c




 

2
 
 

Lý do đơn giҧn và dӉ thҩy nhҩt là đӇ biӃt trҥng thái tài chính cӫa mӝt tә chӭc (lӧi nhuұn, phi lӧi
nhuұn) nhҵm đưa ra các quyӃt đӏnh phù hӧp. Ví dө, bҥn đӏnh mua mӝt ngôi nhà chҷng hҥn, bҥn
cҫn biӃt bҥn hiӋn đang có bao nhiêu tiӅn (đã tiӃt kiӋm đӫ bao nhiêu tiӅn) đӇ mua ngôi nhà đó,
thiӃu bao nhiêu, phҧi đi vay bao nhiêu. Bҥn chӍ biӃt đưӧc trҥng thái tài chính cӫa bҥn, nӃu như
bҥn có mӝt bҧn tәng hӧp vӅ tình hình tài chính cӫa bҥn, tҥi thӡi điӇm bҥn đӏnh mua nhà, bҧn tәng
hӧp đó đưӧc gӑi là báo cáo tài chính

o c



 


o
c


 


Lý do đơn giҧn và dӉ thҩy nhҩt là đӇ biӃt trҥng thái tài chính cӫa mӝt tә chӭc (lӧi nhuұn, phi lӧi
nhuұn) nhҵm đưa ra các quyӃt đӏnh phù hӧp. Ví dө, bҥn đӏnh mua mӝt ngôi nhà chҷng hҥn, bҥn
cҫn biӃt bҥn hiӋn đang có bao nhiêu tiӅn (đã tiӃt kiӋm đӫ bao nhiêu tiӅn) đӇ mua ngôi nhà đó,
thiӃu bao nhiêu, phҧi đi vay bao nhiêu. Bҥn chӍ biӃt đưӧc trҥng thái tài chính cӫa bҥn, nӃu như
bҥn có mӝt bҧn tәng hӧp vӅ tình hình tài chính cӫa bҥn, tҥi thӡi điӇm bҥn đӏnh mua nhà, bҧn tәng
hӧp đó đưӧc gӑi là báo cáo tài chính. Lý do khác, chӍ thҩy mӝt cách gián tiӃp là báo cáo tài chính
cho ta biӃt tình hình hoҥt đӝng cӫa tә chӭc (ӣ đây ta quy ưӟc tә chӭc là các đơn vӏ hoҥt đӝng vì
mөc tiêu lӧi nhuұn và phi lӧi nhuұn), thông qua đó, góp phҫn đánh giá năng lӵc cӫa (a) bӝ máy
lãnh đҥo tә chӭc đó, (b) các hoҥt đӝng cӫa tә chӭc đó. Ví dө như báo cáo tài chính cӫa công ty
Toyota năm nay cho thҩy mӝt sӕ lãi là 10 tӹ đô, vұy (a) công ty Toyota- như mӝt tұp thӇ hoҥt
đӝng rҩt tӕt, trơn tru, tӯ khâu sҧn xuҩt, bán hàng, v.v., và (b) công ty Toyota có mӝt bӝ máy lãnh
đҥo rҩt giӓi, có khҧ năng lãnh đҥo công ty tҥo ra lӧi nhuұn lӟn, làm giàu cho cә đông. Dĩ nhiên,
chӍ mình báo cáo tài chính không thôi thì không đӫ đánh giá khҧ năng lãnh đҥo cӫa Ban giám
đӕc Công ty, vì rҵng tiêu thӭc tài chính chӍ là mӝt trong sӕ rҩt nhiӅu tiêu thӭc đӇ đánh giá năng
lӵc cӫa Ban lãnh đҥo Công ty. Cũng giӕng như khi bҥn (gái) chӑn ngưӡi yêu chҷng hҥn, nӃu mӝt
gã nào đó nói vӟi bҥn là gã là ³triӋu phú tiӅn đô´ chҷng hҥn thì bҥn cũng vүn phҧi cҭn thұn, cho
dù gã thұt sӵ có nhiӅu triӋu tiӅn đô thì (a) tiӅn đó chưa chҳc cӫa gã làm ra (mà tiӅn cӫa ai đó cho
gã chҷng hҥn), (b) nӃu tiӅn đó do gã làm ra thì chưa chҳc đã phҧi đưӧc làm ra theo mӝt cách
chính đáng (ví dө cӫa Tәng Giám đӕc PMU18 minh hӑa rҩt rõ điӅu này).Mӝt lý do chӫ yӃu khác
nӳa là báo cáo tài chính là mӝt công cө đӇ thӵc hiӋn công tác quҧn trӏ doanh nghiӋp (corporate
governance). Phҫn này sӁ đưӧc trình bày rõ ӣ phҫn Báo cáo tài chính trong công tác Quҧn trӏ
Doanh nghiӋp nói chung.

