c
c



  cc
  

c

15/11/2008 12:57:40 SA
Báo cáo Khoa hӑc tҥi Hӝi thҧo quӕc tӃ ViӋt Nam hӑc lҫn thӭ ba vӟi chӫ đӅ: "ViӋt Nam: Hӝi nhұp và phát
triӇn", tә chӭc tҥi Hà Nӝi, ViӋt Nam, tháng 12-2008

PGS,TS Đӭc Vưӧng

ViӋn trưӣng ViӋn Khoa hӑc nghiên cӭu nhân tài, nhân lӵc;
Chӫ nhiӋm ĐӅ tài cҩp nhà nưӟc: ³Xây dӵng đӝi ngũ trí thӭc
ViӋt Nam giai đoҥn 2011-2020´ (Mã sӕ: KX.04.16/06-100)

1. Tình trҥng vӅ nguӗn nhân lӵc cӫa ViӋt Nam

Nhұn thӭc vӅ nguӗn nhân lӵc cӫa ViӋt Nam đang còn có nhӳng ý kiӃn khác nhau. Trên phương tiӋn thông tin
đҥi chúng, ngưӡi ta thưӡng nói đӃn thӃ mҥnh cӫa ViӋt Nam là nguӗn nhân công rҿ mҥt và kêu gӑi các nhà đҫu
tư hãy đҫu tư vào ViӋt Nam vì ViӋt Nam có nguӗn nhân công rҿ mҥt. Tҥi sao lҥi nói như vұy? Mӝt sӕ ngưӡi chưa
đánh giá đúng vӅ nguӗn nhân lӵc cӫa ViӋt Nam. Quan điӇm chӍ đҥo vӅ vҩn đӅ này cũng chưa rõ ràng. Khҧ năng
đӇ tә chӭc khai thác nguӗn nhân lӵc còn bҩt cұp. Vì vұy, đӇ nghiên cӭu nó, phҧi tìm hiӇu xem nguӗn nhân lӵc ӣ
ViӋt Nam xuҩt phát tӯ đâu và đang ӣ trong tình trҥng nào?

p
 
  

Tính đӃn nay, sӕ dân cӫa cҧ nưӟc là 84,156 triӋu ngưӡi1, trong đó, nông dân chiӃm khoҧng hơn 61 triӋu 433
nghìn ngưӡi, bҵng khoҧng 73% dân sӕ cӫa cҧ nưӟc. Sӕ liӋu trên đây phҧn ánh mӝt thӵc tӃ là nông dân nưӟc ta
chiӃm tӹ lӋ cao vӅ lӵc lưӧng lao đӝng xã hӝi. Theo các nguӗn sӕ liӋu mà tôi thӕng kê đưӧc, hiӋn nay, cҧ nưӟc
có khoҧng 113.700 trang trҥi, 7.240 hӧp tác xã nông, lâm nghiӋp, thӫy sҧn; có 217 làng nghӅ và 40% sҧn phҭm
tӯ các ngành, nghӅ cӫa nông dân đưӧc xuҩt khҭu đӃn hơn 100 nưӟc. Như vұy, so vӟi trưӟc đây, nông thôn
nưӟc ta đã có nhӳng chuyӇn biӃn tích cӵc.

Tuy nhiên, nguӗn nhân lӵc trong nông dân ӣ nưӟc ta vүn chưa đưӧc khai thác, chưa đưӧc tә chӭc, vүn bӏ bӓ
mһc và tӯ bӓ mһc đã dүn đӃn sҧn xuҩt tӵ phát, manh mún. Ngưӡi nông dân chҷng có ai dҥy nghӅ trӗng lúa. Hӑ
đӅu tӵ làm, đӃn lưӧt con cháu hӑ cũng tӵ làm. Có ngưӡi nói rҵng, nghӅ trӗng lúa là nghӅ dӉ nhҩt, không cҫn
phҧi hưӟng dүn cũng có thӇ làm đưӧc. ӣ các nưӟc phát triӇn, hӑ không nghĩ như vұy. Mӑi ngưӡi dân trong làng
đӅu đưӧc hưӟng dүn tӹ mӹ vӅ nghӅ trӗng lúa trưӟc khi lӝi xuӕng ruӝng. Nhìn chung, hiӋn có tӟi 90% lao đӝng
nông, lâm, ngư nghiӋp và nhӳng cán bӝ quҧn lý nông thôn chưa đưӧc đào tҥo. ĐiӅu này phҧn ánh chҩt lưӧng
nguӗn nhân lӵc trong nông dân còn rҩt yӃu kém. Sӵ yӃu kém này đү dүn đӃn tình trҥng sҧn xuҩt nông nghiӋp
nưӟc ta vүn còn đang trong tình trҥng sҧn xuҩt nhӓ, manh mún, sҧn xuҩt theo kiӇu truyӅn thӕng, hiӋu quҧ sҧn
xuҩt thҩp. ViӋc liên kӃt "bӕn nhà" (nhà nưӟc, nhà nông, nhà khoa hӑc, nhà doanh nghiӋp) chӍ là hình thӭc.

Tình trҥng đҩt nông nghiӋp ngày càng thu hҽp, làm cho mӝt bӝ phұn lao đӝng ӣ nông thôn dôi ra, không có viӋc
làm. Tӯ năm 2000 đӃn năm 2007, mӛi năm nhà nưӟc thu hӗi khoҧng 72 nghìn ha đҩt nông nghiӋp đӇ phát triӇn
công nghiӋp, xây dӵng đô thӏ và rơi vào túi nhӳng ông có chӭc, có quyӅn ӣ đӏa phương, gây nên bҩt hӧp lý
trong chính sách đӕi vӟi ngưӡi nông dân.
Chính vì nguӗn nhân lӵc trong nông thôn không đưӧc khai thác, đào tҥo, nên mӝt bӝ phұn nhân dân ӣ nông
thôn không có viӋc làm ӣ các khu công nghiӋp, công trưӡng. Tình trҥng hiӋn nay là các doanh nghiӋp đang thiӃu
nghiêm trӑng thӧ có tay nghӅ cao, trong khi đó, lӵc lưӧng lao đӝng ӣ nông thôn lҥi dư thӯa rҩt nhiӅu.

Vҩn đӅ lao đӝng và viӋc làm ӣ nông thôn ViӋt Nam đang rҩt đáng lo ngҥi. Nông dân ӣ nhӳng nơi bӏ thu hӗi đҩt
thiӃu viӋc làm; chҩt lưӧng lao đӝng thҩp, nhưng cho đӃn nay, qua tìm hiӇu, tôi thҩy vүn chưa đưӧc khҳc phөc có
hiӋu quҧ.

