Professional Documents
Culture Documents
C3U
thep
co ban
Nguyen Quang Vien Pham Van TlI Pharn Van HQi (chu bien)
Cau kien •
1.1'"
~
;i":
.,
.'. ~~
. ....
. ~,: ~ ~':
"","
't
(~
\--'.
'.
-~:
Pgs, Ts. P~M V AN HQI (chit bien) Pgs, Ts. NGUY~N QUANG VlliN - Ths. PHAM VAN TV Ks. LUU VAN TUONG
,'"
P. THiET
KE
XAV f)U
~ . NG
KETt!UTtmP
-;-(~ C~ icr
,!
,,'
"'
-'
.,.
'"
...
SO
HAM
aAo T~O
(1.956 - %00&)
40
Kel ca:u thep la loai kitt diu dlifJc sit' d{lng r9ng riii trong tat cd cdc linh. cue cua nganh. xdy dung: dan dung, cong nghiep, cau, thuy cong, thim luc dia, ... Trang nliiing niim g6.n day d Vi?t Nam, cung viii s1/ lan. manh. cua n€n kinh tt noi chung va cua nganh. xay d1!ng n6i riling. ket cdu thep cang pluit triln r(jng riii, da dang, phong phu han. Kiln thiic v€ MIt cau thep la cein thief cho moi ky su, can b9 ky thu~t xay dung. ''KET CAU THEP - Cau kifn ca ban" ia tiJ-p mQt trong b9 stich. chinh vi ke't cau thep do Bfj mon cong trinh. thep - g6 cua Truimg dai hoc xdy dung bien soan. Tij,p hai co ten la "KET CAU THEP - Cong trinh dan dlfng va cong nghi~p ". Tai li~u nay bao g6m cdc kiln thiic C(J ban nluit ve' ki!.l
".~.".. ,#0
cdu. thep, nhiim giup cho nglliJi h9C co the'thiel ke'duf}C cdc cau ki~n chinh b&ng thep nhud/im, C9t, dan, ciing nhu biet each sUr d1!-ng v¢t iifju thep va each. diu t9-0, tinli todn cdc loai lien klt trong ket cau thep. Tgp hai eua be; sack danb: cho oiec thiet ke cdc ctmg trinh. b&ng thep nhu: nha cong nhifp, nha nhip ldn, het cau thep tam, nha. eao tting, thdp, tru, ket diu l?ng sudt
truce. "KET CA U THEP - Cfiu ki~n co ban" xudt ban llin nay la s{l ke tuc va pluit trUIn eua cdc cuon. each. do 89 man Cong trinh thep - g6 da bien soan. trudc day. Nfji dung cua sach. duac szla chiia, bd sung cho phil
CUoll,
lUJp vdi tieu. chudn thilt kt k{/t cau thep mdi ban hanh" TCXDVN 338:2005. Kit cau thep =Tieu chudn thiet
u:
sa DUNG TRONG .
SACH
oj Cac dpc tnJhg hinh hpc A dj~n tfch tiel di~n nguylm All di~n tich tie'l di$n h1c A, di~n Uch tiel di$n b8n eanh Aw di~n tlch tiel di$n bin ~ng, di$n ffch tfnh toan cua duong han AM di$n tich tfnh toan ala duong han goc theo kim 10,?i dl1c'1nghim (tiel di~n 1-1) AW5 di$n tlch tfnh toan cUa duong han goc theo kim lo~i bien n6ng chay (tiet di~n 2-2) Abn di~n Uch liet di~n IhI,rc cUa bulOng Ad di~nUch litHdi~nthanh xien b chieu r(lng b, chieu rQng ban c3nh b; ehieu rQng phan nhO ra cua ban canh bs ehieu r9ng cua sum ngang h ehieu cao cua tiel dH}n hw ehieu caD cua ban bt}ng b, chieu cao cua duOng him goc hfk khoimg each giO'a In:tc cua cac canh dam ban kinh quan linh ella tiet di~n i~ iy bim kinh quan tfnh tiet di~n doi vai cac tn..Ic luang (tng x-x, y-y imin ban kinh quim tinh nh6 nhat cua tiet di~n /, m6men quan tinh cUa tiel di$n nhanh /"" Id mOmen quan tfnh cUa tiel di$n thanh canh va thanh xien cua dan Ib m6men quan tfnh liet d~n ban giang I~I mOmen quan tinh tiel o~n sVcJn ngang va doc I, m6men quan tfnh I" mOmen quan tinh xoan cUa ray, dam I.. Iy cac rnomen quan tI1h cUa tiel di$n nguyen doi vai cac tn,Jcluang (tng x-x va y-y InIV Iny cac rnornen quan tinh tiet di$n thl,le d6i vai cac fruc luang (mg x-x va y-y L ehieu cao cua thanh dUng. C9t ho?c cbieu dill nhip dam ehieu dai nhip Id chieu dai cua thanh xien 1m ehieu dai khoang cae Ihanh canh cua dan ho~c c¢t rong 10 ehieu dal tfnh toan cUa c8U kien ehtu nen
's,
xoan
rua
I.. Iy
chieu dal tinh toan cUa cau ki~n trong cac m?t ph~ng vuong goe vai cac If\JC tuang
S
s
chieu dai tfnh toan ella dut'mg han mOmenUnh buec 10 bulong chieu day
VE
KErcAU
THEP
chieu day cua b3n dmh va ban b~ng u khoang each duOng 10 bul6ng W mOdun chong u6n (mOmen khilng) nho nhat cua di$n thlfC d6i vai uuc tfnh toan nmin W~.Wy m6dun chOng u6n (nOnen khimg) dia uet di~n nguyen dOlvOi tJvc tuang lIng x-x, y-y Wn.t.min. Wny•mJiJ mOdun chong u6n (mornen khfmg) nho nhat ella tiel di~n thl,lC doi vci cac true
tf.
t;
oot
W...
Wwf
W.....
luang ((ng x-x, Y-Y modun chong u6n (mOmen kMng) cua ban bl,lng, clia duang him momen khang cUa tiuCmg han g6e theo kim lo~i duang han (tiet di~n 1-1) rnornen khang cUa duang him g6e thea kim loai Cr bien n6ng ehay (tiet di~n 2-2)
b) Ng0tJi ItfC va npi ItfC F, P ngo~i Il,1ct~p trung M mamenuon M•. My rnornen uon dOi Wi cac true
tuong
M,
N
Nd
NM
p V
V,
Vs
mornen xoan clJC IX) II,1cd9C n¢i It!c phu h,rc d9C trong nhimh do mornen gay ra ap Il,1ctfnh toan h!e cal h!e dit quy 1I0C tac dl,lng trong m91 m~t ph~ng thanh (ban) giang h,recal quy UCIC fae dl,mg trong thanh (b{m) giang ella m¢l nhanh
'y
fu
cuang d¢ lieu etman lay theo giOi han ehay ella tMp euang d(l lieu ~ ella IMp theo s((e ben keo olit cuang d9 tfnh toan rua thep eh[u keo, nen, uon lay thea giai han enay cuang d9 tfnh toan ella tMp theo sue ben keo dlit cllOng dQ tinh toM chiu cua thep cucmg dQtlnh toan ala thep khi ep m~t thee m~t p~ng tl dau (00 gia c6ng ph~ng) Cllcmg d9 tinh toan ep m~t cue b¢ trong cac khOp lfI:l (m~t cong) khi tiep xuc eh~t wang d9 tfnh loan chju keo cUa sqi thep wang d9 cao ClIang <19 keo <lilt lieu ehu~n ella bulong
f,
t, t,
fcc
fill
fUb
cat
fib
fvb
feb
fba
fhb
fcd f... fwe
cuanQ dl) tinh toan chiu keo eua bul6ng cuang dl) tinh toan ch!u cat ella bul6ng euang d9 trnh ch!u ep m~t ella bul6ng clIang 0(1 tfnh chju keo ella bul6ng nee clIong d(l linh loan chiu keo ella bulOng clfong d¢ cao wang dl) tinh chju ep m~t theo dlIC1ng kfnh con Ian cuang d9 tinh toan ella m6i han dei dau chlu nen, keo, unn theo gidi han chay
loan toan
loan
cvang
d9 trnh toan ella moi han d6i dau khi ehiu nen sue ben keo dut
f.....
t;
evang d9 tfnh toan cua m6i han dei dau khi chiu keo wOng d¢ tinh toan ella moi han dei dau chju nen, keo, uen thea
6
fwv fwr
i:
G
fws
a ae
axlay
aer,ae,a T
ret
C1l CXl Cy
clIang d¢ tinh toan coa rn6i han dm dfiu chlu dlt clICmg d¢ tfnh toan cua duang han goc (chiu quy uCJe)hea kim 10;;1i han t rnai a.rong d(1 tfnh toan cUa duang han gOC (chju quy uO'c) thea kim lo~i CJ bien nang <:hay clIang d¢ ti~u chu~n cua kim lar:ti dUO'ng han thea sue ben keo dCrt mOdun truQt Ctng suat phap ling suat phap C\lC b¢ cac (mg suat pMp song song vOi cac nuc tuang ling x-x, y-y cac ling suat pMp tOi han va tmg suat cue b¢ ten han (mgsw3tMp ling suat Mp tm han
cat
cat
m me
n, p, J.l
nil
cac h~ sO' dung d~ ki~m tra Mn ella dam chlu unn trang m(1t m~t ph§ng ehfnh hose trong hal m~t ph§ng chfnh khi co k~ den sl/ phat tMn ella bien dr:tng deo dQ I~eh tam ella Il,Ic d¢ I~eh tam tLIang d6i dQ I~ch tam tuang d6i tfnh d6i cac thOng sO'd~ xac djnh ehi~u dill Unh toan ella cet sO' IlIC;tng bulOng trEm m(1t niia lilln ket chu ky tai trc;mg . 561ugng cac m~t"cat trnh toan; cac h~ sO'd~ tinh toan duang him goe thea kim loai duang han va bien n6ng ehay ella thep 00 ban h~ sO'di~u ki~n lam vi~e clia ket cau h~ sO'dieu ki~n lam vi~e ella lien ket bul6ng h~ sO'd9 tin ~y ve cuang d9 h~ s6 d9 tin ~y ve lai tn;mg h~ sO' d9 tin ~y trang cac trnh taim thea sue ben tuc thai h~ sO' anh huang hinh d~ng ella tiet di~n rnanh ella cau ki~n (2 = loll) d¢ rnanh quy LICJC(~ =AJiTE)
56 rnu
Yu
dQ manh tl1t1ngduang ella thanh tiet di~n rang d9 manh tucmg dlIang quy uae ella thanh tiet di~n rang ():o = 1..0 M) d¢ manh quy I1C1C ella ban bl:lng {Aw = (h,Jtw).JflE)
A1I" Ay
CfJb flJlI
dQ manh Unh toan cua tau ki~n d6i veri cac fruc tuangung x-x, y-y h~ 56 ehieu dili tinh toan ella c¢t h~ s6 u6n dec h~ s6 giam Cllong dQ tinh toan khi mat on djnh d~ng u6n xoan h~ 56 giam euang d¢ trnh toan khi nan lech tam, nen u6n h~ 56 d~ xac dinh h~ 56 <fJb khi tinh toan "6n dinh ella dam
DAI ClfONG •
Chtrongmo diu
Khai niern "K€t diu thep" (KCT) trong sach nay dung d~ chi nhfing ket cau chiu luc cua cac cong trinh xay dung lam bang thep hoac kim loai khac n6i chung.
Do
la loai k€t diu cong' trinh quan trong trong nen xay
dung hien dai, d?c biet d6i vdi xay dung cong nghiep. Ket cflu thep diroc tao nen boi nhung cau ki~n khac nhau: die thanh, cac Him; chung lien ket vdi nhau tao nen nhfmg ket cAu va cong trinh dap ung nhiern
V1,l Stt
dung.
_~"
_...."..I).,
A"
_,
= 5,4.10-4
3. Tinh cling nghifp hoa cao, Do sl1 san xuat v~t lieu (thep can) hoan toan
trong cac nha may luyen kim. va s1;l che tao ke't cau thep duoc lam chu
yeu trong cac nha may chuyen nganh,
dung.
hoac it ra thi cling dung nhung Ke't cAu thep thich hop nhat vdi
nen viec van chuyen va Hip rap ke't cau thep dE;dang va nhanh Ke't cau thep d~ sua chua, thay the', thao ga, di chuyen.
biet quan trong khi d.. cai tao cac co sb s3n xuat cho phil hcp vdi day n chuyen c6ng ngh~ mdi, cac c6ng trinh phii di chuyen khi cfrn thie't, hoac d~ khoi phuc si':1achua cau, nha may ... da bj hu hong, xuong clp. 5. Tinh kin. V~t li~u va lien ke't ke't clu thep co tinh kin khong tham nude, khong tham khi, nen thich hop nhat cho cac cong trinh b~ chua chat long, ehlt khi; di~u nay kho thuc hien dOl voi cac v~t li~u khac. Dang thoi, ke't cau thep ding co nhfmg khuy€t di~m han che' vi~c s11dung:
1.
B# an
khong
kill
Am,
hi
gi, tit gi
he mat
sau vai ba riarn. Bdi vay, dn bao v~ chong an men cho thep, nha't lit an men rna
nhfing noi £tm udt, noi co ham lueng cac chflt an mon cao. Tuy mile dQ
sa
thuong, son trnh di~n, rna kern, rna nhom, ma crorn ... Chi phi baD dl1(h~g KeT la kha cao. Nhom va mQt so hop kim nhom co kha nang chong gi cao; gang cling Hi.v~t li~u chong gi t6t. 2. Chiu lita kem. Thep khong chay nhung d nhiet dQ t = 500 -;-600°C, thep chuyen sang deo, mat kha nang chju luc, ket cau hi S\lP d6 d~ dang. DQ chiu lila cua ke't cau thep tham chi kern ca ke't cau vdi nhfmg c6ng trinh nguy hi€m nha d, nha cong cQng, khung
ve m~t
g6
bang' Idp chiu Ilia (betong, tam gom, son phong Ilia .. .).
su dung
tren 30 - 40 m, nhir nha bi~u di~n ca nhac, nha thi dau th~ due th~ thao, nha tri~n lam, nha chua may bay ... dung ket cau thep lit hop
Iy
VE KEf
CAU THEP
nhftt. C6 nhfrng truong hop nhip dac bi~t ldn, vi du tr€m 100 m thi ket cau thep 18. duy nhat sufft truce, 3. Khung nha nhieu tdng, dac bi~t cac ki~u nha dang thap cao, dung khung thep ap dung duoc. Co th~ giarn trorig Iucng ket cau chiu luc nha nhip IOn nho dung thep cuCing
d9
a cac thanh
pho.
Khi nha tren 20 -:-30 t~ng nQi Iuc trong C9t se rat ldn, yeu c~u dQ cung
co lei hon
cao tftng thi ket dlU thep chiu Iuc chinh la bien phap duy nhat. Hien nay doi vdi nha cao tftng thuong dung keft dlU lien hdp thep - betong (cot thep hinh boe hoac nhdi bet6ng cUng chiu 11!c, san lien hop dftm Ioai ket
CElU
nay co nhieu uu
co
c9t
va
tuyen,
thap tdc
dac, hoac m9t s6 loai ket cau d~c bi~t nhu thap khoan diiu. Btl dung thep d day co lei vi ke't cau nhe, d~ van ehuyen, d~ dung lAp. 6. Kel cdu ban, nhu cac loai b~ chua dau,
cao, cua nha may hoa chat, nha may hoa dftu. Day 18.pham vi tmg dung d~c bi~t co Ioi, nhieu khi la duy nh3't eua ke't cau thep, vi tinh kin, ch6ng thff"m ella KCT, vi kha nang Holm vi~c trong nhfrng di~u kien ba't lqi v~ nhi~t dQ va ap suat.
7. Cdc loai ket
cAn true, cila van, g11dng angten parabon ... eftn trong luong nhe d~ co th~ di chuyen nang cat duqc de dang.
di)ng, nhu
cau di
Ngay nay KCT con diroc trng dung trong rong trinh cua mot sO'nganh nhan v.v ...
cong'
.nghiep hien dai nhu dan khoan dliu !ren bi~n, ke't cau 10 phan (rug hat N6i chung, doi vdi nhieu mrdc tren the' giOi.. thep 13.vat li~u quy va hiern, vi thep cAn dung cho moi nganh cua n~n kinh te quoc dan. Do do trong nhi1ng truong hop co th~, ngl1di ta vAn tim each thay the' thep b~ng nhimg v~t .lieu khac nhu bet6ng c6t thep,
g6 dim. 0 nude
ta, phan
dung Ii phai nhap ngoai nen viec 61':1 d\1I1g kfit cfiu thep hay bAng V?t li~u khac lai cang phai din nhac, so sanh trong tung trucng hop cu th~. Xet rieng v~ mat gin. vat lieu thi ket cau thep d!t hon ke't cau be tOng cot thep
10
KET CAU
BAN
khoang
ba lfi.n: mQt don vi th~ tfch thep dit hon m{>t ddn vi th~ tfch betong
khoang 70 l~n, trong khi cuong de?thep cao hon betO~g khoang hen 20 l~n. Tuy nhien, neu xet toan dien gia thanh xay dung, k~ ci hieu qua ki~h te cua viec thi cong nhanh thi nhieu truong hop dung ket cIi'u thep c6 loi hon ngay ca vdi nhfmg cong trmh nha. Cac Tieu chuiln
ChQD
chua c6 quy dinh C1,1 th~ v€ vi~c s11 dung thep trong ke't ~u xfiy dung; viec dung v~t lieu nao Hi do nglidi thie't kEfva thi
oong quye't
dinh trong
tung trudng hop tren co s3 so sanh tom dien cac phunng an thie't
ke.
aOI Val
Khi thiet ke KeT, ciing phai dat dUQc cac yeu c~u sau day nhu d6i vdi moi
• Ket cflu thep phai thoa man cac yeu c§.u chiu lue d~ ra do dieu kien
sit
dung : phai dam bao de? an toan nhu ke't cau phai du de? ben, d9
ctrng,
du suc chiu
• Ket cau phai dam bao dQ ben lau thich dang c1ia cong trinh, ki~m tra va son bao v~.
dang ciing nhu cau tao cua ke't cau phai sao cho ti~n bao dudng, tien • Dep ciing la mQt yeu c~u sit dung, d~c bi~t quan, 'trong doi vdi nha cong' cQng co ke't hoa, thanh thoat,
cau
hien
a cac m~t
cAn
dUQc
sa dung
lY. dung
ch6;
thay th€ thep bang v~t li~u khac khi co th~ dllqc. Vi~c tiet kiem v~t li~u con dat dUQc bAng each chon gi8.i phap ke't
cuong dQ cao, dung phucng phap tinh toan tien tien. Tfnh cong ngh~ khi che tao, Ket cau duoc thiet dung hi~n co, do do lam giam cong che' tao, • LAp rap nhanh. Ke't cau thep dUQC che tao trong nha may, sau d6 phai d@ dang van chuy~n de'n nci dung l~p, biing each chia thanh tung don
ke sao
voi vi~c che tao cong xlldng va vi~c stl dung nhilng
thie't bi chuyen
vi
trucng,
Chuang
11
chong voi
nhimg thiet bi co s&n; lien ket khi dung Hip phai de dang thuan tien. Mot van de quan trong d~ dat cac yeu d.u nay 18. di~n hinh hoa ket cau thep, Di~n hinh hoa co nhieu muc d<):di~n hinh hOO tUng cau kien nhu xa
gb, dim, dan; di~n hinh hoa ca kB't cau nhu CQt di~n, b~ chua, nhjp cau,
khung nha v.v ... Di~n hinh hoa co nhfmg mat lqi gi6ng nhu d6i vdi cac ke't cAu khac, do 13.: • Ve mat thiet ke, tranh duoc thiet kB' lAp lai; dang ket ca'u t6i uu, loi
tao dieu ki~n
co
va gia thanh.
dU<;lC nang
• Ve mf!,t che tao : co th~ chB' tao hang loat Ibn nhfing cau kien, do do
sufit lao dqng va giam thoi gian ehB' tao. Vi~c dung lAp cling nhanh chong de dang hon do co th~ sit. dung nhfing thie't bi dung hip thich hcp cho loai ket cflu duqc dung nhieu trinh Hip.
da co nhieu hI}
dvc;lc qui
o nude ta,
thiet
ke di~n hinh
c:i nude hoac trong tung nganh nhir: vi keo mai nha, c<)t duong' day tai di~n, cau khAu d{>nho, b€; chua dAu V.v ...
xAY
Ol/NG
'I'hep va gang la hop kim den cua sAt (Fe) va cacbon silic (Si), v.v ...
m<}ts6 cac chat khac co ti I~ khong dang k~, rihu oxy (0), photpho (P), Tit quang slit, rhanh phan chinh 13.slit oxyt (Fe203' Fe30J ngUdi ta luyen
rElt nhieu loai thep khac nhau do thanh phan hoa h9C, do phucng phap luyen, phuong phap rot, Dudi day ta chi xet m<)t56 phuong phap phan loa i chinh d6i vdi thep dung trong xay dung.
phari
hcp kim khac, 'Iuy thea ham hiQng cacbon, lai chia ra: thep cacbon cao, thep cacbon vita, thep cacbon thap. Thep xay dung 13.10","i thep cacbon th6p, voi hrong cacbon duoi 0,22%,
do la 10","i thep mem, deo, d~ han. Thep cacbon vita va cao la loai the p
co them cac thanh phan kim Ioai khac nhu cram (Cr), ken (Ni), mangan (Mn), .. , nham nang cao chat htc;lng thep nhu tang d9 b~n, tang tinh chong gi. Thep hop kim thap Ii'! thep eo ti ]~ cua tang cac nguyen to' phu them dudi 2;5%, day la loai thep duoc dung
Thep hf!p kim,
trong xay dung. Thep hop kim vira va hop kim cao kh6ng dung lam
14
h.
