Bá o cá o thự c tậ p nâ ng cao

Mục Lục
1. Lời mở đầu....................................................................................................2
2. Cơ sở lý thuyết..............................................................................................3
2.1. Hệ giải mã..............................................................................................3
2.2. Hệ đếm...................................................................................................5
3. Thiết kế sơ đồ mạch......................................................................................6
3.1. Sơ đồ khối của hệ thống........................................................................6
3.2. Chức năng của các khối.........................................................................7
3.2.1. Khối tạo xung dao động..................................................................7
3.2.2. Khối đếm.........................................................................................8
3.2.3. Khối giải mã..................................................................................10
3.2.4. Khối hiển thị..................................................................................12
4. Mô phỏng và thiết kế mạch.........................................................................13
4.1. Sơ đồ nguyên lý................................................................................13
4.2. Mô phỏng hệ thống...........................................................................15
5. Kết luận.......................................................................................................16

Mạ ch đồ ng hồ số Page 1
 Bá o cá o thự c tậ p nâ ng cao

1. Lời mở đầu
Với sự phát triển không ngừng của khoa học kỹ thuật, con người đã phát
minh ra nhiều công cụ phục vụ cuộc sống, từ những vật dụng hằng ngày cho đến
những sản phẩm công nghệ cao. Kỹ thuật số chác hẳn là một công cụ hỗ trợ hết
sức quan trọng trong thời đại ngày nay.

Để có thể biết được những ứng dụng cụ thể của kỹ thuật số trong đời sống,
chúng ta hãy đi tìm hiểu về chiếc đồng hồ số, một vật dụng hằng ngày đơn giản
nhưng rất cần thiết. Đồng hồ là một thiết bị mà hầu như bất cứ ai cũng phải dùng
tới nó. Một chiếc đồng hồ cơ, xem giớ bằng cách nhìn vào kim chỉ vạch chia
thời gian sẽ gây khó khăn cho người sử dụng. Nhưng đối với đồng hồ số, thời
gian sẽ được hiển thị rõ ràng bằng các chữ số, người sử dụng sẽ dễ dàng hơn
nhiều.

Nhận thức rõ tầm quan trọng của chiếc đồng hồ số và để ứng dụng các
kiến thức đã học trên lớp vào cuộc sống, nhóm chúng em xin thiết kế một mạch
đồng hồ số, dùng IC đếm 74LS90 kết hợp với IC giải mã 74LS47 và hiển thị
thời gian trên Led 7 thanh loại anốt chung. Đây là các IC rất thông dụng trong
kỹ thuật số. Trong quá trình thực hiện còn nhiều thiếu sót, rất mong được sự góp
ý của thầy giáo để chúng em có thể hoàn thiện đề tài này tốt hơn.

Mạ ch đồ ng hồ số Page 2
 Bá o cá o thự c tậ p nâ ng cao

1. Cơ sở lý thuyết
1.1. Hệ giải mã

Xây dựng hệ giải mã cho Led 7 thanh anode chung

 Bảng chân lý:

Input Output

D C B A a b c d e f g

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1
0 0 0 1 1 0 0 1 1 1 1
0 0 1 0 0 0 1 0 0 1 0
0 0 1 1 0 0 0 0 1 1 0
0 1 0 0 1 0 0 1 1 0 0
0 1 0 1 0 1 0 0 1 0 0
0 1 1 0 1 1 0 0 0 0 0
0 1 1 1 0 0 0 1 1 1 1
1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
1 0 0 1 0 0 0 1 1 0 0
1 0 1 0 X X X X X X X
1 0 1 1 X X X X X X X
1 1 0 0 X X X X X X X
1 1 0 1 X X X X X X X
1 1 1 0 X X X X X X X
Mạ ch đồ ng hồ số Page 3
 Bá o cá o thự c tậ p nâ ng cao

1 1 1 1 X X X X X X X

 Các giá trị hiển thị tương ứng với các giá trị đầu vào:

 Sơ đồ khối

Mạ ch đồ ng hồ số Page 4
 Bá o cá o thự c tậ p nâ ng cao

Từ sơ đồ khối ta có phương trình logic biểu diễn sự phụ thuộc của tín hiệu đầu
ra theo tín hiệu ở đầu vào:

1.2. Hệ đếm
- Hệ đếm nối tiếp: xung đếm chỉ đưa vào một Flipflop.
- Hệ đếm song song: xung đếm được đưa vào tất cả các phần tử đếm. để
thành lập một hệ đếm ta sử dụng JK-FF. nếu có n Flipflop thì thành lập
được hệ đếm có dung lượng tối đa là 2n.

