OÂN TAÄP LÒCH SÖÛ TRIEÁT HOÏC

Caâu 1 : Trình baøy quan ñieåm nhaân sinh quan trong Trieát hoïc Phaät
Giaùo AÁn Ñoä coå ñaïi.
* Sô löôïc tieåu söû :
_ Phaät Giaùo laø traøo löu toân giaùo, xuaát hieän khoaûng TK6 TCN ôû mieàn
Baéc AÁn Ñoä. Phaät Giaùo phaûn aùnh söï phaûn ñoái ñaïo Balamon, söï phaân
chia ñaúng caáp khaéc nghieät, ñoøi töï do tö töôûng, lyù giaûi söï khoå ñau cuûa
con ngöôøi, vaø ñi tìm con ñöôøng ñeå giaûi thoaùt con ngöôøi khoûi khoå ñau. _
Phaät Giaùo ñöôïc xaây döïng treân cô sôû ñôøi soáng cuûa ñöùc Thích Ca Maâu
Ni (Sakyamauni – töùc laø baäc hieàn giaû doøng Sakya ) Phaät (Buït) coù nghóa
laø ñaáng giaùc ngoä ngöôøi khaùc. _ Lòch söû cuûa ñaïo Phaät ñöôïc ghi cheùp
trong kinh Jakata ( ñöôïc vieát sau khi Phaät ñaõ maát 100 naêm ), theâm nöõa,
toân giaùo khi xaây döïng toân giaùo cuûa mình thöôøng theâm thaét caùc chi tieát
ñeå laøm taêng chaát linh thieâng. Tuy nhieân, giôùi nghieân cöùu ñeàu thoáng
nhaát ôû caùc ñieåm sau :
+ Phaät laø ngöôøi coù thaät, con cuûa vöông haàu soáng caïnh daõy nuùi Malayia,
boá laø Suildhodina, vaø meï laø Maga. Töông truyeàn ñöùc Phaät khi sinh ra noùi
ñöôïc ngay, 1 tay chæ leân trôøi, 1 tay chæ xuoáng ñaát, meï ñöùc Phaät maát,
soáng vôùi dì gheû ( cuõng laø dì ruoät ).
+ Theo Giaùo Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam; Phaät sinh 624 TCN, theo taøi lieäu
cuûa Trung Quoác trong taùc phaåm Tyø Baø Sa Luaän cho raèng Phaät sinh 486-
386 TCN.
+ Phaät ñi tu vì : ngay töø nhoû laø ngöôøi töø bi yeâu thöông nhaân loaïi. Naêm
19t, vua baét Phaät laáy vôï, vì sôï Phaät boû nhaø neân moãi laàn Phaät ñi chôi
ñeàu cho ñi theo vaø 4 laàn Phaät ñi chôi ñeàu gaëp caûnh khoå. Naêm 29t, Phaät
töø boû taát caû ( vôï, con, cung ñieän ) ñeå ñi tu. Luùc ñaàu tu ôû doøng Sankhya
( laáy roi quaät vaøo ngöôøi ) 6 naêm nhöng khoâng giaùc ngoä neân Phaät ñaõ
boû xuoáng nuùi ñoåi caùch tu. Phaät ngoài goác caây boà ñeà 48 ngaøy vaø khi
nhaän 1 baùt söõa töø tay coâ gaùi chaên boø, coù 1 luoàng saùng töø trôøi chieáu
xuoáng neân giaùc ngoä.
+ Sau ñoù Phaät trôû veà doøng Sankhya giaùc ngoä cho caùc baïn cuøng tu, roài
truyeàn ñaïo khaép nôi, gaëp muøa möa thì löu laïi, muøa khoâ thì tieáp tuïc
truyeàn ñaïo.

+Naêm 80t, ñöùc Phaät maát ôû Korilaga, sau khi maát xaùc Phaät ñöôïc thieâu
vaø laáy tro ñeå thôø ôû chuøa Xaù Lôïi ( nôi thôø cuûa Phaät ). _ Lyù thuyeát
Phaät Giaùo môû ra 1 vaán ñeà raát môùi veà nhaân sinh : Phaät chuû tröông
khoâng taùn thaønh ñaúng caáp. Sau khi ñöùc Phaät maát. Ca Dieáp ñaõ trieäu
taäp Keát taäp 1 goïi laø vöông saùng. Hoïc troø cuûa Phaät ngoài nhôù laïi lôøi
Phaät daïy roài bieân soaïn Kinh Taïng & Luaät Taïng. Keát taäp 2 ñöôïc trieäu
taäp sau khi ñöùc Phaät maát 100 naêm, xuaát hieän maâu thuaãn : 1 soá ñoâng
ñoøi söûa laïi Kinh Tang & Luaät Taïng, 1 soá khaùc trung thaønh neân chia
thaønh 2 phaùi. Keát taäp 3 ñöôïc hoïp 245 TCN ôû Pata Lipatra döôùi söï baûo
trôï cuûa vua kabusa : bieân soaïn hoaøn chænh veà 3 kinh : luaân, sö, taïng . Keát
taäp 4 hoïp TK2 döôùi söï chuû toaï cuûa nhaø tö keá höõu, chuû tröông phoå
bieán & truyeàn baù tö töôûng ra beân ngoaøi.
TK5 sau CN, ngöôøi hung noâ xaâm löôïc & huûy dieät Phaät Giaùo -> Phaät
Giaùo suy taøn ôû AÁn Ñoä ( nhöng vaãn laø toân giaùo lôùn ) . TK8 vua Hexa
khoâi phuïc Phaät Giaùo. Sau ñoù, ngöôøi Hoài Giaùo xaâm löôïc AÁn Ñoä ->
Phaät Giaùo suy taøn & TK12 bieán maát hoaøn toaøn ôû AÁn Ñoä.
TK18 -> ñaàu TK19, ngöôøi Chaâu AÂu khuyeán khích Phaät Giaùo ôû AÁn
Ñoä > Phaät Giaùo ñöôïc khoâi phuïc. Maëc duø coù söï khoâi phuïc, nhöng Phaät
Giaùo khoâng coøn laø toân giaùo lôùn ôû AÁn. Duø vaäy AÁn chính laø queâ
höông cuûa Phaät Giaùo. Hieän nay Phaät Giaùo theá giôùi coù 1 traøo löu : Ñaïi
Thöøa ( nhôø ñeán ngöôøi khaùc nhaát laø nhöõng ngöôøi thaønh chính quaû ),
Tieåu Thöøa ( söï noã löïc coá gaéng cuûa chính baûn thaân mình ). Tieåu Thöøa,
caáp cao nhaát laø La Haùn, Ñaïi Thöøa laø Boà Taùt. Tö töôûng Phaät Giaùo luùc
ñaàu truyeàn khaåu sau môùi vieát thaønh vaên baûn.
* Quan ñieåm nhaân sinh quan
Nhaân sinh quan laø quan nieäm veà con ngöôøi, ñôøi ngöôøi, cuoäc soáng. Toaøn
boä nhaân sinh quan cuûa Phaät Giaùo ñöôïc theå hieän trong Töù Dieäu Ñeá ( 4
nguyeân lyù thieâng lieâng & thaàn dieäu cuûa ñaïo Phaät ) . _ Khoå ñeá : trong
coå ñaïi ñeà caäp ñeán baûn chaát cuûa nhaân sinh quan : cuoäc ñôøi coù yù
nghóa nhö theá naøo & mang baûn chaát gì? Theo quan nieäm Phaät Giaùo : ñôøi
laø beå khoå ( nöôùc maét cuûa chuùng sinh ñoïng laïi ñaày hôn 4 beå ) . Theo
Phaät goàm coù caùc noãi khoå :
+ Nhò khoå : beân trong & beân ngoaøi .
+ Tam khoå : caùi khoå quaù khöù, hieän taïi & töông lai .
+ Töù khoå : sinh laõo beänh töû .
+ Baùt khoå .
+ Oaùn taêng hoäi .
+ Thuï bieät ly : ñang yeâu maø phaûi xa nhau -> khoå .
+ Sôû caàu baát ñaéc khoå : caùi ta mong muoán ( coâng danh , ñòa vò , phuù quyù
,
tình duyeân maø khoâng ñaït ñöôïc -> khoå ) .

+ Nguõ thuû uaån khoå : khoå vì thaân xaùc . Thoáng keâ laïi , ñôøi ngöôøi coù
110 noãi khoå . Ñôøi laø beå khoå do :

+ Gaén vôùi cheá ñoä thoáng trò vaø ñaúng caáp khaéc nghieät ôû AÑ.

+ Voøng ñôùi quaù ngaén nguûi .

+ Nhaân ñeá ( taäp ñeá ) : Phaät giaûi thích nguyeân nhaân cuûa noãi khoå laø do
nguyeân nhaân nhaän thöùc , nguyeân nhaân tinh thaàn . Cuï theå laø do Thaäp
nhò
nhaân duyeân & nghieäp baùo luaân hoài gaây ra .

+ Thaäp nhò nhaân duyeân :

% • Voâ minh : khoâng saùng suoát , khoâng nhaän thöùc söï vaät , hieän
töôïng .
% • Duyeân haønh : Haønh ñoäng cuûa yù thöùc , dao ñoäng cuûa taâm &
khuynh höôùng , manh nha cuûa nghieäp .
% • Duyeân thöùc : laø taâm thöùc cuûa con ngöôøi , töø choã trong saùng
caân baèng laø minh -> oâ nhieãm maát caân baèng laø voâ minh .
% • Duyeân danh saéc : laø söï hoäi nhaäp cuûa caùc yù thöùc tinh thaàn
& vaät chaát . Danh laø tinh thaàn , saéc laø vaät chaát . Cô theå caáu taïo bôûi
nguõ uaån : saéc ( vc ) , thuï ( caûm giaùc ) , töôûng , haønh , thöùc laø tinh thaàn .
% • Duyeân luïc nhaäp : laø quaù trình tieáp xuùc theá giôùi khaùch quan
( luïc caên tieáp xuùc luïc traàn )
% • Duyeân xuùc : laø söï tieáp xuùc phoái hôïp giöõa luïc caên , luïc
traàn vaø thöùc .
% • Duyeân thuï : thuï laø caûm giaùc , do tieáp xuùc maø naûy sinh caùi
caûm giaùc yeâu , gheùt , vui , buoàn .
% • Duyeân aùi : aùi töùc laø yeâu thích ( aùm chæ söï naûy sinh duïc
voïng ) .
% • Duyeân thuû : ñaõ yeâu thích thì muoán giöõ laáy chieám laáy .
% • Duyeân höõu : laø tieán tôùi chuû theå chieám höõu ( caùi ta thì phaûi
toàn taïi höõu töùc laø ñaõ coù haønh ñoäng taïo nghieäp .
% • Duyeân sinh : ñaõ coù taïo nghieäp ( höõu ) töùc ñaõ coù nghieäp
nhaân , aét coù nghieäp quaû -> sinh ra ta .
% • Duyeân laõo töû : ñaõ sinh ra thì phaûi giaø vaø cheát . Laõo Töû laø
keát quaû cuoái cuøng cuûa 1 quaù trình nhöng ñoàng thôøi laø nguyeân nhaân
cuûa 1 voøng luaân hoài khaùc .

Nghieäp : sôïi daây taïo taùc noái caùi naøy vôùi caùi kia .
+ Nghieäp baùo luaân hoài : con ngöôøi coù tam nghieäp :
% • Thaân nghieäp : do haønh ñoäng gaây ra .
% • Khaåu nghieäp : do lôøi noùi gaây ra .
% • YÙ nghieäp : môùi chæ coù trong yù nghó .
Vì tam nghieäp cho neân con ngöôøi rôi vaøo 6 kieáp : Ñòa nguïc ; Ma
ñoùi ; suùc vaät ; atula ( nöûa ngöôøi nöûa vaät ) ; ngöôøi ; trôøi .
6 kieáp naøy luaân hoài maõi khoâng döùt , chæ khi naøo thaønh Phaät leân
coõi Phaät môùi thoaùt khoûi 6 kieáp .

_ Dieät ñeá : trong dieä ñeá Phaät khaúng ñònh , noãi khoå hoaøn toaøn coù theå
tieâu dieät ñeå chaám döùt nghieäp luaân hoài . Chæ ra con ñöôøng ta luyeän ñeå
ñöôïc leân nieát baøn .
Nghóa cuûa nieát baøn :
1.+ Vieân tòch , rôi vaøo theá giôùi cuûa söï tòch dieät .
2.+ Taây phöông cöïc laïc .
3.+ Nôi thöôøng Laïc Ngaõ Tònh : thöôøng ( coøn maát ) laïc ( vui veû ) ngaõ
( baûn thaân mình ôû ñoù ) tònh ( trong saïch ) .
4.+ Nôi hoaøn toaøn thuû tònh ñeå khoâng phaûi quay laïi laøm kieáp ngöôøi hay
kieáp khaùc chòu khoå .
5.+ Phaät taïi taâm . Nieát baøn ñöôïc hieåu nhieàu nghóa nhöng toùm laïi nieát
baøn laø 1 traïng thaùi khoâng coøn yù thöùc vaø caùi voâ thöùc cuõng chìm vaøo
chaân khoâng , noù khoâng coøn laø 1 quaù trình , khoâng coù 1 noäi dung naøo .
Taát caû chæ coøn laïi söï yeân laëng voâ bieân . _ Ñaïo ñeá : ñöa ra con ñöôøng
giaûi thoaùt dieät khoå , thöïc chaát laø nhaèm tieâu dieät voâ minh , goàm baùt
chaùnh ñaïo ( 8 con ñöôøng chính ) , tam hoïc vaø luïc ñoä .
6.+ Baùt chaùnh ñaïo :

% • Chính kieán : hieåu bieát ñuùng ñaén .