o  

 


Ai lұp báo cáo tài chính: các bҥn kӃ toán sӁ nói, là kӃ toán tәng hӧp cӫa doanh nghiӋp. Mӝt sӕ
các bҥn kiӇm toán sӁ nói, là các bҥn kiӇm toán lұp (vì nhiӅu khi đi tӟi doanh nghiӋp, có ai lұp
báo cáo tài chính đâu, kiӇm toán toàn phҧi lұp hӝ). Câu trҧ lӡi cӫa các bҥn kӃ toán là đúng nhưng
chưa đӫ. Ngưӡi lұp báo cáo tài chính là ban lãnh đҥo công ty. Chӏu trách nhiӋm vӅ viӋc lұp báo
cáo tài chính, hoһc nói sâu hơn là chӏu trách nhiӋm vӅ tính trung thӵc và hӧp lý cӫa Báo cáo tài
chính là Ban lãnh đҥo công ty, mà ngưӡi chӏu trách nhiӋm cao nhҩt là Giám đӕc (Tәng Giám
đôc), hoһc ngưӡi đӭng đҫu bӝ máy điӅu hành doanh nghiӋp (CEO- Chief Executive Officer). Các
bҥn kӃ toán chӍ là nhӳng con kiӃn bé tí teo trong bӝ máy giúp viӋc cӫa quý ngài Tәng Giám đӕc,
mһc dù nhiӅu khi các bҥn thҩy là báo cáo do các bҥn lұp hӃt, quý ngài chӍ có đһt bút ký mà thôi.
Ӣ đây cҫn phҧi nói thêm là ngưӡi đӭng đҫu công ty còn phө thuӝc vào tӯng mô hình, ví dө, nӃu
là mô hình công ty cә phҫn, ngưӡi đӭng đҫu công ty không phҧi là tәng giám đӕc (CEO) mà là
chӫ tӏch hӝi đӗng quҧn trӏ (Board of Directors), trong trưӡng hӧp này, chӫ tӏch hӝi đӗng quҧn trӏ
là ngưӡi chӏu trách nhiӋm vӅ tính trung thӵc và hӧp lý cӫa các báo cáo tài chính, mһc dù ông ta
không phҧi là ngưӡi trӵc tiӃp lұp.

o   !"


 


