8kta2b
(Tốc độ phản ứng thuận tăng lên 8 lần)
vn = kn (2c)2 = 4knc2
(Tốc độ phản ứng nghịch tăng lên 4 lần)
Vậy vt tăng nhanh hơn vn và cân bằng chuyển theo chiều thuận.

- 13 -
Cân Bằng Hóa Học

Ngược lại nếu giảm áp suất của hệ xuống 2 lần, nồng độ của các chất giảm còn 1/2
so với ban đầu, khi đó:
[NO] = a/2 [O2] = b/2 [NO2] = c/2
Khi đó: vt = kt (a/2)2 (b/2) = 1/8kta2b
(Tốc độ phản ứng thuận giảm 8 lần)
vn = kn (c/2)2 = 1/4knc2
(Tốc độ phản ứng giảm 4 lần)
Vậy vn lớn hơn vt do đó phản ứng chuyển theo chiều nghịch, chiều tăng áp suất
của hệ.
* Chú ý:
Trong trường hợp tổng số phân tử khí ở 2 vế của phương trình bằng nhau. Việc
tăng hoặc giảm áp suất của hệ không ảnh hưởng đến trạng thái cân bằng.
Một cách tổng quát ta xét sự thay đổi áp suất chung cho cả hệ đến sự chuyển dịch
cân bằng hoá học.
Đối với phản ứng tổng quát ở pha khí ta có:
aA + bB € cC + dD

PCc PDd
Kp = a b
PA PB

Vì : Pi = xi.P
Pi : là áp suất riêng phần của khí i trong hổn hợp.
xi: phần mol của khí i
P : áp suất chung cho hổn hợp khí.

( xC P ) ( xD P )
c d
xCc .xDd ( c + d ) −( a +b )
Từ đây ta có: K p = = .P = Kx .P∆n
( x A P ) ( xB P )
a b a b
x A . xB

Δn = (c+d) - (a+b) = biến thiên số mol khí trong hệ phản ứng. giả sử hệ ở trạng
thái cân bằng ta có:

- 14 -
Cân Bằng Hóa Học

∆G = ∆G 0 + RT ln K p = ∆G0 + RT ln K x .P ∆n = 0

ở nhiệt độ cố định, nếu thay đổi áp suất chung của cả hệ , giá trị ΔG chỉ phụ thuộc
vào PΔn . chúng ta phân biệt các trường hợp sau:
- Khi Δn = 0, nghĩa là số phân tử khí ở hai vế của phương trình phản ứng là bằng

nhau. ∆G = ∆G + RT ln K x = 0 . Trạng thái cân bằng của hệ không thay đổi. Nói
0

cách khác, sự thay đổi áp suất chung của cả hệ không làm chuyển dịch cân bằng.
- Khi Δn > 0, nghĩa là số phân tử khí ở vế phải của phương trình phản ứng lớn hơn
ở vế trái. Khi áp suất chung P của cả hệ tăng lên, giá trị PΔn tăng lên, biến thiên thế
đẳng áp ΔG của hệ trở thành dương (ΔG > 0). Phản ứng sẽ xảy ra theo chiều từ
phải sang trái. Nói cách khác, cân bằng chuyển dịch về phía có số phân tử khí ít
hơn.
- Khi Δn < 0, nghĩa là số phân tử khí ở vế trái của phương trình phản ứng là lớn
hơn ở vế phải. Khi áp suất chung P của cả hệ tăng lên, giá trị của PΔn giảm xuống,
biến thiên thế đẳng áp ΔG của hệ trở thành âm (ΔG < 0). Phản ứng sẽ xảy ra theo
chiều từ trái sang phải. Nói cách khác, cân bằng chuyển dịch về phía có số phân tử
khí ít hơn.
Như vây:
“Khi tăng áp suất chung của cả hệ, cân bằng sẽ chuyển dịch về phía có số phân tử
khí ít hơn để chống lại sự tăng áp suất”. Điều này cũng phù hợp với nguyên lí La
Chatelier.
Dĩ nhiên sự giảm áp suất chung của cả hệ sẽ đưa đến kết quả ngược lại
I.3.4. Ảnh hưởng của Nhiệt độ
Khi tăng nhiệt độ nghĩa là ta đã cung cấp thêm năng lượng cho hệ, phản ứng thu
nhiệt (cần năng lượng) được tăng cường, khi đó vận tốc của phản ứng thu nhiệt
tăng hơn tốc độ của phản ứng phát nhiệt, kết quả phản ứng chạy theo chiều phản
ứng thu nhiệt.
Ví dụ: Khi tăng nhiệt độ của phản ứng