% • Chính tö duy : suy nghó ñuùng ñaén .
% • Chính ngöõ : giöõ cho lôøi noùi ñöôïc chaân chính .
% • Chính nghieäp : nghieäp coù taø nghieäp vaø chính nghieäp . Chính
nghieäp phaûi giöõ caån thaän .
% • Chính meänh : phaûi tieát cheá duïc voïng , phaûi trì giôùi ( giöõ gìn
caùc ñieàu raên ) .
% • Chính tinh tieán : phaûi coá gaéng noã löïc trong vieäc tìm kieám vaø
truyeàn baù chaân lyù cuûa ñaïo Phaät
% • Chính nieäm : thöôøng phaûi nhôù Phaät vaø nieäm Phaät .
% • Chính ñònh : laø phaûi ngoài thieàn , tónh laëng , taäp trung tö töôûng
ñeå suy

nghó veà töù dieäu ñeá vaø voâ ngaõ voâ thöôøng
. +Tam hoïc : goàm giôùi , ñònh , vaø tueä .
% • Giôùi ( ñieàu raên ) : phaûi giöõ gìn caùc ñieàu raên goàm : nguõ
giôùi ( baát saùt , baát ñaïo ñöùc laø khoâng troäm caép , baát voïng ngöõ töùc laø
khoâng noùi xaáu ngöôøi khaùc , baát taø taâm laø khoâng quan heä nam nöõ lung
tung , baát töõu töùc laø khoâng uoáng röôïu ) . Baùt giôùi ( khoâng xem ca nhaïc ,
khoâng naèm soaõi tay chaân , khoâng aên quaù ngoï , khoâng laáy vôï laáy
choàng , khoâng ñöôïc toàn tröõ tieàn baïc , khoâng ñöôïc aên troäm, aên caép ,
khoâng ñöôïc noùi xaáu ngöôøi khaùc , khoâng ñöôïc gieát haïi sinh vaät nhaát laø
ngöôøi .
% • Ñònh : töùc laø thieàn ñònh töùc laø phaûi ngoài taäp trung tö töôûng
ñeán noãi queân heát moïi vieäc vaät xung quanh .
% • Tueä : laø trí tueä nhaø Phaät , phaûi naém vöõng caùc nguyeân lyù ,
giaùo phaùp nhaø Phaät .

+ Luïc ñoä : 6 con ñöôøng , beán ñoø ñöa leân nieát baøn .
% • Boá thí : lôøi noùi , vieäc laøm , tieàn cuûa .
% • Trì giôùi : giöõ ñieàu raên .
% • Nhaãn nhuïc .
% • Tinh tieán : coá gaéng noã löïc .
% • Thieàn ñònh .
% • Trí tueä .

Caâu 2 : Trình baøy nhöõng tö töôûng cô baûn trong TH cuûa Khoång Töû .
* Sô löôïc tieåu söû :
Khoång Töû ( 551 – 479 ) TCN : oâng xuaát thaân trong 1 gia ñình quùi toäc nhoû
ñang bò sa suùt ôû nöôùc Loã . Tö töôûng cuûa Khoång Töû laø ñaïi dieän cho tö
töôûng cuûa boä phaän baûo thuû trong giai caáp quùy toäc, thò toäc Chu. Vì vaäy,
oâng muoán khoâi phuïc laïi phaùp cheá, kyû cöông cuûa nhaø Chu vaø ñaây laø
laäp tröôøng nhaát quaùn cuûa oâng. Tö töôûng trieát hoïc cuûa oâng theå hieän ôû
2 phöông dieän cô baûn : Baûn theå luaän, Hoïc thuyeát veà chính trò- xaõ hoäi.
* Tö töôûng cô baûn :
_ Baûn theå luaän : Quan nieäm veà theá giôùi cuûa Khoång Töû chòu aûnh
höôûng tröïc tieáp bôûi quan nieäm veà theá giôùi cuûa ngöôøi Trung Quoác coå
ñaïi ñöôïc trình baøy trong kinh dòch. Theo quan ñieåm naøy thì vuõ truï ban ñaàu
laø 1 môù hoãn ñoän, trong ñoù coù toàn taïi caùi lyù goïi laø thaùi cöïc voâ hình.
Thaùi cöïc voâ hình naøy laø 1 theå thoáng nhaát cuûa 2 maët aâm vaø döông. Do
söï töông taùc aâm vaø döông thì sinh ra thanh khí, troïng khí : khí naëng boác leân
laøm trôøi, troïng khí laéng xuoáng loøng ñaát. Bôûi söï ñieàu hoøa aâm-döông
cuûa trôøi ñaát sinh ra vaïn vaät trong ñoù coù con ngöôøi. Theo quan ñieåm naøy,
trôøi ôû ngoâi cao nhaát, trôøi khoâng mang tính thaàn thaùnh maø trôøi mang tính
duy vaät. Thaàn thaùnh khoâng phaûi hö voâ maø con ngöôøi khoâng lyù giaûi
ñöôïc.Baûn theå luaän cuûa Khoång Töû coøn theå hieän trong quan ñieåm veà
“trôøi”, “quûy thaàn”. Quan nieäm veà trôøi, quûy thaàn cuûa oâng vaãn toàn taïi
nhieàu maâu thuaãn theå hieän tö töôûng cuûa oâng vöøa mang tính baûo thuû
vöøa mang tính tieán boä. Cuï theå Khoång Töû cho raèng : “trôøi” laø quy luaät,
traät töï cuûa vaïn vaät vaø maët khaùc oâng laïi khaúng ñònh coù söï toàn taïi
cuûa thieân meänh vaø soá phaän cuûa moãi con ngöôøi laø do thieân meänh qui
ñònh. Maët khaùc, oâng cuõng khaúng ñònh raèng con ngöôøi vôùi noã löïc chuû
quan cuûa mình hoaøn toaøn coù theå thay ñoåi thieân meänh. Quan nieäm veà
“quûy thaàn”, Khoång Töû khoâng nghi ngôø söï toàn taïi cuûa quûy thaàn vaø
oâng laïi ít baøn ñeán quyû thaàn. OÂng khuyeân con ngöôøi ñoái xöû vôùi quûy
thaàn baèng caùch toân kính, xa laùnh vaø caûnh giaùc.
* Hoïc thuyeát cuûa Khoång Töû veà chính trò – xaõ hoäi :
Lyù töôûng chính trò cuûa Khoång Töû ñöôïc bieåu hieän taäp trung ôû trong caùc
hoïc thuyeát nhaân, leã, chính danh.
+ Nhaân: bao goàm nhieàu nghóa khaùc nhau song veà cô baûn nhaân ñöôïc
hieåu laø aùi nhaân (thöông ngöôøi). Thöông ngöôøi theo Khoång Töû laø vieäc gì
khoâng muoán xaûy ra vôùi mình thì ñöøng ñem aùp duïng cho ngöôøi khaùc.
Thöông
ngöôøi coøn ñöôïc hieåu mình muoán thaønh ñaït phaûi giuùp ngöôøi khaùc
thaønh ñaït, mình muoán laäp thaân phaûi giuùp ngöôøi khaùc laäp thaân. Thaân
coøn bao goàm haøng loaït caùc ñöùc tính khaùc nhau : khieâm toán, duõng caûm,
thaät thaø, trung, hieáu, hoïc gaén lieàn vôùi haønh, bieát yeâu ngöôøi ñaùng yeâu,
bieát gheùt keû ñaùng gheùt. Töø ñoù suy ra nhaân khoâng chæ laø thöông ngöôøi
maø thöïc chaát coøn laø ñaïo laøm ngöôøi. Tuy nhieân, hoïc thuyeát nhaân cuûa
Khoång Töû laáy vieäc yeâu thöông ngöôøi thaân laø cô sôû. Maët khaùc noù bò
haïn cheá bôûi laäp tröôøng giai caáp. Khoång Töû khaúng ñònh chæ ngöôøi quaân
töû môùi coù ñöùc nhaân, coøn keû tieåu nhaân thì khoâng coù ñöùc nhaân. Ñieàu
kieän ñeå thöïc hieän ñöùc nhaân laø phaåm chaát thaät thaø, chaát phaùt cuûa con
ngöôøi.
1.+ Leã : ñöôïc hieåu theo nghóa roäng laø theå cheá chính trò xaõ hoäi, laø phong
tuïc taäp quaùn truyeàn thoáng (sinh, töû, tang, hoân). Khoång Töû cho raèng caàn
phaûi duøng leã ñeå khoâi phuïc ñöùc nhaân, moïi ngöôøi caàn phaûi tuaân thuû
theo leã, phaûi soáng theo leã. Tuy nhieân caùi leã maø Khoång Töû ñeà caäp ñeán
laø leã cuûa nhaø Chu ñöùng treân laäp tröôøng baûo thuû trong giai caáp quùi
toäc, thò toäc Chu. OÂng muoán khoâi phuïc laïi caùi leã cuûa nhaø Chu, nhöng
oâng khoâng thaáy ñöôïc söï suy taøn cuûa leã nhaø Chu laø taát yeáu lòch söû. Vì
vaäy oâng ñöa ra 1 soá bieän phaùp caûi löông nhaèm cöùu vaõn tình theá.
2.+ Chính danh : laø con ñöôøng ñeå ñaït ñeán ñieàu nhaân, con ñöôøng ñeå oån
ñònh traät töï xaõ hoäi.

% • Cô sôû cuûa thuyeát chính danh : Khoång Töû cho raèng goác cuûa
con ngöôøi laø goác nhaân. Nhôø coù ñöùc nhaân maø daân toát, nöôùc yeân,
thieân haï thaùi bình. Tuy nhieân vaøo thôøi ñaïi cuûa oâng, ngöôøi ta khoâng coøn
soáng theo ñaïo con ngöôøi nöõa, kyû cöông pheùp nöôùc bò lu môø, luaân
thöôøng ñaïo lyù bò ñaûo loän. Ñeå oån ñònh traät töï xaõ hoäi. Khoång Töû kieân
trì theo ñöôøng loái nhaân trò vaø chuû nghóa chính danh ñònh phaän.
% • Noäi dung cuûa thuyeát chính danh : Theo Khoång Töû moãi vaät coù 1
coâng duïng nhaát ñònh, caùi ñoù goïi laø thöïc. ÖÙng vôùi moãi coâng duïng laø
1 teân ñöôïc goïi laø danh. Ñoái vôùi con ngöôøi, danh laø teân goïi cuûa chöùc
vuï, ñòa vò, thöù baäc cuûa con ngöôøi trong xaõ hoäi. Thöïc laø phaän söï cuûa
ngöôøi ñoù bao goàm caû quyeàn lôïi, nghóa vuï. Theo Khoång Töû neáu danh vaø
thöïc phuø hôïp vôùi nhau thì chính danh, neáu danh vaø thöïc khoâng phuø hôïp
vôùi nhau thì loaïn danh. Moät xaõ hoäi coù chính danh laø 1 xaõ hoäi oån ñònh,
traät töï, coøn 1 xaõ hoäi loaïn danh laø xaõ hoäi maát oån ñònh. Vì vaäy ñeå khoâi
phuïc traät töï xaõ hoäi thì phaûi chính danh.

Theo thuyeát chính danh, Khoång Töû chia XH thaønh caùc moái quan heä khaùc
nhau. Moãi quan heä XH ñöôïc goïi laø 1 luaân. Thôøi Khoång Töû, taát caû coù 5
luaân : vua-toâi, cha-con, choàng-vôï, anh-em, baïn-beø. OÂng ñaëc bieät nhaán
maïnh quan heä vua-toâi, cha-con. _ Ñoái vôùi quan heä vua-toâi thì Khoång Töû
phaûn ñoái duy trì vua toâi theo huyeát thoáng, chuû tröông vua phaûi duøng
ngöôøi hieàn taøi, phaûi roäng löôïng vôùi keû coäng söï. Theo Khoång Töû nhaø
caàm quyeàn phaûi ñaûm baûo 3 ñieàu sau :
% • Phaûi ñaûm baûo löông thöïc cho daân no aám.
% • Phaûi coù binh löïc maïnh ñeå baûo veä daân.
% • Phaûi giöõ ñöôïc loøng tin ñoái vôùi daân. Ñoàng thôøi Khoång Töû cho
raèng vua phaûi laáy leã ñeå khieán beà toâi, beà toâi phaûi laáy ñaïo trung ñeå
thôø vua, coi vua nhö cha meï cuûa mình. _ Ñoái vôùi quan heä cha-con : cha ñoái
vôùi con phaûi laáy töø aùi laøm troïng, coøn con ñoái vôùi cha phaûi laáy ñaïo
hieáu laøm ñaàu. Hieáu laø coát ôû taâm thaønh kính, ñoàng thôøi con caùi phaûi
can ngaên nheï nhaøng loãi maø cha meï mình maéc phaûi.Ñeå thöïc hieän chính
danh Khoång Töû chuû tröông leã, nhaïc, thi, thö. Theo Khoång Töû ngöôøi ta taïo
laäp laø nhôø leã höùng khôûi laø nhôø thi, thaønh ñaït laø nhôø nhaïc. Neáu nhaïc
maø trang nghieâm hoaø nhaõ vaø coù taùc duïng nuoâi döôõng tính tình, caûm
hoaù loøng ngöôøi vaø höôùng con ngöôøi ñeán chaân thieän myõ. Coøn thi thö
giuùp con ngöôøi trình baøy tö töôûng cuûa mình vaø bieän luaän vôùi ngöôøi
khaùc. Tuy nhieân, duøng leã nhaïc thi thö thì phaûi treân neàn taûng cuûa ñöùc
nhaân. Neáu 1 ngöôøi khoâng coù ñöùc nhaân maø duøng leã nhaïc thi thö thì chæ
laø söï saùo roãng cuûa hình thöùc. Caâu 11 : Trình baøy nhöõng ñieàu kieän vaø
tieàn ñeà ra ñôøi cuûa Trieát hoïc M-L.

