Kieåm Toaùn

CHÖÔNG I:
TOÅNG QUAN VEÀ KIEÅM TOAÙN

I. ÑÒNH NGHÓA VEÀ KIEÅM TOAÙN:

“ Kieåm toaùn laø moät quaù trình do kieåm toaùn vieân ñuû naêng
löïc vaø ñoäc laäp tieán haønh nhaèm thu thaäp baèng chöùng veà nhöõng
thoâng tin coù theå ñònh löôïng cuûa moät toå chöùc, ñaùnh giaù chuùng
nhaèm thaåm ñònh vaø baùo caùo veà möùc ñoä phuø hôïp giöõa hôïp
nhöõng thoâng tin naøy vôùi caùc chuaån möïc ñaõ ñöôïc thieát laäp”
Giaûi Thích Moät Soá Thuaät Ngöõ Trong Ñònh Nghóa:
- Kieåm toaùn vieân : ñuû naêng löïc, ñoäc laäp ( theo töøng loaïi )
vaø ñöôïc boå nhieäm thöïc hieän kieåm toaùn.
- Baèng chöùng: laø caùc taøi lieäu chöùng minh cho yù kieán cuûa
kieåm toaùn vieân
- Baùo caùo kieåm toaùn: laø vaên baûn trình baøy yù kieán cuûa
kieåm toaùn vieân
- Chuaån möïc ñeå ñaùnh giaù: ñöôïc thieát laäp naøy tuyø theo muïc
ñích cuûa töøng loaïi kieåm toaùn.

II. SÖÏ CAÀN THIEÁT CUÛA KIEÅM TOAÙN TRONG NEÀN

KINH TEÁ THÒ TRÖÔØNG:

- Heä thoáng keá toaùn: thu thaäp, xöû lyù vaø cung caáp thoâng tin
laøm cô sôû cho caùc quyeát ñònh kinh teá.
- Ñoái töôïng söû duïng thoâng tin keá toaùn:
+ Caùc ñoái töôïng beân trong doanh nghieäp:
+ Caùc ñoái töôïng beân trong doanh nghieäp :
Caùc ñoái töôïng söû duïng thoâng tin, nhaát laø ñoái töôïng ôû beân
ngoaøi doanh nghieäp, coù theå gaëp phaûi nhöõng ruûi ro lieân quan ñeán

1
Kieåm Toaùn
thoâng tin, chaúng haïn nhaän ñöôïc thoâng tin sai do maâu thuaãn quyeàn
lôïi, do söï phöùc taïp cuûa nghieäp vuï, do soá löôïng nghieäp vuï phaùt
sinh nhieàu vaø ña daïng…
Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà treân, caùch toát nhaát laø phaûi kieåm tra
xaùc nhaän veà tính trung thöïc vaø söï ñaùng tin caäy cuûa thoâng tin
tröôùc khi cung caáp ñeán ngöôøi söû duïng thoâng tin.
Vieäc toàn taïi caùc cô quan ñoäc laäp vôùi caû ngöôøi cung caáp
thoâng tin vaø ngöôøi söû duïng thoâng tin thöïc hieän vieäc kieåm tra vaø
xaùc nhaän veà söï trung thöïc hôïp lyù, söï ñaùng tin caäy cuûa thoâng tin
keá toaùn laø taát yeáu trong neàn kinh teá thò tröôøng.

III. PHAÂN LOAÏI KIEÅM TOAÙN:

1. Phaân loaïi theo muïc ñích kieåm toaùn:

1.1. Kieåm toaùn baùo caùo taøi chính:

- Laø söï kieåm tra trình baøy yù kieán nhaän xeùt veà tính trung
thöïc hôïp lyù cuûa caùc baùo caùo taøi chính cuûa moät ñôn vò: Baûng
caân ñoái keá toaøn, baùo caùo keát quaû kinh doanh, baùo caùo löu
chuyeån tieàn teà.
- Chuaån möïc ñeå ñaùnh giaù: laø caùc chuaån möïc, nguyeân taéc
keá toaùn hay cheá ñoä keá toaùn hieän haønh.
- Thöôøng ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc kieåm toaùn vieân ñoäc laäp,
phuïc vuï cho nhaø quaûn lyù, Nhaø nöôùc vaø chuû yeáu laø caùc ñoái
töôïng söû duïng thoâng tin ôû beân ngoaøi ñôn vò nhö nhaø ñaàu tö, chuû
nôï, nhaø cung caáp….
1.2 Kieåm toaùn tuaân thuû:
- Laø vieäc kieåm tra nhaèm ñaùnh giaù möùc ñoä chaáp haønh luaät
phaùp hay moät vaên baûn, moät quy ñònh naøo ñoù.
- Thöôøng do caáp treân thöïc hieän kieåm tra ñoái vôùi caáp döôùi,
VD: kieåm tra cuûa cô quan thueá ñoái vôùi doanh nghieäp veà vieäc chaáp

