ĐỀ: Phân tích truyện Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân.

BÀI LÀM
Nguyễn Tuân (1910 – 1987) sinh tại Hà Nội trong một gia đình nhà nho, tham gia bãi khóa, bị đuổi
học, từ năm 1938 viết văn.
Cách mạng tháng Tám năm 1945, Nguyễn Tuân là cây bút văn xuôi trong thời kì cuối cùng của văn
học lãng mạn. Tác phẩm của ông thể hiện lòng yêu quí những truyền thống văn hóa dân tộc (Vang
bóng một thời), đồng thời thể hiện nối u uất của cuộc đời tù đọng (Rượu bênh).

Sau cách mạng, Nguyễn Tuân hòa mình vào cuộc kháng chiến chống Pháp, viết Đường vui, Tình
chiến dịch, Tùy bút kháng chiến và trong thời kì chống Mĩ ông viết Sông Đà, Hà Nội ta đánh Mĩ giỏi.
Vang bóng một thời gồm 11 truyện ngắn viết về một thời đã xa, nay chỉ còn vang bóng. Qua tập
truyện, Nguyễn Tuân đã bày tỏ sự bất hòa sâu sắc đối với xã hội buổi giao thời cuối thế kỉ XIX đầu
thế kỉ XX ở nước ta và ca ngợi những nhà nho tài hoa không chịu vứt bỏ lương tâm, chạy theo danh
lợi, vẫn giữ thiên lương cao đẹp, Chữ người tử tù là một truyện ngắn đặc sắc trong Vang bóng một
thời.
Bố cục của truyện gồm ba phần
- Nhận được phiến trát…lần nữa xem sao rồi sẽ liệu: nỗi đau lo nghĩ, trăn trở của viên quản
ngục khi biết Huấn Cao sẽ bị giải đến.
- Sớm hôm sau…thì ân hận suốt đời mất: thái độ, tâm trạng của Huy Cận và viên quản ngục.
- Một buổi chiều lạnh…kẻ mê muội này xin bái lĩnh: nhận lời quản ngục, Huấn Cao cho chữ.
1. Nhân vật viên quản ngục:
Bằng một thứ văn xuôi điêu luyện, gợi được không khí của một thời đã qua, Nguyễn Tuân đã khắc
họa một nét tính cách nổi bật của nhân vật viên quản ngục.
Trong hoàn cảnh đề lao, người ta sống bằng tàn nhẫn, bằng lừa lọc. Tính cách dịu dàng và lòng biết
đánh giá người, biết trong người ngay của viên quản ngục này là một thanh âm trong trẻo chen vào
giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn xô bồ.

Một số chi tiết khác cho thấy nhân vật ngục quan tiêu biểu cho những người, tuy không sáng
tạo được cái đẹp, nhưng biết trân trọng, thực lòng yêu quí cái đẹp, cái tài hoa.

Khi ông bị Huấn Cao xua đuổi, viên quản ngục lễ phép lui ra với với một câu Xin lĩnh ý, cam chịu với
nỗi khổ tâm là không biết làm cách nào để xin được chữ ông Huấn, một báu vật trên đời.
Sau khi được ông Huấn Cao cho chữ và khuyên bảo, viên quản ngục nức nở, nghẹn ngào,
chắp tay: kẻ ngu muội xin bái lĩnh. Lần này là một lời hứa, một câu thề cảm động. Người đọc tin rằng
ông sẽ làm theo, về nhà quê mà ở, để không làm cái nghề cai ngục với bao nhiều tàn nhẫn, lừa lọc
hằng ngày.