Theo phirong
Luyen
philp luy~n
thep
thep tit gang la nham khil: bot cacbon va cac chat phu khac trong
gang d~ dua v~ ham htQng yell cAu d6i vdi thep, Co hai phuong phap luy~n chinh: bftng 10 quay va bbg 10bang.
•
to quay. Lo quay 130 mQt cai bAu, quay xung quanh m{)t 1I¥c n~m ngang. Khdng khi dl1QCthai qua day vao mtoc gang lOng di oxy hoa cac hop chat cAn khil ciia gang (C, Si, Mn, P). Tuy theo thimh phan cua quang lam gang co it hay nhigu ph6tpho, rna cau ~o 10 quay khac nhau: 10 Bessmer - ldp lot 10 13.gach silic, co tfnh axit ; 10 Thomas - lOp lot lola d816mit co tfnh kigm, nen co th~ dung voi d~
LUYfn bling
co nang
me
tot vi nito ~.
kh6ng khi hoa tan trong thep thanh nhfing bot khf, lam thep gion. Ngoai ra kh6ng th~ khi1 het hoan toan ph6tpho lEi. hanh phan co h~ t lam cho thep hi gia. Phuong phap luyen bAng 10 quay tien tien mdi duqc
ap
dung trong
vm
ap hrc cao tit tren xu6ng. Ngcai ra co th~ trQn them h9t v6i d~ khit photpho trong gang. Thep dll'Qc san xuat bAng phuong phap nay co
cha:"t luong tot tuong dirong nhu thep 10 bAng, nhung re hon nhieu vi nang sua't cao, thdi gian luy~n nhanh (40 - 50 phut) nen ngay cimg va 10 Thomas
dUQC sil: dung nhieu, Thl,tc t6 hien nay, cac 10 Bessmer h~u nhu kh6ng dliQc dung nfra,
tr9n IAn vdi thep vun va dliQc d6t n6ng bang khf dot (hoac b~ng di~n 10 di~n). Cac chat eua gang dtiQc oxy hoa bang cac s~t oxyt trong thep vun, Thai gian Iuyen m9t me v~y Den nang suat thap, h.tQng t6t cau true thuan nhat va thanh dUQc trong qua trinh luyen,
tu
phan
8 de'n 12 gid, do Iau nhu thep co chal thep co th~ digu chinh
Voi cac phuong phap san ?,ua't hien nay, kh6ng c§.n phan biet thep 10 hAng hay thep 10 quay thai oxy, hai loai thep nay coi nhu co chat
Iuong tuong duong,
LAM
VI~C cUA
15
Tuy thea phuong phap ct~ ling nguoi, chia ra: soi: thep khi nguQi, b6c ra nhieu bot khi nhu oxy, caebon oxyt trong nhu s6i); cac bot khi tao thanh nhfmg ch6 khong dbng trong cffu true cUa t.hep, khien thep s6i co chat luqng khfmg t6t, pha hoai gion va hi Iao hoa.
• Thep trnh (thip 19n9): thep tinh trong qua trinh ngu9i kh6ng co hoi b6c
ra cutin cuon nhu thep sCi, do da dU9C them nhfing chat khir oxy nhu silie, nhom, mangan, Nhfmg chat nay khli he't oxy co hai va nhftng tap chat phi kim Ioai khac tao nen xi n6i tren mat,
Phan xi nay ducc loai bO di, thep con lai trC1nen d6ng nhat, chiu luc d9ug t6t, kh6 bj pha hoai gion, Thep tinh dAt hen thep sci, duQc dung trong nhtrng c6ng trinh quan trong hoac chiu tai trong d9ng luc,
• Thep nlla trnh (mea l4ng): la trung
gian giua thep tmh va thep soi, trong do oxy kh6ng duQC khir hoan toan. V~ chat h.t9ng thep ding nhu vg gia thanh, thep DUa. tinh Ia trung gian giua hai loai thep tren,
2. Cau true
va thanh
m9t
t6' chuc
cbinh (hinh 1.1): 13. sitt nguyen siit cacbua han hop vdi
Hinh 1. f. Cau true eua thep eacbon thap
1) Ferit, cac hat mau sang, chiem toi 99% th~ tich 2) Xementit (ferit chat), cOtinh mern va deo: 13. hop chat (Fe3C), ra't cung va giOn. cacbon thap, xenmentit peclit, 18. Idp mong mau thfrm Cudng d9 peclit 1a
o thep
ferit thanh
rnem deo nhu m{'>tmang dan hai, quyet dinh su Iam viec dudi tM trong va cac tinh chat deo cua thep. 'I'hep cang nhieu cacbon thi rnang peclit cang day va thep cang cung, kem deo.
16
• Mangan (Mn), lam tang cudng dQ va dQ dai eua thep, lam giam anh hudng c6 hai cua luu huynh, nen thuong duc;fc cho them vao thep long, nhat la trong thep hop kim. Neu ham lucng Mn Ian qua 1,5%, thep trd nen gion, • Silic (Si) la chClt khi1 oxy nen ciing duoc cho them van d6l vdi thep tinh. Silic lam tang cuClng dQ cua thep nhung lam giam tinh chong gi, . ttnh d~ han, cho nen ham lu'Qng ciing ca.n han ehe', vi du kh6ng qua 0,3% d6i voi thep cacbon thap. Nhtmg' hop chflt c6 hai,
anh huang
• Photpho (P), lam giam tinh deo va dQ dai va cham cua thep, d6ng thdi lam thep trd nen gion nguQi (gion d nhiet dQ thap). • Luu huynh (8) lam cho thep gion n6ng (gion d nhiet dQ cao), nen d~ bi nUt khi han va reno • Cac khf nito (N), oxy (02), trong khong khi hoa van kim loai long va kh6ng dUQC khd het, lam cho thep bi gion, lam giam cudng dQ thep. Do do, cAn phai khd he't cac khf nay, va ngan khong cho kim loai long tiep xuc voi khong' khf (vi du khi han). Doi vdi thep hop kim ngttdi ta cho them vao thep cacbon cac nguyen to' kim loai nhu dang (Cu), k~n (Ni) , crom (Cr), titan (Ti), vanadi .(V), Molipden (Mo) v.v ... lam tang tinh nang co hQC, tang d(l b€n chong gi cua thep,
GOm ...
Dl1C1i day, gioi thieu cac mac thep dung trong xay dung, dl1<;1c chi d§.n trong Tieu chu&.n Vi~t Nam.
Chutmg 1. v~r
utu vA
17
a.
Th ep cacbon
lay thea Tieu chuan Vi~t Nam TCVN 1765: 1976, g6m hai loai chinh: loai thep cacbon thong thucng vdi ham hrdng' cacbon tit 0,14% -;-0,22%, 13. thep soi hoac mra tinh va thep cachon thong thuong co them ham lucng mangan 0,8% -;- 1,1% . Tuy theo yeu cAu su. dung cac thep nay duoc chia lam ba nh6m: • Nh6m A: thep dU:Qcdam bao ch~t che vg tinh chat co h9C; • Nh6m B: thep dude dam bao ch~t che vg thanh phan hoa hoc; • Nh6m C: thep duoc dam bao v~ tinh chilt co h9C va
ca tharih
ph an
hoa h9C.
Vi thep lam k8't diu chiu luc phai dam baa ea dt? va tinh dt; han, chiu dUQc tac d(ing xung kich, nen chi duoc dung thep nhorn C. Can cU:VaG yeu cflu vent? dai va d~p (dt? dai xung kfch), thep caebon thap Iai dU9C chia lam sau hang. Vi du hang 2 kh6ng din dam bao d9 dai va d~p; hang 6 phai dam bao dQ dai va d~p cAn thie't sau khi bi han gia co h9C, hang 5 phai dam bao dt? dai va d~p ngay ca d nhiet <19 th ap. Tieu chujin cho phep dung trong xay dung ba hang: thep soi hang 2, thep n ua tinh hang 6, thep ni':ta tinh
ve
ben
co mangan
Cac loai thep cacbon tMlP co gidi han ehay vao khoang 2200 - 2700 daN/cm (gia tr! Ion nhat tmg voi chieu day t ~ 20mm, khi chieu day thep cang tang, cac dac trung co h9C cang giam), gioi han b~n bien dong tit 3300 den 5400 daN/cm2 (da chuydn don
V!
tll N/mm
sang daN/cm2).
Bang 1.1 la cac d?c trung co hoc cua thep cacbon tha:-p.
Cae ky hi~u tren thuong, can mac thep co y nghia nhu sau: CT co nghia Ia cacbon
s6
di sau chi
d9 ben
n 18. mra tinh, ne'u la thep tinh thi khong ghi gi), Thi du CT38nMn 13.thep cacbon thuong, du CT38n2. Thep dung trong ke't eru thep thu9c nhom C nen -bdfiumac thep co them ky hieu C, thi du: CCT34, CCT38, CCT42.· Tieu chuan Vi~t Nam danh rieng cho thep cacbon thap dung cho ket citu th6p: ell s6 hi~u TCVN 5709: 1993 (bang I.1 .. ph 1,1 luc I). 'I'ieu chuan ruiy· khong ghiJo thep sfii, tlnh, hay nua Huh niia rna quy dinh d¢ dai vad~p cho"tit~g(Tg~L. ". (.(w t.f co d9 bt!n keo dUt 13. 38N/mm thep nua tinh, nguyen to' mangan. Trang mac thep, hang thep duoc ghi
a cuoi
co
them
cling, thi
18
K£1 CAU
Bing 1.1. Thep cacbon TCVN 1765: 1975 Gibi h"n chAr f"" Nlmrrr, cho d¢ day" t, mm
S20 20<t s40 40<'5100
Macthep
> 40
230
240 240 250 260
220
230 230
23
22 21
240
250
b.
Thep
La thep cacbon thttp mang nhiet luyen ho~c thep hop kim thap. Gi8i han chay 3100 - 4000 daN/cm2, gidi han bgn 4500 - 5400 daN/cm2. Cac thep hop kim thfip thong dung cho ket cau xay dung Hfy theo TCVN 3104: 1979] co sau loai: 09Mn2, 14Mn2, 16Mn2Si, 09Mn2Si, 10Mn2Sil, 10CrSiNiCu. silic; crom; c6 nghia lit
Y nghia ky
la con s6 chi
1a ten
niken; dang v.v ... Con s6 dung sau chu chi siS phan tram
trudc no, neu ti l~ hop kim Idn hen 1%. Vi du, thep 09Mn2Si
trong no co 0,09% eacbon, mangan til 1 de"n 2%, con silie thi dudi 1%. Su: dung thep cuang d(>kha cao, co thf tie't kiem v~t lieu 20 - 25%. tuy nhien gia thanh cao hen so vdi thep cacbon. Cac CUdng dQ gi8i han cua thep hop kim thap cho trong bang 1.2, phu luc I. c.
vA su
KEr CAU
']I
THEP
, .,.
19
chiu Iuc cua thep duoi bii trcng. Qua nghien ctru su lam viec chju keo cua thep, ta co cac d~c trung cd hoc chu yeu ella thep nhu ling suat gi6i han, bi€'n dang gidi han, m6dun dan h6i. a. Bi~u
db
Keo m9t mAu thep (vuong hoac tron) mem mac CCT38 bang tai trong tinh tang dAn va ve d6 'thi quan h~ gifia ling suat a va bien dang t1 d6i to, ta dl1c;:Jc bi~u dB keo cua thep nhu tren hinh 1.2. True tung bi~u thi {tng suat a = PIA, kN/cm2. True hoanh bi~u th] bien dang ti doi dq dan dai ling vdi tung cftp tai trong.
0"= to
= Mil, %, trong do M
A, lIa tiet dien ban dAu va chieu dai ban dAu cua mftu (l = 5, G5M),
la
_f_ ,kN/cm
A
-
50
~------40
30 b
.c
-t--
/ .fRT
Jar
J
v-
-......
BC
20 10
....
0'4
12 16 20
E=
100%
Dlldng cong bi~u dB g6m cac doan sau (hinh 1.2): • Doan tit 0 d~n A, tuong ling vdi ling suat tit 0 d~n khoang 2000 daN/cm2, 13.m9t dudng thAng. Trong giai dean nay, ling suftt va bien dang c6 quan
0"
h~ tuyen tinh, vat lieu lam viee tuan theo dinh luat (Hook):
s6 g6c
~A.
daN/cm
Giai doan
20
nay gQi Iii giai doan tl l¢ ; ling suat tuong ling vdi di@m A goi 18 guti
han. ti l~ (ItZ. Ben tren ai~m A mQt chtit cho toi di€m A', ducng' thang' hoi eong di, khong' con giai doan ti I~ nita, nhung thep vful lam viec dan h6i, nghia lit bien dang se hoan toan mat di khi khong con tai trong, Ung suilt tuong ling vai di~m A' goi la gidi han. dim hOl CJdh (ling vdi bien dang du tuong d6i khoang 0,05%), la gidi han cua vung lam vi~e dan hai eua thep. Thuc te, Cidh khac rat it vdi (Jtl. nell nhieu khi ngtidi ta dang nhat hai giai doan Jam vi~c nay.
• Doan A' - B, 18.rn9t dlidng eong ro r~t. Thep kheng
h6i nfia ; modun dan hai E glam dftn den bang 0 d di€m B, ling vdi ung Built chirng 2400 daN/cm2. Giai doan nay goi 13. giai doan dan h6i deo. • Dean B - C, hftu nhu 13. doan nam ngang, goi lit giai dean chay deo, Bien dang vAn tang trong khi ling su6t khfmg d6i. DO?l1 nam ngang, ling vdi bien dang t11 E = 0,2% den
E
Dng suat tuong (:eng vdi giai doan chay deo goi la giai han cluiy CO' song song vdi duong gia tai dim h6i, thep
Neu t<;lidi~m C rna ta hi) tai trong, bi~u d6 giarn tai se di theo dl1dng
co bie'n dang
du 00'.
• Doan C - D, qua giai doan chay (qua tri s6bie'n dang e = 2,5% d6i voi CCT38), thep kh6ng chay nfia va lai co th@' chiu ~1fqc luc. Thep nhu dli<;'c gia cuong, nen giai doan nay goi la giai doan cling
e6.
Quan h~
frng suilt - bien dang 13. mgt d1fdng cong thoai, bi€n dang tang nhanh theo ki~u bie'n dang deo, Miu thep bi thiit lai, tiet di~n thu nhc va bi keo dut tmg vdi ung su{(t d di~m D, khoang 4000 daN/cm2 ldn,
Eo
d6i vdi
CCT38. Ung su{(t nay goi Ia giiJi han. bin. Bien dang hie keo dut rat
Co che lam viec nhu tren cua thep co th~ duoc gilti thich bang diu true hat
cua thep va cau true tinh th8 cua cac hat ferit. Hat ferit g6m cac tinh \ '18
tu d~u d~n hoac c6 khuyet t~t (goi la cac bien vi), Nhfrng bien vi nay lam cho cac phan cua tinh th~ ferit khi chiu luc d€; bi trtrct tuong d6i vdi nhau. Thep g6m cac hat ferit vdi cac mang peclit cling hen, nen cUdng dg eua thep eao hen nhieu so Val ferit nguyen chat. Trong giai doan chiu luc trudc gioi han ti l~, bien dang cua thep chi la do bien
vdi cac mang nguyen dang h6i phuc duoc cua cac mang nguyen ti't. Sa u d6, trong mot
so hat
ferit
co cac bien vi, xua1 hi~~ su truot; bien dang tang nh anh h on ling suat (giai
Chuong 1. VAT
u~uVA
21
dean dan - deo). Ung sua't tang nfia, su trtrot trong cae hat rieng Ie ph at tri&n thanh nhfing ducng truot, lam thep bi bie'n dang Ion vci ung suit khong d5i. tao nen them chay. Sau giai doan chay. mang quanh cac tinh th~ ferit bAt dflu ngan su bie'n d{mg cua cac tinh th& nay; dUdng truot phai d.t qua cac mang peclit. Do do. phi'ti tang them ling suat, tuong itng vdi giai doan cung c6. Tilt dien peclit xung
can
hi thot
trung d ehB th6t, va khi thAng duc;lC luc tuong tac nguyen t11thi thep dut. Hien tUQng th€m chay chi c6 d thep c6 ham luong' cacbon Neu it cacbon, cac mang peclit khong
tu 0,1
den 0,3%.
bi truct. Neu
nhieu eacbon, mang pec1it nhieu va day se luon luan ngan can khong cho cac hat ferit tru:qt. BiJu dB rr - E cua thep cacbon cao (hinh 1.3) hAu nhu khong co thgm chay: sau giai doan dan h5i. dtidng cong chuyen ngay sang giai doan ciing ca.
0 cac loai
2
thep nay. gioi han chay dll(jc quy tide lay ling
ere
y_
80
I I I
,/
'J
.«v-r-.
1'1
_y:
atl
70
60 50
-,
._-
.--
-_.-
..
--- ..
40
ere
Y
30
20 10
r-
..... .-
_-
_..-
../-
2 _-
- -_ ........
....
'
{jb
'~
\
10 12 14
16 18 20 21 24
26
1- bi~u do keo cua tMp cacbon cao; 2- bi~udo keD cua thep cacbon thap (CeT38).
h. Cac dilletrung
cd
chn yeu
quy dinh trong tieu ChU~h d6i vdi m6i mac thep. 1)613.: gioi han ti l~
gidi han b€n ab, bien dang khi dUt Eo va modun dan h5i.
co
BAN
do la (tng suat len nhort co th€ c6 trong vat lieu, khfmg duoc phep vuot qua (ling vdi E = 0,2%) . Tat nhien vdi
ung sufit lam viec d trong giai dean ciing c6, ke't cflu vAn chua hj pha hoai nhung
da hi bien
d trang
V?t li~u
thai -ang suat lam viec nba dudi gidi han chay
dan h6i hoac dan h~i deo, vdi bie'n dang nho nen cac gia th uy6t ciia sue b€n
ap dung
cac Ii
(Jtl
dung Ii thuyet dim h6i dec, vdi E *- CODst; deo. Li thuyet nay xet sl,1lam vi~e cua
(Jc'
(J ::: O"c -
dung 11thuyet
v~t li~u trong viing chay deo, vdi tri so gi6i han cua ilng suat Ia V~t lieu thep dU<;Ic t~n dung cao nhat,
Giai han be'n OJ),
con goi Ia cuong d9 tilc thoi cua thep, xac dinh mQt vung an toan du tru giifa trang thai lam viec va trang thai pha hoai. D6i vdi thep kh6ng co gioi han chiiy thi O'"b la tri s6 gidi han cho ling sufi"t lam viec, tuy nhien la duqc chia cho mQt h~ so an toan tuong ling. Ngay vOi thep cacbon thap, c6 th~m chay, khi rna ke't cau duoc phep co bien dang IOn. Dgttdi ta co th~ la'y irng sufit lam viec VU<;It qua O"c va bang' gidi han bgn (J"b chia cho rn(>t
h~ s6 an toan nha't dinh,
DOl voi thep cacbon thap, Eo ra't lOn, toi 200 lfin bien dang khi lam vi~c dim h6i. Ret cflu thep eo mQt luong du tru an toan IOn nhu vay nen co th8 ndi k6t cffu thep
Biln dang khi
Eo,
dur
khong bao gid bi phi hoai d trang thai deo. Chi co th~ c6 pha hoai ke't khi thep da chuyen thanh
a di8m
CElU
2 dudi day.