* Ñieàu kieän kinh teá – xaõ hoäi :

Trieát hoïc C.M ra ñôøi vaøo thôøi kyø chuû nghóa phong kieán suïp ñoå vaø chuû
nghóa tö baûn lôùn maïnh ôû 1 soá nöôùc Chaâu AÂu vaø Baéc Myõ. Chuû nghóa
tö baûn ñaõ taïo ra neàn coâng nghieäp khoù vaø cuøng vôùi noù laø giai caáp voâ
saûn caùch maïng – giai caáp hieän thaân cuûa neàn saûn xuaát môùi, giai caáp
trung taâm cuûa thôøi ñaïi. Söï hình thaønh vaø phaùt trieån caùc trung taâm coâng
nghieäp lôùn ñaõ taïo ra nhöõng bieán ñoåi saâu saéc trong phong traøo ñaáu tranh
cuûa giai caáp voâ saûn. Laø ngöôøi con cuûa daân toäc Ñöùc, Maùc ñaõ xuaát
hieän raát ñuùng luùc. Treân cô sôû keá thöøa coù choïn loïc vaø saùng taïo
nhöõng di saûn tö töôûng Trieát hoïc cuûa loaøi ngöôøi, phaân tích ñuùng thöïc
tieãn keát hôïp vôùi naêng löïc tö duy cuûa nhaø baùc hoïc. Caùc Maùc vaø
Anghen xaây döïng neân chuû nghóa duy vaät bieän chöùng vaø chuû nghóa duy
vaät lòch söû.
* Tieàn ñeà veà lyù luaän cuûa Maùc : keá thöøa coù choïn loïc vaø saùng taïo.
Toaøn boä nhöõng haït nhaân hôïp lyù cuûa toaøn boä heä thoáng Trieát hoïc
tröôùc ñoù,
quan troïng laø keá thöøa chuû nghóa duy vaät cuûa Phoibac vaø keá thöøa pheùp
bieän chöùng cuûa Heghen.
Tieàn ñeà veà khoa hoïc töï nhieân : Trieát hoïc M laø söï toång keát caùc thaønh
töïu
khoa hoïc töï nhieân theá kyû 19, trong ñoù quan troïng nhaát :
_ Hoïc thuyeát tieán hoaù cuûa Dacuyn.
_ Ñònh luaät baûo toaøn vaø chuyeån hoaù naêng löôïng cuûa Ropee payô.
_ Hoïc thuyeát teá baøo.
Tieàn ñeà veà thöïc tieãn : Trieát hoïc Maùc noùi chung vaø chuû nghóa Maùc
noùi
rieâng laø toång keát phong traøo ñaáu tranh cuûa giai caáp coâng nhaân.

Caâu 3 : Trình baøy nhöõng tö töôûng cô baûn trong TH cuûa Laõo Töû.
* Tieåu söû sô löôïc:
Sinh vaøo khoaûng TK6 – TK 5 TCN, Laõo Töû ñöôïc coi laø oâng toå cuûa ñaïo
gia. LT soáng cuøng thôøi vôùi KT, oâng laø ngöôøi laøng Nhaân, Höông Leä,
nöôùc Sôû. OÂng laø ngöôøi hoï Lyù, teân Nhó Töï Baù Döông. Ngöôøi ñôøi sau
kính troïng oâng goïi laø ñaïo Tam. OÂng laøm quan giöõ saùch cuûa nhaø Nhu,
soáng aån daät. Taùc phaåm cuûa oâng goàm 3 vaán ñeà : tö töôûng veà ñaïo, tö
töôûng veà pheùp bieän chöùng vaø tö töôûng quan nieäm voâ vò.
* Tö töôûng cô baûn :
_ Tö töôûng veà ñaïo : chieám 1 vai troø trong hoïc thuyeát cuûa LT. Khaùi nieäm
ñaïo ñöôïc xuaát hieän tröôùc cuûa LT nhöng ñeán thôøi cuûa LT ñaïo ñöôïc thaáu
hieåu 1 caùch hoaøn chænh. _ Theå (baûn chaát) : ñöôïc theå hieän ôû 2 tính
chaát : töï nhieân thuaàn phaùt vaø troáng khoâng.
% • Tính töï nhieân thuaàn phaùt cuûa ñaïo ñöôïc hieåu nhö laø tính
khaùch quan voán coù nhö theá, noù khoâng bò phuï thuoäc vaøo yù chí cuûa con
ngöôøi. Tính töï nhieân cuûa ñaïo cuõng khoâng ñöôïc hieåu nhö toàn taïi khaùch
quan cuûa TH phöông Taây vì ñaïo chöùa ñöïng ñöôïc caùi hoøa ñoàng cuûa taát
caû caùi toàn taïi vaø khoâng toàn taïi caû caùi tuyeät ñoái vaø caùi töông ñoái.
Ñaïo laø töï nhieân nhöng khoâng toàn taïi coù ñònh tính, coù hình thaùi maø laø 1
traïng thaùi vónh cöûu, chöùa ñöïng taát caû, caû thaàn linh thöôïng ñeá cuõng töø
ñaïo maø ra.
% • Tính troáng khoâng : baûn chaát cuûa ñaïo laø söï im laëng troáng
khoâng, söï im laëng troáng khoâng naøy roõ raøng laø khoâng coù gì ngoaøi caùi
troáng khoâng. Nhöng theo LT, söï troáng khoâng ñoù noù laïi coù 1 noäi dung
xaùc ñònh bôûi vì noù laø caùi ñaàu tieân sinh ra vaïn vaät vaø noù voâ cuøng voâ
taän. Baûn chaát cuûa vuõ truï, cuûa traùi ñaát laø caùi khoaûng khoâng vónh
cöûu, noù laø caùi ñaàu tieân sinh ra vaïn vaät. Töø baûn chaát ñoù LT cho raèng
ñaïo laø caùi voâ danh, con ngöôøi khoâng theå nghe thaáy, nhìn thaáy naém baét
ñöôïc ñaïo. LT vieát “khoâng teân laø goác trôøi ñaát, coù teân laø meï vaïn vaät”.
Khoâng teân chæ laø maët theå (baûn chaát) cuûa ñaïo. Ñaây laø traïng thaùi ban
ñaàu nguyeân thuyû cuûa ñaïo khi ñaïo chöa vaän ñoäng, chöa boäc loä baûn
chaát. Coù teân laø maët duøng chæ traïng thaùi ñaïo vaän ñoäng bieán ñoåi ñeå
saûn sinh ra vaïn vaät. Vì ñaïo toàn taïi töï nhieân theo baûn tính voán coù cuûa
mình vaø vaïn vaät sinh ra töø ñaïo roài toàn taïi theo qui luaät

töï nhieân. LT goïi laø ñaïo voâ vò “ Ñaïo thöôøng khoâng laøm nhöng
khoâng gì khoâng laøm”. _ Pheùp bieän chöùng chaát phaùc trong TH Laõo
Töû : Toaøn boä theá giôùi laø 1 cuoäc ñaïi chuyeån tieáp khoâng ngöøng, töùc laø
moïi söï vaät luoân luoân vaän ñoäng bieán ñoåi phaùt trieån. Trong söï vaän
ñoäng bieán ñoåi ñoù taát caû chæ laø töông ñoái, chæ laø 1 giai ñoaïn cuûa doøng
chuyeån hoaù voâ taän. Söï vaän ñoäng cuûa vaïn vaät khoâng phaûi laø hoãn loaïn
maø luoân luoân tuaân theo qui luaät cuûa taïo hoaù, ñaây laø qui luaät heát söùc
nghieâm ngaët, khoâng 1 söï vaät naøo ñöùng ngoaøi qui luaät ñoù, keå caû thaàn
linh thöôïng ñeá. Toaøn boä vuõ truï tuaân theo 2 qui luaät phoå bieán laø : luaät
quaân bình vaø phaûn phuïc.
+ Luaät quaân bình : laø luoân luoân giöõ cho söï vaän ñoäng ñöôïc thaêng baèng
khoâng ñeå cho caùi gì thaùi quaùt thieân leäch hay baát caäp. Theo LT “ khuyeát
thì ñaày, cong thì ngay, truõng laïi ñaày, cuõ laïi môùi, ít thì ñöôïc, nhieàu thì
maát”.
Chính nhôø luaät quaân bình vaïn vaät môùi toàn taïi theo 1 trình töï nhaát
ñònh. Luaät quaân bình choáng laïi nhöõng gì thaùi quaù traùi vôùi qui luaät töï
nhieân. Ñeå choáng laïi nhöõng gì thaùi quaù noù laáy nhu thaéng cöông, laáy
nhöôïc thaéng cöông. +Luaät phaûn phuïc : coù 2 nghóa :
% • Vaïn vaät bieán hoaù trao ñoåi cho nhau theo 1 voøng tuaàn hoaøn
ñeàu ñaën, keá tieáp theo 1 caùch nhòp nhaøng baát taän, ñaây laø qui luaät baát di
baát dòch cuûa töï nhieân.
% • Phaûn phuùc nghóa laø trôû veà vôùi ñaïo töï nhieân voâ vi nghóa laø
vôùi chính baûn tính töï nhieân cuûa con ngöôøi, khoâng thaùi quaù, khoâng baát
caäp. Theo LT, neáu khoâng trôû veà vôùi ñaïo töï nhieân voâ vi, choáng laïi qui
luaät töï nhieân, coá tình can thieäp vaøo tính töï nhieân cuûa taïo hoaù thì con
ngöôøi seõ chuoác laáy baïi. Moïi söï vaät bieán ñoåi coù nguoàn goác töø trong
baûn thaân söï vaät. Moãi moät söï vaät laø theå thoáng nhaát cuûa 2 maët ñoái
laäp vöøa töông hoaø vöøa xung khaéc, vöøa ñoäc laäp vöøa lieân heä raøng buoäc
nhau, bao haøm laãn nhau vaø khoâng theå thieáu nhau ñöôïc.
LT coøn xaây döïng 1 loaït caùc maâu thuaãn trong taát caû caùc lónh vöïc töï
nhieân, XH ñaïo ñöùc, quan heä öùng xöû…giaûi quyeát caùc maâu thuaãn ñöôïc
oâng naâng leân nhö 1 ngheä thuaät soáng : ñoäng – tónh, noùng – laïnh, thaáp –
cao, meàm – cöùng, höõu – voâ, coøn – maát, toát – xaáu, thieän – aùc….
_ Tö töôûng cuûa ñaïo voâ vi : voâ vi coù nghóa laø phöông phaùp soáng
thieân nhieân moäc maïc, thuaàn phaùc khoâng bò öùc cheá göôïng eùp. Ñaïo
voâ vi xuaát phaùt töø quan nieäm treân ñieåm coát loõi laø NT soáng cuûa con
ngöôøi trong söï hoaø nhaäp vôùi töï nhieân vaø tuaân theo baûn tính töï nhieân
cuûa con ngöôøi.
Khaùi nieäm voâ vi coù 3 nghóa :
1.+ Vaïn vaät ñaàu coù baûn tính töï nhieân, chuùng vaän ñoäng bieán hoaù theo
leõ töï nhieân maø khoâng caàn bieát ñeán yù nghóa muïc ñích cuûa baûn thaân
chuùng (vd : baûn tính töï nhieân cuûa caù laø bôi loäi, cuûa löûa laø noùng….).
Soáng vôùi caùi voán coù TN moäc maïc, thuaàn phaùc cuûa mình, khoâng traùi
vôùi qui luaät TN, khoâng ñöôïc can thieäp vaøo quaù trình vaän haønh cuûa söï
vaät khaùc, phaûi chaáp nhaän vaø thích öùng vôùi moïi hoaøn caûnh cuûa moâi
tröôøng. +Voâ vi coù nghóa laø töï do tuyeät ñoái, khoâng bò raøng buoäc bôûi
baát kyø 1 yù töôûng, duïc voïng, ñam meâ vaø mong muoán naøo.
2.+ Voâ vi nghóa laø phaûi luoân luoân baûo veä, giöõ gìn baûn tính TN cuûa
mình, phaûi bieát ngaên chaën nhöõng gì laøm toån haïi ñeán baûn tính töï nhieân
cuûa vaïn vaät maø tröôùc heát laø choáng laïi moïi haønh ñoäng cuûa con ngöôøi
trong XH. Theo ñaïo voâ vi coù 3 caùi phaûi naém giöõ baûo veä : töø aùi, caàn
kieäm, khoâng daùm ñöùng tröôùc thieân haï. Con ngöôøi soáng phaûi bieát töø
aùi, caàn kieäm, khoan dung, tri thöùc….Laõo Töû chuû tröông boû heát nhöõng
gì traùi vôùi ñaïo TN voâ vi, vöôït quaù baûn tính töï nhieân cuûa con ngöôøi, LT
keâu goïi ñöa con ngöôøi veà traïng thaùi töï nhieân nguyeân thuyû chaát phaùc.
=> Toùm laïi : tö töôûng veà ñaïo, tö töôûng veà pheùp bieän chöùng vaø tö töôûng
veà ñaïo voâ vi cuûa LT ñaõ ñaït ñeán 1 trình ñoä saâu saéc ñoäc ñaùo, 1 trình ñoä
tö duy lyù luaän raát cao, ñoùng goùp vaøo neùt ñaëc saéc cuûa phöông Ñoâng.
Tuy coøn nhieàu ñieåm haïn cheá nhöng chuùng ta phaûi nghieâng mình tröôùc
nhöõng gì maø oâng ñaõ ñöa ra.