Có rât nhiӅu ngưӡi sӱ dөng báo cáo tài chính. Chia theo sӵ liên quan cӫa lӧi ích ta có thӇ chia
thành hai loҥi chính: Cә đông (hoһc chӫ sӣ hӳu cӫa công ty- Shareholders) và nhӳng ngưӡi có
lӧi ích liên quan- Stakeholders.Cә đông (hoһc chӫ sӣ hӳu công ty) hơn ai hӃt cҫn biӃt công ty
cӫa hӑ hoҥt đӝng thӃ nào, hiӋu quҧ ra sao, qua đó (a) xác đinh đưӧc giá trӏ đҫu tư cӫa hӑ trong
doanh nghiӋp đưӧc tăng lên như thӃ nào và (b) liӋu thù lao trҧ cho ban giám đӕc doanh nghiӋp có
tương xӭng vӟi lӧi ích mà ban giám đӕc mang lҥi cho chӫ sӣ hӳu doanh nghiӋp hay không. Ӣ
đây ta có mӝt giҧ đӏnh quan trӑng là có sӵ phân tách giӳa ngưӡi chӫ công ty và ban lãnh đҥo
công ty. Ban lãnh đҥo (ban giám đӕc) công ty là ngưӡi làm thuê cho chӫ công ty, nhұn đưӧc thù
lao, và thù lao ҩy phө thuӝc vào hiӋu quҧ cӫa viӋc lãnh đҥo công ty, và hiӋu quҧ cӫa viӋc lãnh
đҥo công ty, đӕi vӟi cә đông, đưӧc thӇ hiӋn chӫ yӃu bҵng các chӍ tiêu tài chính, thӇ hiӋn trên các
báo cáo tài chính. Lưu ý là giҧ đӏnh vӅ sӵ phân tách giưũa chӫ công ty và ban lãnh đҥo công ty là
rҩt quan trӑng, nó đӗng thӡi dүn đӃn rҩt nhiӅu hӋ quҧ khác như các quy đӏnh trong khuôn khә
quҧn trӏ doanh nghiӋp, hoһc các quy đӏnh vӅ kiӇm toán chҷng hҥn.Nhӳng bên có lӧi ích liên quan
có rҩt nhiӅu, ví dө chӫ nӧ, ngân hàng, con nӧ, khách hàng (khách hàng hiӋn tҥi hoһc tiӅm năng),
nhà đҫu tư (hiӋn tҥi và tiӅm năng), ngưӡi làm công, cơ quan thuӃ, công chúng và nhiӅu nhiӅu đӕi
tưӧng khác nӳa. Mӛi loҥi stakeholder, vì lӧi ích cӫa mình mà có nhu cҫu thông tin (đưӧc thӇ hiӋn
trên báo cáo tài chính). Ví dө chӫ nӧ và nhà cung cҩp muӕn biӃt là công ty có khҧ năng trҧ nӧ
hay không đӇ cho vay tiӃp, hay ngӯng cho vay, hay đòi luôn lұp tӭc nhӳng khoҧn thұm chí chưa
đӃn hҥn, cơ quan thuӃ thì muӕn biӃt công ty lãi lӡi bao nhiêu đӇ gõ thuӃ, ngưӡi làm công muӕn
biӃt khҧ năng tӗn tҥi cӫa công ty đưӧc bao lâu, và thiӃt thӵc hơn, khҧ năng tăng lương đưӧc cho
anh em là bao nhiêu đӇ còn hoҥch đӏnh kӃ hoҥch cá nhân. Còn công chúng thì sao, công chúng
muӕn biӃt công ty đóng góp đưӧc gì cho xã hӝi, cho môi trưӡng, ví dө, tҥo đưӧc ra bao nhiêu
công ăn viӋc làm, nӝp đưӧc bao nhiêu thuӃ cho nhà nưӟc, v.v.. Thұm chí đӕi thӫ cҥnh tranh cũng
muӕn biӃt hơn ai hӃt sô liӋu tài chính cӫa công ty đӇ còn xây dӵng chiӃn lưӧc đӕi phó.Ӣ đây,
thӵc ra còn mӝt loҥi ngưӡi sӱ dөng thông tin nӳa, rҩt quan trӑng, là chính bҧn thân ban lãnh đҥo
công ty, nhӳng ngưӡi phө trách viӋc báo cáo các thông tin đó. Lãnh đҥo doanh nghiӋp cҫn biӃt
thông tin (a) đӇ có quyӃt đӏnh lãnh đҥo điӅu hành phù hӧp, (b) đӇ xem hình ҧnh cӫa mình đưӧc
thӇ hiӋn vӅ mһt tài chính như thӃ nào trong cách nhìn nhұn cӫa nhӳng ngưӡi sӱ dөng thông tin. Ӣ
đây cҫn nói ngay rҵng nhu cҫu thông tin cӫa ban lãnh đҥo doanh nghiӋp đӕi vӟi các báo cáo quҧn
trӏ (báo cáo kӃ toán quҧn trӏ) là lӟn hơn nhiӅu, chi tiӃt hơn nhiӅu so vӟi nhu cҫu vӅ các thông tin
trên các báo cáo tài chính.

o  #$
 %


 


