Professional Documents
Culture Documents
Brand, một trong những khái niệm mới mẻ trong hệ thống kiến thức marketing hiện đại,
làm thay đổi rất nhiều nhận thức kinh doanh, mở rộng biên giới mục tiêu của khái niệm
kinh doanh và marketing sang những lĩnh vực khác nhau trong cuộc sống.
Tại Việt Nam, Brand đang được giới chuyên môn nắm bắt và ứng dụng trước tiên trong
lĩnh vực kinh doanh sản phẩm tiêu dùng. Tuy nhiên Brand mang rất nhiều ý nghĩa sâu sắc
mà không phải ai cũng hiểu hết được bản chất của vấn đề. Bằng thuật ngữ tạm dịch
Brand là Thương hiệu, chúng tôi xin giới thiệu một số khái niệm cơ bản xoay quanh vần
đề này nhằm giúp quý độc giả có những quan điểm rõ ràng hơn.
Trước khi định nghĩa 'thương hiệu là gì' các bạn phải định nghĩa cho kỹ 'sản phẩm là gì'
và có một điều rất lý thú trong các lớp đào tạo marketing manager và brand manager... do
chuyên gia trực tiếp thảo luận thì phần lớn học viên đồng ý rằng 'thương hiệu chính là sản
phẩm, thương hiệu là đỉnh cao của sản phẩm' ...
Thương hiệu là một hình thức mới của Sản phẩm
Hầu hết mọi người khi nhắc đến Thương hiệu (Brand) đều liên tưởng đến một khái niệm
quen thuộc là trade-mark (nhãn hiệu), và có rất nhiều cuộc tranh luận trong giới chuyên
môn và cộng đồng marketing (kể cả ở các nước tiên tiến) về sự phân biệt giữa trade-mark
và brand vẫn chưa ngã ngũ. Những khái niệm gần đây nhất đều cho rằng thương hiệu là
một hợp các dấu hiệu nhận biết, các mối quan hệ, những trải nghiệm tiêu dùng... và vì
vậy hầu như mỗi học giả có một định nghĩa khác nhau về brand. Trong số nhiều quan
điểm khác nhau, có những quan điểm thiên về hình ảnh thương hiệu và cũng có những
quan điểm chú trọng đến chất lượng sản phẩm.
Là một trong những người đầu tiên ở Việt Nam tiếp cận thực tiễn về brand thông qua quá
trình làm việc và nghiên cứu, tác giả có một cách tiếp nhận khác, đó là so sánh 2 khái
niệm Product và Brand. Tuy nhiên điều thú vị ở đây là ở chính khái niệm sản phẩm, cần
phải được làm rõ trước khi nói đến khái niệm thương hiệu.
Sản phẩm là tất cả những gì đáp ứng một nhu cầu cụ thể của con người, hay một nhóm
người, mà bản thân nhu cầu của con người thì vô cùng đa dạng, tứ lý tính đến cảm tính,
từ vật chất đến phi vật chất. Chính vì vậy lần đâu tiên tại Việt Nam, tác giả đưa ra một
định nghĩa mới và toàn điện nhất về sản phẩm: "sản phẩm là một tập hợp các lợi ích" để
thỏa mãn một nhu cầu cụ thể của con người. Về bản chất thì khái niệm sản phẩm hình
thành ngay từ giai đoạn đầu tiên của sự tiến hóa của loài người. Dần dần cùng với sự hình
thành sự trao đổi sản phẩm, chúng ta có khái niệm"sản phẩm hàng hóa" (commodity).
Song song với khái niệm sản phẩm, nhận thức của con người càng ngày càng rõ ràng hơn
và sâu sắc hơn về khái niệm "chất lượng". Chúng tôi định nghĩa rằng "chất lượng" là sự
cam kết duy trì "tập hợp các lợi ích sản phẩm". Khi nhu cầu của con người ngày càng đa
dạng, sản phẩm cũng đa dạng theo mà trong lý thuyết marketing cơ bản đó là "định vị sản
phẩm".