Nguyên nhân dүn đӃn tình trҥng này là chính sách đӕi vӟi nông dân, nông thôn, nông nghiӋp chưa rõ ràng.

p
 
  

VӅ sӕ lưӧng giai cҩp công nhân ViӋt Nam hiӋn nay có khoҧng dưӟi 5 triӋu ngưӡi, chiӃm 6% dân sӕ cӫa cҧ
nưӟc, trong đó, công nhân trong các doanh nghiӋp nhà nưӟc chiӃm tӹ lӋ thҩp, khoҧng gҫn 2 triӋu ngưӡi, bҵng
khoҧng 40% so vӟi lӵc lưӧng công nhân nói chung cӫa cҧ nưӟc; lӵc lưӧng công nhân cӫa khu vӵc ngoài nhà
nưӟc có khoҧng 2,70 triӋu, chiӃm gҫn 60%. Xu hưӟng chung là lӵc lưӧng công nhân trong các doanh nghiӋp
nhà nưӟc ngày càng ít đi, trong khi đó, lӵc lưӧng công nhân cӫa khu vӵc ngoài nhà nưӟc ngày càng tăng lên.
Công nhân có tay nghӅ cao chiӃm tӹ lӋ rҩt thҩp so vӟi đӝi ngũ công nhân nói chung. Trình đӝ văn hóa, tay nghӅ,
kӻ thuұt cӫa công nhân còn thҩp. Sӕ công nhân có trình đӝ cao đҷng, đҥi hӑc ӣ ViӋt Nam có khoҧng 150 nghìn
ngưӡi, chiӃm khoҧng 3,3% so vӟi đӝi ngũ công nhân nói chung ӣ ViӋt Nam. Sӕ công nhân xuҩt khҭu lao đӝng
tiӃp tөc tăng, tuy gҫn đây có chӳng lҥi. Tӯ năm 2001 đӃn năm 2006, ViӋt Nam đã đưa đưӧc gҫn 375 nghìn
ngưӡi lao đӝng đi làm viӋc tҥi trên 40 nưӟc và vùng lãnh thә, tăng gҩp 4 lҫn so vӟi thӡi kǤ 1996-2000 (95 nghìn
ngưӡi). HiӋn nay, lao đӝng ViӋt Nam làm viӋc tҥi nưӟc ngoài có khoҧng 500 nghìn ngưӡi, làm viӋc tҥi trên 40
nưӟc và vùng lãnh thә vӟi hơn 30 nhóm ngành nghӅ.

Vì đӗng lương rҿ mҥt, công nhân không thӇ sӕng trӑn đӡi vӟi nghӅ, mà phҧi kiêm thêm nghӅ phө khác như đi
làm xe ôm trong buәi tӕi và ngày nghӍ, làm nghӅ thӫ công, buôn bán thêm, cho nên đã dүn đӃn tình trҥng nhiӅu
ngưӡi vӯa là công nhân, vӯa không phҧi là công nhân. Trong các ngành nghӅ cӫa công nhân, tӹ lӋ công nhân
cơ khí và công nghiӋp nһng còn rҩt thҩp, khoҧng 20% trong tәng sӕ công nhân cӫa cҧ nưӟc, trong khi đó, công
nhân trong các ngành công nghiӋp nhҽ, chӃ biӃn thӵc phҭm lҥi chiӃm tӹ lӋ cao, khoҧng 40%. Sӵ già đi và ít đi
cӫa đӝi ngũ công nhân ViӋt Nam đã thҩy xuҩt hiӋn. Vӟi tình hình này, công nhân khó có thӇ đóng vai trò chӫ yӃu
trong sӵ nghiӋp công nghiӋp hóa, hiӋn đҥi hóa đҩt nưӟc. VӅ mһt chính trӏ, thӵc chҩt, công nhân ViӋt Nam chưa
có đӏa vӏ bҵng trí thӭc, công chӭc, viên chӭc, rҩt khó vươn lên vӏ trí chӫ đҥo trong đӡi sӕng xã hӝi và trong sҧn
xuҩt, kinh doanh.

Nguyên nhân dүn đӃn tình trҥng trên là do sӵ quan tâm chưa đҫy đӫ và chưa có chính sách có hiӋu quҧ trong
viӋc xây dӵng giai cҩp công nhân.

p
 


       

NӃu tính sinh viên đҥi hӑc và cao đҷng trӣ lên đưӧc xem là trí thӭc, thì đӝi ngũ trí thӭc ViӋt Nam trong nhӳng
năm gҫn đây tăng nhanh. Riêng sinh viên đҥi hӑc và cao đҷng phát triӇn nhanh: năm 2000, cҧ nưӟc có 899,5
nghìn ngưӡi; năm 2002: 1.020,7 nghìn ngưӡi; năm 2003: 1.131 nghìn ngưӡi; năm 2004: 1.319,8 nghìn ngưӡi.
Năm 2005: 1,387,1 nghìn ngưӡi; năm 2006 (mӟi tính sơ bӝ: prel): 1,666, 2 nghìn ngưӡi,« Cҧ nưӟc đӃn nay có
14 nghìn tiӃn sĩ và tiӃn sĩ khoa hӑc; 1.131 giáo sư; 5.253 phó giáo sư; 16 nghìn ngưӡi có trình đӝ thҥc sĩ; 30
nghìn cán bӝ hoҥt đӝng khoa hӑc và công nghӋ; 52.129 giҧng viên đҥi hӑc, cao đҷng, trong đó có 49% cӫa sӕ
47.700 có trình đӝ thҥc sĩ trӣ lên, gҫn 14 nghìn giáo viên trung cҩp chuyên nghiӋp, 11.200 giáo viên dҥy nghӅ và
925 nghìn giáo viên hӋ phә thông; gҫn 9.000 tiӃn sĩ đưӧc điӅu tra, thì có khoҧng 70% giӳ chӭc vө quҧn lý và
30% thӵc sӵ làm chuyên môn. Đӝi ngũ trí thӭc ViӋt Nam ӣ nưӟc ngoài, hiӋn có khoҧng 300 nghìn ngưӡi trong
tәng sӕ gҫn 3 triӋu ViӋt kiӅu, trong đó có khoҧng 200 giáo sư, tiӃn sĩ đang giҧng dҥy tҥi mӝt sӕ trưӡng đҥi hӑc
trên thӃ giӟi. Sӕ trưӡng đҥi hӑc tăng nhanh. Tính đӃn đҫu năm 2007, ViӋt Nam có 143 trưӡng đҥi hӑc, 178
trưӡng cao đҷng, 285 trưӡng trung cҩp chuyên nghiӋp và 1.691 cơ sӣ đào tҥo nghӅ. Cҧ nưӟc hiӋn có 74 trưӡng
và khӕi trung hӑc phә thông chuyên vӟi tәng sӕ 47,5 nghìn hӑc sinh tҥi 63/64 tӍnh, thành phӕ trӵc thuӝc trung
ương và 7 trưӡng đҥi hӑc chuyên. Tӹ lӋ hӑc sinh trung hӑc phә thông chuyên so vӟi tәng dân sӕ cӫa cҧ nưӟc
đҥt 0,05%, còn chiӃm rҩt thҩp so vӟi thӃ giӟi.

