You are on page 1of 15

CHUYÊN ĐỀ:

PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC PHÁT HIỆN VÀ GIẢi QUYẾT VẤN ĐỀ


Thực tiễn và lí luận đã cho thấy, để dạy học có hiệu quả. Gv cần biết cách tận dụng
những ưu thế của từng phương pháp dạy học, phù hợp với đặc điểm và điều kiện của GV,
HS và của nhà trường. Cần kế thừa và phát huy thế mạnh của các PPDH, sử dụng các thiết bị
dạy học phù hợp nhằm làm cho HS chủ động, tích cực hơn trong học tập. Sau đây là “
Phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề” được sử dụng phổ biến, có khả năng
đáp ứng được yêu cầu về đổi mới PPDH môn Toán hiện nay.

I. Bản chất:
Dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề (PH & GQVĐ) là phương pháp dạy học trong
đó GV tạo ra những tình huống có vấn đề, điều khiển HS phát hiện vấn đề, hoạt động tự giác,
tích cực, chủ động, sáng tạo để giải quyết vấn đề và thông qua đó chiếm lĩnh tri thức, rèn
luyện kĩ năng và đạt được nhũng mục đích học tập khác. Đặc trưng cơ bản của dạy học PH &
GQVĐ là “tình huống gợi vấn đề” vì “Tư duy chỉ bắt đầu khi xuất hiện tình huống có vấn
đề” (Rubinstein).
Tình huống có vấn đề (tình huống gợi vấn đề) là một tình huống gợi ra cho HS những
khó khăn về lý thuyết hay thực tiễn mà họ thấy cần có khả năng vượt qua, nhưng không phải
ngay tức khắc bằng một thực giải, mà phải trải qua quá trình tích cực suy nghĩ, hoạt động để
biến đổi đối tượng hoạt động hoặc điều khiển kiến thức sãn có.

