Cách luyӋn nghe tiӃng Anh

Mӝt trong nhӳng trӣ ngҥi lӟn nhҩt cӫa chúng ta khi hӑc mӝt ngoҥi ngӳ ҩy là chúng ta
quá« thông minh và có quá nhiӅu kinh nghiӋm«.

Quá thông minh: vì mình không thӇ nào chҩp nhұn nghe mӝt câu mà mình không hiӇu:
cҫn phҧi hiӇu mӝt câu nói gì trưӟc khi nghe tiӃp câu thӭ hai, nӃu không thì mình không
buӗn nghe tiӃp.

Quá kinh nghiӋm: Cuӝc đӡi đã dҥy ta không nghe nhӳng gì ngưӡi khác nói mà chӍ hiӇu
nhӳng gì mà nӝi dung chuyӇn tҧi. NӃu không hiӇu nӝi dung, chúng ta không thӇ lһp lҥi
lӡi ngưӡi kia. Cũng vì thӃ mà ± trong giai đoҥn đҫu hӑc ngoҥi ngӳ ± mӛi lҫn nghe mӝt
câu tiӃng Anh thì trong đҫu phҧi dӏch ra đưӧc tiӃng ViӋt thì mӟi yên tâm, bҵng không thì
câu ҩy không có nghĩa.

ThӃ nhưng, đҩy là lӕi hӑc sinh ngӳ ngưӧc chiӅu.Nhӳng thҫy cô dҥy chúng ta nghe nói
tiӃng ViӋt chҷng phҧi là nhӳng vӏ chuyên viên ngôn ngӳ như các thҫy ngoҥi ngӳ mà ta
hӑc tҥi các trưӡng. Thҫy dҥy tiӃng ViӋt chúng ta là tҩt cҧ nhӳng ngưӡi quanh ta tӯ ngày ta
ra đӡi: cha mҽ, anh chӏ, hàng xóm, bҥn bè« nghĩa là đҥi đa sӕ nhӳng ngưӡi chưa có mӝt
giӡ sư phҥm nào cҧ, thұm chӍ không có mӝt khái niӋm nào vӅ văn phҥm tiӃng ViӋt. ThӃ
mà ta nghe tiӃng ViӋt thoҧi mái và nói như sáo.Còn tiӃng Anh thì không thӇ như thӃ
đưӧc. Ҩy là vì đӕi vӟi tiӃng ViӋt, chúng ta hӑc theo tiӃn trình tӵ nhiên, còn ngoҥi ngӳ thì
ta hӑc theo tiӃn trình phҧn tӵ nhiên.

Tӯ lúc sinh ra chúng ta đã nghe mӑi ngưӡi nói tiӃng ViӋt chung quanh (mà chҷng bao giӡ
ta phҧn đӕi: ³tôi chҷng hiӇu gì cҧ, đӯng nói nӳa´! Mӟi sinh thì biӃt gì mà hiӇu và phҧn
đӕi!).Sau mӝt thӡi gian dài tӯ 9 tháng đӃn 1 năm, ta mӟi nói nhӳng tiӃng nói đҫu tiên
(tӯng chӳ mӝt), mà không hiӇu mình nói gì. Vài năm sau vào lӟp mүu giáo mӟi hӑc đӑc,
rӗi vào lӟp 1 (sáu năm sau khi bҳt đҫu nghe) mӟi tұp viӃt« Lúc bҩy giӡ, dù chưa biӃt
viӃt thì mình đã nghe đưӑc tҩt cҧ nhӳng gì ngưӡi lӟn nói rӗi (kӇ cҧ điӅu mình chưa
hiӇu).Như vұy, tiӃn trình hӑc tiӃng ViӋt cӫa chúng ta là Nghe ± Nói ± Đӑc ± ViӃt.Giai
đoҥn dài nhҩt là nghe và nói, rӗi sau đó tӯ vӵng tӵ thêm vào mà ta không bao giӡ bӓ thӡi
gian hӑc tӯ ngӳ.Và ngӳ pháp (hay văn phҥm) thì đӃn cҩp 2 mӟi hӑc qua loa, mà khi qua
hӃt trung hӑc thì ta đã quên hӃt 90% rӗi.

Nhưng tiӃn trình ta hӑc tiӃng Anh (hay bҩt cӭ ngoҥi ngӳ nào) thì hoàn toàn ngưӧc lҥi.

Thӱ nhìn lҥi xem:

Trưӟc tiên là viӃt mӝt sӕ chӳ và thêm nghĩa tiӃng ViӋt nӃu cҫn. KӇ tӯ đó, hӑc càng nhiӅu
tӯ vӵng càng tӕt, kӃ đӃn là hӑc văn phҥm, rӗi lҩy tӯ vӵng ráp vào cho đúng vӟi văn phҥm
mà VIӂT thành câu! Rӗi loay hoay sӱa cho đúng luұt! Sau đó thì tұp đӑc các chӳ ҩy
trúng đưӧc chӯng nào hay chӯng ҩy, và nhiӅu khi lҥi đӑc mӝt âm tiӃng Anh bҵng mӝt âm
tiӃng ViӋt! (ví dө fire, fight, five, file« đӅu đưӧc đӑc là µphai¶ ).

