Talk Graphs

TS.
Trần Văn Hoài
Đồ thị
(Graph)
Đồ thị (Graph) 2008-2009

TS. Trần Văn Hoài
Ứng dụng
☞ Một ngành lâu đời, nhưng dùng nhiều trong ứng dụng
hiện đại
Khởi xướng bởi Leonhard Euler (thế kỷ 18)
☞ Ứng dụng: nhiều nhiều nhiều

➳ Mạng máy tính
➳ Vi mạch (chẳng hạn, planar
➳ Quan hệ
circuit board)
➳ Giải hệ phương trình
➳ Xếp lịch
➳ ...
Sử dụng rất nhiều trong trường đại học, cũng như

trong công nghiệp
Đồ thị đơn (simple graph)
☞ Đồ thị đơn G = (V, E), trong đó

• V : tập không rỗng các đỉnh (vertex)
• E: tập các cặp không thứ tự, gọi là cạnh (edge) nối các đỉnh phân
biệt
Lạng Sơn Đà Nẵng Cà Mau
Hà Nội Tp. Hồ Chí Minh

Ví dụ đơn đồ thị
Những bài toán sau có thể biểu diễn bằng đơn đồ thị không ?
☞ Mạng điện thoại cố định
☞ Mạng giao thông
☞ Mạng thần kinh
☞ Mạng xe buýt

Đa đồ thị (multigraph)
☞ Đa đồ thị G = (V, E), trong đó

• E: cho phép nhiều cạnh nối 2 đỉnh

Giả đồ thị (pseudograph)
☞ Giả đồ thị G = (V, E), trong đó

• E: cho phép vòng (khuyên - loop)
Lạng Sơn Đà Nẵng

Cà Mau

Đồ thị có hướng (directed graph)
☞ Directed graph G = (V, E), trong đó

• V : tập không rỗng các đỉnh (vertex)
• E: tập các cặp có thứ tự, gọi là cung (arc) nối các đỉnh

Đồ thị tình yêu
Tên Giới tính Sở thích

A trai thời trang, thể thao, nấu ăn
B gái thời trang
C gái nấu ăn, khiêu vũ
D gái thể thao, nấu ăn, khiêu vũ
E trai khiêu vũ
Các cặp có cùng ít nhất một sở thích có thể ghép vào nhau
♥ Tìm một cách ghép các đôi sao cho số lượng

người cô đơn là ít nhất
Mô hình đồ thị
B
A C
D E
➠ G = (V, E), trong đó:

• V : tập người = {A, B, C, D, E}
• E: (u, v) ∈ E nếu u, v có cùng ít nhất 1 sở thích
Giải bài toán matching sẽ cho ta kết quả

Đồ thị tiên quyết và xử lý đồng thời
Ví dụ: Mô tả sự phụ thuộc dữ liệu của những câu lệnh sau:
S6
S5
S1 : a=0
S2 : b=1
S3 : c=a+1
S3
S4
S4 : d=b+a
S5 : e=d+1
S6 : e=c+d
S1 S2

Hội thảo video (video conferencing)
Có n điểm tham gia hội thảo. Mỗi điểm phát tín

hiệu video cho tất cả những điểm còn lại.
☞ Tổng các kết nối ra từ v phải ≤ băng thông ra
của v
☞ Thời gian trễ từ v đến u nào đó phải ≤ 1 thông
số cho trước
☞ Băng thông được sử dụng tốt nhất

Internet

Internet

Mô hình đồ thị
G = (V, E), trong đó:
☞ V : tập các người tham gia hội thảo
☞ E: tập tất cả các kết nối có thể có (đồ thị đầy đủ)
☞ Tìm một cây phủ (spanning tree) là cây thể hiện quá trình
phát tín hiệu video từ 1 điểm

