c


      

|
|’  !" # $% &"
'('  )’ *!(  *+,*-"*.% ’
 )/*0     
(
 1
"   
!0(
2   *+,*-
)34 (0’   "52 6($
1#7  "52 6
*-  


   0   8'9 !2  /  : 
!;* ’  ;< =2  
4)|
|å)8 

    ’ |
Nhìn chung, Tư pháp quӕc tӃ (TPQT) phҫn lӟn các quӕc gia đӅu thӯa nhұn tư cách chӫ thӇ đһc
biӋt cӫa quӕc gia khi tham gia vào mӕi quan hӋ dân sӵ có yӃu tӕ nưӟc ngoài. Khi tham gia vào quan
hӋ TPQT, quӕc gia đưӧc hưӣng các quyӅn miӉn trӯ trong đó quan trӑng nhҩt là quyӅn miӉn trӯ tư
pháp và miӉn trӯ đӕi vӟi tài sҧn cӫa quӕc gia, gӑi chung là quyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia. QuyӅn
miӉn trӯ cӫa quӕc gia trong lĩnh vӵc quan hӋ dân sӵ có yӃu tӕ nưӟc ngoài đưӧc ghi nhұn rҧi rác
trong các điӅu ưӟc quӕc tӃ, điӇn hình nhҩt là Công ưӟc Brussels vӅ thӕng nhҩt các quy đӏnh vӅ
miӉn trӯ tàu thuyӅn nhà nưӟc ngày 14/4/1926, Công ưӟc Viên năm 1961 vӅ quan hӋ ngoҥi giao,
Công ưӟc Viên 1963 vӅ quan hӋ lãnh sӵ,... Đһc biӋt, các nӝi dung này đưӧc quy đӏnh mӝt cách cө
thӇ và tұp trung tҥi Công ưӟc cӫa Liên hiӋp quӕc (LHQ) vӅ quyӅn miӉn trӯ tài phán và miӉn trӯ tài
sҧn cӫa quӕc gia. Các quyӅn này cũng đưӧc ghi nhұn trong pháp luұt cӫa nhiӅu quӕc gia.|
QuyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia trong TPQT gӗm quyӅn miӉn trӯ tư pháp và quyӅn miӉn trӯ đӕi
vӟi tài sҧn thuӝc quyӅn sӣ hӳu cӫa quӕc gia. |
c

  |
i
|||| |
| |||. Nӝi dung quyӅn này thӇ hiӋn nӃu không có sӵ đӗng ý cӫa
quӕc gia thì không có mӝt tòa án nưӟc ngoài nào có thҭm quyӅn thө lý và giҧi quyӃt vө kiӋn mà
quӕc gia là bӏ đơn (trong lĩnh vӵc dân sӵ). Các tranh chҩp liên quan đӃn quӕc gia phҧi đưӧc giҧi
quyӃt bҵng con đưӡng thương lưӧng trӵc tiӃp hoһc con đưӡng ngoҥi giao, trӯ khi quӕc gia tӯ bӓ
quyӅn này. ĐiӅu 5 và ĐiӅu 6 Công ưӟc cӫa LHQ vӅ quyӅn miӉn trӯ tài phán và miӉn trӯ tài sҧn cӫa
quӕc gia quy đӏnh: Quӕc gia đưӧc hưӣng quyӅn miӉn trӯ tài phán trưӟc mӝt tòa án nưӟc ngoài theo
nhӳng quy đӏnh cӫa Công ưӟc. Các quӕc gia có nghĩa vө đҧm bҧo quyӅn miӉn trӯ tài phán và
quyӅn miӉn trӯ tài sҧn cӫa quӕc gia khác, cө thӇ là không thӵc thi quyӅn tài phán chӕng lҥi quӕc gia
khác trong mӝt vө kiӋn tҥi tòa án nưӟc mình.|
i
|| | ||
|||| |! |
!|"|# $|%|&%| |'|(||)|
 $||*|| |# | +$| |,|'|(||||| |||-|# | |&%|
 |,|
.|". Nӝi dung cӫa quyӅn này thӇ hiӋn trong trưӡng hӧp nӃu mӝt quӕc gia đӗng ý đӇ tòa án
nưӟc ngoài thө lý, giҧi quyӃt mӝt vө tranh chҩp mà quӕc gia là mӝt bên tham gia thì tòa án nưӟc
ngoài đó đưӧc quyӅn xét xӱ nhưng tòa án không đưӧc áp dөng bҩt cӭ mӝt biӋn pháp cưӥng chӃ
nào như bҳt giӳ, tӏch thu tài sҧn cӫa quӕc gia đӇ phөc vө cho viӋc xét xӱ. Tòa án chӍ đưӧc áp dөng
các biӋn pháp này nӃu đưӧc quӕc gia cho phép. ĐiӅu 18 Công ưӟc cӫa LHQ vӅ quyӅn miӉn trӯ tài
phán và miӉn trӯ tài sҧn cӫa quӕc gia quy đӏnh: ³Không có biӋn pháp cưӥng chӃ tiӅn tӕ tөng nào
như tӏch thu, chiӃm giӳ tài sҧn trái pháp luұt cӫa quӕc gia đưӧc áp dөng trong mӝt vө kiӋn trưӟc
mӝt tòa án nưӟc ngoài...´.|
i
|| | ||
|||| |! |
!| ||&%/|.|0||||
1|2|&%| |#3|'|(|||)| $||*|| |# $|'|(||||
|. Trong trưӡng hӧp quӕc gia đӗng ý cho mӝt tòa án nưӟc ngoài giҧi quyӃt mӝt tranh chҩp mà
quӕc gia là mӝt bên tham gia và nӃu quӕc gia là bên thua kiӋn thì bҧn án cӫa tòa án nưӟc ngoài đó
cũng phҧi đưӧc quӕc gia tӵ nguyӋn thi hành. NӃu không có sӵ đӗng ý cӫa quӕc gia thì không thӇ áp
dөng các biӋn pháp cưӥng chӃ như bҳt giӳ, tӏch thu tài sҧn cӫa quӕc gia nhҵm cưӥng chӃ thi hành
bҧn án đó. Ngay cҧ khi quӕc gia tӯ bӓ quyӅn miӉn trӯ xét xӱ thì quyӅn miӉn trӯ đӕi vӟi các biӋn
pháp cưӥng chӃ bҧo đҧm thi hành phán quyӃt cӫa tòa án vүn phҧi đưӧc tôn trӑng. ĐiӅu 19 Công