Sau đó mӟi tӟi giai đoҥn NÓI, mà µnói¶ đây có nghĩa là Đӑc Lӟn TiӃng nhӳng câu mình
viӃt trong đҫu mình, mà không thҳc mҳc ngưӡi đӕi thoҥi có hiӇu µmessage¶ cӫa mình hay
không vì mình chӍ lo là nói có sai văn phҥm hay không. Lúc bҩy giӡ mӟi khám phá rҵng
nhӳng câu mình viӃt thì ai cũng hiӇu, nhưng khi mình nói thì chӍ có mình và « Thưӧng
ĐӃ hiӇu thôi, còn ngưӡi bҧn xӭ (tiӃng Anh) thì µhuh ± huh¶ dài cә như cә cò!

Sau thӡi gian dài thұt dài, mình khám phá rҵng mình tӯng biӃt tiӃng Anh, và nói ra thì
ngưӡi khác hiӇu tàm tҥm, nhưng khi hӑ nói thì mình không nghe đưӧc gì cҧ (nghĩa là
nghe không hiӇu gì cҧ).Lúc bҩy giӡ mӟi tұp nghe, và rӗi đành bӓ cuӝc vì cӕ gҳng mҩy
cũng không hiӇu đưӧc nhӳng gì ngưӡi ta nói.

Vҩn đӅ là ӣ đó: chúng ta đã hӑc tiӃng Anh ngưӧc vӟi tiӃn trình tӵ nhiên, vì quá thông
minh và có quá nhiӅu kinh nghiӋm.

TiӃn trình ҩy là ViӃt ± Đӑc ± Nói ± Nghe!

Vì thӃ, muӕn nghe và nói tiӃng Anh, chuyӋn đҫu tiên là phҧi quên đi kinh nghiӋm và trí
thông minh, đӇ trӣ lҥi trҥng thái µsơ sinh và con nít¶, và đӯng sӱ dөng quá nhiӅu chҩt xám
đӇ phân tích, lý luұn, dӏch thuұt!

Và đây là bí quyӃt đӇ LuyӋn nghe tiӃng Anh

]ghe thө đӝng

1. µTҳm¶ ngôn ngӳ.]

 

 
 



¨ҥn chép vào CD mӝt sӕ bài tiӃng Anh tӯ Nghe TiӃng Anh.Mӛi bài có thӇ dài tӯ 1 đӃn 5
phút.

Khi nào bҥn ӣ nhà mӝt mình, thì mӣ các bài đó ra vӯa đӫ nghe, và cӭ lһp đi lһp lҥi mãi ra
rҧ như âm thanh nӅn suӕt ngày.¨ҥn không cҫn đӇ ý đӃn nó. ¨ҥn cӭ làm viӋc cӫa mình,
đánh răng, rӱa mһt, hӑc bài làm bài, vào internet« vӟi tiӃng lҧi nhҧi cӫa bài tiӃng Anh.
(thұm chí, trong lúc bҥn ngӫ cũng có thӇ đӇ cho nó nói).
Trưӡng hӧp bҥn có CD player, US¨ player hay iPod, thì đem theo đӇ mӣ nghe khi mình
có thӡi gian chӃt ± ví dө: di chuyӇn lâu giӡ trên xe, đӧi ai hay đӧi đӃn phiên mình tҥi
phòng mҥch.

Công viӋc µtҳm ngôn ngӳ¶ này rҩt quan trӑng, vì cho ta nghe đúng vӟi tӯng âm cӫa mӝt
ngôn ngӳ lҥ.Tai cӫa chúng ta bҳt rҩt nhanh mӝt âm quen, nhưng loҥi trӯ nhӳng âm lҥ. Ví
dө: NӃu bҥn nghe câu: µmһt trӡi mӑc cánh khi chim voi truy cұp chén chó¶, mӝt câu hoàn
toàn vô nghĩa, nhưng bҧo bҥn lһp lҥi thì bҥn lһp lҥi đưӧc ngay, vì bҥn đã quá quen vӟi các
âm ҩy. Nhưng khi mӝt ngưӡi nói mӝt câu bҵng chӯng ҩy âm (nghĩa là 11 âm/vҫn), trong
ngôn ngӳ bҥn chưa tӯng hӑc, và bҧo bҥn lһp lҥi thì bҥn không thӇ nào lһp lҥi đưӧc, và
bҧo rҵng« không nghe đưӧc! (¨ҥn có điӃc đâu! Vҩn đӅ là tai bҥn không nhұn ra đưӧc
các âm!) Lӕi µtҳm ngôn ngӳ¶ đó chӍ là vҩn đӅ làm quen đôi tai, và sau mӝt thӡi gian (lâu
đҩy chӭ không phҧi vài ngày) bҥn sӁ bҳt đưӧc các âm cӫa tiӃng Anh, và thҩy rҵng âm ҩy
rҩt dӉ nghe, nhưng hoàn toàn khác vӟi âm ViӋt.