II. Qui trình thực hiện:


Bước 1: Phát hiện hoặc thâm nhập vấn đề
- Phát hiện vấn đề từ một tình huống gợi vấn đề.
- Giải thích và chính xác hoá tình huống (khi cần thiết) để hiểu đúng vấn đề đặt ra.
- Phát biểu vấn đề và đặt mục tiêu giải quyết vấn đề đó.
Bước 2: Tìm giải pháp: Tìm cách giải quyết vấn đề thường được thực hiện theo các bước
sau:
+ Phân tích vấn đề: làm rõ mối quan hệ giữa cái đã biết và cái cần tìm (dựa vào những tri
thức toán học đã học, liên tưởng tới những định nghĩa, định lí thích hợp)
+ Hướng dẫn HS tìm chiến lược GQVĐ thông qua đề xuất và thực hiện hướng giải quyết
vấn đề. Cần thu nhập, tổ chức dữ liệu, huy động tri thức; sử dụng những phương pháp , kỹ
năng nhận thức, tìm đoán suy luận như hướng đích, qui là về quen, đặc biệt hoá, chuyển qua
những trường hợp suy biến, tương tự hoá, khái quát hoá, xem xét những mối liên hệ và phụ
thuộc, suy xuôi, suy ngược tiến, suy ngược lùi, … Phương hướng đề xuất có thể được điều
chỉnh khi cần thiết . kết quả của việc đề xuất và thực hiện hướng giải quyết vấn đề là hình
thành được một giải pháp.
+ Kiểm tra tính đúng đắn của giải pháp: nếu giải pháp đúng thì kết thúc ngay, nếu không
đúng thì lặp lại từ khâu phân tích vấn đề cho đến khi tìm được giải pháp đúng. Sau khi đã tìm
ra một giải pháp, có thể tiếp tục tìm thêm những giải pháp khác, so sánh chúng với nhau để
tìm ra giải pháp hợp lí nhất.
Bước 3: Trình bày giải pháp: HS trình bày lại toàn bộ từ việc phát biểu vấn đề cho tới giải
pháp. Nếu vấn đề là một đề bài cho sẵn thì có thể không cần phải phát biểu lại vấn đề.
Bước 4: Nghiên cứu sâu giải pháp
- Tìm hiểu những khả năng ứng dụng kết quả.
- Đề xuất những vấn đề mới có liên quan nhờ xét tương tự, khái quát hoá, lật ngược vấn
đề, … và giải quyết nếu có thể.
III. Ưu điểm:
- Phương pháp này góp phần tích cực vào việc rèn luyện tư duy phê phán, tư duy sáng tạo
cho HS. Trên có sở sử dụng vốn kiến thức và kinh nghiệm đã có HS sẽ xem xét, đánh giá,
thấy được vấn đề cần giải quyết.
- Đây là phương pháp phát triển được klhả năng tìm tòi, xem xét vấn đề dưới nhiều góc độ
khác nahu. Trong khi PH & GQVĐ, HS sẽ huy động được tri thức và khả năng các nhân, khả
năng hợp tác, trao đổi, thảo luận với bạn bè để tìm ra cách giải quyết tốt nhất.
- Thông qua việc giải quyết vấn đề, HS được lĩnh hội tri thức, kĩ năng và phương pháp
nhận thức (“giải quyết vấn đề” không còn chỉ thuộc phạm trù phưong pháp mà đã trở thành
một mục đích dạy học, được cụ thể hoá thành một mục tiêu là phát triển năng lực giải quyết
vấn đề, một năng lực có vị trí hàng đầu để con người thích ứng được với sự phát triển củ xã
hội).
IV. Hạn chế:
- Phương pháp này đòi hỏi người GV phải đầu tư nhiều thời gian và công sức; GV phải có
năng lực sư phạm tốt mới suy nghĩ để tạo ra được nhiều tình huống gợi vấn đáp và hướng
dẫn HS tìm tòi để PH & GQVĐ.
- Việc tổ chức tiết học hoặc một phần của tiết học theo phương pháp PH & GQVĐ đòi hỏi
phải có nhiều thời gian hơn so với bình thương. Hơn nũa, Lecne đã cho rằng: chỉ có một số
tri thức và phương pháp hoạt động nhất định, được lựa chọn khéo léo và có cơ sở mới trở
thành đối tượng của dạy học PH & GQVĐ.
V. Một số lưu ý:
Lecne đã cho rằng: số tri thưc và kĩ năng được HS thu lượm trong quá trình dạy học PH &
GQVĐ sẽ giúp hình thành những cấu trúc đặc biệt của tư duy. Nhờ những tri thức đó, tất cả
các tri thức khác mà HS mà HS đã lĩnh hội không phải trực tiếp bằng những phương pháp
dạy học PH & GQVĐ sẽ được chủ thể chỉnh đốn lại, cấu trúc lại. Do đó, không yêu cầu HS
tự khám phá tất cả các tri thức qui định trong chương trình.
- Cho HS PH & GQVĐ đối với một số bộ phận nội dung học tập, có thể có sự giúp đỡ của
GV với mức độ nhiều ít khác nhau. HS được học không chỉ kết quả mà điều quan trọng hơn
là cả quá trình PH & GQVĐ.
- HS chỉnh đốn lại, cấu trúc lại cách nhìn đối với bộ phận tri thức còn lại mà họ đã lĩnh hội
không phải bằng con đường tự PH & GQVĐ, thậm chí cũng phải nghe GV thuyết trình PH &
GQVĐ. Tỉ trọng các vấn đề người học PH & GQVĐ so với chương trình tuỳ thuộc vào đặc
điểm của môn hoc, vào đối tượng HS và hoàn cảnh cụ thể. Tuy nhiên, phương hương chung
là : tỉ trọng phần nội dung được dạy theo cách để HS PH & GQVĐ không choán hết toàn bộ
môn học nhưng cũng phải đủ để người học biết cách thức, có kĩ năng giải quyết vấn đề và có
khả năng cấu trúc lại tri thức, biết nhìn toàn bộ nội dung còn lại dưới dạng đang trong quá
trình hình thành và phát triển theo cách PH & GQVĐ.
GV cần hiểu đúng cách tạo tình huống gợi vấn dề và tận dụng các cơ hội để tạo ra tình
huống đó, đồng thời tạo điều kiện để HS tự lực giải quyết vấn đề. Dạy học PH & GQVĐ có
thể áp dụng trong các giai đoạn của quả trình dạy học: hình thành kiến théc mới, củng cố
kiến thức và kĩ năng, vận dụng kiến thức. Phương pháp này cần hướng tời mọi đối tượng HS
chứ không phải áp dụng cho HS khá giỏi.
Một số cách thông dụng để tạo tình huống gợi vấn đề là: Dự đoấn nhờ nhận xét trực quan,
thực hành hoặc hoạt động thực tiễn; lật ngược vấn đề; xét tương tự; Khái quát hoá; Khai thác
kiến thức cũ , đặt vấn đề dẫn đến kiến thức mới; Giải bài tập mà chưa biết thuật giải trực tiếp;
Tìm sai lầm trong lời giải; Phát hiện nguyên nhân sai lầm và sửa chữa sai lầm; …

