Chöông 2

Khaû naêng chuyeån hoùa caùc hôïp

chaát trong moâi tröôøng ng töï
nhieân cuûa vi sinh vaät

TS. Leâ Quoác Tuaán

Khoa Moâi tröôøng
ng vaø Taiø nguyeân
Ñaiï hoc
ï Noâng Laâm TP. Hoà Chí Minh
Chu trình nitrogen trong töï nhieân
Chu trình nitrogen trong töï nhieân
Chu trình nitrogen phuï thuoäc vaøo
caùc hoaït ñonäng
g töï nhieân vaø con
ngöôøi
Trong moâi tröôøng
ng nöôùc
Quaù trình amoân hoùa
™ Amoân hoùa ureâ. Thöïc hieän bôûi VSV: Planosarcina urea,
Micrococcus urea, Bacillus amylovorum, Proteus vulgaris…

CO(NH2)2 + 2 H2O (NH4)2CO3

(NH4)2CO3 2NH3 + CO2 + H2O

™ Amoân hoùa protein. Thöïc hieän bôûi VK: Bacillus

mycoides, B. subtilis, Pseudomonas fluorescens, … Xaï
khuaån Streptomyces griseus…Vi naám coù Aspergillus
oryzae, Penicilium camemberti…

R-CH(NH2)COOH R=CHCOOH + NH3

R-CH(NH2)COOH + H2O R-CH2OH-COOH + CO2 + NH3
R-CH(NH2)COOH + ½ O2 R-CO-COOH + NH3
Quaù trình nitrate hoùa
™ Giai ñoaïn nitrite hoùa. Thöïc hieän bôûi VSV:
Nitrosomonas, Nitrosocystis, Nitrosolobus vaø
Nitrosospira chuùng
ng ñeàu thuoäc loaïi töï döôõng baét buoäc.

NH4+ + 3/2 O2 NO2- + H2O + 2 H + Q

9 Naêng löôïng
ng sinh ra trong quaù trình naøy duøng
ng ñeå ñoàng
ng hoùa
CO2 thaønh
nh chaát höõu cô.
™ Amoân hoùa protein. Thöïc hieän bôûi VK: Nitrobacter,
Nitrospira vaø Nitrococcus.
- -
NO2 + ½ O2 NO3 +Q
Quaù trình phaûn nitrate hoùa
™ Thöïc hieän phaûn öùng
ng khöû nitrate thaønh
nh khí nitô.

Amoân hoaù nitrate

NH2OH NH3

NO3 NO2 NO

N2O N2

Phaûn nitrate hoaù

™ Thuoäc nhoùm töï döôõng hoaù naêng coù Thiobacillus

denitrificans, Hydrogenomonas agilis…
™ Thuoäc nhoùm dò döôõng coù Pseudomonas denitrificans,
Micrococcus denitrificanas, Bacillus licheniformis…soáng ng
trong ñieàu kieän kî khí, trong nhöõng vuøng
ng ñaát ngaäp nöôùc.
™ Naêng löôïng
ng taïo ra duøng
ng ñeå toång
ng hôïp ATP
Sô ñoà phaûn öùng
ng phaûn chuyeån hoùa nitrogen
Quaù trình phaûn nitrate hoùa
™ Trong noâng nghieäp: phaûn nitrate hoùa laø quaù trình baát
lôïi, thöôøng
ng xaûy ra trong ñieàu kieän yeám khí.

™ Ngoaøi quaù trình phaûn nitrate hoùa sinh hoïc, trong töï
nhieân coøn coù quaù trình phaûn nitrate hoùa hoïc xaûy ra khi
pH <5.5.

NH4Cl + HNO3 N2 + HCl + H2O

R-NH2 + HNO3 N2 + R-OH + H2O
Quaù trình coá ñònh nitô phaân töû
™ Phaûn öùng
ng ñoát chaùy nitrogen khoâng khí.

N 2 + O2 ⎯⎯⎯→ 2 NO ⎯⎯→ NO2 ⎯⎯→

4000 0 C O2
H2O HNO3
O2

™ Quaù trình coá ñònh nitrogen bôûi vi sinh vaät.

Söï hình thaønh noát saàn ôû caây hoï ñaäu
Caây hoï ñaäu vaø vi
khuaån coá ñònh
nitrogen
 Moät soá loaøi vi khuaån coù khaû naêng coá ñònh
nitrogen töï do

™ Azospirillum
™ Vi khuaån hieáu khí soáng
ng töï do thuoäc chi
Azotobacter
™ Vi khuaån kò khí soáng
ng töï do thuoäc chi
Clostridium
™ Vi khuaån lam soángng töï do vaø vi khuaån lam
coäng
ng sinh trong beøo hoa daâu.
Beøo hoa daâu vaø vi khuaån coá ñònh ñaïm (Anabaena Azollae)
Voøng
ng tuaàn hoaøn phosphorus trong töï nhieân

