06 1 Giao Tac

Trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh
Khoa Công ngh thông tin
CÁC HỆ QUẢN TRỊ CƠ SỞ DỮ LIỆU
Bài 6 : GIAO TÁC (transaction)
Ts. Nguyễn An Tế
Nguyễn Tiến Dũng
Nguyễn Thúy Ngọc
Mục tiêu
● Hiểu được ý nghĩa sử dụng giao tác

● Hiểu tính chất và các thành phần trong giao tác
● Vận dụng giao tác trong khai thác CSDL
Ts. Ng.An Tế - Ng.Tiến Dũng - Ng. Thúy Ngọc (2010) [HQTCSDL-Bài 6: Giao tác] 2
Tài liệu tham khảo
[1] Ramez Elmasri, Shamkant B. Navathe, Fundamentals of

Database Systems (ch. 17, 18), 4th Edition, 2004.
Nội dung
1. Giới thiệu
1.1 Đặt vấn đề
1.2 Giao tác
2. Những khái niệm cơ bản
3. Xử lý tranh chấp đồng thời
Đặt vé máy bay
đặt chỗ thanh toán

chọn chuyến bay
cập nhật số chỗ

xuất vé
1.1 Đặt vấn đề (tt.)
chọn ch.bay đặt chỗ

(D) thanh toán
Khách A
cập nhật số chỗ
xuất vé
chọn ch.bay
(D)
…………….
kiểm tra
thanh toán
Khách B đặt chỗ
Nhiều người dùng truy cập dữ liệu cùng thời điểm
Môi truờng multi-user CSDL lớn
t1 t1
t1
TRANH CHẤP TÀI NGUYÊN
Môi truờng multi-user
tập trung phân tán
Mất dữ liệu Số liệu tổng hợp

đã cập nhật không chính xác
(Lost Update Problem) (Incorrect Summary
Problem)
Khai thác
VẤN ĐỀ
dữ liệu ‘giả’
(Dirty Read Problem)
Trường hợp 1
● Chọn chuyến bay (còn chỗ)

read(D) // với số chỗ còn lại D > 0
● Đặt chỗ
D := D – 5
If (thanh toán thành công)

write(D)
●...
D : số chỗ còn lại (D=80)

● Mất dữ liệu đã cập nhật
read(D)
kiểm tra write(D)
Khách A D:=D-5
(đặt 5) thanh toán
(=?)
read(D)
kiểm tra
Khách B write(D)
(hủy 4)
D:=D+4 thanh toán
(=?)
t1 t2 t3 t4 thời gian
Trường hợp 2
● Chọn chuyến bay (còn chỗ)
read(D) // với số chỗ còn lại D > 0
● Đặt chỗ
D := D – 5
write(D)
If (thanh toán thành công)
Xuất vé
Else
{ D := D + 5
write(D) }
●...
D : số chỗ còn lại (D=80)

● Khai thác dữ liệu ‘giả’
read(D) D:=D+5
Khách A thanh toán
D:=D-5 (=?) write(D)
thất bại
write(D)
read(D)
Khách B
D:=D+4 (=?)
write(D)
t1 t2 t3 thời gian
● Số liệu tổng hợp không chính xác

W1, W2,…, Wn là số chỗ đã đặt ở trạm 1, trạm 2, …, trạm n
Tính tổng số vé đã đặt của tất cả các trạm Zn= W1+W2+…+Wn
Tính được tới trạm 4: Z4= W1+W2+W3+W4
Khi đó, trạm 1 đặt thêm 3 chỗ và trạm 2 trả lại 1 chỗ
Tại trạm n: Zn = Z4 + W5 +…+Wn
Zn không còn chính xác
● Yêu cầu DBMS hỗ trợ chức năng giải quyết tranh chấp
‘đúng đắn’
‘ổn định’
GIAO TÁC
‘an toàn’
‘thời gian đáp ứng’
Nội dung
1. Giới thiệu
1.2 Giao tác
1.2 Giao tác
Begin transaction
● Cập nhật dữ liệu 1

Đơn vị THÀNH CÔNG
xử lý ● Cập nhật dữ liệu 3
● Cập nhật dữ liệu …
End transaction
1.2 Giao tác (tt.)
Begin transaction

Đơn vị
xử lý ● Cập nhật dữ liệu 3 THẤT BẠI
● Cập nhật dữ liệu …
End transaction
Nội dung
1. Giới thiệu
● Các tính chất ACID
Atomicity (nguyên tố)
Consistency (nhất quán)
Isolation (cô lập)
Durability (bền vững)