Còn nhӟ thӡi hӑc kӃ toán đҥi cương, khi yêu cҫu đӕi vӟi kӃ toán là phҧi cung cҩp thông tin chính
xác, kӏp thӡi, đҫy đӫ. Tuy nhiên, yêu cҫu đӕi vӟi báo cáo tài chính có lӁ hơi khác so vӟi yӃu cҫu
đӕi vӟi kӃ toán, nghĩa là theo VAS 21 (Tên cӫa VAS)__ thì ViӋc lұp và trình bày báo cáo tài
chính phҧi tuân thӫ các yêu cҫu sau:
1. Báo cáo tài chính phҧi trình bày mӝt cách trung thӵc và hӧp lý tình hình tài chính, tình hình và
kӃt quҧ hoҥt đӝng kinh doanh và các luӗng tiӅn cӫa doanh nghiӋp.
2. Các báo cáo tài chính phҧi đưӧc lұp và trình bày trên cơ sӣ tuân thӫ các chuҭn mӵc kӃ toán,
chӃ đӝ kӃ toán và các quy đӏnh có liên quan hiӋn hành.Các yêu cҫu nêu trên đưӧc trích tӯ VAS
21- Trình bày báo cáo tài chính, ӣ đây có mӝt sӕ phân tích sau:
Thӭ nhҩt: thӃ nào là trung thӵc và hӧp lý: VAS 21 chӍ nói rҵng là báo cáo tài chính cҫn trình bày
mӝt cách trung thưc và hӧp lý, và chӍ ra rҵng muӕn trình bày trung thӵc và hӧp lý thì phҧi tuân
thӫ các chuҭn mӵc và chӃ đӝ kӃ toán ViӋt Nam mà không đưa ra đӏnh nghĩa thӃ nào là trung thӵc
và hӧp lý. IAS1 (bҧn sӱa đәi) nói rõ hơn mӝt chút là trình bày trung thӵc và hӧp lý là thӇ hiӋn
mӝt cách trung thӵc (faithful representation) các nghiӋp vө, sӵ kiӋn tuân thӫ các đӏnh nghĩa và
điӅu kiӋn ghi nhұn trong khuôn khә cӫa các chuҭn mӵc Báo cáo tài chính quӕc tӃ, và cũng giӕng
như VAS, không đưa ra đӏnh nghĩa thӃ nào là trung thӵc và hӧp lý (true and fair). Vұy thì thӃ
nào là trung thӵc và hӧp lý?Trung thӵc là không phҧi« không trung thӵc (nghe có vҿ buӗn
cưӡi) nhưng đúng là như vұy, nghĩa là trung thӵc là phҧn ánh đúng bҧn chҩt các giao dӏch, sӵ
kiӋn và nghiӋp vө (chӭ không phҧi là phҧn ánh sai), và hӧp lý ӣ đây là phҧn ánh mӝt cách công
bҵng, khách quan, không có thành kiӃn, đӏnh kiӃn, thiên vӏ. Thӵc ra không có đӏnh nghĩa chһt
chӁ thӃ nào là trung thӵc và hӧp lý, vì thӃ, khi ngưӡi ta nói trung thӵc và hӧp lý, nghĩa là ngưӡi
ta nói phҧi tuân thӫ vӟi các chuҭn mӵc và chӃ đӝ, vì chuҭn mӵc và chӃ đӝ là đӇ nhҵm có các
trình bày« mӝt cách trung thӵc và hӧp lý! Hoһc chúng ta có thӇ hiӇu mӝt cách khác, tӭc là trung
thӵc và hӧp lý là không có các sai khác mӝt cách trӑng yӃu. Và ӣ đây, may mҳn thay, chúng ta
có đӏnh nghĩa vӅ tính trӑng yӃu. Mӝt khoҧn mөc đưӧc coi là trӑng yӃu nӃu viӋc thêm vào, hoһc
bӟt đi khoҧn mөc đó, sӁ dүn tӟi mӝt sӵ hiӇu khác đӕi vӟi chӫ thӇ đưӧc báo cáo. Lҩy ví dө nôm
na thӃ này, giҧ sӱ tôi có mӝt phát biӇu rҩt trung thӵc và hӧp lý là chӏ NguyӉn Tú Anh rҩt xinh
đҽp. Nghĩa là phát biӇu cӫa tôi phҧi không sai, nghĩa là đúng chӏ ҩy xinh đҽp (theo như các thông
lӋ đưӧc thӯa nhұn rӝng rãi, tӭc là cao 1m70, kích thưӟc 3 vòng là 90- 60 ± 90, là có da trҳng như
tuyӃt, môi đӓ như son, tóc đen như gӛ mun chҷng hҥn) và ngưӡi đưӧc phát biӇu (là tôi) không có