VI. MỘT SỐ VÍ DỤ VỀ CÁC CÁCH TẠO TÌNH HUỐNG CÓ VẤN ĐỀ


Để thực hiện dạy học PH & GQVĐ điểm xuất phát là tạo ra tình huống có vấn đề.
Sau đây là một số cách thông dụng để tạo ra tình huống có vấn đề
Cách 1: Dự đoán nhờ nhận xét trực quan, nhờ thực hành hoặc hoạt động thực tiễn
HS quan sát (có thể hoạt động đo góc, đo cạnh, gấp hình, …) một số tam giác có kích
thước, hình dạng khác nhau và tìm ra đặc điểm chung của chúng.

Câu trả lời HS có thể là: có ba cạnh, có ba góc, … Cho HS tự do thảo luận, cùng với sự dẫn
dắt của GV đi đến dự đoán : các tam giác trên có tổng ba góc bằng 1800
Cách 2: Lật ngược vấn đề:
Đặt vấn đề nghiên cứu mệnh đề đảo sau khi chứng minh một tính chất, một định lý
Ví dụ: Sau khi HS đã học xong định lí Pi-ta-go :” Trong một tam giác vuông, bình phương
cạnh huyền bằng tổng bình phương hai cạnh góc vuông”, có thể lật ngược vấn đề : Nếu trong
một tam giác mà có bình phương một cạnh bằng tổng bình phương hai cạnh còn lại thì tam
giác đod có phải tam giác vuông hay không?
Cách 3: Xem xét tương tự.
Xét những phép tương tự theo nghĩa là chuyển từ một trường hợp riêng này sang một
trường hợp riêng khác của cùng một cái tổng quát/
Ví dụ. “Cho a + b, chứng minh a2 + b2 ≥ 2
Sau khi chứng minh được, HS có thể nêu lên các bài toán tương tự như:
“ Cho a + b = 2, tìm giá trị nhỏ nhất của a2 + b2”
hoặc: “ Cho a + b + c =3, chứng minh a2 + b2 +c2 ≥ 3 ”;

Cách 4: Khái quát hoá.
Ví dụ. Từ a2 - b2 = (a – b) (a+b)
a3 – b3 = (a - b) (a2 + ab + b2)
có thể dự đoán an – bn = ? (n ∈ N; n ≥ 2)

