Chất trợ chảy

BeO

• Phân tử lượng: 25,011

• Điểm nóng chảy: 2.650°C
• Tên gọi: Ôxít beryli
• Nguồn: beryl

Ôxít beryli là một ôxít đặc biệt, do nó tồn tại ở dạng hầu như nguyên chất trong tự nhiên. Dùng để chế
tạo vật liệu gốm có độ dẫn nhiệt cao, đặc biệt với môi trường nhiệt độ thấp.

Bi2O3

• Phân tử lượng: 466

• Điểm nóng chảy: 820°C
• Tên gọi: Ôxít bitmut
• Nguồn: Nitrat bitmut

Ôxít bitmut được giải phóng từ sự đốt nóng của nitrat bitmut. Bitmut có thể thay thế hiệu quả cho chì,
nó cũng tạo được độ bóng, độ chảy lỏng, hệ số khúc xạ, sức căng bề mặt, độ nhớt tương tự cho men.
Bitmut nóng chảy thấp hơn chì do đó men còn có thể chảy lỏng hơn. Tuy nhiên, bitmut đắt hơn chì và
trong một vài trường hợp men sẽ không có độ bóng như dùng ôxít chì, ví dụ trường hợp in màu xanh
côban hay màu đỏ sắt lên trên men. Bitmut cũng được sử dụng trong các men frit nung thấp và màu.

CdO

• Phân tử lượng: 128,41

• Điểm nóng chảy: 1.426°C
• Tên gọi: Ô xít cadmi
• Nguồn: Sulfua cadmi, silicat cadmi

Ôxít cadmi không hòa tan trong nước và dung dịch kiềm nhưng hòa tan trong môi trường axít và môi
trường có muối amôni. Tự bản thân nó không tạo được màu cho men, tuy nhiên sử dụng cùng với ôxít
sêlen sẽ tạo ra màu đỏ; cùng với lưu huỳnh cho màu vàng.

K2O

• Phân tử lượng: 94,2

• Hệ số giãn nở: 0,331
• Điểm nóng chảy: 750°C
• Tên gọi: Ôxít kali
• Nguồn: fenspat kali, đá cornwall, nephelin syenit, frit
K2O cùng với Na2O và Li2O tạo thành nhóm ôxít kiềm. K2O thường đi chung với Na2O trong nguyên
liệu, chúng có tính chất hầu như giống nhau. Khi đi cùng, người ta gọi là KNaO. Là một ôxít rất bền,
ôxít kali là một chất trợ chảy bổ trợ quan trọng trong các loại men nung cao. Độ giãn nở nhiệt cao góp
phần làm cho men rạn nhưng không tệ như ôxít natri. Men kiềm hầu như là men rạn. Nếu màu mong
muốn của men phụ thuộc vào hàm lượng kiềm, để tránh rạn men chỉ còn cách điều chỉnh thân gạch.

Na2O

• Phân tử lượng: 62
• Hệ số giãn nở: 0,387
• Điểm nóng chảy: 800°C
• Tên gọi: Ôxít natri, sôđa
• Nguồn: Fenspat, nephelin syenit, frit natri

Sôđa là một chất trợ chảy mạnh hơn kali một ít. Độ giãn nở nhiệt cao dễ gây rạn men. Natri có thể bắt
đầu hoá hơi ở nhiệt độ cao. Tạo màu mạnh với đồng, côban, sắt, tuy nhiên khả năng rạn men cao và
men chảy quá loãng do sử dụng hàm lượng sôđa cao. Men kiềm cao và alumina thấp giúp cho màu đẹp
nhất. Kiềm làm tăng khả năng hòa tan chì trong men.

KNaO

• Phân tử lượng: 78,1

• Hệ số giãn nở: 0,359
• Tên gọi: Ôxít kali/natri
• Nguồn: Fenspat

Phân tử lượng và hệ số giãn nở là giá trị trung bình của hai ôxít thành phần.

