Bài 1.

1
GIỚI THIỆU HỆ THỐNG TÀI CHÍNH

Giới thiệu hệ thống tài chính Vũ Thành Tự Anh

Chức năng của hệ thống tài chính

ƒ Làm cầu nối giữa tiết kiệm và đầu tư

ƒ Sàng lọc, chuyển giao, và phân tán rủi ro
ƒ Giám sát doanh nghiệp
ƒ Vận hành hệ thống thanh toán

Giới thiệu hệ thống tài chính Vũ Thành Tự Anh

1
 Cầu nối giữa tiết kiệm và đầu tư
(Huy động – phân bổ; liên thông thời - không gian)

TAØI CHÍNH GIAÙN TIEÁP

Nhöõng
Voán trung
Voán gian taøi
chính

Voán
Voán

Ngöôøi tieát kieäm-cho vay Ngöôøi đi vay - chi tieâu

1. Gia ñình Caùc thò 1. Doanh nghieäp
tröôøng
2. Doanh nghieäp Voán taøi chính Voán 2. Chính phuû
3. Chính phuû 3. Gia ñình
4. Ngöôøi nöôùc ngoaøi 4. Ngöôøi nöôùc ngoaøi

TAØI CHÍNH TRÖÏC TIEÁP

Giới thiệu hệ thống tài chính Vũ Thành Tự Anh

Ví dụ: Cấu trúc vốn của một công ty

dân doanh điển hình ở Việt Nam (2004)

Cấu trúc vốn

của một công ty dân doanh điển hình ở Việt Nam

67%
80%
60%
40% 12% 9%
3% 4% 5%
20%
0%
Tự tiết kiệm Gia đình, bạn Các nhà đầu Vay phi chính Vay ngân Nguồn khác
bè tư có tổ chức thức hàng

Giới thiệu hệ thống tài chính Vũ Thành Tự Anh

2
 Sàng lọc, chuyển giao, phân tán rủi ro

ƒ Các giao dịch tài chính thường đi đôi với rủi ro

ƒ Một hệ thống tài chính hoạt động tốt giúp đánh giá,
chuyển giao, phân tán, và giảm rủi ro
- Sàng lọc rủi ro (ví dụ?)
- Chuyển giao rủi ro (ví dụ?)
- Phân tán rủi ro (ví dụ?)
- Giảm bất cân xứng thông tin đi đôi với lựa chọn
ngược và rủi ro đạo đức

Giới thiệu hệ thống tài chính Vũ Thành Tự Anh

Vận hành hệ thống thanh toán

ƒ Vai trò của các trung gian tài chính đối với thị
trường hàng hóa, dịch vụ:
• Tài khoản ngân hàng
• Thanh toán chuyển khoản
• Thẻ tín dụng …
ƒ Tăng tính thanh khoản của các tài sản tài chính
ƒ Giảm chi phí giao dịch

Giới thiệu hệ thống tài chính Vũ Thành Tự Anh

3
 Giám sát doanh nghiệp

ƒ Một hệ thống tài chính tốt giúp:

• Phân bổ và giám sát việc sử dụng vốn hiệu quả
• Giảm sự bất cân xứng về thông tin
• Thực hiện quản trị doanh nghiệp hiện đại

ƒ Ví dụ:
• Ngân hàng, tín dụng và đầu tư
• Công ty và người sở hữu trái phiếu
• Nguy cơ bị thôn tính trên thị trường chứng khoán
• …

Giới thiệu hệ thống tài chính Vũ Thành Tự Anh

Thành phần của hệ thống tài chính

ƒ Tổ chức tài chính

ƒ Công cụ tài chính
ƒ Thị trường tài chính
ƒ Cơ sở hạ tầng tài chính

Giới thiệu hệ thống tài chính Vũ Thành Tự Anh

4
 Các tổ chức tài chính ở Việt Nam

Hệ thống các tổ chức tài chính

Khu vực ngân hàng Khu vực phi ngân hàng

NHTM Nhà nước Quỹ hỗ trợ phát triển T.T chứng khoán

NH nước ngoài Tiết kiệm bưu điện T.T bảo hiểm

NH cổ phần Quỹ đầu tư

Quỹ tín dụng T.T cầm cố

Giới thiệu hệ thống tài chính Vũ Thành Tự Anh

Một cách phân loại khác của tổ chức tài chính

ƒ Các tổ chức tài chính nhận tiền gửi

• Ngân hàng thương mại
• Ngân hàng tiết kiệm tương hỗ (mutual saving bank)
• HTX tín dụng …
ƒ Các tổ chức tiết kiệm theo hợp đồng
• Công ty bảo hiểm (nhân thọ và phi nhân thọ)
• Quỹ hưu trí (pension funds)
ƒ Các tổ chức đầu tư
• Công ty tài chính
• Quỹ đầu tư
• Quỹ tương hỗ trên thị trường tiền tệ
• Ngân hàng đầu tư