2
Kieåm Toaùn
haønh luaät thueá, kieåm toaùn Nhaø nöôùc kieåm tra ñoái vôùi caùc ñôn vò
coù söû duïng voán vaø kinh phí Nhaø nöôùc ….keát quaû kieåm toaùn
phuïc vuï cho caùc caáp coù thaåm quyeàn lieân quan.
1.3 Kieåm toaùn hoaït ñoäng:
Laø tieán trình kieåm tra vaø ñaùnh giaù veà söï höõu hieäu vaø tính
hieäu quaû cuûa moät hoaït ñoäng. Coù theå laø ñaùnh giaù veà moät
phöông aùn saûn xuaát kinh doanh, moät quy trình coâng ngheä, moät cô
caáu toå chöùc …
Thöôøng ñöôïc thöïc hieän bôøi caùc kieåm toaùn vieân noäi boä
nhöng cuõng coù theå do kieåm toaùn vieân nhaø nöôùc hay kieåm toaùn
vieân ñoäc laäp tieán haønh .- Keát quaû kieåm toaùn hoaït ñoäng chuû
yeáu phuïc vuï cho lôïi ích cuûa baûn thaân doanh nghieäp.

2. Phaân loaïi theo chuû theå kieåm toaùn:

2.1 Kieåm toaùn ñoäc laäp:

- Ñöôïc tieán haønh bôûi caùc kieåm toaùn vieân ñoäc laäp thuoäc
caùc coâng ty kieåm toaùn ñoäc laäp.
- Thöïc hieän kieåm toaùn baùo caùo taøi chính, ngoaøi ra, cuõng
thöïc hieän kieåm toaùn hoaït ñoäng hay kieåm toaùn tuaân thuû vaø caùc
dòch vuï tö vaán taøi chính theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng.
- Baùo caùo kieåm toaùn ñoäc laäp coù tính phaùp lyù cao vaø ñöôïc
söû duïng chuû yeáu bôûi caùc “ ñeä tam nhaân”.
2.2 Kieåm toaùn noäi boä:
- Do caùc kieåm toaùn vieân noäi boä thöïc hieän. ( ñaây laø 1 boä
phaän trong ñôn vò chöùc ñeå thöïc hieän chuyeân veà nghieäp vuï naøy ).
- Chuû yeáu laø thöïc hieän kieám toaùn hoaït ñoäng vaø kieåm toaùn
tuaân thuû, phuïc vuï cho caùc nhaø quaûn lyù trong doanh nghieäp.
- Tính ñoäc laäp khoâng cao, keát quaû kieåm toaùn noäi boä khoù
ñöôïc söï tin caäy cuûa ngöôøi ngoaøi doanh nghieäp.
2.3 Kieåm toaùn Nhaø Nöôùc :
3
Kieåm Toaùn
- Do caùc kieåm toaùn vieân nhaø nöôùc tieán haønh.
- Thöïc hieän kieåm toaùn tuaân thuû ñoái vôùi moïi ñôn vò vaø caû
kieåm toaùn hoaït ñoäng ñoái vôùi caùc ñôn vò coù söû duïng voán vaø
kinh phí cuûa Nhaø Nöôùc.

IV. LÒCH SÖÛ HÌNH THAØNH VAØ QUAÙ TRÌNH PHAÙT

TRIEÅN CUÛA KIEÅM TOAÙN:

Kieåm toaùn laø moät hoaït ñoäng coù töø laâu ñôøi, khoâng ngöøng
phaùt trieån cho ñeán ngaøy nay, veà caû muïc ñích kieåm toaùn, phaïm vi
vaø kyõ thuaät kieåm toaùn.
1.Veà muïc ñích kieåm toaùn:
Tröôùc theá kyû 20, hoaït ñoäng kieåm toaùn taäp trung vaøo vieäc
xaùc ñònh tính chính xaùc cuûa thoâng tin taøi chính.
- Khi quy moâ caùc doanh nghieäp ngaøy caøng môû roäng, taùc rôøi
quyeàn sôû höõu voán vaø chöùc naêng quaûn lyù, töø ñoù xuaát hieän nhu
caàu kieåm tra cuûa caùc chuû sôû höõu ñeå choáng laïi söï gian laän cuûa
caùc nhaø quaûn lyù vaø ngöôøi laøm coâng, kieåm toaùn ñoäc laäp ra ñôøi
- Töø nhöõng naêm 1900, neàn kinh teá theá giôùi phaùt trieån, söï
phaùt trieån cuûa caùc coâng ty coå phaàn vôùi haøng trieäu nhaø ñaàu tö
chöùng khoaùn, muïc ñích cuûa kieåm toaùn ñoäc laäp chuyeån sang muïc
ñích môùi laø nhaän xeùt tính trung thöïc vaø hôïp lyù ( True and Fair )
cuûa baùo caùo taøi chính vaø kieåm toaùn chuû yeáu phuï vuï cho caùc ñeä
tam nhaân

2. Veà kyõ thuaät kieåm toaùn:

Töø theá kyû 20, caùc kyõ thuaät kieåm toaùn môùi hình thaønh,
ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu muïc ñích môùi: kyõ thuaät laáy maãu, vieäc
xem xeùt ñaùnh giaù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä... vaø ñaây laø kyõ
thuaät kieåm toaùn trong moâi tröôøng xöû lí thoâng tin baèng ñieän töû,
caù kyõ thuaät kieåm toaùn baèng maùy tính...