Đӯng nҧn lòng vì lâu ngày mình vүn không phân biӋt âm: hãy nhӟ rҵng bҥn đã tҳm ngôn
ngӳ tiӃng ViӋt ít ra là 9 tháng liên tөc ngày đêm trưӟc khi mӣ miӋng nói đưӧc tiӃng nói
đҫu tiên và hiӇu đưӧc mӝt hai tiӃng ngҳn cӫa cha mҽ; và sau đó lҥi tiӃp tөc µtҳm ngôn
ngӳ¶ ViӋt cho đӃn 4, 5 năm nӳa!

µ ± ]ghe vӟi hình ҧnh đӝng.

NӃu có giӡ thì xem mӝt sӕ tin tӭc bҵng tiӃng Anh tҥi TV Nghe TiӃng Anh (mӝt điӅu
khuyên tránh: đӯng xem chương trình tiӃng Anh cӫa các đài ViӋt Nam, ít ra là giai đoҥn
đҫu, vì xưӟng ngôn viên ViӋt Nam, phҫn lӟn, nói rҩt gҫn vӟi âm ViӋt Nam (kӇ cҧ
pronounciation), nên mình dӉ quen nghe, và tӯ đó lӛ tai mình lҥi hӓng, vӅ sau lҥi khó
nghe ngưӡi bҧn xӭ nói tiӃng Anh ± thӃ là phҧi hӑc lҥi lҫn thӭ hai!). Các hình ҧnh đính
kèm làm cho ta µhiӇu¶ đưӧc ít nhiӅu nӝi dung bҧn tin, mà không cҫn phҧi µdӏch¶ tӯng câu
cӫa nhӳng gì xưӟng ngôn viên nói. ¨ҥn sӁ yên tâm hơn, sau khi nghe 15 phút tin tӭc, tӵ
tóm lưӧc lҥi, thì mình thҩy rҵng mình đã nҳm bҳt đưӧc phҫn chính yӃu cӫa nӝi dung bҧn
tin. Và đây là cách thư hai đӇ tҳm ngôn ngӳ.

B. ]ghe chӫ đӝng.

1. Bҧn tin special english cӫa ]ghe TiӃng Anh

- Thu mӝt bҧn tin, và nghe lҥi rӗi chép ra nhiӅu chӯng nào hay chӯng nҩy« nhӟ là đӯng
tra cӭu tӵ điӇn hay tìm hiӇu nghĩa vӝi. Đoán nghĩa trong nӝi dung câu, và nhӟ lҥi âm
thanh cӫa tӯ, hay cөm tӯ đó, sau này tӵ nó sӁ rõ nghĩa, nӃu trӣ đi trӣ lҥi hoài.
(Ngày xưa, trên đài VOA, sau mӛi chương trình tôi thưӡng nghe mӝt cөm tӯ tương tӵ
như: statue, statute hay statu gì đó, mà không biӃt viӃt thӃ nào, tuy vүn hiӇu đҥi loҥi là:
hãy đӧi đҩy đӇ nghe tiӃp. Mãi sau này tôi mӟi biӃt rҵng thuұt ngӳ rҩt quen thuӝc ҩy là
¶stay tune¶, nhưng mӝt thӡi gian dài, chính tҧ cӫa chӳ ҩy đӕi vӟi tôi không thành vҩn
đӅ!). Các bҥn có thӇ luyӋn nghe tiӃng Anh trên VOA tҥi Listening VOA

µ. Chăm chú nghe lҥi mӝt sӕ bài mình tӯng nghe trong giai đoҥn µtҳm ngôn ngӳ¶

- Lҩy lҥi script cӫa nhӳng bài mình tӯng nghe, đӑc lҥi và nhӟ lҥi trong tưӣng tưӧng lӡi
đӑc mà mình tӯng nghe nhiӅu lҫn.

Sau đó xӃp bҧn script và nghe lҥi đӇ hiӇu. Lҫn này: tӵ nhiên mình sӁ nghe rõ tӯng tiӃng
và hiӇu. Trưӡng hӧp không hiӇu mӝt tӯ hay cөm tӯ, thì gҳng lһp lҥi nhiӅu lҫn đúng như
mình đã nghe, sau đó lұt lҥi script đӇ so sánh.

3. ]ghe nhiӅu lҫn, trưӟc khi đӑc script.

Sau đó, đӑc lҥi script, chӫ yӃu kiӇm tra nhӳng tӯ mình đã nghe hoһc đoán, hoһc nhӳng tӯ
mà mình có thӇ phát âm lҥi nhưng không hiӇu viӃt và nghĩa thӃ nào.Qua viӋc này, nhiӅu
khi ta phát hiӋn rҵng mӝt tӯ mình rҩt quen thuӝc mà tӯ xưa đӃn nay mình cӭ in trí là phҧi
nói mӝt cách nào đó, thì thӵc ra cҫn phҧi nói khác hҷn và phát âm như thӃ thì mӟi mong
nghe đúng và nói cho ngưӡi khác hiӇu.Sau đó, xӃp bҧn script và nghe lҥi mӝt hai lҫn nӳa.
(Ví dө: hai chӳ tomb, bury, khi xưa tôi cӭ đinh ninh là sӁ phát âm là µtôm-b(ơ), bơri¶ ±
sau này nghe chӳ µtum, beri¶ tôi chҷng hiӇu gì cҧ ± dù cho tôi nghe rõ ràng là tum, beri -
cho đӃn khi xem script thì mӟi vӥ lӁ!)