Cҧ nưӟc có 1.568/3.645 hӑc sinh đӑat giҧi trong kǤ thi hӑc sinh giӓi quӕc gia trung hӑc phә thông năm hӑc 2007-
2008.

Đҫu năm 2008, Bӝ Giáo dөc và Đào tҥo ViӋt Nam đã trình lên Thӫ tưӟng Chính phӫ ViӋt Nam dӵ án đào tҥo 20
nghìn tiӃn sĩ trong giai đoҥn 2007-2020 ӣ cҧ trong nưӟc và ngoài nưӟc.

Nhà nưӟc đã dành mӝt khoҧn ngân sách chi cho giáo dөc và đào tҥo là 76.200 tӹ đӗng, chiӃm 20% tәng chi
ngân sách nhà nưӟc, tăng 14,1% so vӟi thӵc hiӋn năm 2007.

Bên cҥnh nguӗn nhân lӵc là trí thӭc trên đây, nguӗn nhân lӵc là công chӭc, viên chӭc (cũng xuҩt thân tӯ trí
thӭc) công tác tҥi các ngành cӫa đҩt nưӟc cũng tăng nhanh:

Tәng sӕ công chӭc, viên chӭc trong toàn ngành xuҩt bҧn là gҫn 5 nghìn ngưӡi làm viӋc tҥi 54 nhà xuҩt bҧn
trong cҧ nưӟc (trung ương 42, đӏa phương 12).

Tәng sӕ nhà báo cӫa cҧ nưӟc là 14 nghìn phóng viên chuyên nghiӋp và hàng nghìn cán bӝ, kӻ sư, nghӋ sĩ, nhân
viên làm viӋc trong các cơ quan báo chí và hàng chөc nghìn ngưӡi khác là cӝng tác viên, nhân viên, lao đӝng
tham gia các công đoҥn in ҩn, tiӃp thӏ quҧng cáo, phát hành, làm viӋc tҥi 687 cơ quan báo chí, hơn 800 báo, tҥp
chí, báo điӋn tӱ, đài phát thanh, truyӅn hình.

Đӝi ngũ công chӭc, viên chӭc cӫa ngành thuӃ ViӋt Nam hiӋn có gҫn 39 nghìn ngưӡi; ngành hҧi quan cӫa ViӋt
Nam là 7.800 ngưӡi, ngành kho bҥc là 13.536 ngưӡi.

Tính đӃn tháng 6-2005, đӝi ngũ cán bӝ nghiên cӭu, hoҥch đӏnh chính sách pháp luұt cӫa các cơ quan trung
ương là 824 ngưӡi, trong đó có 43 tiӃn sĩ luұt (chiӃm 5,22%), 35 tiӃn sĩ khác (chiӃm 4,25%), 89 thҥc sĩ luұt
(chiӃm 10,08%), 43 thҥc sĩ khác (chiӃm 5,22%), 459 đҥi hӑc luұt (chiӃm 55,70%), 223 đҥi hӑc khác (chiӃm
27,06%), 64 ngưӡi có 2 bҵng vӯa chuyên môn luұt, vӯa chuyên môn khác (chiӃm 7,77%),« Cҧ nưӟc có 4.000
luұt sư (tính ra cӭ 1 luұt sư trên 24 nghìn ngưӡi dân).
Trí thӭc, công chӭc, viên chӭc trong các ngành nghӅ khác cӫa các cơ quan trung ương và đӏa phương cũng
tăng nhanh.

Tәng nhân lӵc các hӝi, liên hiӋp hӝi, viӋn, trung tâm (NGO) hiӋn có 52,893 ngưӡi.

Bên cҥnh sӵ tăng nhanh tӯ nguӗn nhân lӵc trí thӭc, công chӭc, viên chӭc đã dүn ra trên đây, thҩy rҵng, ӣ ViӋt
Nam hiӋn nay, chҩt lưӧng nguӗn nhân lӵc tӯ trí thӭc, công chӭc, viên chӭc còn quá yӃu. Có ngưӡi tính rҵng,
hiӋn vүn còn khoҧng 80% sӕ công chӭc, viên chӭc làm viӋc trong các cơ quan công quyӅn chưa hӝi đӫ nhӳng
tiêu chuҭn cӫa mӝt công chӭc, viên chӭc như trình đӝ chuyên môn, nghiӋp vө, ngoҥi ngӳ, tin hӑc, ҧnh hưӣng
nhiӅu đӃn chҩt lưӧng công viӋc. Có 63% tәng sӕ sinh viên tӕt nghiӋp ra trưӡng chưa có viӋc làm, không ít đơn vӏ
nhұn ngưӡi vào làm, phҧi mҩt 1-2 năm đào tҥo lҥi. Trong sӕ 37% sinh viên có viӋc làm, thì cũng không đáp ӭng
đưӧc công viӋc. Bҵng cҩp đào tҥo ӣ ViӋt Nam chưa đưӧc thӏ trưӡng lao đӝng quӕc tӃ thӯa nhұn. Năm 2007, sӕ
sinh viên tӕt nghiӋp đҥi hӑc là 161.411. Theo ưӟc tính, mӛi tҩm bҵng đҥi hӑc, ngưӡi dân bӓ ra 40 triӋu đӗng, còn
nhà nưӟc đҫu tư khoҧng 30 triӋu đӗng. Như vұy, vӟi tӹ lӋ 63% sӕ sinh viên ra trưӡng chưa có viӋc làm, cho thҩy
kinh phí đҫu tư cӫa sinh viên thҩt nghiӋp (161.411 sinh viên x 63% x 70 triӋu), ít nhҩt thҩt thoát 7.117 tӹ đӗng
(trong đó, 4.067 tӹ đӗng cӫa dân và 3.050 tӹ đӗng cӫa nhà nưӟc).