Ba tri so eTCI CTb (rna trong "TCXDVN 338:2005. Ke't CElU thep. Tieu chuan thiet ke" ky hi~u IA fy va fu), va Eo Ia ba chi tieu co ban rna thep phan nhom theo tinh cha"t cd hoc phai dam bao (xem bang 1.1).
8\1 lam vi~c chiu nen cua thep kh6ng khac su lam viee chiu keo: cling m6dun dan h6i, cung gioi han ti 1~, gidi han dan h6i va gioi han chay. Chi co trong giai doan cung thi khong xac dinh duoc (jb d thep cachon thap,
co
ra
va
tiep tuc chiu ducc tai IOn. Do do, trong giai dean
lam viec dim h6i va dan h6i deo, cac d~c trung co h9C tinh toan cua thep
chiu keo va chiu nen l~y gi6ng nhau.
stJ LAM
23
nho
d)
2
o, leN/em
u.kN/cm
o, kN/em
cr,kN/cm
I
• K3
I ....
/"1 II r=" I I 1 i I f I
e% ~02 .12
e%
e%
Mang keo mQt miu thep den di~m KI n&m trong thern chay, r6i bo tai thi bi~u d6
()-g
se eli xuo'ng thea duong KIOl song song vdi OK va co bien dang
24
BAN
du 61 (hinh lAb). Neu keo tie'p dUdng cong lai di len theo 0IKl' nhung thEim chay hi ngAn lai. Khi gia tai lin thu hai neu keo m~u den di~m K2 narn cuoi them chay, cho giam tai r6i lai tang tai nhu lin me_)tthi bi~u da di theo dubng 02K2' mau co bie'n dang du .12 > Li1, thgm. chay khong con nfia, tinh deo ciia thep dB. giam hAn (hinh l.4c). Neu keo m~u d€n qua bi€n dang deo, di~m K3 nim trong giai doan cung co rai mdi ho tai thi thep sau d6 lam vi~c bftu nhu hoan toan trong giai doan dan h6i, vdi bien dang pha hoai nho (hinh lAd), bi~u d6 phil hoai giong nhu pha hoai gion d hinh 1.4a. Hien. ttamg tang gidi ht;m dim h6i cua thep do bi
goi la hi~n tuqng cung ngu(ii. Slj cling ngu{>i tuy lam tang cuong d9 ella thep nhung lam cho thep gion nen coi la bat 191d5i voi ket cau thep (chi trong m{>t s6 truong hop khi rna viec giam d{>gran pha hoai khcng trong l~m, thi co th~ quan
su dung
S1;1
sqi thep keo ngu{>i dung lam c6t cua cau ki~n bet6ng e6t thep). d{>t 16. D~ tranh hien tuong tren co nhung nguoi ket cff'u thep,
nguQi xay ra khi gia cong ngudi cac eff'u kien: uon ngudi, d.t bAng may cit, quy dinh rieng khi gia cong
b. 'I'hep chju tr'ang thai ung su't phtrc tap - stj t~p trung ling suiit
o trang
c6 ling phuong
chi.nh 0,
0'2 -:f.
0'2
...
-....
......
0'2
0',
kN/cm
2
....;..;
0'1
50 40 30
thep trd nen deo hen (dudng cong 1.5). Hien tuong' nay co th8 giai thi.ch bing If th uye't Ung
7
t>
)V\
~
, ...
...
;'
l,.-'
,~-
,3
20
10
Lr--
-V V I
12 16
20
.J
<,
thai ung suAt phAng, ling suilt ti€p ldn nhst bAng
trang m'ta hi~u s6 cac ung suat chinh. 8\1 chay cua vat lieu, chu yeu la do S\1 tru9t duci tac dung cua ling sust tiep, Khi 0'1 va 0'2 cling dAu,
sufit tiep.
I I
24
28
E,
Hinh 1.5. Bi~u chju IlfC cua thep tr{lng th.u U'ng suat phlt'c tap
do
1- 0', va 0'2 cung dau; 2- 0'1 va 0"2 khac dau;· 3- bi~u d6 tieu chuan khi keo m¢t true,
vA sl)' ;_AM
THEP
25
r co trj s6 nho, nen su chay trd nen kh6 hen, gidi han chay tang len, tinh cleo giam di. Khi 0"1 ;;:. 0"2 se co .. 0, s\i chay khong xuat hien, su pha hoai
l\\
1ft
/"
1
b)
at kN/em
5()
40
r
j
:-3
30 r-
/ V)
./
/-
20 10
v--- ./
12 16 20
&.%
Hinh 1.6. $1/ t~p trung U'ngsuat a) Cae qui d~o lIng sual khi kilo; b) bi~u d6 thay d6i lam vi~ceua thep 1- khong co sl,l't~p trung lIng suat (lam vj~c dan hOi deo); 2- c6 sl! ~p trung lhlg suat; 3- c6 51! t~p trung Ong suat do ranh cat (lam vi~c gion).
M9t truong hop hay g~p cua trang thai trng' suat phirc tap la trucng' bqp
ling suilt cue bq, gay bdi cac bien d5i d9t ng9t eua hinh dang cau ki?n. Ne'u
cau kien co 16 khoet, ranh cit, duong luc (We Ia quy dao cac Ung suat
chinh) se khong con song song d~u dan,
rna u6n
dt
to
(tng sutt
dUdng Iuc u6n cong chung to c6 ling suilt hai phttdng. Ung suat Ion nhat vi trf 16 cAt
co th~
nhieu Idn IOn han ilng sutt trung binh tai tilt dien d6.
Sl,1 phan bO' khong d~u cua trng xua"t du<;1e th~ hien bAng h~ 86 t?P trung ung sua't:
= PIAo;
= 6 + 9.
Slf t6n tai trang thai ung suat theo hai phuong O'xva O'y lam cho thep trd nen gion. N6i chung, su t~p trung (tng suat khong nguy hi~m ne'u thep chi chiu tai trong tinh. Voi bie'n dang deo, ung suilt
C\lC
tai
toan thudng khong k~ de'n hien tu~ng i1ng sua"t ket efi"u chiu tai trong dQng luc thi sv. t~p trung lam cho thep d~ bj pha hoai gion,
a ling
no eo th~ hi
suat nho hen gidi han b~n. Ng\1di ta goi d6 IS. st;fmoi ella
thep, Sl,i pha hoai v~ moi mang tinh chlt pha hoai gion, thudng xiiy ra d(>t ngQt va kern theo vtt nut. Ung suat phi hoai moi ella thep goi 19.eUdng a9 moi, CUdng dQ moi phu thu9C vao 56 chu ki I~p (thong thudng 5n dinh
fr
voi s6 1&n l~p tr€m 2 x 10 va tinh chat thay d5i ella tB.i trong, dt1qc d~c trung bdi ti so' giiia ttng sufi"t nho nhat p O"min/O"max (hinh 1.7). Khi p co gia tri tit 0 de'n +1 (ling sufi"t kh6ng d6'i dti'u) fr bAng gioi han chay O"c' Khi p
va
= -1,
Utc 1a ehu ky bien'd6i phan xung, {fchi vao khoang 0,4 gidi han
ben hay 0,75 giai han chay. Gia tri euaffcho trong bang 1.3 phu Iue I.
Chuang 1.
vM
U~U
27
40
1\
--
'\
20
-, ......._
----
f--
--
-- ---
---
-17
10
+f:Jtb
+0' max
p=
+(J
min
+Shax
0,33
(Jmin =0
p=
+0' min
+IJ max
-IT min
p=--+(J
-(J mit!
max
-1
d9 moi
it:ng suat, vi VfJ_y hEm
a) quan M f{ va s6 chu kit; b) cae d~c tnmg bi~n ddi ang suat.
Clldng di? moi con phu thuoc vito muc di? t~p trung
chuan thie't k€ quy dinh phai ap dung nhimg' bi~u phap cau tao lam giarn bot 8\1 t~p trung uug suat, Khi tfnh toan ke't cau chiu tai trong rung di?ng cAn dam bao
O'max
:s ajjYI
ky tac dung cua t8i trong va trang thai iing suat (xem TCXDVN 338:2005).
ca.
khong
duoc k~
de'n trong tinh toan vi no d~ng thoi lam cho thep kern deo, tang gion .
..
de?
• Nh~t arJ duang: nhi~t dQ t = 200 + 3000e tinh chat cua thep thay d6i rat it. Nhiet dQ tit 300 + 3300e cau rruc cua thep bit dflu thay d6i. fhep trd c6 cau true hat Ibn. 0 nhiet dQ nay khong nen cho thep chiu luc rung d9ng, xung kfch, Khi nhiet uq tang tiep, gidi nen gion hon, tren eae ~t
aUt gAy
han chay
O"b
va
= 2500 daN/cm2
nhanh:
giam rat t
= 600
a nhiet
2 •
ne'u d 500°C co
crb
O"c
400 daN/cm
500 daN/cm2.
= 0; t = 700°C
dq
('0
mau do h~ng, gQi 13. hien tuong' qua nhiet; t > 1500')i chuy~n sang th~ lOng.
• Nhiijt fIrJ am: khi t< o-c, cre tang nhung thep Rj?J:l ho deo eua thep giam ro r~t; t = -45 + -60DC thCp trO" nen rAt gion, de nut. h. Dc?dai va d~p
a)
zs
J
1
J:'
.4+
40 60
(T~
ZS
I~}
1
10
b)
/
/
,_'
/'
Hinh 1.8. Mau thl nghi~m cT9 dar va d~p a) hinh mAu thi nghi$m;b) d~ngbua lhi ng~m.
su LAM
VI~C
THEP
29
D€ danh gia mite d9 thep d~ chuyen sang gion va anh hUdng cua irng suat t~p trung, miu co nguoi ta thi nghiem d~ tim de?dai va d~p cua thep, Dung mot khac (hinh 1.8a), d~t dudi bua d~p dang con lAc (hinh 1.8b),
d.t
nang con l&e lim d~ rei tI;! do d~p gay mAu~hi~u s6 the' nang truae sau khi d~p gay mAu ehinh bang cong pha hoai mAu. Tai tiet dien cAt khac, ling
suat phan bd khong dE1u; tac dung va cham lam tang kha nang vat lieu
thep chuyen sang gion. D9 dai va d~p co gia
tIi bing
chia cho dien tich tie't dien mAll. Ddi vdi thep cacbon thap, de?dai va d~p iJ trong khoang 70 - 100 Nm/cm2 (bang A3 ph\! Iuc A, TCXDVN 338:2005); do lit mot chi tieu cd hoc can phai dam bao theo tieu chu~n thiet
ke.
xAv DVNG
Ket cau xay dung ducc che tao tit cac thep Ulm, thep hinh co nhieu loai kich thudc khac nhau. Nude ta da ban hanh tieu chuan qu6e gia vo thep can nang bao g6m cac 101,li thep goc, thep chu I. thep chtr L thep tam, thep trim, thep vuong, thep det, thep ray. Cac quy each thep hinh trong tai lieu nay deu duoc lay thea TCVN. Khi 811dung thep ella mrdc ngoai thi phai lEiy theo Tieu chufln tudng ling. Khi thiet ke, d~ dat hieu qua kinh te" - ky th UQ_t , viec Iva chon 10<;\i thep phai phil h@ voi chuc nang cua tung 10:;11 thep hinh. Dudi day lit mot so thep hinh hay dung d6 che t:,10 ket diu thep
xay dung,
1. Thep hinh
a. Thep goc
Thep goc co hai loai: dJu canli (htnh 1.9a) theo TCVN 1656: 1993 va kh6ng
diu canh. (hinh 1.9b) theo TCVN 1657: 1993, vai ti l~ hai canh khoang
1:1,5 den 1:2, trong do co ca cap chinh xac khi che' tao. nhu sau, vi du: - Thep g6e dgu canh kieh thuoc 40 x 40 x 4 mm, cap chinh xac B ghi la L 40 x 40 x 4B TCVN 1656-1993 (co,th~ ghi t&t L40 x 4 khi da thong nhfft chung dung TCVN va ca'p chinh xac). - Thep g6c khong ctgu canh kich thudc 63 x 40 x 4 mm, cap chinh xac B ghi 18.L 63 x 40 x 4B TCVN 1657-1993; trong do hai
Ky
so tren
18.bi?
30
T9ug hai canh, 56 sau cung 18.bg day canh, tfnh bang rnm (co th~ ghi
tA t L 63
x 40 x 4).
Thep g6c d~u canh gam 50 loai tie't dien tit nho nhfft lit L20 x 20x 3 de'n Wn
nhat IS.L250 x 250 x 35. Thep goc khong dE!u canh gam 72 Ioai tie't dien til nho nhfft lil LaO x 20 x 3 den Ion nhfft lit L200 x 150 x 25.
D~c di~m eua tilt dien thep ~6c Ia canh co hai mep song song nhau, tien cho viec cau tao lien keto Chieu dai thanh thep goc d1i<;lC san xufit tit 4 den 13m. Thep g6e dUQc dung lam; - thanh chiu hrc nhu thanh cua dan: dung mQt thep goc hoac ghep hai thep g6e thanh h~ giAng ... ;
tie't di~n chit T, chu th~p (hinh 1.9c); cac thanh cua
- lien ke"t vm cac loai thep khac d~ tao nen cac cau ki~n
t6'
hop nhu
ghep vdi cac ban thep thanh tie't dien C9t rang, tie't dien d~m chu I (hinh 1.9d).
Thep goe IS. Ioai thep can ducc dung nhieu nha1 trong ket cau thep, Quy
each thep gee xem bang 1.4 va 1.5 phu luc I.
su LAM
31
h. Thep chill
Thea TCVN 1655-75, g8m co 23 loai tiet dien, chigu cao 100 - 600 mm (hinh 1.10a). K:i hieu: vi du 130, can 86 chi 86 hieu ciia thep I, bang' chieu cao cua no tinh ra em. Tu die so hieu 18 de'n 30, con co them tie't dien phu, cung chieu cao nhung canh r9ng va day hen, ky hieu them chu "a", vi du 122a. Chieu dai duoc san xuat til 4 den 13m. Thep chft I duqc dung chu yeu lam da.m chiu u6n; d:{) cung theo phuong true x rift Idn so voi phucng true y. Cling c6 th~ dung thep I lam d}t, khi d6 nen tang d9 ctrng doi vdi true y bAng each mb r{)ng them canh, hoac ghep hai thep I Iai (htnh L 1Db). M9t bfi't 1¢ eua thep chfr I 18.ban canh hep va vat cheo nen kh6 lien ket. Quy each thep I xern bang 1.6 phu Iuc I. a) y b)
c. Thep chil [
Thea TCVN 1654-75, g6m c6 22 Ioai tiet dien, m?t trong ciia ban canh phang.
86 hieu
chi chieu cao tinh bing em cua tift di~n (hinh 1.1.1a). hinh 1.11 b lil loai c6
Ky hieu:
Tit so hi~u 14 de'n 24 cling c6 them loai tiet di~n phu "a", canh r9ng va day hen, vi du [ 22a. Chieu dai tit 4 den 13 m. Thep chit [ co m¢t rn~t bung phang' va eac cimh vuon r9ng nen ti~n lien ke't vdi cac cau kien khac. Thep chir [ dUQc dung lam darn chiu uon, d~c biet hay dung lam xa uon xien; cling hay dl1c;1c ghep thanh thanh
g6
rnai chiu
C9t, lam thanh dim cau (hinh l.lle). Quy each thep [xem bang 1.7 phu luc L
32
KETCAU THEP -
cAu KI~N
CO BAN
a)
b)
c)
Iy
1...:.:
a)
Y
b)
c)
d)
x
x
x
y
~
Hlnh 1.12. Cae 10,1 mit ditn thep hlnh khac a) tMp chO'I canh r¢ng; b) lMp 6ng; c} thep ehOT; d) lhep ray.
- Thep I canh rQng, c6 ti l~ bg r9ng canh tren b~ cao b:h = 1:1,65 ... 1:2,5, chi~u cao tie't di~n h co th~ tC1i 1000 mm (hinh 1.12a). Cimh co mep song song nen thuan ti~n lien ket; cau kien dung lam diim hay lam C9t d~u t6t. Gia thanh cao vi phai can tren nhiing may can Mn.
- Thep 6ng (hinh 1.12b) co hai loai: khong co du'dng han d9Cva co duong
hal). doc.
vA. SI!
33
Thep 6ng c6 tiet di~n d5i xung, vat lieu n~m xa true trung hoa nen d9 cung tang, chiu luc khoe, ngoai ra chong gi t6t. Thep 6ng dung lam cac thanh dan, dung lam ket cau C9t thap cao, co th~ ti€t kiern v*t lii;u 25 - 30%. Quy each thep ang .xem bang I.8a, l.Sb phu luc I. Ngoai ra, con co nhilng loai khac: thep chir T, thep ray, thep vuong, thep tron v.v ... (hinh 1.12c, d).
2. Thep tam
'I'hep tam diroc dung r9ng rai vi tinh chat van nang, co th~ tao ra cac 109-i tiet dien co hinh dang va kich thudc bat ki, D~c bi~t trong k6t cau ban thi hfiu nhu to an
b91a
Co cac
loai sau:
- 'I'hep Him ph6 thong, co be day 4 - 60 mm r9ng 160 - 1050 mm chieu dai 6 - 12 m, Thep tam ph6 thong co b5n canh phang nen sit dung rat thuan tien. - Thep tam day, cO day 4 - 160 mm (modun chieu day 0,5; 1 va 2 mm), be rqng tit 600 den 3000 mm (cflp 100 mm), dai 4 - 8 m. Thep tam day co be rqng IOn nen hay dung eho ket diu ban. - Thep tam mong, co be day 0,2 - 4 mm, rqng 600 - 1400 mm, dai 1,2 - 4 m. DUng d~ tao cac thanh thanh mong b&ng each dap, din nguQi; dung lew mai v.v ... Ngoai ra, con co 1o:P thep tam khac nhtr: thep giai, r9ng dudi 200 mrn, thep tam mat co van hrnh song.
be
can ngu9i
Day 13. loai thep hinh moi so voi thep can. Til: cac thep tam rncng, thep giai, day 2 - 16 mm, mang dap, can nguoi rna thanh,
Co cac loai tie't di~n: thep goc dEiu canh, thep g6c khong deu canh, thep chir [,
thep tie't dien h<}p v.v ... ngoai ra, c6 th€ co nhfing tie't dien rilt da dl;mg theo ~eu d.u rieng' (hinh 1.13). Thep hinh dap, u5n ngudi
co thanh
mong,
nen nhe nhang hon nhieu so vdi thep can nong, No du~c dung chu ye'u cho cac lcai ke't cau thep nhe, cho nhfing cau kien chiu hjc nho nhung dn co
clQ cling Ion. M{)t khuyet di~m ella thep hinh dap, u5n nguoi 18.co 8l,1 cung ngufri b nhfrng goc bi uon; chfing gi kern hen, Vi~t Nam hien nay chua c6
34
cac dinh hinh cu th~ cho loai thep hinh nay. Khi cfin co th~ tham khao Tieu chuan nuoc ngoai nhu Nga, Anh, Eurocode ... y
IY
x
-+_2_
I
-+-~
----L
..:;;::
+-~
,V
Ir 1,51 V"-
~.
