Phương Trình Và Hàm Số Bậc Hai

Đại số 9 – hàm số và phương trình bậc hai một ẩn
PHƯƠNG TRÌNH VÀ HÀM SỐ BẬC HAI

I. Hàm số y = ax2(a ≠ 0)
I.1. Định nghĩa :
Hàm số bậc hai y = ax2 (a ≠ 0)
I.2. Tính chất :
I.2.a. Tính biến thiên :
• Nếu a>0 thì hàm số đồng biến khi x>0 và nghịch biến khi x<0.
• Nếu a<0 thì hàm số nghịch biến khi x>0 và đồng biến khi x<0.
I.2.b. Điểm cực đại Điểm cực tiểu :
• Nếu a>0 thì hàm số y = ax2 ≥ 0 mọi x => y = 0 khi x = 0. giá trị nhỏ nhất của hàm số yMIN = 0.
Suy ra : Điểm cực tiểu O(0 ; 0).
• Nếu a<0 thì hàm số y = ax2 ≤ 0 mọi x => y = 0 khi x = 0. giá trị lớn nhất của hàm số yMAX = 0.
Suy ra : Điểm cực đại O(0 ; 0).
I.3. Đồ thị :
Đồ thị của hàm số y = ax2 là một đương cong Parapol (P) và nhận Oy làm trục đối xứng.
• Nếu a>0 thì đồ thị hàm số nằm trên trục hoành. Gốc tọa độ O là điểm cực tiểu của đồ
thị.
• Nếu a>0 thì đồ thị hàm số nằm dưới trục hoành. Gốc tọa độ O là điểm cực đại của đồ
thị.
2x 2x
Ví dụ minh họa : khảo sát và vẽ đồ thị hàm số : a) y = b) y = −
3 3
Giải.
2x 2
a) y = a = >0
3 3
TXĐ : R
2
a= >0 thì hàm số đồng biến khi x>0 và nghịch biến khi x<0.
3
BGT :
x -3 -1 0 1 3
2 2
y 6 0 6
3 3
Vẽ :
Trần Thanh Phong

f(x)=(2/3)x^2
Series 1
x
-3 -2 -1 1 2 3
Nhận xét : Đồ thị của hàm số một đương cong Parapol (P) và nhận Oy làm trục đối xứng. đồ thị
hàm số nằm trên trục hoành. Gốc tọa độ O là điểm cực tiểu của đồ thị.
2x
b) y = −
3
TXĐ : R
2
a = − <0 thì hàm số nghịch biến khi x>0 và đồng biến khi x<0.
3
f(x)=-(2/3)x^2
BGT : Series 1
x -3 -1 0 1 3
2 2
y -6 - 0 - -6
3 3
Vẽ :
y
1
x
-3 -2 -1 1 2 3
-1
-2
-3
-4
-5
-6
Nhận xét : Đồ thị của hàm số một đương cong Parapol (P) và nhận Oy làm trục đối xứng. đồ thị
hàm số nằm dưới trục hoành. Gốc tọa độ O là điểm cực đại của đồ thị.
Trần Thanh Phong

I.4. Các dạng toán :

I.4.a. Xác định hệ số a :
Cho parapol (P) y = ax2(a ≠ 0) đi qua A(x0; y0). Tìm a ?
y0
A( x0 ; y0 ) ∈ ( P ) y = ax 2 ⇔ y0 = ax0 2 ⇒ a =
x02
Ví dụ minh họa :cho (P) y = ax2(a ≠ 0). Tìm a biết (P) đi qua A(2; -6).
Giải.
−6 −3
A(2; −6) ∈ ( P ) y = ax 2 ⇔ −6 = a 22 ⇒ a = =
4 2
−3 x 2
⇒y=
2
II. Phương trình bậc hai một ẩn :
II.1. Định nghĩa :
Phương trình bậc hai một ẩn là phương trình có dạng : ax2 + bx + c = 0 (a ≠ 0 ). Trong đó a, b, c là các hệ số
và x là biến số.
II.2. Cộng thức nghiệm :
Cho phương trình bậc hai một ẩn : ax2 + bx + c = 0 (a ≠ 0 ).
Biệt số : ∆ = b 2 − 4ac
 −b + ∆
 x1 =
2a
•  > 0 thì phương trình có hai nghiệm phân biệt : 
 −b − ∆
 x2 =
 2a
−b
•  = 0 thì phương trình có một nghiệm kép : x1 = x2 =
2a
•  < 0 thì phương trình vô nghiệm.
Ví dụ minh họa 1 : giài các phương trình :
a) 2x2 + 3x – 5 = 0; b) x2 - 2x + 1 = 0; c) 3x2 - 3x + 4 = 0
Giải.
a) 2x2 + 3x – 5 = 0 (a = 2; b = 3; c = -5)
Tính : ∆ = b 2 − 4ac = 32 − 4.2.(−5) = 49 > 0 ⇒ ∆ = 7
 −b + ∆ −3 + 7
 x1 = = =1
2 a 2.2
Phương trình có hai nghiệm : 
 −b − ∆ −3 − 7 −5
 x2 = = =
 2a 2.2 2
−5
Vậy : x1 = 1; x2 = .
2
b) x2 - 2x + 1 = 0 (b = 1; b = -2; c = 1)
Tính : ∆ = b 2 − 4ac = 22 − 4.1.1 = 0
Trần Thanh Phong