- 15 -
Cân Bằng Hóa Học

thì phản ứng sẽ chuyển theo chiều chống lại sự tăng nhiệt độ, tức là chiều nghịch
(chiều phản ứng thu nhiệt) ta thấy khí NO2 được tạo nên nhiều hơn, màu nâu đậm
dần.
Ngược lại khi hạ nhiệt độ, cân bằng chuyển theo chiều thuận, chiều tăng nhiệt độ
(phản ứng phát nhiệt) màu nâu nhạt dần, cân bằng chuyển về phía tạo N 2O4 nhiều
hơn
Ảnh hưởng của nhiệt độ lên hằng số cân bằng được liên hệ qua hệ thức sau:
Từ công thức: ∆G 0 = ∆Η − T ∆S 0 = − RT ln K

Khi phản ứng đạt cân bằng ta có:

−∆Η 0 ∆S 0
ln K = +
RT R

Giả sử ở nhiệt độ T1 hằng số cân bằng của phản ứng là K1, còn có nhiệt độ T2 hằng
số cân bằng của phản ứng là K2. Cũng giả thiết rằng trong khoảng nhiệt độ từ T1
đến T2 thì ∆S 0 , ∆Η 0 là thay đổi không đáng kể, ta có:

−∆Η 0 ∆S 0
ln K1 = + (1)
RT1 R
−∆Η 0 ∆S 0
ln K 2 = + (2)
RT2 R

Lấy (2) trừ đi (1) ta có.

−∆Η 0  −∆Η 0 
ln K 2 − ln K1 = − 
RT2  RT1 
 K  −∆Η 0  1 1 
ln  2  =  −  (*)
 K1  R  T2 T1 

Biểu thức (*) gọi là công thức Van’t Hoff. Sử dụng biểu thức này người ta có thể
xác định được giá trị của cân bằng ở nhiệt độ T2 khi biết giá trị của nó ở nhiệt độ

- 16 -
Cân Bằng Hóa Học

T1 và hiệu ứng nhiệt của phản ứng khi biết giá trị của hằng số cân bằng ở hai nhiệt
độ khác nhau.
Ví dụ:

Đối với phản ứng: H 2 + I 2 € 2 HI người ta thu được kết quả sau:

T (K ) Kp
731 49,8
764 45,9

Xác định hiệu ứng nhiệt của phản ứng

Giải:
Theo công thức Van’t Hoff. Ta có

 K 2   −∆Η 0   1 1 
ln  =   − .
 K1   R   T2 T1 

Qua một số biến đổ ta được.

K   45,9 
R.T1.T2 .ln  2  8,314.731.764.2,303log 
 K1   49,8 
∆Η =
0
=
( T2 − T1 ) ( 764 − 731)
= − 112968 j / mol

Áp dụng nguyên lí dịch chuyển cân bằng vào phương trình :

−∆Η 0 ∆S 0
ln K = +
RT R
giả thiết rằng ∆S 0 , ∆Η 0 là không phụ thuộc vào nhiệt độ. Khi đó ta thấy:
−∆Η 0
- Đối với phản ứng phát nhiệt (ΔΗ0 < 0), khi nhiệt độ tăng, số hạng
RT
giảm, và do đó K giảm. Điều đó có nghĩa là cân bằng chuyển dịch về phía
phản ứng nghịch, tức là phản ứng thu nhiệt.

- 17 -
Cân Bằng Hóa Học

−∆Η 0
- Đối với các phản ứng thu nhiệt ( ∆Η 0 > 0 ), khi nhiệt độ tăng số hạng
RT
tăng, do đó K tăng. Điều đó có nghĩa là cân bằng chuyển dịch về phía phản
ứng thuận, tức là phản ứng thu nhiệt.
- Như vậy: “Trong cả hai trường hợp, khi tăng nhiệt độ thì cân bằng đều
chuyển dịch về phía phản ứng thu nhiệt”. Điều này phù hợp với nguyên lí
Le Chatelier: “Khi tăng nhiệt độ thì cân bằng chuyển dịch về phía phản
ứng thu nhiệt để hấp thụ bớt lượng nhiệt đưa vào hệ, và do đó giảm (chống
lại) sự tăng nhiệt độ.’’
- Dĩ nhiên sự giảm nhiệt độ gây ra hiệu quả ngược lại.
Ví dụ: Để dặc trưng cho mức độ chuyển dịch cân bằng trong một quá trình nào đó
người ta dùng đại lượng độ tiến triển dn. Đó là biến thiên số mol tính theo một mol
cảu các chất phản ứng trong quá trình.
Đối với phản ứng tổng hợp amoniac ở 4500C và 300atm, ở trạng thái cân bằng
người ta đả thu được:
N2 + 3H 2 € 2 NH3
a = 10mol b = 30mol c = 12mol

Tổng số mol khí là: N = 52mol.