4
Kieåm Toaùn

CHÖÔNG II
KIEÅM TOAÙN VIEÂN VAØ COÂNG TY
KIEÅM TOAÙN ÑOÄC LAÄP

I. SÖÏ RA ÑÔØI VAØ PHAÙT TRIEÅN CUÛA KIEÅM TOAÙN

ÑOÄC LAÄP:

Kieåm toaùn ñoäc laäp ra ñôøi sau caùc loaïi kieåm toaùn khaùc
nhöng kieåm toaùn ñoäc laäp laïi phaùt trieån raát nhanh choùng nhôø söï
chuyeân nghieäp vaø tính ñoäc laäp cuûa mình. Söï phaùt trieån cuûa kieåm
toaùn ñoäc laäp daãn ñeán söï hình thaønh cuûa caùc coâng ty kieåm toaùn
quoác teá vaø caùc toå chöùc ngheà nghieäp quoác teá vaø quoác gia.
Naêm coâng ty kieåm toaùn haøng ñaàu theá giôùi (Big Five ): KPMG,
Deloitte Touche Tohmatsu, Ernst & Young, Pricewaterhouse Coopers vaø
Arthur Andersen.
- ÔÛ nöôùc Vieät Nam tröôùc ñaây, kieåm toaùn ñöôïc thöïc hieän
döôùi hình thöùc kieåm tra keá toaùn, chuû yeáu do caùc caáp chuû quan
vaø caùc cô quan chöùc naêng tieán haønh ñoái vôùi caùc ñôn vò kinh teá
thò tröôøng, kieåm toaùn ñoäc laäp baét ñaàu hình thaønh vaø phaùt trieån
nhanh choùng. Coâng ty kieåm toaùn ñoäc laäp ñaàu tieân cuûa Vieät Nam
ñöôïc thaønh laäp vaøo thaùng 5/1991 laø coâng ty VACO ( Vieät Nam
Auditing Company ). Cho ñeán nay, ngaøy caøng coù nhieàu coâng ty
kieåm toaùn ñöôïc thaønh laäp vaø hoaït ñoäng ôû Vieät Nam, trong ñoù
coù 5 coâng ty kieåm toaùn quoác teá noùi treân.

II. TOÅ CHÖÙC VAØ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA COÂNG TY KIEÅM

TOAÙN

5
Kieåm Toaùn
1. Toå chöùc:

* Coâng ty
- DNTN
- Coâng Ty Hôïp Danh
- Coâng Ty Coå Phaàn
- Hình thöùc toå chöùc: caùc coâng ty kieåm toaùn ñoäc laäp
thöôøng ñöïôc toå chöùc döôùi 2 hình thöùc: doanh nghieäp tö
nhaân hay coâng ty hôïp danh. Chuû phaûi laø kieåm toaùn
vieân.
- Ôû Vieät Nam
+ Coâng Ty kieåm toaùn laø DNNN
+ Coâng ty kieåm laø TNHH.
+ Chòu traùch nhieäm voâ haïn
+ Phaûi giöõ tính ñoäc laäp
+ Thöôøng khoâng phaùt haønh coå phieáu roäng raõi maø
chuû yeáu laø caùc coâng nhaân cuûa coâng ty.

2/ Hoaït ñoäng cuûa coâng ty kieåm toaùn:

Caùc coâng ty kieåm toaùn thöôøng hoïat ñoäng trong caùc lónh vöïc
sau:
- Kieåm toaùn: Chuû yeáu laø kieåm toaùn baùo caùo taøi chính vaø
ñoâi khi caû kieåm toaùn hoaït ñoäng hay tuaân thuû theo yeâu caàu cuûa
khaùch haøng.
- Dòch vuï keá toaùn nhö: Toå chöùc heä thoáng keá toaùn cho
khaùch haøng, giöõ soå saùch, laäp baùo caùo taøi chính... (Nhieäm vuï
naøy khoâng ñöôïc ñi keøm vôùi vieäc kieåm toaùn cuûa chính coâng ty
ñoù).
- Tö vaán veà thueá, taøi chính vaø quaûn lyù...

