c
 

c   

Ô

 

 





›


1. Trình bày đưͻc mͽc tiêu và t̿m quan trͥng cͿa Chương trình tiêm chͿng mͷ rͱng.

2. Ra quy͗t đͣnh v͙ ch͡ đͣnh và chͩng ch͡ đͣnh tiêm chͿng .

3. Xác đͣnh và x΅ lý các tác dͽng phͽ v͙ tai bi͗n cͿa tiêm chͿng .

4. Tͭ ch΁c đưͻc mͱt buͭi tiêm chͿng.

5. Hưͳng d̓n đưͻc các bà m͑ v͙ chͿng ng΃a, mi͝n dͣch và tiêm chͿng vaccin.

2 ›

  

  

 
  

Thҩm nhuҫn phương châm y hӑc dӵ phòng cӫa Đҧng và nhà nưӟc, mҩy chөc năm qua nhà nưӟc và
ngành y tӃ đã coi trӑng công tác tiêm chӫng phòng bӋnh. Tӯ năm 1981 nưӟc ta đã tham gia chương
trình tiêm chӫng mӣ rӝng vӟi ý thӭc tiêm chӫng là phương pháp phòng bӋnh tích cӵc và hiӋu quҧ
nhҩt.

Đây là mӝt chương trình phòng bӋnh cҩp quӕc gia mang tính xã hӝi hóa cao, chúng ta đã đӅ ra mөc
tiêu cho tӯng thӡi kǤ, chiӃn lưӧc và các biӋn pháp thӵc hiӋn. Đưӧc sӵ giúp đӥ cӫa OMS và UNICEF
và nӛ lӵc cӫa toàn ngành y tӃ, đӃn nay chương trình đã gһt hái đưӧc nhiӅu thành tӵu.

Mөc tiêu cӫa chương trình là :

- Giҧm trên 90% tӹ lӋ mҳc các bӋnh truyӅn nhiӉm trҿ em (bҥch hҫu, ho gà, uӕn ván, sӣi, bҥi liӋt, lao).

- Phә cұp tiêm chӫng phòng 6 bӋnh cho trên 90% trҿ em dưӟi 1 tuәi trong cҧ nưӟc.

- TiӃn tӟi thanh toán bӋnh bҥi liӋt và loҥi trӯ uӕn ván sơ sinh vào năm 2000.





  
  


 
  

Theo tә chӭc y tӃ thӃ giӟi có 8- 10 triӋu ngưӡi mҳc lao hàng năm, trong thұp kӹ tӟi có thêm 300 triӋu
ngưӡi nhiӉm lao, 90 triӋu ngưòi mҳc lao và 30 triӋu ngưӡi chӃt vì bӋnh lao. Tҥi ViӋt nam tӹ lӋ nhiӉm
lao hàng năm hiӋn nay là 1.5% dân sӕ,vӟi 76 triӋu dân có 130.000 ngưӡi mҳc lao hàng năm, tӹ lӋ
phát hiӋn đưӧc 40.7%, sӕ lao chưa phát hiӋn đưӧc là 77.000 ngưӡi hҵng năm, lao phәi có BK (+)
mӟi xuҩt hiӋn hàng năm là 60.000 ngưӡi. Vӟi khҧ năng giҧi quyӃt hiӋn nay bӋnh lao vүn còn là mӝt
bӋnh xã hӝi quan trӑng trong thұp niên tӟi.

Năm 1979 toàn thӃ giӟi có 23130 cas bӏ bӋnh bҥch hҫu, trong đó châu Âu chӍ có 548 cas và Pháp 1
cas năm 1980. Ӣ Mӻ 1920 có 1568 cas mҳc bӋnh, 163 cas tӱ vong, đӃn 1965 giҧm xuӕng 168 cas
mҳc bӋnh, có 16 cas chӃt và hiӋn nay 1 vài cas hàng năm . Ӣ nưӟc ta theo sӕ liӋu cӫa viӋn VӋ Sinh
Dich TӉ (VSDT) trung ương, tӹ lӋ mҳc bӋnh năm 1983 ӣ MiӅn Bҳc là 6,95 / 100.000 dân , miӅn trung
1,74 / 100.000 dân , miӅn nam 4,89 / 100.000 dân. Bҥch hҫu qua 15 năm tҥi B.V HuӃ có 157 cas, tӹ
lӋ tӱ vong 30.2%. 

Trên thӃ giӟi ưӟc lưӧng 600.000 trưӡng hӧp ho gà hàng năm, tӹ lӋ mҳc tҥi Thӯa thiên HuӃ 1981 -
1995 là 98,9/100.000 dân, tӹ lӋ tӱ vong tҥi bӋnh viӋn 4.5%, nguy cơ cao ӣ trҿ dưӟi 6 tháng.

Hàng năm trên thӃ giӟi khoҧng 50 triӋu trҿ bӏ sӣi, ưӟc tính khoҧng 722.000 trҿ dưӟi 5 tuәi, tӱ vong
khoҧng 40% ӣ trҿ nhӓ kèm suy dinh dưӥng, tұp trung ӣ các nưӟc Châu Phi và Đông nam Á. Tҥi ViӋt
nam 1979 - 1999 cҧ nưӟc có 579.678 trưӡng hӧp bӏ sӣi, tӱ vong 2.190 trưӡng hӧp,năm 2000 miӅn
Bҳc có dӏch sӣi 25/28 tӍnh thành, nguy cơ cao ӣ trҿ dưӟi 5 tuәi kèm suy dinh dưӥng, không tiêm
chӫng.