4. Hӑc hát tiӃng Anh, và hát theo trong khi nghe.

Chӑn mӝt sӕ bài hát mà mình thích, tìm lyrics cӫa nó rӗi vӯa nghe vӯa nhìn lyrics.Sau đó
hӑc thuӝc lòng và hát song song vӟi ca sĩ, và gҳng phát âm cũng như giӳ tӕc đӝ và trưӡng
đӝ cho đúng.Khi nào buӗn buӗn cũng có thӇ tӵ hát cho mình nghe (nӃu không có giӑng
tӕt và hát sai giӑng mӝt tí cũng không sao, vì chӫ yӃu là tұp phát âm, tӕc đӝ, trưӡng đӝ và
âm điӋu tiӃng Anh).

Và nói cho đúng giӑng (qua hát) cũng là mӝt cách giúp mình sau này nhҥy tai hơn khi
nghe, vì thưӡng thưӡng ngôn ngӳ trong các bài hát khó nghe hơn nhӳng câu nói bình
thưӡng rҩt nhiӅu.

Trưӟc khi tҥm dӯng topic này, tôi muӕn nói thêm mӝt điӅu.

Có bҥn bҧo rҵng hiӋn nay mình chưa hiӇu, nên cӕ gҳng nghe nhiӅu cũng vô ích, đӇ mình
hӑc thêm, khi nào có nhiӅu tӯ vӵng đӇ hiӇu rӗi thì lúc đó sӁ tұp nghe sau.
Nghĩ như thӃ là HOÀN TOÀN SAI.Chính vì bҥn chưa hiӇu nên mӟi cҫn nghe nhiӅu hơn
nhӳng ngưӡi đã hiӇu. Muӕn biӃt bơi thì phҧi nhҧy xuӕng nưӟc, không thӇ lҩy lý do rҵng
vì mình không thӇ nәi nên ӣ trên bӡ hӑc cho hӃt lý thuyӃt rӗi thì mӟi nhҧy xuӕng, và sӁ
biӃt bơi! Chưa biӃt bơi mà xuӕng nưӟc thì sӁ uӕng nưӟc và ngӝp thӣ đҩy, nhưng phҧi
thông qua uӕng nưӟc và ngӝp thӣ như thӃ thì mӟi hy vӑng biӃt bơi.

Muӕn biӃt bơi, thì phҧi nhҧy xuӕng nưӟc, và nhҧy khi chưa biӃt bơi.Chính vì chưa biӃt
bơi nên mӟi cҫn nhҧy xuӕng nưӟc.

Muӕn biӃt nghe và hiӇu tiӃng Anh thì phҧi nghe tiӃng Anh, nghe khi chưa hiӇu gì cҧ! Và
chính vì chưa hiӇu gì nên cҫn phҧi nghe nhiӅu.

C. ] HE BҴ] TAI

Khi tôi bҧo rҵng chúng ta gһp trӣ ngҥi khi hӑc ngoҥi ngӳ vì thông minh và có nhiӅu kinh
nghiӋm, có ngưӡi cho rҵng đó là nói theo nghĩa bóng. Không phҧi đâu, tôi nói theo nghĩa
đen đó! Qua sӵ kiӋn sau (và anh/chӏ/em (ACE) chҳc chҳn cũng tӯng gһp nhӳng trưӡng
hӧp tương tӵ) ACE sӁ thҩy ngay. Mӝt ngưӡi bҥn tӯng dҥy Anh Văn ӣ Trung Tâm Ngoҥi
Ngӳ vӟi tôi, sau này sang đӏnh cư ӣ Mӻ. Anh cùng đi vӟi đӭa con 7 tuәi, chưa biӃt mӝt
chӳ tiӃng Anh nào. 11 năm sau tôi gһp lҥi hai cha con tҥi Hoa KǤ. Con anh nói và nghe
tiӃng Anh không khác mӝt ngưӡi Mӻ chính cӕng.

Trong khi đó anh nói tiӃng Anh tuy lưu loát hơn xưa, nhưng rõ ràng là mӝt ngưӡi nưӟc
ngoài nói tiӃng Mӻ. Khi xem chương trình hài trên TV, con anh cưӡi đúng vӟi tiӃng cưӡi
nӅn trong chương trình, trong khi đó anh và tôi nhiӅu khi không hiӇu hӑ nói gì đáng cưӡi:
rõ ràng là kӻ năng nghe cӫa con anh hơn anh rӗi! ĐiӅu này chӭng tӓ rҵng khi sang Mӻ,
anh đã có kinh nghiӋm vӅ tiӃng Anh, và µkhôn¶ hơn con anh vì biӃt nhiӅu kӻ thuұt,
phương pháp hӑc tiӃng Anh, nên tiӃp tөc hӑc tiӃng Anh theo tiӃn trình phҧn tӵ nhiên;
trong khi con anh, vì không µthông minh¶ bҵng anh, và thiӃu kinh nghiӋm, nên đã hӑc
tiӃng Anh theo tiӃn trình tӵ nhiên mà không theo mӝt phương pháp cө thӃ nào đӇ hӑc
vocabulary, grammar, listening, speaking cҧ.