Ở áp suất cố định là 300atm, người ta tăng nhiệt độ từ 4500C lên 4550C. biết
∆Η 0NH 3 = −46,1kJ / mol . Giả thiết là hiệu ứng nhiệt của phản ứng là không phụ thuộc

vào nhiệt độ, hãy xác định độ tiến triển dn của phản ứng.
Giải.

N2 + 3H 2 € 2 NH3
0
450 C amol bmol cmol
455 C da = a − dn
0
db = b − 3dn c+2dn

Tổng số mol khí : N = (a+b+c) = a - dn + b - 3dn + c + 2dn = N – 2dn = dN

Vì sự thay đổi nhiệt độ từ 4500 C → 4550 C là rất bé, chúng ta có thể xem nó như là
yếu tố vi phân của nhiệt độ, dT.

- 18 -
Cân Bằng Hóa Học

Áp dụng công thức Van’t Hoff dưới dạng tổng quát:

d ln K p ∆Η
=
dT RT 2
Chúng ta có:
∆Η
d ln K p = dT
RT 2
2
 Pc  2
2

PNH32   c N
Kp = = N  =
PN 2 .PH32  Pa  Pb 3 ab3 P2
  
Mặt khác :  N  N 
ln K p = 2 ln c + 2 ln N − ln a − 3ln b − 2 ln P
2dc da 3db 2dN 2dP
d ln K p = − − + −
c a b N P
Vì áp suất không thay đổi nên dP = 0:
2dc da 3db 2dN
d ln K p = − − +
c a b N
 2dn   dn   3dn   2dn 
= 2  −  −  − 3 −  + 2 − 
 c   a   b   N 
(
= dn 4 + 1 + 9 − 4
12 10 30 52 )
Vì phương trình phản ứng viết cho 2mol NH3 nên: ∆Η = 2.(−46,1) = −92, 2kJ .
Tổ hợp các kết quả trên ta có:
−92, 2.103.5
= dn( 4 + 1 + 9 − 4 )
8,315.(450 + 273) 2 12 10 30 52
→ dn = −0,16mol
Nhận xét : Việc tìm được dn < 0 chứng tỏ rằng phản ứng tiến hành theo chiều
nghịch, phù hợp với nguyên lí chuyển dịch cân bằng của La Chatelier.
I.4. Ứng dụng của hiện tượng chuyển dịch cân bằng.
Hiện tượng chuyển dịch cân bằng hoá học được sử dụng rộng rãi trong các quá
trình công nghệ hoá học khác nhau. Chúng ta xét một vài ví dụ minh hoạ.
Ví dụ 1: Quá trình tổng hợp HCl.

- 19 -
Cân Bằng Hóa Học

HCl là một trong những sản phẩm quan trọng nhất của công nghệ hoá học. Một
trong những phương pháp điều chế HCl trong công nghiệp là phương pháp tổng
hợp trực tiếp từ các nguyên tố bằng cách đốt hiđro trong clo theo phản ứng:
H 2( k ) + Cl2( k ) € HCl( k ) ∆Η = −92,31kJ / mol

Để tăng hiệu xuất của phản ứng thu HCl phải tạo điêug kiện để cân bằng chuyển
dịch từ trái sang phải. Muốn vậy, người ta dùng dư hiđro, nghĩa là dùng hỗn hợp
ban đầu có tỉ lệ H2 : Cl2 > 1. Việc dùng dư hiđro, tức là tăng nồng độ hiđro, làm
cho cân bằng chuyển dịch về phía bên phải, và do đó làm tăng hiệu suất thu HCl
(theo clo). Việc dùng dư hiđro còn có một tác dụng khác là, nhờ hiệu xuất sử dụng
clo cao mà trong hổn hợp khí thải là giảm được mức độ ô nhiễm môi trường.
Để làm cho cân bằng chuyển dịch từ trái sang phải người ta cũng có thể giàm nhiệt
độ của hổn hợp phản ứng. Điều này được thực hiện bằng cách làm nguội nhanh
hổn hợp khí sau khi ra khỏi buồng đốt.
Về phương diện áp suất. vì số phân tử khí ở hai vế là như nhau, Δn = 0, nên việc
tăng hay giảm áp suất không ảnh hưởng gì đến trạng thái cân bằng của hệ. trong
thực tế việc đốt hiđro trong clo được thực hiện ở áp suất thường.
Ví dụ 2: Quá trình tổng hợp Amoniac.
Amoniac cũng là một trong những sản phẩm quan trọng của ngành công nghiệp
hoá học, vì vậy nó được sản xuất nhiều và ở quy mô rất lớn.
Phương pháp chủ yếu để sản xuất amoniac là cho hiđro và nitơ phản ứng với nhau
dưới tác dụng của xúc tác bột sắt khử.
N 2( k ) + 3H 2( k ) € 2 NH3( k ) ∆Η = −46, 2kJ / mol