Tҥi các nưӟc có lưu hành bӋnh bҥi liӋt, tӹ lӋ lây nhiӉm ӣ trҿ dưӟi 3 tuәi là 70 - 80%,tҥi Thӯa thiên
HuӃ, sau hơn 10 năm uӕng phòng bҥi liӋt đӃn 1995 tӹ lӋ bӋnh giҧm 85.2/100.000 dân, tӹ lӋ tӱ vong ӣ
bӋnh viӋn 6.8 -16.1%. Năm 2000 ViӋt Nam đưӧc công nhұn thanh toán bӋnh bҥi liӋt và tiӃp tөc giám
sát bӋnh này trong các năm tiӃp theo.

Khoҧng 30% dân sӕ thӃ giӟi vӟi 2 tӹ ngưӡi có biӇu hiӋn huyӃt thanh hӑc nhiӉm virus viêm gan B.
Trên thӃ giӟi ưӟc tính có khoҧng 350 triӋu ngưӡi mang virus viêm gan B mãn tính, khoҧng 1 triӋu
ngưӡi chӃt vì viêm gan mãn bao gӗm xơ gan và ung thư gan. Tә chӭc y tӃ thӃ giӟi khuyӃn cáo, tҩt cҧ
các nưӟc cҫn đưa vaccin viêm gan B vào TCMR cho trҿ dưӟi 1 tuәi. Năm 1997 vaccin viêm gan B đã
đưӧc đưa vào TCMR tҥi ViӋt Nam. Tuy nhiên , hàng năm TCMR mӟi chӍ đӫ vaccin cho khoҧng 20%
sӕ trҿ dưӟi 1 tuәi trong cҧ nưӟc.

KӃ hoҥch 5 năm 2002 -2006 nhҵm mӣ rӝng diӋn tiêm vaccin viên gan B cho trҿ dưӟi 1 tuәi trong cҧ
nưӟc. Tӯ năm 2003, tҩt cҧ trҿ dưӟi 1 tuәi trong cҧ nưӟc sӁ nҵm trong diӋn tiêm vaccin viêm gan B.

Qua 15 năm 1980 -1996 tҥi BVTƯ HuӃ có 153 trưӡng hӧp uӕn ván trҿ lӟn, 235 trưӡng hӧp uӕn ván
sơ sinh, trung bình hàng năm 10 -20 trưӡng hӧp uӕn ván sơ sinh, vӟi tӹ lӋ tӱ vong rҩt cao 60 - 70% ,
đӃn nay tӹ lӋ này đã giҧm rõ, hàng năm còn lát đát vài trưӡng hӧp.

ü › 

 


 

  

Tiêm chӫng nhҵm mөc đích phòng mӝt bӋnh xác đӏnh, bҵng cách tҥo nên miӉn dӏch chӫ đӝng cho
ngưӡi đưӧc tiêm chӫng. Mӝt sӕ bӋnh truyӅn nhiӉm trưӟc đây xҭy ra nhiӅu và gây tӱ vong khá cao ӣ
trҿ em. Ngày nay có thӇ nói, không còn thҩy xҧy ra ӣ mӝt sӕ nưӟc trên thӃ giӟi, là nhӡ sӵ phát minh
cӫa thuӕc chӫng ngӯa. Đó là các vaccin gây miӉn dӏch chӫ đӝng .

MiӉn dӏch có hai loҥi : chӫ đӝng và thө đӝng .

ü


  

ûà khi cơ thӇ tӵ tҥo ra kháng thӇ và duy trì lưӧng kháng thӇ này trong mӝt thӡi gian nhҩt đӏnh đӇ
chӕng lҥi bӋnh . MiӉn dӏch này có đưӧc sau khi bӏ mҳc bӋnh hoһc sau khi đưӧc tiêm chӫng. MiӉn
dӏch chӫ đӝng thưӡng xuҩt hiӋn lâu sau vài tuҫn, nhưng bӅn bӍ hơn so vӟi miӉn dӏch thө đӝng. Các
loҥi vaccin cho miӉn dӏch chӫ đӝng. Vaccin đưӧc điӅu chӃ tӯ đӝc tӕ, tӯ vi khuҭn hoһc virus đã chӃt
hoһc còn sӕng nhưng đã đưӧc làm giҧm đӝc lӵc và khҧ năng gây bӋnh đã đưӧc phá bӓ, chӍ còn khҧ
năng gây miӉn dӏch .

ü 

  

ûà khi cơ thӇ nhұn kháng thӇ tӯ mҽ chuyӅn sang hoһc là các loҥi thuӕc có chӭa kháng thӇ đưӧc điӅu
chӃ tӯ ngưӡi hoһc đӝng vұt. MiӉn dӏch thө đӝng có hiӋu quҧ ngay nhưng ngҳn hҥn. Các loҥi huyӃt
thanh như SAT, SAD dưӟi hình thӭc cô đӑng các globulin lҩy tӯ ngưӡi có bӋnh hay tӯ đӝng vұt đӅu
cho miӉn dӏch thө đӝng .

ĐӇ viӋc chӫng ngӯa có hiӋu quҧ tӕt, phҧi thӵc hiӋn sӵ chӫng ngӯa trưӟc thӡi gian trҿ có nguy cơ
nhiӉm bӋnh. Chӫng ngӯa đưӧc tiӃn hành ngay tӯ tháng đҫu, năm đҫu tiên cӫa trҿ .

Mӛi nưӟc có tình hình bӋnh tұt khác nhau, có nhӳng ưu tiên giҧi quyӃt khác nhau vì vұy lӏch chӫng
ngӯa cӫa mӛi nưӟc là khác nhau . 

ü ü 
 

 
 

Các bӋnh do vi khuҭn : bӋnh lao, bӋnh bҥch hҫu, ho gà, uӕn ván, thương hànl dӏch tҧ, dӏch hҥch, não
mô cҫu type A,C, Hemophilus influenzae type b...