ViӋt Nam có khoҧng 2,6 triӋu ngưӡi có trình đӝ đҥi hӑc trӣ lên. Con sӕ này có thӇ nói tương đương vӟi 2,6 triӋu
trí thӭc nưӟc nhà.

Nói tóm lҥi, nguӗn nhân lӵc tӯ nông dân, công nhân, trí thӭc (trong đó có công chӭc, viên chӭc) ӣ ViӋt Nam,
nhìn chung, còn nhiӅu bҩt cұp. Sӵ bҩt cұp này đã ҧnh hưӣng trӵc tiӃp đӃn phát triӇn kinh tӃ. Trong nhӳng năm
đәi mӟi, kinh tӃ đҩt nưӟc tuy có tăng tӯ 7,5 đӃn 8%, nhưng so vӟi kinh tӃ thӃ giӟi thì còn kém xa. Theo báo cáo
cӫa Ngân hàng thӃ giӟi (WB) và tұp đoàn tài chính quӕc tӃ (IFC), công bӕ ngày 26-9-2007, kinh tӃ ViӋt Nam xӃp
thӭ 91/178 nưӟc đưӧc khҧo sát.

Có thӇ rút ra mҩy điӇm vӅ thӵc trҥng nguӗn nhân lӵc ӣ ViӋt Nam:

- Nguӗn nhân lӵc ӣ ViӋt Nam khá dӗi dào, nhưng chưa đưӧc sӵ quan tâm đúng mӭc, chưa đưӧc quy hoҥch,
chưa đưӧc khai thác, còn đào tҥo thì nӱa vӡi, nhiӅu ngưӡi chưa đưӧc đào tҥo.

- Chҩt lưӧng nguӗn nhân lӵc chưa cao, dүn đӃn tình trҥng mâu thuүn giӳa lưӧng và chҩt.

- Sӵ kӃt hӧp, bә sung, đan xen giӳa nguӗn nhân lӵc tӯ nông dân, công nhân, trí thӭc,« chưa tӕt, còn chia cҳt,
thiӃu sӵ cӝng lӵc đӇ cùng nhau thӵc hiӋn mөc tiêu chung là xây dӵng và bҧo vӋ đҩt nưӟc.
Thӵc trҥng nguӗn nhân lӵc ViӋt Nam
SUNDAY, 1. NOVEMBER 2009, 16:51:22

LABOUR RESOURCE

c
cpc

 !"#  
$%  & '('
p&") *+ 
c$, "!-  '('
p&".--/0
  "1 2  '! 
'(3
 !!  43  5  67 
$1 
8
  !
!9: ;  <
9 

<
=5 >c>*"c?c
@A '

$B '*

C & '(

3 --/
<
9D& 3  $E 

2C"1
 F
G" <
DG" H& ! '
"&2!>
 $%I
>JJ $%I '
:>J $%I ! J>K $%IL
MC>N
 $%IO
 >JN $%!MC">NPN $%>

ThiӃu ngưӡi?

Trên các báo chí, phương tiӋn truyӅn thông liên tөc đưa tin vӅ tình trҥng thiӃu hөt lao đӝng ӣ tҩt
cҧ các trình đӝ, ӣ tҩt cҧ các bӝ ngành. Câu chuyên ngành nhân lӵc đã trӣ thành tâm điӇm kéo
theo sӵ chú ý cӫa xã hӝi đһc biӋt vӟi các doanh nghiӋp. Trăm thӭ đә dӗn vào viӋc thiӃu nhân
lưc như quҧn lý, vұn hành, marketing, bán hàng.... nên đã xҧy ra tình trҥng "Câu lao đӝng". Rҩt
nhiӅu doanh nghiӋp đang phҧi đau đҫu khi giҧi bài toán nhân sӵ. Tӯ cuӕi năm 2006-thӡi điӇm
ViӋt Nam gia nhұp WTO, Thӏ trưӡng chӭng khoán ViӋt Nam (TTCKVN) tҥo đà cho sӵ bùng nә
cӫa ngành tài chính vӟi hàng loҥt công ty, quӻ đҫu tư, ngân hàng mӟi, chính trong lúc này,
nhӳng nhân sӵ trӣ thành mӕc nhҳm cӫa các doanh nghiӋp mӟi, sӱ dөng các bәng lӝc, quyӅn lӧi
và lương bәng đã khiӃn không ít doanh nghiӋp bӏ rút ruӝt lao đӗng cҧ trình đӝ cao và thҩp, sӵ di
chuyӇn đã tҥo nên mӝt làn sóng không chӍ trong thӡi gian ngҳn mà còn trong các năm tiӃp theo.
Không chӍ trong lĩnh vӵc tài chính, vài năm trưӟc đây nhiӅu doanh nghiӋp CNTT, phҫn mӅm
cũng đã phҧi băn khoăn khi lưa chӑn nhân sӵ. Bên cҥnh viӋc bӏ chèo kéo bӣi các công ty khác,
doanh nghiӋp còn đau đҫu vӟi nҥn "nhҧy viӋc", muôn vàn lý do khiӃn doanh nghiӋp phҧi đau
đҫu, rӕi trí.

Chҩt lưӧng lao đӝng:

TBKTSG tháng 7/2007: Tính đӃn cuӕi năm 2006, ViӋt Nam có tәng cӝng 45,3 triӋu lao đӝng,
trong đó ba phҫn tư là lao đӝng ӣ nông thôn. Tuy nhiên, theo ông NguyӉn Đҥi Đӗng, Vө trưӣng
Vө Lao đӝng và viӋc làm thuӝc Bӝ Lao đӝng - Thương binh và Xã hӝi, sau nhiӅu năm phát triӇn,
thӏ trưӡng lao đӝng ViӋt Nam vүn ³chưa tương xӭng vӟi yêu cҫu vӅ nguӗn lao đӝng cho thӏ
trưӡng´. Theo ông Đӗng, hiӋn mӟi chӍ có 32% sӕ lao đӝng là đã qua đào tҥo và tӹ lӋ lao đӝng đã
có chӭng chӍ đào tҥo ngҳn hҥn là 14,4%. Báo cáo vӅ tình hình thӏ trưӡng lao đӝng ViӋt Nam do
Bӝ Lao đӝng - Thương binh và Xã hӝi soҥn thҧo đã khҷng đӏnh: ³ViӋt Nam thiӃu trҫm trӑng lao
đӝng kӻ thuұt trình đӝ cao và lao đӝng dӏch vө cao cҩp trong các ngành tài chính, ngân hàng, du
lӏch, bán hàng... nên nhiӅu nghӅ và công viӋc phҧi thuê lao đӝng nưӟc ngoài trong khi lao đӝng
xuҩt khҭu đa phҫn có trình đӝ chuyên môn kӻ thuұt thҩp hoһc mӟi chӍ qua giáo dөc đӏnh
hưӟng´.
Kӻ năng, tác phong thiӃu chuyên nghiӋp:

Kӻ năng làm viӋc cӫa lao đӝng ViӋt Nam, đһc biӋt các lao đӝng mӟi ra trưӡng là nӛi lo thưӡng
trӵc cӫa doanh nghiӋp. Theo ý kiӃn cӫa nhiӅu chӫ doanh nghiӋp, các cán bӝ phө trách nhұn sӵ
thì nguyên nhân chính cӫa thӵc trҥng này nҧy sinh ngay tӯ trong giҧng đưӡng, sinh viên chӍ
đưӧc hӑc kiӃn thӭc mà chưa đưӧc rèn luyӋn kӻ năng. NhiӅu doanh nghiӋp đã phҧi đào tҥo lҥi
sinh viên khi ra trưӡng và vӯa đào tҥo vӯa phҧi lo lҳng vì nhân viên luôn có ý đӏnh nhҧy viӋc, tìm
công viӋc mӟi đӇ có thêm "kinh nghiӋm".

Làm trái ngành nghӅ:

TBKTVN 14/09/2007: Tәng liên đoàn Lao đӝng ViӋt Nam vӯa thӵc hiӋn điӅu tra, khҧo sát thӵc
trҥng viӋc làm, thu nhұp và đӡi sӕng cӫa ngưӡi lao đӝng trong các doanh nghiӋp FDI tҥi mӝt sӕ
đӏa phương thu hút nhiӅu doanh nghiӋp có vӕn đҫu tư nưӟc ngoài. Theo đó, khoҧng 74% lao
đӝng có viӋc làm әn đӏnh, 22% lao đӝng không có viӋc làm әn đӏnh, 4% thiӃu viӋc làm. ChӍ có
khoҧng 50% lao đӝng có đào tҥo đưӧc làm đúng nghӅ.

Ngu͛n nhân l͹c thͳa mà v̳n thi͇u

šSo vӟi thӃ giӟi thì nưӟc ta có tӹ lӋ giӳa thҫy và thӧ cao hơn nhiӅu lҫn, tuy nhiên nguӗn nhân
lӵc cҩp cao lҥi ӣ mӭc khan hiӃm. Chúng ta đang trong tình trҥng lao đӝng dư vӅ lưӧng và yӃu
vӅ chҩt´, TiӃn sӻ Hӗ Đӭc Hùng, Giám đӕc ViӋn Nghiên cӭu phát triӇn ĐH Kinh tӃ TPHCM, nhұn
đӏnh.

NhiӅu doanh nghiӋp tham gia Hӝi thҧo ³Chҩt lưӧng nhân lӵc và Nhu cҫu tuyӇn
dөng´ do báo điӋn tӱ Dân trívà Vieclambank.com tә chӭc đã đӗng tình vӟi ý kiӃn trên.
Ông Bùi Văn Hoà, Giám đӕc Motorola ViӋt Nam, bày tӓ: ³Khá nhiӅu ngưӡi xin
viӋc không đӏnh vӏ đưӧc bҧn thân, thiӃu ý thӭc nghӅ nghiӋp. Hҫu hӃt nhân viên
đưӧc tuyӇn dөng vào phҧi qua đào tҥo lҥi´.

Còn ông Hoàng Quӕc ViӋt, Tәng Giám đӕc Công ty NguyӉn Hoàng lҥi cho biӃt
công ty có nhu cҫu tuyӇn dөng khá nhiӅu vӏ trí cao cҩp và sҹn sàng trҧ chi phí cho
ngưӡi giӟi thiӋu nhưng thӏ trưӡng này thӵc sӵ khan hiӃm.

Trưӟc thӵc trҥng này không ít doanh nghiӋp chӑn giҧi pháp thu hút nguӗn lӵc nhiӅu
kinh nghiӋm đang làm viӋc cho các công ty trong ngành hoһc mong đӧi vào nguӗn
du hӑc sinh. Trong khi đó, lưӧng sinh viên tӕt nghiӋp hàng năm ӣ nưӟc ta lҥi khá
vҩt vҧ đi ³xin´ viӋc thay vì ³tìm´ viӋc làm phù hӧp.

³Mӝt sinh viên tӕt nghiӋp cao hӑc tӯ Úc nӃu so vӅ kiӃn thӭc, trình đӝ chuyên môn
thì không hҷn vưӧt trӝi so vӟi sinh viên tӕt nghiӋp trong nưӟc. ThӃ nhưng, cái hӑ
hơn hҷn là thái đӝ làm viӋc tích cӵc và phong cách rҩt tӵ tin´, ông Lê Châu Tuҩn,
Giám đӕc Trung tâm đào tҥo Quҧn trӏ Quӕc tӃ E-Link, cho biӃt. ³Cҥnh tranh trong
thӏ trưӡng lao đӝng nhҩt thiӃt phҧi thay đәi phương pháp hӑc, rèn luyӋn kӻ năng hӑc
đӇ sáng tҥo. Và đӇ thӵc hiӋn điӅu này, chӍ nhà trưӡng thôi sӁ không đӫ´.

Theo nhұn đӏnh cӫa ông Trӏnh Thành Thӏnh, Trưӣng phòng tuyӇn dөng
cӫaV
 
 thì chҩt lưӧng lao đӝng thҩp mӝt phҫn do công tác tư vҩn
chưa thӵc sӵ tӕt. Ngưӡi hӑc chưa biӃt đưӧc hӑc ra làm gì và ngưӡi làm cũng chưa
xác đӏnh rõ công viӋc xin vào như thӃ nào. Trong khi đó, khá nhiӅu đơn vӏ tuyӇn
dөng đòi hӓi ngưӡi làm viӋc thӃ này thӃ nӑ, nhiӅu yêu cҫu hơn là mô tҧ cө thӇ công
viӋc và môi trưӡng làm viӋc.

pâng chҩt nguӗn nhân lӵc: Doanh nghiӋp phҧi« chҥy!