II
rc
Hinh 1.13.Tiet ditn thep hinh d~p ngu9i
§1.4. PHUONG PHAp riNH KET CAU THE? 1. Phltdng phap tinh ket cau thep theo tr~ng thai giai han
Ket cau thep, cling nhu cac Ioai ke't cau xay dung khac, duc;1C tinh toan
theo phuong phap trang thai gioi han (TTGH). M~c dich ella vi~c tinh toan ke't cau 1a dam bao eho ket cau kh6ng bi virot qua tr~ng thai gidi han khien cho chiing kh6ng th~ sit dung duoc nira, trong khi vAn dam bao it t6n kern nha't v€ v~t lieu ciing nhu nhan c6ng che tao, dung lAp. Trang thai gidi han Ia trang thai rna ket cau thai kh6ng thea man cac yeu ciu de ra d6i vdi cong trinh khi S11 dung cling nhu khi xay Hip. D6i vci ket cau chju luc, ngu'di ta xet cac TTGH sau:
cUA KET
CAU THEP
35
- Nh6m TTCH tht1 nluit: mat kha nang chiu luc hoac khong con s11dung dli<;lC nira. - Nh6m TTGH thli hai: khong con si':tdung binh thuong ducc. Nh6m TTGH thu nhat gam cac trang thai sau: ph€t hoai ve ben; mat 6n dinh; mat can bang
vi tri;
ket cffu bi bien d6i hinh dang, Vai cac trang thai
nay, ket cau khong th~ sd dung duoc niia. Nh6m TTGH thu hai gam nhirng trang thai lam cho ket cau khong s11 dung binh thucng' duoc (sit dung binh thuong' Ia sit dung theo dung yeu cAu cua nhiem vu thiet ke rna kh6ng g?P kho khan gi, kh6ng cAn sira chua them gi) hoac lam giam tuc5i th9 cong trinh nhu 13.:hi yang, hi hin, bj rung,
bj nut.
Ket cau phib dl1gc tinh toan d8 dam bao cho khong xufft hi~n trang thai gi6i han trong hfft Cll trudng hop nao, du
bat Ioi nhat
co th~
co xet
co: tai trong co tri s5 vuot qua rmrc binh thuong, v~t
lieu c6 die di;ic trttng co hQCkern nhat. • Doi voi nhorn TTGH thu nhat, dieu kien an toan luc co th~ viet duoi dang.
N:::;S,
ve kha
nang chill
trong do: N - nQi luc trong cau kien dang xet; S - nQi h,tc giOi han rna cau ki~n co th~ chiu duoc,
N9i
Iuc N co gia tri Idn nhfft co th~ xay ra trong suot thoi gian sii
dung, N{)iluc N gay bdi. tiii trong tinh totin, do I:),tai trong Ion nhat c6 th~ co trong thdi gian do. Tai trong tinh toan P la tfch so cua tiii t1T)ng tieu. chudn pc (tuc la tID trong kin nha"t co thJ co trong dieu ki~ slt. dung binh thirong, dti9C xac dinh bang' each thong Ire xac suat va dl1Qc quy dinh trong tieu chuAn) vdi h~ s6 d{) tin c~y ve tai trong YQ (xet den kha nang tai trong thl1c te co th~ bie'n d6i khac vdi t3.i trong vdi h~ s6 an toan cdng trinh. Khi co nhigu tai trong (PJ tac dung d~ng thoi, phai tfnh toan vui nhieu tai trong mang gia tri IOn nhat trong hoac uqi Iuc voi ~ s6' to' hap nco dU<;lcxet b~ng each nhan tieu chuAn m9t each bfft loi), Ngoai ra, tai trong tinh toan P con nhan them
ve
cna
t6'
hop bat l¢ nhat cua die bli trong. Xac suat d~ xuat hien d6ng thiJi
tai
N=
trong do:
"I)Y N~1Ql"ne,
Ni -
n9i h~c do Pi = l.
chiu hjc S 13.n9i luc gilJi han ma cau kien co th€ chiu duoc, no phu thul)c cac d~c trung hinh hQCcua tie't dien cau ki~n va cac d~c trung co hQC cua v~t lieu. C6 th~ viet S dudi dang tieh s6 cua d~c trung hinh hoc tie't di~nA (di~n tieh, mooun chffng u6n ...) vl1i cudng d9 tinh toan f cua v~t li~u va vdi h~ 56 di~u kien lam viec Ye. CUdng dQ tinh toan fb~ng CUdng dQ tieu chufln cUa v~t li~u chia cho h~ s6 dQ tin c~y v~ cuong dl) 1M- Cudng dQtieu cbu~ ciia v~t li~u fy nhu se trinh bay d di~m 2 chinh 13.gidi han chay Gc thep: fy = <:re• hoac trong mQt 55
Kha nang
cna
truong hop rna co th~ sil dung tm gioi han b€n thi bAng
<:rb'
ky
= fy
1M
ft
1m
Nhu v~y, kha nang chiu luc S viet 13.
S
hoac trl1dng hgp hai
= Afyc
Af;yTc
TAl
S = Aftyc = AfuTc
'Yu (YmTu) , trong do: Yu - h~ s5 an toan d6i vm cau kien tinh theo gidi han b~n, Yu
= 1,3.
nhfmg
• D6i vbi nh6m TTGH thu hai, di~u ki~n gidi han phai dam bao IS. !J. ~ A, trong do !J. - bie'n dang hay chuy€n vi eua ke't cau dudi dang
tai trong
don
vi thi
t:. = 2:Frnc'YnOi ;
~ bien dang Ibn nh{it cho phep d~ k€t cau co th€ sil: dung binh thuong,
dUQC quy dinh trong tieu chuan hay trong nhiem vu thiet ke'.
vA su LAM
VI~C ellA
KETCAU
mE?
37
Tieu chuan thie't ke' ke't cau thep hien hanh b nude ta la "TCXDVN 338: 2005 Ke't cflu thep - Tieu chuftn thie't ke' ".
la d~c
cac tieu chuan thie't ke' ke't diu. Do tinh chf(t v*t li~u luon bien dQng, nen
so
ke
hQC va lay bang chi tieu loai phe phfun ciia tieu chuan quae gia, vdi de?dam bao khong dudi 0,95 (co nghia 13. trong thue te. co kh6ng qua 5% trucng hop chi tieu th1,1C nho hrrn chi tieu Ioai phe phAm nay). Doi vdi thep cacbon va thep cUdng d{) kha cao, khi khong chophep lam viec qua gidi han chay, cuong d{>tieu chuan My b&ng tri s6 gidi han chay
fy
= O"c· D5i
vdi thep kh6ng co bien dang chay (cucng di? cao) va cn. trong
nhftng truong hop ke't diu co th~ Iam viec qua gidi han deo thi Cl1dng dO tieu chutin co thS Iffy bang gidi han cacbon duqc ghi trong bang 1.1. CUdng d<:l inh toan t v~t lieu J'M. H~ 56 an toan v~t lieu 1M xet den
ren fu
ve thep,
fy, t, In
nhiing
f va ft
so an
toan
anh huang
leha nang chiu luc cua ke't cau: su lam viec thuc
te' cua
cau phuc tap.hen so vdi m§.u kim loai chiu luc keo hie thi nghiem co tinh. C6 m9t so' truong hop tinh nang ella kim 10:;1i trong ke't cAu kern hon tinh nang theo quy dinh; kich thudc cua thudc danh nghla v.v ...
me pham
thep din
co khi
H~ so
de?thong
daN/cm2,
rM = 1,05.
Voi cac dang chiu luc khac, cucng' dQ tfnh to an duoc xac dinh tit cuong dq keo, nen, u6n cd ban ([va ft) nhan vdi cac h~ so' chuyen d5i. Vi du Ctidng d(> truot tht dung h~ so 0,58 nhan trong bang 1.2. Cucng dQ tinh tcan cua m9t so' loai thep thong dung duqc cho trong bang vOi fy; cudng d<:lep m~t len khdp tru thi
nhan 0,5 vdi ft v.v ... Cong thirc xae dj.nh cac cuong d{l tinh toan duoc ghi
38
Nhu tren da nci, d~ xac dinh kha nang chiu Iuc cua cffu kien, phai nh an vao cong thuc h~ s6 di&t ki~n lam viec Ye. H~ s6 nay xet de'n cac ye'u to' cua qua triuh si't dung nhu: tai trong tao dung dai han hoac l~p Iai nhieu lfin, Slj g~ dung cua cac gia thie't tfnh toan, 3.nh hUdng cua ch€' dl} nhiet, hay slj an men cua moi truong, Tri siS cua
re duqc
Am -
phu lue I.
Tieu chu[n stl dung' thap
rn'
quy dinh tai trong hoac nQi Iuc ph8.i nhan vdi h~ 86 an toan ve phu thuQC vao mudc dl} quan tr9~g. ea'p hinh,
dq ben
Nhiing eong' trinh d~c bi~t quan trong nhu nha may nhiet di~n ldn, 10 cao, cung th~ thao, cho, trubng hoc ... e6 Yn = 1. Cac cong t'rInh cong nghiep dan dung thong thuong, co rn = 0,98. Cac cong trinh it truyen quan trong han nhu nha kho, nha tarn, nha Nhu v~y, h~ s5
a m{>ttAng
thi
rn = 0,9.
rn duoc
re chi
ap dung eho m{>t s6 ca'u kien co dieu kien Stl dung rieng.
Bang 1.2. Cl.tCfng d9 tinh TriJng lh8ifam vi~
va thep
ong
Keo, olm, u60 - theo giOi h~n chay - thea giOi han ben
f
It
j;;:;/,1rJl
f,=
f.lrM
T~
~p
J.
1.
fcc .fed
J. ;;:; O,58/,lyu
t: =f.lrM
fcc ~ O,5f" IYI4 .fed = O,025
.r. IYu
3. Tai trqng
va tac d{)ng
Tai trong va tac dQng".
Tiii trong va tac dQng d~ tinh toan ket ca'u dl1Qc lAy theo tieu chuffn nha mrdc "TCVN 2737-1995
Chuang
39
la
su dung
vi
tri,
g6m eo: trong hrong cac bQ phan cua nha va cong trinh k~ lucng ban than ke't ca:'u; trong lucng va ling luc truce .. • Tdi trong tam thoi Iii. nhimg tai trong eo th~
ap Iuc
ca.. trcng
co hoac
giai doan nao d6 cua qua trinh xay dung va stl dung. - Tdi trong 19m thai dai han g6m co: trong IUQllg vach ngan; trong Iuong thie't hi c6 djnh nhu motel, may cai, tn?ng Iuong' die chat chua trong thung chua; tM trong tren san cua cae gian kho, thu vien, v.v ... - Tal trong I{-Im thai ngdn han g6m co: trQng hrong' cua nglidi va d6 .dac tren san nha; tai trong gio; tai tr~lDg do cac thie't bi nang cftu, tai trong sinh ra khi che tao, van chuy~n, xay lAp cac ke't cau X3.y
st,.tc6 sinh ra trong qua trmh cong ngh~ va si'i dung nhu dirt day (cua dttdng day tai dien), dtlt sut v.V ...
D~c trung co ban cua tai trong la gifi tri tieu chuan cua chung, ducc xac
eo tht! co cua
sa thong ke
Do la
Tai trong thuong xuyen do trong luong cac k6t ca'u dU<;lc xac dinh thea
kh6i luong th~ tfch cua v~t lieu.
so
li~u cua cac tieu chuan va cua cac nha may che' tao, theo kfeh thuoc va Tai trong tarn thdi tac dung len san nha du<;,cquy dinh thea tieu chuan tai trong TCVN 2737-1995. ciia tieu chuan nay. H~ s6 di? tin cay v@'tai trong YQ xet den slj bien thien cua tal trong do nhfing sai l~ch ngAu nhien khac voi di~u ki~n si1 dung binh thuong. Tri cua YQ ducc xac l~p bAng each thong ke quan td.c nhfing tai trong thuc
Tai trong gio ciing dll~ xac dinh theo cac chi din
so
te
co trong thci gian sit dung cong trinh. Tieu chuftn tai trong quy dinh cac tr] s6 'YQ tuy theo loai tai trong, Vi du trong h.tQng v~t li~u thep YQ = 1,05; vdi tiii trong gio YQ = 1,2; tai trong tarn thiri tIeu san YQ
= 1,3 hay
1,2 tuy
40
co BAN
Khi tinh de'n ke't diu theo nh6m trang thai gidi han thu nhB:t thi dung tai trong tinh toan, tuc 13.tai trong tieu chuan nhan vdi h~ s6 u9 tin c~y vg tai trong, Khi tinh ke't cau thea nh6m trang thai giCJihan thu hai thi chi dung
TB
Cac tai trong tac dung dOng thci len cong trtnh, tao nen nhfing
trong, cac
t6' hop
tai
_ T6 hop ed ban, baa g6m cac tai trong thuong dai han
_ T8 hop d.c bi~t, g6m cac trong thuong' xuyen, cac tai trong tarn thoi dai han va ng5.n han, va rn9t trong cac tai trong d~c biet.
tm
_ Sv xuiit hien dang thoi cua nhieu tai trong d€u v{ri tri s61an nhat, laIt c6 xac suit xay ra hen 13. khi chi c6 it tai trong, Xet de'n thuc te'd6, nguiri ta dung h~ s6 W hop nc d~ nhan vdi cac tIisiS tM trong ldn nh(t cua 16 hop. Khi trong 18 hop co ban rna chi c6 rnQt t3i trong ng5.n han
thi gia hi tai trong ngan han duQC Iffy toan b9, tuc la nc == 1. Con trong t5 hnp cd ban co hai hay nhieu tai trong ngan han thi gia tr] moi tai trong ngAn han nay nhan vdi nc == 0,9. Khi tfnh v{ri 18 hcp d~c bi~t thi moi
tai trong
tii tr9ng tam thbi dai han khong nhan voi nco
§1.5. TINH ToAN CAU KIEN . . 1. cso ki~n chiu keo dung tam
S\t lam vi~e eua ca:-uki~n chiu keo dung tam hoan toan phu hop vdi bi~u
chiu keo eua thep (xem hmh 1.2). Ca:-ukien chiu keo dttQc ki~m tra b~n cong thuc: ~
a6
5,fYe,
(1.1)
trong do: N - n9i Iuc doc do tai trong Huh toan; An - dien tfch thuc, aa tru di cac giam ye'u eua tie't dien cau kien; Yc - h~ s6 di~u kien lam viec cua cftu kien chiu keo, xem bang 1.14 phu Iuc I.
KEr CAU
THEP
41
Tinh thea cong thuc nay dam bao ung suat 0" nho hen gi8i han chay,v$.t lieu khong bi bie'n dang deo qua muc va tfit nhien khong b] phi hoai. Trang truiJng hop eho phep c6 bien dang deo ldn, hoij,c doi voi thep cuong dQ cao kheng' co vung chay thi c6 th~ tinh theo gi(ji han ben, nhung c6 them h~ so an toan ru , lfiy bang 1,3: (1.2)
w,
(1.3)
't --
_ VS/,<
It -
vYc'
(1.4)
trong do: M. V - mornen u6n va lire d.t tiii do trong tmh toan; Wn - momen chang uan cua tiet dien thuc; 1 - momen quantinh cua ti8t di~n nguyen; S - momen tirih (nguyen) ciia phan tie't dien trttqt d6i vdi true trung hoa; t - M day thanh cau ki~n.
42
trong d6: S - momen tinh cua U11a tiet dien d6i vdi tr uc trung boa (d6i vdi dAm e6 tie't di~n dOl xung); y - khoang each tit trong tam vi phan t6 dien tfch d6n tn}.c trung
hoa.
Ip
A
L
aJ
b) 1
L (J
c)
c~
u
C
+
Hinh 1.14. S\I' him vi~ceua cau ki~nchiu uon
So sanh c6ng thuc nay vClicong thuc thong thuong cua giai doan dan h6i M = o"c W, ta tha'y 28 d6ng vai tro cua momen eh6ng u6n, nhung a.giai doan deo, ta gQi la m8men eh6ng non deo Wd= 28. di~n chu nh~t. Wd = 1,5W; tiet dien chu I. lVd:::; l,12W khi uO'n trong m~t phbg ban bung, COng th(tc tinh cau ki~n chiu u6n co xet bien dang 13.: Marnen chO'ng uO'n
deo
a= < Wd -
t tc :
(jtd
(1.5)
Tac dung dtlng thai eua ung suat phap va ling suat tiep lam tang slj. bien
dang deo. SQ chay xua't hi~n khi ung suat tuong ducng gidi han chay, Bi€u thd bien,
T=
eM
rna 13.hinh cong (hinh 1.15). 8\1 chay co th~ xuat hi~n khong
:fa;
rna
ca. 0 tr'uc
trung
chi d cac hca khi rna ling suat ti€p dat tiiy tc =
1-
Chuang
1. V~T LI~U
vA
43
Quy pharn cho dung phucng phap tinh g&n dung d~ tinh diu ki~n chiu u6n dang thdi vdi celt co xet de'n bien dang deo nhu sau: ki~m tra ling suat tuong dudng ch6 chuy€n tie'p canh va bung cau kien (tai do, d. (J' va t deu Ibn), so sanh vdi cuong d9 tinh toan duoc tang 15%, tuc Ill. theo cong thuc:
-l.:.--
Uc
II.
(1.6)
c. Tinh c3'u ki~n theo tr~ng thai gioi han thii hai
CJu kien chiu u6n phai dt1Qcki~m tra ve bien dang nhu sau: Bien dang dan h8i 6. gay bdi ta.i trong tiElU chu§:n khong duqc VUQt qua dQ Yang gidi han cho phep [A.); (1.7) Tri s6d{) vfing gioi han cho phep ghi
a bang
a. Tinh v~ b@n Tien hanh d6i vdi nhitng thanh ngan, chieu dai khong IOn qua 5 - 6 lin be r9ng tie't di~n. Trang thai gioi han Iii khi ung suat dat gioi han chay, nen cong thuc tinh toan cling gi6ng nhu cua thanh chiu keo u=-:Sfyc· An b. Tinh v~
N (1.8)
6n djnh
Ta biet riing thanh chiu nen d vao trang thai can bAng 6n dinh khi luc nen con nho hen luc tdi han. Khi luc nen dat Wi trj s6 tdi han, thanh kh6ng con
44
th~ng nfia, bj u6n cong trong m~t phang' co dQ cung nhi) nha't d trang thai can b~ng cong (hinh 1. 16a). Sau do, du tai trong chi tang rat it, thanh cimg bi cong rat nhanh va mat kha nang chiu luc,
a) b)
(j
kN/em
"
N Hinh 1.16.tau ki~n ch!u nen dung tam a) 51! u6n dQC;b) bi~u d6 keo va xac dinh E1•
lien ke't khdp hai dftu chiu nen dung tam, luc tdi han xac dinh b~ng cong thuc dIe (Euler) N
cr - it
2E1min
[2
o
'
(1.9)
trong d6: [0 -chi~u dai tinh toan ciia thanh, lo = ,ul; d day: J.1- h~ s6 chieu dai tinh toan, phu thuec di€!uki~n lien ke't hai d'u thanh va d~g.tai trong tac dung (xem bang 4.1, chuong 4). Dng su{t tOi han tuong' ling
(1.10)
JI~n
vdi A - dien tichtiet dien nguyen, kh6ng k~ den cac giam ye'u do l~ dinh, bulong,
Chu(J7Ig 1. V~T
utu
v);
ellA
KEr
CAU THEP
45
Cong thtrc (1.9) cling nhu cong thuc (1.10) co gia tri khong dai, tuc la chi trong pharn suat 0 kh6ng vuot qua giili han ti l¢ ott CCT38). Tit d6 rut ra dl} manh nho nhat dJ A. ~
1t
chi dung khi mcdun dan h6i E vi bie'n dang dan h5i, khi itng (otl 2000 daN/cm2 vdi thep vAn dung dUQcc6ng thirc dIe
V~
[K = 1t
2100000 2000
= 105.
Voi dQ manh nho hon, su mat an dinh xay ra khi da co bien dang deo.