Các bӋnh do virus : đұu mùa, bҥi liӋt, sӣi, rubéole (sӣi Đӭc), quai bӏ, cúm, dҥi, viêm gan virus A, B,
viêm não Nhұt Bҧn B...

HiӋn nay ngưӡi ta đã bӓ chӫng ngӯa đұu mùa bӣi vì hӃt ngưӡi mҳc bӋnh. Nhӡ tә chӭc chӫng ngӯa
bӋnh đұu mùa cho 100% trҿ em ӣ tҩt cҧ các quӕc gia trong nhӳng năm 1960 - 1970 nên tӯ năm
1978 trӣ đi không còn ai mҳc bӋnh. Trưӡng hӧp mҳc bӋnh cuӕi cùng đưӧc tìm thҩy ӣ mӝt ngưӡi lӟn
27 tuәi ӣ Somalia năm 1977. ĐiӅu này cũng khҷng đӏnh hiӋu quҧ rҩt cao cӫa công tác chӫng ngӯa.
Do đó hiӋn nay Tә Chӭc Y TӃ ThӃ Giӟi kêu gӑi tҩt cҧ các quӕc gia, bҵng mӑi cách tә chӭc tiêm
chӫng cho 100% trҿ em dưӟi 1 tuәi đӕi vӟi 6 bӋnh hiӇm nghèo : lao, bҥch hҫu, ho gà, uӕn ván, bҥi
liӋt, sӣi ... đӇ đӃn năm 2000, có thӇ quét sҥch các bӋnh trên đây trong bӋnh lý nhi khoa.

Ë  ! "#

 $$ 

 

Vaccin là mӝt tác nhân gӗm các vi khuҭn chӃt, đӝc tӕ cӫa vi khuҭn đã đưӧc làm giҧm đӝc lӵc hoһc
các vi khuҭn hay virus còn sӕng mà đã làm yӃu đi. Vì vұy vaccine chӍ mang tính kháng nguyên và
không gây bӋnh, khi tiêm chӫng cho trҿ, trҿ sӁ chӫ đӝng tҥo ra kháng thӇ đӇ phòng bӋnh.

Ë

!"#$ 

Vaccine sӕng chӭa các tác nhân còn sӕng nhưng chúng ta đã làm yӃu đi vì vұy không gây nguy
hiӇm. Vaccin sӕng gӗm : BCG, Bҥi liӋt (OPV) và vaccin sӣi trong đó bҥi liӋt ӣ dҥng lӓng còn BCG và
vaccin sӣi ӣ dҥng bӝt khô lҥnh vì vұy khi dùng có kèm theo mӝt ӕng nưӟc riêng (chҩt hòa tan) không
đưӧc dùng nưӟc cҩt hay mӝt dung dӏch khác vì sӁ làm hӓng vaccin. Vaccin BH-HG-UV là loҥi vaccin
chӃt gӗm ba thành phҫn vi khuҭn ho gà chӃt, đӝc tӕ cӫa bҥch hҫu và uӕn ván đã làm giҧm đӝc lӵc
gӑi là Toxoid.

Vaccine BH-UV là loҥi vaccine chӃt chӍ chӭa hai thành phҫn bҥch hҫu và uӕn ván.

Vaccine uӕn ván là loҥi vaccine chӃt chӍ chӭa thành phҫn uӕn ván, dùng tiêm cho phө nӳ và các bà
mҽ có thai đӇ phòng uӕn ván sơ sinh .Vaccin sӕng thưӡng tҥo kháng thӇ hӳu hiӋu hơn vaccine chӃt
vì vұy gây miӉn dӏch cơ bҧn cho trҿ cҫn tiêm đӫ 3 mũi BH-HG-UV.

Ë %&"'(&$ 

0 0
HiӋn nay tҩt cҧ các loҥi vaccine phҧi đưӧc bҧo quҧn ӣ nhiӋt đӝ tӯ 0 C - 8 C. ViӋc bҧo quҧn này tҥo
thành mӝt hӋ thӕng dây chuyӅn lҥnh, vaccine luôn luôn ӣ trong tӫ lҥnh tӯ nơi sҧn xuҩt đӃn nơi phân
phӕi đӃn khi tiêm cho trҿ . Tҥi mӛi tuyӃn bҧo quҧn có quy đӏnh nghiêm ngһt vӅ nhiӋt đӝ và thӡi gian
lưu trӳ cho phép . Trong tӫ lҥnh vaccin sӣi và bҥi liӋt luôn luôn bӓ ӣ ngăn đá, còn BCG, BH-HG-UV,
viêm gan B và ӕng thuӕc pha (dung môi) sӣi, BCG bӓ ngoài ngăn đá. Không đӇ vaccin ӣ cánh cӱa tӫ
lҥnh, đã đem ra khӓi tӫ lҥnh đӇ sӱ dөng thì không nên bӓ vào lҥi, không nên mӣ tӫ lҥnh quá 3
lҫn/ngày, không nên bӓ thuӕc chӫng thӯa qua ngày mai .

Vaccin sӕng khó bҧo quҧn hơn vaccine chӃt. Không nhӳng bӏ hӫy bӣi nhiӋt đӝ mà còn bӣi các chҩt
sát trùng và ánh sáng, vì vұy phҧi lưu ý 2 yӃu tӕ này khi tiӃn hành tiêm chӫng . Cҧ vaccin sӕng và
vaccin chӃt đӅu có thӇ bӏ hư do bҧo quҧn chӭ không riêng gì vaccine sӕng. Khi vaccin bӏ hư (không
còn mang tính kháng nguyên) nӃu tiêm cho trҿ sӁ không có tai biӃn gì nhưng trҿ không tҥo kháng thӇ
và trҿ có thӇ bӏ bӋnh mà ta đã tiêm chӫng . ĐiӅu này làm mҩt lòng tin cӫa bà mҽ vào cán bӝ y tӃ và
vӅ phía chúng ta thì mҩt công tӕn tiӅn .Vì vұy bҧo quҧn dây chuyӅn lҥnh là quan trӑng .
 0
Thӡi gian bӏ hӫy vaccine ӣ nhiӋt đӝ 37 C :