° kiӃn cӫa nhiӅu doanh nghiӋp cho rҵng, thay vì tӵ hào nguӗn nhân lӵc dӗi dào, giá
rҿ chúng ta hãy lҩy làm xҩu hә và quyӃt tâm nâng cao chҩt lưӧng lao đӝng. Cҫn
chӑn công viӋc, môi trưӡng thích hӧp, chӟ ngҥi nhӳng thay đәi tích cӵc, hãy hӑc và
áp dөng thay vì đӇ đó và lãng quên. Tӵ hӑc, tӵ đào tҥo suӕt đӡi là cách nâng chҩt
lưӧng mӝt cách hiӋu quҧ nhҩt đӕi vӟi ngưӡi lao đӝng trong môi trưӡng cҥnh tranh
hӝi nhұp như hiӋn nay.

Ông Thân Trӑng Phúc, Tәng giám đӕc Intel tҥi ViӋt Nam và Đông Dương cho rҵng,
nguӗn lao đӝng trҿ có trình đӝ tҥi ViӋt Nam rҩt có tiӅm năng. Tuy nhiên khi tuyӇn
dөng vào doanh nghiӋp cҫn phҧi bӓ thӡi gian đào tҥo lҥi mӟi có thӇ tin tưӣng giao
viӋc đưӧc. Ngoài ra, Intel đã liên kӃt vӟi các trưӡng ĐH lӟn như ĐH Bách khoa
TPHCM đӇ đһt hàng và liên kӃt đào tҥo. Có như vұy, nguӗn lao đӝng trҿ cӫa ViӋt
Nam mӟi đưӧc trui rèn và thích ӭng đưӧc vӟi môi trưӡng làm viӋc quӕc tӃ mӝt cách
nhanh chóng.

Theo dӵ báo, trong thӡi gian tӟi thӏ trưӡng lao đӝng chҩt xám cӫa ViӋt Nam sӁ xҧy
ra cuӝc khӫng hoҧng thӯa.

Theo đánh giá cӫa bà Phҥm Chi Lan, Nguyên Phó chӫ tӏch Phòng Thương mҥi và
Công nghiӋp ViӋt Nam thì, nguӗn nhân lӵc cӫa ViӋt Nam hiӋn nay chưa đáp ӭng
yêu cҫu cӫa nguӗn nhân lӵc có khҧ năng cҥnh tranh quӕc tӃ. Cө thӇ vӅ trình đӝ, thӇ
lӵc, tính chuyên nghiӋp, kӹ luұt, khҧ năng thích ӭng vӟi thay đәi« ĐiӇm cho năng
lӵc cҥnh tranh tәng hӧp vӅ nguӗn nhân lӵc thҩp, chưa đҥt đӃn 4 điӇm (3,79/10).

Ngoài ra, nguӗn lӵc này còn bӏ hҥn chӃ bӣi tӍ lӋ lao đӝng có kӻ năng thҩp; mҩt cân
đӕi vӅ cơ cҩu lao đӝng theo trình đӝ, kӻ năng; lao đӝng chҩt xám thiӃu và yӃu vӅ
chҩt lưӧng; thӇ lӵc kém; tác phong công nghiӋp và kӹ luұt lao đӝng thҩp.

Mӝt khi nӅn giáo dөc ViӋt Nam chưa giҧi đưӧc bài toán vӅ nguӗn nhân lӵc cho giai
đoҥn cҥnh tranh hӝi nhұp thì trong chӯng mӵc nào đó, các doanh nghiӋp mӝt là
bҵng các ³chiêu´ trҧi thҧm đӓ vӅ lương, vӅ phúc lӧi đӇ cҥnh tranh, thu hút nhân tài
vӅ cho mình. Vӟi cách này, các doanh nghiӋp e rҵng sӁ rҩt khó có kӃt quҧ trong thӡi
gian tӟi đây. Bӣi vӟi ³chiêu´ này, các doanh nghiӋp có vӕn đҫu tư nưӟc ngoài luôn
³đo ván´ các doanh nghiӋp ViӋt Nam trong viӋc trҧi thҧm đӓ.

Hai là bҵng các chính sách đào tҥo cӝng vӟi chӃ đӝ đãi ngӝ như cho nhân viên mua
nhà trҧ góp đӇ әn đӏnh cuӝc sӕng. Đây là cách mà Ngân hàng Á Châu đã làm rҩt
thành công. Hoһc ưu đãi cho ngưӡi lao đӝng mua cә phiӃu cӫa công ty đӇ khuyӃn
khích, đӝng viên ngưӡi lao đӝng luôn nâng cao ý thӭc, kӹ luұt và trách nhiӋm trong
công viӋc. Đây là biӋn pháp đưӧc nhiӅu công ty lӟn hiӋn nay như FPT áp dөng đӇ
ngăn chһn tình trҥng chҧy máu chҩt xám tӯ phía các doanh nghiӋp trong nưӟc sang
các doanh nghiӋp có vӕn đҫu tư nưӟc ngoài.

pgӑc Hҵng - ph.Lê

ch͹c tr̩ng ngu͛n nhân l͹c ngành in Vi͏t Nam

Theo th ng kê ch a đ y đ c a Hi p h i in VN, hi n nay có 1.200 doanh nghi p in (m c tăng bình

quân t 10 đ n 15% m i năm). Trong đó, nhân l c ngành in có kho ng 40.000 ng i và ch có 80% s
đó là công nhân lao đ ng tr c ti p, còn l i làm công tác qu n lý và lao đ ng gián ti p, m i năm s
ng i đ n tu i v h u chi m 5%. Nh v y, hàng năm ngành in c n b sung ít nh t 2000 ng i
m i c b n đáp ng đ c nhu c u th c t . Song m i năm con s đ c đào t o m i ch d ng
1.213 ng i. Đó là ch a k đ n vi c s lao đ ng c n thêm do s thay đ i công ngh và m c đ
tăng tr ng c a ngành in hàng năm.

S l ng đào t o ch a th a mãn nhu c u là v y, đáng bu n h n ch t l ng đào t o cīng ch a