NHÃN HIỆU THƯƠNG HIỆU
Nhìn nhận dưới góc độ pháp lý· Được bảo Nhìn nhận dưới góc độ quản trị tiếp thị của
hộ bởi pháp luật· doanh nghiệp·
Do luật sư, bộ phận pháp chế của công ty Do doanh nghiệp xây dựng và công nhận
phụ trách· bởi khách hàng·
Có tính hữu hình: giấy chứng nhận, đăng Chức năng của phòng tiếp thị, kinh doanh
ký. trong công ty·
Nhãn hiệu là những dấu hiệu dùng để phân Có tính vô hình: tình cảm, lòng trung thành
biệt hàng hoá, dịch vụ cùng loại của các cơ của khách hàng·
sở sản xuất, kinh doanh khác nhau. Thương hiệu là sự kỳ vọng của khách hàng
Nhãn hiệu hàng hoá có thể là từ ngữ, hình về sản phẩm/dịch vụ bất kỳ
ảnh hoặc kết hợp các yếu tố đó được thể
hiện bằng một hoặc nhiều màu sắc.
Nhãn hiệu hàng hoá có thể là một hoặc sự kết hợp các từ, chữ cái và các con số. Chúng
có thể bao gồm các bản vẽ, biểu tượng, hình ảnh 3 chiều như hình dáng và bao gói của 1
hàng hoá, các dấu hiệu nghe được như nhạc, giọng hát, mùi hương, màu sắc được sử
dụng như là các đặc điểm phân biệt.
Có thể hình dung sự khác biệt giữa thương hiệu và nhãn hiệu hàng hóa như sau:
Thứ nhất : Về khía cạnh vật chất, nghĩa là nhìn nhận dựa vào tên gọi, logo thì nhãn hiệu
hàng hóa và thương hiệu rất khó phân biệt, nếu không muốn nói là một. Tất nhiên, ở đây
cũng có thể tìm ra sự khác biệt, đó là khi nói đến thương hiệu người ta thường nói đến cả
khẩu hiệu, nhạc hiệu mà điều này gần như không được đề cập đến trong nhãn hiệu hàng
hoá. Nghĩa là, chúng ta có thể chỉ nghe nói đến "Nâng niu bàn chân Việt" là đã nghĩ ngay
đến Biti's.
Thứ hai : Về ngữ cảnh sử dụng: Ở góc độ pháp lý, sử dụng thuật ngữ nhãn hiệu hàng
hóa là đúng như trong các quy định của luật pháp Việt Nam, nhưng ở góc độ quản trị
doanh nghiệp và marketing thì người ta thường dùng thuật ngữ thương hiệu.
Thứ ba : Cũng có thể phân biệt thương hiệu và nhãn hiệu hàng hoá trên một số khía cạnh
cụ thể như sau:
- Nói đến thương hiệu không chỉ là nói đến các dấu hiệu như trong nhãn hiệu hàng hoá
mà quan trọng hơn là nói đến hình tượng về hàng hoá trong tâm trí người tiêu dùng. Nó
thật sự trừu tượng và vì thế đã có người gọi thương hiệu là phần hồn còn nhãn hiệu hàng
hoá là phần xác.
- Nhãn hiệu được tạo ra chỉ trong thời gian đôi khi là rất ngắn, trong khi để tạo dựng
được một thương hiệu (tạo dựng hình ảnh về hàng hoá, dịch vụ trong tâm trí người tiêu
dùng) đôi khi là cả cuộc đời của doanh nhân.
- Thương hiệu nổi tiếng sẽ tồn tại mãi theo thời gian nhưng nhãn hiệu hàng hoá thì chỉ có
giá trị pháp lý trong thời gian nhất định (thời hạn bảo hộ nhãn hiệu hàng hóa thường là 10
năm và có thể được kéo dài bằng việc gia hạn).
- Nhãn hiệu hàng hoá được các cơ quan quản lý Nhà nước công nhận và bảo hộ còn
thương hiệu là kết quả phấn đấu lâu dài của doanh nghiệp và người tiêu dùng chính là
người công nhận.
CÁC ĐỊNH NGHĨA
Thương hiệu là những cảm nhận bên trong về Sản phẩm, Dịch vụ hay Tổ chức.- – Marty
Neumeier
Thương hiệu là một sàn phầm, dịch vụ hay tổ chức, có tên gọi, nhận diện và uy tín đã
được công nhận. –Simon Anholt
Định nghĩa đơn giản: thương hiệu là hình ảnh, cảm xúc, thông điệp tức thời mà mọi
người có khi họ nghĩ về một công ty hoặc một sản phẩm.