Caâu 4 : Trình baøy nhöõng tö töôûng trieát hoïc cuûa L.Phoiôbaùch veà
töï nhieân vaø con ngöôøi .
* Sô löôïc tieåu söû : ( 1804 – 1872 )
9 Luc-vich Phoiôbaùch sinh ra trong 1 gia ñình luaät sö noåi tieáng. Gia ñình
oâng muoán oâng trôû thaønh 1 luaät sö nhöng khi hoïc ñaïi hoïc
Phoiôbaùch laïi hoïc trieát hoïc. Do oâng hoïc gioûi neân ñöôïc giöõ laïi
 tröôøng, trôû thaønh phoù giaùo sö roài giaùo sö. Phoiôbaùch ñaõ phaùt
hieän ra nhöõng baát hôïp lyù trong trieát hoïc cuûa Heghen, oâng cuøng
Mac-Anghen tham gia sinh hoaït trong nhoùm “Heghen treû”. Sau 1 thôøi
gian, oâng baát maõn vôùi heä thoáng trieát hoïc, oâng boû daïy veà queâ ôû
aån trong 28 naêm.
9 Taùc phaåm noåi tieáng : “ Pheâ phaùn trieát hoïc cuûa Heghen ” –xb 1839,
“baûn chaát ñaïo Thieân Chuùa” vaø “luaän cöông sô boä cuûa caûi caùch
trieát hoïc” – xb 1842, “ cô sôû trieát hoïc cuûa töông lai ” –xb 1843, “baûn
chaát toân giaùo” –xb 1845.
9 Toaøn boä heä thoáng trieát hoïc cuûa Phoiôbaùch ñöôïc goïi laø CNDV
nhaân baûn vì oâng xaùc ñònh laáy con ngöôøi laøm ñoái töôïng trung taâm
cuûa trieát hoïc. OÂng xaùc ñònh nghieân cöùu khoa hoïc töï nhieân ñeå
phuïc vuï cho nghieân cöùu con ngöôøi.
9 Veà cuoái ñôøi, Phoiôbaùch ñoïc trieát hoïc cuûa Maùc, oâng
ñaõ boû trieát hoïc cuûa mình vaø theo trieát hoïc cuûa Mac.
Quan nieäm veà giôùi töï nhieân :
¾ OÂng taäp trung vaøo pheâ phaùn : baùc boû hoïc thuyeát cuûa
Heghen veà giôùi töï nhieân vì theo Heghen , giôùi töï nhieân laø saûn
phaåm cuûa yù nieäm tuyeät ñoái.
¾ OÂng ñaõ baûo veä caùc quan ñieåm duy vaät cuûa theá giôùi, oâng
cho raèng theá giôùi chuùng ta ñang soáng laø theá giôùi vaät chaát,
toàn taïi khaùch quan vaø khoâng phuï thuoäc vaøo yù thöùc chuû
quan cuûa duy vaät, coøn yù thöùc chæ laø saûn phaåm cuûa boä oùc
(saûn phaåm töï nhieân ) vaø con ngöôøi laø 1 boä phaän cuûa giôùi
töï nhieân.
¾ Khi ñöùng ra baûo veä caùc quan ñieåm duy vaät thì Phoiôbaùch ñaõ
phaùt trieån 1 soá luaän ñieåm coù theå cuûa duy vaät vaø ñaõ khaéc
phuïc ñöôïc nhöõng haïn cheá cuûa CNDV tröôùc ñoù :
1.+ Cho raèng trong töï nhieân coù nhieàu chaát vaø löôïng khaùc nhau vaø caûm
giaùc cuûa chuùng ta hoaøn toaøn coù theå nhaän thöùc ñöôïc.
2. + Phoiôbaùch chöùng minh con ngöôøi laø chuû theå ñoàng thôøi laø boä phaän
cuûa giôùi töï nhieân, coøn yù thöùc con ngöôøi chæ laø 1 thuoäc tính cuûa boä
oùc con ngöôøi.
3.+ Phoiôbaùch chöùng minh raèng khoâng gian vaø thôøi gian toàn taïi khaùch
quan, gaén lieàn vôùi vaät chaát vaø thöøa nhaän tính khaùch quan cuûa quy luaät
töï nhieân, quy luaät töï nhieân töï vaän ñoäng ñeán 1 ñieàu kieän naøo ñoù thì sinh
ra vaät chaát höõu cô cuûa con ngöôøi.

* Quan nieäm veà con ngöôøi :

¾ Phoiôbaùch ñaët con ngöôøi laø trung taâm trong heä thoáng trieát
hoïc cuûa mình.
¾ Pheâ phaùn Heghen chæ chuù yù ñeán maët yù thöùc, maët tö duy
cuûa con ngöôøi maø khoâng chuù yù ñeán maët töï nhieân, maët
theå xaùc cuûa con ngöôøi vaø theo oâng chính maët theå xaùc
cuûa con ngöôøi cuøng vôùi toaøn boä thuoäc tính cuûa noù taïo
thaønh baûn chaát cuûa con ngöôøi.
¾ Phoiôbaùch quan nieäm nhieäm vuï cuûa trieát hoïc laø phaûi ñem laïi
cho con ngöôøi quan nieäm môùi chính baûn thaân mình ñoàng thôøi
taïo cho con ngöôøi 1 ñôøi soáng haïnh phuùc. Phoiôbaùch coøn quan
nieäm con ngöôøi laø 1 boä phaän cuûa töï nhieân, con ngöôøi laø 1
sinh vaät coù caûm giaùc, bieát tö duy, coù ham muoán, coù duïc
voïng, coù mô öôùc. Theo Phoiôbaùch, baûn chaát cuûa con ngöôøi
chính laø tình yeâu. Trong caùc loaïi tình caûm thì tình yeâu nam nöõ
laø ñænh cao cuûa baûn chaát con ngöôøi, töø ñoù Phoiôbaùch ñöa
khaåu hieäu : “con ngöôøi haõy oâm hoân nhau ñi thì XH seõ heát
moïi ñieàu ñau khoå”. Töø ñoù Phoiôbaùch suøng baùi tình yeâu vaø
toân thôø tình yeâu nhö 1 thöù toân giaùo.
+ Tieâu bieåu : quan taâm con ngöôøi ( chuû yeáu quan taâm veà maët
töï nhieân, maët sinh hoïc ).
+ Haïn cheá : Phoiôbaùch ñaõ tuyeät ñoái hoaù tình yeâu, coi tình yeâu laø baûn
chaát cuûa con ngöôøi maø khoâng chuù yù ñeán maët XH vaø khoâng thaáy ñöôïc
ñieàu kieän chính trò XH maø con ngöôøi soáng. Phoiôbaùch pheâ phaùn con
ngöôøi trong trieát hoïc cuûa Heghen laø tröøu töôïng trong khi quan ñieåm cuûa
oâng veà con ngöôøi cuõng tröøu töôïng.