Li2O

• Phân tử lượng: 29,8

• Hệ số giãn nở: 0,068
• Điểm nóng chảy: 1.000°C
• Tên gọi: Ôxít liti, litia
• Nguồn: Cacbonat liti, fenspat liti hay spodumen

Li2O là ôxít trợ chảy mạnh nhất. Cùng với ôxít bo và ôxít natri, nó đóng vai trò của chất gây chảy. Chỉ
cần sử dụng 1% sẽ cải thiện đáng kể độ bóng mặt men, 3% làm giảm nhiều điểm nóng chảy của men và
giảm sức căng bề mặt của men nung chảy. Độ giãn nở nhiệt của nó thấp hơn của natri và kali nhiều do
đó nó được dùng cho men cần độ giãn nở rất thấp. Ảnh hưởng đến các hiệu ứng kết cấu của mặt men.
Li2O làm tăng độ mờ của men. Li2O với ôxít đồng có thể cho màu xanh lam. Li2O với ôxít côban có thể
cho màu hồng.

MgO

• Phân tử lượng: 40,3

 • Hệ số giãn nở: 0,026
• Điểm nóng chảy: 2.800°C
• Tên gọi: Ôxít magiê, Magiêsia
• Nguồn: bột tan, đôlômit, cacbonat magiê

Cùng với SrO, BaO và CaO tạo thành nhóm ôxít kiềm thổ. Ôxít ziricon và ôxít magiê là hai ôxít có
nhiệt độ nóng chảy cao nhất. Tuy nhiên, MgO dễ dàng tạo pha eutecti với các ôxít khác và nóng chảy ở
nhiệt độ rất thấp. Độ giãn nở nhiệt thấp và khả năng chống rạn men là hai đặc tính quan trọng của ôxít
magiê. Trong men nung nhiệt độ cao, nó là một ôxít trợ chảy (bắt đầu hoạt động từ 1.170°C) tạo ra men
chảy lỏng có độ sệt cao, sức căng bề mặt lớn, mờ đục và xỉn. Cũng như CaO, tác động làm chảy men
của nó gia tăng rất nhanh khi nhiệt độ càng cao. MgO không nên dùng cho men có màu sáng. Nó cũng
có thể tác hại đến một số màu của men lót. MgO dùng làm chất bổ trợ bề mặt để tạo mặt men xỉn.

MoO3

• Phân tử lượng: 143,94

• Hệ số giãn nở: 0,094
• Điểm nóng chảy: 795°C
• Tên gọi: Ôxít môlipđen

PO4

• Phân tử lượng: 94,969

• Tên gọi: Ôxít phốtpho
• Nguồn: tro xương

PbO

• Phân tử lượng: 223,2

• Hệ số giãn nở: 0,083
• Điểm nóng chảy: 888°C
• Tên gọi: Ôxít chì (II)
• Nguồn: frit chì, ôxít chì

Phản ứng dễ dàng với silica để tạo thành silicat chì nóng chảy ở nhiệt độ thấp, độ bóng cao. Ôxít chì
(II) có thể cho các đặc trưng bề mặt và màu sắc lạ thường. Men chì còn có khả năng chống mẻ cạnh
cao. Cacbonat chì, nguồn cung cấp ôxít chì tốt nhất, tồn tại hầu như ở dạng nguyên chất và độ hạt rất
mịn. Nó giúp hình thành và duy trì tốt thể huyền phù ở men chưa nung cũng như giúp men nóng chảy ở
nhiệt độ thấp. Độ giãn nở nhiệt thấp, dùng kết hợp với ôxít bo để cải thiện hiện tượng rạn men và khả
năng bị ăn mòn hóa học. Ôxít chì (II) cũng làm loãng men nung chảy. Vấn đề của chì là tính độc hại,
mất độ bóng khi nung ở nhiệt độ cao, mờ sau một thời gian dài sử dụng và độ chống mài mòn kém.