b t k p v i m c đ đ i m i v k thu t, công ngh đang di n ra v i t c đ chóng m t nh
hi n nay. Th c t , môi tr ng đào t o trong n c còn n ng v lý thuy t, thi u c s v t ch t
thi t b , ph ng ti n th c hành. Do đó sau khi ra tr ng các k s , công nhân in ti p c n v i
doanh nghi p còn khó khăn. Rõ ràng, n u h th ng đào t o c a ta không có nh ng b c phát tri n
v t b c, không đ c ti p s c có hi u qu c a toàn ngành thì kho ng cách t t h u ngày càng xa.
Các c s đào t o in đang đ ng tr c m t th c t là thi u đ i ngī cán b gi n g d y m t cách
tr m tr ng. Tr c đây, h ng năm chúng ta có m t s sinh viên t t nghi p chuyên ngành in n c
ngoài v n c. Đây là ngu n b sung t t cho đ i ngī gi ng viên, nh ng hi n nay ngu n này khôn g
còn n a. Hi n nay, s sinh viên n c ta đi du h c ngày càng đông nh ng không có ai l a ch n ngành in
đ h c. M t s k s đ c đào t o chuyên ngành in đã nhi u năm làm vi c c s s n xu t
v a có lý thuy t l i có kinh nghi m th c ti n s là ngu n b sung quan tr ng cho đ i ng ī giáo viên.
Song h l i không m n mà v i công vi c gi ng d y vì m c l ng c a ngành giáo d c tr r t th p
so v i thu nh p t i c s s n xu t. Các tr ng đào t o in đành trông ch vào s giáo viên th nh
gi ng. Tuy nhiên, hình th c này s khi n tr ng b đ ng trong k ho ch đào t o, nh h ng đ n
ch t l ng đào t o. Đ t c u mình và ch đ ng trong vi c xây d ng m t đ i ng ī giáo viên ch t
l ng, Ông Đ Qu c Th ng, hi u tr ng tr ng Cao đ ng Công nghi p in cho bi t, t năm 2004
b ng quan h tr c ti p, tr ng ông m i năm đã g i 3 ƛ 4 h c sinh h c t i tr ng Đ i h c
Matxcova b ng kinh phí t túc. Hi n có 10 em h c t i đó và hy v ng vài năm t i đây s là ngu n b
sung cho đ i ng ī giáo viên c a nhà tr n g. Khoa In và truy n thông tr ng đ i h c S ph m K
thu t TP HCM c īng r t v t v đ ph át tri n ngu n nhân l c, tr c đây Kho a có g i 4 k s theo
h c cao h c k thu t In t i CHLB Đ c nh ng ch còn 2 em có nguy n v ng tr v Vi t Nam, đ
phát tri n đ i ngī gi ng viên hi n có, t năm 2004 đ n nay Kho a đã t ch c cho 22 l t đi h c t p
và nâng cao trình đ chuyên ngành in các n c phát tri n cho 15 gi ng viên, tuy nhiên đây ch là gi i
pháp t m th i nh m c p nh t ki n th c cho đ i ngī gi ng viên. Vi c tìm đ c ng i phù h p đ
đ m nh n công tác gi ng d y ngành in v n luôn là v n đ l n, trong 3 năm qua ch tiêu tuy n d ng
thêm gi ng viên c a khoa In và truy n thông là 6 ng i nh ng cīng ch tìm đ c 3 ng i (1 ho sĩ,
1 k s chuyên ngành c đi n t và 1 k s chuyên v in cu n)

M t th c t n a trong đào t o nhân l c cho ngành in là chúng ta ch a có m t b giáo trình chu n và

th ng nh t. Ph n l n giáo trình, giáo án c a các môn chuyên ngành hi n nay do t ng giáo viên t vi t
và d y. S giáo viên nhi u năm không đ c đi đào t o thêm, không đ c ti p thu ki n th c m i
chi m đa s . H th ng d a vào sách v , tài li u ki n th c c ī đã h c tr c đây k t h p v i m t
s thông tin thu l m đ vi t. M t s giáo viên không đ trình đ ngo i ng đ đ c sách, đ c tài
li u n c ngoài thì l i càng lúng túng khi biên so n giáo án, giáo trình. Thêm n a, do quan ni m xã h i
ngh in ch a đ c đánh giá m t cách khách quan và đúng t m nên ch t l ng đ u vào c a ph n
l n ng i h c là quá th p. Đi u này nh h ng đ n kh năng ti p thu c a ng i h c và ch t
l ng đào t o.
Vi c qu n lý đào t o nhân l c ngành in v n mang tính t phát và manh mún. Phía đ n v đào t o in thì
tuy n sinh theo kh năng đào t o ch không theo nhu c u c a ngành. Khi ch a có m t chi n l c
đào t o c th d a trên c s nh ng s li u th ng kê chính xác v các yêu c u ngu n nhân l c
cho ngành in, t d n đ n h qu t t y u là ch ng trình đào t o không th ng nh t, đào t o không
bám sát v i nhu c u v ngu n nhân l c.

V phía doanh nghi p in lâu nay v n coi công vi c đào t o là vi c riêng c a các c s đào t o, ch a
th c s quan tâm t i m i liên k t gi a đào t o và s d ng ngu n nhân l c. R t hi m các doanh
nghi p coi vi c đ u t cho đào t o là m t nghĩa v xãƥ h i và cīng là chi n l c ph át tri n ngu n
nhân l c c a doanh nghi p mình. Không ch v y các doanh nghi p in v n còn dành quá ít ph n kinh phí
cho vi c đào t o l i, đào t o nâng cao ng i lao đ ng. Ng i công nhân sau khi t t nghi p g n
nh không đ c đào t o thêm, và h ph i t h c theo ki u truy n ngh t ng i có kinh nghi m
đi tr c. Vi c t ch c b i d ng thi tay ngh n u có cīng ch m an g tính hình th c ch ch a c p
nh t b sung nh ng ki n th c và h tr gi i quy t nh ng khó khăn phát sinh trong th c t s n
xu t c a công nhân.

Thӵc trҥng hiӋn nay:

Báo cáo khҧo sát ³200 doanh nghiӋp top cӫa ViӋt Nam´ cӫa UNDP ± Hà Nӝi xuҩt bҧn tháng 9-
2007 cho biӃt: ð
&(Q R   H & '('
p&" =
 A .&0S(M !

F
<
"S $%B"S R(L TS  = S 9&
 S U"!SL! &
 '( H&"8I.0SV 

$B !'
D  S !  '  
 H&
 
$1 8 R
$E  M  2
R(I3
 2<
! L
IVMG   

R(I9 B
!
<
? =

<
V   3 WVXR
2<
=  5G  
  !Y
MZ

R([

Tình hình chung nguӗn nhân lӵc cӫa nưӟc ta hiӋn nay là: Sau 30 năm công nghiӋp hóa, vүn còn
khoҧng 70% lao đӝng cҧ nưӟc trong lĩnh vӵc nông nghiӋp; tӹ lӋ hӑc sinh trên triӋu dân, tӹ lӋ sӕ
trưӡng các loҥi trên triӋu dân, tӹ lӋ sӕ trưӡng đҥi hӑc trên triӋu dân; tӹ lӋ tӕt nghiӋp đҥi hӑc trên
triӋu dân, tӹ lӋ có hӑc vӏ tiӃn sӻ trên triӋu dân cӫa nưӟc ta đӅu cao hơn tҩt cҧ các nưӟc có mӭc
thu nhұp bình quân theo đҫu ngưӡi tương đương như Thái Lan, nhưng chҩt lưӧng đang có
nhiӅu vҩn đӅ.