2. Những khái niệm cơ bản (tt.)
Atomicity: hoặc tất cả các xử lý trong giao tác được hoàn tất
hoặc không có bất kỳ xử lý nào được thực hiện
Consistency: giao tác sau khi hoàn thành phải đảm bảo
sự nhất quán của CSDL
Isolation: một giao tác khi thực hiện sẽ độc lập

với các giao tác khác đang thực hiện đồng thời
Durability: mọi thay đổi về dữ liệu khi giao tác hoàn tất
phải được ghi nhận bền vững trên CSDL
● Thành phần của giao tác
Begin transaction: bắt đầu giao tác
Read/Write: các thao tác đọc/ghi trong giao tác
End transaction: kết thúc giao tác
Commit: kết thúc thành công giao tác
Dữ liệu sẽ được ghi nhận trên CSDL
Rollback/Abort: giao tác bị thất bại
Khi có 1 thao tác trong giao tác không hoàn tất

trở về trạng thái trước khi giao tác bắt đầu
Begin transaction T
Begin transaction T’
Begin transaction T’’
commit T’’ rollback T’’
End transaction T’’

rollback T’
End transaction T’
commit T
End transaction T
● Chọn chuyến bay
Begin transaction
● Đặt chỗ
● Khóa đặt chỗ chuyến bay
If thanh toán thành công

commit
Else
rollback
● Mở khóa đặt chỗ chuyến bay
End transaction
Bị mất dữ liệu đã cập nhật
Transactions :
- khóa dữ liệu và Khai thác dữ liệu ‘giả’
- COMMIT/ROLLBACK
Số liệu tổng hợp không chính xác
Nội dung
1. Giới thiệu

3.1 Lịch thao tác
3.2 Các phương pháp
3.3 Vấn đề deadlock
Ví dụ tranh chấp
giao dịch ngân hàng
đặt vé máy bay
3. Xử lý tranh chấp đồng thời (tt.)
● 2 hành động được gọi là tranh chấp nếu thỏa mãn

tất cả 3 điều kiện:
Thuộc 2 giao tác khác nhau
Cùng truy cập vào dữ liệu D
Có ít nhất một hành động là ghi
3. Xử lý tranh chấp đồng thời (tt.)
● Tình huống xảy ra tranh chấp đồng thời
Giao tác T1 Giao tác T2 Nhận xét

Đọc Đọc Không xảy ra tranh chấp
Đọc Ghi Có xảy ra tranh chấp
Ghi Đọc Có xảy ra tranh chấp
Ghi Ghi Tại một thời điểm chỉ có 1 giao tác được ghi
trên 1 đơn vị dữ liệu
Nội dung
1. Giới thiệu

3.1.1 Phân loại lịch thao tác
3.1.2 Thuật toán phát hiện tranh chấp
3.1 Lịch thao tác (Schedule)
● Lịch thao tác S của n giao tác T1, T2,…, Tn là tập hợp
tất cả các thao tác của mỗi Tk
T2
Ví dụ: S = { r1(D), r2(D), w1(D), w2(D), w1(E), c2, a1 }
r, w, c, a viết tắt read, write, commit, abort

T1
3.1 Lịch thao tác (tt.)
Ví dụ: S = { r1(D), r2(D), w1(D), w2(D), w1(E) }
● Các tranh chấp (có thể xảy ra) trong S:

r1(D) và w2(D)
r2(D) và w1(D)
w1(D) và w2(D)
Nội dung
1. Giới thiệu

Lịch tuần tự Lịch không tuần tự

(serial) (nonserial)
● Tất cả hành động trong giao ● Các hành động trong giao tác
tác Tk đuợc theo sau bởi tất Tk có thể thực hiện xen kẽ với
cả hành động của giao tác Tj các hành động của giao tác Tj
● (+) độc lập, k.quả chính xác ● (+) dùng nhiều trong thực tế
● (-) ít sử dụng trong thực tế ● (-) phải giải quyết tranh chấp
3.1.1 Phân loại lịch thao tác (tt.)
Lịch thao tác tuần tự
read(D)
T1 D:=D-N
write(D)
read(D)
T2
D:=D+M
write(D)
thời gian
3.1.1 Phân loại lịch thao tác (tt.)
Lịch thao tác không tuần tự
read(D) write(D) Y:=Y+N

T1
D:=D-N read(E) write(E)
T2 read(D) write(D)
D:=D+M
thời gian
Nội dung
1. Giới thiệu

● Đồ thị G biểu diễn thứ tự (precedence graph) của lịch S
− Đỉnh là giao tác Tk tham gia trong S