ZnO

• Phân tử lượng: 81,4

• Hệ số giãn nở: 0,094
 • Điểm nóng chảy: 1.800°C
• Tên gọi: Ôxít kẽm
• Nguồn: Ôxít kẽm

ZnO bắt đầu chức năng trợ chảy ở khoảng 1.000°C. Tuy nhiên, ZnO dễ dàng bị khử thành kẽm kim
loại do khí CO và H2 trong môi trường nung khử của lò ga (hay lò điện có độ thông hơi kém). Kẽm kim
loại nguyên chất lại nóng chảy ở 419°C, sôi và hoá hơi ở 907°C. ZnO có độ giãn nở nhiệt thấp có thể
dùng thay cho các chất trợ chảy có độ giãn nở nhiệt cao để ngăn chặn rạn men. Hàm lượng sử dụng
trung bình và cao, ZnO cho mặt men xỉn và bị kết tinh. Phản ứng của ôxít kẽm trên các màu khá phức
tạp. Nó có thể có các hiệu ứng có ích hoặc có hại với các màu xanh lam, nâu, xanh lục, hồng và được
khuyên không nên dùng với đồng, sắt hay crôm. Với hàm lượng cao, ZnO có thể là chất làm mờ (trắng
đục).

FeO

• Phân tử lượng: 71,85

• Điểm nóng chảy: 1.370°C
• Tên gọi: Ôxít sắt (II), ôxít sắt đen
• Nguồn: Ôxít sắt đen

Trong môi trường khử, Fe2O3 dễ dàng bị khử thành FeO theo phản ứng sau ở 900°C:

Fe2O3 + CO = 2FeO + CO2

Phản ứng trên xảy ra dễ dàng nếu đất sét chứa nhiều các tạp chất hữu cơ. Khi sắt ba đã bị khử thành sắt
hai trong men thì rất khó ôxi hóa trở lại.

FeO là một ôxít trợ chảy mạnh, có thể thay thế cho ôxít chì hay ôxít canxi. Hầu hết các loại men sẽ có
độ hoà tan sắt hai khi nung chảy cao hơn khi ở trạng thái rắn, do đó sẽ có ôxít sắt kết tinh trong men khi
làm nguội, môi trường ôxi hóa hay khử.

Chất tạo thủy tinh

SiO2 tự do

• Phân tử lượng: 60,1

• Hệ số giãn nở: 0,035
• Điểm nóng chảy: 1.710°C

P2O5

• Phân tử lượng: 141,9

• Điểm nóng chảy: 580°C
• Tên gọi: Pentôxít phốtpho
• Nguồn: Tro xương, tro gỗ, tro củi
P2O5 là một chất tạo thủy tinh như ôxít bo và silica. Thủy tinh phốtpho có khuynh hướng tạo vệt xanh
xám trong men, nó không tham gia vào chuỗi silica nhưng tồn tại như một thể keo tách biệt trong mạng
silicat. P2O5 có thể dùng làm chất biến đổi bề mặt, nó có thể tạo các hiệu ứng đa dạng và lốm đốm cho
men (đặc biệt với men nung thấp) khi được sử dụng với hàm lượng thấp (tối đa 2%). Tro xương là
nguồn cung cấp.

Chất tạo màu

CeO2

• Phân tử lượng: 172

• Điểm nóng chảy 2.400°C
• Tên gọi: Ôxít xeri, Ôxít xeri (IV)

Dùng cho thủy tinh quang học vì có tính chất bảo vệ khỏi tia cực tím. Kết hợp với titan cho màu vàng.
Dùng làm chất làm mờ trong trường hợp cần một số hiệu quả đặc biệt trong ngành gạch men.