Nhìn vào phương tình phản ứng thấy ngay rằng để tăng hiệu xuất của NH 3, người
ta phải thực hiện quá trình tổng hợp ở áp suất càng cao càng tốt.
Trong thực tế người ta thực hiện quá trình này ở áp suất khoảng 2000atm và ở
nhiệt độ khoảng 4000C.
Sự giới hạn về áp suất là do yếu tố kỉ thuật quyết định, còn sự giới hạn về nhiệt độ
là do yếu tố động học quyết định.

- 20 -
Cân Bằng Hóa Học

Ở nhiệt độ thấp hơn nữa tốc độ của quá trình sẽ rất bé , khi đó cái lợi về mặt nhiệt
động học không bù lại được cái bất lợi về mặt động học.
Ngoài ra, để tăng tốc độ của phản ứng người ta còn dùng chất xúc tác là bột sắt
khử.
Nói chung: Trong các quá trình công nghệ hoá học người ta cố gắng sử dụng hiện
tượng chuyển dịch cân bằng hoá học để đạt được hiệu suất cao nhất, tiết kiệm
nhiên liệu và năng lượng, tận dụng các nguyên liệu quý hiếm, và giảm đến mức
thấp nhất sự ô nhiễm môi trường.

Chương II. Giảng dạy mội dung cân bằng hóa học trong chương trình hóa
học lớp 10.
1. Một số dạng bài tập thường gặp.
Bài tập 1. N2O4(k) phân huỷ theo phản ứng:
N 2O4( k ) € 2 NO2( k )

Ở 270Cvà 1atm độ phân huỷ là 20%. Xác định :

a. Hằng số cân bằng Kp.
b. Độ phân huỷ ở 270Cvà dưới áp suất 0,1atm.
c. Độ phân huỷ của một mẩu N2O4 có khối lượng 69g, chứa trong một bình thể tích
20l ở 270C.
Giải
A. gọi độ phân huỷ của N2O4 ở 270C và 1atm là α. Theo điều kiện bài toán thì ta có
α = 0,2
N 2O4( k ) € 2 NO2( k )
khi t = 0 1 mol 0 mol
khi t = tcb ( 1 − α ) mol 2α mol

- 21 -
Cân Bằng Hóa Học

Tổng số mol khí trong hỗn hợp lúc cân bằng

n = 1 − α + 2α = 1 + α
Áp suất riêng của các khí trong hỗn hợp lúc cân bằng là :
1−α
PN 2O4( k ) = Pch
1+ α
2α
PN O2 ( k ) = Pch
1+α
2
 2α 
2  Pch 
pNO 1+ α 4α 2 Pch 4α 2
Kp = 2
=  = = P
pN2O4 1−α
Pch ( 1 + α ) ( 1 − α ) 1 − α 2 ch

1+ α
Thay Pch bằng 1atm và α = 0,2 vào biểu thức trên ta có:
4. ( 0, 2 )
2

Kp = .1 = 0,17
1 − ( 0, 2 )
2

b. Vì hằng số cân bằng Kp chỉ phụ thuộc vào nhiệt độ cho nên ở 270C.
Khi Pch = 0,1atm, Kp vẫn giữ nguyên giá trị 0,17.
Gọi độ phân huỷ của N2O4 ở điều kiện mới này là α ' , sử dụng kết quả thu được ở
câu a, ta có:

4( α ' )
2
4α '2
0,17 = P = .0,1 → α ' = 0,55.
1−α 1− ( α ' )
'2 ch ' 2

c. Số mol N2O4 : n = 69/92 = 0,75mol.