− Cạnh từ TkTj : nếu Tj read(D) ‘sắp sau’ Tk write(D)
hay Tj write(D) ‘sắp sau’ Tk read(D)
hay Tj write(D) ‘sắp sau’ Tk write(D)
S có tính tuần tự nếu G không có chu trình
3.1.2 Thuật toán phát hiện tranh chấp (tt.)
T1 T2 T3
Ví dụ 1
read(E)
read(F)
read(D)
write(D)
write(E)
write(F)
read(F)
read(E)
write(E)
read(E)
write(E)
read(D)
thời gian write(D)
Ví dụ 1
D, E
T1 T2
E, F
E
T3
Lịch có tính tuần tự vì không có chu trình
T1 T2 T3
Ví dụ 2
read(F)
read(E)
write(E)
read(E)
read(F)
read(D)
write(D)
write(E)
write(F)
read(D)
read(E)
write(E)
thời gian write(D)
E
Ví dụ 2
T1 T2
D
E, F
E
T3
Lịch không có tính tuần tự vì có 2 chu trình
Nội dung
1. Giới thiệu

lock(D)=0: dữ liệu D đuợc phép truy cập
lock(D)=1: dữ liệu D không đuợc phép truy cập
3.2 Các phương pháp (tt.)
● Quy tắc hoạt động của Binary locks
oNếu lock(D)=0 thì giao tác Tk có thể truy cập

và đổi trạng thái lock(D) thành 1
oNếu lock(D)=1 thì giao tác Tk phải đợi cho đến khi
lock(D) được đổi thành 0 (bởi Tj)
Khi Tk khóa dữ liệu D, Tj có quyền đọc D

nhưng không có quyền cập nhật D tại cùng thời điểm
Shared lock
Khi Tk khóa dữ liệu D, Tj không có quyền đọc

hay cập nhật D tại cùng thời điểm
Exclusive lock
Dữ liệu D đuợc mở khóa

Unlock
Ứng dụng ?
Exclusive lock
DBMS xác định thứ tự bắt đầu thực hiện của các giao tác
Đánh số thứ tự tăng dần Sử dụng ngày giờ của hệ thống
thu_tu(Tk): thứ tự (hay nhãn thời gian – timestamp) của giao tác Tk
T1
T6
T8
T4
thu_tu(T1) ≤ thu_tu(T6) ≤ thu_tu(T8) ≤ thu_tu(T4)
thời gian
● Xử lý tranh chấp bằng nhãn thời gian
read_ts(D): nhãn thời gian MAX có chứa thao tác đọc D thành công
read_ts(D)=thu_tu(Tk) với Tk chứa thao tác sau cùng đọc D thành công
write_ts(D): nhãn thời gian MAX có chứa thao tác ghi D thành công
write_ts(D)=thu_tu(T) với Tk chứa thao tác sau cùng ghi D thành công
T chứa thao tác write(D)
o Nếu (thu_tu(T) < read_ts(D)) hay (thu_tu(T) < write_ts(D))

abort/rollback T
T : write(D) T’: read(D) T’: write(D)
thu_tu(T) thu_tu(T’) = read_ts(D) thu_tu(T’) = write_ts(D)
T chứa thao tác write(D) (tt.)
oNếu (read_ts(D) ≤ thu_tu(T)) và (write_ts(D) ≤ thu_tu(T))

T: write(D) thành công và write_ts(D) := thu_tu(T)
T’: read(D) T’: write(D) T : write(D)
thu_tu(T’) = read_ts(D) thu_tu(T’) = write_ts(D) thu_tu(T)
T chứa thao tác read(D)
oNếu (thu_tu(T) < write_ts(D))

abort/rollback T
T: read(D) T’: write(D)
thu_tu(T’) = write_ts(D)
T chứa thao tác read(D) (tt.)
oNếu (write_ts(D) ≤ thu_tu(T))

T: read(D) thành công và read_ts(D) := MAX(thu_tu(T), read_ts(D))
T’: write(D) T: read(D)
thu_tu(T’) = write_ts(D)
Nội dung
1. Giới thiệu

Tk Tj
D1 D2
lock(D1) lock(D2)
chờ D2 được mở khóa Deadlock chờ D1 được mở khóa
D2 D1
lock(D2) lock(D1)
unlock(D1) unlock(D2)
3.3 Vấn đề deadlock (tt.)
T2
th
T1
ứ
tự
ưu
T4
tiê
n
T3
chờ đợi quá lâu…
Starvation
Tj
D2
Tk
lock(D2)
Tj halted
chờ D2 được mở khóa
Deadlock Unlock(D2)
D2
lock(D2)
● Phát hiện deadlock:
Đồ thị chờ (directed wait-for graph)