Cu2O

• Phân tử lượng: 143

• Điểm nóng chảy: 1.235°C
• Tên gọi: Ôxít đồng (I)
• Nguồn: Ôxít đồng đỏ. Xem thêm: Ôxít đồng (II)

Môi trường nung khử sẽ chuyển CuO (màu đen) thành Cu2O màu đỏ sáng:

2CuO + CO = Cu2O + CO2

Muốn có màu đỏ sáng, người ta chỉ cần dùng một lượng rất nhỏ ôxít đồng (I) (0,5%). Nếu hàm lượng
đồng cao hơn, có thể dẫn đến xuất hiện các hạt đồng kim loại nhỏ li ti trong men chảy tạo thành màu đỏ
sang de-boeuf. Nếu có bo trong men khử đồng đỏ người ta sẽ có màu tím. Trong men đồng đỏ sử dụng
nhiều nguyên liệu fenspat, thêm ôxít bari tạo ra màu từ xanh Thổ đến lam thẫm, tùy theo hàm lượng
ôxít đồng. Flo khi được sử dụng với ôxít đồng cho màu lục ánh lam.

CuO

• Phân tử lượng: 79,54

• Điểm nóng chảy: 1.148°C
• Tên gọi: Ôxít đồng (II)
• Nguồn: Ôxít đồng đen

Trong môi trường ôxi hóa bình thường, CuO không bị khử thành Cu2O và nó tạo màu xanh lục trong
suốt cho men. Có thể tạo màu tím cho men nếu trong men có một ít ôxít đồng tạo màu xanh lục (CuO)
và một ít ôxít đồng đỏ (Cu2O). Hiệu quả này thường có được nếu men có hàm lượng CaO (vôi sống)
cao hay nếu quá trình nung trong giai đoạn đầu là môi trường ôxi hóa và các giai đoạn sau đó là môi
trường trung tính. Sắc màu xanh lục có thể thay đổi tùy theo tốc độ nung. Màu đẹp nhất khi nung
nhanh. Sắc xanh còn tùy thuộc vào sự hiện diện của các ôxít khác (ví dụ: chì hàm lượng cao sẽ cho
màu lục sẫm hơn, các ôxít kiềm thổ hay bo hàm lượng cao sẽ kéo về phía sắc xanh lam). Ôxít đồng là
một chất trợ chảy khá mạnh. Nó làm tăng độ chảy loãng của men nung và tăng khả năng tạo vân rạn do
hệ số giãn nở nhiệt cao. Kết hợp với ôxít titan có thể tạo ra các hiệu quả "tạo vết bẩn" và "lốm đốm" rất
đẹp. CuO kết hợp với thiếc hay ziricon cho màu xanh Thổ hay lục-lam trong men kiềm thổ (hàm lượng
KNaO cao) và alumina thấp. Nên sử dụng frit pha sẵn nếu muốn có màu này, tuy nhiên men loại này
thường bị rạn. CuO trong men (bari/kẽm/natri) cho màu xanh lam. K2O có thể làm cho men có CuO
ngả sắc vàng.

Fe2O3

• Phân tử lượng: 159,69

• Hệ số giãn nở: 0,125
• Điểm nóng chảy: 1.565°C
• Tên gọi: Ôxít sắt (III), ôxít sắt đỏ, gỉ sắt
• Nguồn: Ôxít sắt, đất sét có vết nâu đỏ...

Các hợp chất sắt là các chất tạo màu phổ biến nhất trong ngành gốm. Sắt có thể biểu hiện khác biệt tùy
thuộc môi trường lò, nhiệt độ nung, thời gian nung và tùy theo thành phần hóa học của men. Do đó có
thể nói nó là một trong những nguyên liệu lý thú nhất. Về mặt hoá học, ôxít sắt (III) cũng thuộc nhóm
lưỡng tính như alumina. Fe2O3 không phải là một ôxít trợ chảy, nó là một chất chống chảy. Trong môi
trường nung khử, Fe2O3 dễ dàng bị khử (do cacbon hay các hợp chất lưu huỳnh trong nguyên liệu và
môi trường lò) thành FeO và trở thành chất trợ chảy. Nếu muốn giữ được ôxít sắt (III), từ 700°C –
900°C, môi trường nung phải là ôxi hóa. Ôxít sắt (III) là dạng phổ biến nhất của ôxít sắt tự nhiên.
Trong môi trường nung ôxi hóa, nó vẫn là Fe2O3 và cho màu men từ hổ phách đến vàng nếu hàm lượng
tối đa trong men là 4% (rõ rệt hơn nếu men có ôxít chì (II) và vôi), cho men màu da rám nắng (nâu
vàng) nếu hàm lượng khoảng 6% và cho màu nâu nếu hàm lượng ôxít sắt (III) cao hơn. Màu đỏ của
ôxít sắt ba có thể biến đổi trên một khoảng rộng trong khoảng nhiệt độ nung thấp. Nếu nung thấp thì có
màu cam sáng. Nhiệt độ tăng màu sẽ chuyển sang đỏ sáng rồi đỏ sậm và cuối cùng là nâu. Chuyển biến
từ đỏ sang nâu xảy ra đột ngột trên một khoảng nhiệt độ hẹp, cần lưu ý.

