Hinh Chieu Phoi Canh

Descriptive Geometry – Perspective Projection 1/62
HÌNH HỌC HỌA HÌNH - HÌNH CHIẾU PHỐI CẢNH
LỜI NÓI ĐẦU
Phối cảnh là phương pháp biểu diễn vật thể dựa trên phép chiếu xuyên tâm. Hình biểu diễn của
phương pháp này mô phỏng mắt người quan sát sự vật được chiếu qua con ngươi lên võng mạc.
Cho nên phương pháp này rất thông dụng trong ngành kiến trúc xây dựng và là một công cụ
không thể thiếu đối với người làm công tác sáng tác, thiết kế kiến trúc.Ngày nay những chương
trình mô phỏng không gian ba chiều rất mạnh có thể thiết lập nhanh chóng những bản vẽ phối
cảnh rất đẹp. Tuy nhiên, trong hoạt động sáng tác, công cụ chính vẫn là phác thảo bằng tay và biểu
diễn ý tưởng dưới dạng hình chiếu phối cảnh. Những giáo trình trước đây về chương trình này
thường nặng về lý thuyết hình học và hạn chế rất nhiều khi phải thể hiện những công trình kiến
trúc gồm rất nhiều chi tiết phức tạp. Là một người làm việc trong ngành thiết kế kiến trúc và là
giảng viên của bộ môn Hình học họa hình, tác giả xin giới thiệu tài liệu này, mong đóng góp một
vài kinh nghiệm xin chia sẽ với mọi người. Hy vọng đây là một tài liệu có ích không những đối
với sinh viên kiến trúc và còn cho cả kiến trúc sư. Đây là lần đầu tiên biên soạn một tài liệu vừa
đáp ứng nhu cầu học tập, nghiên cứu, đồng thời vừa là cẩm nang của người đọc nên không thể
tránh những thiếu sót. Rất mong được sự đóng góp của người đọc. Xin vui lòng liên lạc tác giả
qua thư điện tử tranhuuanhtuan@gmail.com
HTU UTH hoặc trao đổi qua blog :
http://tranhuuanhtuan.blogspot.com/
HTU UTH
Dựa vào mặt tranh mà ta có các phương pháp hình chiếu phối cảnh sau :
o Phối cảnh mặt tranh phẳng thẳng đứng
o Phối cảnh với mặt tranh là mặt cầu

o Phối cảnh với mặt tranh là mặt trụ

Phần A : PHỐI CẢNH MẶT TRANH PHẲNG THẲNG ĐỨNG (PHỐI CẢNH 2 ĐIỂM TỤ)
Bài 1 : ĐIỂM – ĐƯỜNG THẲNG – MẶT PHẲNG
1. Hệ thống mặt phẳng hình chiếu :
V : mặt phẳng vật thể

T : mặt tranh
đ : đáy tranh
M : điểm nhìn
M2 B B : chân điểm nhìn
MM2 = h B B : độ cao điểm nhìn
M : mặt phẳng tầm mắt
t : đường tầm mắt, đường chân trời
M’ : điểm chính
MM’ : tia chính
MM’ = k : khoảng cách chính
Trong không gian, chọn một mặt phẳng nằm ngang làm mặt phẳng vật thể V (nơi đặt các vật thể)
và mặt phẳng thẳng đứng làm mặt tranh T giao nhau thành một đường thẳng gọi là đáy tranh đ.
Một điểm M được gọi là điểm nhìn (mắt người quan sát). Hình chiếu bằng của M lên mặt phẳng V
là M2 được gọi là chân của điểm nhìn. MM2 = h gọi là độ cao điểm nhìn. Mặt phẳng tầm mắt M
B B B B
nằm ngang song song với mặt phẳng V đi qua điểm nhìn M. Mặt phẳng tầm mắt V cắt mặt tranh
o Mặt phẳng vuông góc với mặt tranh
o Mặt phẳng vuông góc với đáy tranh