6
Kieåm Toaùn
ÔÛ nhieàu nöôùc coøn coù caùc hieäp hoäi ngheà nghieäp, laø toå
chöùc töï nguyeän.

III. CHUAÅN MÖÏC KIEÅM TOAÙN VAØ ÑAÏO ÑÖÙC NGHEÀ

NGHIEÄP

1. Chuaån möïc kieåm toaùn:

- Chuaån möïc kieåm toaùn laø nhöõng nguyeân taéc cô baûn veà
nghieäp vuï vaø veà vieäc xöû lyù caùc moái quan heä phaùt sinh trong
quaù trình kieåm. Chuaån möïc kieåm toaùn coøn bao goàm nhöõng höôùng
daãn, nhöõng giaûi thích veà nhöõng nguyeân taéc cô baûn ñeå caùc kieåm
toaùn vieân coù theå aùp duïng trong thöïc teá, ñeå ño löôøng vaø ñaùnh
giaù chaát löôïng coâng vieäc kieåm toaùn.
- Taùc duïng: keá toaùn vieân phaûi tuaân thuû.
- Veà noäi dung: thöôøng bao goàm:
+ Chuaån möïc chung: veà tieâu chuaån cuûa kieåm toaùn
vieân
+ Caùc chuaån möïc lieân quan ñeán coâng vieäc kieåm toaùn:
laäp keá hoaïch kieåm toaùn, phaân coâng nhaân söï, toaøn boä
heä thoáng kieåm soaùt noäi boä, thu thaäp baèng chöùng...
+ Caùc chuaån möïc lieân quan ñeán baùo caùo kieåm toaùn:
IAPC (International Auditing Practices Committee – Uyû Ban
Thöïc haønh kieåm toaùn quoác teá ( ISA – Internaitional Marager: kieåm
tra, xem xeùt hôïp ñoàng cuûa keá toaùn vieân chính gôûi leân caùc chuû
phaàn huøn, ngöôøi naøy seõ kyù quyeát ñònh Standard Auditing). Caùc
quoác gia thöôøng xaây döïng rieâng heä thoáng chuaån möïc kieám toaùn
quoác gia. Boä taøi chính Vieät Nam ñang xuùc tieán vieäc xaây döïng vaø
ban haønh caùc chuaån möïc kieåm toaùn Vieät Nam.

2. Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp:

7
Kieåm Toaùn
Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp bao goàm nhöõng quy taéc ñaïo ñöùc ñeå
höôùng daãn cho caùc thaønh vieân cuûa moät ngheà nghieäp naøo ñoù
öùng xöû vaø hoaït ñoäng moät caùch trung thöïc, phuïc vuï cho lôïi ích
chung cuûa ngheà nghieäp vaø xaõ hoäi.
Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp cuûa kieåm toaùn vieân ñoäc laäp thöôøng
bao goàm caùc noäi dung sau:
- Chính tröïc: thöïc hieän coâng vieäc moät caùch trung thöïc,
thaúng nhaén, baát vuï lôïi.
- Khaùch quan: phaûi coâng baèng, khoâng ñeå söï phaùn xeùt
ngheà nghieäp cuûa mình bò leä thuoäc vaøo ngöôøi khaùc, neáu coù maâu
thuaån aûnh höôûng ñeán khaùch quan, töø choái kieåm toùan.
- Ñoäc laäp: kieåm toaùn vieân phaûi thöïc söï ñoäc laäp vaø toû ra
ñoäc laäp. Phaûi voâ tö khi kieåm toaùn.
- Baûo maät: phaûi giöõ bí maät thoâng tin cuûa khaùch haøng,
khoâng ñöôïc söû duïng hoaëc coâng boá tröø khi coù traùch nhieäm phaùp
lyù hoaëc traùch nhieäm ngheà nghieäp ñoøi hoûi phaûi coâng boá.
- Chaáp haønh caùc chuaån möïc nghieäp vuï trong khi tieán haønh
coâng vieäc .
- Trình ñoä nghieäp vuï: phaûi duy trì trình ñoä nghieäp vuï, chæ
ñöïôc nhaân nhöõng phaàn vieäc maø mình coù ñuû khaû naêng.
- Ñaïo ñöùc öùng xöû : giöõ tö caùch ñaïo ñöùc, loái soáng trong
saùch,laønh maïnh,
Taïi caùc quoác gia, nhöõng noäi dung chi tieát cuûa ñaïo ñöùc
ngheà nghieäp ñöôïc trình baøy trong Ñieàu leä veà ñaïo ñöùc ngheà
nghieäp do Hieäp hoäi ngheà nghieäp ban haønh. Vieät Nam vaãn chöa coù
ñieàu leä ñaïo ñöùc ngheà nghieäp.
IV. TRAÙCH NHIEÄM PHAÙP LYÙ CUÛA COÂNG TY KIEÅM
TOAÙN VAØ KIEÅM TOAÙN VIEÂN:

