TAI CHINH - CHUNG KHOAN Von diéu lé s trong cong ty co phan NGUYEN NGOC BICH an dé v6n diéu lé duge dé cap trén TBKTSG trong hai sé bao gan day vdi hai ¥ kién trai nguge nhau vé quy dinh cia Nghi dinh 43/2010/ND-CP la khéng duge tinh gid tri cua s6 cé phan duge quyén chao ban vao von diéu lé. Y kién khong tan thanh cia 6ng Tran Thanh Ting duge néu trong sé bao 1-2011 (bai Nam 2010 - buon vui vdi céng ty c6 phan), y kién tng hé cha 6ng Nguyén Van Quyét trong s6 2-2011 (bai Von diéu lé trong cong ty c6 phan) va ca hai déu néu ly do. Cing gop véi hai y kién trén, téi xin néu nhan dinh cua minh dua trén tinh chat tai chinh cing phap ly cla von va theo cach nhin ctia luat hoe. Vén la phugng tién dé kinh doanh Ching ta déu biét von 1a tién bac ding cho viéc kinh doanh. Dé 1a tinh chat tai chinh cia no. Vi cong viée cha minh, doanh nhan - ngoai tién tai bé ra - con kéu goi ngudi khac gop tién hay cho vay. Di vay thi phai tra gde va 1ai, goi von thi phai chia cé tite. S6 tién lai phai tra va c6 tite phai chia duge goi 1a chi phi sit dung von. Céng ty 14 mot phuong tién dé doanh nhan huy déng von. Vé mat tai chinh, cdng ty cé thé kinh doanh mai mai, véi diéu kién né tra ng duge khi d4o han. Nguén tién tiv dau no co dé lam thi khong cht ng nao dat ra. Viéc st dung tién cia nguéi khac dé kinh doanh (hay chiém dung vén) 1a su tai gidi cia cong ty va dude khuyén khich. Khi ban vé von ta sé nhin n6o trong tinh chat nay. Vén 1a tién. Goi no 1a diéu 1é hay phap dinh 1a dé phan biét “doi hoi vé von” ma luat phap cia ta dat ra cho nhting loai céng ty khac nhau. Tién duge chia thanh nhiéu phan nho co gia tri bang nhau va duge goi 1a c6 phan, 1A ménh gia. Cé phan cing 14 von. Nhiéu tén goi nhung déu quy chiéu vé mét géc. Khi m6 céng ty, nhting ngwoi lap ra né phai quyét dinh cén bao nhiéu tién dé cho né hoat déng. Day 1a “yéu cdu tat yéu dé kinh doanh” (YCTY). Vi chi can tra duoe ng khi bi doi nén cong ty khong cfn phai cé dit sé tién ma YCTY doi hoi; nd cé thé goi von tt ti, theo timg dot, tty nhu c4u hoat déng. Hon niia, chua can ma goi gop ngay thi - vé ly thuyét - phai chia cé tttc, nén chi phi stt dung von sé cao. Vay vé tinh chat tai chinh cia von, ta ghi nhan ba diém: (i) la phwong tién kinh doanh; (ii) cé thé kinh doanh mai mién 1a tra ng duge; va (iii) cng ty sé goi von ti ti. Ty day ta sé di sang tinh chat phap ly cita von. Vén ding dé tra no Tinh tra ng cia von 1a do luat quy dinh dé bao vé ngudi cé tién cho vay. Céng ty phai cd von dé tra ng thi mdi di vay duge. Diéu 93 cha Luat Doanh nghiép c6 dy liéu viée nay, dau nd khéng néi r6 nhu luat ctia cae noi khac ring khéng dutge chia lai néu 1am giam von diéu lé. Ciing vi yéu cau tra ng, lat budc cong ty phai tuyén bé sé von cia no khi thanh lap cho moi ngudi biét. Doi tuyén bé chit khong déi ghi vao s6 ké toan; sé di vay vi da tuyén bé 1a quy trach nhiém duge; chit ghi s6 sach ké toan la chuyén ndi bé cha céng ty, ngudi ngoai lam sao biét duge. Cac cht ng - trén ly thuyét - tréng vao s6 von nay dé cho cong ty vay nhiéu hay it. Vi cong ty ty nd da co YCTY, nén khi bi buéc phai tuyén b6 s6 von, n6 khai YCTY kia ra. Von nay do céng ty khai bao nén luat cia ta ggi no 1a von diéulé. Vi von ding dé tra ng, nén khi bi doi ng cong ty phai lay tién dang cé ra tra, néu khong di thi lay v6n diéu lé ra; vakhi né lam nhu vay thi cé déng sé mat von. Vao lic ay, va chi khi ay, cé dong mdi chiu tréch nhiém, va chiu trach nhiém véi cht: ng. Trach nhiém gop von vao céng ty khéng lam cé déng mat tién. Thdi diém cé déng phai chiu mat tién 1a hic céng ty bi téa dn tuyén bé pha san. Vay vé tinh ch&t phap ly cua von trong céng ty ta biét bon diéu: (i) n6 ding dé tra ng; (ii) tréch nhiém cita cde cé déng chi phat sinh khi cong ty bi pha san va thuc sy 1a mt sé tién gOp von; (iii) cling lim 1A mat hét sé d6 chtt khong phai vé nha lay tién thém; va (iv) khi cong ty con hoat dong, cé6 d6ng chi co quyén (quyét dinh, chia c6 ttc...) chtt khong cé tréch nhiém. Gép cac tinh chat 6 trén, luat cong ty cla cc nude phat trién, nhat 1a khdi ni tiéng Anh, khi quy dinh vé von