Cách 5: Khai thác kiến thức cũ đặt vấn đề dẫn đến kiến thức mới
Ví dụ: Giải bài tập sau đây bằng phương pháp giả thiết tạm:
“Vừa gà vừa chó,
Bó lại cho tròn,
Ba mươi sáu con,
Một trăm chân chẵn”
Hỏi có mấy con gà, mấy con chó?”
Sau khi HS giải xong, GV đặt vấn đề” phiên dịch” bài tập từ ngôn ngữ thông thường sang
ngôn ngữ đại số, từ dó dẫn đến kiến thức mới” giải bài tập bằng cách lập phương trình”.
Trong dạy học môn Toán, các cơ hội như vậy rất nhiều, do đó PPDH PH & GQVĐ có khả
năng gược áp dụng rộng rái trong dạy học nhằm phát huy tính chủ động, sáng tạo của HS.
VII. Ví dụ minh hoạ: Dạy định lý về tổng các góc trong của một tứ giác:
Bước 1: Phát hiện hoặc thâm nhập vấn đề: Một tam giác bất kì đều có tổng các góc trong
bằng 1800. Bây giờ cho một tứ giác bất kì, chẳng hạn ABCD, liệu ta có thể nói gì về tổng các
góc trong của nó ? Liệu các góc trong của nó có thể là một hằng số tương tự như trường hợp
tam giác hay không?
( Ở đây đã sử dụng cách: “Khai thác kiến thức cũ đặt vấn đề dẫn đến kiến thức mới”
để tạo tình huống có vấn đề.
Bước 2: Tìm giải pháp : GV gới ý cho HS “quy lạ về quen”, đưa việc xét tứ giác về việc xét
tam giác bằng cách tạo ra những tam giác trên hình vẽ tương ứng với đề bài. Từ đó dẫn đến
việc kẻ đường chéo AC của tứ giác ABCD, từ đó HS tìm ra cách giải quyết vấn đề đặt ra.
Bước 3: Trình bày giải pháp: HS trình bày lại quá trình giải quyết bài toán từ việc vẽ hình,
ghi GT, KL đến việc chứng minh.
Bước 4: Nghiên cứu sâu giải pháp: Nghiên cứu trường hợp đặc biệt tứ giác có 4 góc bằng
nhau thì mỗi góc đều là góc vuông.