Hầu hết các loại men sẽ có độ hòa tan sắt ba khi nung chảy cao hơn khi ở trạng thái rắn, do đó sẽ có
ôxít sắt kết tinh trong men khi làm nguội, môi trường ôxi hóa hay khử. Men có hàm lượng chất trợ
chảy cao, điểm nóng chảy thấp sẽ hoà tan được nhiều sắt hơn.

1. Kẽm làm xấu màu của sắt.

2. Titan và rutil (điôxít titan) với sắt có thể tạo hiệu quả đốm hay vệt màu rất đẹp.
3. Trong men khử có ôxít sắt ba, men sẽ có màu từ xanh Thổ đến lục nhạt (khi men có hàm lượng
sôđa cao, có ôxít bo).
4. Trong men chứa calcia, ôxít sắt ba có khuynh hướng cho màu vàng. Trong men kiềm cho màu
từ vàng rơm đến nâu vàng.
5. Men chì nung thấp, men kali và natri có màu đỏ khi thêm ôxít sắt ba (không có sự hiện diện của
bari).

Fe3O4
Ôxít sắt từ: có thể là hỗn hợp của Fe2O3 và FeO. Kết quả của phản ứng chuyển đổi không hoàn toàn hay
có thể là dạng khoáng vật kết tinh tự nhiên, cho màu nâu. Dạng sau dùng để tạo đốm nâu li ti trong
men. Thêm Fe2O3 vào men giúp giảm rạn men (nếu hàm lượng sử dụng dưới 2%).

InO3

• Phân tử lượng: 277,64

MnO

• Phân tử lượng: 70,9

• Hệ số giãn nở: 0,05
• Điểm nóng chảy: 1.650°C
• Tên gọi: Ôxít mangan (II)
• Nguồn: Điôxít mangan

Trên 1.080°C, MnO2 chuyển thành MnO (MnO chỉ tồn tại ở nhiệt độ trên 1.080°C) – MnO là một ôxít
trợ chảy dễ dàng kết hợp với silica cho màu tím nếu trong men không có alumina và cho màu nâu nếu
có alumina. Màu nâu mangan khác và đẹp hơn màu nâu sắt.

Hàm lượng nhỏ MnO dễ dàng hoà tan trong hầu hết các loại men, tuy nhiên trên 5% thì MnO bắt đầu
kết tủa (tốc độ nguội, độ chảy lỏng của men sẽ ảnh hưởng đến sự kết tủa). Nếu hàm lượng rất cao
(20%), sẽ có bề mặt kim loại.

MnO không bị biến đổi trong môi trường khử, tuy nhiên tốt nhất vẫn nên dùng nó trong môi trường ôxi
hóa và men nung trên 1.200°C.

Trong men nung dưới 1.080°C, ôxít mangan cho màu nâu cà phê khi có mặt thiếc, cho màu nâu xỉn khi
có chì và hàm lượng thấp kiềm.

MnO2

• Phân tử lượng: 86,9

• Hệ số giãn nở: 0,05
• Điểm nóng chảy: 1.080°C
• Tên gọi: Điôxít mangan, Ôxít mangan (IV)
• Nguồn: Điôxít mangan

MnO2 có thể cho màu tím trong men kiềm cao (KNaO) và alumina thấp, có mặt ôxít côban càng tốt
(nên dùng loại frit có thành phần này).