ĐiӅu tra cӫa Bӝ giáo dөc và đào tҥo năm 2006 cho thҩy cҧ nưӟc có tӟi 63% sӕ sinh viên ra
trưӡng không có viӋc làm, 37% sӕ còn lҥi có viӋc làm thì hҫu hӃt phҧi đào tҥo lҥi và có nhiӅu
ngưӡi không làm đúng nghӅ mình đã hӑc, trong khi đó nhiӅu doanh nghiӋp, kӇ cҧ nhӳng doanh
nghiӋp có FDI và nhiӅu dӵ án kinh tӃ quan trӑng khác rҩt thiӃu lӵc nguӗn lӵc chuyên nghiӋp.
Khoҧng 2/3 sӕ ngưӡi có hӑc vӏ tiӃn sӻ trong cҧ nưӟc không làm khoa hӑc mà đang làm công tác
quҧn lý; sӕ bài báo khoa hӑc đưӧc công bӕ hàng năm chӍ bҵng khoҧng ¼ cӫa Thái Lan và bҵng
0,00043% cӫa thӃ giӟi, mһc dù sӕ tiӃn sӻ cӫa ta hàng năm nhұn bҵng thưӡng nhiӅu hơn cӫa
Thái Lan, có năm cao gҫn gҩp đôi«

Nguӗn nhân lӵc nưӟc ta đӭng trưӟc tình hình: trҿ (tính theo tuәi đӡi trung bình ± mӝt ưu thӃ
lӟn), đông (mӝt ưu thӃ lӟn khác, nưӟc có dân sӕ đӭng thӭ 13 trên thӃ giӟi), nhưng tӹ lӋ tính trên
triӋu dân cӫa sӕ ngưӡi có nghӅ và có trình đӝ chuyên môn rҩt thҩp so vӟi tҩt các nưӟc trong
nhóm ASEAN 6 và Trung Quӕc; sӕ cán bӝ kӻ trӏ và có trình đӝ quҧn lý cao rҩt ít so vӟi dân sӕ
cũng như so vӟi quy mô nӅn kinh tӃ.

Theo điӅu tra cӫa DiӉn đàn kinh tӃ thӃ giӟi năm 2005: Nguӗn nhân lӵc ViӋt Nam vӅ chҩt lưӧng
đưӧc xӃp hҥng 53 trên 59 quӕc gia đưӧc khҧo sát, song mҩt cân đӕi nghiêm trӑng:

- Ӣ ViӋt Nam cӭ 1 cán bӝ tӕt nghiӋp đҥi hӑc có 1,16 cán bӝ tӕt nghiӋp trung cҩp và 0,92 công
nhân kӻ thuұt, trong khi đó tӹ lӋ này cӫa thӃ giӟi là 4 và 10;
- Ӣ ViӋt Nam cӭ 1 vҥn dân có 181 sinh viên đҥi hӑc, trong khi đó cӫa thӃ giӟi là 100, cӫa Trung
Quӕc là 140 mһc dù mӭc thu nhұp quӕc dân tính theo đҫu ngưӡi cӫa TQ khoҧng gҩp đôi cӫa
nưӟc ta«

KӃt quҧ chung là: Nhìn nhұn theo góc đӝ đánh giá nguӗn nhân lӵc, chҩt lưӧng con ngưӡi ViӋt
Nam thҩp vӅ nhiӅu mһt so vӟi các nưӟc ASEAN6 và Trung Quӕc, có nhiӅu ưu thӃ không đưӧc
nuôi dưӥng và phát huy đúng hưӟng. Có phҧi như thӃ không? ± xin đưӧc xem xét.

Nhӳng nguyên nhân chính:

1. Không quan tâm và không kӃ thӯa, phát huy nhӳng thành tӵu giáo dөc cӫa nưӟc ta đã tích
lũy đưӧc trưӟc đәi mӟi cũng như nhӳng thành tӵu cӫa thӃ giӟi, không khai thác lӧi thӃ nưӟc đi
sau, thұm chí ít nhiӅu hoang tưӣng, duy ý chí hoһc nhân danh phát huy sáng tҥo đi tìm mӝt con
đưӡng riêng, nhưng thӵc tӃ là lҥc lõng (ví dө: đӏnh thay bҧn chӳ cái ABC, abc bҵng bҧng E,e;
tình trҥng bҩt cұp cӫa chương trình chuҭn, giáo án chuҭn; kӃ hoҥch đào tҥo 20.000 tiӃn sӻ; mӝt
sӕ chương trình nghiên cӭu Kx; sáng tác ra hӑc vӏ phó giáo sư; viӋc ӗ ҥt xây dӵng trưӡng đҥi
hӑc tҥi nhiӅu tӍnh - trong khi đó bҵng đҥi hӑc cӫa nưӟc ta không đưӧc quӕc tӃ công nhұn«)

2. Tiêu cӵc và chӫ nghĩa cơ hӝi đã bóp méo nhӳng ý tưӣng, nhӳng mong muӕn tӕt đҽp dành
cho phát triӇn con ngưӡi và nguӗn nhân lӵc; làm sai lӋch hưӟng vұn dөng mӑi nguӗn lӵc.

3. Không lưӡng đúng nhӳng khó khăn, mâu thuүn gay gҳt giӳa mӝt bên là khҧ năng cho phép
cӫa nguӗn lӵc và mӝt bên là đòi hӓi cӫa phát triӇn; không lưӡng đúng nhӳng mһt phӭc tҥp và
nhӳng khó khăn rҩt đa dҥng, sâu xa cӫa lĩnh vӵc thiӃt yӃu bұc nhҩt và rҩt nhҥy cҧm này trong
đӡi sӕng quӕc gia, không nhұn thӭc đúng nhӳng yӃu kém lӟn vӅ năng lӵc tә chӭc và quҧn lý
cӫa bӝ máy nhà nưӟc. Duy ý chí và bӋnh thành tích đҫu đӝc trҫm trӑng thêm tình trҥng này.

4. Tri thӭc, tҫm nhìn và đҥo đӭc nghӅ nghiӋp cӫa nhiӅu chuyên gia, nhà khoa hӑc, lãnh đҥo và
quҧn lý lĩnh vӵc phát triӇn giáo dөc và nguӗn lӵc con ngưӡi, dưӟi tҫm so vӟi đòi hӓi cӫa nhiӋm
vө.