You are on page 1of 3

c 

Tɠo là nhͯng thͱc vɪt bɪc thɢp, cơ thʀ chưa có sͱ phân hóa thành thân, rʂ, lá (nhͯng
dɢu hiʄu cͧa thͱc vɪt bɪc cao) nên cơ thʀ chúng đưͣc g͍i chung là tɠn. Cơ thʀ chúng
có chͩa sɬc t͑ quang hͣp, chúng có khɠ năng quang tͱ dư͡ng sͭ dͥng năng lưͣng
mɴt tr͝i chuyʀn nhͯng chɢt vô cơ thành dɞng đư͝ng đơn giɠn. Tɠn có cɢu trúc rɢt đa
dɞng: đơn bào, tɪp đoàn hay đa bào.
   

Tɠn cͧa tɠo có thʀ có các hình dɞng cɢu trúc sau đây:
Î   
Tɼ bào hình trái xoan, hình quɠ lê hay gɤn như hình cɤu, êlip.......
Tɠn có thʀ là đơn bào hay thành tɪp đoàn, cɢu tɞo tͫ m͙t s͑ hay nhiɾu tɼ bào gi͑ng
nhau vɾ hình thái và chͩc năng.
Dɞng đơn bào này có thʀ gɴp trong cɠ quá trình s͑ng cͧa nhͯng tɠo đơn giɠn hay ͟
giai đoɞn sinh sɠn (bào tͭ và giao tͭ) cͧa nhͯng tɠo có t͕ chͩc cao hơn
Î  
tɼ bào không có roi, thư͝ng hình cɤu, đôi khi hình khác, tɼ bào đơn đ͙c
hay liên kɼt trong tɪp đoàn.
Î  
g͓m các tɼ bào liên kɼt nhau thành sͣi đơn hay phân nhánh. Các tɼ bào
trong sͣi phɤn l͛n gi͑ng nhau hay đôi khi m͙t s͑ tɼ bào ͟ g͑c hay ͟ ng͍n có hình
dɞng và cɢu tɞo khác biʄt.
Î  
đưͣc hình thành tͫ dɞng sͣi trong quá trình cá thʀ phát sinh cͧa tɠo. ͞
đây các tɼ bào phân chia theo cɠ chiɾu ngang và chiɾu d͍c, kɼt quɠ tɞo nên dɞng bɠn
có hình lá r͙ng hay hɶp. Nhiɾu tɠo ͟ biʀn (như Tɠo nâu, Tɠo đ͏) có cɢu trúc này.
Î  
thư͝ng gɴp ͟ m͙t s͑ tɠo mà cơ thʀ dinh dư͡ng cͧa chúng chʆ là m͙t tɼ
bào kh͕ng l͓ có kích thư͛c t͛i hàng chͥc centimét thɪm chí hàng vài mét, chͩa nhiɾu
nhân và không có vách ngăn thành các tɼ bào riêng rɺ. Dɞng ͑ng có thʀ đơn hoɴc
phân nhánh hình cành.
š    
Vách tɼ bào cͧa tɠo phɤn l͛n đưͣc cɢu tɞo b͟i cellulose và pectin, m͙t vài loài tɠo
vách có thɢm thêm silic (như Khuê tɠo, Tɠo vàng ánh) hoɴc cacbonat canxi (Tɠo
vòng). M͗i tɼ bào có m͙t nhân hay đôi khi nhiɾu nhân (͟ Tɠo dɞng ͑ng). Trong chɢt
nguyên sinh có nhͯng bɠn (thylakoids) chͩa diʄp lͥc và các sɬc t͑ khác đưͣc bao b͍c
lɞi g͍i là lɞp. Lɞp có hình dɞng khác nhau, ͕n đʈnh v͛i tͫng gi͑ng riêng rɺ hay là v͛i
các nhóm phân loɞi l͛n, có thʀ có dɞng bɠn, giɠi xoɬn, hình sao, mɞng lư͛i, đĩa, hɞt.
͞ m͙t s͑ tɠo như Tɠo lͥc, trong lɞp có các thʀ đɴc biʄt g͍i là hɞt tɞo b͙t (pyrenoid),
là nhͯng thʀ protein hình cɤu hay có góc, xung quanh tɪp trung các hɞt tinh b͙t hay
hiđrat cacbon là chɢt dͱ trͯ chính cͧa Tɠo lͥc, ngoài ra còn có nhͯng gi͍t lipide ͟
trong hoɴc ngoài lɞp (như ͟ các tɠo khác).
Ð͑i v͛i nhͯng tɠo có cɢu trúc đơn bào, trong tɼ bào cͧa chúng chͩa đɤy chɢt nguyên
sinh và không có không bào v͛i dʈch tɼ bào. Nhưng v͛i nhͯng loài s͑ng ͟ nư͛c ng͍t,
trong chɢt nguyên sinh ͟ phɤn đɤu tɼ bào chͩa m͙t hay m͙t vài không bào co bóp, có
chͩc phɪn thɠi các sɠn phɦm
thͫa trong trao đ͕i chɢt ra ngoài tɼ bào, và điɾu chʆnh sͱ thɦm thɢu cͧa tɼ bào.
Nhiɾu dɞng đơn bào còn có roi (2 hoɴc 1 roi, ít khi 4 hoɴc nhiɾu hơn) xuɢt phát tͫ g͑c
͟ phía trư͛c cͧa tɼ bào, làm nhiʄm vͥ vɪn chuʀn. Quan sát dư͛i kính hiʀn vi điʄn tͭ
nhɪn thɢy roi là m͙t bó g͓m 11 sͣi, v͛i 2 sͣi ͟ giͯa và 9 sͣi ͟ xung quanh (cɢu trúc
này gi͑ng v͛i cɢu trúc roi ͟ các nhóm sinh vɪt khác, trͫ vi khuɦn roi chʆ có m͙t sͣi
đơn). Sau cùng, ͟ nhiɾu tɠo đơn bào còn có m͙t chɢm đ͏ ͟ đɤu cùng tɼ bào g͍i là
điʀm mɬt. Ðiʀm mɬt có hai phɤn: phɤn có màu và phɤn không màu. Ðiʀm mɬt là cơ
quan thͥ cɠm v͛i kích thích cͧa ánh sáng, trong đó phɤn không màu có dɞng l͓i
͟ 2 phía giͯ vai trò m͙t thɢu kính tɪp trung các tia sáng.
ó   !