Các vết màu với thành phần 8 sắt, 4 mangan và 0,5 côban cho màu đen tuyền.

NiO

• Phân tử lượng: 74,7

 • Điểm nóng chảy: 1.453°C
• Tên gọi: Ôxít niken (II)
• Nguồn: Ôxít niken

Thường không dùng với men nung thấp do điểm nóng chảy của bột ôxít niken (II) cao. Men đã xỉn sẽ
bị khô nếu thêm ôxít niken (II).

Ôxít niken (II) thường dùng để cải thiện và "làm mềm" màu của các ôxít kim loại khác do đó chỉ sử
dụng với lượng nhỏ.

Ôxít niken (II) với ôxít thiếc cho màu xanh thép. Nếu hàm lượng thiếc cao thì có thể có màu xanh oải
hương. Ôxít niken (II) và ôxít canxi cho màu nâu vàng. Ôxít niken (II) với ôxít bari cho màu nâu. Ôxít
niken (II) trong men chì cho màu xám. Ôxít niken (II) có thể cho màu hồng trong men kali cao. Ôxít
niken (II) cho màu vàng trong men liti. Ôxít niken (II) với hàm lượng cao MgO cho màu xanh lục, tốt
hơn nếu có mặt kẽm.

PrO2

• Phân tử lượng: 172,9

• Tên gọi: Ôxít praseodymi (IV)
• Nguồn: Vết màu

Được sử dụng cùng với ziricon trong các loại vết tạo màu vàng chanh. Màu vàng có thể thay đổi theo
thành phần hóa học của men. Men PrO2 có thể dễ dàng bị sai màu khi bị nhiễm các ôxít màu khác.

PrO2 có thể dùng trong môi trường nung khử, nhiệt độ cao. Cũng độc hại nhưng ít nguy hiểm hơn
vanadi hay antimon.

Se

• Phân tử lượng: 111,2

• Điểm nóng chảy: 217°C
• Tên gọi: Selen
• Nguồn: Selenit natri, selenit bari

Nguyên tố bán kim loại cùng nhóm lưu huỳnh. Dùng với côban sẽ là một chất khử màu tốt cho thủy
tinh, do nó tạo màu hồng sẽ trung hoà màu xanh lục của sắt và thủy tinh sẽ trong suốt không màu.
Dùng với cadmi cho men màu đỏ (nung thấp). Có mặt chì làm tăng màu. Cho thủy tinh màu hoa hồng
hay hồng ngọc (ruby). Dùng trong một vài loại vết màu đặc biệt.

U3O8

• Phân tử lượng: 842

• Điểm nóng chảy: 2.176°C
• Tên gọi: Ôxít urani
• Nguồn: Ôxít urani
Có thể coi là hỗn hợp của UO2x2UO3. Dùng làm chất tạo màu, hàm lượng sử dụng có thể đến 15%, có
thể cho màu vàng, đỏ và cam. Ví dụ ôxít urani cho màu đỏ trong men silicat chì với alumina thấp và
không có ôxít bo, có mặt kẽm càng tốt. Dù dạng ôxít được xem là không nguy hiểm về mặt phóng xạ,
việc sử dụng urani nói chung là nên hạn chế.

V2O5

• Phân tử lượng: 181,9

• Điểm nóng chảy: 690°C
• Tên gọi: Pentôxít vanadi
• Nguồn: Ôxít vanadi

Vanadi là một ôxít kim loại có tính axít, cho màu vàng nếu hàm lượng sử dụng khoảng đến 10%. Màu
của nó yếu, tuy nhiên có thể cũng có khi dùng kết hợp với thiếc và ôxít ziricon. Màu vàng vanadi bền
hơn màu vàng antimon ở nhiệt độ cao. Màu vanadi rực rỡ và ấn tượng nhất trong men chì. Pentôxít
vanadi cũng là một chất trợ chảy mạnh. Ngoài dạng V2O5 chúng ta còn có thể có V2O3.