ưӟc cӫa LHQ vӅ quyӅn miӉn trӯ tài phán và miӉn trӯ tài sҧn cӫa quӕc gia quy đӏnh: ³Không có biӋn
pháp cưӥng chӃ nào sau khi có phán quyӃt cӫa tòa án như tӏch thu, bҳt giӳ tài sҧn trái pháp luұt
cӫa quӕc gia đưӧc áp dөng trong mӝt vө kiӋn trưӟc mӝt tòa án nưӟc ngoài...´|
c

 
   |
QuyӅn miӉn trӯ đӕi vӟi tài sҧn thuӝc quyӅn sӣ hӳu cӫa quӕc gia là mӝt trong nhӳng nӝi dung
quan trӑng cӫa quyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia khi tham gia vào quan hӋ dân sӵ quӕc tӃ. Nӝi dung cӫa
quyӅn này là nhӳng tài sҧn đưӧc xác đӏnh thuӝc quyӅn sӣ hӳu cӫa quӕc gia thì không thӇ là đӕi
tưӧng áp dөng các biӋn pháp tư pháp khi quӕc gia đưa vào tham gia các quan hӋ dân sӵ quӕc tӃ.
QuyӅn miӉn trӯ vӅ tài sҧn cӫa quӕc gia khi tham gia vào các quan hӋ dân sӵ quӕc tӃ có cơ sӣ pháp
lý vӳng chҳc trong các điӅu ưӟc quӕc tӃ có liên quan cӫa TPQT cũng như văn bҧn pháp luұt thӵc
đӏnh cӫa nhiӅu quӕc gia. ĐiӅu 21 Công ưӟc cӫa LHQ vӅ quyӅn miӉn trӯ tài phán và miӉn trӯ tài sҧn
cӫa quӕc gia liӋt kê nhӳng loҥi tài sҧn mà quӕc gia đưӧc hưӣng quyӅn miӉn trӯ.|
QuyӅn miӉn trӯ tài sҧn cӫa quӕc gia cũng đưӧc pháp luұt cӫa rҩt nhiӅu nưӟc quy đӏnh. Luұt
miӉn trӯ nhà nưӟc cӫa Hoa KǤ tҥi ĐiӅu 1609 cũng khҷng đӏnh quyӅn miӉn trӯ đӕi vӟi tài sҧn cӫa
quӕc gia nưӟc ngoài. Pháp luұt cӫa Cӝng hòa Liên bang Nga, cӫa Vương quӕc Anh cũng khҷng
đӏnh quyӅn này.|
QuyӅn miӉn trӯ vӅ tài sҧn là mӝt nӝi dung không thӇ tách rӡi cӫa quyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia và
ngày càng thӇ hiӋn vai trò quan trӑng cӫa mình trong viӋc bҧo vӋ hӳu hiӋu lӧi ích cӫa quӕc gia khi
tham gia vào các quan hӋ dân sӵ quӕc tӃ. Tuy nhiên, lý luұn vӅ TPQT cӫa ViӋt Nam trưӟc đây
không đӅ cұp hoһc đӅ cұp rҩt chung vӅ nӝi dung này. Các giáo trình TPQT dùng giҧng dҥy trong
các trưӡng đҥi hӑc, các công trình nghiên cӭu cũng đӅ cұp đӃn nӝi dung này mӝt cách chung chung
hoһc gҫn như không nói đӃn. Đây là mӝt hҥn chӃ vӅ mһt lý luұn cӫa TPQT ViӋt Nam cҫn phҧi
nhanh chóng khҳc phөc đӇ đưa TPQT ViӋt Nam phát triӇn theo xu thӃ cӫa thӡi đҥi.|
Các nӝi dung cӫa quyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia tӗn tҥi trong mӕi quan hӋ gҳn bó chһt chӁ vӟi
nhau và đӅu đưӧc xây dӵng trên nguyên tҳc bình đҷng vӅ chӫ quyӅn giӳa các quӕc gia. Tuy nhiên,
giӳa các quyӅn vүn có sӵ đӝc lұp tương đӕi và quӕc gia có quyӅn tӯ bӓ mӝt nӝi dung, hai nӝi dung
hay tҩt cҧ các nӝi dung trong quyӅn miӉn trӯ. ViӋc quӕc gia tӯ bӓ mӝt nӝi dung không làm ҧnh
hưӣng đӃn các nӝi dung còn lҥi trong quyӅn miӉn trӯ. ViӋc tӯ bӓ quyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia cҫn
phҧi đưӧc thӇ hiӋn rõ ràng trong pháp luұt quӕc gia, trong điӅu ưӟc quӕc tӃ mà quӕc gia là thành
viên hoһc trong các văn bҧn cө thӇ mà quӕc gia ký kӃt.|
 ')> *"0 

   |
QuyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia khi tham gia vào quan hӋ dân sӵ quӕc tӃ đã đưӧc thӯa nhұn trong
pháp luұt quӕc tӃ (các điӅu ưӟc quӕc tӃ, tұp quán quӕc tӃ) và pháp luұt hҫu hӃt các nưӟc. Tuy
nhiên, pháp luұt cӫa các nưӟc lҥi có nhӳng quan điӇm khác nhau vӅ mӭc đӝ hưӣng quyӅn này cӫa
quӕc gia. VӅ cơ bҧn có hai quan điӇm chính vӅ vҩn đӅ này:|
c%| 4 | | cho rҵng, quyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia là %/| , nghĩa là quӕc gia phҧi
đưӧc hưӣng quyӅn này trong tҩt cҧ các lĩnh vӵc quan hӋ dân sӵ mà quӕc gia tham gia và trong bҩt
kǤ trưӡng hӧp nào. Nhӳng ngưӡi theo quan điӇm này xuҩt phát tӯ chӫ quyӅn quӕc gia là tuyӋt đӕi
và bҩt khҧ xâm phҥm, bҩt kǤ chӫ thӇ nào cũng không có quyӅn vưӧt lên trên chӫ quyӅn quӕc gia.