- Đỉnh là các giao tác Tk
- Cạnh TkTj : Tj đang giữ lock trên D và Tk muốn lock D
T1 T2 T3
lock (C)
read(C) T1 T2
lock (B)
read(B)
lock (A)
read(A)
lock (A)
lock (C)
T3
lock (A)
thời gian
deadlock KHÔNG xảy ra vì KHÔNG CÓ chu trình

T1 T2 T3 T4
lock (A)
read(A)
lock (C)
read(C)
lock (B) lock (D)
read(B) read(D)
lock (A)
lock (C)
lock (A)
lock (B)
thời gian
T1 T2
T3
T4
deadlock xảy ra vì CÓ chu trình
● Cách ngăn ngừa deadlock
Time out
Wait-die
Wound-die
Time out
Giới hạn thời gian (tối đa) lock D đối với 1 giao tác Tk bất kỳ
Nếu 1 giao tác Tk giữ lock D vượt quá time out thì sẽ bị rollback
Wait-die
Giả sử Tj đang khóa D, và Tk cũng muốn khóa D
o Nếu thu_tu(Tk) < thu_tu(Tj): Tk được phép chờ
o Nếu thu_tu(Tk) > thu_tu(Tj): hủy Tk , bắt đầu lại tại th.điểm ≠ (nhãn không đổi)
T1 T2
lock B
lock A
lock A
thu_tu(T1) < thu_tu(T2) lock B thu_tu(T2) > thu_tu(T1)

chờ
unlock A
Wound-die
Giả sử Tj đang khóa D, và Tk cũng muốn khóa D

oNếu thu_tu(Tk) < thu_tu(Tj) thì Tj rollback và trao khóa lại cho Tk
oNếu thu_tu(Tk) > thu_tu(Tj) thì Tk được phép chờ
T1 (k) T2 (j) T1 (k) T2 (j)

lock B thu_tu(T2) > thu_tu(T1)
lock A lock B
lock A
lock B lock B
unlock B thu_tu(T1) > thu_tu(T2) chờ

unlock B

06 1 Giao Tac

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

06 1 Giao Tac

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh

Khoa Công ngh thông tin

CÁC HỆ QUẢN TRỊ CƠ SỞ DỮ LIỆU

Bài 6 : GIAO TÁC (transaction)

● Hiểu được ý nghĩa sử dụng giao tác

[1] Ramez Elmasri, Shamkant B. Navathe, Fundamentals of

2. Những khái niệm cơ bản

3. Xử lý tranh chấp đồng thời

Đặt vé máy bay

đặt chỗ thanh toán

cập nhật số chỗ

1.1 Đặt vấn đề (tt.)

chọn ch.bay đặt chỗ

cập nhật số chỗ

Nhiều người dùng truy cập dữ liệu cùng thời điểm

Môi truờng multi-user CSDL lớn

TRANH CHẤP TÀI NGUYÊN

1.1 Đặt vấn đề (tt.)

Môi truờng multi-user

tập trung phân tán

Mất dữ liệu Số liệu tổng hợp

1.1 Đặt vấn đề (tt.)

● Chọn chuyến bay (còn chỗ)

If (thanh toán thành công)

D : số chỗ còn lại (D=80)

1.1 Đặt vấn đề (tt.)

D : số chỗ còn lại (D=80)

1.1 Đặt vấn đề (tt.)

● Số liệu tổng hợp không chính xác

Tính tổng số vé đã đặt của tất cả các trạm Zn= W1+W2+…+Wn

Tính được tới trạm 4: Z4= W1+W2+W3+W4

Tại trạm n: Zn = Z4 + W5 +…+Wn

Zn không còn chính xác

‘thời gian đáp ứng’

2. Những khái niệm cơ bản

3. Xử lý tranh chấp đồng thời

● Cập nhật dữ liệu 2

● Cập nhật dữ liệu …

1.2 Giao tác (tt.)

● Cập nhật dữ liệu 2

● Cập nhật dữ liệu …

2. Những khái niệm cơ bản

3. Xử lý tranh chấp đồng thời

2. Những khái niệm cơ bản

● Các tính chất ACID

Atomicity (nguyên tố)

Consistency (nhất quán)

Isolation (cô lập)

Durability (bền vững)

Isolation: một giao tác khi thực hiện sẽ độc lập

2. Những khái niệm cơ bản (tt.)

● Thành phần của giao tác

Begin transaction: bắt đầu giao tác

Read/Write: các thao tác đọc/ghi trong giao tác

End transaction: kết thúc giao tác

Commit: kết thúc thành công giao tác

Dữ liệu sẽ được ghi nhận trên CSDL

Rollback/Abort: giao tác bị thất bại

Khi có 1 thao tác trong giao tác không hoàn tất

2. Những khái niệm cơ bản (tt.)

commit T’’ rollback T’’

End transaction T’’

● Chọn chuyến bay