BCG : 2 tuҫn 

DPT : 4 ngày 

Bҥi liӋt : 1 ngày 

Sӣi : 1 giӡ 

Dây chuyӅn lҥnh là hӋ thӕng phân phӕi vaccine ӣ trҥng thái còn nguyên hiӋu lӵc tӯ nơi sҧn xuҩt đӃn
tұn nơi tiêm chӫng. HӋ thӕng dây chuyӅn lҥnh là rҩt quan trӑng và cҫn thiӃt vì vaccin rҩt nhҥy cҧm
vӟi nhiӋt đӝ. Ba yӃu tӕ cҩu thành dây chuyӅn lҥnh là : trang thiӃt bӏ, con ngưӡi và các thao tác sӱ
dөng. NӃu 1 trong 3 bӝ phұn cҩu thành này có sai sót thì cҧ hӋ thӕng dây chuyӅn lҥnh sӁ hư vӥ nhҩt
là đӕi vӟi tuyӃn trung ương vì nơi đây sӕ lưӧng vaccin lӟn nhҩt, trӏ giá hàng tӹ đӗng. Bҩt kǤ mӝt sai
sót nào cũng là mӝt tai hӑa nghiêm trӑng.

á %&' 
( 
&' 


  

HiӋn nay, do nhu cҫu bҧo vӋ trҿ em, ngưӡi ta đã giӟi hҥn đӃn mӭc tӕi thiӇu các chӕng chӍ đӏnh chӫng
ngӯa. Đӕi vӟi trҿ em suy dinh dưӥng, sơ sinh thiӃu tháng, thiӃu cân ... trưӟc đây có ngưӡi khuyên
nên tránh chӫng ngӯa, nhưng ngày nay ngưӧc lҥi, có chӍ đӏnh nên chӫng bӣi vì, dù phҧn ӭng đáp
ӭng miӉn dӏch cӫa trҿ có yӃu hơn bình thưӡng nhưng vүn có và đӫ khҧ năng đӇ bҧo vӋ trҿ. Trҿ rҩt
cҫn đưӧc bҧo vӋ các bӋnh trên bӣi vì dӉ mҳc, thưӡng diӉn biӃn nһng và tӹ lӋ tӱ vong cao. Như vұy
còn lҥi nhӳng chӕng chӍ đӏnh sau đây :

- Trҿ đang mҳc mӝt bӋnh nhiӉm trùng cҩp tính .

- Trҿ đang có bӋnh ung thư.

- Trҿ đang có bӋnh suy giҧm miӉn dӏch bҭm sinh hay mҳc phҧi .

- Không tiêm chӫng BCG cho nhӳng trҿ đã biӃt là mҳc AIDS.

- Không tiêm BH-HG-UV2 và BH-HG-UV3 cho nhӳng trҿ có co giұt hoһc sӕc trong vòng 3 ngày sau
lҫn tiêm BH-HG-UV1.

- Không tiêm BH-HG-UV cho nhӳng trҿ có co giұt tái phát hoһc đang mҳc các bӋnh cӫa hӋ thӕng
thҫn kinh trung ương.

ê )


 

ê
)
*+

",-.+/
(0 



ûӭa tuәi Vaccin

Dưӟi 1 tháng : BCG VGB1 (24 giӡ sau sinh)

2 tháng tuәi : BH - HG - UV 1 Bҥi liӋt 1 VGB2

3 tháng tuәi : BH - HG - UV 2 Bҥi liӋt 2

4 tháng tuәi : BH - HG - UV 3 Bҥi liӋt 3 VGB3

9 - 11 tháng : Sӣi 

Chú ý: 

- BCG (vaccin phòng lao), BH- HG - UV (vaccin phòng bҥch hҫu - ho gà- uӕn ván), VGB (vaccin
phòng viêm gan B)

- Khoҧng cách giӳa hai lҫn tiêm BH-HG-UV và giӳa hai lҫn uӕng bҥi liӋt tӕi thiӇu phҧi mӝt tháng .

- NӃu không cho trҿ tiêm BCG ngay dưӟi mӝt tháng đưӧc, thì trong lҫn tiêm chӫng đҫu tiên cҫn cho
ngay trҿ tiêm BCG và uӕng bҥi liӋt cùng lúc vӟi tiêm BH-HG-UV và viêm gan B.

- Cҫn đҧm bҧo tiêm đӫ các loҥi vaccin cho trҿ ngay trong năm đҫu (1 mũi BCG, 3 mũi BH-HG-UV, 3
lҫn uӕng bҥi liӋt, mӝt mũi sӣi và 3 mũi VGB).

- Không nên tiêm BH-HG-UV mũi 2 hoһc mũi 3 cho trҿ bӏ phҧn ӭng mҥnh vӟi mũi trưӟc. Nên bӓ
thành phҫn ho gà, dùng vaccin bҥch hҫu - uӕn ván tiêm đӫ 3 mũi.

- Viêm gan B nên tiêm sӟm sau sinh, trong vòng 24 giӡ đҫu, hoһc 3 ngày đҫu.