1. Sai phaïm cuûa kieåm toaùn vieân:

8
Kieåm Toaùn
Moät quan ñieåm ñöôïc chaáp nhaän phoå bieán laø kieåm toaùn
vieân khoâng phaûi laø ngöôøi ñaûm baûo cho baùo caùo taøi chính laø
hoaøn toaøn chính xaùc song kieåm toaùn vieân coù traùch nhieäm phaûi
thöïc hieän kieåm toaùn theo caùc chuaån möïc kieåm toaùn hieän haønh
vaø hoï luoân phaûi duy trì moät söï thaän troïng ñuùng möùc. Sai phaïm
cuûa kieåm toaùn vieân coù theå phaân thaønh caùc möùc ñoï:
* Sô suaát thoâng thöôøng: do kieåm toaùn vieân khoâng thöïc
hieän kieåm toaùn vôùi söï thaän troïng ngheà nghieäp ñuùng möùc, vaø
gaây thieät haïi cho moät beân naøo ñoù.
* Sô suaát nghieâm troïng: laø haønh vi vi phaïm do kieåm toaùn
vieân ñaõ xem nheï hoaëc vi phaïm chuaån möïc kieåm toaùn.
* Gian laän: laø söï coá yù trình baøy sai moät vaán ñeà troïng yeáu
nhaèm löôøng gaït vaø gaây thieät haïi cho moät beân naøo ñoù. (chaúng
haïn: khoâng lieâm khieát...)

2. Traùch nhieäm phaùp lyù cuûa kieåm toaùn vieân:

Thoâng thöôøng thì kieåm toaùn vieân vaø coâng ty kieåm toaùn
seõ phaûi chòu traùch nhieäm phaùp lyù tröôùc nhöõng ñoái töôïng sau:
* Chòu traùch nhieäm ñoái vôùi khaùch haøng (ngöôøi thueâ kieåm
toaùn baùo caùo taøi chính): Neáu do sô suaát maø khoâng phaùt hieän
ñöôïc nhöõng sai phaïm troïng yeáu gaây thieät haïi thì khaùch haøng coù
quyeàn ñoøi boài thöôøng. (tuøy luaät phaùp töøng quoác gia).
* Chòu traùch nhieäm ñoái vôùi ngöôøi khaùc coù quyeàn lôïi
töông ñöông khaùch haøng (nhöõng ngöôøi coù quyeàn lôïi ñöôïc xaùc
ñònh trong hôïp ñoàng giöõa kieåm toaùn vieân vaø khaùch haøng): VD:
KTV A, kieåm toaùn coâng ty B ñeå vay tieàn ngaân haøng.
* Chòu traùch nhieäm ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khaùc, chuû yeáu
laø nhöõng ngöôøi sôû höõu chöùng khoaùn cuûa caùc coâng ty coå phaàn
coâng coäng:

9
Kieåm Toaùn
Taïi moät soá quoác gia, ngoaøi traùch nhieäm daân söï, kieåm toaùn vieân
coøn phaûi chòu traùch nhieäm hình söï trong moät soá tröôøng hôïp.
 Vieät Nam: : Ñieàu 15 Quy cheá kieåm toaùn ñoäc laäp: “kieåm
toaùn vieân vi haïm quy cheá naøy, vi phaïm phaùp luaät coù theå bò thu
hoài chöùng chæ kieåm toaùn vieân vaø bò xöû lyù theo phaùp luaät. Neáu
gaây thieät haïi vaät chaát cho khaùch haøng thì phaûi boài thöôøng”. Tuy
nhieân, quy cheá treân vaãn chöa cuï theå, khoù xöû lyù tranh chaáp.