Ví dụ hệ đếm 3 bít sử dụng 3 Flipflop ghép nối tiếp.

Mạ ch đồ ng hồ số Page 5
 Bá o cá o thự c tậ p nâ ng cao

2. Thiết kế sơ đồ mạch
2.1. Sơ đồ khối của hệ thống

Chức năng các khối:

- Khối tạo xung: Tạo ra xung vuông tấn số 1Hz.

- Khối đếm: Gồm các IC 74LS90 được ghép nối với nhau để tạo thành các
hệ đếm phù hợp.
- Khối giải mã: Gồm các IC74LS47 để giải mã BCD, đưa tín hiệu giải mã
đến khối hiển thị.
- Khối hiển thị: Hiển thị tín hiệu sau giải mã qua Led 7 đoạn.

Mạ ch đồ ng hồ số Page 6
 Bá o cá o thự c tậ p nâ ng cao

2.2. Chức năng của các khối

2.2.1. Khối tạo xung dao động

Ta dùng IC 74LS00 (NAND) để tạo ra xung đầu vào cho bộ đếm.

74LS00 là loại IC logic cổng NAND. Trong IC này có 16 chân, chân 7 nối
GND, chân 14 nối VCC và chứa 4 cổng logic NAND.

Sơ đồ nguyên lý của mạch tạo xung:

R 1

4 .7 k

U 1 U 2
2 2
1 1 c lk
3 3

C 1

100uF
R 2
4 .7 k

Mạ ch đồ ng hồ số Page 7
 Bá o cá o thự c tậ p nâ ng cao

2.2.2. Khối đếm

Sử dụng IC 74LS90 làm IC đếm. Cấu tạo chân của IC như hình bên dưới

- Chân 5(VCC) nối lên nguồn +5V, chân 10(GND) nối xuống đất.
- Chân số 2(MR1), 3(MR2): Các chân này điều khiển sự reset của IC, khi
MR1 = MR2 = 1 thì bộ đếm xóa về 0 và các chân đầu ra ở mức thấp.
- Chân số 6(MS1), 7(MS2): Thiết lập giá trị ở đầu ra.
- Chân số 14(CP0): Nhận clock đầu vào, hoạt động ở sườn xuống của xung
clock của bộ đếm 2.
- Chân số 1(CP1): Nhận xung clock đầu vào, hoạt động ở sườn xuống của
xung clock của bộ đếm 5.
- Chân số 12(Q0): Tín hiệu ra từ bộ đếm 2.
- Chân 9(Q1), 8(Q2), 11(Q3): Tín hiệu ra từ bộ đếm 5.

Mạ ch đồ ng hồ số Page 8
 Bá o cá o thự c tậ p nâ ng cao

Sơ đồ khối logic:

Bảng trạng thái:

Mạ ch đồ ng hồ số Page 9
 Bá o cá o thự c tậ p nâ ng cao

Sơ đồ dạng tín hiệu đầu ra của Qa, Qb, Qc, Qd:

2.2.3. Khối giải mã

- Khái niệm: Mạch giải mã là mạch có chức năng ngược lại mạch mã hóa.
Mục đích sử dụng phổ biến nhất của mạch giải mã là làm sáng tỏ các đèn để
hiển thị kết quả ở dạng số. Do có nhiều loại đèn hiển thị và có nhiều loại mã số
khác nhau nên có nhiều mạch giải mã khác nhau. Mạch này có chức năng hiển
thị thời gian, nên ta chọn loại Led hiển thị là Led 7 đoạn, và sử dụng IC74LS47
để giải mã từ BCD sang Led 7 đoạn. Mạch giải mã BCD sang Led 7 đoạn là
mạch giải mã phức tạp vì mạch phải cho nhiều ngõ ra lên cao hoặc xuống thấp
để làm các đèn cần thiết sáng nên các số hoặc ký tự. IC 74LS47 là loại IC tác
động ở mức thấp có các ngó ra cực thu để hở và khả năng nhận dòng đủ cao để
đưa trực tiếp các đèn Led 7 đoạn loại anode chung.
- Hình dạng và sơ dồ chân

Mạ ch đồ ng hồ số Page 10
 Bá o cá o thự c tậ p nâ ng cao

Chân 1,2,6,7: tín hiệu đầu vào.

Chân 9,10,11,12,13,14,15: tín hiệu đầu ra.

Chân 8, 16: chân cấp nguồn và đất.

Chân 3(LT): lamp test input, nối chân này lên VCC.

Chân 4(BI): blanking input, chân này phải để hở hay giữ ở mức cao khi muốn
hiển thị giá trị từ 0 đến 15.

Chân 5(BI/RBO): blanking input/ ripple blanking output, chân này để hở hay
giữ ở mức cao nếu số lẻ ở phần thập phân không được yêu cầu.

- Nguyên lý hoạt động: IC 74LS47 là IC tác động mức thấp nên các ngõ ra
mức 1 sẽ là tắt, mức 0 là sáng, tương ứng với các thanh a, b, c, d, e, f g của Led
7 đoạn loại anode chung, trạng thái ngõ ra cũng tương ứng với các số thập phân
( các số từ 10 đến 15 không được dùng tới). Ngõ vào xóa BI bỏ trống hay nối
lên mức 1 cho hoạt động giải mã bình thường. Nếu nối xuống mức 0 thị các ngõ
ra đều tắt bất chấp trạng thái tại các ngõ ra. Ngõ vào RBI được để trống hoặc nối
lên mức 1 dùng để xóa số 0( số 0 thừa phía sau số thập phân hay số 0 phía trước
số có nghĩa).

Khi RBI và các ngõ vào D, C, B, A ở mứ 0 nhưng ngõ vào LT ở mức 1 thì
các ngõ ra đều tắt và ngõ vào xóa RBO xuống mức thấp. Khi ngõ vào BI/RBO
nối lên mức 1 và LT ở mức 0 thì ngõ ra đều sáng.

Kết quả là khi mã số nhị phân 4 bit vào có giá trị thập phân từ 0 đến 15 đèn
Led hiển thị lên các ố như ở hình bên dưới. chú ý là khi mã số nhị phân vào là
1111 = 15 thì đèn Led tắt.

Mạ ch đồ ng hồ số Page 11
 Bá o cá o thự c tậ p nâ ng cao

2.2.4. Khối hiển thị

Khối hiển thị sử dụng Led 7 đoạn loại anode chung do đầu ra của IC 74LS47
có mức tích cực là mức 0 (mức thấp). Ở loại anode chung (anode của đèn được
nối lên +5V, ta nối điện trở vào đầu các đoạn để hạn chế dòng.

Chân 3 và 8 nối lại với nhau và nối lên VCC.

Chân 5 hiển thị dấu chấm

Chân 7, 8, 4, 2, 1, 9 , 10 lần lượt là a, b, c, d, e, f, g.