ê )
*+

"
1 

ê.2.1 Lͣch tiêm chͿng cho phͽ n· tr͓ ͷ tuͭi sinh đ͓ (15 - 35 tuͭi) 

ûiӅu vaccin Thӡi gian tiêm Thӡi kǤ bҧo vӋ

UV1 15-35 tuәi, hoһc càng sӟm càng tӕt khi có thai Không có tác dөng bҧo vӋ
UV2 Ít nhҩt 4 tuҫn sau UV1 3 năm
UV3 Ít nhҩt 6 tháng sau UV2 5 năm
UV4 Ít nhҩt 1 năm sau UV3 10 năm
UV5 ít nhҩt 1 năm sau UV4 suӕt thӡi kǤ sinh đҿ


ê.2.2 Lͣch tiêm chͿng cho phͽ n· có thai đ͙ phòng uͩn ván sơ sinh 

Vaccin Thӡi gian

UV 1 : càng sӟm càng tӕt, hoһc sau khi có thai

UV 2 : cách UV 1 ít nhҩt là 30 ngày và trưӟc khi đҿ 30ngày



* %
+ 

,-.

Tiêm chӫng là mӝt biӋn pháp hiӋu lӵc nhҩt, ít tӕn kém cӫa y hӑc hiӋn đҥi. Hҵng năm ӣ các nưӟc
đang phát triӇn có khoҧng 6 triӋu trҿ em chӃt vì 6 bӋnh đưӧc bҧo vӋ trong chương trình tiêm chӫng
mӣ rӝng .Bên cҥnh hiӋu lӵc cao, tiêm chӫng vaccine có thӇ gây ra mӝt sӕ biӃn cӕ. Tuy vұy tӹ lӋ quá
thҩp, kém xa so vӟi tác hҥi do bӋnh gây ra nӃu không đưӧc tiêm chӫng .

R
2
*+$ %3

- Phҧn ӭng thông thưӡng : khoҧng 2 tuҫn sau khi tiêm, chә tiêm có mӝt nӕt đӓ, hơi sưng đưӡng kính
khoҧng 10mm. Hai đӃn 3 tuҫn sau trӣ thành ә áp xe nhӓ rӗi loét ra và tӵ lành đӇ lҥi sҽo có đưӡng
kính khoҧng 5mm. Cҫn phҧi nói cho bà mҽ biӃt đó là phҧn ӭng tӕt, và phҧi kiӇm tra sҽo ӣ lҫn tiêm
sau, nӃu không có phҧi tiêm lҥi.

- Phҧn ӭng mҥnh : áp xe sâu hơn, sưng hҥch nách hoһc gҫn khuӹu tay. 

Nguyên nhân có thӇ do :

Kim tiêm không vô trùng.

Tiêm dưӟi da quá sâu ( sai kӹ thuұt)

Tiêm liӅu lưӧng vaccin nhiӅu hơn quy đӏnh.

Xӱ trí :NӃu chӍ có phҧn ӭng tҥi chә thì không cҫn điӅu trӏ gì.NӃu loét to, hҥch sӭng to cҫn chuyӇn đi
khám bӋnh vì mӝt sӕ trưӡng hӧp cҫn phҧi điӅu trӏ.

- Phҧn ӭng nhanh : xҧy ra nӃu trҿ đã có miӉn dӏch vӟi lao thì có thӇ xuҩt hiӋn sưng đӓ ngay sau khi
tiêm chưa đưӧc 2 tuҫn.

Nguyên nhân do :

Trҿ đã tiêm BCG.

Trҿ đã bӏ nhiӉm lao.

Xӱ trí :

NӃu do trҿ đã tiêm BCG thì không cҫn điӅu trӏ gì.

NӃu nghi trҿ đã bӏ nhiӉm lao thì gӣi trҿ đi khám bӋnh.

R 2
*+$ %4543567

0
- Sӕt cao trên 39 C (2 - 6% trҿ tiêm).

- Phҧn ӭng tҥi chә tiêm : đӓ da, có nӕt cӭng hoһc đau nơi tiêm, trҿ quҩy khóc hơn ngày thưӡng,
trong vòng 48 giӡ : 5 - 10% trҿ tiêm . Báo cho bà mҽ biӃt trưӟc điӅu đó và không cҫn điӅu trӏ gì, các
triӋu chӭng hӃt sau 1-2 ngày . NӃu có sӕt cao có thӇ cho uӕng paracetamol.

- Áp xe : đau và sưng tҥi chә tiêm sau 1 tuҫn hoһc hơn.

Nguyên nhân do :

Kim tiêm không vô trùng

Tiêm không đúng đӝ sâu

Xӱ trí :

Chưӡm khăn nóng lên chә tiêm

Cho kháng sinh nӃu cҫn

NӃu không khӓi gӱi đi chӑc tháo mӫ

- BiӃn chӭng thҫn kinh : thưӡng là hiӃm và là do thành phҫn ho gà trong vaccine. Có trưӡng hӧp
nһng : co giұt , có dҩu hiӋu thҫn kinh , trөy mҥch , biӇu hiӋn bӋnh não sau chӫng ngӯa. Cҫn chuyӇn
đi bӋnh viӋn và ngưng chích mũi tiӃp theo.

R ü2
*+67

Đau nhҽ, có quҫng đӓ, nóng và sưng tӯ 1-3 ngày tҥi chә tiêm, thưӡng hay gһp ӣ nhӳng lҫn tiêm sau
.

R Ë2
*+$ 89

0
- Sӕt cao trên 39 C xuҩt hiӋn ngày thӭ 3 đӃn ngày thӭ 7 sau tiêm (5 - 15%).

- Phát ban nhҽ : 5% trҿ tiêm . Nói vӟi bà mҽ biӃt trưӟc điӅu đó rҵng các phҧn ӭng này nhҽ hơn khi
trҿ bӏ mҳc bӋnh sӣi nhiӅu. Cho uӕng paracetamol nӃu trҿ sӕt cao.

- BiӃn cӕ thҫn kinh : hiӃm 1/1 triӋu liӅu tiêm .

R : 2
(;$ %#! 