Gọi độ phân huỷ của N2O4 ở điều kiện đả cho là α " :
N 2O4( k ) € 2 NO2( k )
t =0 0, 75mol 0mol
t = tcb 0, 75(1 − α " ) 0, 75.2α "

Tổng số mol khí trong hỗn hợp lúc cân bằng là:
n ' = 0, 75(1 − α " ) + 0, 75.2α " = 0, 75(1 + α" )

Áp suất của hỗn hợp khí (với giả thiết các khí là khí lí tưởng).
n' RT
PV = n ' RT → P =
V

- 22 -
Cân Bằng Hóa Học

Lí luận tương tự phần b ta có:

4( α" )
2
4α "2 .0, 75(1 + α " ) RT
K p = 0,17 = .P =
1− ( α" )
2
( 1+ α " ) ( 1−α" ) V
4α "2 .0, 75.0, 082.(27 + 273)
=
( 1 − α " ) .20

Giải phương trình ra ta được: chọn α " > 0 → α " = 0,19

Bài tập 2:
Trộn 0,292 mol H2(khí), 0,292 mol I2(khí) và 3,96mol HI(khí) vào một bình dung
tích 2lít ở 4300C xảy ra như sau:
H 2 (k ) + I 2 ( k ) € 2 HI (k ) , K c = 54,3

a. Hỏi chiều của phản ứng này?

b. Tính nồng độ các chất khí lúc đạt tới trạng thái cân bằng.
Giải:
a. Từ phương trình đẳng nhiệt Van’t Hoff:
Q
∆GT = RT ln
K
Nếu Q > K thì ΔG > 0 : Phản ứng đi theo chiều nghịch.
Nếu Q = K thì ΔG = 0 : Phản ứng ở trạng thái cân bằng.
Nếu Q < K thì ΔG < 0 : Phản ứng đi theo chiều thuận.

[ HI ]
2

QC =
[ H 2 ] [ I2 ]
0.292
[ H 2 ] = [ I2 ] = = 0,146mol / l
2
3,96
[ HI ] = = 1,98mol / l.
2
( 1,98)
2

QC = = 183,9
( 0,146 ) ( 0,146 )

QC > KC phản ứng xảy ra theo chiều nghịch.

- 23 -
Cân Bằng Hóa Học

b.
H 2( k ) + I2( k ) € 2 HI( k )
ndbd: 0,146 0,146 1,98
ndcb: 0,146+x 0,146+x 1,98-2x
( 1,98-2x )
2
1,98 − 2x
54,3= ⇒ 7,37 =
( 0,146 + x )
2
0,146+x
⇒ x = 0, 096 ⇒ [ H 2 ] = [ I 2 ] = 0,146 + x = 0.242 M
[ HI ] = 1, 79M

2. Giáo án lên lớp.

CAÂN BAÈNG HOAÙ HOÏC

I. Muïc tieâu :
1. Veà kieán thöùc :
- HS hieåu :
- Caân baèng hoaù hoïc laø gì ?
- Haèng soá caân baèng laø gì ? YÙ nghóa cuûa haèng
soá caân baèng ?
2. Veà kæ naêng : Söû duïng bieåu thöc’ haèng soá caân
baèng ñeå tính toaùn.
3. Thaùi ñoä nhaän thöùc : Hieåu roû veà phaûn öùng
moät chieàu, phaûn öùng thuaän nghòch, hieåu caân
baèng hoaù hoïc.
II. Ñoà duøng daïy hoïc :

- 24 -
Cân Bằng Hóa Học

GV : HS :

- SGK, STK, baûng 7.2 . - Hoïc baøi cuû vaø xem

tröôùc baøi .

III. Caùc hoaït ñoäng leân lôùp :

1. Kieåm tra baøi cuõ :
- Toác ñoä phaûn öùng laø gì ? ; baøi 2 SGK ( ñaùp aùn :
B)
2. Giaûng baøi môùi :
TG NOÄI DUNG HOAÏT ÑOÄNG HOAÏT ÑOÄNG
CUÛA GV CUÛA HS

I. Phaûn öùng
5’
moät chieàu,
phaûn öùng
* Hoaït ñoäng I :
thuaän nghòch
- Yeâu caàu HS Phaûn öùng chæ
vaø caân baèng
nghieân cöùu SGK xaûy ra theo
hoaù hoïc
vaø cho bieát theá moät chieàu töø
1. Phaûn öùng
naøo laø phaûn traùi sang phaûi
moät chieàu
öùng moät ñöôïc goïi laø
Phaûn öùng chæ
chieàu ? döïa vaøo phaûn öùng moät
xaûy ra theo
thí duï SGK ñeå chieàu. Duøng
moät chieàu töø
giaûi thích. moät muõi teân
traùi sang phaûi
- GV choát laïi : chæ chieàu
ñöôïc goïi laø
Phaûn öùng chæ phaûn öùng.
phaûn öùng moät
xaûy ra theo moät Ví duï : 2KClO3 --->
chieàu. Duøng
chieàu töø traùi 2KCl + 3O2
moät muõi teân
sang phaûi ñöôïc 2H2O2 --> 2H2O + O2