đӏnh kiӃn gì vӟi chӏ Tú Anh (nghĩa là tôi không yêu cũng không ghét gì chӏ ta cҧ). Đҩy là cách
hiӇu thӭ nhҩt. Cách hiӇu thӭ hai là không có các sai khác trӑng yӃu so vӟi các thông lӋ. Giҧ sӱ
thӃ này, có mӝt sai khác là chӏ Tú Anh nһng nhӳng 90 kg, giҧ sӱ không có thông tin này, mӑi
ngưӡi sӁ hình dung là chӏ Tú Anh là ngưӡi xinh đҽp, mҧnh mai, nhưng có thông tin này mӑi
ngưӡi có thӇ sӁ không nghĩ như vұy nӳa. Vұy là thông tin chӏ Tú Anh nһng nhӳng 90 kg là thông
tin mang tính trӑng yӃu. NӃu như trong phát biӇu cӫa tôi mà tôi nói chӏ Tú Anh xinh đҽp mà tôi
không hӅ đҧ đӝng tӟi các sai khác mang tính trӑng yӃu như trên thì phát biӇu cӫa tôi là không
trung thӵc và hӧp lý. Lӫng cӫng thӃ đây, hy vӑng là chӏ Tú Anh không dung quyӅn cӫa SMOD
đӇ xóa đoҥn này đi nhé!.
Thӭ hai, tҥi sao lҥi là trung thӵc và hӧp lý chӭ không phҧi là chính xác, đҫy đӫ: Phҧi là trung
thӵc và hӧp lý chӭ không phҧi là chính xác và đҫy đӫ vì xin thưa rҵng kӃ toán không thӇ nào
trình bày chính xác 100% các sӕ liӋu đưӧc. Mӟi nghe thì có vҿ hơi lҥ, nhưng thӵc tӃ là như vұy.
Lҩy ví dө đơn giҧn thӃ này, cuӕi năm bҥn phҧi trích trưӟc chi phí điӋn, nưӟc cho tháng 12 mһc
dù bҥn chưa nhұn đưӧc hóa đơn cӫa tháng 12, bҥn sӁ trích trưӟc bao nhiêu? Giҧ sӱ bҥn trích
trưӟc là 10 triӋu, nhưng hóa đơn thӵc sӵ là 10 triӋu không trăm nghìn năm trăm đӗng, bҥn cũng
là không phҧn ánh chính xác nghiӋp vө này rӗi. Có rҩt nhiӅu ví dө đҥi loҥi như vұy, mà ví dө lӟn
nhҩt là báo cáo tài chính đưӧc soҥn lұp trên giҧ đӏnh doanh nghiӋp hoҥt đӝng liên tөc, bҥn có thӇ
chҳc chҳn bao nhiêu phҫn trăm là doanh nghiӋp cӫa bҥn sӁ tiӃp tөc hoҥt đӝng sang năm (hoһc
ngҳn hơn, ngay ngày mai). Bҥn không thӇ chҳc chҳn 100% đưӧc, bҥn cӭ nhìn vào vө sóng thҫn
tҥi Indonesia, vө đӝng đҩt ӣ Pakistan, bҥn sӁ thҩy rõ điӅu đó, hôm nay khách sҥn đang hoҥt đӝng
tӕt, đông khách, tӕi nay có mӝt trұn đӝng đҩt dӳ dӝi, mһt đҩt nӭt toác ra, khách sҥn cӫa bҥn bӏ
nuӕt chӱng, ngày mai bҥn đӃn nơi làm thì thҩy khách sҥn đã biӃn mҩt«giҧ đӏnh cӫa bҥn đã
không đúng, hoһc đúng hơn, bҥn đã không đúng 100% vӟi giҧ đӏnh đó, và đo đó không thӇ có
trưӡng hӧp kӃ toán báo cáo chính xác và đҫy đӫ đưӧc mà chӍ có trung thӵc và hӧp lý mà thôi.
Nói thêm là VAS 21 nói là trung thӵc và hӧp lý nhưng IAS 1 chӍ nói là fair presentation (trình
bày mӝt cách hӧp lý mà thôi). ThӃ nghĩa là hӧp lý đã bao gӗm cҧ trung thӵc rӗi (chҷng lӁ có
trưӡng hӧp hӧp lý mӝt cách không trung thӵc- Dĩ nhiên là có ³lӡi nói dӕi chân thұt- true lies´
cӫa Arnie- nhưng trong kӃ toán thì làm gì có cái lý nào phi logic như vұy nhӍ).
Thӭ ba là có nhҩt thiӃt cҫn tuân thӫ các chuҭn mӵc kӃ toán, chӃ đӝ kӃ toán và các quy đinh có
liên quan trong mӑi trưӡng hӧp hay không, chӛ này có điӇm khác biӋt tương đӕi giӳa VAS 21 và
IAS 1.