10
Kieåm Toaùn
CHÖÔNG III
MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN
TRONG KIEÅM TOAÙN

I. CÔ SÔÛ DAÃN LIEÄU VAØ MUÏC TIEÂU KIEÅM TOAÙN

1. Cô sôû daãn lieäu:

Laø nhöõng khaúng ñònh cuûa nhaø quaûn lyù veà caùc khía caïnh
cuûa caùc döõ lieäu ñöôïc trình baøy treân caùc baùo caùo taøi chính. Cô
sôû daãn lieäu ñöôïc hình thaønh xuaát phaùt töø traùch nhieäm cuûa caùc
nhaø quaûn lyù trong vieäc soaïn thaûo vaø coâng boá caùc baùo caùo taøi
chính theo ñuùng nhöõng chuaån möïc hay quy ñònh cuûa keá toaùn hieän
haønh. Coù caùc cô sôû daãn lieäu sau ñaây:
* Söï toàn taïi vaø phaùt sinh: moïi Taøi Saûn, coâng nôï vaø
nguoàn voán ñöôïc phaûn aûnh treân baùo caùo taøi chính phaûi thöïc söï
toàn taïi, caùc nghieäp vuï ñöôïc ghi cheùp phaûi thöïc söï phaùt sinh,
khoâng ghi khoáng caùc soá lieäu keá toaùn.
* Söï ñaày ñuû: taát caû coâng nôï, Taøi Saûn, nguoàn voán ñeàu
ñaõ ñöôïc trình baøy treân baùo caùo taøi chính, khoâng boû soùt vaø che
daáu.
* Quyeàn lôïi vaø nghóa vuï: ñôn vò phaûi coù quyeàn sôû höõu
ñoái vôùi Taøi Saûn vaø coù nghóa vuï phaûi thanh toaùn veà caùc khoaûn
coâng nôï ñöôïc trình baøy treân baùo caùo taøi chính.
* Ñaùnh giaù vaøphaân boå: Moïi Taøi Saûn, coâng nôï, doanh thu
vaø chi phí phaûi ñöôïc ñaùnh giaù vaø phaân boå ñuùng theo nhöõng
chuaån möïc keá toaùn hieän haønh.

11
Kieåm Toaùn
* Trình baøy vaø khai baùo: caùc chæ tieâu ñöôïc trình baøy, phaân
loaïi vaø khai baùo treân caùc baùo caùo taøi chính phaûi theo ñuùng theo
chuaån möïc keá toaùn hieän haønh.

2. Caùc muïc tieâu kieåm toaùn:

Caên cöù vaøo caùc cô sôû döõ lieäu neâu treân, kieåm toaùn vieân
xaùc ñònh caùc muïc tieâu kieåm toaùn, treân cô sôû ñoù, kieåm toaùn
vieân thu thaäp baèng chöùng nhaèm chöùng minh cho nhöõng soá lieäu
ñöôïc trình baøy treân baùo caùo taøi chính.

Sau ñaây laø caùc khoaûn muïc tieâu kieåm toaùn toång quaùt
(nhöõng muïc tieâu naøy coù theå aùp duïng ñoái vôùi moïi khoaûn muïc
treân baùo caùo taøi chính):

* Söï toàn taïi vaø phaùt sinh: kieåm toaùn vieân coù traùch nhieäm
phaûi thu nhaäp baèng chöùng chöùng minh veà söï toàn taïi cuûa nhöõng
taøi saûn vaø söï phaùt sinh cuûa nghieäp vuï baèng caùc kyõ thuaät khaùc
nhau:

- Veà muïc tieâu “söï toàn taïi”

+ Ñoái vôùi tieàn maët, haøng toàn kho, taøi saûn coá ñònh: kieåm
toaùn vieân phaûi tham gia vaø quan saùt quaù trình kieåm keâ.

+ Ñoái vôùi coâng nôï, kieåm toaùn vieân phaûi göûi thö ñeán chuû
nôï vaø khaùch yeâu caàu caùc nhaän…

- Veà söï phaùt sinh: ñoái vôùi chi phí vaø doanh thu laø nhöõng
khoaûn khoâng coù soá dö cuoái lyø, kieåm toaùn vieân caàn kieåm tra, söï
phaùt sinh thöïc söï cuûa caùc nghieäp vuï baèng caùch kieåm tra tröïc tieáp
chöùng töø goác hay kieåm tra thoâng qua moái quan heä ñoái öùng treân
caùc taøi khoaûn lieân quan.

* Quyeàn lôïi vaø nghóa vuï:

12
Kieåm Toaùn
Ñoái vôùi moät soá taøi saûn, kieåm toaùn vieân caàn kieåm tra xem
taøi saûn coù thöïc söï thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa doanh nghieäp hay
khoâng baèng caùch xem xeùt caån thaän caùc taøi lieäu phaùp lyù lieân
quan nhö giaáy chöùng nhaän quyeàn sôû höõu, hôïp ñoàng mua baùn,
bieân lai thueá tröôùc baï…

Ñoái vôùi caùc khoaûn nôï phaûi traû, kieåm toaùn vieân cuõng phaûi
xem coù thöïc söï laø nghóa vuï cuûa ñôn vò hay khoâng baèng caùch göûi
thö xin xaùc nhaän hay xem caùc baûng ñoái chieáu coâng nôï…

* Söï ghi cheùp ñaày ñuû: Kieåm toaùn vieân caàn thu nhaäp baèng
chöùng ñeå chöùng minh laø moïi nghieäp vuï, taøi saûn, coâng nôï ñeàu
ñöôïc ghi cheùp vaø phaûn aûnh ñaày ñuû treân caùc baùo caùo taøi chính.
Ñoái vôùi muïc tieâu naøy, kieåm toaùn vieân caàn söû duïng phoái hôïp
nhieàu kyõ thuaät kieåm tra nhö: kieåm tra chöùng töø, kieåm keâ, phaân
tích…

* Söï ñaùnh giaù: kieåm toaùn vieân caàn thu nhaäp baèng chöùng
xem taøi saûn, coâng nôï coù ñöôïc ñaùnh giaù ñuùng theo nhöõng nguyeân
taéc hay chuaån möïc hieän haønh khoâng ( baèng caùch xem xeùt chính
saùch vaø phöông phaùp eá toaùn maø doanh nghieäp aùp duïng vaø tính
nhaát quaùn trong vieäc vaän duïng caùc phöông phaùp, chính saùch naøy.)