¥
   
    

(Nhӳng phân tích sau đây là đӇ thuyӃt phөc ACE đi vào tiӃn trình tӵ nhiên ± và điӅu này
đòi hӓi phҧi xóa bӓ cái phҧn xҥ lâu ngày cӫa mình là hӑc theo tiӃn trình ngưӧc ± và công
viӋc xóa bӓ cái phҧn xҥ sai này lҥi làm cho ta mҩt thêm thì giӡ. ACE đӑc đӇ tin vào tiӃn
trình tӵ nhiên, chӭ không phҧi đӇ nhӟ nhӳng phân tích µtào lao¶ này, khiӃn lҥi bӏ trӣ ngҥi
thêm trong quá trình nâng cao kӻ năng cӫa mình.

¥         

TiӃng Anh là tiӃng phө âm.

TiӃng Anh chӫ yӃu là ngôn ngӳ đa âm:

Mӝt tӯ thưӡng có nhiӅu âm. Lӛ tai chúng ta đã µbӏ điӅu kiӋn hóa¶ đӇ nghe âm tiӃng ViӋt.
TiӃng ViӋt là loҥi tiӃng đơn âm, vì thӃ, mӛi tiӃng là mӝt âm và âm chӫ yӃu trong mӝt tӯ
là nguyên âm. Đәi mӝt nguyên âm thì không còn là tӯ đó nӳa: µma, mi, mơ¶ không thӇ
hoán chuyӇn nguyên âm cho nhau, vì ba tӯ có ba nghĩa hoàn toàn khác nhau. Mһc khác,
tiӃng ViӋt không bao giӡ có phө âm cuӕi tӯ. Ngay cҧ nhӳng chӳ mà khi viӃt có phө âm
cuӕi, thì ngưӡi viӋt cũng không đӑc phө âm cuӕi; ví dө: trong tӯ µhát¶, nguyên âm mӟi là
µát¶, h(ӡ)-át, chӭ không phҧi là h(ӡ)-á-t(ơ), trong khi đó tӯ µfat¶ tiӃng Anh đưӧc đӑc là
f(ӡ)-a-t(ӡ), vӟi phө âm µt¶ rõ ràng.

Trong tiӃng ViӋt hҫu như không có nhӳng tӯ vӟi hai phө âm đi kӃ tiӃp (ngoài trӯ ch và tr
± nhưng thӵc ra, ch và tr cũng có thӇ thay bҵng 1 phө âm duy nhҩt) vì thӃ, tai cӫa mӝt
ngưӡi ViӋt Nam = chưa bao giӡ làm quen vӟi ngoҥi ngӳ ± không thӇ nhұn ra hai phө âm
kӃ tiӃp. Do đó, muӕn cho ngưӡi ViӋt nghe đưӧc mӝt tiӃng nưӟc ngoài có nhiӅu phө âm
kӃ tiӃp, thì phҧi thêm nguyên âm (ơ) vào giӳa các phө âm; ví dө: Ai-xơ-len; Mat-xơ-cơ-
va.

Vӟi kinh nghiӋm (phҧn xҥ) đó, mӝt khi ta nghe tiӃng Anh, ta chӡ đӧi nghe cho đӫ các
nguyên âm như mình NHÌN thҩy trong ký âm (phonetic signs), và không bao giӡ nghe
đưӧc cҧ. Ví dө: khi hӑc tӯ America ta thҩy rõ ràng trong ký âm: (xin lӛi vì không thӇ ghi
phonetic signs vào trang này) µơ-me-ri-kơ¶, nhưng không bao giӡ nghe đӫ bӕn âm cҧ, thӃ
là ta cho rҵng hӑ µnuӕt chӳ¶. Trong thӵc tӃ, hӑ đӑc đӫ cҧ, nhưng trong mӝt tӯ đa âm
(trong khi viӃt) thì chӍ đӑc đúng nguyên âm ӣ dҩu nhҩn (stress) ± nӃu mӝt tӯ có quá nhiӅu
âm thì thêm mӝt âm có dҩu nhҩn phө (mà cũng có thӇ bӓ qua) ± còn nhӳng âm khác thì
phҧi đӑc hӃt các PHӨ ÂM, còn nguyên âm thì sao cũng đưӑc (mөc đích là làm rõ phө
âm). Có thӇ chúng ta chӍ nghe: _me-r-k, hay cao lҳm là _me-rơ-k, và như thӃ là đӫ, vì âm
µme¶ và tҩt cҧ các phө âm đӅu hiӋn diӋn. ¨ҥn sӁ thҳc mҳc, nghe vұy thì làm sao hiӇu?ThӃ
trong tiӃng ViӋt khi nghe µMӻ¶ (hӃt) không có gì trưӟc và sau cҧ, thì bҥn hiӇu ngay, tҥi
sao cҫn phҧi đӫ bӕn âm là ơ-mê-ri-kơ bҥn mӟi hiӇu đó là µMӻ¶?