Modun bien dang bien d6i Et = ~:, bAng h~ so g6c cua tiep tuyen voi
dtidng cong bi~u dB keo (hinh 1.16b), nen Et con goi lit modun ti€p tuyEin, trng' suflt t6i han hie nay xae dinh b~ng cong thuc:
_ 1f?E t ocr - --2-·
(1.11)
Trong ket cAu thuc t€, khong th~ CO sl,t nen dQC true hoan toan, rna Iuon luon co nhiing nguyen nhan gay them s\i u6n nhu dQ l~ch tam ng3.u rihien, dQ cong ban dftu. Do do, cau ki~n chiu nen doc true phai duoc tinh toan nhu nen l~ch tam vdi d9 l~ch tam nho. Vi~c ki~m tra 8n dinh cua thanh nen doc true se 13.so sinh trng suat nen do luc tinh toan gay ra vdi ung suat tdi han khi nen lech tam nho.
cr -
N e A < cr cr· fJ
D~ tii;n tinh toan, quy pham dua vao h~ sO'u6n doc q> =
(tng suU"t tiJi han vg mfft fin dinh khi nen doc true vdi cuong dQ tinh toano C6ng thuc ki€m tra fin dinh se co dang
IT
r'
e
(1.12)
1a ti so' giua
N As
cpfyc·
(1.13)
H~ sf) c.p phu thuoc van d9 manh cua thanh va van cuong dQ tinh toan ella thep. Tr] s6 cua cp ducc cho trong bang 11.1 phu luc II. Khi tfnh toan trim may tinh, co th~ xac dinh q> bAng eac c6ng thuc (xem cong thuc (4.8), (4.9), (4.10) chuong 4).
Nhfing cau kii;n nay vita chiu luc doc true (keo hay nen) vita chiu rnomen ufin, Trong hau het moi trtidng hop, cac cau kien chiu Iuc doc d?t l~ch tam so vdi true, Sau day chung ta se kh6ng phan bi~t cau kien chiu luc keo uon
46
KErCAU THEP
hay nen uo'n voi ecru kien chiu keo l~ch tam hay nen lech Him. Quan h~ ._ 9 ec :>''' "'1' g111ad"}"h" tam va momen uon a e
AfN1'1'¥d N' a
,;,-C
oc,
a. Tinh cau ki~n keo l~eh tam va cifu ki~n ngAn nen l~eh
tam
Cau ki~n keo }~ch tam va cflu ki~n ngin nen l~ch tam duqc tfnh theo dC}
b~n. Ki~m tra de;.b~n trong giai doan lam viec dan h6i theo c6ng thirc:
-+- W ~
M
Il
<ft
C·
(1.14)
Khi c(u ki~n lam bAng thep deo (crc ~ 5800 daN/em2) va chi chiu tai trong tinh thi tr~ng thai gidi han v~ d{>b~n c6 th~ xet de'n s~ phat tri8n cua bien hinh deo, Ban dAu. die tho bien dat giOi han chay, sau d6 vimg deo an sau vao ben trong va cuoi cung xuat hi~n khdp deo gi6ng nhu d cau ki~n chju u6n. nhung d day, 'true trung hoa djch v~ m{>tphia. Cong thuc tfnh toan c6 xet den bie'n dang deo theo tieu chuAn Ii; N ( Anf'Yc
32 /
cW"yJ
51.
(1.15)
H~ s6 c tny thuec dang tiet di~n, eho trong tieu chuan thi6t ke ket cau thep,
b. Tinh v~ &n djnh ciia thanh rreri I~ch tam (nen - unn)
Ngay hie mdi d~t tai trong, thanh dii bj cong do momen Khi N tang, bie'n dang tang khong tuyen tinh M = N(e + fJ gay nen, Thanh se ph3.i tinh thea so l~p duqe dUdng cong quan h~ giua hje nen N hoac (0'0 = NIA) vdi dQ yang f cua thanh (hinb 1.17b). Khi han, bien dang f cua thanh tang vet, thanh hi mat 6n M == Ne (hinh 1.17 a). vdi N, do mornen bie'n dang va c6 th8 ung suat nen do N N Q~t tri sO'hrc tdi dinh, C6 nhieu each
da
Dr:; l~ch tam e eua luc doc, Trang tinh toan, ngudi ta dung QC} l~ch tam tuong d6i m = elo, voi p la ban kinh 15i cua tiet dien; p == WIA vdi W la
vA 5V LAM
cAu mEr>
momen chong u6n doi vdi thO: bi nen nhieu nhat suat bien dl1<;1C bitiu di~n don gian qua m
a)
b)
cr
If
'btl
"-
f
Hinh 1.17. Cau ki+n..en '~ch tam a) sa do lam vi$c; b) dtDIg cong N - f.
hinh dang tie't dien xet de'n mire d{)tiet dien hi giam yeu bbi bien hinh deo. Voi tiet dien chfi I d hinh LISa chi cftn vimg deo an sau mQt it VaG tiet di~n d:l chuyen m9t phan di~D tfch dang k8 sang deo, hie do, lay 11> 1. Ngu'<;IC lai, ciing voi tiet di~D chir I d hinh 1.18b khi u6n song song vdi ban canh thi chi ID9t phfu. nho di~n tich chuyen sang deo, nen T] < 1. Vdi tiet dien chu nhat thi 11= 1. Cong thuc ciia tr] s6 T] cho trong bang 1I.4 phu luc II. DS tien tinh toan, quy pham dung h~ sO CPe la ti s6 gitia cr~r va f: eve = crt ' gci la h~ sO' giam cuong d9 tinh toan khi u6n l~ch tam, nen udn, Khi d6 cr~r = CPe
e
Rinh dang eua tilt dien. Nhan d91~ch tam tirong d6i m vdi h~ sO'hinh dang tiet di~n T] duoc dQ l~ch tam ttldng d6i tinh d6i me = TJm. H~ so
f.
Vi~c ki~m tra 6n dinh trong mat ph~ng u6n du:qc tien hanh
0'0 =:::
48
c-
(1.16)
H~ s6 <Pe phu thuQc dQ manh quy \ioc I va dQ l~ch tam tuong d6i tinh d6i
me dUQccho trong bang II.2 phu luc II.
aJ
b)
Trong m~t phAng vuong g6c vdi mat phAng uO'n (khong co momen) cffu ki~n cling phai dliqc ki~m tra v~ 5n dinh nhu thanh momen, phain tie't dien dan h6i bi giam di va thanh hen, Ki~m tra 6n dinh thanh uO'ndung cong thuc: nen dung tam. Tuy dung cua chong hi mat nhien, do s1;L phat tri~n ciia bie'n hinh deo tren ti6t dien dotac
an dinh
(1.17) trong d6: Q>y h~ s6 u6n doc khi nen dung tam, xac dinh theo dQ manh '.y d6i vdi true khong c6 momen;
a chuong
4.
LIEN KET
D~ tao cac diu kien ghep tit nhimg thep hinh, thep tam rieng re, nguoi ta
phai dung de'n lien keto Tung cau kien nay ~i duqe lien ket voi nhau d~
tao nen m9t cong trinh hoan chinh. Hi~n nay, trong ket cffu thep dung hai phuong phap lien ket chinh la lien
ktt han va lien kef. bultmg: Lien ket dinh tan (trude day kha phd bien) nay
gAn nhu khong ducc
su dung
nira.
Lien ket han hien nay chiem vai tro chu yeu trong ket crlU thep. So vdi lien ket bul6ng va dinh tan, lien ket han co nhieu uu di~m: giarn Gong che tao va khdi hrcng kim loai, hinh thuc ca:-u 41.0 lien ket "don gian, lien ket khong chi b~n rna coil kin. Nhuoc di~m ehu yC"uella lien ket han 1:1do ::mh hUdng cua nhiet d9 cao trong qua trinh han gay bien hinh him va ung snat him trong lien ket lam tang tinh gion cua v~t lieu, Do do, kha nang chiu tM trnng dong cua lien k6t han kern hon so vili lien ket bu16ng va dinh tan" Ngoai ra, kho ki~m tra chat luong dUdng han.
Lien ket bul6ng va dinh tan t6n vat Iieu va oong che' tao hon so vdi lien kit han, nhung chill dUQc tai trong d9ng nen dllcjC dung d~ che tao dAm 6tu
true nang, du, dUdng s:it ...
Lien ket bulong ra't thuan ti~n khi thao l:ip, kh6ng can may moe va nang luc;lng khi thi cong nen con dttQc dung trong cac c6ng trinh liip nip, cong trinh tam, lien ke't die chi tiet tren cao...
Ngay nay lien ke't bulong cuong dQ cao dii thay the cho lien ke't dinh tan trong die ket cau chiu tai trong nang va
till trong
dQng.
50
KETCAU
rufp -
cAe
KET CAU
tlj:
THEP
d¢ng. Ngoai ra con dung han hoi khi kh6i luong han nba.
ly
Dliai tac dung cua doug dien, xuat hien h6 Quang di{!n gifia hai cue la kim loai cAn han (thep co ban) va que han. Nhiet d{l cao cua ngon llta hc3quang (eo th~ toi tren 2000°C) lam nong chay mep cua thep co ban (d{l sau nong
chay 1,5 + 2mm) va que
Tayciim
loai long hoa lfi.n voi nhau, nguqi lai tao thanh
dUdng han (hinh 2.1). V~y ban chf(t cua duong die ph an til cua cac kim loai bi nong chay. Duong han him IS. s1:f. lien ke't gifra
Kim loai
cd
bin
Day d~n
Hinh 2.1. Set do him 110 Quang di~n
bang tay
nhu
thep
co ban.
h. Que han
Him h6 quang di~n bAng tay dung que him 16i kim Ioai c6 thuoc boc (th u6c him, g6m khoang 80% IS. CaC03). Duong kinh 15i kim loai cua que him 1,6 + 6mm, chieu dai que han 200 + 450mm. Lap thuoc b9C day 1 +"1,5mm co cac tile dung sau:
51
- Khi chay tao nen lop Xl each ly kh6ng khi xung quanh voi kim loai long. ngan can oxy va nito 19t VaG kim loai lam ducng' him trd nen gion. - Tang euong s1,1ion h6a khong khi xung quanh lam h6 quang du:qc 6n djnh. - Trong thu6e han con c6 b9t cua mot so hop kim lam tang di? ben cua
dUCJng han,
Que han duqc ph an loai theo cuong d9 We thdi cua kim loai dUdng han. Vi du thea ''TCVN 3223- 1994. Que han di~n dung cho thep caebon va hop kim th(p" que han N42 cho dtidng han c6 (5 b ;:::; 100 daN/cm2• Que han 4 phai
ChQD
phil hop vdi cac mac thep khac nhau sao cho de? ben keo tuc thci duoc nho hon cua thep dU1Je him. D6ng thoi
kh6i hrong thep n6ng chay la it nh5t (d~ giam bot flng suat han va bien hinh him). Doi vdi cac mac thep cacbon va thep hop kim thap loai que han lay theo "TCXDVN 338:2005. Tieu chuan thiet ke ket cau thep" neu d bang 2.1, ho~c theo "TCVN 3223 - 1994. Que him di¢n dung eho thep cacbon va hqp kim thap"
Bing 2.1. Que him dung U'ng vd'i mac thep
..
. ~.-----
co thuDc boc
1994
reVN 3223:
---
N42; N46
N46;N50
2. Him
ho quang
di~n
him
vg nguyen It han tt.t d9ng gi5ng han tay, chi khac Iff que han boc thuoc
duoc thay b5ng cuon day han tr&n (duong kinh 2+5 mm) va qua trinh han duoc thuc hien b&ng may Thu6e him duoc rai truce thanh Idp clay di~n t1,1 de:>ng. tren ranh han. Day him duoc tu d9ng nha d6.n tit b6 theo toe de:>di chuyen dgu cua may han. Hinh 2.2 la so 06 him h6 quang
Han tl,t dQng e6 nhieu uu di~m: do cuong dQ dong di~n 16'n (600 + 1200
ampe) nen t6c 09 han nhanh (gap 5 ..,.. 0 Ian him tay), ranh chay sau nell 1 chat luong dUdng han t6t. Kim IO,?-i long duqc phu ldp thuoc day nen ngui;li d§.n, tao di~u kien cho bot khi thoat ra lam duong him d~c hon. M?t khac h6 quang chay chim duoi ldp thuoc nen kh6ng hai sue khoe tho him.
52
Han
h6
quang di~n tt;l d(ing co nhuoc di~ro la chi han du<;lc cac dUdng han
n~m th~ng hoac trim (Ci than b~ chua), khong dung duoc cho cac duong han dung va ngtrde hoac cac duong han d vi trf chat hep, tren cao ... trong cac trudng hop d6 dUng phuong phap han nita t1;l dQng, may han duoc di chuyen b~ng tay. Hien nay co phudng phap han ni1.a tu dQng dung cuon day han mgm hinh 6ng (duong kinh ~ 3 mm) hoac dang det, chieu day ldp vo kim loai O,2+0.5mm, ben trong nh6i thu6c han duqc sit dung rQng rai vi
Day han
day han
Khi
Mayhan
he quang
han tr§.n duoc nha ~ dgng qua thie't bi han dang khflu sung. Khi d~n til binh phun ra d6ng thdi khi han (hinh 2.3). Kim Ioai long duoc bao v~ hoi moi trucng khi, kh6ng cho tie'p xuc ·voi khong khi. C6 hai loai khi duoc .
53
dung: ne'u la khi tro nhu argon, helium thi phuong phap han nay goi ten Ia MIG (metal inert gas) neu dung khi cacbonic thi goi 13. lVIAG (metal active gas). Khi tro co th4 dung cho moi kim loai rihtrng gia thanh vdi thep thong thudng' dung cacbonic, eao. D6i hoac h6n hop vdi khi tro, Phuong
phap nay cho h6 quang 6n dinh, vung chay sau, rfmg, toe d9 him nhanh. Cac day han dung thea quy dinh rieng.
4. Him hoi
HEIn hoi thirong dUng d~ han nhimg tilm kim loai mong ho~c d~ <:£t thep.
la khi
oxy va axetylen.
Oxy va axetylen
rieng biet, dung 6ng mem d~n cluing de'n mo han. Khi h6n hcJp khi nay chay, nhiet d9 leD tm. 3200°C lam nong chay kim Ioai cAn him. va thanh kim loai phu (thay que him d~ lap d:iy ranh han). Khi kim Ioai long nguoi di tao thanh dUdng him.
du
- Dam bao cac quy dinh ve gia cong mep ban thep,
- Co cac phuong phap phong ngua bien hinh him. Chon que han phil hop.
54
_ Ki~m tra bflng mat: thong thuong chi phat hien duoc nhimg sai sot ben ngoai nhu mat dudng han kh6ng d~u, 16i 15m, nut ran ... _ Dung cac phuong phap v~t ly d~ kifm tra nhu: di~n ttt, quang tuyifn, sieu
am... cac
phucng phap nay cho ke't qua chinh xac hen, dllQC
ap
dung cho cac loai cong trinh chiu hrc d~c biet nhu: b~ chua, duong ang cao ap ...
ao TiNH ToAN
1)
Cdu tao, Duong han d6i dAu lien ke't true tiep hai ciu hien cung n;1m trong m{lt rnl}t phAng. Dl1dng han nam d khe hiJ nho gitra hai c{(u ki~n cAn han d~t dOl dAu nhau (hinh 2.4). Khe hd nay eon c6 tac dung chi tiet han bien dang
.tv: do khi
de cac
tI1,lC
Duong han dOl d~u c6 th~ thiing g6c (hinh 2.4a, c) hoac xien goe vdi cua c{(ukien (hinh 2.4b). .
a) c)
f
b)
t{
1
Hinh 2.4. fJl.Jr.Jng han dol dau
}I
Khi han cac ban thep day (t > 8 mm, d6i vdi him tay), d~ co th~ dua que
han xuong' sau, dam bao s\f nong chay tren su6t chieu day ban thep, cAn gia cong mep cua ban. Hinh thuc gia c6ng mep va kich thudc khe hd phu thuec chieu day ban thep duoc quy dinh thea bang 2.2
Chuong 2.
llEN KET
Bing 2.2. Cae d;;mg gia cong
M?t
m~tsau
sau
--Wa
m --1 t
J
t
1
2-8
2-20
0
1-2
3-50
O<;l:ngchtJV
-9-M~l
\J ... t ,_WitJ
t
a b
(l
14-24
0
2 2
55
..
6 60 20-30 0 6 45
Dang chO' K
t> t---~.-~--n:lJ
Ct.
t a
b
(l
12-60
2 1 50 12-60 2 2 55 15-100
20-60
0
D~ng che X
f.o
~ l=~
-W-
... 11
a
a b
(l
6-8 60
24 -100
t
D'ilng chO' U
+
M
~1 .ot-wft1 '
~ 'r
i"\/'I
a b
(l
2 2 10
0 6-8 10-13
2) £)U'C1ng han
goe
II .0
2-30
a) 6 - 14
~~~ t·:~-,'
,~~. .:;[
tl
2-30
b) 3 - 40
56
b, mm; ~ d(l
f~
~I
L ..!!
,-,
~t
1
r-L
r-+-
t
11
1-20
20- 90 8-20
D<jIngchllK
lP
D
~
t
t1
2 2 50-40 16-40
-
osf
~'f.:[ +
r-+-~
a
b
2 1-2
50 12 -60 12-60 2 1
ex
t t1
't-t
'-~
r\a
.:1
0 4 50
b ex
50
Ranh hinh chu X hoac chu K duoc him chinh thuc d hai phia. Voi ranh hmh chu V hay ehu U c~n han them khong han d~y.
2) SI! lam v~c va cuang
49 tinh. toan eua dliUng han d6i ddu. Duong han doi dAu
co uu digm 19.truy~n Iuc t6t, d1idng luc khong bi d<3n ep uon cong, nen ung sua't t~p trung rat nha. DUdng han dUQc coi nhu phan keo dai cua thanh co ban nen lam vi~c giong nhu thanh co ban. Cuong' dQ tinh to an cua dUdng han dOl dAu phu thuoc vao vat li~u que han (hoac day han) va phuong phap ki~m tra chat IUQng duong' han. Tuy theo cU:dng dQ tuc thdi tieu chuan cua thep co ban
rna chon
que han
'
theo muc b phan 1 §2.1 (bang 2.1). Khi do cuong de?tinh toan cua dU:dng him doi dAu dUQC lay nhu sau: - Khi chiu nen, vdi phuong phap him tl,t dqng, mra tlf d9ng hoac him tay, khong phu thuoc vao phucng phap ki~m tra ch8:t lucng duong han {we = f if la cuong dq tfnh toan eua thep co ban). Vi du do'i vdi thep CCT34 co fwe 2100 daN/cm2.
Chuang 2.
LIEN KET
57
- Khi chiu keo, neu dung cac phuong phap v$t ly ki~m tra chat luong duong han thi {wI::::: {. Doi vOi thep CCT34, {we:::: 2100 daNfcm2; neu kiSm tra chat hrong dUdng him bang cac phuong phap thong thucng 2 don gian (wt = 0,85{. Vai thep CCT34 fwt::: 1800 daN/cm . Khi chiu
d..fwu t
= ttl ifv
la cudng
d9
cd
D6i vdi cac mac thep khac cin ki~m tra cu th~ d~ xac dinh cac cuong d9 tinh toan cua dUdng han.
(hlnh 2.5). Tie't dien duong him lit m9t tam giac vuong din, hoi phong d giita, canh cua tam giac goi lit chieu eao duong han.
a) b)
dS
goc dfiu dung duong him 10m (hinh 2.6a) hoac dUdng han thoai vdi thea hudng luc tac dung.
ty s6
gitta hai canh cua dUdng han lit 1 : 1,5 (hinh 2.6b), canh IOn nam doc
1,5ht
Hinh 2.6. Duong
58
cAu
KI~N CO BAN
cao hf cua dudng han goc IOn nhat phai tufin theo di€u kien hf ~ 1.2tmin trong do tmin lEi chieu day nho nha't trong s5 cac ban thep dtiQc lien ke't chang (hlnh 2.5a) hoac chieu dAy ban dl:ing t trong lien ket Chieu chu T (hinh 2.5b). Chieu cao hf nho nhat khong dudi hf min, trong do hf . 13.chieu cao tOI thi~u cua dtidng han g6c eho trong bang 2.3. mm
Bing 2.3. Chieu cao nhe nhat ella dlfCfng him goc hfmin, mm
PhuungpMp han Tay Tl,f'dqng, nria tl,f'di?ng
h,.....khi chieu day cua ban IMp day 4-6 4 3 6-10 5 4 11-16
6
tmax mm
33-40
9
17-22 7
6
23-32
8
41-80 10
9
Tuy theo
V! trf
eua duong him so vdi phucng eua luc tac dung mil. chia ra. cua luc
- DUdng han goc canh 13.duong' han goc song song vdi phucng tac dung (hinh 2.7a).