Thưӡng không có phҧn ӭng gì, nӃu trҿ đang bӏ tiêu cháy khi uӕng vaccin thì tác dөng sӁ kém hơn,
Trong vòng 10 năm ngưӡi ta thҩy sӕ liӋt liên quan vӟi uӕng phòng vaccine là 1/1 triӋu trҿ em uӕng
vaccine. Tӹ lӋ bҥi liӋt do tiӃp xúc vӟi trҿ uӕng phòng là 1/5 triӋu liӅu vaccine đưӧc phân phӕi.

R ê2
*+$ 7*+%

Vaccin viêm gan B rҩt an toàn. Có thӇ có phҧn ӭng nhҽ sau khi tiêm như sưng tҩy tҥi chә tiêm (3 -
0
9%), mӋt mӓi, đau đҫu và khó chӏu (8 -18%), sӕt trên 37.7 C (0.4 -8%). Nhӳng phҧn ӭng này thưӡng
xuҩt hiӋn trong vòng 1 ngày sau khi tiêm và kéo dài 1 đӃn 3 ngày. Khi tiêm vaccin viêm gan B cùng
lúc vӟi tiêm BH-HG-UV thì tӹ lӋ bӏ sӕt và khó chӏu không cao hơn . 

Phҧn ӭng mҥnh do tiêm vaccin rҩt hiӃm gһp bao gӗm các dҩu hiӋu nәi mày đay, khó thӣ và sӕc (
khoҧng 1/600.000 liӅu tiêm vaccin)

8 %
/
0
1
 

 

8
<0
= ;+ (0*+
 

- Phҧi nҳm đưӧc sӕ trҿ em trong đӕi tưӧng tiêm chӫng sҳp tӟi. 

(Sӕ trҿ em < 1 tuәi trong 1 năm = tәng sӕ dân x 0,02 )

- Phҧi nҳm đưӧc nhu cҫu tӯng loҥi vaccin cӫa lҫn tiêm chӫng sҳp tә chӭc.

- Tuyên truyӅn, vұn đӝng, thông báo ngày, giӡ, đӏa điӇm cө thӇ cho các đӕi tưӧng có con em trong
diӋn tiêm chӫng sҳp tӟi đӇ bà con đi đông đӫ.

- ûãnh vaccin ӣ tuyӃn trên và bҧo quҧn vaccine tӕt.

- Sӱa soҥn dөng cө tiêm chӫng, nӗi hҩp tiӋt trùng, bơm tiêm, kim tiêm, khay tiêm, chҩt sát trùng ...
Chú ý khâu vô trùng các dөng cө, sә sách ghi chép đҫy đӫ.

-TiӃp đón ân cҫn, niӅm nӣ các bà mҽ tҥi đӏa điӇm tiêm.

-Tiêm vaccin đúng đӕi tưӧng, đúng kӻ thuұt .

- Ân cҫn giҧi thích cho các bà mҽ sau khi tiêm và nhҳc nhӣ bà mҽ mang con đӃn tiêm lҫn tiêm tӟi.

8 <>
?
*+


8.2.1 Đ̻m b̻o vô khún 

- Phòng tiêm mӝt chiӅu, có lӕi vào và lӕi ra riêng.

- Bơm kim tiêm tiӋt khuҭn, mӛi mũi tiêm có bơm và kim tiêm riêng hoһc ít ra phҧi có kim tiêm riêng.

- Cán bӝ tiêm phҧi mһc áo choàng, đeo khҭu trang, rӱa tay sҥch sӁ .

- Không làm nhiӉm bҭn các dөng cө tiêm chӫng đã đưӧc tiӋt khuҭn khi thao tác.

8.2.2 Đ̻m b̻o hi͟u lΉc vaccin 

- Giӳ lҥnh liên tөc vaccin khi vұn chuyӇn đӃn nơi tiêm.

+ KiӇm tra xem phích lҥnh có rҥn nӭc không, nҳp phích có khít không.

0
+ KiӇm tra bình tích lҥnh lĩnh ӣ huyӋn (thành phӕ) có ӣ nhiӋt đӝ 0 C không, có đá đã đông cӭng, nӃu
mӟi lҩy ӣ ngăn đá ra thì đӧi cho tӟi khi có vài giӑt nưӟc xuҩt hiӋn trên mһt bình tích lҥnh, mӟi xӃp
chúng vào trong phích vaccin.

+ Không đӇ vaccin BH -HG - UV tiӃp xúc vӟi bình tích lҥnh hoһc đá lҥnh . có thӇ bӑc giҩy báo các lӑ
vaccin này.

+ KiӇm tra chӍ thӏ nhiӋt đӝ trên lӑ vaccin Viêm gan B, nӃu hình vuông bên trong hình tròn đәi màu,
cùng màu vӟi hình tròn hoһc có mҫu sҭm hơn thì huӹ bӓ, không sӱ dөng.

+ Đi lĩnh vaccin sӟm, nhҩt là vӅ mùa hè đӇ tránh ánh sáng khi vұn chuyӇn. Đҧm bҧo đúng loҥi vaccin
và đӫ sӕ liӅu vaccin cҫn, vaccin còn hҥn dùng.

+ NӃu không có bình tích lҥnh, thay bҵng 1,5 Kg nưӟc đá. phҧi bӑc đá trong túi nilon đӇ tránh làm
ưӟt và hӓng nhãn vaccin.

- Giӳ lҥnh vaccin trong suӕt buәi tiêm. 

+ ChӍ mӣ phích vaccin khi cҫn thiӃt sau đó lҥi đұy nҳp cho khít ngay.

+ Không đӇ vaccin ngoài trӡi nҳng hoһc cҥnh bӃp đun.

+ Đӑc nhiӋt kӃ ít nhҩt 2 lҫn vào lúc bҳt đҫu buәi tiêm và kӃt thúc buәi tiêm. Ghi kӃt quҧ vào sә quҧn
lý vaccin.