* Söï chính xaùc trong ghi cheùp: kieåm toaùn vieân caàn kieåm tra
laïi quaù trình tính toaùn, toång coäng, luõy keá…ñeå ñaûm baûo raèng
caùc soá lieäu ñöôïc tính toaùn vaø ghi cheùp chính xaùc.

* Trình baøy vaø khai baùo: kieåm toaùn vieân phaûi kieåm tra chính
xaùc ñeå xaùc ñònh raèng caùc baùo caùo taøi chính coù ñöôïc laäp theo
ñuùng nhöõng chuaån möïc hieän haønh vaø coù khai baùo, trình baøy ñaày
ñuû caùc vaán ñeà theo quy ñònh khoâng. Traùch nhieäm naøy thuoäc veà

13
Kieåm Toaùn
caùc nhaø quaûn lyù, neáu phaùt hieän coù thieáu soùt, kieåm toaùn vieân
nhaéc nhôû nhaø quaûn lyù thöïc hieän.

Treân ñaây laø caùc muïc tieâu kieåm toaùn toång quaùt. Khi kieåm
toaùn töøng khoaûn muïc, kieåm toaùn vieân seõ xaùc ñònh nhöõng muïc
tieâu kieåm toaùn rieâng bieät vaø caùc kyõ thuaät kieåm toaùn caàn thieát
cho töøng khoaûn muïc.

II. HEÄ THOÁNG KIEÅM SOAÙT NOÄI BOÄ.

1. Khaùi nieäm veà heä thoáng kieåm soaùt noäi boä:

Heä thoáng kieåm soaùt noäi boä laø moät heä thoáng noäi boä goàm
caùc chính saùch, thuû tuïc ñöôïc thieát laäp taïi ñôn vò nhaèm ñaûm baûo
cho caùc nhaø quaûn lyù ñaït ñöôïc caùc muïc ñích sau ñaây:

- Cung caáp nhöõng thoâng tin ñaùng tin caäy.

- Moïi thaønh vieân trong ñôn vò phaûi tuaân thuû caùc chính saùch
vaø quy ñònh noäi boä.

- Ñaùnh giaù ñöôïc hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa ñôn vò.

- Ñieàu haønh vaø quaûn lyù moät caùch coù hieäu quaû.

Heä thoáng kieåm soùat noäi boä ñöôïc caùc nhaø quaûn lyù thieát
laäp ñeå ñieàu haønh vaø kieåm soaùt moïi hoaït ñoäng, moïi nhaân vieân
trong quaù trình thöïc hieän nhieäm vuï chung cuûa toaøn ñôn vò.

2. Caùc yeáu toá (boä phaän) cuûa heä thoáng kieåm soaùt noäi boä: 3
boä phaän caáu thaønh:

2.1. Moâi tröôøng kieåm soaùt:

14
Kieåm Toaùn
Goàm toaøn boä caùc nhaân toá coù aûnh höôûng ñeán quaù trình
thieát keá, vaän haønh vaø söï höõu hieäu cuûa heä thoáng kieåm soaùt noäi
boä. Caùc nhaân toá chính cuûa moâi tröôøng kieåm soùat laø:

* Quan ñieåm, phong caùch ñieàu haønh vaø tö caùch cuûa nhaø
quaûn lyù: Coù naêng löïc khoâng, coù toân troïng ñaïo ñöùc kinh doanh
khoâng, coù thaän troïng khoâng, coù chuû ñoäng vaø ñoäc laäp khoâng,
coù duy trì moái quan heä thöôøng xuyeân vôùi caáp döôùi …?

* Cô caáu toå chöùc: cô caáu toå chöùc coù hôïp lyù khoâng, vieäc
phaân coâng phaân nhieäm nhö theá naøo, coù giuùp nhaø quaûn lyù thu
nhaäp vaø truyeàn ñaït thoâng tin moät caùch chính xaùc vaø nhanh choùng
khoâng?

* Chính saùch nhaân sö ï: chính saùch tuyeån duïng, ñaøo taïo,

thöôûng phaït, trình ñoä, naêng löïc vaø khoâng khí laøm vieäc giöõa caùc
nhaân vieân ….. Chính saùch nhaân söï toát, ñoäi nguõ nhaân vieân toát seõ
laøm giaûm nhöõng yeáu keùm cuûa kieåm soùat noäi boä vaø ngöôïc laïi.