DUdng han g6e dAu 13.dtidng han goe vufmg g6e vdi phuong cua luc tac dung (hinh 2.7b).
a)
l
I w
I
b)
-N
,,~
-N
::
~
jr:
I
~ ~ ~ ~
E
-N
Hinh 2.7. Cae lo~i dllCfng him g6c a} dlIong han g6c canh; b) duc'1ng him g6c dau.
2) SI! lam vi~c eua duimg han goc Duong han g6e canh khi truyen luc thi hudng cua dUdng Iuc trong lien ke't thay d6i phuc tap. Dug suat phan b6 k.h6ng dgu thea chieu r(jng, chi€u dai cua ban thep cling nhu d9C theo dudng han (hinh 2.8). Hai rmit cua dUdng him chiu ling suat tiep IOn nhat ('tmaJ. stf. ph an b5 khong dai (quy dinh lw xem §2.3.2).
D8 giarn
bat
deu cua ung suat, khong duqc dung duong han qua
Chuang 2. L1EN
KET
59
A-A
B-B
Jt~=t
AI BI
~
bo tIng suat trong
dllclng han g6c c~nh
'I'huc chat duong' him g6e canh chiu d6ng thai ca ling su at cat va uon. Trang tinh toan coi rihu chung chi chiu cAt quy uac va phil. hoai theo mi;>ttrong hai tiet dien d9C thea kim loai dl1dng han (tiet dien 1, hinh 2.9b) hoac thea bien n6ng chay ella thep co ban (ti6t dien 2, hinh 2.9b).
Hinh 2.9. D~ng pha heal va tiet di~n lam vijc eua dlfC1nghim a) dZlng pha hoai cua duemg han goe canh; b) cite tiet di~n lam vi~c.
Duong
him
gae
dAu
(hinh 2.10) truyen Iuc dgu thea bg r9ng cua lien ke't nhung trong duong han luc bi u5n cong va dan ep chan duang him, vi ra't ldn, Khi lam
a phia
trung
~-dr ~ &2
Chan dudng him ~
Hinh 2.10. DltCIng life trong dllC1ng him g6c dau
a)
b)-
d.t
quy udc va bi pha hoai thea bet di~n 1 hoae 2 gi5ng dudng him goc
canh (hinh 2.9b). 3) Cuang dij tinli loan czia duang him goc, Dt1dng han g6c canh va duong han goc dAu co cuong d9 tinh to an nhu nhau. Do duong han gee c6 th& bj
60
KETCAU
rnEP -
pha h~~i theo hai tie't dien khac nhau, di qua hai di~n 1 la cl10ng d{>tinh toan chiu
mien
thep co d9 ben
khac nhau nen cohai cuong d9 tinh toan chiu cAt (quy uoc). Ung' voi tie't
d.t
ban tren
phan 1.b cho tung mac thep d~ dQ b~n cua duong han theo cae tie't dien CUdng d{>chiu d.t tinh toan cUa thep cd ban tren := 0,45 fu ifu- cuong dQ tlic thm tieu chu~n cua thep
d9 finh
mimI..!
Dcfn vj trnh : daN/cm2
Y nghia ky hieu
que han trong bang 2.4 nhu sau: chu N d d&u chi loai
que han d~ han n6i cac ke't c~u thep cacbon va thep hop kim thap. Nh6m hai chil s6sau chi d9 bgn keo thAp nhat cua mO'i han (da'Nrmm''). Sau gach ngang III chu: 86 chi dang di~n, cue han thich hcp, chit cai cuoi cimg chi nh6m thu5c boc (ant, bazo ...)
Chuang 2. LIEN
KET
61
Theo dia di~m che tao co du'Clnghan nha may va dl1dng han c6ng tru'dng. - Theo tinh lien tuc cua ducng han c6 dudng han lien tuc va duong han khong lien tuc. Trang dirong han khong lien tuc d~ dam bao su lam viec chung eua cac P9 phan duoc han yeu cAu khoang each lOn nhat amax giira hai d:Udng han nhu sau: amax amax
~
:$;
30 tmin d6i vdi cac cau kien chiu keo ho~c cac bt) phan cau tao tmin - chieu day cua ban thep mong nh.at.
60-120°
IV
11- dLIang han dang; 111-dLIC1nghim nguqc; IV- duong him ngang.
Quy dinh ve ky hieu cac duong han trong ban ve ky thtu}t duoc trinh bay (j bang 2.5.
Bing 2.5. Ky hl~u cac lo~i dU'i1ng him
Ten 9qi
DuOng han
d6idau
t IL tt IZ t
.u..u.
TITT .ll1J. TITf lllL
1TTT"
lllL 1TTT
~J F
""-'" JOn[
"-'<.:<
,..,..,. ,.,...,.
lU..:<
{LJ'''''hl''~''W'''''LJl
{w'W"hi""Wt
+
~,
J
62
§2.3. cAe LO~I LIEN KET HAN vA PHUONG PHAp TINH roAN
Tuy theo each ca:-utao chia ra lien ke't d5i d§:u, lien ket ghep ch6ng, lien ke't c6 ban ghep lien ke't h6n hop.
no nhir
tl:
~j}
cd
Hinh 2.12. Lien ket han doi dau chiu hrc truc a) duang han dOl dau th§ng; b} duang M'o d6i da~ xien,
(2.1)
63
trong do: Aw - dien tich tinh toan cua duong' han doi d~u, A = t1w;
t - bg day tfnh toan cua duorig han, b&ng b~ day cua thep co ban.
Khi cac
Cali
b€ day nhf nhat trong cac day do; lw - chieu dai tinh toan cua duong han, lw = b - 2t (b - ehieu da i thuc te cua duong han, chinh la chieu r¢ng thep co bIm);
be
be day
2t - phan dftu va cuoi duong han mBi dftu m9t dean t k~ den chat'
luong dudng han khong t6t;
'Ye - h~ so' dieu kien lam viec; fwt - cudng dQ tinh to an eua duong han d6i ddu khi chju keo (neu
N la Iuc nen thi dung cuong dQ tfnh to an khi chiu nen fwe)' Gia tr! cua chting lay theo §2.2. Khi cudng di;> tinh toan chiu keo cua dUdng him doi dttu fwt nho hen cuong dQ tinh toan cua thep co ban
f,
thep co ban, ta tang d{>ben ella no b5.ng each dung duong han Den (hinh 2.12b) hoac dung lien ket h6n hop (xem di4m 4 cua muc nay). Duong han dui d5.u xien chiu hJc true N duoc ki~m trn ben theo cac ung suat phap va tie'p biing
(J
C:.l.C
fwt
(we)
Y c;
(2.2)
'(=
w
::Sfwv Yc'
(2.3)
'tw -
a - goc nghieng cua dUCsnghall so vdi phuong cua 19c true N; lw - chieu dai tinh toan cua duong han xien, lw Khi tga. = 2 : 1, duong han xien
(-/!-) sma
2t.
co d9
bgn bang'
d9
bgn
eua
thep co bun,
khong edn ki~m tra d{)bgn ella duong him nita, Lien ke't han d6i d~u chiu tac dung cua mornen u6n M (hmh 2.13a) duoc ki~m tra ben theo cong thirc:
(J w
M W ::S
w
~ut
Yc '
I
(2.4)
• momen kh' - ang cua bet dif d' wn uong h' an,
A 'A
IX.'" YY w
__!!_.
tz
64
Khi lien ke't him dOl dftu chiu tile dung d6ng thoi cua mornen uo'n M va luc d.t (hinh 2.13b) dQ b€n ciia n6 duoc ki~m tra thea ling sufit tudng
duong
O"td:
(2.5) trong d6
O"w
Ww = (tl!)'
Aw
(L1lI.t)"
6M
(2.6)
t
W
V V =-=--
(2.7)
H~ s61, 15 k~ de'n su phat tri~n cua bien dang dec trong dUdng han.
a) b)
1=
o
QO N £
+=>
I<--
~ .~
+=>
fl~
~
Hlnh 2.13. Lien kit him doi dau chiu morn en uon va life dt Vi du 2.1. Ki~m tra dQ Mn cua dl10ng him dB1dAu hai ban thep eo ti~t di~n 280 x 14 mm chiu momen ua'n M = 25 kNm, l~e cit V; 240 kN (hinh 2.14), h~ s6 di~u ki~n lam vi~c Ye 1. Thep c6 cuang dQ tinh tolm f = 2100 daN/cm2, que han N42. han tay, phuong phap ki~m tra th8ng thuOng. Duong han chiu tae dung d~ng thdi eua memen va luc eAt nen dude ki~m tra b~n theo (2.5): . alii = ~aw + ... 6
v~
C:========-=======::J
tv) ,~ ::l
I.
3.!
:S1,15f""yc; 6 ••
...
crld = )(1687.13i
+ 3(680,27)2
du ben.
65
2. Lii!n
ket ghep
a. Cau tao
Hai cau kien ct~t chcng len nhau, dung duong' him g6e lien ket chtmg lai, Doan chong len nhau a l~y thea yeu d.u b6 tri atiOng han, . duong han goc dftu (hinh 2.15b).
a;?;
5t·mm' Trona
lien ke't ghep chong co th~ dung dUdng han g6c canh (hinh 2.15a) hoac
d)
b)
++---r-j
Hinh Z 15. Lien kat ghep chong
Vi duong han g6c co ling su[ft hun va co t~p trung tmg suat IOn nen it dung dang thdi
ca hai
loai dUdng han (hinh 2.15c), d~ W~n ke't khi chiu Iuc Ion,
d~c biet kh6ng nen dung eho ke't cau chiu tai trong d9hg. Lien ke't ghep chang thuong dung d~ n6i cac thep ban co chieu day nho
d.t.
han duc;fc ki~rri tra dang thdi theo hai bet di~n 1 va 2
66
KI~N CO BAN
ff
L1w <f. -
wfYc'
(2.8)
_ Tie't di~n 2 (thea v~t l:i~u cua thep co ban tren bien n6ng chay)
A
1-'5
N h '"" I
f./...J
<{. - wSYCJ
(2.9)
trong do: hi - chieu cao dudng han goc; lw - tang chieu dai tfnh toan cua cac duong him, lw Iffy bang
chieu dai thuc t€ cua dUdng han tru di 10 mm k~ den chfft lucng khong t6t d dAn va euoi dlidng han; lc - h~ so' digu kien lam viec cua lien ket; Pp fis - cac h~ so' chieu sau n6ng chay cua dUdng him ling voi die' tiet dien 1 va 2 My theo bang 2.6, phu thuec tay Pf= 0,7; {is = 1; {wr. {ws - cudng d9 tfnh toan chiu
VaG
phuong phap
han va vi tri cua dU6ng han trong khong gian khi han.' Khi han
d,t
va thep cd ban tren bien nong ehay. Gia tri cua chUng Iffy thea §2.2. Trang hai dieu kien (2.8) va (2.9) gia tri nho nha't trong hai tich s6 ~ffwf va
138 fws
tuong ling vdi tie't dien co kha nang chiu lire yeu hon (tie't dien pha
hoai). Khi han tay thudng dieu kien 2.81a quyet dinh, Khi thiet ke' nen chon truce chieu eao duong han hf (dua theo chieu day nho nhat cua cac ke't diu dUQc lien ket tmin), tit do tinh ra t6'ng chieu dai
I1w
N hf(~fw)min
t.
(2.10)
trong d6: (f3fw)min - gia tr] nho hen hai gia trj f3rfwf va f3Jws' Chieu dai tinh toan cua dUdng han lw c~n thea man cac yeu d.u sau:
Chuong 2. LIEN
KEf
67
dlidng him nen luc tac dung vao m3i dlldng han se ti l~ nghjch vdi kho:3.ng each trong tam d~t luc den mbi dttang him elva e2'
tit
Gia tri cira Iuc Nl =. kN d~ tinh dUdng han so'ng, va N2 = (1 - k)N d~ tinh dlidng han mep, Co th~ la'"yk thea bing 2.7 phu thuoc vao loai thep goc va each bo' trf chung khi lieu keto Tinh dUQcN1, N2, thee 2.10 xac dinh kich thuoc cac dlidng han sO'ng va mep. Bing 2.6. H~ so p,w p. cua dllOnghim gee
Phut1ng phap him rlU'Ongkinh day Mn
va
H~s6
. 3-8
Gifl trl cua f3r va P. khi chif§u cao cu~ duong him h",mm
9-12
1,1
P,
Ps
13,
I
I
0,7
14 -16
218
0,7 1,0
1,15
0,9 1,05
Nam
Trong mang, nam, d(mg, ngang,[lglJ'QC
0,8
0,7
1,0
13, Pr 13.
-~ .---~-
Han tay mia tl! dOng voi day han d~c rf = $; 1,4 ho~c r6ng nhoi thu6c han
.~----.~--
1,0
Hinh 2.16. Lie.n kat thep goc vdl thep ban Vi du 2.2. Thie't ke lien ket him giira thanh g6m hai thep g6e so hieu L 100 x 10 v6i ban thep
co t =
12mm; N
700 kN (hinh
2.16). Thep
mac
CT34,
.
co
t= 2100
f..::: 3450
daN/dm2•
Thee bang 2,1 vdi thep CT34 dung que him N,42 co fw( = 1800 daN!cm~; 1552 daN/cm2• Dung phucng phap han tay nen j3r= 0,7; /3.;:::: 1.
t; = O,45i'~
:::
68 Chon h,:: 10 mm. Theo bang 2.7 c6 h;tc tac dung him mep lw2duqc xae dinh thea (2.10) I lw2 _
wI -
VaG
va
durmg him mep N2 = 0,3N. Chieu dai coin thiet cua cac duong han song lWI va duong 0,7N 2hr(~f"')rnin 'YQ
= 0,3N . 2hf(~f"')m;" Yo
= 1260 daN/cm
= 8 3 em'
,
I
...2
(0,3.70000) (2.1.1260)
Lf{y
Ki~m tra dieu ki~n Iw~ 85 P/l-,= 85.0,7.1 = 59,5cm. Cac dUdng han g6c canh deu thoa man. Bing 2.7. H, so phin pMI n9i life Nkhj lien ket cae thep goc vai thep ban
La?i ihElp g6c
~u~nh
_·rF -··wr
I
1-k
0,70
-,
0,30
0,75
0,25
liLi
KhOng deu canh lheo canh dal
han
-.
1-1-.I I
I
0,60
0,40
69
ca
a)
b)
t
~
-
c) ::::::::::::,,::::::::::::~~,~
::Ir
1:,::::::::,r:::::::::1
t
~
"1
It
"II
II
II
!!
i
d)
10·20
~f
::
II II II
II
~ ~ ~t,
..
l"
l50mm
Hinh 2.18. lien ket co ban ghep dOi vdi thep tam
Lien ke't co ban ghep co uu di~m la khong phai gia cong mep cau kien nhung lai t6n thep Him ban ghep. Ngoai ra, trong lien ke't co ung sua't t~p trung Ion vi vf).ykhong nen dung d~ chiu ill tr~mg dQng. D8 giam ling suat t~p trung iJ die goc vuong ngudi ta cAt vat canh cua ban ghep (hinh 2.18d) va d~ lai doan 50 mm khong han.
a)
•.
..
::m:
I:::::::::::::IL~:::::::::I }
b)
c)
~[flIS
}~
~:tvOt
Hinh 2.19. Lien ket cc ban ghep dOl vai thep hinh
70
KEr CAU
Lien ke't co ban ghep eo th~ dung cho thep ban (hinh 2.18) hay thep hinh (hinh 2;19). Khi noi thep g6e dung ban ghep IS. thep g6e (hinh 2.19b). Neu bG r9ng ciia canh thep g6c can noi b ~ 130 mm thep goc nOl se dlic;1cd.t vat d~ cac du:ong han g~n true truyen luc hen, lam viec t6t hon (hinh 2.19c).
bgn cua cac ban ghep. D~ cac ban ghep truyen duoc Iuc giua cac c(u ki~n co ban, yeu cAu (2.11) trong d6: Abgtang dien tich tiet dien die ban ghep;
d9
Khi thiet ke, thuong chon truce dien tfch ban ghep theo (2.11), sau do Huh chieu dai cAn thiet eua duong han theo (2.10).
a. cilu tlilo .
Lien ke't h5n h~p la lien ket doi dAu eo them cac ban ghep vdi cac dUdng . him goc (hinh 2.20). Ban ghep dung tang cuong cho dUGng han d6i dAu khi n6 khong dil chiu luc, Lien ket h6n hop dung 2.20b) hay thep hinh (hinh 2.20a). lien ket thep ban (hinh C6 th~ dung mqt hoac hai ban ghep.
Lien ket hOn hop e6 ung suftt t~p trung lon, mat khac phai bao nhan mat dU:dug han dOl d~u mdi d~t dttQc ban ghep, t6n cong nen it dung. b. Tinh to an lien ket han hgp chju hjc tr\lc
Khi tinh toan lieu ket han hop chiu Iuc true N (htnh 2.20b) coi nhu ung suat tro~g dltdng han doi d~u bAng ling suil't trong kien bgn cua lien ket dUQc ki~m tra theo cdng' thuc cac ban ghep. Di~u
(2.12)
Chuang 2.
LIEN
KEr
71
trong do: A - dien tich tiet dien thep co ban; I-4.bg - t6ng dien tich tie't dien cac ban ghep;
fwt
(c) -
cucng de? tinh to an cua duong him doi dfru khi chju keo
(hoac nen).
b)
a)!=====~~~====l
~f
CDtf
l l50mm
; ~
Khi thie"t ke', chon trudc ban ghep co chieu rQng gfin bfuIg chieu l'e?ng thep ed ban (d~ truyen luc deu hon), bO'tri dUdng him d6i dAu, sau d6 tinh Iuc truyen qua han ghep Nbg ==
O"w ... Abg'
g6e d~ lien ket mQt him ghep b mot phia CUD.ien k€t: l :Ll
w
(?
.;..I.
1 ~')
d
trong do: (J3fw)min - tr] s6 nho hon trong hai tieh s6 Prfw{ va Psfws'
5. Tinh toan lien ket han voi dLtang him g6c chju momen va hrc c~lt
Lien ke't chiu Iuc nhu hinh 2.21. Digu ki~n bgn cua dl1dng ha~ ducc ki6m tra nhu sau: - Khi chi eo momen u6n M tac dung, tinh theo v~t li~u du'dng han (W[t di¢n 1)
'tIM
W
wf
~fw(1c
(2.14)
thea v~t lieu cua thep co ban bien ncng chay (tiet dien 2)
't2M
(2.15)
72
6 Khi chi co luc cAt V tac dung, tfnh theo thep dl1C1ng han (tiet dien 1)
'tlV=-·
Wws = ~JtrL l! - momen khang cUa duang han thea ti€t dien 2.
Awr
~fwfYc;
(2.16)
theo v~t li~u thep co ban tren bien n6ng ehay (tiet dien 2)
't2V =
V A
ws
s.fwsyc;
(2.17)
trong do: Awl' Aws - di~n tich tfnh toan cua tie't dien duong han tuong . ung vdi cac tiet di~n 1 va 2, AWf = ~{lr:2.)w Aws = ~shfLlw' - Khi momen uO'n M va luc ciit v tac dung d6ng thdi. DUdng han diroc ki~m tra b~n thea ung suat tang· (cqug hinh hoc cac vecto ling suat thanh phan, khac trang thai img' sufft ph§.ng trong dtidng han d6i dfiu) thea tiet di~n 1. (2.18) theo tiet di~n 2 = Aws ( WM J2 + (V J2
ws
ca
'ttd
5fws'Yc·
(2.19)
Vi d~ 2.3. Tinh lien k6t congxon la him thep vao cQt chu I, hAng cac dtiCJng him g6c. Ban
e
thep co ti6t di~n 500 x 12 mm, chiu lue V = 700 kN d?t l~ch tarn so vm dtiCJng him doan 150 mm (hinh 2.21). Thep co cui1ng dQ tinh toAn f= 2100 daN/cm2; ctfong de)tuc thci
fu
= 3450
2 ;
daN/cm2• Dung que han N42, phuong phii.p han tay. H~ s6 di€u
= 12
mm; lw
= 50 -
= 1.