Thұm chí, quyӅn miӉn trӯ này còn đưӧc mӣ rӝng cho ngưӡi đӭng đҫu cӫa quӕc gia khi tham gia
vào các mӕi quan hӋ vӟi tư cách ngưӡi đӭng đҫu quӕc gia hay tư cách cá nhân. Cҫn nhұn thӭc rõ
vҩn đӅ ӣ đây, khi thӯa nhұn quyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia khi tham gia vào các quan hӋ dân sӵ
quӕc tӃ là tuyӋt đӕi thì điӅu này có nghĩa là quӕc gia sӁ đưӧc hưӣng quyӅn miӉn trӯ trong tҩt cҧ các
lĩnh vӵc quan hӋ dân sӵ quӕc tӃ và trong tҩt cҧ các trưӡng hӧp mà quӕc gia tham gia vӟi tư cách là
mӝt bên chӫ thӇ trong quan hӋ dân sӵ quӕc tӃ. |
ThuyӃt quyӅn miӉn trӯ tuyӋt đӕi cӫa quӕc gia trong quan hӋ quӕc tӃ đã đưӧc thӯa nhұn rӝng rãi
tӯ lâu như mӝt tұp quán quӕc tӃ. Cho đӃn giӳa thӃ kӹ XX, phҫn lӟn các nưӟc vүn còn công nhұn
quyӅn miӉn trӯ tuyӋt đӕi dành cho quӕc gia nưӟc ngoài. Tuy nhiên, tӯ sau Cách mҥng tháng 10
Nga, đһc biӋt là tӯ sau ChiӃn tranh thӃ giӟi thӭ 2, vӟi sӵ xuҩt hiӋn cӫa hàng loҥt các quӕc gia theo
chӃ đӝ chính trӏ xã hӝi chӫ nghĩa (XHCN), mӝt mô hình kinh tӃ mӟi ra đӡi mà ӣ đó, nhà nưӟc trӵc
tiӃp tham gia vào các quan hӋ kinh tӃ vӟi tư cách là mӝt bên chӫ thӇ, các công ty nhà nưӟc nҳm
đӝc quyӅn kinh doanh trong nӅn kinh tӃ, thì mӝt vҩn đӅ đһt ra là liӋu các công ty nhà nưӟc này có
đưӧc hưӣng quyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia sӣ hӳu nó hay không khi tham gia vào các quan hӋ kinh
tӃ thương mҥi vӟi các chӫ thӇ nưӟc ngoài. Chính thӵc tiӉn này đã dүn đӃn sӵ xuҩt hiӋn cӫa ThuyӃt
quyӅn miӉn trӯ tương đӕi hay còn gӑi là ³QuyӅn miӉn trӯ chӭc năng´. |
%/|&%/5|
||"| do các hӑc giҧ cӫa các nưӟc theo chӃ đӝ chính trӏ tư bҧn chӫ
nghĩa khӣi xưӟng và xây dӵng nhҵm loҥi trӯ khҧ năng hưӣng quyӅn miӉn trӯ cӫa các công ty thuӝc
sӣ hӳu nhà nưӟc cӫa các nưӟc theo chӃ đӝ chính trӏ XHCN khi tham gia vào các quan hӋ kinh tӃ
thương mҥi quӕc tӃ. Hӑc thuyӃt này nhanh chóng đưӧc các nưӟc khác ӫng hӝ và cө thӇ hóa vào
các đҥo luұt quӕc gia. Theo hӑc thuyӃt này, quӕc gia khi tham gia vào các quan hӋ dân sӵ quӕc tӃ
sӁ đưӧc hưӣng quyӅn miӉn trӯ vӅ tài phán và quyӅn miӉn trӯ vӅ tài sҧn trong tҩt cҧ các lĩnh vӵc
quan hӋ dân sӵ. Tuy nhiên, có nhӳng trưӡng hӧp quӕc gia sӁ không đưӧc hưӣng quyӅn này mà
phҧi tham gia vӟi tư cách mӝt chӫ thӇ dân sӵ như các chӫ thӇ thông thưӡng khác. Như vұy, ThuyӃt
quyӅn miӉn trӯ tương đӕi chҩp nhұn cho quӕc gia đưӧc hưӣng quyӅn miӉn trӯ trong tҩt cҧ các lĩnh
vӵc quan hӋ dân sӵ mà quӕc gia tham gia, nhưng lҥi hҥn chӃ nhӳng trưӡng hӧp mà quӕc gia sӁ
không đưӧc hưӣng quyӅn miӉn trӯ. Công ưӟc cӫa LHQ vӅ quyӅn miӉn trӯ tài phán và miӉn trӯ tài