(Sưu tҫm )

®&
 

 
'
()

2
  

Trong bài Tәng quan vӅ Báo cáo tài chính tôi đã giӟi thiӋu vӟi các bҥn nhӳng nӝi dung chính
như: Báo cáo tài chính là gì? Tҥi sao phҧi lұp Báo cáo tài chính? Nguyên tҳc lұp? Ai là ngưӡi
lұp? và Ai là ngưӡi sӱ dөng Báo cáo tài chính?

Tuy nhiên, đӇ đӑc và hiӇu đưӧc Báo cáo tài chính cӫa mӝt doanh nghiӋp thì không phҧi ai cũng
làm đưӧc. Vì vұy, bài này tôi sӁ giӟi thiӋu vӟi các bҥn cách đӇ đӑc và phân tích Báo cáo tài
chính. Tӯ đó bҥn sӁ có cái nhìn, có cách đánh giá tình hình tài chính cӫa mӝt doanh nghiӋp mӝt
cách hiӋu quҧ và sát thӵc.

'
(
*" $&
 

 


Phân tích báo cáo tài chính xét theo nghĩa khái quát đӅ cұp tӟi nghӋ thuұt phân tích và giҧi thích
các báo cáo tài chính. ĐӇ áp dөng hiӋu quҧ nghӋ thuұt này đòi hӓi phҧi thiӃt lұp mӝt quy trình có
hӋ thӕng và logic, có thӇ sӱ dөng làm cơ sӣ cho viӋc ra quyӃt đӏnh. Trong phân tích cuӕi cùng,
viӋc ra quyӃt đӏnh là mөc đích chӫ yӃu cӫa phân tích báo cáo tài chính. Dù cho đó là nhà đҫu tư
cә phҫn vӕn có tiӅm năng, mӝt nhà cho vay tiӅm tàng, hay mӝt nhà phân tích tham mưu cӫa mӝt
công ty đang đưӧc phân tích, thì mөc tiêu cuӕi cùng đӅu như nhau - đó là cung cҩp cơ sӣ cho
viӋc ra quyӃt đӏnh hӧp lý. Các quyӃt đӏnh xem nên mua hay bán cә phҫn, nên cho vay hay tӯ
chӕi hoһc nên lӵa chӑn giӳa cách tiӃp tөc kiӇu trưӟc đây hay là chuyӇn sang mӝt quy trình mӟi,
tҩt cҧ sӁ phҫn lӟn sӁ phө thuӝc vào các kӃt quҧ phân tích tài chính có chҩt lưӧng. Loҥi hình quyӃt
đӏnh đang đưӧc xem xét sӁ là yӃu tӕ quan trӑng cӫa phҥm vi phân tích, nhưng mөc tiêu ra quyӃt
đӏnh là không thay đәi. Chҷng hҥn, cҧ nhӳng ngưӡi mua bán cә phҫn lүn nhà cho vay ngân hàng
đӅu phân tích các báo cáo tài chính và coi đó như là mӝt công viӋc hӛ trӧ cho viӋc ra quyӃt đӏnh,
tuy nhiên phҥm vӏ chú ý chính trong nhӳng phân tích cӫa hӑ sӁ khác nhau. Nhà cho vay ngân
hàng có thӇ quan tâm nhiӅu hơn tӟi khҧ năng cơ đӝng chuyӇn sang tiӅn mһt trong thӡi kǤ ngҳn
hҥn và giá trӏ lý giҧi cӫa các tài sҧn có tính cơ đӝng. Còn các nhà đҫu tư cә phҫn tiӅm năng quan
tâm hơn đӃn khҧ năng sinh lӧi lâu dài và cơ cҩu vӕn. Tuy nhiên, trong cҧ hai trưӡng hӧp, sӵ đӏnh
hưӟng vào viӋc ra quyӃt đӏnh cӫa công tác phân tích là đһc trưng chung.

Có hai mөc đích hoһc mөc tiêu trung gian trong phân tích báo cáo tài chính, đӗng thӡi là mӕi
quan tâm cho mӑi nhà phân tích thông minh.