Chất tạo độ mờ
Sb2O3

• Phân tử lượng: 291,6

• Điểm nóng chảy: 630°C
• Tên gọi: Ôxít antimon (III)
• Nguồn: Ôxít antimon, sulfua antimon

Ôxít antimon (III) được dùng làm chất tạo độ mờ trong men nung thấp, tuy nhiên nó dễ bị mất tính
năng làm mờ do là chất dễ bị khử, vì vậy trong men cần phải có một tác nhân ôxi hóa như KNO3 để
đảm bảo hiện tượng này không xảy ra. Không dùng được cho men nung trên cone 1 do bị hoá hơi. Có
thể cho men ngả màu vàng Naples nếu có sự hiện diện của chì (tạo kết tủa antimonat chì màu vàng).

SnO2

• Phân tử lượng: 150,7

• Hệ số giãn nở: 0,02
• Điểm nóng chảy: 1.127°C
• Tên gọi: Ôxít thiếc (IV), Ôxít stannic
• Nguồn: Bột ôxít thiếc

Dạng ôxít cao nhất của thiếc kim loại. Ôxít thiếc (IV) rất trắng, tỷ trọng thấp. Thiếc kim loại nóng chảy
ở nhiệt độ rất thấp nhưng ôxít thiếc (IV) chỉ nóng chảy ở 1.127°C.

SnO2 chủ yếu được sử dụng làm chất làm mờ (hàm lượng sử dụng từ 5-15%) cho mọi loại men. Ôxít
thiếc là một chất làm mờ hữu hiệu để chuyển men trong thành trắng đục (trắng mềm sắc xanh nếu so
sánh với các màu trắng tinh thô của ziricon). Lượng sử dụng tùy thuộc thành phần men và nhiệt độ
nung. Tính năng làm mờ của ôxít thiếc có được là do các hạt ôxít thiếc nhỏ phân tán và nằm lơ lửng
trong men nung. Ở nhiệt độ cao hơn, các hạt ôxít thiếc bắt đầu bị chảy, hòa tan và sẽ mất khả năng làm
mờ.

Cũng như ôxít ziricon, lượng ôxít thiếc cao trong men nung thấp sẽ làm cho men khó chảy, làm quánh
men chảy và tăng khả năng bị lỗ châm kim và gai ốc. Sử dụng ôxít thiếc sẽ có màu trắng mềm hơn sử
dụng chất tạo mờ gốc ziricon (rất thông dụng và rẻ hơn ôxít thiếc nhiều). Một điều phải hết sức lưu ý là
ôxít thiếc dễ dàng phản ứng với crôm (chỉ cần lượng rất nhỏ) tạo ra màu hồng. Nếu trong lò chỉ có một
ít hơi crôm từ các loại men khác, màu trắng của ôxít thiếc sẽ không còn. Các chất tạo mờ khác còn có
ôxít ziricon (cho màu trắng thủy tinh thô hơn), phôtphát canxi (bị vấn đề ngả màu sang xám), ôxít xeri
(chỉ dùng ở nhiệt độ thấp), ôxít antimon (có vấn đề nếu men có chì – men ngả vàng) và điôxít titan (mất
màu nếu có ôxít sắt).

TiO2

• Phân tử lượng: 79,9

• Hệ số giãn nở: 0,144
• Điểm nóng chảy: 1.830°C
• Tên gọi: Điôxít titan, Titania
• Nguồn: Điôxít titan, rutil