- 25 -
Cân Bằng Hóa Học

goïi laø phaûn 

chæ chieàu
öùng moät chieàu.
phaûn öùng.
Duøng moät muõi
Ví duï : 2KClO3
teân chæ chieàu
---> 2KCl + 3O2
phaûn öùng. - Trong cuøng
2H2O2 --> 2H2O +
ñieàu kieänphaûn
O2  öùng xaûy ra theo
* Hoaït ñoäng II :
- Yeâu caàu HS hai chieàu traùi
2. Phaûn öùng ngöôïc nhau.
nghieân cöùu SGK
thuaän nghòch Phaûn öùng ñoù
vaø traû lôøi caâu
- Trong cuøng ñöôïc goïi laø
hoûi sau :
ñieàu kieänphaûn phaûn öùng
+ Theá naøo
öùng xaûy ra thuaän nghòch.
laøphaûn öùng
theo hai chieàu - Chieàu muõi
thuaän nghòch ?
traùi ngöôïc nhau. teân töø traùi
+ Bieåu dieãn
Phaûn öùng ñoù
phaûn öùng thuaän sang phaûi laø
ñöôïc goïi laø chieàu phaûn
nghòch nhö theá
phaûn öùng öùng thuaän,
naøo ?
thuaän nghòch. chieàu muõi teân
+ Ñaëc ñieåm
- Chieàu muõi töø phaûi sang
cuûa phaûn öùng
teân töø traùi traùi laø chieàu
thuaän nghòch laø
sang phaûi laø phaûn öùng
gì ?
chieàu phaûn nghòch.
+ So vôùi phaûn
öùng thuaän,
öùng moät chieàu
chieàu muõi teân
coù gì khaùc ?
töø phaûi sang
* Hoaït ñoäng
traùi laø chieàu
III :
phaûn öùng - Caân baèng
- GV neâu vaán
nghòch.

- 26 -
Cân Bằng Hóa Học

ñeà : Thí nghieäm hoaù hoïc laø

cho 0,5 mol H2 vaø traïng thaùi cuûa
3. Caân baèng
0,5 mol I2 vaøo phaûn öùng
hoaù hoïc
bình kín ôû 4300C thuaän nghòch
- Caân baèng
chæ thu ñöôïc khi toác ñoä
hoaù hoïc laø
0,786 mol HI. Haõy phaûn öùng
traïng thaùi cuûa
giaûi thích, vieát thuaän baèng
phaûn öùng
pthh vaø tính toác ñoä phaûn
thuaän nghòch
löôïng moãi chaát öùng nghòch.
khi toác ñoä
coù trong heä. - ÔÛ traïng thaùi
phaûn öùng
- Ñaët vaán ñeà : caân baèng,
thuaän baèng
Taïi sao ôû traïng phaûn öùng
toác ñoä phaûn
thaùi caân baèng khoâng döøng laïi,
öùng nghòch.
noàng ñoä caùc maø phaûn öùng
- ÔÛ traïng thaùi
chaát trong heä thuaän vaø phaûn
caân baèng,
phaûn öùng öùng nghòch
phaûn öùng
khoâng thay ñoåi vaãn xaûy
khoâng döøng
theo thôøi gian ? ra,nhöng vôùi
laïi, maø phaûn
( höôùng daån HS toác ñoä baèng
öùng thuaän vaø
döïa vaøo SGK so nhau ( vt = vn ).
phaûn öùng
saùnh toác ñoä Ñieàu naøy coù
nghòch vaãn
phaûn öùng thuaän nghæa laø trong
xaûy ra,nhöng
vaø phaûn öùng cuøng moät ñôn
vôùi toác ñoä
nghòch ). vò thôøi gian,
baèng nhau ( vt =
- Caân baèng hoaù noàng ñoä caùc
vn ). Ñieàu naøy
hoïc laø gì ? Taïi chaát phaûn öùng
coù nghæa laø
sao noùi caân giaûm ñi bao
trong cuøng moät
baèng hoaù hoïc nhieâu theo
ñôn vò thôøi gian,