2. Nhân vật Huấn Cao:

(1)Một con người tự trọng, sống hiên ngang bất khuất.
Tự trọng, không ham quyền và ham lợi: Ta nhất sinh không bao giờ vì vàng ngọc hay quyền thế mà
ép mình viết câu đối bao giờ.
Hiên ngang bất khuất…những người chọc trời khuấy nước, đến trên đầu người ta, người ta cũng
chẳng biết có ai nữa…
(2) Chí lớn không thành, coi thường gian khổ, kể cả cái chết kề bên.
Chống lại triều đình, bị bắt giam tử ngục, vẫn coi thường: Đến cảnh chết chém, ông còn chẳng sợ
nữa…
Có những suy nghĩ, hành vi thật phóng khoáng: ông Huấn Cao vẫn thản nhiên nhận rượu thịt của
viên quản ngục, coi như đó là việc vẫn làm trong cái hứng sinh bình, dù đang bị giam cầm.
(3) Khinh bỉ những kẻ đại diện cho quyền lực thống trị
Dưới mắt ông, chúng chỉ là một lũ tiểu nhân thị oai, nên ông tỏ ra khinh bỉ chúng, dù ở giữa cảnh tàn
nhẫn, lừa lọc, giữa một đống cặn bã.
Thái độ và ngôn ngữ nhân vật cực kì khinh bạc. Sau khi viên quản ngục khép nép hỏi Huấn Cao có
cần gì nữa không, ông đã trả lời như tát nước vào mặt đối phương: Ngươi muốn hỏi ta gì? Ta chỉ
muốn có một điều. Là người đừng đặt chân vào đây.
Khí phách đó, tư thế đó luôn luôn hiên ngang, lồng lộng giữa cái nền xám xịt của ngục tù.
(4) Con người rất mực tài hoa.
Thư pháp (phép viết chữ, nghệ thuật viết chữ Hán) vốn là thú tao nhã của người xưa bên cạnh cầm,
kì, thi, họa. Ông Huấn có tài viết chữ rất đẹp (…) Chữ ông Huấn Cao đẹp lắm, vuông lắm.
(5) Có lòng cảm thông với người biết quý cái đẹp. Cái tài ấy chỉ dành riêng cho người tri kỉ: đời ta
cũng mới viết có hai bộ tứ bình và một bức trung đường cho ba người bạn của ta mà thôi. Và lần này
như một ngoại lệ, ông cho chữ viên quản ngục, vì ta cảm cái tấm lòng biệt nhỡn liên tài của các
người.
Tóm lại, hình tượng nhân vật Huấn Cao trong Chữ người tử tù tượng trưng cho cái đẹp khí phách,
tài hoa hào hợp với cái đẹp của tâm hồn.
Huấn Cao xúc động thực sự khi biết được những mong ước, khát vọng sở thích coa quí của viên
quản ngục.
Cũng như nhân vật chính diện khác trong Vang bóng một thời, nhân vật Huấn Cao nhất thiết
phải là một con người tài hoa. Song ở Huấn Cao, bên cạnh cái tài hoa, còn vẻ đẹp khí phách của
một con người có trách nhiệm đối với thời cuộc. Đó cũng là nét độc đáo của nhân vật, như một cách
giải bày niềm khao khát theo đuổi lí tưởng cao cả của người thanh niên Nguyễn Tuân khi bước chân
vào đời (Trường Trinh)

3. Cảnh cho chữ giữa lòng ngục tối được miêu tả bằng nghệ thuật đối lập
Cái cao đẹp ( viết chữ vốn là nghệ thuật thanh cao, long trọng với lụa trắng, mực thơm, nét chữ tươi
tắn) đối lập với cái dơ bẩn (cảnh buồn nhà ngục tối tăm, chật hẹp, ẩm ướt, tường đầy mạn nhện, đất
bừa bãi phân chuột, phân gián).
Hình ảnh kì vĩ của người tù mang gông xiềng đang đậm tô từng nét chữ đối lập với hình ảnh co ro
của thầy thơ lại run run bưng chậu mực và của viên quản ngục khúm núm cất những đồng tiền kẽm
đánh dấu ô chữ rồi sau đó vái người tử tù một cái. Hình ảnh này đã gây cho người đọc một ẩn tượng
kì lạ, thật là một cảnh tượng xưa nay chưa từng có của việc cho chữ.

Cuối cùng là lời ông Huấn Cao khuyên bảo ngục quan:…Thầy hãy thoát khỏi cái nghề làm quan này
đi đã rồi hãy nghĩ đến chuyện chơi chữ. Ở đây khó giữ thiên lương cho lành vững… Đã toát lên một ý
nghĩa đặc biệt. Đó là cái đẹp có thể sản sinh từ nơi tội ác ngự trị, nhưng cái đẹp không thể sống
chung với tội ác. Con người chỉ có thể chỉ xứng đáng thưởng thức cái đẹp khi giữ được tâm hồn
trong sáng, thanh cao.

Qua nghệ thuật viết truyện vừa có cổ điển, vừa mang tính hiện đại, phân tích tinh tế về tâm lí
nhân vật, dựng cảnh sống động, kết cấu hấp dẫn, chữ người tử tù xứng đáng là một tác phẩm tiêu
biểu cho phong cách hào hoa của nhà văn Nguyễn Tuân, một cây bút có vị trí đặc biệt tỏng nền văn
xuôi hiện đại.