Điôxít titan là một ôxít đa dụng do có thể làm chất làm mờ, tạo đốm và kết tinh. Hàm lượng dưới 0,1%
được dùng để biến đổi màu men có sẵn từ các ôxít kim loại khác như Cr, Mn, Fe, Co, Ni, Cu. Điôxít
titan có thể tự tạo thủy tinh nhưng nó lại không có độ hòa tan cao trong silica nóng chảy. Hàm lượng
thấp hơn 1%, điôxít titan hòa tan hoàn toàn trong men chảy (chưa thể làm chất làm mờ). Hàm lượng
hơi cao hơn một chút, nó sẽ cho một vệt màu trắng ánh lam trong men trong suốt (còn tùy thuộc hàm
lượng alumina). Trên 2%, nó bắt đầu thay đổi mạnh bề mặt và độ đục của men do hình thành các hạt
tinh thể phân tán lơ lửng trong men. Trong khoảng từ 2-6%, nó sẽ tạo các đốm trên mặt men. Từ 10-
15%, nó cho bờ mặt men mờ đục và xỉn nếu men không bị quá lửa. Điôxít titan là một ôxít "đói" ôxy
và dễ dàng bị ôxi hoá từ dạng bị khử của nó khi có cơ hội.

Điôxít titan được dùng trong một số loại frit chì để giảm sự thẩm thấu. Men chứa điôxít titan có thể
thay đổi màu nhẹ dưới tác động của ánh sáng và cũng có thể thay đổi màu do tác động của nhiệt. TiO2
được xem là ôxít trơ trong men. Tuy nhiên trên giản đồ Al2O3 - TiO2, điôxít titan và ôxít nhôm tạo cùng
pha eutecti ở 80% Al2O3 và 1705°C cho thấy TiO2 có phản ứng với ôxít nhôm, ôxít quan trọng thứ nhì
trong ngành gốm.

ZrO

• Phân tử lượng: 107,2

• Hệ số giãn nở: 0,02
• Tên gọi: Ôxít ziriconi (II), Zirconia
• Nguồn: Các chất làm mờ ziricon, silicat ziriconi

ZrO có thể tạo các mẫu gồm những vùng đậm nhạt xen kẽ trên mặt men (chất biến đổi bề mặt). Cần
phải sử dụng hàm lượng cao (khoảng 15%). ziricon được sử dụng trong các vết để ổn định màu.
ZrO2

• Phân tử lượng: 123,2

• Hệ số giãn nở: 0,02
• Điểm nóng chảy: 2.700°C
• Tên gọi: Điôxít ziriconi, ôxít ziriconi (IV)
• Nguồn: Các chất làm mờ ziricon, silicat ziriconi

Nó được dùng làm chất làm mờ trong men, tương tự như ôxít thiếc. Tuy nhiên, ôxít thiếc có thể nói là
hiệu quả gấp đôi về mặt tạo độ mờ. Men bo hay kiềm cao, men alumina và silica thấp có thể không
được làm mờ tốt lắm.

LOI (Chất mất đi khi cháy)

Viết tắt của từ tiếng Anh Loss on Ignition

• Tên gọi: Cacbon

• Nguồn: đất sét viên

CO2

• Tên gọi: Điôxít cacbon

CO2 tạo ra khi cacbon trong thành phần nguyên liệu cháy trong lúc nung. CO2 thường được tạo ra khi
khí CO trong buồng đốt (tạo ra trong môi trường nung khử hay ôxi hóa không hoàn toàn) gặp các hợp
chất mà nó có thể dễ dàng lấy đi một nguyên tử ôxi để tạo thành CO2.

H2O

• Nguồn: đất sét, các khoáng chất ngậm nước (hiđrat hóa)

• Phân tử lượng: 19
• Tên gọi: Flo

Flo thoát ra khi nung một số nguyên liệu như đá Cornwall hay flospat, hơi của nó rất độc hại, do đó
phải nêu riêng để lưu ý, không nên gộp chung vào LOI.

Các chất khác

Các nguyên tố dấu vết
Dùng nhóm các nguyên tố dấu vết trong bảng phân tích nhưng xem như trọng lượng bằng 0 trong tính
toán công thức men.

Y2O3

• Phân tử lượng: 225,8

• Điểm nóng chảy: 2.585°C
• Tên gọi: Ôxít yttri

Dùng trong chế tạo gốm sứ dẫn điện, vật liệu chịu lửa, ngành thủy tinh và trong các vết màu. Có thể
cho men màu vàng.