Mạ ch đồ ng hồ số Page 12
 Bá o cá o thự c tậ p nâ ng cao

3. Mô phỏng và thiết kế mạch

3.1. Sơ đồ nguyên lý

- Nguyên lý hoạt động: Xung kích được tạo ra từ mạch tạo xung và xung
này được đưa tới chân CKA của IC 74LS90 đếm giây. Ngõ ra của IC7490 ở các
chân Qa, Qb, Qc, Qd được đưa đến ngõ vào của IC giải mã 74LS47. Đối với hai
IC đếm giây (IC1 và IC2). Ta nối chân Qa vào chân CKB của IC1 để thành bộ
đếm 10, xung CLK từ bộ tạo xung được cấp cho IC1 qua đầu vào CKA, IC1 này
đếm giá trị của 9 xung ( Led hiển thị số 9), sau khi đếm hết giá trị của 9 xung th́ ì
cấp cho IC2 một xung đếm. Khi đó, IC1 đếm về 0 và IC2 đếm lên 1, ta sẽ có số
10. Sau đó IC1 tiếp tục đếm từ 0 đến 9 và tiếp tục cấp xung cho IC2 tăng lên 2,
3,… Khi IC1 đếm đếm 9 và IC2 đếm đến 5 chuyển sang 6 thì khi đó 2 bit C, B
của IC2 sẽ ở mức 1 và ta sẽ cho 2 đầu ra này vào 2 chân MR1,MR2 của 2

Mạ ch đồ ng hồ số Page 13
 Bá o cá o thự c tậ p nâ ng cao

IC74LS90 để reset cả hai IC trở về 0. Đồng thời đầu ra Q c của IC2 này được nối
với chân CKA của IC đếm phút. Khi Qc đang ở trạng thái 1 khi đếm số 5 sẽ reset
về 0, như vậy xung này sẽ kích vào đầu vào CKA của IC3 để đếm 1 đơn vị
tương ứng với 1 phút. Đối với IC đếm phút (IC3 và IC4). Khi IC3 nhận được
xung thì nó lại đếm giống như IC1 đếm giây, tương tự IC4 giống IC2. Như vậy
IC3 và IC4 sẽ đếm đến giá trị 59. Vì lấy xung từ IC đếm giây nên khi mạch đếm
giây đếm đến 59 thì mạch đếm phút mới nhận được một xung. Khi cả IC đếm
giây và đếm phút đều đếm đến giá trị 59 thì cả 4 IC cũng được reset về 0, đồng
thời IC4 đếm phút cấp cho IC5 là IC đếm giờ một xung. Đối với IC đếm giờ
(IC5 và IC6): Khi IC5 nhận được một xung thì nó cũng bắt đầu đếm lên. Khi
IC5 đếm đến 9 thì cấp xung cho IC6 đếm, khi hai IC đếm giờ đếm đến 23 và tại
thời điểm sang 24 là lúc cả hai IC được reset. Vì số nhị phân tương ứng của 2 là
DCBA = 0010, của 4 là DCBA = 0100 nên ngõ ra B của IC đếm giờ ( đếm hàng
chục) và ngõ ra C của IC đếm giờ (đếm hàng đơn vị) được đưa vào 2 chân MR1,
MR2 của 2 IC đếm giờ để thực hiện reset về 0. Như vậy khi mạch đang ở trạng
thái 23:59:59, nếu nhận thêm 1 xung CLK từ bộ tạo xung thì ta có trạng thái tiếp
theo sẽ là 00:00:00.

Mạ ch đồ ng hồ số Page 14
 Bá o cá o thự c tậ p nâ ng cao

3.2. Mô phỏng hệ thống

Mô phỏng là một quá trình rất cần thiết trong quá trình thiết kế mạch, nó góp
một phần quan trọng trong sự thành công của thiết kế mạch. Để mô phỏng mạch
đếm ta sử dụng phần mềm proteus để môt phỏng.

Kết quả mô phỏng mạch chạy tốt, ổn định giống như lý thuyết. kết quả mô
phỏng như hình bên dưới

Mạ ch đồ ng hồ số Page 15
 Bá o cá o thự c tậ p nâ ng cao

4. Kết luận
Qua bài thực tập trên, em đã hiểu được cách thiết kế bộ đếm giờ, phút, giây cho
đồng hồ số dùng IC 74LS90. Ngoài ra, từ bài thực tập trên, em cũng rút ra được
cách ghép 1 bộ đếm bất kỳ từ các IC74LS90.
Em xin chân thành cảm ơn thầy giáo đã hướng dẫn em hoàn thành tốt bài thực
tập này.

Mạ ch đồ ng hồ số Page 16