o Ví dụ 2: Mặt phẳng phụ là mặt phẳng chiếu bằng

Bóng của hình phẳng
Bóng của hình phẳng ABCD
Đoạn thẳng AB lên hình phẳng

Điểm tụ của một đường thẳng : là phối cảnh điểm vô tận của đường thẳng. Hình vẽ minh họa
cách xác định điểm tụ F’ của đường thẳng l ( phối cảnh chân F’2 thuộc đường tầm mắt t).
B B
Ý nghĩa về mặt hình học của điểm tụ : các đường thẳng song song với nhau thì có chung một
điểm tụ. Điểm tụ của một đường thẳng là giao điểm của mặt tranh T với một đường thẳng đi qua
điểm nhìn M, vẽ song song với đường thẳng đã cho.
Điểm tụ của một số đường thẳng thường gặp :
o Đường thẳng bằng b // V : điểm tụ thuộc đường tầm mắt t

o Đường thẳng c vuông góc với mặt tranh T : điểm tụ trùng với điểm chính M’
o Đường thẳng bằng d tạo với mặt tranh một góc 45° : điểm tụ thuộc đường tầm mắt và cách
điểm chính một khoảng cách bằng khoảng cách chính k. Điểm tụ này gọi là điểm cự ly (D- và D+)
Điểm cự ly thường dùng để xác định ô lưới vuông mặt bằng của một căn phòng biểu diễn theo
phương pháp phối cảnh một điểm tụ.
4. Mặt phẳng :
Mặt phẳng có thể được biểu diễn dưới dạng sau :
o Mặt phẳng đi qua ba điểm
o Mặt phẳng qua hai đường thẳng cắt nhau

o Mặt phẳng qua hai đường thẳng song song
o Mặt phẳng qua một điểm và một đường thẳng

Mặt phẳng đặc biệt :
o Mặt phẳng chiếu bằng vuông góc với mặt phẳng vật thể (ABC) r V
o Mặt phẳng chiếu phối cảnh đi qua điểm nhìn M : (ABC) V M

Đường tụ của một mặt phẳng : là phối cảnh đường thẳng vô tận của mặt phẳng. Do đó ta tìm
phối cảnh hai điểm vô tận của hai đường thẳng của mặt phẳng. Do đó đường tụ của một mặt phẳng
chính là đường thẳng đi qua hai điểm tụ F’ và G’ của hai đường thẳng a và b của mặt phẳng.
Ý nghĩa hình học đường tụ của một mặt phẳng : đường tụ của mặt phẳng P được xác định bằng
cách vẽ qua điểm nhìn M một mặt phẳng P’ // P. P’ giao với mặt tranh T theo một giao tuyến
chính là đường tụ của mặt phẳng P.
Sau đây là đường tụ của một số mặt phẳng thường gặp :
o Mặt phẳng bằng song song với mặt phẳng vật thể : đường tụ trùng với đường tầm mắt t.
o Mặt phẳng chiếu bằng vuông góc với mặt phẳng vật thể : đường tụ là một đường thẳng vuông
góc đáy tranh
o Mặt phẳng chiếu phối cảnh : đường tụ trùng với phối cảnh của mặt phẳng (phối cảnh mặt
phẳng chiếu phối cảnh là một đường thẳng)
o Mặt phẳng vuông góc với mặt tranh : đường tụ đi qua điểm chính M’
o Mặt phẳng vuông góc với đáy tranh : đường tụ vừa vuông góc với đáy tranh, đồng thời đi qua
điểm chính M’
Bài 2 : GIAO GIỮA ĐƯỜNG THẲNG VÀ MẶT PHẲNG
Trường hợp đặc biệt : vẽ giao khi có một đường thẳng hay một mặt phẳng chiếu (chiếu bằng
hoặc chiếu phối cảnh)
o Ví dụ 1 : Vẽ giao của mặt phẳng chiếu bằng (ABC) với đường thẳng l.
o Ví dụ 2 : Vẽ giao của mặt phẳng (a x b) với đường thẳng chiếu đứng d.