1. khai thaïc pháön kiãøm tra baìi cuî, âàût ra mäüt váún âãö måïi
âoìi hoíi phaíi nghiãn cæïu kiãún thæïc måïi
Vê duû1: Âàût váún âãö daûy baìi hai tam giaïc coï hai caûnh tæång
æïng bàòng nhau, sau khi kiãøm tra baìi Trong mäüt tam giaïc , âäúi
diãûn våïi caûnh låïn hån laì goïc låïn hån, ta âàût cáu hoíi : Trong hai tam
giaïc báút kyì, coï thãø noïi âäúi diãûn våïi caûnh låïn hån laì laì goïc låïn
hån hay khäng ?
Mäüt tçnh huäúng måïi âæåüc âàût ra do thay âäøi âiãöu kiãûn cuía
baìi toaïn : tæì mäüt tam giaïc sang hai tam giaïc báút kyì. Bàòng vê duû
cuû thãø , hoüc sinh seî chè ra âæåüc âiãöu âoï laì sai, chàóng haûn 
ABC coï AC > AB ,
veî âæåìng cao AH, ta tháúy AHC vaì AHB A
coï AC > AB nhæng goïc AHC =goïc AHB
Nhæng coï nhæîng càûp tam giaïc coï tênh
cháút nhæ váûy. nhæîng càûp tam giaïc áúy phaíi
B H C
thãm nhæîng mäúi liãn hãû gç ? Baìi hoüc häm nay
seî nghiãn cæïu càûp tam giaïc coï tênh cháút nhæ thãú.
Vê duû 2: Khi daûy bbaìi Pheïp træì vaì pheïp chia :Säú hoüc
6 trong muûc pheïp træì hai säú tæû nhiãn ta âæa ra tçnh
huäúng trong kiãøm tra
Xeït xem coï säö tæû nhiãn x naìo maì : a) 2 + x = 5 hay
khäng ?
b) 6 = x = 5 hay khäng ?
Tæì âoï HS tçm giaï trë cuía x : ÅÍ cáu a) tçm âæåüc x = 3,
cáu b) khäng tçm âæåüc giaï trë cuía x.Qua âoï, GV nháûn xeït
åí cáu a) ta coï pheïp træì ,GV khaïi quaït vaì ghi baíng: Cho hai
säú tæû nhiãn a vaì b, nãúu coï säú tæû nhiãn x sao cho b + x
= a thç ta coï pheïp træì a - b = x
Tæång tæû trong muûc pheïp chia hãút vaì pheïp chia coï
dæ GV âæa ra tçnh huäúng: Xeït xem coï säú tæû nhiãn x naìo
maì : a) 3.x = 12 hay khäng?
b) 5.x = 12 hay khäng?
ÅÍ cáu a) HS tçm âæåüc x = 4, coìn åí cáu b) HS khäng tçm
âæåüc giaï trë cuía x .Qua âoï GV nháûn xeït : ÅÍ cáu a) ta coï
pheïp chia 12 : 3 = 4. Tæì âoï GV khaïi quaït vaì ghi baíng vãö
pheïp chia hãút : Cho hai säú tæû nhiãn a vaì b (b ≠ 0), nãúu
coï säú tæû nhiãn x sao cho b.x = a thç ta coï pheïp chia a : b
= x.
2) Choün mäüt æïng duûng cuía kiãún thæïc måïi, âàût
hoüc sinh træåïc mäüt máu thuáøn : våïi kiãún thæïc
cuî, chæa thãø giaíi quyãút âæåüc baìi toaïn
Hiãûu quaí cuía tçnh huäúng âoï caìng cao nãúu âoï laì váún âãö thäng
thæåìng maì HS khäng nghé tåïi, khäng dãù daìng tçm ra ngay låìi giaíi,
coìn nãúu sæí duûng kiãún thæïc thç laûi tæû tçm âæåüc cáu traí låìi
mäüt caïch nhanh choïng.
Vê duû khi daûy baìi goïc näüi tiãúp . ta âæa ra mäüt ngäi sao nàm
caïnh âãöu vaì yãu cáöu caïc em tênh goïc åí âènh caïnh sao. Caïc em
váùn thæåìng tháúy ngäi sao nàm caïnh trãn laï Quäúc kç, nhæng máúy
em nghé âãún goïc åí mäùi âènh cuía caïnh sao bàòng bao nhiãu âäü ?
Ngäi sao laûi ráút quen thuäüc , maì xaïc âënh goïc laûi khäng âån giaín.
Âãún âáy ta noïi ràòng caïc em coï thãø dãù daìng tçm âæåüc goïc áúy
nãúu xem noï laì mäüt goïc näüi tiãúp trong mäüt âæåìng troìn. caïc em
haìo hæïng bàõt tay vaìo viãûc nghiãn cæïu kiãún thæïc måïi âãø giaíi
quyãút váún âãö tháöy âàût ra.
3) Âæa ra mäüt baìi toaïn maì váûn duûng kiãún thæïc sàõp
hoüc seî giaíi quyãút nhanh goün hån
Vê duû 1: Khi daûy baìi “Thæûc haình träöng cáy thàóng haìng”
(Tiãút 4/HH6) Caïch träöng nhæ thãú naìo âãøí caïc cáy thàóng
haìng, caïc em quan saït hai hçnh veî sau, räöi traí låìi caïch
laìm nhæ thãú naìo?
Vê duû 2: * Khi giåïi thiãûu baìi nhán âa thæïc, ta noïi våïi caïc
em ràòng coï thãø tênh nháøm têch hai säú låïn hån 100 nhæ
laì 109.106 = 11554 trong 3 giáy bàòng cacïh láúy 106 cäüng
våïi 9 (laì 115) räöi viãút thãm säú 54 (têch cuía 6 vaì 9) vaìo
sau.
Mäüt qui tàõc tháût âån giaín! Nhæng vç sao laûi laìm âæåüc nhæ
váûy ? Baìi toaïn âàût ra træåïc caïc em mäüt nhu cáöu giaíi thêch qui
tàõc áúy : nãúu goüi pháön hån cuía mäùi säú våïi 100 laì a vaì b , ta phaíi
tçm kãút quaí cuía pheïp nhán 100 + a våïi 100 + b , laì pheïp nhán hai âa
thæïc. Roî raìng qui tàõc nhán âa thæïc âæåüc caïc em tçm toìi mäüt
caïch tæû giaïc hån.
*Tênh nháøm :
- Muäún nhán ab våïi ac trong âoï b + c = 10, ta viãút têch a(a+1)
räöi viãút thãm têch bc vaìo sau (viãút båîi hai chæî säú, nãúu têch mäüt
chæî säú ta thãm chæî säú 0 âæïng træåïc)
Chæïng minh : Dæûa vaìo hàòng âàông thæïc :
ab .ac = 100 a (a+1) + bc
Vê duû 3: 27.23 = ? ta tênh : 2.3 = 6 ; 7.3 = 21 ; 23.27 =
621
38.32 = 1216
84.86 = 7224
91.99 = 9009
- Muäún tênh bçnh phæång cuía mäüt säú táûn cuìng bàòng 5, ta láúy
säú chuûc nhán våïi säú chuûc cäüng 1, räöi viãút thãm säú 25 vaìo sau
Vê duû 4: 125 2 = ? Ta tênh: 12.1 3= 156 ; 125 2 =
15625.
1352 = 18225
2052 = 42025
*Træåïc baìi hàòng âàóng thæïc bçnh phæång cuía mäüt
hiãûu hai biãøu thæïc, ta cho HS laìm åí nhaì baìi tênh giaï trë
säú cuía biãøu thæïc M = 1,212 - 2,42.0,21 + 0,212
Sau khi thæûc hiãûn hai pheïp bçnh phæång, mäüt pheïp nhán , mäüt
pheïp træì, mäüt pheïp cäüüng , HS âæåüc kãút quaí bàòng 1.
Âãúïn låïp ta noïi coï thãø tênh nháøm âæåüc giaï trë säú cuía biãøu
thæïc áúy.
Caïc em ngaûc nhiãn : Mäüt biãøu thæïc khaï phæïc taûp maì coï thãø
tênh nháøm âæåüc! caïc em chåì âåüi sæû giaíi quyãút cuía baìi hoüc.
Caïch giaíi quyãút âoï laì : Nãúu âàût 1,21= a
vaì 0,21 = b thç M = a2 - 2ab + b2 =(a-b)2 =(1,21 - 0,21)2 =12 =
1.