sҧn cӫa quӕc gia cũng dành nhiӅu điӅu quy đӏnh vӅ các trưӡng hӧp quӕc gia không đưӧc hưӣng
quyӅn miӉn trӯ trong các lĩnh vӵc giao dӏch thương mҥi, hӧp đӗng lao đӝng, thiӋt hҥi vӅ ngưӡi và
tài sҧn,...|
 Tҥi Hoa KǤ, tӯ năm 1952 đã bҳt đҫu thay đәi quan điӇm quyӅn miӉn trӯ quӕc gia tӯ thuyӃt quyӅn
miӉn trӯ tuyӋt đӕi sang thuyӃt quyӅn miӉn trӯ tương đӕi. Năm 1976, Quӕc hӝi Hoa KǤ đã thông qua
Luұt MiӉn trӯ nhà nưӟc dành cho quӕc gia nưӟc ngoài. Đҥo luұt này chính là sӵ hiӋn thӵc hóa
ThuyӃt quyӅn miӉn trӯ tương đӕi mà Hoa KǤ đang theo đuәi. Trong đҥo luұt đã có nhӳng quy đӏnh
cө thӇ vӅ quyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia: chӫ thӇ đưӧc hưӣng quyӅn miӉn trӯ, nӝi dung quyӅn miӉn
trӯ, các trưӡng hӧp quӕc gia nưӟc ngoài không đưӧc hưӣng quyӅn miӉn trӯ,...|
Tҥi Anh, Luұt vӅ QuyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia năm 1978 cũng ghi nhұn quan điӇm này. Quan
điӇm này còn đưӧc ghi nhұn trong thӵc tiӉn xét xӱ ӣ tòa án Áo, Pháp, Thөy ĐiӇn, Ý, Hy Lҥp, BӍ.|
Như vұy, vӅ cơ bҧn, phҫn lӟn các quӕc gia đӅu thӯa nhұn quyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia khi tham
gia vào các quan hӋ dân sӵ quӕc tӃ. Tuy nhiên, mӭc đӝ chҩp nhұn phҥm vi cӫa quyӅn miӉn trӯ cӫa
quӕc gia ӣ các quӕc gia là khác nhau. Thӵc tiӉn trên cho thҩy, ThuyӃt quyӅn miӉn trӯ tương đӕi cӫa
quӕc gia đang có phҥm vi ҧnh hưӣng ngày càng rӝng và ngày càng có nhiӅu quӕc gia chҩp nhұn.
Đây cũng là mӝt xu thӃ phát triӇn cӫa TPQT hiӋn đҥi.|
ƒ)c

    ’  |
Qua phân tích vҩn đӅ cho thҩy xu thӃ phát triӇn cӫa TPQT là chҩp nhұn quyӅn miӉn trӯ cӫa
quӕc gia vӟi nӝi dung gӗm quyӅn miӉn trӯ tư pháp và quyӅn miӉn trӯ đӕi vӟi tài sҧn thuӝc sӣ hӳu
cӫa quӕc gia ӣ nưӟc ngoài và chҩp nhұn thuyӃt quyӅn miӉn trӯ tương đӕi cӫa quӕc gia. TPQT ViӋt
Nam chưa phát triӇn cҧ vӅ lý luұn lүn pháp luұt thӵc đӏnh. Chính vì vұy, viӋc nghiên cӭu mӝt cách
nghiêm túc các vҩn đӅ có liên quan đӃn quyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia khi tham gia vào quan hӋ dân
sӵ quӕc tӃ là mӝt viӋc hoàn toàn cҫn thiӃt bӣi đây là mӝt trong nhӳng nӝi dung chӫ yӃu cӫa quy chӃ
pháp lý vӅ chӫ thӇ cӫa TPQT. Chúng tôi chӍ đӅ cұp đӃn quyӅn miӉn trӯ cӫa nhà nưӟc nưӟc ngoài
tҥi ViӋt Nam mà không đӅ cұp đӃn quyӅn miӉn trӯ cӫa nhà nưӟc ViӋt Nam ӣ nưӟc ngoài.|
’  $ cҫn làm rõ nӝi dung cӫa quyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia cҧ trong lý luұn lүn quy đӏnh
cӫa các quy phҥm pháp luұt TPQT ViӋt Nam. Đây là điӅu cҫn thiӃt bӣi vì cҧ vӅ mһt lý luұn lүn pháp
luұt thӵc đӏnh, cho đӃn hiӋn nay, nӝi dung quyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia vүn chưa đưӧc thӕng nhҩt.