o Ví dụ 3 : Vẽ giao của mặt phẳng (p//q) với (a//b)
Trường hợp tổng quát : dùng phương pháp mặt phẳng phụ
o Ví dụ 1 : Vẽ giao của mặt phẳng (a x b) với đường thẳng l (dùng mặt phẳng phụ chiếu bằng
R)
o Ví dụ 2 : Vẽ giao của mặt phẳng (ABC) với đường thẳng l (dùng mặt phẳng phụ chiếu đứng
R)
Vết của mặt phẳng
o Vết của đường thẳng : là giao điểm của đường thẳng với mặt phẳng vật thể và mặt tranh
Vết vật thể của đường thẳng là giao điểm của đường thẳng với mặt phẳng vật thể
Vết tranh của đường thẳng là giao điểm của đường thẳng với mặt tranh
o Vết của mặt phẳng là giao tuyến của mặt phẳng với mặt phẳng vật thể và mặt tranh. Do đó,
muốn xác định vết của một mặt phẳng, ta vẽ vết của hai đường thẳng của mặt phẳng đó.
Vết vật thể của mặt phẳng v2P là giao tuyến của mặt phẳng với mặt phẳng vật thể
B B
Vết tranh của mặt phẳng v1P là giao tuyến của mặt phẳng với mặt tranh
B B
Vết tranh v1P và vết vật thể v2P của một mặt phẳng luôn cắt nhau tại một điểm thuộc đáy
B B B B
tranh đ
Vết tranh v1P và đường tụ vP của một mặt phẳng luôn song song với nhau
B B
Vết vật thể v2P và đường tụ vP của một mặt phẳng luôn cắt nhau tại một điểm trên đường
B B
tầm mắt t
Vết tranh, vết vật thể và đường tụ của một số mặt phẳng
o Mặt phẳng bằng

o Mặt phẳng chiếu bằng
o Mặt phẳng chiếu phối cảnh

o Mặt phẳng vuông góc với mặt tranh
o Mặt phẳng vuông góc với đáy tranh

Giao tuyến của hai mặt phẳng được biểu diễn dưới dạng vết : nối hai giao điểm của hai vết
cùng tên (cùng là vết tranh hay vết vật thể hoặc đường tụ)
o Ví dụ 1 : Hai mặt phẳng P và Q có giao tuyến là đường thẳng qua hai giao điểm E ( giao của
hai vết vật thể) và K (giao điểm của hai vết tranh)
o Ví dụ 2 : Hai mặt phẳng P và Q có giao tuyến là đường thẳng nối hai điểm F (giao điểm của
hai đường tụ) và K (giao điểm của hai vết tranh)
Giao điểm của đường thẳng với mặt phẳng biểu diễn dưới dạng vết : dùng phương pháp mặt
phẳng phụ biểu diễn dưới dạng vết
o Ví dụ 1 : Mặt phẳng phụ là mặt phẳng chiếu phối cảnh

o Ví dụ 2: Mặt phẳng phụ là mặt phẳng chiếu bằng

Bài 3 : VẼ PHỐI CẢNH TỪ HAI HÌNH CHIẾU THẲNG GÓC
Biểu diễn điểm
o Cách 1 : Qua A, vẽ hai đường thẳng bằng a và b

o Cách 2 : Qua A, vẽ đường thẳng bằng q và đường thẳng chiếu phối cảnh p
Biểu diễn hình hộp chữ nhật
o Cách 1 : Vẽ hệ thống các đường bằng ngang và dọc vuông góc với nhau
o Cách 2 : Kết hợp chùm các tia chiếu phối cảnh