Định nghĩa của Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO)
- “Đối với một sản phẩm hàng hóa hay dịch vụ, thương hiệu là một dấu hiệu (hữu hình và
vô hình) đặc biệt để nhận biết sản phẩm hàng hóa hay dịch vụ đó được sản xuất hay
được cung cấp bởi một cá nhân hay một tổ chức.
- “Đối với doanh nghiệp (DN), thương hiệu là khái niệm trong người tiêu dùng về sản
phẩm, dịch vụ với dấu hiệu của DN gắn lên bề mặt sản phẩm dịch vụ nhằm khẳng định
chất lượng và xuất xứ. Thương hiệu là một tài sản vô hình quan trọng và đối với các DN
lớn, giá trị thương hiệu của DN chiếm một phần đáng kể trong tổng giá trị của DN”.
Đây là hiện tượng mang tính chất tình huống (tactical) vừa mang yếu tố chiến lược. Một
công ty sản xuất chỉ chú trọng vào sản xuất và nghiên cứu sản phẩm có thể không coi
trọng vấn đề xây dựng thương hiệu và tạo cơ hội cho các nhà phân phối tự đăng ký nhãn
hiệu và tổ chức hệ thống phân phối sản phẩm. Khi đó thương hiệu thuộc về Nhà Phân
Phối. Tại Mỹ vẫn còn khá nhiều công ty chuyên sản xuất thuê cho các công ty phân phối
tại Mỹ cũng nh ở các nước khác đăng ký nhãn hiệu riêng, thường được gọi là Private
Brand hay Dealer Brand.
Tập đoàn Perrigo dợc phẩm là một điển hình, mặc dù họ sản xuất ra thuốc cảm chất lợng
ngang ngữa với Tylenol, nhưng hình như họ không chú trọng (?) vào thương hiệu và
khuyến khích đối tác phân phối tại Mỹ hay tại bất kỳ quốc gia nào, hãy làm nhãn hiệu
riêng cho mình và mua sản phẩm dới dạng gia công.
Nói một cách nghiêm túc dới góc độ Tiếp thị thương hiệu, các nhà sản xuất không sở
hữu thương hiệu đã phạm một sai lầm rất lớn. Bởi càng ngày họ càng phảI lệ thuộc vào
các nhà Phân phối và thực chất, ngay cả Perrigo hiện nay, họ đã trở thành những người
(doanh nghiệp) đi làm thuê.
Bốn: thương hiệu của các thương hiệu
(Brand of Brands)
Thương hiệu này chuyên làm công việc chứng nhận cho các thương hiệu khác. ISO 9001,
SA 8000, Hàng Việt Nam Chất Lượng Cao, Vietnam Value Inside là nhãn hiệu của nhãn
hiệu. Có một thuật ngữ tương tự để gọi trong tình huống này (Brand of Brands) đó là
thương hiệu Chứng nhận (Cerfiticating Brand).
Thương hiệu James Bond chẳng hạn, một khi đã đạt đến đẳng cấp thành công và nổi
tiếng hoàn toàn có thể được khai thác như một thương hiệu chứng nhận. Và từ đó hình
thành một phương thức kinh doanh mới, đó chính là phương thức nhượng quyền thương
hiệu.
Năm: thương hiệu Địa phương & thương hiệu Quốc gia
Một thương hiệu địa phương hay thương hiệu quốc gia là tên và các biểu trng hay dấu
hiệu nhận biết giúp ngời ta liên tưởng ngay đến địa danh đó. Chẳng hạn Tháp Eiffen là
biểu trưng của Paris, chợ Bến Thành là biểu tượng của Saigon. Tên các địa danh nổi tiếng
luôn là đề tài đặt tên nhãn hiệu hàng hoá. Các quốc gia có những quy định riêng trong
việc sử dụng và khai thác tên địa danh cho những mặt hàng là sản phẩm của địa phương
hay của các chủng loại sản phẩm khác nhau. Tại Việt Nam có lẽ hiện nay tên Sapa đang
được nhiều công ty sử dụng cho các sản phẩm rượu vang, nước khoáng, hàng mỹ nghệ,
du lịch.. Về nguyên tắc tên địa danh là cho địa phương sở hữu. Do vậy một địa phương
có quyền đồng ý hay cho mượn tên của địa phương mình cho các đơn vị hay cá nhân
khác sử dụng, cũng như họ hoàn toàn có quyền xác lập quyền pháp lý và bảo vệ thương
hiệu có họ không bị xâm hại cho dù là sự xâm hại về mặt hình ảnh.