QT naâng leân cuûa

Möa ñòa taàng
QT phong
Thöïc vaät hoùa P töø ñaát
Chaûy traøn

Phosphate trong nöôùc

P trong Laéng ñoïng
ñaát Thaám qua neàn ñaùy
Ñoäng vaät

Taïo neàn ñaùy Ñaù

Vi sinh vaät môùi
 ng tuaàn hoaøn phosphorus trong
Voøng
ng nöôùc
moâi tröôøng
 ng tuaàn hoaøn phosphorus trong
Voøng
ng ñaát vaø nöôùc
moâi tröôøng
 ng duïng
ÖÙng ng Voøng
ng tuaàn hoaøn
phosphorus saûn saûn xuaát sinh khoái
 Söï phaân giaûi phosphore höõu cô
trong ñaát do vi sinh vaät

Nucleoprotein nuclein a. nucleic H3PO4

„ H3PO4 thöôøngng phaûn öùng

ng vôùi caùc kim loaïi trong ñaát taïo
thaønh
nh caùc muoái phosphate khoù tan nhö Ca3(PO4)2,
FePO4, AlPO4…
„ Vi sinh vaät phaân giaûi P höõu cô chuû yeáu thuoäc 2 chi
Bacillus vaø Pseudomonas.
„ Ngaøy nay, ngöôøi ta ñaõ phaùt hieän thaáy moät soá xaï khuaån vaø
vi naám cuõng coù khaû naêng phaân giaûi phosphore höõu cô.
 Söï phaân giaûi phosphore voâ cô do vi sinh vaät
Ca3(PO4)2 + 4 H2CO3 + H2O Ca(H2PO4)2 + H2O + 2 Ca(HCO3)2
Daïng khoù tan Daïng deã tan Daïng deã tan

Ca3(PO4)2 + 4 HNO3 Ca(H2PO4)2 + 2 Ca(NO3)2

Ca3(PO4)2 + 2 H2SO4 Ca(H2PO4)2 + 2 CaSO4

™Caùc loaøi coù khaû naêng phaân giaûi maïnh laø Bacillus
megatherium, B. butyricus, P. radiobacter, P. gracilis…
™Trong nhoùm vi naám thì Aspergillus niger coù khaû naêng phaân
giaûi maïnh nhaát.
™Ngoaøi ra moät soá xaï khuaån cuõng coù khaû naêng phaân giaûi
phosphore voâ cô.
Söï chuyeån hoaù caùc hôïp chaát
löu huyønh
nh cuûa vi sinh vaät
Vòng tuần hoàn lưu
huỳnh

Source: Ecology and Evolution, Department of Biology, Kenyon College

Vòng tuần hoàn lưu huỳnh
Caùc phaûn öùng
ng sinh hoùa trong voøng
ng tuaàn hoaøn
löu huyønh
nh
Chaát
höõu cô
coù S

Protein
ñoäng vaät,
höõu cô
coù S

Löu
Huyønh
(S)

Protein
thöïc vaät,
höõu cô
coù S
 Söï oxy hoaù caùc hôïp chaát löu huyønh
nh do vi
khuẩn tự dưỡng hoùa naêng
2H2S + O2 2 H2O + 2 S + Q
2 S + 3 O2 + 2 H2O 2 H2SO4 + Q
5 Na2S2O3 + H2O + 4 O2 5 Na2SO4 + 2 S2 + H2SO4 + Q
Na2S4O6 + O2 3 Na2SO4 + 5 H2SO4 + Q

™Quaù trình naøy laøm cho pH cuûa ñaát giaûm xuoáng

™Naêng löôïng sinh ra trong quaù trình oxi hoùa duøng ñeå ñoàng hoùa
CO2 taïo thaønh ñöôøng
™Caùc loaøi vi khuaån coù khaû naêng oxy hoaù caùc hôïp chaát löu
huyønh laø Thiobacillus thioparus vaø Thiobacillus thioxidans.
 Söï oxy hoaù caùc hôïp chaát löu huyønh
nh do vi khuaån
töï döôõng quang naêng
™Caùc vi khuaån thuoäc hoï Thiodaceae thöôøng oxy hoaù H2S theo
phöông trình sau
aùnh saùng
CO2 + H2S + H2O C6H12O6 + H2SO4

™Caùc vi khuaån thuoäc hoï Chlorobacteriaceae thöôøng oxy hoaù

H2S theo phöông trình sau
aùnh saùng
CO2 + H2S + H2O C6H12O6 + S

¾ÔÛ nhoùm vi khuaån treân, S ñöôïc hình thaønh khoâng tích luyõ trong
cô theå maø ôû ngoaøi moâi tröôøng
 Söï khöû caùc hôïp chaát löu huyønh
nh voâ cô do vi
sinh vaät
™Quaù trình naøy ñöôïc goïi laø quaù trình phaûn sulphate
hoùa, theo phöông trình sau

C6H12O6 + 3 H2SO4 6 CO2 + 6 H2O + 3 H2S + Q

9Quaù trình naøy xaûy ra trong ñieàu kieän kî khí, ôû taàng
nöôùc saâu
9Chaát höõu cô ñoùng vai troø cung caáp hydrogen
9Quaù trình phaûn sulphate hoùa taïo ra nhieàu H2S gaây
neân oâ nhieãm moâi tröôøng