1800daN/cm2;
~r= 0,7; P. = 1.
Tuong tl,t cac vi du tntac (Pfw)miD dien 1 di qua d1.1ong han. . Mornen l~ch tarn:
M = Ve = 70000
15 = 1050000 daN em
Chmll1g 2.
LIEN KET
73
Hinh 2.21. Hinh cua vi dl;! 2.23 Theo (2.14) xac dinh (:tng suITt trong dU:dnghan do m6men gay nen
t
1M -
Ww(
6M
'lH.h ~I-' f
[2 w
.
'
r
1M
2xO,7xl,2x49:1
6x 1050000·
= 1561,8 dal-I/cm".
gay ra
dt
,
_V
-=
V. 2Prh{l", 70000
A,.,r
'flv""
2xO,7xl,2x49
::::850,3 daN/cm2,
74
nhiet, ling suat co ng6t). TUy theo phuong cua ling suat han so vdi dlidng han phan ra (tng sua't co ng6t ngang (hinh 2.22a), va ling suat co ng6t doc (hinh 2.22b).
D~ thily r5 qua trinh hinh thanh ling suat han, ta xet me?t tam thep co
duong han tai mep (hinh 2.23). Khi han thep
hi
de?
theo b~ ngang t{(m thep khong dgu va c6 dang cua duong cong e - e (hinh 2.23a). Bien dang dai ciia thep do nhiet de?duc;lc Huh b~ng cong thtrc: M=alM. trong do: a - h~
s6 dan
va bhin hinh
han
Gia su tam .thep g6m nhirng giiti doc dQc l~p, khong lien ket vdi nhau thi
se ti l~ vdi nhiet dQ, tucng ung v8i dUdug cong e - e. Nhtrng do tam thep d~c> cac giai doc gAn ch~t nhau nen ngan can nhau trong qua trinh bien dang. Thea gia thiet tiet dien phAng khi uon, bien dang thuc cua cac gi8.i se thea dl1dng thAng m-m, Hieu so giua bien dang quy 11& (dudng cong e - e) va bien dang thuc (duong m - m) chinh la hi€n dang du cua giai Ni = Me - Mm' Cac hie'n dang nay gay nen ling suat
bie'n dang dai cua chung khi him (0' = Ee giai bien dang
'.' Ii
E&i ). Noi eo to ~ 600°C thep h6a dim, mat tinh ben (cac suat him bang khong (hinh 2.23a). Bien dang
u6n eua ta'm khi han theo hinh dlit (hinh 2.23a).
Chuang 2. LIEN
KEr
75
f
f: .
Khi nguci di, duong cong nhiet dq e - e se giarn va san deu dAn. Khu thep sat duong han (noi c6 nhiet dq cao hon) co lai nhanh hon, nhung bi ngan can bdi vung thep Ian c?n (noi co nhiet dq thf(p hen, cirng hOO), ket
a)
b) 1---
\ }
\
I ,
II
--.J
-- e
ftng
sua't
Hinh2.23
a) bii~n hlnh him va thlg suat him khi han; b) bi6n hinh va lffig suat han.
tren hinh 2.23b. D6ng thci do duong han ngan can su bien dang eua hai
tam thep nen phat sinh Ung sUllt co
ng6t ngang
ax
(hinh
2.24a). Vung
giila tam thep, xu huong u6n cong 16m ella t5m thep hi ngan can nen phfit sinh ling suflt keo, hai drill tam lD.
ung suat nen,
a)
ax
b)
Hinh 2.24. Bi€u'do U'ng suat him trong dt/CIng han doi duu
2. Cae bi~n phap lam giam lrng suat h~mva bien hlnh han
Dug suat han
tlj
can b~ngva
chung se bi san deu, vi v~y khong anh hUdng de'n kha nang chju luc cua
76
lien ke't. Tuy nhien, d trang thai ling suat ph&ng va ling sua't kh61 (khi su phat tri€n bie'n dang deo cua vat li~u kh6 hon) irng sua't han lam tang kha nang phi hoai gion cua ke't ea'u. M~t khac, bien hinh han lam ma't cong stta chua 'ca'u ki~n nen cAn tim each giam trng sua't han va bien hinh han. f)~ thuc hi~n di~u d6 c6 th~ dung cac bi~n phap sau:
2 - 1, 3 - 2; 4 - 3 (hinh 2.24b). Nhu v~y bie;u dB (tng sua't co ng6t ngang se bi ehia nha va gia tri giarn di;
tlj
- tao bien dang nguoe truoc khi han: vi du d~t hai ta'm thep nghi€mg trudc khi him (hinh 2.25), han xong, do co ng6t ngang gay bien
- dung khuon c6 dinh khong cho.ket ca'u bien dang khi him.
cAe
ky hi~u
cac kfch thircc chinh cua bulOng cho 'tre!U hinh 2.26.
12 + 48 mm,
vdi bulOng neo d tdi lOOmm. Duong kinh trong cua phan bi ren la do, chieu
Chuong 2.
LIEN KET
77
dai cua ph§.n than kh6ng ren nha hon chieu day t~p ban thep lien ke't khoang 2~3 mm. Chieu dai cua phan ren lo ::::: 2,5d. Chieu dai bu16ng l
= 35.;- 300
sit
dung.
Mu, ecu (dai 6c) cua bulong thucng eo dang htnh luc giac, kieh thucc nhu nhau. Long den (d~m) hinh tron dung d~ phfin ph6i ap luc cira ecu len mat thep cd ban. Tuy theo each san xuat, vat li~u va tinh chat lam viec cua bulong loai sau: bul6ng tho, bulong at) chinh
caD,
X3.C
co cao
bulong a9 chinh xac cao (bulong tinh, bulfmg chinh xac), bulong cuong dQ bulOng neo.
Tuy theo v~t lieu bulong duoc chia thanh cac ldp dQ ben khac nhau ky hieu 4.6 .;- 10.9 (bang 1.10 phu luc J). Chi] s6 dftu nhan vdi 10 cho biet cuong dQ tuc thdi cua vQ_tlieu bu16ng t; (daN/mm2), tfch eua s6 dfru va s6 thu hai In gidi han chay fy (daN/mm2). Bulong cho cac cong trinh thong thuong nen dung ldp d<,? ben 4.6; 4.8; hoac 5.6.
2. Bulong tho va bulong thU'dng Bulong tho va bulong thuong dl1~e san xuat tu thep cachon bang each ren, dap. D<,?chinh xac thffp nen duimg kinh than bulong phai lam nho hon
dudng' kinh 16 2 .;-3 mm. L6 cua loai bulong nay duoc lam b{.ng each d()t hoac khoan tung ban rieng reo Dt)t thi mat 16 khong phang, phan thep xung quanh 16 2 .;-3 mm hi gion vi bien cung nguoi. Do d9 chinh xac khong cao nen khi ghep t~p ban thep cac 16 khong hoan toan trung khit nhau, bulong khong th~ tiep xuc ch~t voi thanh 16 (ky hieu 16 loai C).
78
KEr
cAu
VaG
THEP -
cAu
KI~N
co
BAN
Loai bulong nay re, san xuat nhanh va d~ d~t dung chung trong cac cong triuh -quan trong chay fy > 3800 daN/cm
2 .
16 nhung
chat lucng
khong cao. Khi lam viec (chiu truct) se bien dang nhieu, vi v$.y kh6ng nen
va
co gioi han
khi
chung lam vi~c chju keo hoac d~ dinh VI cac ca'u ki~n khi lAp ghep.
3. Bu.ang tinh
DuCJc san xua"t tit thep cacbon, thep hop kim tha'p bAng each ti~n, d<}chinh
xac cao, fh1dng· kinh 16 khong IOn hen dUdng kinh bulOng qua O,3mm. D~ tao 18, dung may khoan tung ban rieng re hoac khoan ca. ch6ng ban theo khuon mAu de'n dUdng kfnh thie't ke'. Phuong phap khoan cho 16 d<}chinh xac cao nhttng nang sua"t thap, Khi ban thep mong co th~ dQt tung ban rieng tdi dUdng kinh 16 nho hon duong .f._!l,lhthiC't It€' tit 2 + 3 mm, sau do khoan md r'Qug ca chdng ban dB.dQt de'ndudng kinh thie't ke'. Phuong phap Day t~ dung dUQCcac uu di~m cua dQt va khoan nen nhanh va chinh xac, loai hi) dti<!cphan thep quanh 16bi gion do qua trinh dQt.
L6 bulong
Khe he, giua bulong va 16 nha nen lien k€t ch~t,c6 th~ lam viec chiu cAt tuy khong' bAng bulong Ctidng de?cao ho~c dinh tan.
Do tinh phuc tap khi san xuat va Hip d~t bulong VaG 16 (phai dung btia go nhe) nen loai buldng nay it dung. Bu16ng tinh co cac lop d<}b~n tuong tv bulong tho va bulong thuong,
D~ dam bao kha nang chiu luc cua lien k€t bulong cuong de?cao, cfi.n gia cong mat cac cau kien lien ket d~ tang tfnh rna sat. Vi du chai bang' ban
chai s~t, danh bAng bQt kim IOSli ...
Chl(ung
2. UEN KET
79
Bul6ng cuong d{) cao d~ che t~OJ kha nang chiu luc Ion, lien ket it bien dang nen ducc dung rQng rai va thay the cho lien ket dinh tan trong cac
§2.6. LAM VII~C CUA LIEN ..,.A KET BULONG '" ., _ VA KHA NANG CHIU eUA BULONG
su
.....
...
.,
.. "
....
urc
1. 5" lam vi~c chlu trl1<?tcua liim ket bulong bulong tinh a. Cite giai do~n chiu hie
tho,
bulong thltdng va
Do v?n ecu nen bul6ng chiu keo va cac ban thep bi xiet chat, giila mat tiep xuc ena cac ban thep hinh thanh Iuc rna sat. Tuy nhien, luc rna sat nay khong du IOn d~ tiep nhan hoan toan h.1C tni'Jt do tai trong ngoai gay nell. Khi chiu luc tnrqt su lam vi~c cua cac 10:,\i bulong
nay chia
• Giai doan. 1: Iuc trtiqt do ngoai luc gay ra con nho hon luc rna sat, cac ban thep chua hi truQt, bulong chua chiu tM ngoai luc b30 ban atiu
(hinh 2.27a). • Giai doan 2: tang tiii trong ngoai, Iuc tntc;lt bat dftu Ion hon Iuc rna sat, cac ban thep tnic;:lt tuong d6i vdi nhau, than bul6ng ti sat vao thanh 16 (hinh 2.27b).
qua lien kC"tchu yeu bang sl,i ep cua than bulong len thanh 16. Than bul6ng chiu cat, u6n va keo (do rnii bulong ngan can su u6n do cua than).
tv
• Giai doan 4: Iuc trtrot tang tiep, dl) ch~t eua lien ket giam dftn, luc
rna sat yeu di, lien ket chuyen sang lam vi~c trong giai doan deo, Lien ke't co th~ bi pha hoai do dt ngang than dinh (hinh 2.28) hoac dut ban thep giua hai 16 bu16ng hoac tii 18 bu16ng den mep ban thep do ap luc ep mat tren thanh 16 gay ra (hinh 2.29).
Hlnh 2.21.
80
(hinh 2.28).
Khe. nang chiu c§.t cua m{>tbulong duoc tinh theo cong thuc
trong d6: {vb - cuang d{>tfnh toan chiu d.t cua v~t li~u bulong, la'y theo bang 1.10 phu luc I; Yb - p.~ s6 di~u kien him viec cua lien k€t bulong, gia tr! ciia Yb la"y thea bang 2.8. A - di~n tich tie't dien ngang
2
cua than
bi
ren), A = 1td lay theo bang 2.9; 4 d - duang kinh than bulong:
c.
Kha nang
N tu khoang
ep m~t
hi
cua bulOng
de'n mep ban thep
ban
thep co th~
phil hoai trlic;lt (cAt dut theo cac duong phan be' kh6ng d~u theo ehu vi
trttgt 2-3, xem hinh 2.29) do tac dung ep mat cua bu16ng len thanh ep mat nay c6 ung SWlt eve di~m 1 co
0cbmax.
b9
O'cb
tai di~m 2 eo
ITcb
ling sua:-t O'XI O'yva cling phan b6 khong dt!u, d mep 16 co sl,t t~p trung suat ax. Ian nhat.
Kha nang
= 2atfv.
(2.21)
Chuang 2.
LIEN KET
81
trong do: a - khoang each tu trong tam 16 bulong den mep ban thep;
t - chieu day ban thep; fv - cuong d(> tfnh toan chiu dt cua thep lien ket.
Theo thuyet ben thu III co t, = ~ va khi lilY khoang each t6i thi4u a = 2d, tu (2.21) eo: S = dt2f, trong do: dt - dien tieh ep mat quy \ide ella than bulfmg' h3n thanh 16. GQi 2f Ii ct1dng d(l tinh toan ep m~t quy ufJe feb cua bulong, ep mat cua m9t bu16ng khi k~ ca h~ s6 dieu kien lam vi~c In: [N]cb = S Yb = dtfcbYb' Truong hop t6ng quat khi lien ket kha nang chiu
co nhieu
ban thep
(2.2~)
trong do: (" t) nun - t6ng chieu day nho nhatcira . L.... v6 mot phia (cung' bj ep mat d m9t phia).
L-----~---+----------~3 a
y
Cudng de?ep mat tinh toan feb cua bul6ng phu thue?c vao v~t li~u thep lien
ket va .phuong phap tao 16 bulOng: L6 bu16ng tho va bul6ng thuong (16 loai C) do d(>t tao thanh nen chat lucng kern hon 16 bulong tinh (16 loai B) do khoan tao t?-anh. Gia tri cua feb Iffy thea bang 1.11 phu luc 1.
Khi chiu luc, Sl,1 t$.p trung ling sufit quanh 16 bulcng tho va bulong tliuong lOn hen, vi vQY feb cua chting be han ctl::t bulcng tinh. Thi du vdi m.ic
tr_er
32
CT34
feb
feb
= 4350 daN/cm
deli vdi bul6ng tinh. G9i kha nang chiu ep mat cua bulong chi mang tinh quy tioe vi thuc chat la xac dinh kha nang chiu truot cua ban thep.
Bang 2.8. H~ so dieu kt~n lam vi~c
f)?C
rb
Gia fTf Yb
1. Lien ket nhieu bul6ng khi tinh toan ehju cal va ep m?t: - £)61va bulOng tinh (dl) chfnh xac nang cao) - Bul6ng thO va bulOng oQ chfnh xac binh lhuang, bul0ng cutrng dQ cao kh6ng dieu chinh 1l!Cxi~t dai DC. 2. Lien ket co m{lt ho~c nhieu bulOng, dlIqc tinh loan chju ep m~t khi a =1,5dva b 2d, tMp d~ &en kat co gidih~n chay:
1,0 0,9
- fy ~ - (y
285 Nfmm2
0,8
0,75
each dQc thea lI!c, tu map cau kien den lrQng tam cua 10gan nhat;
b - khoang each gioa trQng lam cac 10. d - Quang klnh 16 bulOng.
Sing2.9. TCVN1916 : 1995d, mm But1c ren p, Di~n tlch tiet di~n eua bulong A, Abn - em2
16 .
20 2,5
3,14 2,45
24 3
4,52 3,52
27
30 3,5
7,06 5,60
36
4
10,17 8,16
42
4,5 13,85 11,20
48 5
18,09 14,72
mm
2
2,01
3 5,72 4,59
A Alii
1,57
2. Sl! lam vi~c chju tntqt cua li€m ket bulong .cHong de;,cao
Trang lien ke't bul6ng cuong d(> cao, Iuc rna sat giua cac ban thep holm toan tie'p nhan luc truQt do ngoai .1VC gay nen (hinh 2.30). Bulong chi chiu keo do s\1 xie't chat ecu tao nen, D(>lan cua luc rna sat phu thuoc vao Iuc keo P cua bulong do xiet chat eeu (chinh la Iuc ep len m?-t ban thep)
(2.23)
Chuang 2. LIEN
KEr
83
Kha
nang chiu tntQt; cua m9t bulong ctiClng diJ cao dU<;Ic xac dinh bing
cong thuc:
[Nh = fhbAbn trong do:fhb
Ybl
(LJ
Yb2
nf'
li~lU
(2.24) bulong,
vdi tub lit clldng d9 tuc thoi tieu ehu~n cua vat li~u bulong lilY theo b"ang 1.12 phu luc I;
Abn -
fhb = 0,7fub,
dien tich thuc cua tiet dien than bulOng (dB. trii giarn yeu
Phr.rung phap lam S9ch mfjt ph~ng cua cac cau ki~n d~ lien Mt
masat
H~s6 p
va
xiet
va
b(Jt kim
- 0,58
0,5 0,5 0,42
0,58
1,12 1,02
1,12
2. Phun eat ho~c bQt kim Io;;ii sau do phun san kern hoac nh6m. 3. Bang ngQn lera hoi dot, khOng c.6 1(Jpbaa v~ m~t kim lo~i. 4. Bang ban ehai s~t, khOOg cO lop san baa v~.
"
1,17
1,06
1,3
1,25
1,7 1,5
be ~
a.eu
Thea a
Ghi chu: Phuo:ng pMp ella ecu,
xoan;
1,2
gee
qu
84
Ybl -
h~ s6 digu ki~.
thuoc s6 Iuong bulfmg chiu Iuc na trong lien ke't !flY nh u sau:
'Ybl 'Ybl 'Ybl
= 0,9 ne'u
s s na < 10;
Il - h~ s6 rna sat lay thea bang 2.10; 'Yh2 - h~ s6 dQ tin c~y c1ia lien ke't Ia:-ytheo bang 2.10; "r: s6 hrong rn~t phAng rna sat tfnh toan, nf phu thuQc s6 111~ng cau ki~n duqc lien ke't: khi co hai ban lien ke't vdi nhau (hmh 2.28a) "r" 1; khi c6 ba ban (hinh 2.28b) nf= 2, ...
N/2~
"
N/2
Cha"t h.1c;:1ng 16 va b~ m~t than bu16ng khong anh hUdng den kha nang cua
chiu keo cua bu16ng. L1;I'ckeo ban d~u (No) trong than bu16ng do xiet ecu ciing kh6ng lam giam kha nang chiu ngoai luc keo eua bulong, boi Ie No luon tl,t can bang vdi 11;1'c ep len cac ban thep. Khi tac dung vao lien ket ngoai luc keo N, lam cho luc ep giua cac ban thep giam xuong chi con N'o = No - N (khi N < No)' day ciing chinh 18.h;te keo tac dung len than bulong l,!c keo trong than bulong (do tfnh tu can bAng giua va Iuc ep len cac ban thep), Va t6ng luc keo
Chuang
2. LIEN KET
85
N:$; No thi luc keo trong than bu16ng khong d6i va bang' No' Khi ngoai Iuc keo N bang luc keo ban d:1u (N:::: No) co No
::=
DE!l1 Nbl
N ~ No bu16ng rndi chju keo voi tai trong ngoai. Bu16ng bi ph€!.hoai khi ling suat trong than bu16ng dat de'n cuong de? tinh toan chiu keo cua vat li~u Iam than bu16ng. Kha nang chiu keo cua mQt bulong duoc tinh b&ng cong thuc (2.25) trong d6:
Abn -
do ren) lay thea bang 2.9; ftb - cuong di) tinh toim cua vat lieu bu16ng khi lam viec chiu keo, Ui'y thea bang L 10 phu luc 1.