Sáu: Thương hiệu Cá nhân & Hình tượng Cá nhân
Thương hiệu Cá nhân có thể tồn tại bằng hai hình thức. Một là Tên thương hiệu Cá nhân
của một con ngời cụ thể có thật và (hai là) Tên hay một hình tượng nhân vật không có
thật. Tên một ngời nổi tiếng là một thương hiệu thật sự. Chúng ta đều thấy giá trị của các
thương hiệu như David Beckhamp, Madonna hay Bill Clinton. Chính vì vậy những ngời
nổi tiếng thường sử dụng tên của mình để mở rộng sản phẩm, điển hình nh thương hiệu
thời trang “J. Lo” của Jennifer Lopez, còn Bill Cliton vẫn đang được ngỡng mộ nh một
diễn giả xuất chúng với mức thu nhập từ các buổi diễn thuyết lên tới hàng triệu usd.
Hình tượng cá nhân khác với thương hiệu cá nhân. Hình tượng cá nhân là một nhân vật
không có thật, có thể là một nhân vật huyền thoại như “Thằng Bờm”, “Bác Ba Phi” hay
cũng có hình tượng hình thành trong các bộ môn nghệ thuật đương đại. Điển hình là hình
tợng James Bond trong loạt phim 007.
Bảy: Phân loại bằng cách chia nhỏ một thương hiệu
Một thương hiệu, cũng như một Sản phẩm có thể được chia thành các đơn vị nhỏ hơn.
Đơn vị nhỏ nhất của một thương hiệu hay một sản phẩm thường được giới quản trị gọi là
một SKU (Stock Keeping Unit). Một nhãn hiệu như Sunsilk, sẽ có vài product (dầu gội,
thuốc nhuộm tóc...) dưới mỗi product sẽ có vài variant (dầu gội trị gàu, dầu gội bồ kết...)
dưới mỗi đơn vị brand>product>variant sẽ còn có packtype (chai 200ml, 750ml...) như
vậy có thể định nghĩa một SKU của Sunsilk sẽ gồm 'brand>product>variant>packtype'.
Quản trị thương hiệu trong thực tế sẽ diễn ra đến từng SKU chẳng hạn như dự báo (sales
forecast), phát triển sản phẩm (product development).
Tương tự đối với một thương hiệu, nó cũng cần phải được "Định vị lại" hình ảnh của nó
trong tâm trí đối tượng khách hàng nhằm đảm bảo hướng đi khác biệt và phù hợp với mỗi
giai đoạn phát triển của mình.
Mô Hình Con Tàu Thương Hiệu minh họa cho việc làm thế nào để xây dựng một Chiến
Lược Thương Hiệu hiệu quả.
Như nền móng căn nhà, Phần chìm tảng băng không chắc thì Phần nổi tảng băng khó có
thể trụ vững lâu được.
Mô Hình Tảng Băng Thương Hiệu minh họa cho việc làm thế nào để Truyền Thông
Thương Hiệu một cách hiệu quả ngay từ bên trong nội bộ doanh nghiệp trước khi truyền
thông thương hiệu ra bên ngoài.
5.3 Mô Hình Dàn Hoà Tấu Thương Hiệu
Hoạt động của một thương hiệu cũng như một Dàn hoà tấu vậy. Nó cần phải có một bản
hoà âm (Chiến lược thương hiệu) và một nhạc trưởng (CEO) để dẫn dắt tất cả các thành
viên ban nhạc.
Dàn hoà tấu thương hiệu phải luôn đổi mới trong việc thể hiện những bản nhạc mang
phong cách riêng nhưng phải luôn hài hoà, nhất quán và phù hợp với gu nghe của đối
tượng khách hàng.
Mô Hình Dàn Hoà Tấu Thương Hiệu minh họa cho việc làm thế nào để Quản Trị Thương
Hiệu một cách nhất quán và có trọng tâm.