Tҥi ViӋt Nam hiӋn nay, vӅ mһt lý luұn, có nhiӅu quan điӇm khác nhau đã đưӧc đưa ra vӅ nӝi dung
quyӅn miӉn trӯ quӕc gia.|
c%|  4 |  |  xác đӏnh quyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia bao gӗm quyӅn miӉn trӯ xét xӱ,
quyӅn miӉn trӯ đӕi vӟi các biӋn pháp cưӥng chӃ nhҵm đҧm bҧo đơn kiӋn, quyӅn miӉn trӯ đӕi vӟi
các biӋn pháp cưӥng chӃ bҧo đҧm thi hành phán quyӃt cӫa tòa án nưӟc ngoài. Như vұy, quyӅn
miӉn trӯ đӕi vӟi tài sҧn quӕc gia ӣ nưӟc ngoài không đưӧc đưa vào xem xét trong nӝi dung quyӅn
miӉn trӯ cӫa quӕc gia. Theo chúng tôi, quan điӇm này khó chҩp nhұn đưӧc, nhҩt là trong điӅu kiӋn
hiӋn nay, khi quӕc gia tham gia ngày càng nhiӅu vào các mӕi quan hӋ dân sӵ, kinh tӃ quӕc tӃ, bӣi
trong nhӳng trưӡng hӧp nhҩt đӏnh, lӧi ích hӧp pháp liên quan đӃn tài sҧn cӫa quӕc gia ӣ nưӟc
ngoài sӁ không đưӧc bҧo vӋ hӳu hiӋu.|
c%| 4 | | khҷng đӏnh quyӅn miӉn trӯ tài sҧn thuӝc sӣ hӳu quӕc gia là mӝt trong nhӳng
nӝi dung cơ bҧn cӫa quyӅn miӉn trӯ quӕc gia. Quan điӇm này đưӧc nhiӅu ngưӡi tán đӗng. Theo
chúng tôi, không thӇ tách rӡi quyӅn miӉn trӯ vӅ tài sҧn ra khӓi quyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia bӣi vì
quӕc gia tham gia vào đӡi sӕng dân sӵ quӕc tӃ chӫ yӃu là các quan hӋ liên quan đӃn tài sҧn (ví dө:
các tài sҧn đҫu tư ӣ nưӟc ngoài, tài khoҧn tҥi ngân hàng nưӟc ngoài«). Nhӳng mӕi quan hӋ quӕc
gia tham gia mà không liên quan đӃn yӃu tӕ tài sҧn chӫ yӃu thuӝc phҥm vi điӅu chӍnh cӫa Luұt quӕc
tӃ công. Thӵc tiӉn cũng cho thҩy, ngày nay quӕc gia đóng vai trò ngày càng quan trӑng trong hoҥt
đӝng kinh tӃ thương mҥi cӫa quӕc gia thông qua hàng loҥt các hoҥt đӝng như xúc tiӃn thương mҥi,
đҫu tư, làm trung gian cho các pháp nhân cӫa các quӕc gia ký kӃt hӧp đӗng, bҧo lãnh,« Tҩt cҧ
nhӳng hoҥt đӝng này đӅu kéo theo các vҩn đӅ pháp lý liên quan đӃn tài sҧn cӫa quӕc gia ӣ nưӟc
ngoài, nên viӋc xác đӏnh rõ quyӅn miӉn trӯ đӕi vӟi tài sҧn cӫa quӕc gia ӣ nưӟc ngoài cũng như mӭc
đӝ thӵc hiӋn quyӅn này là hoàn toàn cҫn thiӃt đӇ tránh nhӳng tranh chҩp có thӇ phát sinh.|
Pháp luұt thӵc đӏnh cӫa ViӋt Nam cũng chưa có quy đӏnh chính thӭc nào vӅ nӝi dung cӫa quyӅn
miӉn trӯ quӕc gia. Pháp lӋnh vӅ quyӅn ưu đãi, miӉn trӯ dành cho cơ quan đҥi diӋn ngoҥi giao, cơ
quan lãnh sӵ và cơ quan đҥi diӋn cӫa tә chӭc quӕc tӃ tҥi ViӋt Nam ngày 07/9/1993 có mӝt sӕ quy
đӏnh vӅ quyӅn miӉn trӯ tư pháp. Theo khoҧn 1 ĐiӅu 12 Pháp lӋnh, ³viên chӭc ngoҥi giao đưӧc
hưӣng quyӅn miӉn trӯ xét xӱ vӅ hình sӵ tҥi ViӋt Nam. Hӑ cũng đưӧc hưӣng quyӅn miӉn trӯ xét xӱ
vӅ dân sӵ và xӱ phҥt hành chính´. Và khoҧn 3 ĐiӅu 12 Pháp lӋnh quy đӏnh: ³viên chӭc ngoҥi giao
đưӧc hưӣng quyӅn miӉn trӯ đӕi vӟi các biӋn pháp thi hành án´. Vұy, quyӅn miӉn trӯ vӅ tài sҧn
thuӝc sӣ hӳu quӕc gia chưa thҩy đӅ cұp. Hơn nӳa, đây chӍ là nhӳng quy đӏnh vӅ quyӅn miӉn trӯ
dành cho viên chӭc ngoҥi giao và thành viên gia đình cӫa hӑ (khoҧn 1 ĐiӅu 17 Pháp lӋnh). Không
có quy phҥm nào cӫa Pháp lӋnh cho thҩy nhà nưӟc nưӟc ngoài có quyӅn miӉn trӯ tư pháp và
quyӅn miӉn trӯ tài sҧn ӣ ViӋt Nam. Tương tӵ, Pháp lӋnh Thӫ tөc giҧi quyӃt các vө án dân sӵ (đã
hӃt hiӋu lӵc thi hành) quy đӏnh: ³vө án dân sӵ có liên quan đӃn nhà nưӟc nưӟc ngoài hoһc ngưӡi
đưӧc hưӣng quy chӃ ngoҥi giao đưӧc giҧi quyӃt bҵng con đưӡng ngoҥi giao, trӯ trưӡng hӧp nhà
nưӟc nưӟc ngoài hoһc ngưӡi đưӧc hưӣng quy chӃ ngoҥi giao đӗng ý tham gia tӕ tөng tҥi tòa án
ViӋt Nam´. Đây là văn bҧn pháp luұt duy nhҩt có quy đӏnh vӅ quyӅn miӉn trӯ cӫa nhà nưӟc nưӟc
ngoài trong tӕ tөng dân sӵ quӕc tӃ nhưng cũng không đӅ cұp đӃn nӝi dung cӫa quyӅn miӉn trӯ. Tuy