Tóm lҥi: hãy nghe phө âm, đӯng chú ý đӃn nguyên âm, trӯ âm có stress!

Mӝt ví dө khác: tӯ interesting! Tôi tӯng đưӧc hӓi, tӯ này phҧi đӑc là in-tơ-res-ting hay in-
tơ-ris-ting mӟi đúng?Chҷng cái nào đúng, chҷng cái nào sai cҧ.

Nhưng lӕi đһt vҩn đӅ sai! Tӯ này chӫ yӃu là nói µin¶ cho thұt rõ (stress) rӗi sau đó đӑc
cho đӫ các phө âm là ngưӡi ta hiӇu, vì ngưӡi bҧn xӭ chӍ nghe các phө âm chӭ không
nghe các nguyên âm kia; nghĩa là hӑ nghe: in-trstng; và đӇ rõ các phө âm kӃ tiӃp thì hӑ có
thӇ nói in-tr(i)st(i)ng; in ± tr(ơ)st(ơ)ng; in-tr(e)st(ư)ng. Mà các âm (i)(ơ), đӇ làm rõ các
phө âm, thì rҩt nhӓ và nhanh đӃn đӝ không rõ là âm gì nӳa. Trái lҥi, nӃu đӑc to và rõ in-
tris-ting, thì ngưӡi ta lҥi không hiӇu vì dҩu nhҩn lҥi sang µtris¶!

Tӯ đó, khi ta phát âm tiӃng Anh (nói và nghe là hai phҫn gҳn liӅn nhau ± khi nói ta phát
âm sai, thì khi nghe ta sӁ nghe sai!) thì điӅu tӕi quan trӑng là phө âm, nhҩt là phө âm
cuӕi. Lҩy lҥi ví dө trưӟc: các tӯ fire, fight, five, file phҧi đưӧc đӑc lҫn lưӧt là fai- (ơ)r;
fai-t(ơ); fai-v(ơ), và fai- (ơ)l, thì ngưӡi ta mӟi hiӇu, còn đӑc µfai¶ thôi thì không ai hiӇu
cҧ.

Vӟi tӯ µgirl¶ chҷng hҥn, thà rҵng bҥn đӑc gơ-rôl / gơ-rơl (dĩ nhiên chӍ nhҩn gơ thôi), sai
hҷn vӟi ký âm, thì ngưӡi ta hiӇu ngay, vì có đӫ r và l, trong khi đó đӑc đúng ký âm là
µgơ:l¶ hay bӓ mҩt l (gơ) thì hӑ hoàn toàn không hiӇu bҥn nói gì; mà có hiӇu chăng nӳa, thì
cũng do context cӫa câu chӭ không phҧi là do bҥn đã nói ra tӯ đó.

¥         

Các nguyên âm ViӋt và Anh không hӅ giӕng nhau. Mӝt âm rҩt rõ trong tiӃng Anh sӁ rҩt
nhoè vӟi mӝt lӛ tai ngưӡi ViӋt, và mӝt âm rҩt rõ trong tiӃng ViӋt thì rҩt nhoè trong lӛ tai
ngưӡi Anh (ngưӡi bҧn xӭ nói tiӃng Anh). Ví dө: Khi bҥn nói: ³Her name¶s Hương!´ ¨ҥn
đӑc tӯ Hương thұt rõ! Thұm chí la lên thұt to và nói thұt chұm thì ngưӡi ҩy vүn không
nghe ra.Vì µươ¶ đӕi vӟi hӑ là âm rҩt nhoè. Nhưng nói là µHu-ôn-gh(ơ)¶ hӑ nghe rõ ngay;
tӯ đó ta phҧi hiӇu hӑ khi nói đӃn cô Huôngh chӭ đӯng đòi hӓi hӑ nói tên Hương như
ngưӡi ViӋt (phҧi mҩt vài năm!).

Tương tư như vұy, không có nguyên âm tiӃng Anh nào giӕng như nguyên âm tiӃng
ViӋt.NӃu ta đӗng hóa đӇ cho dӉ mình, là ta sӁ không nghe đưӧc hӑ nói, vì thӃ giӟi này
không quan tâm gì đӃn cách nghe cӫa ngưӡi ViӋt Nam đӕi vӟi ngôn ngӳ cӫa hӑ.

Ví dө: âm µa¶ trong µman¶ thì không phҧi là µa¶ hay µê¶ hay µa-ê¶ hay µê-a¶ tiӃng ViӋt, mà
là mӝt âm khác hҷn, không hӅ có trong tiӃng ViӋt. Phҧi nghe hàng trăm lҫn, ngàn lҫn,
thұm chí hàng chөc ngàn lҫn mӟi nghe đúng âm đó, và rҩt rõ! Ҩy là chưa nói âm µa¶ trong
tӯ này, đưӧc phát âm khác nhau, giӳa mӝt cư dân England (London), Scotland,
Massachusetts (¨oston), Missouri, Texas!