- 27 -
Cân Bằng Hóa Học

laø caân baèng phaûn öùng

noàng ñoä caùc
ñoäng ? thuaän laïi ñöôïc
chaát phaûn öùng
- So saùnh phaûn taïo ra baáy
giaûm ñi bao
öùng moät chieàu nhieâu theo
nhieâu theo
vôùi phaûn öùng phaûn öùng
phaûn öùng
thuaän nghòch ? nghòch. Do ñoù
thuaän laïi ñöôïc
caân baèng hoaù
taïo ra baáy
hoïc laø caân
nhieâu theo
baèng ñoäng.
phaûn öùng
- Ñaëc ñieåm
nghòch. Do ñoù
cuûa phaûn öùng
caân baèng hoaù
thuaän nghòch
hoïc laø caân
* Hoaït ñoäng IV laø caùc chhaát
baèng ñoäng.
- Xeùt phaûn öùng phaûn öùng
- Ñaëc ñieåm
thuaän nghòch : khoâng chuyeån
cuûa phaûn öùng
N2O4(k)  2NO2(k) hoaù hoaøn toaøn
thuaän nghòch
vaø nghieân cöùu thaønh caùc saûn
laø caùc chaát
baûng 7.2 SGK. So phaåm, neân
phaûn öùng
saùnh caùc tæ trong heä caân
khoâng chuyeån
soá : baèng luoân
hoaù hoaøn toaøn
[NO2]2/ [N2O4] luoân coù maët
thaønh caùc saûn
töông öùng vôùi caùc chaát phaûn
phaåm, neân
caùc giaù trò öùng vaø caùc
trong heä caân
noàng ñoä [NO2] saûn phaåm.
baèng luoân
vaø [N2O4] taïi caùc
luoân coù maët
thôøi ñieåm khaùc
caùc chaát phaûn
nhau.
öùng vaø caùc
- HS nhaän xeùt
saûn phaåm.

- 28 -
Cân Bằng Hóa Học

veà tæ soá ñoù ?

II. Haèng soá
- Giaù trò ñoù goïi - Xeùt heä caân
caân baèng
laø haèng soá caân baèng sau :
1. Caân baèng
baèng cuûa phaûn N2O4(k)  2NO2
trong heä
öùng treân, kí (k)
ñoàng theå
hieäu laø K. - Ta thaáy tæ soá
- Xeùt heä caân
- Cho phöông trình noàng ñoä luùc
baèng sau :
cuûa phaûn öùng caân baèng :
N2O4(k)  2NO2
thuïaân nghòch [NO2]2 / [N2O4]
(k)
daïng toång haàu nhö khoâng
- Ta thaáy tæ soá
quaùt : ñoåi, duø noàng
noàng ñoä luùc
aA + bB  cC + ñoä ban ñaàu
caân baèng :
dD trong ñoù A,B , cuûa N2O4 vaø
[NO2]2 / [N2O4]
C, D laø chaát khí NO2 bieán ñoåi.
haàu nhö khoâng
hay chaát tan Giaù trò khoâng
ñoåi, duø noàng
trong dung dòch, ñoåi naøy ñöôïc
ñoä ban ñaàu
haõy vieát bieåu xaùc ñònh ôû
cuûa N2O4 vaø
thöùc tính haèng 250C vaø noàng
NO2 bieán ñoåi.
soá caân baèng ñoä caùc chaát
Giaù trò khoâng
vaø giaûi thích luùc caân baèng,
ñoåi naøy ñöôïc
caùc ñaïi löôïng neân ñöôïc goïi
xaùc ñònh ôû
trong bieåu thöùc. laø haèng soá
250C vaø noàng
caân baèng cuûa
ñoä caùc chaát
phaûn öùng ôû
luùc caân baèng,
250C. Haèng soá
neân ñöôïc goïi
caân baèng ñöôïc
laø haèng soá
kí hieäu baèng
caân baèng cuûa
chöû K.
phaûn öùng ôû

- 29 -
Cân Bằng Hóa Học

Kc = [NO2]2 /
25 C. Haèng soá
0

[N2O4] = 4,63.10-3
caân baèng ñöôïc
ôû 250C .
kí hieäu baèng
- Trong ñoù [NO2],
chöû K.
[N2O4] laø noàng
Kc = [NO2]2 /
ñoä mol/l cuûa
[N2O4] = 4,63.10-3
NO2 vaø N2O4 oû
ôû 250C .
traïng thaùi caân
- Trong ñoù [NO2],
baèng. Soá muû 2
[N2O4] laø noàng
ôû noàng ñoä NO2
ñoä mol/l cuûa
vaø soá muû 1 ôû
NO2 vaø N2O4 oû
noàng ñoä N2O4
traïng thaùi caân
öùng ñuùng vôùi
baèng. Soá muû
heä soá tæ
2 ôû noàng ñoä
löôïng.
NO2 vaø soá muû
- Haèng soá caân
1 ôû noàng ñoä
baèng Kc cuûa
N2O4 öùng ñuùng
phaûn öùng xaùc
vôùi heä soá tæ
ñònh chæ phuï
löôïng.
thuoäc vaøo
- Haèng soá caân
nhieät ñoä.
baèng Kc cuûa
- Toång quaùt :
phaûn öùng xaùc
aA + bB  cC +
ñònh chæ phuï
dD
thuoäc vaøo
A, B, C, D laø
nhieät ñoä.
nhöõng chaát khí
- Toång quaùt : aA
hoaëc nhöõng
+ bB  cC + dD
chaát tan trong
A, B, C, D laø