Phương pháp vẽ phối cảnh dành cho kiến trúc
Hai phương pháp vẽ phối cảnh trên dễ hiểu tuy nhiên khó thực hiện khi phải biểu diễn một công
trình kiến trúc phức tạp. Phương pháp sau đây cải tiến từ phương pháp vẽ cách 2 ở trên. Tuy nhiên
để dễ hiểu, xin trình bày quá trình thay đổi để xây dựng phương pháp dựng hình tối ưu nhất.
o Cách 2 cải tiến lần thứ 1 :
Thay vì phải tiến hành đo và lấy các điểm từ đ2 để đưa qua đ : ta xoay mặt bằng sao cho đ2 nằm
B B B B
ngang.
o Phương pháp sau cùng :
Hình chiếu phối cảnh nhỏ đi nếu ta đặt mặt tranh ở trước vật thể như phương pháp trên. Do đó, ta
đặt mặt tranh T2 ra sau vật thể để hình phối cảnh được phóng đại nhiều hơn.
B B
Phương pháp chọn mặt tranh và điểm nhìn
o Phương pháp chọn mặt tranh : nói cách khác là xoay mặt bằng sao cho mặt chính diện của
công trình hướng về điểm nhìn nhiều hơn mặt phụ (góc tạo bởi mặt chính diện với mặt tranh
khoảng 30°
o Phương pháp chọn điểm nhìn :
Vị trí điểm nhìn
Tránh hiệu ứng quá biến dạng không cần thiết, vị trí điểm nhìn không nên quá gần công trình.
Góc tạo bởi hai tia tiếp xúc hai mép ngoài của công trình ϕ trong khoảng từ 30° đến 45° (phối
cảnh nội thất có thể lớn hơn khoảng 60°)
Tia chính nằm khoảng một phần 3 góc ϕ
Nguyên tắc chọn độ cao điểm nhìn
Độ cao điểm nhìn của một công trình kiến trúc thường chọn theo cao độ của mắt người quan
sát h y 1.50m. Nếu căn cứ theo chiều cao công trình H thì h < H/3 hoặc h > 2H/3.
Nếu thể hiện phối cảnh tổng thể một công trình kiến trúc thì h >> H
Nếu thể hiện phối cảnh công trình kiến trúc trên địa hình đồi núi thì h < 0
Một số phương pháp hỗ trợ khi vẽ phối cảnh
o Chia đoạn thẳng theo tỷ lệ

o Đặt độ cao
o Xây dựng lưới ô vuông

Bài 4 : BÓNG TRÊN HÌNH CHIẾU PHỐI CẢNH
Nguồn sáng
Nguồn sáng là một điểm hữu hạn (bóng đèn tròn,…)
Nguồn sáng ở vô tận (mặt trời,…)

Bóng của một điểm
Điểm A đổ bóng lên mặt phẳng vật thể V
Điểm A đổ bóng lên mặt phẳng chiếu bằng

Điểm A đổ bóng lên mặt phẳng bất kỳ
Bóng của đoạn thẳng
Đoạn thẳng AB đổ bóng lên mặt phẳng V

Đoạn thẳng bằng AB đổ bóng lên mặt phẳng V
Đoạn thẳng chiếu bằng AB đổ bóng lên mặt phẳng V

Đoạn thẳng chiếu bằng AB đổ bóng lên mặt phẳng V và mặt phẳng chiếu bằng
Đoạn thẳng chiếu bằng AB đổ bóng lên mặt phẳng V và mặt phẳng bất kỳ
Đoạn thẳng AB đổ bóng lên mặt phẳng V và mặt phẳng chiếu bằng
Đoạn thẳng AB đổ bóng lên mặt phẳng V và mặt phẳng bất kỳ

Bóng của hình phẳng
Bóng của hình phẳng ABCD
Đoạn thẳng AB lên hình phẳng

Bóng của một số mặt hình học cơ bản
Bóng hình hộp chữ nhật với nguồn sáng hữu hạn
Bóng của hình hộp chữ nhật với nguồn sáng ở vô tận
Bóng của mặt nón
Bóng của mặt trụ

Phối cảnh và bóng của một số chi tiết kiến trúc
Bóng của bậc thềm tam cấp

Bóng của đầu cột vuông

Bóng của đầu cột tròn

Bóng của hốc tường

Bóng của cái ghế

Phần B : PHỐI CẢNH MẶT TRANH NGHIÊNG (PHỐI CẢNH 3 ĐIỂM TỤ)
Trường hợp 1 ( Q < 90°) : Hệ thống các mặt phẳng hình chiếu
Cách xác định đường tầm mắt và điểm tụ S’ và đồ thức của điểm A (A’; A’2)
B B
Cách đặt độ cao cho điểm A

Phương pháp dựng phối cảnh một hình hộp chữ nhật
Trường hợp 2 (Q > 90°) : Hệ thống các mặt phẳng hình chiếu
Cách xác định đường tầm mắt và điểm tụ S’ và đồ thức của điểm A (A’; A’2)
B B
Cách xác định độ cao của điểm A

Phương pháp dựng phối cảnh một hình hộp chữ nhật
Bóng trên hình chiếu phối cảnh mặt tranh nghiêng