Caâu 5 : Phaân Tích Moái Quan Heä Bieän Chöùng Giöõa Vaät Chaát Vaø Yù
Thöùc , Vai Troø Cuûa Tri Thöùc Khoa Hoïc Ñoái Vôùi Söï Nghieäp Ñoåi
Môùi Cuûa Neàn Kinh Teá Nöôùc Ta Hieän Nay ?
Phaân Tích Moái Quan Heä Bieân Chöùng Giöõa Vaät Chaát Vaø Yù Thöùc
Xuaát phaùt töø vieäc giaûi quyeát vaán ñeà cô baûn cuûa trieát hoïc, chuû nghóa
duy vaät bieän chöùng khaúng ñònh: vaät chaát laø tính thöù nhaát quyeát ñònh yù
thöùc, yù thöùc laø tính thöù hai phuï thuoäc vaøo vaät chaát vaø con ngöôøi coù
khaû naêng nhaän thöùc ñöôïc theá giôùi khaùch quan. Nghieân cöùu moái quan
heä giöõa vaät chaát vaø yù thöùc trong thöïc tieån xaõ hoäi ñöôïc theå hieän
thoâng qua moái quan heä bieän chöùng giöõa nhaân toá vaät chaát (khaùch quan)
vaø nhaân toá tinh thaàn (chuû quan). Trong moái quan heä ñoù thì vaät chaát bao
giôø cuõng giöõ vai troø quyeát ñònh ñoái vôùi nhaân toá tinh thaàn, nhöng ngöôïc
laïi nhaân toá tinh thaàn taùc ñoäng moät caùch tích cöïc ñoái vôùi nhaân toá vaät
chaát Nhaân toá vaät chaát laø nhöõng ñieàu kieän, hoaït ñoäng vaät chaát cuûa
xaõ hoäi vaø caùc qui luaät khaùch quan voán coù cuûa noù. Xuaát phaùt töø khaùi
nieäm vaät chaát cuûa trieát hoïc laø thöïc taïi khaùch quan khoâng phuï thuoäc
vaøo yù thöùc cuûa con ngöôøi vaø khi taùc ñoäng vaøo giaùc quan con ngöôøi thì
sinh ra caûm giaùc. Ñieàu naøy ñoøi hoûi con ngöôøi thöøa nhaän toàn taïi khaùch
quan cuûa moïi ñoái töôïng vaät chaát trong hoaït ñoäng tinh thaàn cuûa mình.
Nhöng trong hoaït ñoäng thöïc tieãn, thöïc taïi khaùch quan khoâng phaûi laø theá
giôùi vaät chaát noùi chung, maø laø hieän thöïc khaùch quan theå hieän trong
hoaït ñoäng thöïc tieãn baèng caùc nhaân toá vaät chaát (nhaân toá khaùch quan).
Nhaân toá tinh thaàn laø toaøn boä hoaït ñoäng tinh thaàn cuûa con ngöôøi nhö:
tình caûm, yù chí vaø tö töôûng cuûa con ngöôøi, laø quaù trình phaûn aùnh hieän
thöïc khaùch quan vaøo trong boä naõo con ngöôøi. Vai troø quyeát ñònh cuûa
nhaân toá vaät chaát ñoái vôùi nhaân toá tinh thaàn Xuaát phaùt töø quan ñieåm
cho raèng vaät chaát coù tröôùc quyeát ñònh yù thöùc, cho neân nhaân toá vaät
chaát cuõng laø caùi coù tröôùc, caùi quyeát ñònh coøn nhaân toá tinh thaàn laø
caùi coù sau, caùi phuï thuoäc vaøo nhaân toá vaät chaát. Toaøn boä hoaït ñoäng
tinh thaàn cuûa con ngöôøi (duø theå hieän döôùi caùc hình thöùc khaùc nhau )
ñeàu laø söï phaûn aùnh hieän thöïc khaùch quan vaø bò qui ñònh bôûi hoaït ñoäng
vaät chaát cuûa con ngöôøi. Coù nghóa laø thöïc tieån laø nguoàn goác, ñoäng löïc
vaø laø tieâu chuaån cuûa nhaän thöùc.
Trong hoaït ñoäng tinh thaàn cuûa con ngöôøi noùi chung, keå caû yù thöùc caù
nhaân hay yù thöùc xaõ hoäi hoaëc ñöôøng loái chuû tröông chính saùch cuûa
moät nhaø nöôùc.... cuõng phaûi döïa treân cô sôû hieän thöïc khaùch quan, thì
môùi coù theå laøm cho khaû naêng khaùch quan trôû thaønh hieän thöïc Töï thaân
noù, yù thöùc tö töôûng cuûa con ngöôøi khoâng theå thöïc hieän ñöôïc söï bieán
ñoåi naøo trong hieän thöïc, neáu noù khoâng thoâng qua caùc nhaân toá vaät
chaát, bôûi “chæ coù löïc löôïng vaät chaát ñaùnh baïi bôûi moät löïc löôïng vaät
chaát maø thoâi” Vai troø cuûa nhaân toá tinh thaàn (chuû quan) Xuaát phaùt töø
quan ñieåm cho raèng yù thöùc laø tính thöù hai phuï thuoäc vaøo vaät chaát vaø
con ngöôøi coù khaû naêng nhaän thöùc ñöôïc hieän thöïc khaùch quan. Cho neân,
vai troø cuûa nhaân toá tinh thaàn coù yù nghóa quan troïng trong hoaït ñoäng
thöïc tieãn xaõ hoäi. Söï phaûn aùnh cuûa yù thöùc veà hieän thöïc khaùch quan,
khoâng phaûi laø söï phaûn aùnh thuï ñoäng, ñôn giaûn maø noù coù tính tích cöïc,
naêng ñoäng vaø saùng taïo. Cho neân, keát quaû cuûa söï phaûn aùnh ñuùng veà
hieän thöïc bao giôø cuõng coù yù nghóa ñònh höôùng chung cho hoaït ñoäng
thöïc tieãn vaø aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán keát quaû cuûa hoaït ñoäng thöïc
tieãn. YÙ thöùc laø söï phaûn aùnh hieän thöïc khaùch quan trong boä naõo con
ngöôøi vaø ñöôïc caûi tieán ôû trong ñoù. Cho neân noù coù tính ñoäc laäp töông
ñoái. Vai troø cuûa yù thöùc theå hieän ôû tính naêng ñoäng vaø saùng taïo cuûa
noù ñöôïc theå hieän ngay töø khi con ngöôøi xaùc ñònh ñoái töôïng muïc tieâu,
phöông höôùng hoaït ñoäng cuõng nhö vieäc löïa choïn caùch thöùc, phöông
phaùp thöïc hieän muïc tieâu ñaõ ñeà ra. Coù nghóa laø noù ñònh höôùng cho con
ngöôøi bieát phaân tích, löïa choïn nhöõng khaû naêng thöïc teá cuûa vieäc vaän
duïng nhöõng qui luaät khaùch quan trong hoaït ñoäng thöïc tieãn. Söùc maïnh
cuûa yù thöùc (nhöng noù cuõng do hoaøn caûnh khaùch quan qui ñònh) tuøy
thuoäc vaøo möùc ñoä xaâm nhaäp cuûa noù vaøo hoaït ñoäng cuûa quaàn chuùng
vaø moät khi lyù luaän khoa hoïc xaâm phaïm vaøo hoaït ñoäng cuûa quaàn
chuùng thì noù trôû thaønh löïc löôïng saûn xuaát tröïc tieáp. Trong nhöõng ñieàu
kieän khaùch quan nhaát ñònh, yù thöùc cuûa con ngöôøi coù theå giöõ vai troø
quyeát ñònh ñeán keát quaû cuûa hoaït ñoäng thöïc tieån. Coù nghóa laø, nhaân toá
chuû quan vôùi söï nhaän thöùc ñuùng ñaén vaø yù chí cuûa con ngöôøi coù theå
phaùt huy ñöôïc naêng löïc toái ña cuûa caùc nhaân toá vaät chaát vaø nhaân toá
tinh thaàn trong nhöõng ñieàu kieän khaùch quan nhaát ñònh. Nhöng xeùt quaù
trình laâu daøi thì nhaân toá vaät chaát bao giôø cuõng giöõ vai troø quyeát ñònh
ñoái vôùi nhaân toá tinh thaàn
* YÙ nghóa phöông phaùp luaän
Vaät chaát vaø caùc qui luaät khaùch quan voán coù cuûa noù ñeàu toàn taïi
khaùch quan ñoäc laäp vôùi yù thöùc cuûa con ngöôøi nhöng laïi quyeát ñònh vôùi
yù thöùc cuûa con ngöôøi. Cho neân, trong hoaït ñoäng thöïc tieån xaõ hoäi cuûa
con ngöôøi phaûi xuaát phaùt töø hieän thöïc khaùch quan, chöù khoâng xuaát
phaùt töø yù muoán chuû quan cuûa con ngöôøi. Nhöng maët khaùc cuõng phaûi
thaáy tính ñoäc laäp töông ñoái vaø tính tích cöïc, naêng ñoäng vaø saùng taïo
cuûa yù thöùc trong hoaït ñoäng thöïc tieãn Khaéc phuïc tính tieâu cöïc, thuï ñoäng
vaø yû laïi troâng chôø vaøo ñieàu kieän khaùch quan Choáng laïi quan ñieåm duy
taâm sieâu hình veà vaán ñeà naøy Vaän duïng vaøo quaù trình hoïc taäp vaø coâng
taùc cuûa baûn thaân
Vai troø cuûa nhaän thöùc coù moät vò trí ñaëc bieät trong quaù trình thuùc ñaåy
xaõ hoäi phaùt trieån hay kìm haõm söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi khoâng ñöôïc
chuû quan duy yù chí maø phaûi phaûn aùnh ñuùng quy luaät:
* Vaät chaát: -Hoaøn caûnh ñòa lyù -Ñieàu kieän daân soá -Phöông thöùc saûn
xuaát -Löïc löôïng saûn xuaát, quan heä saûn xuaát -Khoa hoïc coâng ngheä -Tri
thöùc xaõ hoäi -Nhaân toá con ngöôøi *YÙ thöùc: -Tö töôûng -Trieát hoïc -Chính
trò -Ñaïo ñöùc -Taäp quaùn -Taâm lyù -Truyeàn thoáng
Vai Troø Cuûa Tri Thöùc Khoa Hoïc Ñoái Vôùi Söï Nghieäp Ñoåi Môùi Cuûa Kinh
Teá Nöôùc Ta Hieän Nay
Töø ñaàu theá kyû XX ñeán nay, cuoäc caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät laø moät
böôùc nhaûy voït trong löïc löôïng saûn xuaát. Thöïc chaát cuûa cuoäc caùch
maïng ñoù laø ôû choã noù môû ra kyû nguyeân môùi cuûa saûn xuaát töï ñoäng
hoùa vôùi vieäc phaùt trieån öùng duïng ñieàu khieån hoïc vaø voâ tuyeán ñieän
töû. Khoa hoïc laø ñieåm xuaát phaùt cho nhöõng bieán ñoåi to lôùn trong kyõ
thuaät saûn xuaát, taïo ra nhöõng ngaønh môùi nhö cheá taïo ra vaät lieäu môùi,
khai thaùc nguoàn naêng löôïng môùi…. Ñaëc ñieåm chung ñoøi hoûi thay ñoåi
moái quan heä giöõa khoa hoïc vaø thöïc tieãn, maø trong ñoù tri thöùc khoa hoïc
ñöôïc vaät chaát hoùa keát tinh vaøo moïi yeáu toá cuûa löïc löôïng saûn xuaát.
Cho neân, ngaøy nay khoa hoïc trôû thaønh löïc löôïng saûn xuaát tröïc tieáp.
Trong thôøi kyø quaù ñoä ñi leân xaõ hoäi chuû nghó ôû nöôùc ta hieän nay,
ñöôøngloái ñuùng ñaén cuûa ñaûng vaø nhaø nöôùc ta coù khaû naêng baûo ñaûm
söï keát hôïp haøi hoøa giöõa lôïi ích caù nhaân vôùi lôïi ích taäp theå vaø lôïi ích
xaõ hoäi, giaûi quyeát kòp thôøi nhöõng maâu thuaãn noäi boä trong nhaân daân,
taïo nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå moãi caù nhaân coù ñieàu kieän phaùt
trieån toaøn dieän. Beân caïnh ñoù, vieäc xaây döïng neàn kinh teá haøng hoùa
nhieàu thaønh phaàn vaän haønh theo cô cheá thò tröôøng ñi ñoâi vôùi vieäc taêng
cöôøng vai troø quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû
nghóa luoân ñaûm baûo coâng baèng veà quyeàn lôïi vaø nghóa vuï cuûa moïi
coâng daân, choáng ñaëc quyeàn ñaëc lôïi: phaùt huy yeáu toá con ngöôøi laø muïc
ñích cao nhaát trong moïi hoaït ñoäng kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi laø moät yeâu
caàu trong vieäc giaûi quyeát ñuùng ñaén moái quan heä giöõa caù nhaân vaø xaõ
hoäi ôû nöôùc ta hieän nay. Tri thöùc laø phöông thöùc toàn taïi cuûa yù thöùc, söï
hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa yù thöùc coù lieân quan maät thieát ñeán quaù
trình con ngöôøi nhaän thöùc veà theá giôùi, tích luõy nhöõng tri thöùc, söï hieåu
bieát noùi chung. Tri thöùc laø keát quaû cuûa quaù trình phaûn aùnh theá giôùi
khaùch quan vaø coù tính chaát lòch söû xaõ hoäi. Tri thöùc bao goàm coù tri
thöùc caûm tính vaø tri thöùc lyù tính (hoaëc tri thöùc kinh nghieäm vaø tri thöùc
lyù luaän). Nhö vaäy, xeùt veà nguoàn goác tri thöùc laø moät hieän töôïng mang
tính xaõ hoäi. Chuùng ta bieát raèng khoa hoïc laø heä thoáng caùc tri thöùc cuûa
con ngöôøi veà theá giôùi. Tri thöùc khoa hoïc khaùc bieät vôùi tri thöùc thoâng
thöôøng vaø tri thöùc kinh nghieäm. Tri thöùc kinh nghieäm ñöôïc hình thaønh
moät caùch tröïc tieáp thoâng qua nhöõng ñieàu kieän soáng thöôøng ngaøy, mang
tính hieän töôïng, tính beân ngoaøi, tính rieâng bieät vaø cuï theå, coøn tri thöùc
khoa hoïc ñem laïi hieåu bieát caùi baûn chaát, caùi qui luaät cuûa hieän thöïc
khaùch quan. Xeùt veà vai troø vaø taùc duïng, tri thöùc khoa hoïc bao goàm khoa
hoïc cô baûn vaø khoa hoïc öùng duïng. Khoa hoïc cô baûn vaïch ra nhöõng
nguyeân taéc, qui taéc, phöông phaùp cuï theå ñeå öùng duïng tröïc tieáp vaøo
hoaït ñoäng caûi tieán töï nhieân vaø xaõ hoäi. Vai troø cuûa tri thöùc khoa hoïc
ngaøy caøng quan troïng vaø ñoùng vai troø chuû ñaïo trong vieäc ñònh höôùng
neàn kinh teá, moät neàn kinh teá ñang chuyeån mình ñi leân: *Trong söï chuyeân
moân hoùa, töï ñoäng hoùa ngaøy caøng cao, tri thöùc khoa hoïc ñöôïc keát tinh
trong moïi nhaân toá cuûa löïc löôïng saûn xuaát-trong ñoái töôïng lao ñoäng - kyõ
thuaät – quaù trình coâng ngheä vaø caû trong nhöõng hình thöùc toå chöùc töông
öùng cuûa saûn xuaát; ngöôøi lao ñoäng khoâng coøn laø nhaân toá thao taùc tröïc
tieáp trong heä thoáng kyõ thuaät maø chuû yeáu laø vaän duïng tri thöùc khoa
hoïc ñeå ñieàu khieån vaø kieåm tra quaù trình saûn xuaát, hoaøn thieän löïc vieäc
quaûn lyù kinh teá… *Khoa hoïc ngaøy nay ñaõ trôû thaønh löïc löôïng saûn xuaát
tröïc tieáp, thaønh ñoái töôïng lao ñoäng, thaønh maùy moùc thieát bò vaø phöông
phaùp coâng ngheä môùi, thaønh caùc hình thöùc toå chöùc saûn xuaát môùi, cho
neân tri thöùc khoa hoïc laø khoâng theå thieáu ñöôïc trong söï nghieäp ñoåi môùi
neàn kinh teá nöôùc ta hieän nay. Chuùng ta böôùc vaøo xaây döïng XHCN vôùi
moät xuaát phaùt ñieåm veà kinh teá nhaát laø löïc löôïng saûn xuaát do ñoù
chuùng ta phaûi taäp trung söùc löïc toaøm daân ñeå phaùt trieån löïc löôïng saûn
xuaát tröôùc heát laø ñaàu tö cho chieán löôïc con ngöôøi (nhaát laø ngöôøi lao
ñoäng) maët khaùc töøng böôùc caûi tieán thay ñoåi coâng cuï saûn xuaát ngheøo
naøn laïc haäu neáu coù ñieàu kieän thì thay theá baèng coâng ngheä môùi hieän
ñaïi. Do ñoù tri thöùc khoa hoïc thöïc söï ñoùng moät vai troø raát quan troïng
trong söï nghieäp ñoåi môùi neàn kinh teá nöôùc ta hieän nay.