- 30 -
Cân Bằng Hóa Học

dung dòch.
nhöõng chaát khí
Kc = [C]c[D]d/
hoaëc nhöõng
[A]a[B]b
chaát tan trong
Trong ñoù : [A],
dung dòch.
[B], [C] vaø [D]
Kc = [C]c[D]d/
laø noàng ñoä
[A]a[B]b
mol/l cuûa caùc
Trong ñoù : [A],
chaát A, B, C vaø
[B], [C] vaø [D]
D ôû traïng thaùi
laø noàng ñoä
caân baèng ; a, b,
mol/l cuûa caùc
c, d laø heä soá
chaát A, B, C vaø
tæ löôïng caùc
D ôû traïng thaùi
chaát trong
caân baèng ; a, b,
phöông trình hoaù
c, d laø heä soá
hoïc cuûa phaûn
tæ löôïng caùc
öùng.
chaát trong
phöông trình
hoaù hoïc cuûa
phaûn öùng.
2. Caân baèng
trong heä dò
theå
- Xeùt heä caân
baèng hoaù hoïc
sau :
Fe2O3 (r) + 3CO
(k)  2Fe (r) +
3CO2 (k)

- 31 -
Cân Bằng Hóa Học

Kc = [CO2]3 / [CO]3

- Noàng ñoä cuûa

chaát raén laø
moät haèng soá,
neân noù khoâng
coù maët trong
bieåu thöùc
haèng soá caân
baèng Kc.

- Ví duï 1 : Phaûn
öùng nung
CaCO3(r)  CaO
(r) + CO2 (k) coù
haèng soá caân
baèng ôû 8200C
laø Kc = 4,28.10-
3
; vaø ôû 8800C
laø Kc = 1,06.10-
2
. Tính löôïng CO2
thu ñöôïc ôû moåi
nhieät ñoä vaø
cho nhaän xeùt.
Giaûi :
Kc = [ CO2]
- ÔÛ 8200C , Kc =
4,28.10-3 , [ CO2]

- 32 -
Cân Bằng Hóa Học

= 4,28.10-3 mol/l ;
- ÔÛ 8800C, Kc =
1,06.10-2, [CO2] =
1,06.10-3 mol/l .
ÔÛ nhieät ñoä
cao hôn, khi
phaûn öùng ôû
traïng thaùi caân
baèng, löôïng CO2
taïo thaønh theo
phaûn öùng
nhieàu hôn,
nghóa laø ôû
nhieät ñoä cao
hôn hieäu suaát
chuyeån hoaù
CaCO3 thaønh
CaO vaø CO2 lôùn
hôn.
- Ví duï 2 : ÔÛ
nhieät ñoä nhaát
ñònh, phaûn
öùng :
H2 + I2  2HI coù
haèng soá caân
baèng laø 36.
Noàng ñoä ban
ñaàu cuûa H2 vaø

- 33 -
Cân Bằng Hóa Học

I2 baèng 0,02
mol/l . Tính noàng
ñoä mol cuûa
caùc chaát luùc
caân baèng.
Giaûi :
Kc = [HI]2/ [H2][I2]
=36
Goïi x laø noàng
doä H2 tham gia
phaûn öùng. Suy
ra coù x mol/l I2
tham gia phaûn
öùng vaø coù 2x
mol/l HI taïo
thaønh.
Luùc caân
baèng : [H2] = [I2]
= ( 0,02 – x ) ;
[HI] = 2x
2x2 / (0,02 –x )
( 0,02 –x) = 36
Giaûi ra, ta
ñöôïc : x = 0,015
[H2] = [ I2] = 0,02
-0,015 = 0,005
mol/l
[HI] = 2* 0,015 =

- 34 -
Cân Bằng Hóa Học

0,03 mol/l

3 . Cuûng coá : Baøi 3 (SGK ) .

4. Daën doø : - Xem tröôùc baøi : III vaø hoïc baøi .
- Laøm baøi GSK .

- 35 -