nhiên, tӯ ngày 01/01/2005 Bӝ luұt Tӕ tөng dân sӵ có hiӋu lӵc pháp luұt và không có quy phҥm nào
thӯa nhұn quyӅn miӉn trӯ tư pháp cӫa nhà nưӟc nưӟc ngoài ӣ ViӋt Nam. Khoҧn 4 ĐiӅu 2 Bӝ luұt
Tӕ tөng dân sӵ năm 2004 quy đӏnh: ³Cá nhân, cơ quan, tә chӭc nưӟc ngoài đưӧc hưӣng các quyӅn
ưu đãi, miӉn trӯ ngoҥi giao hoһc các quyӅn ưu đãi, miӉn trӯ lãnh sӵ theo pháp luұt ViӋt Nam, theo
điӅu ưӟc quӕc tӃ mà Cӝng hòa xã hӝi chӫ nghĩa ViӋt Nam ký kӃt hoһc tham gia thì vө viӋc dân sӵ
có liên quan đӃn cá nhân, cơ quan, tә chӭc đó đưӧc giҧi quyӃt bҵng con đưӡng ngoҥi giao´.|
ĐӇ giҧi quyӃt vҩn đӅ này, TPQT ViӋt Nam cҫn xác đӏnh rõ nӝi dung quyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia
theo hưӟng quӕc gia đưӧc hưӣng quyӅn miӉn trӯ tư pháp và quyӅn miӉn trӯ đӕi vӟi tài sҧn thuӝc
sӣ hӳu quӕc gia ӣ nưӟc ngoài. Nӝi dung này cҫn đưӧc cө thӇ hóa trong các văn bҧn pháp luұt thӵc
đӏnh có hiӋu lӵc pháp lý cao, cө thӇ là Bӝ luұt Tӕ tөng dân sӵ theo hưӟng: nhà nưӟc nưӟc ngoài,
cá nhân, cơ quan, tә chӭc nưӟc ngoài đưӧc hưӣng các quyӅn ưu đãi, miӉn trӯ ngoҥi giao hoһc các
quyӅn ưu đãi, miӉn trӯ lãnh sӵ theo pháp luұt ViӋt Nam, theo điӅu ưӟc quӕc tӃ mà Cӝng hòa xã hӝi
chӫ nghĩa ViӋt Nam ký kӃt hoһc tham gia khi tham gia quan hӋ dân sӵ tҥi ViӋt Nam thì đưӧc hưӣng
quyӅn miӉn trӯ tư pháp và quyӅn miӉn trӯ đӕi vӟi tài sҧn thuӝc sӣ hӳu cӫa mình, trӯ nhӳng trưӡng
hӧp cө thӇ pháp luұt ViӋt Nam có quy đӏnh riêng.|
Nӝi dung quyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia đã đưӧc quy đӏnh thӕng nhҩt trong các văn bҧn cӫa LHQ,
các điӅu ưӟc quӕc tӃ có liên quan và đưӧc cө thӇ hóa vào văn bҧn pháp luұt cӫa nhiӅu nưӟc.
Chính vì vұy, viӋc quy đӏnh mӝt cách rõ ràng, cө thӇ nӝi dung quyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia trong
pháp luұt ViӋt Nam cũng góp phҫn đưa TPQT ViӋt Nam tiӃn gҫn hơn vӟi các chuҭn mӵc cӫa đӡi
sӕng pháp lý quӕc tӃ trong vҩn đӅ này.|
á    cҫn giҧi quyӃt là phҥm vi cӫa quyӅn miӉn trӯ cӫa quӕc gia trong TPQT ViӋt Nam
hay nói cách khác, ViӋt Nam chҩp nhұn ThuyӃt quyӅn miӉn trӯ tương đӕi hay vүn tiӃp tөc theo đuәi
ThuyӃt quyӅn miӉn trӯ tuyӋt đӕi cӫa quӕc gia.|
Phҫn lӟn các quan điӇm hiӋn nay đӅu tán đӗng ThuyӃt quyӅn miӉn trӯ tuyӋt đӕi cӫa quӕc gia,
phҧn đӕi ThuyӃt quyӅn miӉn trӯ tương đӕi. Theo Giáo trình TPQT cӫa Trưӡng Đҥi hӑc Luұt Hà Nӝi
³nӝi dung thuyӃt miӉn trӯ theo chӭc năng hoàn toàn trái vӟi các nguyên tҳc cơ bҧn cӫa công pháp
quӕc tӃ cũng như cӫa TPQT, không có lӧi cho viӋc thúc đҭy giao lưu dân sӵ quӕc tӃ´1. Tương tӵ,
theo giáo trình cӫa Khoa Luұt, Đҥi hӑc quӕc gia Hà Nӝi ³nӝi dung thuyӃt miӉn trӯ theo chӭc năng
hoàn toàn trái vӟi các nguyên tҳc cơ bҧn cӫa công pháp quӕc tӃ cũng như cӫa TPQT´. ³Pháp luұt
ViӋt Nam cũng như thӵc tiӉn tư pháp ViӋt Nam luôn luôn bҧo đҧm tôn trӑng quyӅn miӉn trӯ tư pháp
tuyӋt đӕi cӫa nhà nưӟc nưӟc ngoài bҵng con đưӡng ngoҥi giao, trӯ trưӡng hӧp nhà nưӟc đó đӗng
ý tham gia tӕ tөng tҥi tòa án ViӋt Nam´2. Dưӡng như vӅ mһt lý luұn, ViӋt Nam chӍ chҩp nhұn ThuyӃt
quyӅn miӉn tuyӋt đӕi, công khai bác bӓ ThuyӃt quyӅn miӉn trӯ tương đӕi cӫa quӕc gia.|
Thӵc tiӉn đӡi sӕng pháp lý quӕc tӃ cho thҩy, nӃu chҩp nhұn ThuyӃt quyӅn miӉn trӯ tuyӋt đӕi cӫa
quӕc gia sӁ có nhӳng trưӡng hӧp không bҧo vӋ đưӧc mӝt cách hӳu hiӋu lӧi ích cӫa các pháp nhân
và thӇ nhân cӫa quӕc gia đó khi tham gia vào quan hӋ dân sӵ vӟi mӝt quӕc gia khác và ngưӧc lҥi,
quӕc gia chҩp nhұn ThuyӃt quyӅn miӉn trӯ tuyӋt đӕi sӁ bҩt lӧi khi tham gia vào mӕi quan hӋ dân sӵ
vӟi quӕc gia hay pháp nhân, thӇ nhân cӫa quӕc gia chҩp nhұn ThuyӃt quyӅn miӉn trӯ tương đӕi.