Giới thiệu hệ thống tài chính Vũ Thành Tự Anh

5
 Công cụ tài chính

Công cụ Công cụ
thị trường thị trường
tiền tệ vốn

Tín phiếu Chứng chỉ Trái phiếu trả

Cổ phiếu
kho bạc tiền gửi lãi cố định

Hợp đồng Trái phiếu Trái phiếu Cổ phiếu Cổ phiếu

Thương phiếu chính phủ công ty ưu đãi thường
mua lại CK

Hối phiếu có
Euro đô-la
NH chấp thuận

CK phái sinh

HĐ kỳ hạn HĐ tương lai Quyền chọn HĐ hoán đổi

Giới thiệu hệ thống tài chính Vũ Thành Tự Anh

Thị trường tài chính

Thị trường
Tài chính

Thị trường Thị trường

tiền tệ vốn

T.T tiền tệ Thị trường Thị trường Thị trường Thị trường Thị trường
không kỳ hạn hối phiếu vay nợ trái phiếu cổ phiếu vay nợ

Giới thiệu hệ thống tài chính Vũ Thành Tự Anh

6
 Thị trường tài chính

ƒ Là nơi các công cụ tài chính được mua bán, trao đổi.
Phân loại theo chức năng
ƒ Dựa trên thời hạn của tín dụng:
- Thị trường tiền tệ: mua bán công cụ nợ ngắn hạn (dưới 1 năm)
- Thị trường vốn: mua bán các chứng khoán kỳ hạn trên 1 năm
ƒ Dựa trên loại tín dụng:
- Thị trường tín phiếu
- Thị trường trái phiếu
- Thị trường cổ phiếu
- Thị trường vay nợ ngân hàng
- …

Giới thiệu hệ thống tài chính Vũ Thành Tự Anh

Một số phân loại khác của T.T.T.C

ƒ Thị trường sơ cấp và thứ cấp
- Thị trường sơ cấp: nơi phát hành lần đầu các công cụ tài chính
- Thị trường thứ cấp: nơi mua bán lại các công cụ tài chính đã phát
hành
ƒ Thị trường tập trung và phi tập trung
- Thị trường qua sàn giao dịch chính thức (thị trường tập trung):
giao dịch các chứng khoán có niêm yết.
- Thị trường không qua sàn giao dịch chính thức (thị trường phi tập
trung): giao dịch các chứng khoán không niêm yết

ƒ Thị trường tài chính chính thức và phi chính thức

- Thị trường chính thức: được tổ chức, quản lý một cách hệ thống.
- Thị trường không chính thức: bao gồm những người cho vay lấy
lãi, tổ chức tiết kiệm và cho vay phi chính thức, HTX tín dụng,…

Giới thiệu hệ thống tài chính Vũ Thành Tự Anh

7
 Cơ sở hạ tầng tài chính
ƒ Cơ sở hạ tầng tài chính là khuôn khổ các luật lệ và hệ thống
làm nền tảng để các bên (tiết kiệm – cho vay; đi vay - đầu tư) lập
kế hoạch, đàm phán và thực hiện các giao dịch tài chính.
ƒ Các thành phần của cơ sở hạ tầng:
• Hệ thống luật pháp và quản lý nhà nước
• Nguồn lực và cơ chế giám sát, thực thi
• Thông tin (vd: luật và thông lệ kế toán, kiểm toán, phòng đăng
ký và lưu trữ thông tin tín dụng, tổ chức định mức tín nhiệm).
• Hệ thống thanh toán và hỗ trợ giao dịch chứng khoán (vd: nơi
cung cấp dịch vụ giao dịch và niêm yết, cơ sở hạ tầng thông
tin).

Giới thiệu hệ thống tài chính Vũ Thành Tự Anh

Vai trò của nhà nước

trong việc phát triển hệ thống tài chính
Cơ sở cho sự can thiệp của nhà nước?
ƒ Thất bại của thị trường
- Thông tin bất cân xứng, đặc biệt trong môi trường rủi ro cao
- Ngoại tác (cả tích cực và tiêu cực)
- Hàng hóa công (vd: cơ sở hạ tầng tài chính, các thể chế hỗ trợ thị
trường tài chính khác …)
ƒ Kiến tạo thị trường

Nguy cơ tiềm tàng: Thất bại của nhà nước!

ƒ Quan hệ giữa quản lý nhà nước và kinh doanh
ƒ Sân chơi bình đẳng và hiệu quả
ƒ Mức độ độc lập của NHTW …

Giới thiệu hệ thống tài chính Vũ Thành Tự Anh

8
 Một trường hợp cực đoan: Tập đoàn nhà Suharto
Usaha Mulia Tirtamas 21 firms
262 firms with Salim Group Group with control
control over 20% (friend Soedono) (cousin Hasim) Cemen Cibinong over 20%

Sempati Air Hanurata Group 18 firms

Humpuss Group Suharto (son Sigit) with control
Bank Utama
(son Tommy) Family over 20%
17 firms with Bank Central Asia
control over 20% Trias
Indomobile Sentosa
Citra Lamtoro Group
(daughter Mbak Tutut)
11 firms
Bimantara Group Mercu Buana Group
with control
Bob Hasan Group (step brother Probo)
(son Bambang) over 20%
(Mohamad Hasan)
Persda Tollroad
Citra Marga
Bank Yama

14 firms
Kedaung Group
Andomeda

TPI
Tripolyta

with control
(Agus Nursalim)

control over 20%

Kabelindo Murmi

over 20%

22 firms with
Kiani Sakti

Gatari

Kedaung Indah

8 firms with
control over 20%
Giới thiệu hệ thống tài chính Vũ Thành Tự Anh