Vê duû 5: Âáöu baìi giåïi thiãûu, âäú em biãút ätä âáöu tiãn ra
âåìii nàm naìo ?
Ätä âáöu tiãn ra âåìi nàm
n = abbc , trong âoï nM5 vaì
a, b, c ∈ { 1;5;8} , (a, b, c)
khaïc nhau. Muäún traí låìi
âæåüc ta vaìo baìi måïi “Dáúu
hiãûu chia hãút cho 2, cho 5”
(Tiãút 20/SH6)
Hoüc sinh hæïng thæï háúp dáùn
vaì theo doîi baìi täútn hån.

Vê duû 6: Âáöu giåì GV treo baíng phuû maïy bay coï âäüng cå
ra âåìi nàm naìo?

Maïy bay coï âäüng cå ra âåìi


nàm naìo?
abcd , trong âoï:
a lf säú coï âuïng mäüt æåïc
b laì håüp säú beï nhoí nháút
c khäng phaíi laì säú
nguyãn täú, khäng phaíi laì
håüp säú vaì c ≠ 1
d laì säú nguyãn täú leí nhoí nháút.
Muäún traí låìi âæåüc ta theo doîi baìi hoüc sau “Säú nguyãn
täú- Håüp säú” (Tieït 25/SH6)
Vê duû 4: Maïy bay træûc thàng ra âåìi nàm naìo?
Maïy bay træûc thàng ra âåìi nàm
abcd biãút ràòng:
+ a khäng phaíi laì säú nguyãn täú,
khäng phaíi laì håüp säú .
+ b laì säú dæ trong pheïp chia
105 cho 12
+ c laì säú nguyãn täú leí nhoí nháút.
+ d laì trung bçnh cäün cuía b vaì c.
Âãø traí låìi ta vaìo tiãút än táûp chæång
(Tiãút 37-38/ Än táûp chæå3ng I)

Vê duû 7: Khi daûy baìi “Qui tàõc dáúu ngoàûc” GV âæa ra


hçnh aính
?1 Tæì hçnh sau em ruït ra nhæîng nháûn xeït gç ?