- Thӭ nhҩt, mөc tiêu ban đҫu cӫa viӋc phân tích báo cáo tài chính là nhҵm đӇ "hiӇu đưӧc các con
sӕ" hoһc đӇ "nҳm chҳc các con sӕ", tӭc là sӱ dөng các công cө phân tích tài chính như là mӝt
phương tiӋn hӛ trӧ đӇ hiӇu rõ các sӕ liӋu tài chính trong báo cáo. Như vұy, ngưӡi ta có thӇ đưa ra
nhiӅu biӋn pháp phân tích khác nhau nhҵm đӇ miêu tҧ nhӳng quan hӋ có nhiӅu ý nghĩa và chҳt
lӑc thông tin tӯ các dӳ liӋu ban đҫu.

- Thӭ hai, do sӵ đӏnh hưӟng cӫa công tác phân tích tài chính nhҵm vào viӋc ra quyӃt đӏnh, mӝt
mөc tiêu quan trӑng khác là nhҵm đưa ra mӝt cơ sӣ hӧp lý cho viӋc dӵ đoán tương lai. Trên thӵc
tӃ, tҩt cҧ các công viӋc ra quyӃt đӏnh, phân tích tài chính hay tҩt cҧ nhӳng viӋc tương tӵ đӅu
nhҵm hưӟng vào tương lai. Do đó, ngưӡi ta sӱ dөng các công cө và kĩ thuұt phân tích báo cáo tài
chính nhҵm cӕ gҳng đưa ra đánh giá có căn cӭ vӅ tình hình tài chính tương lai cӫa công ty, dӵa
trên phân tích tình hình tài chính trong quá khӭ và hiӋn tҥi, và đưa ra ưӟc tính tӕt nhҩt vӅ khҧ
năng cӫa nhӳng sӵ cӕ kinh tӃ trong tương lai.

Trong nhiӅu trưӡng hӧp ngưӡi ta nhұn thҩy rҵng, phҫn lӟn công viӋc phân tích báo cáo tài chính
bao gӗm viӋc xem xét cҭn thұn, tӹ mӍ các báo cáo tài chính, thұm chí cҧ viӋc đӑc kӻ lưӥng hơn
đӕi vӟi các chú thích và viӋc sҳp xӃp lҥi hoһc trình bày lҥi các sӕ liӋu sҹn có đӇ đáp ӭng nhu cҫu
cӫa ngưӡi phân tích. Khi đó, ngưӡi ta có thӇ hӓi tҥi sao không thӇ chҩp nhұn các báo cáo tài
chính đã chuҭn bӏ theo các mӋnh giá, nói cách khác là tҥi sao lҥi ³can thiӋp vào các con sӕ´ ngay
tӯ đҫu? Câu trҧ lӡi hiӇn nhiên là, hҫu như luôn luôn phҧi có can thiӋp đôi chút đӇ ³hiӇu rõ các
con sӕ´. Nhìn chung, đòi hӓi phҧi có sӵ phân tích nào đó vӟi tư cách là bưӟc đҫu tiên đӕi vӟi báo
cáo tài chính đã đưӧc chuҭn bӏ nhҵm chҳt lӑc các thông tin tӯ các sӕ liӋu trình bày trong báo cáo.
Thӭ hai, hҫu hӃt các quyӃt đӏnh đưӧc thӵc hiӋn trên cơ sӣ phân tích báo cáo tài chính là khá quan
trӑng, cho nên viӋc chҩp nhұn các sӕ liӋu tài chính đã trình bày lúc đҫu thưӡng là mӝt cách làm
không tӕt. VӅ mһt tài chính, hҫu hӃt các quyӃt đӏnh đӅu đòi hӓi phҧi sӱ dөng mӝt kӃt cҩu logic,
trong đó, các cҧm nghĩ và các kӃt luұn có thӇ đưӧc phát triӇn mӝt cách có hӋ thӕng và có ý kiӃn
đánh giá hӧp lý.

 +,
"&
 

 