Cũng thӃ, âm µo¶ trong µgo¶ không phҧi là µô¶ ViӋt Nam, cũng chҷng phҧi là ô-u (như
cách phiên âm xưa) hay ơ-u (như cách phiên âm hiӋn nay), lҥi càng không phài là µâu¶,
mà là mӝt âm khác hҷn tiӃng ViӋt. Phát âm là µgô¶, µgơu¶ hay µgâu¶ là nhoè hҷn, và do đó
nhӳng tӯ dӉ như µgo¶ cũng là vҩn đӅ đӕi vӟi chúng ta khi nó đưӧc nói trong mӝt câu dài,
nӃu ta không tұp nghe âm µô¶ cӫa tiӃng Anh đúng như hӑ nói.

Mӝt âm nhoè thì không có vҩn đӅ gì, nhưng khi phҧi nghe mӝt đoҥn dài không ngưng
nghӍ thì ta sӁ bӏ rӕi ngay.

Đây cũng là do mӝt kinh nghiӋm tai hҥi xuҩt phát tӯ viӋc tiӃp thu kiӃn thӭc. Trong quá
trình hӑc các âm tiӃng Anh, nhiӅu khi giáo viên dùng âm ViӋt đӇ so sánh cho dӉ hiӇu, rӗi
mình cӭ xem đó là µchân lý¶ đӇ không thèm nghĩ đӃn nӳa. Ví dө, muӕn phân biӋt âm (i)
trong sheep và ship, thì giáo viên nói rҵng I trong sheep là µI dài¶ tương tӵ như I trong
tiӃng ¨ҳc: ít; còn I trong ship là I ngҳn, tương tӵ như I trong tiӃng Nam: ít ± ích. ThӃ là ta
cho rҵng mình đã nghe đưӧc I dài và I ngҳn trong tiӃng Anh rӗi, nhưng thӵc chҩt là chưa
bao giӡ nghe cҧ! Lӕi so sánh ҩy đã tҥo cho chúng ta có mӝt ý niӋm sai lҫm; thay vì xem
đҩy là mӝt chӍ dүn đӇ mình nghe cho đúng âm, thì mình lҥi tiӃp thu mӝt điӅu sai!

Trong tiӃng Anh không có âm nào giӕng âm I bҳc hoһc I nam cҧ! ¨ҵng chӭng: µeat¶ trong
tiӃng Anh thì hoàn toàn không phҧi là µít¶ trong tiӃng ViӋt, đӑc theo giӑng bҳc, và µit¶
trong tiӃng Anh hoàn toàn không phҧi là µít¶ trong tiӃng ViӋt, đӑc theo giӑng nam! Vì thӃ,
phҧi xóa bӓ nhӳng kinh nghiӋm loҥi này, và phҧi nghe trӵc tiӃp thôi!

¥           ! "

NӃu ta hӓi mӝt em bé: cháu nghe bҵng gì? Thì nó sӁ trҧ lӡi: Nghe bҵng tai! NӃu ta bҧo:
³Cháu phҧi nghe bҵng mҳt cơ!´ Chҳc em bé tưӣng ta « trêu cháu! ThӃ nhưng điӅu xҧy
ra cho nhiӅu ngưӡi hӑc tiӃng nưӟc ngoài là Nghe ¨ҵng Mҳt!

Thӱ nhìn lҥi xem. Trong giai đoҥn đҫu tiӃp xúc vӟi tiӃng Anh, khi ta nghe mӝt ngưӡi nói:
³I want a cup of coffee!´. Tӭc tӕc, chúng ta thҩy xuҩt hiӋn câu ҩy dưӟi dҥng chӳ ViӃt
trong trí mình, sau đó mình dӏch câu ҩy ra tiӃng ViӋt, và ta HIӆU! Ta Nghe bҵng MҲT,
nӃu câu ҩy không xuҩt hiӋn bҵng chӳ viӃt trong đҫu ta, ta không Thҩy nó, thì ta « ĐiӃc!

Sau này, khi ta có trình đӝ cao hơn, thì ta hiӇu ngay lұp tӭc chӭ không cҫn phҧi suy nghĩ
lâu. ThӃ nhưng tiӃn trình cũng chҷng khác nhau bao nhiêu, ta vүn còn thҩy chӳ xuҩt hiӋn
và dӏch, cái khác biӋt ҩy là ta viӃt và dӏch rҩt nhanh, nhưng tӯ mӝt âm thanh phát ra cho
đӃn khi ta hiӇu thì cũng thông qua ba bưӟc: viӃt, dӏch, hiӇu. Khi ta đi đӃn mӝt trình đӝ
nào đó, thì trong giao tiӃp không có vҩn đӅ gì cҧ, vì các câu rҩt ngҳn, và ba bưӟc đó đưӧc
µprocess¶ rҩt nhanh nên ta không bӏ trӣ ngҥi, nhưng khi ta nghe mӝt bài dài, thì sӁ lòi ra
ngay, vì sau hai, ba, bӕn câu liên tөc µprocessor¶ trong đҫu ta không còn đӫ thì giӡ đӇ làm
ba công viӋc đó.
Trong lúc nӃu mӝt ngưӡi nói bҵng tiӃng ViӋt thì ta nghe và hiӇu ngay, không phҧi viӃt và
dӏch (tҥi vì ngày xưa khi ta hӑc tiӃng ViӋt thì quá trình là nghe thì hiӇu ngay, chӭ không
thông qua viӃt và dӏch, vҧ lҥi, nӃu muӕn dӏch, thì dӏch ra ngôn ngӳ nào?), và ngưӡi nói có
nhanh cách mҩy thì cũng không thӇ nào vưӧt cái khҧ năng duy nhҩt cӫa chúng ta là µnghe
bҵng tai¶.