Caâu 6: Taïi Sao Khi Xem Xeùt Ñaùnh Giaù 1 Söï Vaät Hieän Töôïng Hay
Con Ngöôøi Naøo Ñoù , Chuùng Ta Phaûi Coù Quan Ñieåm Lòch Söû ,Cuï
Theå, Toaøn Dieän Vaø Phaùt Trieån ?
Cô sôû lyù luaän cuûa nhöõng quan ñieåm: toaøn dieän, lòch söû vaø cuï theå.
Ñoù laø noäi dung nguyeân lyù moái lieân heä phoå bieán. Nhö chuùng ta ñaõ
bieát ñoái laäp pheùp bieän chöùng, quan ñieåm sieâu hình coi söï toàn taïi cuûa
caùc söï vaät vaø hieän töôïng trong theá giôùi laø nhöõng caùi taùch rôøi nhau,
giöõa chuùng khoâng coù söï lieân heä taùc ñoäng qua laïi, khoâng coù söï
chuyeån hoùa laãn nhau vaø neáu coù chæ laø söï lieân heä coù tính ngaãu nhieân,
giaùn tieáp.... Phöông phaùp sieâu hình ñöôïc phoå bieán roäng raõi tröôùc heát
trong khoa hoïc töï nhieân vaø sau ñoù trong trieát hoïc vaø noåi baät hôn caû laø
ôû theá kyû 17 – 18 . Ñoái vôùi khoa hoïc töï nhieân thôøi kyø naøy do phöông
phaùp söu taàm taøi lieäu, cho neân vieäc taùch rôøi caùc boä phaän rieâng cuûa
söï vaät coù yù nghóa ñoái vôùi nghieân cöùu khoa hoïc. Nhöng seõ sai laàm khi
phöông phaùp naøy theå hieän ôû trong trieát hoïc, vì noù khoâng coù khaû naêng
nhaän thöùc caùi chung, caùi baûn chaát vaø qui luaät cuûa hieän thöïc khaùch
quan. Treân cô sôû keá thöøa vaø phaùt trieån nhöõng tö töôûng bieän chöùng
trong lòch söû vaø ñoàng thôøi khaùi quaùt nhöõng thaønh töïu cuûa khoa hoïc töï
nhieân theá kyû
XIX. Maùc ñaõ neâu leân nguyeân lyù veà moái lieân heä phoå bieán. Noäi dung
nguyeân lyù veà moái lieân heä phoå bieán cho raèng, trong söï toàn taïi cuûa caùc
söï vaät vaø hieän töôïng cuûa theá giôùi khoâng phaûi laø söï toàn taïi taùch rôøi
vaø coâ laäp laãn nhau, maø chuùng laø moät theå thoáng nhaát. Trong theå thoáng
nhaát ñoù noù coù nhöõng moái lieân heä, taùc ñoäng qua laïi laãn nhau, raøng
buoäc vaø phuï thuoäc, qui ñònh laãn nhau, chuyeån hoùa cho nhau... Xeùt veà
maët hình thöùc moái lieân heä phoå bieán cuûa caùc söï vaät vaø hieän töôïng
theå hieän mang tính ña daïng vaø phong phuù nhö: *Moái lieân heä beân trong
baûn chaát caùc söï vaät vaø hieän töôïng, laø moái lieân heä giöõa caùc thuoäc
tính, caùc yeáu toá beân trong (maâu thuaãn beân trong) qui ñònh söï toàn taïi,
vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa caùc söï vaät. *Moái lieân heä beân ngoaøi cuûa
caùc söï vaät vaø hieän töôïng. *Moái lieân heä veà khoâng gian, thôøi gian; moái
lieân heä baûn chaát vaø hieän töôïng; nguyeân nhaân vaø keát quaû; noäi dung
vaø hình thöùc... Duø theå hieän döôùi hình thöùc naøo thì moái lieân heä ñeàu
mang tính phoå bieán, tính khaùch quan vaø tính qui luaät.
Nghieân cöùu nguyeân lyù veà moái lieân heä phoå bieán coù yù nghóa ñoái vôùi
hoaït ñoäng nhaän thöùc vaø hoaït ñoäng thöïc tieãn cuûa con ngöôøi:
*Veà nguyeân taéc phaûi thöøa nhaän tính khaùch quan, tính qui luaät cuûa moái
lieân heä phoå bieán ôû trong hieän thöïc. *Vì phaûi coù quan ñieåm toaøn dieän,
quan ñieåm naøy ñoøi hoûi chuùng ta phaûi phaân tích veà söï vaät phaûi ñaët noù
trong moái quan heä vôùi söï vaät khaùc. Ñoàng thôøi phaûi nghieân cöùu taát caû
nhöõng maët, nhöõng yeáu toá, nhöõng moái lieân heä voán coù cuûa noù. Qua
ñoù ñeå xaùc ñònh ñöôïc moái lieân heä beân trong, baûn chaát...ñeå töø ñoù coù
theå naém baét ñöôïc baûn chaát, qui luaät cuûa söï vaät vaø hieän töôïng (neân
laáy ví duï minh hoïa theâm thì caøng toát). Ví duï: khi nhaän xeùt moät ngöôøi
naøo ñoù khoâng theå chæ nhìn beà ngoaøi cuûa ngöôøi ñoù maø ñöa ra nhaän
xeùt, phaûi xeùt ñeán nhöõng yeáu toá khaùc nhö baûn chaát tính tình, hoï ñoái
xöû vôùi mình coù thaät loøng hay khoâng, nhöõng moái lieân heä cuûa ngöôøi
ñoù vôùi nhöõng ngöôøi xung quanh nhö vôùi ngöôøi thaân hay vôùi nhöõng
ngöôøi baïn cuûa ngöôøi ñoù coù toát hay khoâng. Vì phaûi coù quan ñieåm cuï
theå, bôûi vì trong quaù trình toàn taïi vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa baûn
thaân caùc söï vaät vaø hieän töôïng laø moät quaù trình coù tính giai ñoaïn. Cho
neân khi phaân tích tính toaøn dieän veà caùc moái lieân heä cuûa söï vaät phaûi
ñaët noù trong moái quan heä cuï theå, vôùi nhöõng ñieàu kieän lòch söû cuï theå
cuûa caùc moái quan heä ñoù (neân laáy ví duï minh hoïa theâm thì caøng toát).
*Söï phaùt trieån bao haøm söï vaän ñoäng, söï xuaát hieän caùi môùi theo chieàu
höôùng ñi leân. Nhöng khoâng phaûi baát kyø söï vaän ñoäng naøo cuõng bao
haøm söï phaùt trieån. Cho neân, söï phaùt trieån vaø ñoåi môùi laø hieän töôïng
dieãn ra khoâng ngöøng ôû trong töï nhieân, xaõ hoäi vaø tö duy maø nguoàn goác
cuûa noù laø söï ñaáu tranh cuûa caùc maët ñoái laäp trong baûn thaân caùc söï
vaät vaø hieän töôïng. Khaùi nieäm phaùt trieån thì khoâng khaùi quaùt moïi söï
vaän ñoäng noùi chung. Noù chæ khaùi quaùt nhöõng vaän ñoäng ñi leân, söï
xuaát hieän caùi môùi theo moät chieàu höôùng chung laø töø thaáp ñeán cao, ñôn
giaûn ñeán phöùc taïp, töø caùi chöa hoaøn thieän ñeán caùi hoaøn thieän. *Muoán
naém baét ñöôïc baûn chaát cuûa söï vaät vaø hieän töôïng, naém baét ñöôïc
khuynh höôùng vaän ñoäng cuûa chuùng thì phaûi coù quan ñieåm phaùt trieån.
*Veà maët nguyeân taéc phaûi thöøa nhaän tính khaùch quan, qui luaät vaø phaùt
trieån laø khuynh höôùng cuûa söï vaän ñoäng cuûa caùc söï vaät vaø hieän töôïng.
*Quan ñieåm phaùt trieån vôùi yeâu caàu khi phaân tích moät söï vaät, hieän
töôïng phaûi ñaët noù trong söï vaän ñoäng, phaûi phaùt hieän ñöôïc xu höôùng
bieán ñoåi, chuyeån hoùa cuûa chuùng. *Quan ñieåm phaùt trieån coøn ñoøi hoûi
chuùng ta phaûi coù quan ñieåm ñuùng veà caùi môùi, caùi môùi phuø hôïp vôùi
qui luaät, caùi môùi laø tieâu chuaån cuûa söï phaùt trieån (neân laáy ví duï minh
hoïa theâm thì caøng toát).
Caâu 7 : Döïa Treân Nhöõng Cô Sôû Lyù Luaän Naøo Maø Ñaûng Ta Laïi
Chuû Tröông Xaây Döïng Quan Heä Saûn Xuaát Döïa Treân Cheá Ñoä Ña
Daïng Hoùa Hình Thöùc Sôû Höõu Vôùi 1 Neàn Kinh Teá Haøng Hoùa
Nhieàu Thaønh Phaàn Vaø 1 Cheá Ñoä Phaân Phoái Lao Ñoäng ?
Nöôùc ta löïa choïn con ñöôøng xaõ hoäi chuû nghóa boû qua phöông thöùc saûn
xuaát tö baûn chuû nghóa vôùi yù nghóa boû qua cheá ñoä chính trò cuûa chuû
nghóa tö baûn. Nhöng trong ñieàu kieän chuû tröông moät kinh teá haøng hoùa
nhieàu thaønh phaàn vôùi cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc.
Nhaèm phaùt huy moïi tieàm naêng caùc thaønh phaàn kinh teá, phaùt trieån
maïnh meõ löïc löôïng saûn xuaát ñeå xaây döïng cô sôû kinh teá xaõ hoäi chuû
nghóa, töøng böôùc xaõ hoäi hoùa chuû nghóa. Trong ñoù kinh teá quoác doanh
bao giôø cuõng giöõa vai troø chuû ñaïo coù yù nghóa quyeát ñònh ñoái vôùi söï
phaùt trieån neàn kinh teá ôû nöôùc ta hieän nay.... Nöôùc ta trong thôøi kyø quaù
ñoä ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi, khoâng qua giai ñoaïn phaùt trieån tö baûn chuû
nghóa, khoâng coù nghóa laø xoùa boû caùc quan heä sôû höõu tö nhaân veà tö
lieäu saûn xuaát, maø chæ phaùt trieån sôû höõu coâng coäng veà tö lieäu saûn
xuaát. Hieän nay trong ñieàu kieän chuyeån sang neàn kinh teá thò tröôøng theo
ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Cho neân vieäc duy trì vaø phaùt trieån hình
thöùc sôû höõu tö nhaân veà tö lieäu saûn xuaát laø moät yeâu caàu khaùch quan
mang tính qui luaät. Bôûi vì, trong giai ñoaïn ñaàu cuûa thôøi kyø quaù ñoä ñi leân
xaõ hoäi chuû nghóa, thì sôû höõu tö nhaân nhö moät boä phaän töï nhieân cuûa
quaù trình kinh teá nhieàu thaønh phaàn cuõng coù yù nghóa thuùc ñaåy phaùt
trieån saûn xuaát naâng cao ñôøi soáng cuûa nhaân daân. Maët khaùc, duy trì vaø
phaùt trieån kinh teá tö nhaân (döôùi moïi hình thöùc), thì ñoàng thôøi vôùi noù
laø thu huùt nguoàn löïc veà voán, veà lao ñoäng, veà quaù trình chuyeån giao
coâng ngheä môùi....Nhöng noù ñeàu thoâng qua söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc
xaõ hoäi chuû nghóa. Nhaø nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa seõ giöõa vai troø quyeát
ñònh vaø ñieàu tieát chung ñoái vôùi caùc hình thöùc sôû höõu naøy phaûi phuïc
vuï cho lôïi ích cuûa nhaân daân. *Trong cô caáu kinh teá xaõ hoäi chuû nghóa
hieän nay ôû nöôùc ta, thì hình thöùc sôû höõu coâng coäng ngaøy caøng ñöôïc
hoaøn thieän vaø phaùt trieån. Trong ñoù neàn kinh teá quoác doanh bao giôø
cuõng giöõa vai troø chuû ñaïo, quyeát ñònh ñoái vôùi neàn kinh teá hieän nay.
Cho neân, xeùt veà loaïi hình quan heä saûn xuaát cô baûn hieän nay ôû nöôùc ta
bao goàm quan heä saûn xuaát xaõ hoäi chuû nghóa döïa treân cô sôû sôû höõu
coâng coäng veà tö lieäu saûn xuaát vaø quan heä saûn xuaát cuõ döïa treân hình
thöùc sôû höõu tö nhaân veà tö lieäu saûn xuaát. Nhöng noù thoáng nhaát vaø
mang tính maâu thuaãn trong moät cô caáu kinh teá thoáng nhaát – kinh teá thò
tröôøng coù ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa vaø döôùi söï quaûn lyù cuûa nhaø
nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa. *Trong thôøi kyø quaù ñoä ñi leân xaõ hoäi chuû
nghóa ôû nöôùc ta hieän nay, ñöôøngloái ñuùng ñaén cuûa ñaûng vaø nhaø nöôùc
ta coù khaû naêng baûo ñaûm söï keát hôïp haøi hoøa giöõa lôïi ích caù nhaân vôùi
lôïi ích taäp theå vaø lôïi ích xaõ hoäi, giaûi quyeát kòp thôøi nhöõng maâu thuaãn
noäi boä trong nhaân daân, taïo nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå moãi caù nhaân
coù ñieàu kieän phaùt trieån toaøn dieän. Beân caïnh ñoù, vieäc xaây döïng neàn
kinh teá haøng hoùa nhieàu thaønh phaàn vaän haønh theo cô cheá thò tröôøng ñi
ñoâi vôùi vieäc taêng cöôøng vai troø quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc theo ñònh
höôùng xaõ hoäi chuû nghóa luoân ñaûm baûo coâng baèng veà quyeàn lôïi vaø
nghóa vuï cuûa moïi coâng daân, choáng ñaëc quyeàn ñaëc lôïi: phaùt huy yeáu toá
con ngöôøi laø muïc ñích cao nhaát trong moïi hoaït ñoäng kinh teá, vaên hoùa,
xaõ hoäi laø moät yeâu caàu trong vieäc giaûi quyeát ñuùng ñaén moái quan heä
giöõa caù nhaân vaø xaõ hoäi ôû nöôùc ta hieän nay. *Keát caáu quan heä saûn
xuaát bao goàm ba maët quan heä cô baûn sau: -Quan heä sôû höõu veà tö lieäu
saûn xuaát. Xeùt veàmaët lòch söû quan heä sôû höõu veà tö lieäu saûn xuaát ñaõ
ñöôïc theå hieän döôùi hai hình thöùc cô baûn, ñoù laø sôû höõu tö nhaân vaø sôû
höõu xaõ hoäi veà tö lieäu saûn xuaát. Sôû höõu tö nhaân veà tö lieäu saûn xuaát
laø hình thöùc sôû höõu maø caùc tö lieäu saûn xuaát chuû yeáu cuûa xaõ hoäi
(khoâng phaûi taát caû) thuoäc veà caùc chuû theå xaõ hoäi laø caù nhaân, hay
moät löïc löôïng xaõ hoäi nhaát ñònh, Ñieàu ñoù coù nghóa laø tö lieäu saûn xuaát
khoâng thuoäc veà chung, cuûa toaøn xaõ hoäi. Xeùt veà maët baûn chaát hình
thöùc sôû höõu naøy laø nguoàn goác cuûa nhöõng quan heä boùc loät, baát bình
ñaúng xaõ hoäi, laø quan heä ngöôøi boùc loät ngöôøi. Coøn quan heä sôû höõu
xaõ hoäi laø hình thöùc taát caû caùc tö lieäu saûn xuaát (chuû yeáu) cuûa xaõ hoäi
thuoäc veà cuûa chung, cuûa toaøn xaõ hoäi. Xeùt veà maët baûn chaát quan heä
sôû höõu naøy laø cô sôû cho quaù trình xaây döïng quan heä bình ñaúng vaø noù
coù khaû naêng xoùa boû quan heä boùc loät ngöôøi.... -Quan heä toå chöùc quaûn
lyù saûn xuaát. Quan heä naøy theå hieän söï gioáng nhau vaø khaùc nhau cuûa
caùc chuû theå xaõ hoäi veà vai troø, vò trí, veà quyeàn toå chöùc quaûn lyù saûn
xuaát. Quan heä naøy hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo quan heä sôû höõu ñoái vôùi
tö lieäu saûn xuaát, Bôûi vì, nhöõng chuû theå xaõ hoäi naøo naém tö lieäu saûn
xuaát chuû yeáu cuûa xaõ hoäi thì hoï seõ laø ngöôøi naém vai troø toå chöùc vaø
quaûn lyù saûn xuaát vaät chaát cuûa xaõ hoäi.
-Quan heä phaân phoái saûn phaåm lao ñoäng. Quan heä naøy theå hieän söï khaùc
nhau vaø gioáng nhau cuûa caùc chuû theå xaõ hoäi veà möùc höôûng thuï ñoái
vôùi saûn phaåm vaät chaát cuûa xaõ hoäi, cuõng nhö quyeàn phaân phoái saûn
phaåm vaät chaát cuûa xaõ hoäi. Quan heä naøy hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo
quan heä sôû höõu ñoái vôùi tö lieäu saûn xuaát. Bôûi vì, chuû theå xaõ hoäi naøo
naém giöõ tö lieäu saûn xuaát thì ñoàng thôøi hoï coù möùc höôûng thuï nhieàu
hôn, vaø laø ngöôøi coù quyeàn quyeát ñònh phaân phoái saûn phaåm vaät chaát
cuûa xaõ hoäi. *Trong ba maët quan heä cuûa quan heä saûn xuaát ñeàu coù söï
taùc ñoäng qua laïi laãn nhau. Nhöng quan heä sôû höõu tö lieäu saûn xuaát laø
quan heä giöõ vai troø quyeát ñònh trong quan heä saûn xuaát. -Quan heä phaân
phoái saûn phaåm lao ñoäng theå hieän söï khaùc nhau vaø gioáng nhau cuûa caùc
chuû theå xaõ hoäi veà möùc höôûng thuï ñoái vôùi saûn phaåm vaät chaát cuûa
xaõ hoäi. Quan heä naøy hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo quan heä sôû höõu ñoái
vôùi tö lieäu saûn xuaát. Bôûi vì, chuû theå xaõ hoäi naøo naém tö lieäu saûn xuaát
thì ñoàng thôøi hoï laø ngöôøi coù möùc höôûng thuï nhieàu hôn, vaø laø ngöôøi
coù quyeàn quyeát ñònh phaân phoái saûn phaåm vaät chaát cuûa xaõ hoäi. -Qui
luaät quan heä saûn xuaát phuø hôïp vôùi tính chaát vaø trình ñoä phaùt trieån cuûa
löïc löôïng saûn xuaát laø moät qui luaät chung nhaát cuûa söï phaùt trieån xaõ
hoäi. Söï taùc ñoäng cuûa qui luaät naøy ñaõ khaúng ñònh tính taát yeáu khaùch
quan cuûa söï phaùt trieån xaõ hoäi töø phöông thöùc saûn xuaát xaõ hoäi
Nguyeân thuûy, Chieám höõu noâ leä, Phong kieán, Tö baûn chuû nghóa vaø
phöông thöùc Coäng saûn chuû nghóa töông lai