Chính vì vұy, chҩp nhұn ThuyӃt quyӅn miӉn trӯ tương đӕi cҧ vӅ lý luұn lүn quy đӏnh trong pháp luұt
thӵc đӏnh là xu thӃ không thӇ đҧo ngưӧc cӫa TPQT. Thӵc tiӉn đӡi sӕng pháp lý ViӋt Nam cũng cho
thҩy viӋc coi ThuyӃt miӉn trӯ tương đӕi là trái vӟi các nguyên tҳc cơ bҧn cӫa Công pháp quӕc tӃ
hay cӫa TPQT là thiӃu thuyӃt phөc. TiӃn sĩ Đӛ Văn Đҥi đã dүn ra mӝt trưӡng hӧp cө thӇ đӇ chӭng
minh cho quan điӇm này là vө tàu Cҫn Giӡ đưӧc rҩt nhiӅu ngưӡi biӃt đӃn.|
i | 6777$| 8| 9|  | :| ;| ,| i <9| =< ><>| 0| ? | #(| 2| '| |
||||
8|>| 5|#!|6$@| %| ABC|4| %|DEFFF|| |0|G3|/||
H|I| 5|J E|B%|:$|G3|/||H|K|%;| 8|%|I| |4|L| |2|'|;E|
i||%| |G3|/||H|%;|, |,| 8||%|M N$|;|1|I| |K||
O|
 E|P3|Q|2| $|G3|/|i <9|=< ><>|K|#I |# | ||0|R |i S|BL|
 |  | #| 9 | #3| 2| | ,(| 9 |  4 E| T|  | >%| UVFFWX$| %| B | J| 0| G3| /| B=Y|
B |Q|!|? |K|
.|
Z| [|, || | | ||,L|
%8|\|R |i |||
>|2| |6777E|i/|VV]^]VFF_$|||? |%/;| |\|R |i |`|V| %|ABC|
|
' |  5|
' | 1|  |  | | 2| '|  |  | G3| /| i <9| =< ><>| |  5| ,K | |
> E|a|&%/| |b$|G\|0|R |i |,|
.|"| |6V|0|-|E|<||$|&%/5|
|
|||0|||R |i ||1|2|/|#3|%/| |+|G\|0|R |i |K|
 | |\|L|||  | |0| |L| |2|'E|R+|Q/$|G\|0|R |i |#3|
2|I|&%/5|
|||WE|
 Vө viӋc trên cho thҩy, nӃu nhà nưӟc ViӋt Nam tham gia vào quan hӋ dân sӵ có yӃu tӕ nưӟc
ngoài vӟi tư cách mӝt bên chӫ thӇ thì trong nhӳng trưӡng hӧp cө thӇ nhҩt đӏnh sӁ không đưӧc
hưӣng quyӅn miӉn trӯ, nghĩa là nhà nưӟc ViӋt Nam phҧi tham gia như mӝt chӫ thӇ bình thưӡng
khác. Như vұy, rõ ràng viӋc tuyӋt đӕi hóa quyӅn miӉn trӯ tư pháp không có lӧi cho nhà nưӟc ViӋt
Nam và đһc biӋt là các cá nhân, pháp nhân ViӋt Nam trong các quan hӋ TPQT. Đây sӁ là cơ sӣ đӇ
nhà nưӟc nưӟc ngoài không tuân thӫ mӝt sӕ nghĩa vө cӫa hӑ bӣi vì nhà nưӟc nưӟc ngoài đưӧc
hưӣng quyӅn miӉn trӯ tuyӋt đӕi ӣ ViӋt Nam trong khi nhà nưӟc ViӋt Nam không đưӧc hưӣng quyӅn
miӉn trӯ tuyӋt đӕi ӣ nưӟc ngoài.|
Ví dө: nhà nưӟc nưӟc ngoài thuê công dân ViӋt Nam hoһc thuê pháp nhân ViӋt Nam thӵc hiӋn
mӝt công viӋc sau đó vi phҥm vӅ nghĩa vө trҧ lương hay đóng bҧo hiӇm thì rõ ràng công dân ViӋt
Nam hay pháp nhân ViӋt Nam không thӇ đưӧc bҧo vӋ lӧi ích hӧp pháp cӫa mình vì nhà nưӟc nưӟc
ngoài hưӣng quyӅn miӉn trӯ trong mӑi trưӡng hӧp.|
Tҥi ViӋt Nam chưa có Luұt vӅ quyӅn miӉn trӯ quӕc gia và trong các văn bҧn pháp luұt hiӋn hành
chưa có quy đӏnh chính thӭc nào quy đӏnh trӵc tiӃp vӅ vҩn đӅ này. Tuy nhiên, mӝt sӕ quy đӏnh trong
các văn bҧn pháp luұt cө thӇ có thӇ lý giҧi đưӧc vҩn đӅ. Theo khoҧn 1 và 3 ĐiӅu 12 Pháp lӋnh vӅ
quyӅn ưu đãi, miӉn trӯ thì viên chӭc ngoҥi giao không đưӧc hưӣng quyӅn miӉn trӯ trong trưӡng
hӧp hӑ ³tham gia vӟi tư cách cá nhân vào các vө tranh chҩp liên quan đӃn bҩt đӝng sҧn tư nhân có
trên lãnh thә ViӋt Nam; viӋc thӯa kӃ; hoҥt đӝng thương mҥi hoһc nghӅ nghiӋp mà viên chӭc ngoҥi