.... '
")
#L
.... '
Lien ke't co hai ban ghep doi rung nen truy~n h;ic tCit. Lien ket co mc'?t ban ghep va lien ket chong co d(j l~eh tam nen chiu momen uon phu, vi v~y so bu16ng cAn tang 10% so vdi tinh toan,
Khi n6i dCiidau hai ban thep c6 chieu day khac nhau cftn dung them ban d~m (hinh 2.32d)] sobulong phfa c6 ban d~m cAn tang 10% so vdi tinh toan.
dung mqt ban ghep kh6ng c~n tang vi d{>Iech tam 8.nh hudng it den su 113. viec cua lien keto m
Do thep hinh cling
nell khi
so bulong
86
Lien ke't ch6ng co cau tao d6i xtrng lam viec t6t han (hinh 2.34a). Khi thep h.inh lien ke't kh6ng d6i xirng vdi diu kien mE!m (hinh 2_34b) cAn tang so' bulong len 10% so vdi tinh toan d~ k~ d6n st;i l~ch tam.
D61 vC1ilien ke't bu16ng cuong dQ cao chiu tai trong d9ng hoac rung uQng,
ct~ tranh hien tliQng long dAn ecu phai dung ecu phu d~ ham hoac han cham hay lam bet mQt sl5 reno
a) b)
++::++ ++::++
~
II
IIII
l
!> d)
++::++ ++::++ (I I I
II
..
l
c) {
Itt! I I·
J
s
III'
I II
Hinh 2.32. Cae hinh th((e lien ket thep blm bang bulong
.:tBonOMP
Hlnh 2.33. Nol thep hlnh b~ng bulong
a)
b)
Chuong 2. LIEN
KEr
87
2. Bo tri bulong
Vi~c bo tri bu16ng phai dam bao yeu cftu truyen luc tot, cau tao don gian va d~ che tao.
1) Khoang each min
a)
." "?
- r--r-T--t
I I I
<>i
~;-. >q_ -c
It)
"t:l
-t-t---t-i
- +.-4--+---+
I
I
c-.i
-t--+-+--+
I I t
I I
!~,_ I
I
;g ,l2dl2,5dl2,5d,l2,5d,l .....
2) Khoang each max c) Call. k~n chiu keo d) Call. kien chiu. nen.
1)---
----<
._
."..> ",00
N 1!l
8t
~-+.L+-..._
I I
p---
12d 1St
I I
--.....
1611 1St
........
iQ_UMl· At 12t
t~12t
C6 hai each bo tri bulong: b6 trf song song (hinh 2.35a) va bo trf so le (hinh 2.35b). Tuy thea kfch thudc ban thep va sO'luong bulong mQt trong hai each tren sao cho hop IY. Quy tiDe nhu sau: cac bu16ng nam tren m9t QUdng th~ng goi Ia dU:dng dinh. Cac dUdng dinh n&m song song vdi phuong cua luc tac dung 13.day dinli bulongcanh nhau tren duong' dinh g9i 18.budc dinh,
rna
chon
va
vuong goc vdi phuong cua luc goi 18. hang dinh, Khoang each gifta hai
88
KET CAU
THEP -
CAU
KI~N
CO BAN
Cac khoang each quy dinh d€ b6 tri bulong va dinh tan tren cflu kisn cho d bang 2.11.
Bang 2.11. Quy dinh bo trf bulong vii dinh tan Khoang each gh1a trc;mg tam ella hal bulong hay dinh tan theo phllc1ng bat ky: a) nho nhat
- d6i v{Ji bulOng - d6i v6i dinh tan b) Ian nhat trong cac dLIOng dinh 0 bj~n khi kh6ng eo thep goe vien d6i vOi cac cau ki~n ehju nen va keo (hfnh 2.35a, b) . c) IOn nhat trong cac dLICmgdinh giOa va b bien khi co IMp g6c vien - tau ki~n chiu keo (hlnh 2.35c) . - tau ki~n chiu nen (hlnh 2.35d)
Khoang each tlttll;mg tam bulong hay dinh Ian den bien ella ca~ ki~n a) b)
2,5d· 3d
8dhay 12 t
nhe nhat dQCtheo II!C nho nhat vuOng gOc vOi h,re: - khi mep ban tMp - khi map ban thap
2d
bi cat
duqc can k§
1,5d
1,2d
4dhay 8t 1,3d
c)
16'n nhat nho nhat d6i vOi bul6ng CLKmg d(l cao khi map bal ky trong hUOng bat
d}
ChlHhich: d - dlItmg kfnh III bul6ng t - chj~u day ban mong nhat
a ngoed
rih~t nham dam bao dQ D~n eua ban thep va khong gian Wi thi~u d~ v~n ecu (hoac d~ tan dinh). Cae khoang each ldn nhat d€ dam bao dinh eua phdn ban thep gifia hai bulong (d6i vdi cau ki~n chiu . nen) va dQ ch~t eua lien ke't, tranh khong cho nude, hoi, bui b~n 19t vao trong lien ke't gay an mon thep.
nho
an
D6i voi cac lien kgt chju luc nen b6 tri bulong thea khoang each nhonhat d~ lien ket gon va da t6p. thep. Doi voi thep hinh, vi trf cua cac day bulfmg (cac khoang each at al, a2, n)
duoc quy djnh sAn thea kich- thudc tuong (tng ciia tung loai thep hinh (hinh 2.35e). D6i voi thep goc co b€ rC)ng canh b < 100 mm chi b6 tri m9t day bulong tren canh, khi b ~ 100 mm b6 tri hai day ..
Chung 2. UEN
KEr
89
Bulong th.uang duoc xiet du chat d~ dam bao co su tiep xuc tot giua cac b~ -m~t, khong d.n khong che' luc xiet. Dil ehq.t Ia do mgt cong nh.an dung
cle can dai thong thuong (khoang thi la khi may blit d§u d{ip. 300mm). ho~c khi dung may xoay d~p
. b) Bul6ng cuimg
d9 cao
11!ccang P quy dinh. Cac phuong phap kh6ng che' luc xiet lit:
d5ng h5 cho biet momen xoAn, tit do co cac bang d~ tra ra luc ciing cUa bulong. Bang so dua tren CO' Sd cong thirc hoac tren co Sd dinh chuAn qua thuc nghiem, Gia trj cua momen xo:[n e§n thiet co th~ dl1QC tfnh thea cong thtrc: M=kPd, trong do: M- momen xoan, Nm; p.: Iuc ding trong bulong, kN; d- dUdng kinh bu16ng, mm; k - h~ so xac dinh bang thi nghiem,
VaG
co
khoang 0,2.
N6i chung, phuong phap nay nhanh va re nhung khong' ehinh xac vi co nhieu nguyen nhan 3.nh hUdng den ng§.u I\iC xoAn chu khong chi do IlJc xiet: chat Iuong va d9 ehinh xac cua ren, chfit ht<Jng.cua ecu, mire d(> boi trnn, su rna sat giira ecu va m~t ban thep, tinh dan h5i cua tay don cle do , . hrc ... Cle phai duoc dinh chuan hang ngay bang kich thiiy Iuc, hoac mbi khi 'dung vdi bulong dUdng kinh khac,
- Phuong pluip quay them ecu. Mdi d§u dung cle h;te xiet de'n momen xoan khoang 40; 60 hoac 70% luc keo can thie't P cua bulong. Sau do tang lire
keo bftng each van tie'p eeu rnQt goc tuong ling 120°; 90° hoac 600so y(ji vi
tri.ban d<1u. Khi van dn danh dau vi tri ban d:1u va vi tri sau khi van them cua ecu.
• • • 4 ~
Phuong phap nay cho dq ehinh xac cao hOO so vCri. huong chi dung p 11jc, dam bao luc ding d~u hon giua die bulfmg,
cle do
- Phuong pluip do true titp: dung vong d~m rung, hinh dang d*c biet, c6 cac mau 16i (hinh 2.36) khi xie't ecu thi mflu bet ra va lam giarn khoang each giua ecu va yang d~m; do khoang each nay, se bi&'t duqc luc cang. Khi su dung phuong phap nay, phai tuan thii rat ky quy trinh l~p d~t hang ehe'tao.
rua
90
§2.8. TrNH ToAN LIEN KET BULONG 1. Tinh lien ket bulong khi chju Il/c true
a. Chon du<tng kinh bulong va kich th1.ioe cac ban ghep
c(u tao va li@n ke"t nhu hinh 2.37. Cac lien ke't trong cUngmQt d~ effu kien chi nen dung mOt loai dUdng kinh bulong, Trang pham vi toan cfmg trinh
da phitc
t~p nen han che'tol da bulong co dtidng kfnh khac nhau. Trang n~ng dung bulong co d = 24 ..;-30 mm,
cac cong trinh thong thudng nen dung bulong dUdng kfnh d :::20 ..;-24 mm. Trong cac cong trinh Kich thudc blm ghep chon sao cho:
LA
trong do: Agb Chigu rQng
-
bg
~A,
tang di~n tich tiet dien ngang cua cac ban ghep; cua cac ban ghep Iffy thea di~u kien b6 tri dii. s6 bulong luc d€u thea
A - dien tfch tie't dien cua effu kien duoc lien ke't. .. . ..
va dAi
cftn thie't. Nen b6 trf s6 bulorig thea hang t6i da d~ truyen chi€u ngang cau ki~n (vuong goc vdi phuong cua Iuc),
91
...
~
N
,:..
I I I~I
II
Ban ghep
N
-------N
11
h. Tinh to an
so hrong b'uldng
ep m~t
D5i vdi bulong tho, bulong thuong va bulong tinh, s6 luong bu16ng can thiet ducjc tinh theo cong thuc: n_> N , [N]minb t, (2.27)
trong do: [N]min b - gill trj nha hen trong hai giii trl [N] vb xac djnh thea (2.20) va [N]cb xac dinh theo (2.22); Yc - h~ s6 digu kien lam viec cua ke't cf(u. Nguoc lai v{ji bai to. an thiet ke, trong bai toan ki~m tra ben, s6 bulong n
.
da
biet nen cong thuc ki~m tra ben cua lien ket c6 dang: N ~ [N]minb Yc•
(2.28)
Sau khi da c6 so bulong din thiet n thea (2.27) cftu cau tao d mue §2.7. . .
se b6 tri chung
Cau kien co ban bi giarn yeu do 16 bulong, nen d.n ki~m tra ben cac ban thep theo cong thtrc: (2.29) trong d6: An - dien tieh tiet dien thuc eua ban thep duoc lay nhu sau: - D6i vdi bu16ng tho, bul6ng thuong' va bul6ng tinh:
+ Khi bul6ng b6 trf song song (hinh 2.38), tie't di~n ki~m tra ift tiet
dien 1-1 : An
= A-A
J,
trong d6A]
= mtdjla
92 bu16ng gay ra, VID m Ia so luong 16 tren 1 hang bulong; t- chieu day cAu kien meng nhfft;. d. - duong kinh 16 bu16ng. + Khi b6 trf bulong dang so Ie thi dien tich giam ye'u Hfy tq s6 IOn hen trong hai trj so sau (hinh 2.39a):
KET CAU
THEP -
CAU
KI~N
CO BAN
11
m~--+--+
I
I
--t--t
I
---$---. 11
Hfnh 2.38. Kiem tra ben
ban thep
T6ng di~n tich ngang ella cac 16 n&m tren duong chiJ: chi 1-2-3-4-5 tru di IUQng s2tl(4u) cho mlii doan dUClngcheo gina cac 16; trong d6:
s - budc 18 so Ie, Utc la khoang each song song vdi phirong cua I\iG
giila tam cua cac 16 tren hai dl1dng lien tie'p nhau;
16, la khoang each vuong g6c vdi phuong ella luc gitra tam cac 16 tren hai dudng lien tie'p.
DOl vai thep g6c co 18 tren hai canh thi khoang dlldng 16 u Iii t6ng cac khoang each ttt tam 16 de'n s6ng thep g6c, tru eli M day canh (hinh 2.39b).
a) b) 2
! .4.... __ .1__
~ I I I
. ~ i)-6__ _J , I ,I
.~!T----l---+-- {-5
4,/
- --~--1--~~~
1 : I
"',1
=
u
Hinh 2.39,
Ybl -
each xac
dinh
h~ so' di~u ki~n lam viec, cho phep k~ den su lam vi~c deo cua lien
ke't la"y nhu sau: dOl v(ji dam d~c, c9t va cac ban noi
ke't ca"u thanh ciia mai va san )'bl 1;05 (h~ so' )'bl phai k€ dang thoi voi h~ s6 di~u kien lam viec cua ke't cB:u). D6i vdi bulong cUdng dq cao s6 luong bulong c~n thie't dliC!C tinh theo cong thtrc:
)'bl
93 na ~ N [N]tb Y c ,
(2.30)
m9t bul6ng
cling ducc tien hanh thea (2.29) nhung do mot phftn clla. luc tnt<;lt dtlQc tie'p nh:iJ.n bAng luc rna sat nen each lfiy dien tich tinh toan All co khac di:
+ Khi chiu tai trong tinh: An;:: A ne'u An ~ O,85A; Khi An < O,85A
tinh theo di~n tich quy tioe Ac = 1,18An·
+ Khi chiu tii trong d?ng: dung An d~ tinh toano + Khi tinh l{y Ybl :::: 1 vi lieu ket bulfmg cuong' d{>cao kh6ng lam
viec dan deo.
Trong hili toan ki~m tra hen, soltl<;Jng bulong n da biCt nen cong thtrc ki6m tra c6 dang:
(2.32)
ca cAt va
dU:Qckj~m tra
ket bulfmg chiu momen thong thuong co diu tao be cao vung
lien ke't (khoang each hai day bulong ngoai cung) IOn hon nhieu so vdi
r9ng vung lien
be
ket (khoang each hai hang bulong ngoai cung) (hinh 2.40a).
Voi cau tao nhu v~Y. g<in dung trong tinh toan coi nhu mcmen din bEing
94
vdi tang cac c~p ngAu luc tac dung len nhfing day dinh nam d6i xung nhau qua true cua lien ke't (hinh 2040b).
M lj - canh tay
a)
= "LNi4
(2.33)
fv
+++II/M +++ +++
Nt = Nmax
Cac l~c N,
co th~ dtt<;Jctinh ,
N. = Nlli
1.
M=
(~1(1; )
max
co:
+ Ii + ... +
If ...).
(2.34)
= Mlmax
I1i2'
trong d6: lmax - khoang each giila hai day bulong ngoai cling, lmax = ii. GQi s5 hrong' bulong tren mQt day d mgt phia cua lien ket 13. m, ta c6 hie IOn nhat tac dung len m(>t bulong do M gay ra:
mIJ!
Mlmax .
(2.35)
95
b-
gia tri nhi) nh€lt trcng hai kha nang chiu eAt va ep-m?t
b
cua m,?t bul6ng tinh thea (2.20) va (2.22). D6i vdi bulorig cl1dng 09 cao [N]min = [Nh tinh thea ding thirc (2.24). Khi lien ke't bulong chiu d6ng thdi
ca momen u6n M
va l~c d.t
v (hinh
2.40),
trong tinh toan coi nhu luc c~t tac dung deu len cac bulong vdi gia tr]: V Nblv =-, n trong do: n - so'lucng bulong tren m9t nita lien ke't nhu hinh 2.40. Cong thirc ki6m tra ben cua bulong do tac dung dang thdi (2.37)
en M va V co dang
(2.38)
Khi thie't ke' nen b6 trf tru6c s6 bu16ng thea phudng b~ r9ng cua cau ki~n (thea s6 ht<;1ng t6i da co th~ d~ xac dinh duqc cac khoang each Ii' Tii d6 tfnh duoc gia tri N max tim sci b9 s6 bul6ng e~n thiet tren m9t day m= N max. [N]minb (2.40)
Khi co luc d.t V tac dung dbng thdi voi.M nen chon truce sO' bul6ng du rn d~ du tru eho phan tac dung ella V,
2.12.
Bing 2.12. Ky hi~u bulong, dinh tan
L6 Iron
.d~23
Kyhj~u
Ky hi~u
+
-+.$.-
La ovan
Dinh tan mO
___ 3
~
Call
tin.h)
BulOng ctJcrng d¢ cao
_W
=22
96
D~ don gian hinh Ve, khi tren ke't crlu cO nhieu 16 hoac bulong cung loai thi d.udngkinh ciia chtmg du!jc ghi chung c1 phan chu thich.
Vi dy. 2.4. Thi€t k€ da.u n01 hai ban thep co tiet di~n 260 x 14 mm, chiu h,tc keo d9C true N
= 500 kN,
co dl1iJng kinh
d = 20rnm. Thep
co ban CCT34.
Chon hai ban ghep, m6i Dien tfeh hai ban ghep:
= 2.26
x 0,8
= 41.6
2 •
cm2•
cd biin:
= 26 x 1,4 = 36,4 cm
= 36,4
Xac dinh kha nang chiu ciit cua mQt bulong theo (2.20): [N]vb
= 0,9; A = 3,14 cm2; n..= 2, thay vao cong thifc tren co: [N]vb
= 1500
ep m*t
[N].b [N]cb
x 0,9;
= 3950
daN/cm2 (tra bang 1.11 phu luc I ung vdi thep CCT34
So htgng
N [N]minb r, '
LflY n = 6 bulong, Bulong duc;1c bo tri nhu tren hinh 2.41, thoa man cac yeu d.u cau tao neu Ki~m tra b~n ban thep giarn y€u theo cong thuc (2.29): N« A" - r«:
I rbj'
0 hlnh 2.35.
Chuong
1. LlfN KET
97
Do bulong bo trf song song nen : An A -At ~ (26 - 3 X 2,2) X 1,4 27,16 cm2 (!flY dlidng kinh 16 bulong bhg 2,2 em); YbJ = 1,1, thay vao cang thuc ki~m tra: 50000 27,16
= 1840,9
daN < 2100 x 1.1 ~ 2310 daN - Ban thep dii ben.
N=500kN
-"'''
0 .,;;
-0 .,;;
N=500kN
Vi du 2.5. Thie't ke' Win kat hai ban thep gio'ng nhu b vi du 2.4 nhung dung bu16ng
cuang
bulong
va 15 S = 3mm)
(dung
tit thep 40Cr. M~t efic ban thep dUejc gin cang sach bttng ban
chai sAt, khOng co Idp baa v~. Bul6ng duCJc xiet ch;}t bing cHido h,tc (thee M). Chon kich thuac eac ban ghep giong nhu vi dl} 2.4. Xac dinh kha nang chiu It,tc cua m{lt bulong Ct10ngdQcao theo cang thuc (2.24)
[N]~
= fh0hn
'fU(::) n,.
= 3mm
vai
d = 20mm, tra bang 2.9 co di~n tich thy:c eua bulong than
eo M so rna
s6 di? tin
2 ,
Abo
= 0,35;
dung sai
buleng va 16 S
= 11000 daN/em
c6 h~
v~y rhb
= O,7fub:::
c~y
7700 daN/cm2• Khi tinh toan gia thie't s61t1cjng bulong nn ~ 5 nhung
= 0,9.
co
[Nh
= 7700 x 2, 45 x 0,9
(035)
n, =
98
n>
a-
Lay n.
= 5 bulong,
~
-.¥
\ \ \ \
+ + -+
~
I I
.---
~I
5
+ -+ -+
70
II II II II II II 11 II II II II II
0 ~~ 0
C>
~
0
C>
~
0
.....
l45l
....
l45l
330
III III
II Hinh 2.42. 80 tri bulong ctl~ng d{l
A"
~fybl'
Trong d6 di~n tich thy:c ella ban thep An IS. gia tri nha hon trong hai tiet di~n 1-5 va 1-2-3-4-5 (hinh 2.42). Theo tiet di~n 1-5 co:
All
A.,=A-A] A = (4+2~3,52 + 92 + ~) x1,4;;o 38,24cm2 Dien tich gl.am ye'u do cae 16 nAm tren duong 1-2-3-4-5: Al = 3dt -2s2tl( 4u) == 3x2.3x 1,4 -2 x 3,5z x1.4/( 4 x 9) == 8,71cm2
All
= 38,24-
Nhu v~y tinh theo tiet di~n 1-2-3-4-5 nguy hi~m hon va ta lay All toano So sanh giua di~n tich thuc c~a ban thep voi di~n tich nguyen:
= 29,53 cm
d~ tinh
= 0,85
x 38,24
= 32,5
cm2