Caâu 8: Phaân Tích Vai Troø Cuûa Quaàn Chuùng Nhaân Daân Trong Lòch
Söû Vaø Vieäc Ñaûng Ta Chuû Tröông Caùch Maïng Vaø Söï Nghieäp Cuûa
Quaàn Chuùng ?
Vai Troø Cuûa Quaàn Chuùng Nhaân Daân Trong Lòch Söû
*Khaùi nieäm quaàn chuùng nhaân daân thay ñoåi vaø phaùt trieån coù tính chaát
lòch söû. Bôûi noù gaén lieàn vôùi nhöõng hình thaùi kinh teá-xaõ hoäi vaø ñieàu
kieän lòch söû nhaát ñònh. Nhöng duø thay ñoåi vaø phaùt trieån nhö theá naøo thì
noäi dung khaùi nieäm quaàn chuùng nhaân daân luoân ñöôïc xaùc ñònh bôûi
nhöõng noäi dung sau ñaây: -Quaàn chuùng nhaân daân tröôùc heát laø nhöõng
ngöôøi lao ñoäng. Ñoù laø nhöõng löïc löôïng lao ñoäng xaõ hoäi tröïc tieáp taïo ra
moïi cuûa caûi vaät chaát cho xaõ hoäi. -Quaàn chuùng nhaân daân, ñöôïc theå
hieän laø nhöõng boä phaän daân cö coù khuynh höôùng luoân choáng laïi nhöõng
giai caáp thoáng trò aùp böùc boùc loät maø lôïi ích caên baûn cuûa nhöõng giai
caáp aáy ñoái khaùng vôùi lôïi ích ñoâng ñaûo cuûa nhaân daân lao ñoäng. -Quaàn
chuùng nhaân daân coøn bao goàm caùc giai caáp vaø caùc taàng lôùp xaõ hoäi
coù yù nghóa thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi. Nhö vaäy, noäi dung
khaùi nieäm quaàn chuùng nhaân daân laø raát roäng bao goàm nhieàu löïc löôïng
xaõ hoäi vaø hoaït ñoäng cuûa hoï trong nhieàu lónh vöïc khaùc nhau. Nhöng
hieåu theo nghóa chung nhaát laø nhöõng löïc löôïng coù yù nghóa quyeát ñònh ñi
vôùi söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi. Quaàn chuùng nhaân daân laø
nhöõng löïc löôïng xaõ hoäi coù yù nghóa quyeát ñònh ñoái vôùi söï phaùt trieån
cuûa xaõ hoäi, ñöôïc theå hieän trong hoaït ñoäng saûn xuaát vaät chaát, trong
ñaáu tranh xaõ hoäi vaø trong lónh vöïc tinh thaàn cuûa xaõ hoäi. *Moái quan heä
giöõa quaàn chuùng nhaân daân vaø vó nhaân, laõnh tuï ñoái vôùi söï phaùt trieån
cuûa lòch söû, laø söï khaúng ñònh quaàn chuùng nhaân daân bao giôø cuõng laø
ngöôøi saùng taïo chaân chính ra lòch söû coøn vó nhaân, laõnh tuï chæ coù yù
nghóa quan troïng. Nhöng ôû trong nhöõng ñieàu kieän lòch söû nhaát ñònh vó
nhaân, laõnh tuï coù theå giöõa vai troø “quyeát ñònh” ñoái vôùi söï phaùt trieån
cuûa lòch söû vôùi yù nghóa laø ngöôøi taïo ra nhöõng böôùc ngoaët vó ñaïi cuûa
söï phaùt trieån lòch söû, Nhöng xeùt cho cuøng veà laâu daøi quaàn chuùng nhaân
daân vaãn laø ngöôøi quyeát ñònh ñoái söï phaùt trieån cuûa lòch söû *Vai troø
cuûa quaàn chuùng nhaân daân bao giôø cuõng laø ngöôøi saùng taïo chaân chính
ra lòch söû. *Xuaát phaùt töø nguyeân lyù cô baûn cuûa chuû nghóa duy vaät lòch
söû khaúng ñònh raèng quaàn chuùng nhaân daân laø ngöôøi saùng taïo chaân
chính ra lòch söû, ñöôïc theå hieän vôùi ba noäi dung sau: -Vai troø cuûa quaàn
chuùng nhaân daân trong hoaït ñoäng saûn xuaát vaät chaát cuûa xaõ hoäi. Xuaát
phaùt töø nguyeân lyù cô baûn cuûa chuû nghóa duy vaät lòch söû cho raèng saûn
xuaát vaät chaát laø cô sôû cho söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi trong
ñoù hoaït ñoäng cuûa quaàn chuùng nhaân daân laø löïc löôïng tröïc tieáp taïo ra
moïi cuûa caûi vaät chaát cho xaõ hoäi. Hoaït ñoäng taïo ra cuûa caûi vaät chaát
cho xaõ hoäi cuûa quaàn chuùng nhaân daân ñoàng thôøi cuõng coù yù nghóa
quyeát ñònh cho vieäc taïo ra nhöõng giaù trò tinh thaàn cuûa xaõ hoäi. Ñoù laø
quaù trình hình thaønh phong tuïc taäp quaùn, truyeàn thoáng vaø neàn vaên hoùa
daân toäc....ñoàng thôøi hoaït ñoäng cuûa quaàn chuùng nhaân daân coøn laø ñoái
töôïng phuïc vuï cuûa hoaït ñoäng vaên hoùa vaø tinh thaàn noùi chung cuûa xaõ
hoäi. -Vai troø cuûa quaàn chuùng nhaân daân trong hoaït ñoäng ñaáu tranh xaõ
hoäi vôùi tính caùch hoï laø chuû theå cuûa hoaït ñoäng caûi taïo caùc quaù trình
kinh teá, chính trò vaø xaõ hoäi. Trong lónh vöïc naøy vai troø cuûa quaàn chuùng
laø löïc löôïng cô baûn cuûa cuoäc caùch maïng xaõ hoäi, bôûi vì Leânin ñaõ
töøng khaúng ñònh raèng söï nghieäp caùch maïng laø söï nghieäp cuûa quaàn
chuùng. Maët khaùc, trong hoaït ñoäng ñaáu tranh xaõ hoäi vai troø cuûa quaàn
chuùng nhaân daân coøn ñöôïc theå hieän ñoái vôùi quaù trình hình thaønh vaø
phaùt trieån cuûa caùc daân toäc vaø coäng ñoàng daân toäc. -Lôïi ích cuûa quaàn
chuùng nhaân daân vöøa laø ñieåm khôûi ñaàu vöøa laø muïc ñích cuoái cuøng
cuûa söï nghieäp caùch maïng. Ñieàu naøy coù yù nghóa laø lôïi ích chung cuûa
toaøn boä xaõ hoäi luoân laø lôïi ích chung cuûa quaàn chuùng nhaân daân. Cho
neân, lòch söû phaùt trieån cuûa xaõ hoäi vaø tieán boä xaõ hoäi laø vieäc naâng
cao ñôøi soáng cuûa quaàn chuùng nhaân daân, khaúng ñònh vai troø cuûa quaàn
chuùng nhaân daân laø ngöôøi saùng taïo chaân chính ra lòch söû.
Phaân Tích Vieäc Ñaûng Chuû Tröông Caùch Maïng Vaø Söï Nghieäp Cuûa
Quaàn Chuùng
*Moät trong nhöõng nguyeân lyù cô baûn cuûa chuû nghóa duy vaät lòch söû
khaüng ñònh raèng quaàn chuùng nhaân daân laø ngöôøi saùng taïo chaân chính ra
lòch söû, ñöôïc theå hieän vôùi ba noäi dung sau ñaây: -Vai troø cuûa quaàn
chuùng nhaân daân trong hoaït ñoäng saûn xuaát vaät chaát cuûa xaõ hoäi. Xuaát
phaùt nhöõng nguyeân lyù cô baûn cuûa chuû nghóa duy vaät lòch söû cho raèng
saûn xuaát vaät chaát laø cô sôû cho söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi
vaø trong ñoù hoaït ñoäng cuûa quaàn chuùng nhaân daân laø löïc löôïng tröïc
tieáp taïo ra moïi cuûa caûi vaät chaát cho xaõ hoäi. Hoaït ñoäng taïo ra cuûa caûi
vaät chaát cho xaõ hoäi cuûa quaàn chuùng nhaân daân ñoàng thôøi cuõng coù yù
nghóa quyeát ñònh cho vieäc taïo ra nhng giaù trò tinh thaàn cuûa xaõ hoäi. Ñoù
laø quaù trình hình thaønh phong tuïc taäp quaùn, truyeàn thoáng vaø neàn vaên
hoùa daân toäc....ñoàng thôøi hoaït ñoäng cuûa quaàn chuùng nhaân daân coøn laø
ñoái töôïng phuïc vuï cuûa hoaït ñoäng vaên hoùa vaø tinh thaàn noùi chung cuûa
xaõ hoäi. -Vai troø cuûa quaàn chuùng nhaân daân trong hoaït ñoäng ñaáu tranh
xaõ hoäi vôùi tính caùch hoï laø chuû theå cuûa hoaït ñoäng caûi taïo caùc quaù
trình kinh teá, chính trò vaø xaõ hoäi. Trong lónh vöïc naøy vai troø cuûa quaàn
chuùng laø löïc löôïng cô baûn cuûa caùc cuoäc caùch maïng xaõ hoäi, bôûi vì
Leânin khaúng ñònh raèng söï nghieäp caùch maïng laø söï nghieäp cuûa quaàn
chuùng. Maët khaùc, trong hoaït ñoäng ñaáu tranh xaõ hoäi vai troø quaàn chuùng
nhaân daân coøn ñöôïc theå hieän ñoái vôùi quaù trình hình thaønh vaø phaùt
trieån cuûa caùc daân toäc vaø coäng ñoàng daân toäc. -Lôïi ích cuûa quaàn
chuùng nhaân daân vöøa laø ñieåm khôûi ñaàu vöøa laø muïc ñích cuoái cuøng
cuûa söï nghieäp caùch maïng. Ñieàu naøy coù nghóa laø lôïi ích chung cuûa toaøn
boä xaõ hoäi luoân laø lôïi ích chung cuûa quaàn chuùng nhaân daân. Cho neân,
lòch söû phaùt trieån cuûa xaõ hoäi vaø tieán boä xaõ hoäi laø vieäc naâng cao
ñôøi soáng cuûa quaàn chuùng nhaân daân, khaúng ñònh vai troø cuûa quaàn
chuùng nhaân daân laø ngöôøi saùng taïo chaân chính ra lòch söû. *Noäi dung
khaùi nieäm quaàn chuùng nhaân daân laø raát roäng bao goàm nhieàu löïc löôïng
xaõ hoäi vaø hoaït ñoäng cuûa hoï trong nhieàu lónh vöïc khaùc nhau. Nhöng
hieåu thao nghóa chung nhaát laø nhöõng löïc löôïng coù yù nghóa quyeát ñònh ñi
vôùi söï toàn taïi vaø phaùt trieån xaõ hoäi. *Quaàn chuùng nhaân daân laø nhöõng
löïc löôïng xaõ hoäi coù yù nghóa quyeát ñònh ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa xaõ
hoäi, ñöôïc theå hieän trong hoaït ñoäng saûn xuaát vaät chaát, trong ñaáu tranh
xaõ hoäi vaø trong lónh vöïc tinh thaàn cuûa xaõ hoäi. -Nghieân cöùu lòch söû
ñaáu tranh xaõ hoäi, nhöõng nhaø kinh ñieån cuûa chuû nghóa Maùc-Leânin cho
raèng: baïo löïc laø ñieàu kieän tieân quyeát, taát yeáu cuûa caùc cuoäc caùch
maïng xaõ hoäi. Moät trong nhöõng ñieàu kieän khaùch quan cho moät cuoäc
caùch maïng noå ra vaø thaønh coâng ñoù laø tính tích cöïc cuûa quaàn chuùng
nhaân daân ñöôïc naâng cao...thaáy phaûi tieán haønh caùch maïng vaø saún saøng
hy sinh cho söï nghieäp caùch maïng ñoù.Vieäc Ñaûng chuû tröông caùch maïng
gaén lieàn vôùi quaàn chuùng nhaân daân laø moät chuû tröông ñuùng ñaén mang
ñaäm tính daân toäc Æ ñoäng löïc cho coâng cuoäc caùch maïng thaønh coâng.