da thé hién ching trong luat, hay cho phép lam trong thuc té. 6 day xin ding hinh anh cho dé hiéu. Luat quy dinh vén diéu 1é la von ma céng ty c6 quyén phat hanh (authorized capital). N6 gidng nhu mét cdi chai thuy tinh. Déng thoi luat cho phép cde c6 déng gdp von tix ti theo tinh chat kinh doanh va goi 46 la von da gép (paid-up capital). Day la nude dé vao trong chai. Vay bao lau con “nu6ée” thi cong ty ctt hoat déng, hét “nude” ma khéng kiém 6 dau ra thi mdi bi tuyén bé pha san. Nhu thé 1a dit cai chai khéng chita day nuéc thi cong ty van hoat déng duoc. VA khi cng bé théng tin, cdc cong ty phai cho biét von cé quyén phat hanh va von da gop, ttic 14 cho biét cai chai va sé nude trong d6. Chi khi nao ban chting khoan trén thi trudng thi n6é méi phai cong bd cac thong tin khac. Van ding hinh anh trén, ta di vao quy dinh vé von diéu 1é theo luat cia ta. Quy dinh cia Nghi dinh 102/2010 Lay thoi diém 18 lic cong ty dang Trach nhiém gép von vao cng ty khéng lam cé dong mat tién. Thoi diém c6 dong phai chiu mat tién Ja hic cong ty bi toa an tuyén bé pha san. ky kinh doanh thi diéu 5 quy dinh: - Von diéu lé cita cong ty 1a tong gid triménh gia cdc cé phan do cdc c6 dong sang lap va cac c6 déng phé thong khac da dang ky mua va duge ghi trong diéu 1é cng ty; s6 cd phan nay phai dude thanh toan du trong thdi han 90 ngay, ké tit ngay duge cap gidy chttng nhan dang ky doanh nghiép. Vén diéu 1é cia cong ty c6é phan 1a tong gia tri ménh gid sd cd phan da phat hanh. - S66 phan duoc quyén phat hanh: tong sé c6 phan do cé dong sang lap va cdc c6 déng phé thong khac da dang ky mua tai thoi diém dang ky kinh doanh va sé cé phan sé phat hanh thém trong thoi han ba nim. S6 cé phan duge quyén phat hanh ciia céng ty cd phan la s6 cé phan ma dai hdi déng cd dong quyét dinh sé phat hanh dé huy dong thém vén. Dua vao cdc tinh chat cia von di néu 6 trén, ta cd thé dua ra nhitng nhan xét sau vé luat cila ta. Mot, theo dinh nghia va kho long néi khac, diéu 5 da du nhap vao trong luat cia ta khai niém “authorized capital” (s6 cé phan duge quyén phat hanh - ttic la cai chai) va “paid- up capital” (von phap dinh - 1a s6 nuéctrong chai). 6 46, tiingit “authorized” duge dich ding y 1a “duge quyén phat hanh”; nhung “capital” dang 1é 1a “vén” thi duge goi la “sé c6 phan”; sang dén “paid-up capital” thi goi “gia tri ménh gia - da ding ky mua - duoc ghi trong diéu lé c6ng ty - va thanh toan di trong vong 90 ngay”. Luat cita ho quy dinh don gian ma minh phai viét long vong nhung khdng sai ¥ nghia (vi quy vé m6t g6c) la vi nghi dinh nay - luat con - du nhap m6t cai méi ma Luat Doanh nghiép - 14 me - khéng c6! Mdi cia ta nhung ci cla nguvi. Hai, nghi dinh coi “sé nuée” dung trong “chai” la vén phap dinh cht khéng phai “cdi chai”. Thoat nhin thi ding. Phai cé “nu6c” thi mdi tra ng duoc, cdi chai lAm sao tra? Nuéc la that, cai chai 140. Nhu tac gia Nguyén Van Quyét nhan dinh. Khi quy dinh nhu thé thi co mot thc té ma cdc nha soan luat da khong biét hay bé qua! Ay 1a khi cng ty phai tra ng, ma “cai chai” chua day nude, thi no sé buéc cé déng phai d6 “nude” vao cho day. Khi ay cai chai sé c6 day nude va “authorized capital” tré thanh “paid-up capital”! Ba, quy dinh nhu thé tao ra ba hau qua. M6t, vé ly thuyét, chi ng mat di mot sO ng, dé 1a s6 chénh léch gitta chai con voi va chai day nude. Hai 1a, luat cho ba nam dé d6 day nude vao chai, ma chi cho dang ky nude da d6 vao chai thi trong thdi gian ba nam kia, cong ty sé phai di dang ky nhiéu 1an, méi khi cdi chai c6 thém nuéc. Ba 1a, cong ty khéng thé goi thém von, vi khéng cé cai chai (do khong duge ding ky) thi lam sao dé goi thién ha dé nude vao? Cac s6 ké hoach dau tu sé ket, cdc cOng ty ciing sé ket dting nhu tac gia Tran Thanh Tung nhan xét! Dé két ludn, c6 thé ndi su du nhap “authorized capital” dudi tén “sé cé phan dude quyén phat hanh” sau khi Luat Doanh nghiép duge ban hanh 1a mét cé gang hoc héi dang ghi nhan. Nhung cé diéu tiéc la ngudi ta da khong biét cach tudng tugng ra cai chai va viée dé nude vao 46; chi nhin vao nude ma khong vao cdi chai sé dé day nuéc!_