Vì thӃ, mӝt sӕ sinh viên cҧm thҩy rҵng mình tұp nghe, và đã nghe đưӧc, nhưng nghe mӝt
vài câu thì phҧi bҩm µstop¶ đӇ mӝt thӡi gian chӃt ± như computer ngưng mӑi sӵ lҥi mӝt tí
đӇ process khi nhұn quá nhiӅu lӋnh ± rӗi sau đó nghe tiӃp; nhưng nӃu nghe mӝt diӉn giҧ
nói liên tөc thì sau vài phút sӁ µđiӃc¶. Tӯ đó, ngưӡi sinh viên nói rҵng mình µđã tӟi trҫn
rӗi, không thӇ nào tiӃn xa hơn nӳa! Vì thӃ giӟi này không stop cho ta có giӡ hiӇu kӏp¶!¶

Tӯ nhӳng nhұn xét trên, mӝt trong viӋc phҧi làm đӇ nâng cao kӻ năng nghe, ҩy xóa bӓ
kinh nghiӋm Nghe bҵng Mҳt, mà trӣ lҥi giai đoҥn Nghe bҵng Tai, (hҫu hӃt các du hӑc
sinh ӣ nưӟc ngoài, sau khi làm chӫ mӝt ngoҥi ngӳ rӗi tӯ trong nưӟc, đӅu thҩy µđau đӟn
và nhiêu khê¶ lҳm khi buӝc phҧi bӓ thói quen nghe bҵng mҳt đӇ trӣ lҥi vӟi trҥng thái tӵ
nhiên là nghe bҵng tai! Có ngưӡi mҩt cҧ 6 tháng cho đӃn 1 năm mӟi tàm tҥm vưӧt qua).

¥          # $% & ' (

Khi nghe ai nói, ta viӃt mӝt câu vào đҫu, và sӱa cho đúng văn phҥm, rӗi mӟi dӏch, và sau
đó mӟi hiӇu! Ví dө. Ta nghe µiwanago¶ thì viӃt trong đҫu là µI want to go¶, xong rӗi mӟi
dӏch và hiӇu; nӃu chưa viӃt đưӧc như thӃ, thì iwanago là mӝt âm thanh vô nghĩa.

ThӃ nhưng, nӃu ta nghe lҫn đҫu tiên mӝt ngưӡi nói mӝt câu hҵng ngày: igotago, ta không
thӇ nào viӃt đưӧc thành câu đưӧc, và vì thӃ ta không hiӇu. ¨ӣi vì thӵc tӃ, câu này hoàn
toàn sai văn phҥm. Mӝt câu đúng văn phҥm phҧi là µI am going to go¶ hoһc chí ít là µI
have got to go¶. Và như thӃ, đúng ra thì ngưӡi nói, dù có nói tӕc đӝ, cũng phҧi nói hoһc:
I¶m gona go; hoһc I¶ve gota go (tiӃng Anh không thӇ bӓ phө âm), chӭ không thӇ là I gotta
go!

ThӃ nhưng trong thӵc tӃ cuӝc sӕng ngưӡi ta nói như thӃ, và hiӇu rõ ràng, bҩt chҩp mӑi
luұt văn phҥm. Văn phҥm xuҩt phát tӯ ngôn ngӳ sӕng, chӭ không phҧi ngôn ngӳ sӕng
dӵa trên luұt văn phҥm.Vì thӃ ta cũng phҧi biӃt nghe mà hiӇu; còn cӭ đem văn phҥm ra
mà tra thì ta sӁ khӵng mãi.(Tôi đang nói vӅ kӻ năng nghe, còn làm sao viӃt mӝt bài cho
ngưӡi khác đӑc thì lҥi là vҩn đӅ khác!)
í)    

Nghe là 1 quá trình liên tөc đòi hӓi sӵ kiên trì, vì thӃ các bҥn nên luyӋn nghe mӛi ngày,
điӅu này sӁ giúp kӻ năng nghe cӫa bҥn tăng nhanh hơn nhiӅu so vӟi viӋc chӍ nghe 1 thӡi
gian rӗi bӓ.

Tóm lҥi, trong phҫn chia sҿ này, tôi chӍ muӕn nhҳc vӟi ACE rҵng, hãy NGHE ĐIӄU
NGƯӠI TA NÓI, CHӬ ĐӮNG NGHE ĐIӆU MÌNH MUӔN NGHE, và muӕn đưӧc như
vұy, thì HÃY NGHE ¨ NG TAI, ĐӮNG NGHE ¨ NG MҲT!