Hinh Chieu Phoi Canh

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Hinh Chieu Phoi Canh

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Descriptive Geometry – Perspective Projection 1/62

HÌNH HỌC HỌA HÌNH - HÌNH CHIẾU PHỐI CẢNH

LỜI NÓI ĐẦU

o Phối cảnh mặt tranh phẳng thẳng đứng

o Phối cảnh với mặt tranh là mặt cầu

o Phối cảnh với mặt tranh là mặt trụ

Bài 1 : ĐIỂM – ĐƯỜNG THẲNG – MẶT PHẲNG

1. Hệ thống mặt phẳng hình chiếu :

V : mặt phẳng vật thể

o Mặt phẳng vuông góc với mặt tranh

o Mặt phẳng vuông góc với đáy tranh

o Ví dụ 2: Mặt phẳng phụ là mặt phẳng chiếu bằng

Bóng của hình phẳng

Bóng của hình phẳng ABCD

Đoạn thẳng AB lên hình phẳng

Điểm tụ của một số đường thẳng thường gặp :

o Đường thẳng bằng b // V : điểm tụ thuộc đường tầm mắt t

Mặt phẳng có thể được biểu diễn dưới dạng sau :

o Mặt phẳng đi qua ba điểm

o Mặt phẳng qua hai đường thẳng cắt nhau

o Mặt phẳng qua hai đường thẳng song song

o Mặt phẳng qua một điểm và một đường thẳng

Mặt phẳng đặc biệt :

o Mặt phẳng chiếu phối cảnh đi qua điểm nhìn M : (ABC) V M

Sau đây là đường tụ của một số mặt phẳng thường gặp :

Bài 2 : GIAO GIỮA ĐƯỜNG THẲNG VÀ MẶT PHẲNG

o Ví dụ 2 : Vẽ giao của mặt phẳng (a x b) với đường thẳng chiếu đứng d.

o Ví dụ 3 : Vẽ giao của mặt phẳng (p//q) với (a//b)

Vết của mặt phẳng

o Mặt phẳng bằng

o Mặt phẳng chiếu bằng

o Mặt phẳng chiếu phối cảnh

o Mặt phẳng vuông góc với mặt tranh

o Mặt phẳng vuông góc với đáy tranh

hai đường tụ) và K (giao điểm của hai vết tranh)

o Ví dụ 1 : Mặt phẳng phụ là mặt phẳng chiếu phối cảnh

o Ví dụ 2: Mặt phẳng phụ là mặt phẳng chiếu bằng

Bài 3 : VẼ PHỐI CẢNH TỪ HAI HÌNH CHIẾU THẲNG GÓC

Biểu diễn điểm

o Cách 1 : Qua A, vẽ hai đường thẳng bằng a và b

Biểu diễn hình hộp chữ nhật

o Cách 2 : Kết hợp chùm các tia chiếu phối cảnh

Phương pháp vẽ phối cảnh dành cho kiến trúc

o Cách 2 cải tiến lần thứ 1 :

o Phương pháp sau cùng :

Phương pháp chọn mặt tranh và điểm nhìn

o Phương pháp chọn điểm nhìn :

Vị trí điểm nhìn

Tia chính nằm khoảng một phần 3 góc ϕ

Nguyên tắc chọn độ cao điểm nhìn

Một số phương pháp hỗ trợ khi vẽ phối cảnh

o Chia đoạn thẳng theo tỷ lệ

o Xây dựng lưới ô vuông

Bài 4 : BÓNG TRÊN HÌNH CHIẾU PHỐI CẢNH

Nguồn sáng là một điểm hữu hạn (bóng đèn tròn,…)

Nguồn sáng ở vô tận (mặt trời,…)

Bóng của một điểm

Điểm A đổ bóng lên mặt phẳng vật thể V

Điểm A đổ bóng lên mặt phẳng chiếu bằng

Điểm A đổ bóng lên mặt phẳng bất kỳ

Bóng của đoạn thẳng

Đoạn thẳng AB đổ bóng lên mặt phẳng V

Đoạn thẳng bằng AB đổ bóng lên mặt phẳng V

Đoạn thẳng chiếu bằng AB đổ bóng lên mặt phẳng V