Internet

Những thuật ngữ cơ sở (1)
Cho G = (V, E) là đồ thị vô hướng và e = (u, v) ∈ E.
☞ u và v liền kề (adjacent)
☞ e gọi là cạnh liền thuộc (incident) với u, v.
☞ u và v được gọi là đầu mút (endpoint) của e
☞ Bậc (degree) của 1 đỉnh bằng tổng số cạnh liền thuộc với
nó.

deg(b) = 6
deg(a) = 4
a c
b c là treo
g
g là cô lập
d e f

Những thuật ngữ cơ sở (2)
Cho G = (V, E) là đồ thị có hướng và e = (u, v) ∈ E.
☞ u nối tới (adjacent to) v, v nối từ (adjacent from) u
☞ u đỉnh đầu (initial vertex), v đỉnh cuối (terminal vertex)
☞ deg − (u): bậc vào (in-degree) của u, deg +(u) bậc ra (out-
degree) của u

deg − (b) = 4
deg + (a) = 3
a c
b
d e f
deg − (d) = 1

Một số định lý cơ bản về bậc

Cho G = (V, E) là đồ thị vô hướng.
☞ 2|E| = deg(v)
P
v∈V
☞ Số lượng đỉnh có bậc lẻ là chẵn
Cho G = (V, E) là đồ thị có hướng.
−
☞ deg (v) = deg + (v) = |E|
P P
v∈V v∈V
☞ Bỏ qua hướng của G, ta có đồ thị vô hướng nền

của G có số cạnh bằng số cung của G

Một số đồ thị đơn đặc biệt
Đồ thị đầy đủ (complete graph)

Bánh xe (wheel) W5
K5
W5
K5
Khối n chiều (n-cube) Q3

Chu trình (cycle) C5
110
111
100 101
C5 010
011
Q3
000 001

Đồ thị phân đôi (bipartite graph)
☞ Đồ thị G = (V, E) là phân đôi nếu

• V = V1 ∪ V2 , V1 , V2 6= ∅ và V1 ∩ V2 = ∅
• (u, v) ∈ E, u ∈ Vi , v ∈ Vj ⇒ (i 6= j)
V1 V2
☞ Đồ thị G = (V, E) là phân đôi đầy

đủ nếu
• G là phân đôi
• ∀u ∈ V1 , v ∈ V2 , (u, v) ∈ E
V1 V2

Ví dụ đồ thị phân đôi
Ví dụ: Những đồ thị sau có

phân đôi không ? b
a
☞ C6
☞ Cn c
☞ K3 d
☞ Kn f
e
☞ Đồ thị bên

Xác định sự phân đôi
☞ Dùng breadth first search


0 nếu v ∈ V1









☞ Đánh số đỉnh lv∈V =  1 nếu v ∈ V2





2 chưa duyệt






0 0 1
2
2 1
2 2
2 2
2 2 2 2
V1 V2 V1 V2
0 0
1 1
1 1
0 0
2 1
0 2 1
0
V1 V2 V1 V2
Ứng dụng của đồ thị đơn đặc biệt
☞ Mạng cục bộ: hình sao, vòng, bus, lai (có dư thừa nhưng
tăng độ tin cậy)
☞ Cấu trúc kết nối của máy tính song song: một chiều, lưới,
siêu khối (n-cube)

Tạo đồ thị mới từ đồ thị cũ
☞ Đồ thị con (subgraph) của G = (V, E) là đồ thị H = (W, F ),

trong đó W ⊆ V, F ⊆ E.
☞ Cho 2 đồ thị G1 = (V1, E1 ) và G2 = (V2, E2). Định nghĩa

G1 ∪ G2 = (V1 ∪ V2, E1 ∪ E2)
G1 G2 G1 ∪ G2

Một số khái niệm bổ sung
Đồ thị đơn G = (V, E) là chính quy (regular) nếu

deg(u) = deg(v), ∀u, v ∈ V
Ví dụ: Đồ thị nào chính quy ?