−b −(−2)
=>phương trình có nghiệm kép : x1 = x2 = = =1
2a 2.1
c) 3x2 - 3x + 4 = 0(a = 3; b = -3; c = 4)
Tính :
Vậy : phương trình vô nghiệm.
Ví dụ minh họa 2 :cho phương trình : mx 2 + (2m − 1) + m + 1 = 0 . Xác định m để phương trình có hai nghiệm
phân biệt.
Giải.
Ta có : a = m; b = 2m – 1; c = m + 1
∆ = b 2 − 4ac = (2m − 1)2 − 4.m.(m + 1) = 4m2 − 4m + 1 − 4m2 − 4m = −8m + 1
a ≠ 0
Để phương trình có hai nghiệm phân biệt khi  (*)
∆ > 0
m ≠ 0
m ≠ 0 
(*) ⇔  ⇔ 1
−8m + 1 > 0 m < 8
1
vậy : phương trình có hai nghiệm phân biệt khi m ≠ 0 và m <
8
II.3. Hệ thức viet :
II.3.a. Định lí thuận :
 −b
 x1 + x2 =
a
Nếu phương trình bậc hai ax2 + bx + c = 0 (a ≠ 0 ) có hai nghiệm x1, x2 thì : 
 x .x = c
 1 2 a
II.3.b. Định lí đảo :
 x1 + x2 = S
Nếu ta có hai số x1, x2 và  thì x là nghiệm của phương trình x2 - Sx + P = 0.
x .
 1 2 x = P
Phương trình có nghiệm khi : S 2 − 4 P > 0
II.4. Trường hợp đặc biệt :
Cho phương trình bậc hai ax2 + bx + c = 0 (a ≠ 0 ).
c
• Nếu : a + b + c = 0 thì phương trình có hai nghiệm : x1= 1 và x2 =
a
−c
• Nếu : a - b + c = 0 thì phương trình có hai nghiệm : x1= -1 và x2 =
a
• Nếu a.c < 0 thì phương trình luôn có hai nghiệm.
Ví dụ minh họa 1 : tính biểu thức nghiệm. Cho phương trình x2 + 7x + 3 = 0 tính x1 + x2
2 2
Giải.
Ta có : a = 1; b = 7; c = 3
∆ = b 2 − 4ac = 72 − 4.1.3 = 37 > 0 => phương trình có hai nghiệm x1, x2.
Trần Thanh Phong

 − b −7
 x1 + x2 = a = 1 = −7
Theo viet : 
 x .x = c = 3 = 3
 1 2 a 1
Ta có x12 + x22 = ( x1 + x2 ) − 2 x1 x2 = ( −7 ) − 2.3 = 43
2 2
u 2 + v 2 = 45
Ví dụ minh họa 2 : tìm hai số u, v sao cho :  (*)
u.v = 18
Giải.
u + v = 45 (u + v ) − 2u.v = 45 (u + v) = 45 + 2u.v = 45 + 2.18 = 81 u + v = ±9
2 2 2 2
 ⇔ ⇔ ⇔
u.v = 18 u.v = 18 u.v = 18 u.v = 18
S = u + v = 9
khi :  vậy u, v là nghiệm của phương trình : x2 - 9x + 18 = 0
 P = u.v = 18
ta có : ∆ = b 2 − 4ac = 92 − 4.1.18 = 9 > 0 ⇒ ∆ = 3
 −b + ∆ −(−9) + 3
 x1 = = =6
 2a 2
phương trình có hai nghiệm phân biệt :
 −b − ∆ −(−9) − 3
 x2 = = =3
 2a 2
vậy : (u = 6; v = 3)hoặc (u = 3; v = 6)
 S = u + v = −9
khi :  vậy u, v là nghiệm của phương trình : x2 + 9x + 18 = 0
 P = u.v = 18
ta có : ∆ = b 2 − 4ac = (−9)2 − 4.1.18 = 9 > 0 ⇒ ∆ = 3
 −b + ∆ −9 + 3
 x1 = = = −3
 2a 2
phương trình có hai nghiệm phân biệt :
 −b − ∆ −9 − 3
 x2 = = = −6
 2a 2
vậy : (u = -6; v = -3)hoặc (u = -3; v = -6)
kết luận : (u = 6; v = 3) hoặc (u = 3; v = 6) hoặc (u = -6; v = -3) hoặc (u = -3; v = -6).
Ví dụ minh họa 3 : giải phương trình : x2 - 9x + 8 = 0.
Giải.
Ta có : a = 1; b = -9; c = 8
a + b + c = 1 +(-9) + 8 = 0.
8
phương trình có hai nghiệm : x1= 1 và x2 = =8
1
III. Phương trình quy về phương trình bậc hai :
III.1. Phương trình chứa ẩn ở mẩu :
III.2. Phương trình tích :
III.3. Phương trình trùng phương :
III.3.a. Định nghĩa :
Trần Thanh Phong