+ ĐӇ các lӑ vaccin đã mӣ vào cӕc có đá lҥnh hay trên 1 bình tích lҥnh. 

8.2.3 Đ̻m b̻o k΍ thuͅt tiêm chͿng 

- Tiêm BCG 

Căng da vùng cánh tay trái vӟi ngón trӓ và ngón cái, dùng mӝt ӕng tiêm riêng, kim 0.45 mm. Bӓ đi vài
giӑt vaccin sau khi tiӋt trùng bҵng nhiӋt đӝ. Tiêm 0,1ml vaccin trong da đӇ gây mӝt cөc u ӣ da có
đưӡng kính 5mm . 

Nӕt u do tiêm BCG sӁ biӃn mҩt trong vòng nӳa giӡ. Khoҧng 2 hoһc 3 tuҫn sau đó 1 khӕi u đӓ, nhӓ,
hơi đau sӁ xuҩt hiӋn tҥi chә tiêm và tӗn tҥi vài tuҫn sau đó u trӣ thành mӝt abcès nhӓ, loét và đóng
vҧy, vҧy bong đi đӇ lҥi 1 cái sҽo lӗi màu đӓ. Sҽo nhӓ dҫn, nhҥt và thҩp dҫn tӗn tҥi như vұy trong
nhiӅu năm. VӃt sҽo đó cho ta biӃt trҿ đã chӫng BCG và chӫng đҥt yêu cҫu. NӃu chưa có sҽo sau 6
tuҫn tiêm lҥi mũi BCG.

- Tiêm viêm gan B

Vaccin viên gan B đưӧc đóng lӑ 1 liӅu, 2 liӅu, 6 liӅu hoһc 10 liӅu . ûiӅu cho trҿ em 0,5ml, mӛi liӅu
chӭa tӯ 1,5 mg đӃn 10 mg HBsAg tuǤ nhà sҧn xuҩt. Tiêm bҳp đùi, không tiêm vào mông, tiêm ngay
sau sinh, tӕt nhҩt là trong vòng 24 giӡ đҫu sau sinh.

- Tiêm vaccin Sӣi 

Cho chҩt dung môi vào vaccin khô . Nên tiêm da cánh tay trái, tiêm 0,5ml vaccin dưӟi da, không nên
lưu thuӕc trong ӕng tiêm quá 1/2 giӡ.

- Cho uӕng vaccin Bҥi liӋt 

Vaccin bҥi liӋt chӭa cҧ 3 type virus dưӟi dҥng viên hoһc nưӟc. Chӫng bҵng cách nhӓ vào miӋng 2
giӑt thuӕc hoһc uӕng 1 viên. HiӋn nay chương trình dùng loҥi uӕng. Phҧi đҧm bҧo trҿ nuӕt thuӕc.

- Tiêm vaccin BH - HG - UV 

Gӗm vi khuҭn ho gà chӃt, đӝc tӕ bҥch hҫu và uӕn ván giҧm đӝc lӵc . ûҳc lӑ vaccin sao cho phҫn
vaccin lҳng xuӕng đáy đưӧc hoà trӝn đӅu vӟi dung dӏch ӣ trên, NӃu bҥn nghĩ rҵng lӑ vaccin đã bӏ
đông băng và tan lҥi thì nên kiӇm tra xem có bӏ hӓng không bҵng thӱ nghiӋm lҳc, nӃu lҳc thuӕc thҩy
phҫn trên trong phҫn dưӟi đөc là thuӕc hӓng, phҧi huӹ vaccin. Tiêm 0,5ml vaccin vào bҳp đùi, không
tiêm vào mông. 

- Tiêm vaccin UV 

Vaccin uӕn ván đưӧc tiêm cho tҩt cҧ phө nӳ có thai và phө nӳ tuәi sinh đҿ, vùng có nguy cơ cao.
ûҳc lӑ vaccin sao cho phҫn vaccin lҳng xuӕng đáy đưӧc hoà trӝn đӅu vӟi dung dӏch ӣ trên. NӃu bҥn
nghĩ lӑ vaccin đã bӏ đông băng và tan lҥi thì kiӇm tra xem có bӏ hӓng không bҵng thӱ nghiӋm lҳc. Hӓi
ngưӡi phө nӳ muӕn tiêm tay phҧi hay tay trái, tiêm 0,5 ml vaccin sâu vào bҳp.

8.2.4. K͗t thúc buͭi tiêm chͿng 

- Tính sӕ mũi tiêm chӫng trong buәi tiêm chӫng bҵng cách đӃm sӕ mũi cӫa tӯng loҥi vaccin đã tiêm
đӇ có sӕ liӋu báo cáo.

- Huӹ bӓ vaccin và dөng cө tiêm chӫng sau buәi tiêm : Tҩt cҧ vaccin đã đưӧc mӣ trong buәi tiêm
chӫng đӅu phҧi đưӧc huӹ bӓ cuӕi buәi tiêm chӫng bҩt kӇ đó là loҥi vaccin nào. Vaccin huӹ và dөng
cө bơm kim tiêm đưӧc huӹ đúng quy trình chôn hoһc đӕt.

- Hoàn thành viӋc sә sách tiêm chӫng.

- Đánh giá sau buәi tiêm và báo cáo kӃt quҧ tiêm chӫng hàng tháng.