4) Âæa ra mäüt æïng duûng thæûc tãú, mäüt hçnh aính


thæûc tãú yãu cáöu hoüc sinh giaíi thêch , nháút laì
nhæîng thæûc tãú gáön guîi våïi caïc em.
Vê duû 1: Khi daûy baìi “Táûp håüp caïc säú nguyãn” GV âæa
ra hçnh aính
? 2 Mäüt chuï äúc sãn saïng såïm åí vë trê âiãøm A trãn cáy
cäüt caïch màût âáút 2m. Ban ngaìy chuïi äúc sãn boì lãn
âæåüc 3m. Âãm âoï chuï ta mãût quaï “nguí quãn” nãn bë
“tuäüt” xuäúng dæåïi a) 2m
b) 4m
Hoíi saïng såïm häm sau chuï äúc sãn caïch A bao nhiãu
trong mäùi træåìng håüp.

Vê duû 2: Khi daûy baìi” Tênh chaït pheïp cäüng caïc säú
nguyãn” âæa ra hçnh aính “ Chiãúc diãöu åí âäü cao bao
nhiãu ?”. Caïc em táûp trung ngay vaìo âáöu giåì vaì phaïn âaïn
nhiãöu kãút quaí khaïc nhau, GV âãø traí låìi âæåüc ta vaìo baìi
hoüc måïi, sau âoï traí låìi dãù daìng.
Chiãúc diãöu cuía baûn Minh bay cao 15 m (so våïi màût
âáút). Sau âoï mäüt luïc, âäü cao chiãúc diãöu tàng lãn 2 m,
räöi sau âoï laûi giaím 3 m. Hoíi chiãúc diãöu åí âäü cao bao
nhiãu ? (so màût âáút) sau hai láön thay âäøi?

Vê duû 3: khi daûy baìi Hai goïc coï caûnh tæång æïng goïc, täi
âæa ra mäüt thæïåc chæî T. Khi âo âäü nghãng cuía mæång
maïng , ngæåìi ta thæåìng duìng thæåïc chæî T .Taûi sao goïc
nghiãng cuía mæång laûi chênh bàòng goïc giæîa truûc cuía
thæåïc våïi dáy roüi ? Caïc caûnh cuía hai goïc áúy coï liãn hãû
gç våïi nhau ?
Trong khi âæa ra nhæîng æïng duûng thæûc tãú cuía kiãún
thæïc, nãn cäú gàng sæí duûng âäö duìng daûy hoüc. Chè
riãng viãûc mang âäö duìng daûy hoüc âãún låïp cuîng âaî âàût
ra cho hoüc sinh mäüt cáu hoíi : "Duûng cuû naìy laì gç ? duìng
âãø laìm gç ? " vaì do âoï maì caïc em tápû trung theo doîi baìi
giaíng hån.

5) Gàõn cho caïc pheïp tênh mäüt näüi dung thæûc


tãú taûo cho hoüc sinh hæïng thuï thæûc hiãûn pheïp
tênh âoï :
Vê duû 1: Khi daûy tiãút 38 Än táûp chæång I ta âæa ra bæïc
tranh gáön guîi våïi caïc em
Âäú vui: Beï kia chàn vët khaïc thæåìng
Buäüc âi cho âæåüc chàôn hang måïi æa
Haìng 2 xãúp tháúy chæa væìa
Haìng 3 xãúp váùn coìn thæìa mäüt con
Haìng 4 xãúp cuîng chæa troìn
Haìng 5 xãúp thiãúu 1 con måïi âáöy
Xãúp thaình haìng 7 âeûp thay.
Vët bao nhiãu ? Tênh âæåüc ngay måïi taìi !
(Biãút säú vët chæa âãún 200 con)

Vê duû 2: Khi daûy chia säú tháûp phán cho 10, 100, 1000, ...
ta âæa ra mäüt cuäún saïch gäöm 115 tåì , âãö nghë hoüc sinh
tênh chiãöu daìy tåì giáúy.
Caïc em âæa ra phæång aïn âo chiãöu daìy nhiãöu tåì.
- Âo bao nhiãu tåì ?
- Caìng nhiãöu thi caìng chênh xaïc, nhæng âo chiãöu daìy
100 tåì giáúy thç tênh toaïn dãù hån.
Chàóng haûn chiãöu daìy 100 tåì giáúy laì 10,25 cm dãù
daìng tênh âæåüc chiãöu daìy 1tåì giáúy
Nhiãöu khi chè cáön thay âäøi chuït êt caïch hoíi cuîng
taûo ra tçnh huäúng coï váún âãö : nhiãöu hoüc sinh khäng
haìo hæïng tênh toaïn khi tçm chu vi âæåìng troìn biãút âæåìng
kênh vaì ngæåüc laûi.Nhæng nãúu ra cáu hoíi sau thç caïc em
laûi coï nhu cáöu tênh toaïn thæûc tãú :
Mäùi hoüc sinh phaíi laìm mäüt chiãúc voìng coï âæåìng
kênh 40 cm âãø âäöng diãùn . Mäüt âoaûn dáy theïp daìi bao
nhiãu thç uäún thaình chiãúc voìng coï kêch thæåïc nhæ trãn
nãúu pháön chäöng lãn nhau daìi 5 cm.