➠ Kn
➠ Qn

Đồ thị bù Ḡ = (W, F ) (complementary graph) của

đồ thị đơn G = (V, E) có
W =V
F = {(u, v)|u ∈ V ∧ v ∈ V ∧ (u, v) 6∈ E}
Ví dụ: Xác định đồ thị bù

➠ Kn
➠ Qn

Biểu diễn đồ thị - danh sách liền kề

Đỉnh Đỉnh liền kề Đỉnh xuất phát Đỉnh liền kề
a b, c, e a b, c, d, e
b a b b, d
c a, d, e c a, c, e
d c, e d c, e
e a, c, d e b, c, d
b b
a c a
c
d d
e e

Biểu diễn đồ thị - ma trận liền kề

Cho đồ thị G = (V, E). Ma trận liền kề (adjacency matrix) AG của G có
tính chất
• Kích thước |V | × |V |
• Hệ sốma trận
1 nếu (vi , vj ) ∈ E



aij = 

 0 trường hợp khác
a b c d
a e2 b  
a  0 1 1 1 
e4
 
 
b 1 0 1 0
 
e1  
e3
 
 
c 1 1 0 0
 
d
 
c 



1 0 0 0
 
d

Biểu diễn đồ thị - ma trận liên thuộc

Cho đồ thị G = (V, E). Ma trận liên thuộc (incidence matrix) MG của G
có tính chất
• Kích thước |V | × |E|
• Hệ số ma trận
1 nếu ej liên thuộc với vi



mij = 

 0 trường hợp khác
e1 e2 e3 e4
a e2 b
a d 1 1 1 0 e
e4
e1 b | 0 1 0 1 |
e3
c d c | 1 0 0 1 |
d b 0 0 1 0 c

Đồ thị đẳng cấu (isomorphism)
☞ Nhu cầu xác định xem 2 đồ thị có thể vẽ cùng 1 cách

không
Công thức phân tử hóa học giống nhau, nhưng cấu trúc khác nhau
Hai đồ thị là đẳng cấu (isomorphic) nếu có một song

ánh giữa tập đỉnh của 2 đồ thị đảm bảo quan hệ liền
kề.

Ví dụ:
u1 u2 v1 v2
u4 v3 v4
u3
Song ánh f : U −→ V với
f (u1 ) = v1 f (u2 ) = v4
f (u3 ) = v3 f (u4 ) = v2
Xác định sự đẳng cấu
☞ Khó xác định sự đẳng cấu, n! khả năng

☞ Dùng các lượng bất biến để xác định sự không đẳng cấu
(của đồ thị đơn)
➠ Số đỉnh bằng nhau
➠ Số cạnh bằng nhau
➠ Bậc của các đỉnh bằng nhau

Đường đi
☞ Đường đi (path) có độ dài n từ u đến v là danh

sách e1, e2, . . . , en sao cho f (e1) = (x0, x1 ), f (e2 ) =
(x1, x2 ), . . . , f (en ) = (xn−1, xn ), trong đó xi ∈ V và
x0 = u, xn = v
☞ Với đồ thị đơn, ta có thể dùng danh sách các
đỉnh x0, . . . , xn
☞ Đường đi là chu trình (circuit) nếu u = v
☞ Đường đi đơn nếu không chứa 1 cạnh quá 1 lần

b
a
c
d
e f
Đường đi đơn
Chu trình

Sự liên thông trong đồ thị vô hướng

Đồ thị vô hướng gọi là liên thông nếu
∀u, v ∈ V, u 6= v, ∃ đường đi giữa u, v
Đồ thị vô hướng liên thông ⇒ ∃ đường đi đơn.
b
a
c
d
e f

b
a
c
d
e f
Cạnh cắt - cạnh khớp
Đỉnh cắt - đỉnh khớp

Sự liên thông trong đồ thị vô hướng
☞ Liên thông mạnh nếu có đường đi giữa mọi cặp