Phương trình trùng phương là phương trình có dạng : ax 4 + bx 2 + c = 0(a ≠ 0)
III.3.b. Cách giải :
Bước 1. Đặt : t = x2 điều kiện : t ≥ 0
Bước 2. Phương trình trùng phương là phương trình bậc hai theo t : at 2 + bt + c = 0 giải ra biến t.
Bước 3. Trả về biến x.
Ví dụ minh họa : giải phương trình x 4 − x 2 − 12 = 0 (*)
Giải.
Đặt : t = x2 điều kiện : t ≥ 0
(*) ⇔ t 2 − t − 12 = 0
ta có : a = 1; b = -1; c =-12
∆ = b 2 − 4ac = (−1)2 − 4.1.(−12) = 49 > 0 ⇒ ∆ = 7
 −b + ∆ −(−1) + 7
t1 = = =3
2 a 2.1
phương trình có hai nghiệm : 
 −b − ∆ −(−1) − 7
t2 = = = −4 < 0(l )
 2a 2.1
khi t = 3 thì x2 = 3 ⇔ x = ± 3
vậy : x = ± 3
IV. Giải bài toán bằng cách lập phương trình :
Bước 1. Tóm tắt và phân tích bài toán.
Bước 2. Đặt ẩn số và điều kiện.
Bước 3. Lập phương trình dựa vào đề bài.
Bước 4. Giải phương trình và trả lời.
Ví dụ minh họa 1 : Cho hình chử nhật có chiều dài dài hơn chiều rộng 5cm và diện tích là 204cm2. tính chu vi
hình chữ nhật.
Giải.
chiều rộng : 5cm

chiều dài :
Gọi x (cm)là chiều rộng của hình chữ nhật (x>0).

Chiều dài của hình chữ nhật là x + 5 (cm).
Dựa diện tích, ta có phương trình : x(x + 5) = 204
⇔ x2 + 5x – 204 = 0
∆ = b 2 − 4ac = (5)2 − 4.1.(−204) = 841 > 0 ⇒ ∆ = 29
 −b + ∆ −5 + 29
 x1 = = = 12
 2 a 2
 −b − ∆ −5 − 29
 x2 = = = −17 < 0(l )
 2a 2
vậy : chiều rộng của hình chữ nhật là 12 cm. chiều dài của hình chữ nhật là 12 + 5 = 17cm
Trần Thanh Phong

Ví dụ minh họa 2 : Bài II/để thi lớp 10 năm 2009 (2,5 điểm)
Giải bài toán sau đây bằng cách lập phương trình hoặc hệ phương trình:
Hai tổ sản xuất cùng may một loại áo. Nếu tổ thứ nhất may trong 3 ngày, tổ thứ hai may
trong 5 ngày thì cả hai tổ may được 1310 chiếc áo. Biết rằng trong một ngày tổ thứ nhất may được
nhiều hơn tổ thứ hai là 10 chiếc áo. Hỏi mỗi tổ trong một ngày may được bao nhiêu chiếc áo?
Giải:
Gọi số áo tổ 2 may được trong 1 ngày là x (x ∈ N*)
số áo tổ 1 may được trong 1 ngày là x +10
3 ngày tổ 1 may được 3(x+10)
5 ngày tổ 2 may được 5x
Theo đề bài hai tổ may được 1310 chiếc, ta có:
3(x+10) + 5x = 1310
⇔ 3x + 30 + 5x = 1310
⇔ 8x + 30 = 1310
⇔ 8x = 1280
⇔ x = 1280:8
⇔ x = 160
Vậy : 1 ngày tổ 2 may được 160 chiếc áo
1 ngày tổ 1 may được 160+10 = 170 chiếc áo.
Trần Thanh Phong

Phương Trình Và Hàm Số Bậc Hai

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Phương Trình Và Hàm Số Bậc Hai

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Đại số 9 – hàm số và phương trình bậc hai một ẩn

PHƯƠNG TRÌNH VÀ HÀM SỐ BẬC HAI

Trần Thanh Phong

Trần Thanh Phong

I.4. Các dạng toán :

Trần Thanh Phong

Trần Thanh Phong

Trần Thanh Phong

chiều rộng : 5cm

Gọi x (cm)là chiều rộng của hình chữ nhật (x>0).

Trần Thanh Phong

Trần Thanh Phong

You might also like