HiӋn này, công cө thưӡng đưӧc sӱ dөng trong phân tích báo cáo tài chính là ®&
  -..
ViӋc sӱ dөng các tӹ lӋ cho phép ngưӡi phân tích đưa ra mӝt tұp hӧp các con sӕ thӕng kê đӇ vҥch
rõ nhӳng đһc điӇm chӫ yӃu vӅ tài chính cӫa mӝt sӕ tә chӭc đang đưӧc xem xét. Trong phҫn lӟn
các trưӡng hӧp, các tӹ lӋ đưӧc sӱ dөng theo hai phương pháp chính. Thӭ nhҩt, các tӹ lӋ cho tә
chӭc đang xét sӁ đưӧc so sánh vӟi các tiêu chuҭn cӫa ngành. Có thӇ có nhӳng tiêu chuҭn cӫa
ngành này thông qua các dӏch vө thương mҥi như cӫa tә chӭc Dun and Bradstreet hoһc Robert
Morris Associates, hoһc thông qua các hiӋp hӝi thương mҥi trong trưӡng hӧp không có sҹn, các
tiêu chuҭn ngành cho ngành đã biӃt hoһc do tә chӭc mà ta đang xem xét không thӇ dӉ dàng gӝp
lҥi đưӧc thành mӝt loҥi hình ngành ³tiêu chuҭn´. Các nhà phân tích có thӇ đưa ra mӝt tiêu chuҭn
riêng cӫa hӑ bҵng cách tính toán các tӹ lӋ trung bình cho các công ty chӫ đҥo trong cùng mӝt
ngành. Cho dù nguӗn gӕc cӫa các tӹ lӋ là như thӃ nào cũng đӅu cҫn phҧi thұn trӑng trong viӋc so
sánh công ty đang phân tích vӟi các tiêu chuҭn đưӧc đưa ra cho các công ty trong cùng mӝt
ngành và có quy mô tài sҧn xҩp xӍ.

Công dөng lӟn thӭ hai cӫa các tӹ lӋ là đӇ so sánh xu thӃ theo thӡi gian đӕi vӟi mӛi công ty riêng
lҿ. Ví dө, xu thӃ sӕ dư lӧi nhuұn sau thuӃ đӕi vӟi công ty có thӇ đưӧc đӕi chiӃu qua mӝt thӡi kǤ 5
năm hoһc 10 năm. Rҩt hӳu ích nӃu ta quan sát các tӹ lӋ chính thông qua mӝt vài kǤ sa sút kinh tӃ
trưӟc đây đӇ xác đӏnh xem công ty đã vӳng vàng đӃn mӭc nào vӅ mһt tài chính trong các thӡi kǤ
sa cơ lӥ vұn vӅ kinh tӃ.

Đӕi vӟi cҧ hai phҥm trù sӱ dөng chính, ngưӡi ta thưӡng nhұn thҩy rҵng ³trăm nghe không bҵng
mҳt thҩy´ và viӋc mô tҧ các kӃt quҧ phân tích dưӟi dҥng đӗ thӏ thưӡng rҩt hӳu ích và xúc tích.
NӃu ta chӑn phương pháp này đӇ trình bày các kӃt quҧ thì tӕt nhҩt là nên trình bày cҧ tiêu chuҭn
ngành và xu thӃ trên cùng mӝt biӇu đӗ. Các tӹ lӋ tài chính then chӕt thưӡng đưӧc nhóm lҥi thành
bӕn loҥi chính, tuǤ theo khía cҥnh cө thӇ vӅ tình hình tài chính cӫa công ty mà các tӹ lӋ này
muӕn làm rõ. Bӕn loҥi chính, xét theo thӭ tӵ mà chúng ta sӁ đưӧc xem xét ӣ dưӟi đây là:

 /0
1

2 Các tӹ lӋ ³ӣ hàng dưӟi cùng´ đưӧc thiӃt kӃ đӇ đo lưӡng năng lӵc có lãi và
mӭc sinh lӧi cӫa công ty.

 c
 
30
 Các tӹ lӋ đưӧc thiӃt kӃ ra đӇ đo lưӡng khҧ năng cӫa mӝt công ty trong
viӋc đáp ӭng nghĩa vө thanh toán nӧ ngҫn ngҳn hҥn khi đӃn hҥn.

 4.0 56
 Đo lưӡng tính hiӋu quҧ trong viӋc sӱ dөng các nguӗn lӵc cӫa công ty đӇ
kiӃm đưӧc lӧi nhuұn.

! +)78
95:
;#
2<8
= Đo lưӡng phҥm vi theo đó viӋc trang trҧi tài chính cho các
khoҧn vay nӧ đưӧc công ty thӵc hiӋn bҵng cách vay nӧ hay bán thêm cә phҫn. Có hàng loҥt tӹ lӋ
trong mӛi loҥi nêu trên. Ta sӁ xem xét tuҫn tӵ tӯng loҥi và sӁ khҧo sát các tӹ lӋ chính trong mӛi
nhóm.

>
 

?  *@ *
2