` %
23l$ "4' 


  

- Quҧn lý và theo dõi tӕt đӕi tưӧng trong chương trình không đưӧc bӓ sót đӕi tưӧng có chӍ đӏnh tiêm 
- Quҧn lý thai nghén tӕt đӇ chӫng ngӯa uӕn ván đҫy đӫ cho bà mҽ và kӏp thӡi bә sung đӕi tưӧng phҧi
đưӧc tiêm sau khi sinh

- Có sә theo dõi tiêm chӫng tҥi trҥm y tӃ, và phiӃu tiêm chӫng cho tӯng đӕi tưӧng tiêm đӇ theo dõi
các mũi tiêm theo đúng lӏch tiêm chӫng 

- Nhҳc các bà mҽ đӃn khám lҥi nӃu có sӕt hoһc phҧn ӭng bҩt thưӡng sau tiêm đӇ kӏp thӡi phát hiӋn
và xӱ lý các tác dөng phө sau tiêm chӫng 

- KiӇm tra sҽo BCG lҫn tiêm tiӃp theo sau khi tiêm BCG đӇ kӏp thӡi có chӍ đӏnh tiêm lҥi 

- Quҧn lý các bӋnh trong diӋn tiêm chӫng mӣ rӝng tҥi đӏa bàn đӇ đánh giá kӃt quҧ

- Quҧn lý và phân tích đưӧc sӕ liӋu tiêm chӫng, tӹ lӋ tiêm chӫng , tӹ lӋ có sҽo BCG sau lҫn tiêm đҫu
tiên , tӹ lӋ tai biӃn sau tiêm, sӕ trҿ em sinh trong tháng , sӕ trҿ em dưӟi 1 tuәi, sӕ phө nӳ có thai, tӹ lӋ
không tiêm chӫng, lý do không tiêm 

- ChӃ đӝ báo cáo đҫy đӫ, chính xác .

- Hoàn tҩt các yêu cҫu , các biӇu mҭu cӫa chương trình đӇ quҧn lý chương trình tӕt 

2
5/
0

60
782#
 '9  

Hàng tháng trong các buәi tiêm chӫng cho trҿ, đây là dӏp đӇ các bà mҽ tұp trung vӟi sӕ lưӧng khá,
cán bӝ y tӃ nên tranh thӫ cơ hӝi này đӇ tә chӭc giáo dөc sӭc khӓe cӝng đӝng vӟi nhiӅu chӫ đӅ phong
phú .

- Giáo dөc y tӃ vӅ tiêm chӫng :

Nói cho bà me biӃt ích lӧi cӫa viӋc tiêm chӫng. Tiêm chӫng cho trҿ phòng đưӧc bӋnh gì đӗng thӡi
cũng cho bà mҽ biӃt mӝt vài tác dөng phө cӫa tӯng loҥi vaccin có thӇ xҧy ra và cách xӱ trí. Nhҳc và
hҽn bà mҽ đem con tӟi chӫng lҫn tiӃp theo.

- Tә chӭc lӗng ghép chương trình tiêm chӫng mӣ rӝng vӟi các chương trình y tӃ quӕc gia khác. Ví dө
: đӗng thӡi vӟi tiêm chӫng cho trҿ uӕng Vitamin A, trong chương trình Vitamin A chӕng mù lòa, nhҳc
các bà mҽ có quen biӃt vӟi các đӕi tưӧng có thai nên đi khám thai đӇ quҧn lý thai nghén, lӧi ích cӫa
khám thai đӏnh kǤ.

Nói chuyӋn vӅ phòng bӋnh Ӎa chҧy, ho sӕt, cách nuôi con, chương trình sӱa mҽ, cách theo dõi cân
nһng... 

- Trҧ lӡi cho bà mҽ các thҳt mҳc vӅ tiêm chӫng vӅ con trҿ.

- Thông báo cho bà mҽ các vҩn đӅ vӅ y tӃ liên quan.

CTTCMR là mӝt chương trình đã đưӧc xã hӝi hóa cao nhҩt trong các chương trình y tӃ, trong đó có
sӵ chӍ đҥo trӵc tiӃp cӫa chính quyӅn các cҩp các ngành, sӵ tham gia cӫa các đoàn thӇ, sӵ nә lӵc
cӫa toàn ngành y tӃ, trưӟc hӃt là hӋ vӋ sinh phòng dӏch và y tӃ cơ sӣ, sӵ hưӣng ӭng cӫa nhân dân,
các bà mҽ, sӵ đóng góp nhiӅu mһt cӫa các tә chӭc quӕc tӃ, chính phӫ mӝt sӕ nưӟc .

Nhân dân bҳt đҫu quen và hiӇu ngày càng rõ hơn CTTCMR phòng 6 bӋnh phә biӃn trҿ em . Mӝt điӅu
quan trӑng khác là ngoài tác dөng bҧo vӋ tính mҥng và sӭc khӓe trҿ em, thành công cӫa chương
trình đã tiӃt kiӋm cho nhà nưӟc và nhân dân rҩt nhiӅu vӅ mһc kinh tӃ. Giҧm sӕ trҿ mҳc bӋnh, giҧm sӕ
công dân tàn phӃ cho tương lai, tiӃt kiӋm kinh phí cho điӅu trӏ cho xӱ lý các vө dӏch, giҧm tӕn kém
cho gia đình trong viӋc chӳa chҥy, ma chay, tiӃt kiӋm ngày công, tҥo điӅu kiӋn cho cha mҽ yên tâm
sҧn xuҩt . 

<?!(
+@
&"

1. Thӵc hành tiêm chӫng . Bài 1 -11 (2001). Chương trình tiêm chӫng mӣ rӝng. 

2. TriӇn khai tiêm vaccin viêm gan B trong tiêm chӫng mӣ rӝng. (2002) . Chương trình tiêm chӫng mӣ
rӝng. 

3. Hoàng Minh (1999) . BӋnh lao và NhiӉm HIV/AIDS. Nhà xuҩt bҧn Y hӑc .

4. Tài liӋu huҩn luyӋn kӻ năng xӱ trí lӗng ghép trҿ bӋnh . (2002) . Chương trình IMCI quӕc gia .

https://sites.google.com/site/seadropblog/nhikhoacosovabenhhoc/chuongtrinhtiemchungmorong