Caâu 9: Vai Troø Vaø Keát Caáu Cuûa Yù Thöùc Xaõ Hoäi Vaø Vieäc Ñaûng
Ta Chuû Tröông Laáy Chuû Nghóa Maùc-Leânin Laøm Kim Chæ Nan Moïi
Hoaït Ñoäng Caùch Maïng Mieàn Nam ?
Vai Troø Vaø Keát Caáu Cuûa Yù Thöùc Xaõ Hoäi
*Khaùi nieäm yù thöùc xaõ hoäi: -Toaøn boä ñôøi soáng xaõ hoäi ñöôïc chia
thaønh hai lónh vöïc lôùn: lónh vöïc vaät chaát vaø lónh vöïc tinh thaàn, ñoù laø
toàn taïi xaõ hoäi vaø yù thöùc xaõ hoäi. Cho neân yù thöùc xaõ hoäi coù vai troø
laø lónh vöïc tinh thaàn cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi. YÙ thöùc xaõ hoäi laø söï
phaûn aùnh toàn taïi xaõ hoäi trong nhöõng giai ñoaïn phaùt trieån khaùc nhau, bao
goàm tình caûm, taäp quaùn, truyeàn thoáng, quan ñieåm, tö töôûng lyù luaän,
hoaëc toàn taïi thoâng qua caùc hình thaùi yù thöùc xaõ hoäi cuï theå khaùc nhau
nhö: yù thöùc chính trò, yù thöùc phaùp quyeàn, yù thöùc ñaïo ñöùc... Nhö vaäy,
yù thöùc xaõ hoäi tröôùc heát laø lónh vöïc tinh thaàn cuûa xaõ hoäi. YÙ thöùc
xaõ hoäi chæ laø söï phaûn aùnh toàn taïi xaõ hoäi, noù laø caùi coù sau, caùi phuï
thuoäc vaøo toàn taïi xaõ hoäi. Veà maët keát caáu yù thöùc theå hieän döôùi
nhieàu caáp ñoä phaûn aùnh khaùc nhau ñoái vôùi toàn taïi xaõ hoäi
*Keát caáu cuûa yù thöùc xaõ hoäi
*YÙ thöùc xaõ hoäi bao goàm nhieàu caáp ñoä khaùc nhau: yù thöùc sinh hoaït
ñôøi thöôøng vaø yù thöùc lyù luaän, taâm lyù xaõ hoäi vaø heä tö töôûng *YÙ
thöùc sinh hoaït ñôøi thöôøng vaø yù thöùc lyù luaän: -Söï phaân chia yù thöùc
xaõ hoäi thaønh yù thöùc sinh hoaït ñôøi thöôøng vaø yù thöùc lyù luaän ñoù laø
söï ñoái laäp giöõa moät beân laø nhaân sinh quan trong thöïc tieån cuoäc soáng
chöa ñöôïc heä thoáng hoùa, vôùi beân kia laø taäp hoïp xaõ hoäi ñaõ ñöôïc
nghieân cöùu moät caùch saùng taïo, heä thoáng thaønh lyù luaän thaønh caùc hoïc
thuyeát. -YÙ thöùc sinh hoaït ñôøi thöôøng laø tính ñaày ñuû, toaøn veïn cuûa
caûm giaùc soáng, noù gaàn vaø tröïc tieáp hôn vôùi hieän thöïc cuoäc soáng,
phaûn aùnh tính chi tieát ña daïng vaø phong phuù cuûa cuoäc soáng hieän thöïc.
Vì vaäy, kinh nghieäm cuûa yù thöùc sinh hoaït ñôøi thöôøng laø kho taøng maø
trong ñoù caùc khoa hoïc cuï theå, trieát hoïc vaø ngheä thuaät coù theå tìm kieám,
khai thaùc theo nhöõng noäi dung nhaát ñònh cuûa mình. -YÙ thöùc lyù luaän laø
toaøn boä nhöõng tö töôûng xaõ hoäi ñaõ ñöôïc khaùi quaùt hoùa thaønh lyù luaän,
thaønh caùc hoïc thuyeát veà moïi lónh vöïc khaùc nhau trong cuoäc soáng xaõ
hoäi moät caùch hôïp lyù, thaønh chænh theå trong nhöõng khoa hoïc cuï theå,
trieát hoïc, ngheä thuaät, ñaïo ñöùc, trong caùc hoïc thuyeát chính trò ....
-Söï gioáng nhau cuûa yù thöùc sinh hoaït ñôøi thöôøng vaø yù thöùc lyù luaän ôû
choåâ ñeàu laø lónh vöïc tinh thaàn cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi, theå hieän söï toàn
taïi vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa yù thöùc xaõ hoäi, Nhöng giöõa chuùng laïi
coù söï khaùc nhau veà tính chaát, trình ñoä phaûn aùnh vaø caáp ñoä veà maët
keát caáu. YÙ thöùc ñôøi thöôøng bao goàm noäi dung roäng lôùn cuûa cuoäc
soáng. Nhöng noù phaûn aùnh toàn taïi xaõ hoäi coù tính chaát töï phaùt hôn, noù
chöa coù tính heä thoáng, tính hôïp lyù vaø khoa hoïc. Coøn yù thöùc lyù luaän laø
söï phaûn aùnh mang tính heä thoáng, tính hôïp lyù, tính baûn chaát vaø qui luaät
veà hieän thöïc moät caùch tröøu töôïng, khaùi quaùt baèng caùc phaïm truø vaø
khaùi nieäm khoa hoïc. *Taâm lyù xaõ hoäi vaø heä tö töôûng: -Taâm lyù xaõ hoäi
laø moät boä phaän ôû caáp ñoä yù thöùc sinh hoaït ñôøi thöôøng, trong ñoù xuaát
hieän nhöõng quan nieäm veà söï ñaùnh giaù ña daïng caùc hieän töôïng xaõ hoäi,
nhöõng thò hieáu vaø tö töôûng thaåm myõ, phong tuïc vaø truyeàn thoáng,
nhöõng thieân höôùng vaø söï höùng thuù, söï mô öôùc.....Nhö vaäy, taâm lyù xaõ
hoäi cuõng laø söï phaûn aùnh tröïc tieáp ñieàu kieän sinh soáng haøng ngaøy, noù
khoâng coù khaû naêng phaûn aùnh baûn chaát vaø qui luaät cuûa hieän thöïc.
Nhöõng quan nieäm cuûa con ngöôøi ôû trình ñoä taâm lyù coøn mang tính chaát
kinh nghieäm, caûm tính vaø cuï theå. -Heä tö töôûng laø moät boä phaän ôû caáp
ñoä yù thöùc lyù luaän, bao goàm söï ñaùnh giaù coù heä thoáng veà hieän thöïc
xaõ hoäi treân laäp tröôøng quan ñieåm cuûa moät giai caáp, moät chính ñaûng
nhaát ñònh neâu ra nhieäm vuï vaø muïc ñích chính trò xaõ hoäi, xaây döïng heä
thoáng nhöõng quan ñieåm veà uy quyeàn cuûa giai caáp, cuûa ñaûng phaùi ñoù.
Heä tö töôûng coù theå laø heä tö töôûng khoa hoïc, cuõng coù theå laø heä tö
töôûng phaûn khoa hoïc. -Giöõa taâm lyù xaõ hoäi vaø heä tö töôûng coù moái
quan heä taùc ñoäng qua laïi laån nhau vì chuùng ñeàu coù chung moät nguoàn
goác laø söï phaûn aùnh toàn taïi xaõ hoäi. Nhöng laïi phaûn aùnh döôùi caùc boä
phaän trong caùc caáp ñoä khaùc nhau cuûa yù thöùc xaõ hoäi. Heä tö töôûng
phaûn aùnh saâu saéc hôn veà ñieàu kieän sinh hoaït vaät chaát cuûa xaõ hoäi,
neáu taâm lyù xaõ hoäi hình thaønh moät caùch tröïc tieáp, töï phaùt thì heä tö
töôûng cuõng khoâng theå hình thaønh moät caùch töï phaùt töø taâm lyù xaõ hoäi.
Nhöng taâm lyù, tình caûm giai caáp taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc tieáp
thu heä tö töôûng cuûa giai caáp, ngöôïc laïi, heä tö töôûng laïi coù yù nghóa
cuûng coá phaùt trieån taâm lyù, tình caûm giai caáp. *Tính giai caáp cuûa yù
thöùc xaõ hoäi: -Trong xaõ hoäi coù giai caáp yù thöùc xaõ hoäi mang tính giai
caáp, bôûi vì noù ñeàu phaûn aùnh nhöõng quan heä giai caáp, ñaáu tranh giai caáp
cuõng nhö yù thöùc cuûa moåi moät giai caáp nhaát ñònh cuõng khaùc nhau thaäm
chí ñoái laäp nhau. Tính giai caáp cuûa yù thöùc xaõ hoäi theå hieän trong taát caû
caùc maët cuûa ñôøi soáng tinh thaàn xaõ hoäi, ôû yù thöùc sinh hoaït ñôøi
thöôøng vaø yù thöùc lyù luaän, ôû taâm lyù xaõ hoäi vaø heä tö töôûng. -Tính giai
caáp cuûa yù thöùc xaõ hoäi khoâng phuû nhaän yù thöùc caù nhaân, maø chi
phoái yù thöùc caù nhaân. Nhöng yù thöùc caù nhaân vaø yù thöùc xaõ hoäi laø
khoâng thoáng nhaát. Moãi caù nhaân ñeàu coù nhöõng ñieàu kieän gia ñình,
ngheà nghieäp, nhaân caùch, kinh nghieäm cuoäc soáng....Vì vaäy, trong cuøng
moät giai caáp yù thöùc caù nhaân laïi bieåu hieän yù thöùc giai caáp ôû döôùi
caùc möùc ñoä vaø hình thöùc khaùc nhau, thaäm chí coù theå ñoái laäp nhau.
Nhöng taát caû moïi yù thöùc caù nhaân trong cuøng moät giai caáp vaån bò chi
phoái bôûi tính giai caáp cuûa heä tö töôûng cuûa giai caáp mình. -Trong caùc hình
thaùi cuûa yù thöùc xaõ hoäi moåi moät hình thaùi ñeàu phaûn aùnh tính giai caáp
cuûa xaõ hoäi khaùc nhau, coù nhöõng hình thaùi phaûn aùnh tröïc tieáp vaø ñoàng
thôøi laø noäi dung cô baûn cuûa noù, ngöôïc laïi coù nhöõng hình thaùi phaûn
aùnh giaùn tieáp nhöng heä tö töôûng cuûa nhöõng giai caáp thoáng trò luoân coù
mot vò trí quan troïng trong ñôøi soáng tinh thaàn cuûa con ngöôøi.
Vieäc Ñaûng Ta Chuû Tröông Laáy Chuû Nghóa Maùc-Leânin Vaø Tö Töôûng
Hoà Chí Minh Laøm Kim Chæ Nam Cho Moïi Hoaït Ñoäng Caùch Maïng Vieät
Nam
*Heä tö töôûng chính trò: -YÙ thöùc chính trò laø söï phaûn aùnh caùc quan heä
kinh teá xaõ hoäi, phaûn aùnh nhöõng lôïi ích caên baûn vaø ñòa vò cuûa caùc giai
caáp vaø moái lieân heä laån nhau cuûa caùc giai caáp ñoù trong vieäc quaûn lyù,
baûo veä ñaát nöôùc... -Heä tö töôûng chính trò phaûn aùnh toàn taïi xaõ hoäi veà
ñòa vò cuûa moät giai caáp nhaát ñònh moät caùch tröïc tieáp vaø saâu saéc nhaát.
Heä tö töôûng chính trò cuûa giai caáp thoáng trò coù vai troø to lôùn trong ñôøi
soáng xaõ hoäi. Noù taùc ñoäng trôû laïi cô sôû kinh teá thoâng qua caùc toå chöùc
nhaø nöôùc. Noù giöõa vai troø chuû ñaïo trong ñôøi soáng tinh thaàn cuûa xaõ
hoäi vaø chi phoái tröïc tieáp cuûa moåi caù nhaân cho ñeán caùc hình thaùi xaõ
hoäi khaùc. Vai troø vaø taùc duïng cuûa heä tö töôûng cuûa moät giai caáp nhaát
ñònh do vai troø lòch söû cuûa giai caáp ñoù quyeát ñònh vaø tuøy thuoäc theo
nhöõng ñieàu kieän lòch söû nhaát ñònh. *Chuû nghóa Maùc-Leânin laø khoa hoïc
veà caùc qui luaät phaùt trieån cuûa töï nhieân vaø xaõ hoäi, khoa hoïc veà caùc
maïng cuûa quaàn chuùng bò aùp böùc vaø bò boùc loät, khoa hoïc veà söï thaéng
lôïi cuûa chuû nghóa xaõ hoäi vaø chuû nghóa coäng saûn. Ñaûng ta khaúng ñònh
laáy chuû nghóa Maùc-Leânin laøm kim chæ nam cho haønh ñoäng vaø neâu cao
tö töôûng Hoà Chí Minh. Noäi dung coát loõi cuûa chuû nghóa Maùc-Leânin laø tö
töôûng veà söï giaûi phoùng con ngöôøi khoûi cheá ñoä boùc loät ngöôøi. Vì vaäy,
trong söï nghieäp xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi cuûa nhaân daân ta taát nhieân
phaûi laáy chuû nghóa Maùc-Leânin laøm kim chæ nam cho hoaït ñoäng cuûa
Daûng vaø caùch maïng Vieät Nam. Tö töôûng Hoà Chí Minh laø söï vaän duïng
saùng taïo chuû nghóa Maùc-Leânin vaøo hoaøn caûnh ñieàu kieän cuï theå cuûa
nöôùc ta, maø coát loõi laø söï keát hôïp chuû nghóa Maùc-Leânin vôùi phong
traøo coâng nhaân vaø chuû nghóa yeâu nöôùc cuûa nhaân daân ta. Tö töôûng ñoù
ñaõ trôû thaønh di saûn tinh thaàn quyù baùu cuûa Ñaûng cuûa daân toäc ta. -Xaây
döïng heä thoáng chính trò xaõ hoäi chuû nghóa mang baûn chaát giai caáp coâng
nhaân, do ñoäi tieân phong cuûa noù laø Ñaûng coäng saûn laõnh ñaïo, ñaûm baûo
cho nhaân daân laø ngöôøi chuû thaät söï cuûa xaõ hoäi, quyeàn löïc xaõ hoäi
thuoäc veà nhaân daân