giao tiӃn hành tҥi ViӋt Nam ngoài phҥm vi chӭc năng chính thӭc cӫa hӑ´. Quy đӏnh này thӇ hiӋn rõ
quan điӇm đӕi vӟi viên chӭc ngoҥi giao thì quyӅn miӉn trӯ cӫa hӑ chӍ là tương đӕi, nghĩa là quyӅn
miӉn trӯ không bӏ giӟi hҥn ӣ bҩt cӭ lĩnh vӵc quan hӋ dân sӵ nào nhưng bӏ hҥn chӃ, hay không
đưӧc hưӣng, trong mӝt sӕ trưӡng hӧp cө thӇ. Tuy nhiên, đӕi vӟi nhà nưӟc nưӟc ngoài thì pháp
lӋnh lҥi không đӅ cұp và Bӝ luұt Tӕ tөng dân sӵ cũng không có quy đӏnh nào vӅ vҩn đӅ này.|
Nhӳng phân tích trên chӭng minh mӝt điӅu rҵng, viӋc thӯa nhұn mӝt cách cӭng nhҳc quyӅn
miӉn trӯ tuyӋt đӕi cӫa nhà nưӟc nưӟc ngoài ӣ ViӋt Nam chӍ làm thiӋt hҥi cho chúng ta vì chҳc chҳn
trong quy đӏnh cӫa pháp luұt nhiӅu quӕc gia chӍ dành cho nhà nưӟc ViӋt Nam quyӅn miӉn trӯ tương
đӕi tҥi quӕc gia đó. Chính vì vұy, trong điӅu kiӋn giao lưu kinh tӃ thương mҥi hiӋn nay cũng như
cùng vӟi sӵ phát triӇn cӫa TPQT hiӋn đҥi, ViӋt Nam nên chҩp nhұn thuyӃt quyӅn miӉn trӯ tương đӕi
cӫa quӕc gia khi tham gia vào các quan hӋ kinh tӃ, dân sӵ quӕc tӃ đӇ bҧo vӋ hiӋu quҧ lӧi ích cӫa
các công dân, cơ quan, tә chӭc ViӋt Nam khi tham gia vào các quan hӋ tài sҧn vӟi quӕc gia nưӟc
ngoài. Pháp luұt ViӋt Nam cҫn có quy đӏnh vӅ nhӳng trưӡng hӧp cө thӇ nhà nưӟc nưӟc ngoài
không đưӧc hưӣng quyӅn miӉn trӯ tҥi ViӋt Nam khi tham gia vào các quan hӋ dân sӵ quӕc tӃ.|
/*7% là cҫn làm rõ nӝi dung cӫa ThuyӃt quyӅn miӉn trӯ tương đӕi cӫa quӕc gia vӅ mһt lý
luұn. NhiӅu quan điӇm hiӋn nay vүn hiӇu quyӅn miӉn trӯ tương đӕi theo hưӟng quӕc gia bӏ hҥn chӃ
mӝt sӕ lĩnh vӵc quan hӋ dân sӵ quӕc tӃ không đưӧc hưӣng quyӅn miӉn trӯ, còn trong nhӳng lĩnh
vӵc mà quӕc gia đưӧc hưӣng quyӅn miӉn trӯ thì quӕc gia sӁ đưӧc hưӣng quyӅn miӉn trӯ trong bҩt
cӭ trưӡng hӧp nào mà quӕc gia tham gia. Theo chúng tôi, quan điӇm này là không chính xác. Sӵ
tương đӕi ӣ đây cҫn phҧi đưӧc hiӇu theo hưӟng nhӳng trưӡng hӧp cө thӇ mà quӕc gia không đưӧc
hưӣng quyӅn miӉn trӯ, còn phҥm vi cӫa quyӅn miӉn trӯ vүn bao trùm tҩt cҧ các lĩnh vӵc quan hӋ
dân sӵ có yӃu tӕ nưӟc ngoài mà quӕc gia tham gia. Sӵ khác nhau ӣ đây chính là phҥm vi nhӳng
trưӡng hӧp đưӧc hưӣng quyӅn miӉn trӯ chӭ không phҧi ӣ lĩnh vӵc quan hӋ đưӧc hưӣng quyӅn
miӉn trӯ. ViӋc làm rõ nӝi dung cӫa ThuyӃt miӉn trӯ là rҩt quan trӑng bӣi nӃu hiӇu không chính xác
sӁ dүn đӃn tình trҥng không bҧo vӋ đưӧc lӧi ích hӧp pháp cӫa quӕc gia khi tham gia các quan hӋ
dân sӵ quӕc tӃ, hoһc không tôn trӑng lӧi ích hӧp pháp cӫa quӕc gia khác, vi phҥm nguyên tҳc tôn
trӑng chӫ quyӅn cӫa quӕc gia.|
||
U6X|c< |J |+|ac$|1|d |e|f%Q|H|i8 $|i
E|G3||*|9*$|6777$|E66_E|
UVX| c< | J | +| ac$| P| f%Q$| d | e| &%|  | H| i8 $| i
E| dHcJ| H| i8 $| 677^$| E667| |
EV6^E|

UWX|c< |BE|dg|R |d $|BE|i |H'|c%h$|||c%||R |i $|i

E|dHcJ|aE|H'|G\|i $|VFFD$|ED7$|E^FE|

|
|
| ||
| 
|||| ||
||
|
|