ó     
thͱc hiʄn bɮng nhͯng phɤn riêng rɺ cͧa cơ thʀ thư͝ng
không chuyên hóa vɾ chͩc phɪn sinh sɠn. ͞ các tɠo đơn bào sinh sɠn sinh dư͡ng thͱc
hiʄn bɮng cách phân đôi tɼ bào; ͟ các tɠo tɪp đoàn thì tách ra thành các tɪp đoàn nh͏
hay hình thành tɪp đoàn m͛i ͟ bên trong tɪp đoàn (như ͟ Volvox); các tɠo dɞng sͣi
sinh sɠn sinh dư͡ng bɮng cách phát triʀn m͙t đoɞn tɠn đưͣc tách r͝i kh͏i tɠn cũ đưͣc
g͍i là Tɠo đoɞn. M͙t s͑ ít tɠo có tɞo thành cơ quan chuyên hóa cͧa sinh sɠn sinh
dư͡ng như hình thành ch͓i ͟ Tɠo vòng (Chara).
ó     
thͱc hiʄn bɮng sͱ hình thành các bào tͭ chuyên hóa, có roi
hoɴc không có roi. Các bào tͭ đưͣc hình thành trong bào tͭ phòng (túi bào tͭ). Bào
tͭ nɦy mɤm thành tɠn m͛i.
ó ó    
thͱc hiʄn bɮng sͱ kɼt hͣp cͧa nhͯng tɼ bào chuyên hóa g͍i
là giao tͭ. Tùy theo mͩc đ͙ gi͑ng nhau hay khác nhau cͧa các giao tͭ mà phân biʄt 3
hình thͩc sinh sɠn hͯu tính là đɰng giao, dʈ giao và noãn giao. Hͣp tͭ đưͣc hình
thành sau khi kɼt hͣp giao tͭ hoɴc thͥ tinh sɺ nɦy mɤm trͱc tiɼp thành tɠn m͛i hoɴc
qua giai đoɞn trung gian.
͞ m͙t s͑ tɠo chưa tiɼn hóa (như ͟ b͙ Volvocales) quá trình hͯu tính tiɼn hành bɮng
sͱ kɼt hͣp toàn vɶn cͧa cɠ cơ thʀ (g͍i là sͱ toàn giao = hologamy). Ngoài ra m͙t s͑
tɠo khác lɞi có quá trình sinh sɠn hͯu tính đɴc biʄt theo l͑i tiɼp hͣp (zygogamy) giͯa
2 tɼ bào sinh dư͡ng và không tɞo thành giao tͭ (như ͟ Rong nh͛t Spirogyra).
Sͱ xen kɺ thɼ hʄ (hay giao thɼ hình thái) ͟ tɠo có thʀ là đ͓ng hình hoɴc dʈ hình.
€ "# $%&' ()
͞ đâu có nư͛c ͟ đó có tɠo.Tɠo thư͝ng s͑ng ͟ trong nư͛c ng͍t hay nư͛c mɴn, trôi n͕i
tͱ do trong l͛p nư͛c ͟ trên mɴt, có trong thành phɤn cͧa các sinh vɪt phù du
(plankton), cũng có khi chúng s͑ng bám vào đáy hay các giá thʀ khác ͟ dư͛i nư͛c
hoɴc nɮm tͱ do ͟ dư͛i đáy, tham gia vào nhóm sinh vɪt đáy (benthos). Nhiɾu tɠo còn
s͑ng trên cɞn (trên đɢt, đá, thân cây...), s͑ng trên băng tuyɼt...
M͙t s͑ hình ɠnh Tɠo đang đưͣc sͭ dͥng ph͕ biɼn hiʄn nay:
http://sinhhocvietnam.com/vn/modules.php?name=Forums&file=album_cat&cat_id=1

Vũ Thành Lâm sưu tɤm và biên soɞn


÷  
  


ö 
  
     ! "#$%  & %   '
' "' (  '   ' )*+,  "'
-  . *  *&' /ö  0 12  2
2  
 "34''* '45 ' 1' ' "637 8 '5/'*9: ' 
* *  ;  ; ,  "* < '  "< "*  =-   >  ?
@/; A  B 
CD 

' A .
(  "! 1  < 
-*"< /

You might also like