Vê duû 3 : Khi daûy baìi “Tênh cháút cå baín cuía phán säú”
Âäú em Huìng âi xe âaûp,
1
10 phuït âáöu âi âæûoc quaîng âæåìng
3
1
10 phuït thæï hai âi âæåüc quaîng âæåìng
4
2
10 phuït cuäúi âi âæåüc quaîng âæåìng
9
Hoíi sau 30 phuït Huìng âi âæåüc bao nhiãu
pháön quaîng âæåìng?

6) Gàõn mäüt näüi dung thæûc tãú quã hæång âáút


næåïc cho hoüc sinh hæïng thuï thæûc hiãûn pheïp tênh
âoï :

Vê duû 1: Khi daûy tiãút luyãûn táûp “101/SH6) GV treo aính


Cáöu Myî thuáûn sau âoï giåïïi thiãûu så læåüc vãö cáöu cho HS
táûp trung chuï yï gáy hæïng thuï:
Cáöu Myî Thuáûn näúi hai Tènh Tiãön Giang vaì Vénh Long
âæåüc khaïnh thaình ngaìy 21-5-2000 laì cáy cáöu treo hiãûn
âaûè næåïc ta, chiãöu daìi 1535 km bàõc ngang säng Tiãön
mäüt trong nhæîng con säng räüng nháút Viãût Nam. Nãúu veî
trãn baín âäö tè lãû xêch 1: 20000 thç cáy cáöu naìy daìi bao
nhiãu xencimet ?
7) Taûo ra tçnh huäúng coï váún âãö bàòng cäng taïc
thæûc haình
Vê duû 1: Khi daûy baìi thæûc haình âo goïc: GV treo tranh âäú
caïc em bæïc tranh diãùn taí näüi dung gç?
Cuäüc tranh luáûn diãùn ra, GV nháún maûn âoï laì huình aính
“Ngæåìi kyî sæ âang thiãút kãú cäng trçnh “ vaì ngæåìi âoï
âang laìm nhiãûm vuû gç? “Âo goïc trãn màût âáút”
Chuïng ta vaìo baìi måïi, HS táûp trung chuï yïî nhiãöu hån

Vê duû 2: Khi daûy baìi “Mäüt säú hãû thæïc vãö caûnh vaì
âæåìng cao trong tam giaïc vuäng” GV âæa ra tçnh huäúng coï
váún âãö : Nhåì mäüt hãû thæïc trong tam giaïc vuäng, ta coï
thãø âo âæåüc chiãöu cao cuía cáy bàòng mäüt chiãúc thæåïc
thåü qua hçnh veî sau
Vê duû 4: Khi daûy baìi“Mäüt säú hãû thæïc vãö caûnh vaì
âæåìng cao trong tam giaïc vuäng” GV âæa ra tçnh huäúng coï
váún âãö :Mäüt chiãúc thang cao 3m. Cáön âàût chán thang
caïch chán tæåìng mäüt khoaíng caïch bàòng bao nhiãu âãø noï
taûo våïi màût âáút mäüt goïc “an toaìn” 650 (tæïc laì âaím baío
thang khäng âäø khi sæí duûng
Âãø giaíi quyãút âæåüc baìi toaïn naìy ta cáön nàõm
âæåüc kiãún thæïc baìi hoüc sau, tæì âoï giaïo viãn giåïi thiãûu
baìi gáy chuï yï âãún HS

You might also like