đỉnh u, v (cả 2 chiều)
☞ Liên thông yếu nếu có đường đi giữa 2 đỉnh bất
kỳ trong đồ thị nền
a b a b
c c
e d e d
Liên thông mạnh Liên thông yếu
Đường đi và sự đẳng cấu
☞ Vòng đơn chiều dài k (k > 2) là 1 đại lượng bất biến
Không đẳng cấu vì H có vòng đơn chiều dài 3, trong khi G

không có

Đếm số đường đi
Đồ thị G với ma trận liền kề A với thứ tự các đỉnh

v1, v2 , . . . , vn (vô hướng hoặc có hướng, cạnh bội,
khuyên).
Số đường đi độ dài r ∈ Z+ từ vi đến vj bằng giá trị
của phần tử (i, j) của ma trận Ar .
Chứng minh: Quy nạp toán học.

Phân đôi không ?

Đẳng cấu không ?

Talk Graphs

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Talk Graphs

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TS.

Trần Văn Hoài

Đồ thị (Graph) 2008-2009

☞ Ứng dụng: nhiều nhiều nhiều

Sử dụng rất nhiều trong trường đại học, cũng như

Đồ thị đơn (simple graph)

☞ Đồ thị đơn G = (V, E), trong đó

Lạng Sơn Đà Nẵng Cà Mau

Hà Nội Tp. Hồ Chí Minh

Đồ thị (Graph) 2008-2009

☞ Mạng điện thoại cố định

☞ Mạng giao thông

☞ Mạng thần kinh

Đồ thị (Graph) 2008-2009

☞ Đa đồ thị G = (V, E), trong đó

Lạng Sơn Đà Nẵng Cà Mau

Hà Nội Tp. Hồ Chí Minh

Đồ thị (Graph) 2008-2009

Giả đồ thị (pseudograph)

☞ Giả đồ thị G = (V, E), trong đó

Lạng Sơn Đà Nẵng

Hà Nội Tp. Hồ Chí Minh

Đồ thị (Graph) 2008-2009

Đồ thị có hướng (directed graph)

☞ Directed graph G = (V, E), trong đó

Lạng Sơn Đà Nẵng Cà Mau

Hà Nội Tp. Hồ Chí Minh

Đồ thị (Graph) 2008-2009

Đồ thị tình yêu

Tên Giới tính Sở thích

♥ Tìm một cách ghép các đôi sao cho số lượng

➠ G = (V, E), trong đó:

Giải bài toán matching sẽ cho ta kết quả

Đồ thị tiên quyết và xử lý đồng thời

Ví dụ: Mô tả sự phụ thuộc dữ liệu của những câu lệnh sau:

Đồ thị (Graph) 2008-2009

Hội thảo video (video conferencing)

Có n điểm tham gia hội thảo. Mỗi điểm phát tín

Đồ thị (Graph) 2008-2009

Đồ thị (Graph) 2008-2009

Đồ thị (Graph) 2008-2009

☞ V : tập các người tham gia hội thảo

Đồ thị (Graph) 2008-2009

Đồ thị (Graph) 2008-2009

Những thuật ngữ cơ sở (1)

Cho G = (V, E) là đồ thị vô hướng và e = (u, v) ∈ E.

☞ e gọi là cạnh liền thuộc (incident) với u, v.

☞ u và v được gọi là đầu mút (endpoint) của e

Đồ thị (Graph) 2008-2009

Đồ thị (Graph) 2008-2009

Những thuật ngữ cơ sở (2)

Cho G = (V, E) là đồ thị có hướng và e = (u, v) ∈ E.

☞ u nối tới (adjacent to) v, v nối từ (adjacent from) u

☞ u đỉnh đầu (initial vertex), v đỉnh cuối (terminal vertex)

Đồ thị (Graph) 2008-2009

Đồ thị (Graph) 2008-2009

Một số định lý cơ bản về bậc

☞ Số lượng đỉnh có bậc lẻ là chẵn

Cho G = (V, E) là đồ thị có hướng.

☞ Bỏ qua hướng của G, ta có đồ thị vô hướng nền

Đồ thị (Graph) 2008-2009

Một số đồ thị đơn đặc biệt

Đồ thị đầy đủ (complete graph)