* Coâng taùc keá hoaïch vaø döï toaùn: vieäc laäp vaø thöïc hieän
moät caùch khoa hoïc vaø nghieâm tuùc laø moät coâng cuï kieåm soaùt
höõu hieäu, giuùp phaùt hieän vaø xöû lyù kòp thôøi nhöõng vaán ñeà baát
thöôøng vaø ñaùnh giaù keát quaû thöïc hieän hoaït ñoäng.

* Kieåm toaùn noäi boä: boä phaän kieåm toaùn noäi boä thöïc hieän
vieäc giaùm saùt thöôøng xuyeân ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa ñôn vò, trong
ñoù coù caû heä thoáng kieåm soaùt noäi boä. Do ñoù, neáu doanh nghieäp
coù moät boä phaän kieåm toaùn noäi boä höõu hieäu coù theå naâng cao
chaát löôïng cuûa kieåm toaùn noäi boä.

* Caùc nhaân toá beân ngoaøi: trong vieäc thieát keá vaø vaän haønh
heä thoáng kieåm soùat noäi boä, caùc nhaø quaûn lyù coøn chòu aûnh

15
Kieåm Toaùn
höôûng bôûi caùc nhaân toá beân ngoaøi nhö luaät phaùp, söï kieåm soaùt
cuûa caùc cô quan Nhaø nöôùc, aûnh höôûng cuûa caùc chuû nôï…

2.2. Heä thoáng keá toaùn.

Heä thoáng keá toaùn laø moät boä phaän quan troïng trong heä
thoáng kieåm soùat noäi boä. Keá toùan thöïc hieän kieåm tra tröôùc, trong
vaø sau khi thöïc hieän nghieäp vuï, keá toaùn thu thaäp, xöû lyù thoâng tin
keá toaùn vaø laäp ra caùc baùo caùo taøi chính. Moät heä thoáng keá toaùn
höõu hieäu cuõng laø coâng cuï kieåm soaùt höõu hieäu ñoái vôùi doanh
nghieäp.

Nhaéc laïi:

 Caùc muïc tieâu toång quaùt maø heä thoáng keá toaùn höõu hieäu
phaûi thöïc hieän:

 Trình töï vaø noäi dung tieáp caän:

- Trình töï:

+ Chính saùch keá toaùn maø ñôn vò löïa choïn.

+ Hình thöùc keá toaùn maø ñôn vò aùp duïng.

- Noäi dung:

+ Heä thoáng chöùng töø vaø luaân chuyeån chöùng töø.

+ Heä thoáng soå saùch keá toaùn.

+ Baùo caùo taøi chính.

2.3. Caùc thuû tuïc kieåm soaùt.

Ñeå thöïc hieän caùc muïc tieâu kieåm soaùt, nhaø quaûn lyù phaûi
quy ñònh caùc thuû tuïc kieåm soaùt döïa treân 3 nguyeân taéc:

16
Kieåm Toaùn
- Nguyeân taéc phaân coâng phaân nhieäm.

- Nguyeân taéc baát kieâm nhieäm.

- Nguyeân taéc uûy quyeàn vaø pheâ chuaån.

(xem : Söï phaân chia quyeàn löïc (trong quaûn trò hoïc) vaø Caùc thuû tuïc
kieåm soaùt.

3. Nhöõng haïn cheá voán coù cuûa heä thoáng kieåm soaùt noäi boä:

Khoâng theå coù 1 heä thoáng kieåm soaùt noäi boä hoaøn haûo
naøo. Moät heä thoáng kieåm soaùt noäi boä toát cuõng chæ coù theå haïn
cheá toái ña nhöõng sai phaïm chöù khoâng theå ñaûm baûo ngaên ngöøa
moïi haäu quaû xaáu.

4. Caùc daïng sai phaïm:

Caùc nhaø quaûn lyù coù nhieäm vuï xaây döïng moät heä thoáng
kieåm soaùt noäi boä vaø hoï phaûi chòu traùch nhieäm khi ñeå phaùt sinh
caùc sai phaïm. Caùc daïng sai phaïm ñöôïc ñònh nghóa:

4.1. Gian laän: laø haønh vi trình baøy sai caùc thoâng tin treân baùo
caùo taøi chính moät caùch coù chuû ñònh do moät hay nhieàu ngöôøi trong
Ban giaùm ñoác coâng ty, do nhaân vieân hoaëc beân thöù ba thöïc hieän.
Ví duï:

- Söûa ñoåi, xuyeân taïc, laøm giaû caùc taøi lieäu, chöùng töø.

- Tham oâ taøi saûn.yy

- Giaáu dieám hoaëc boû soùt thoâng tin, taøi lieäu hoaëc nghieäp
vuï.

- Ghi soá lieäu khoáng.

- Aùp duïng sai cheá ñoä keá toaùn.

17
Kieåm Toaùn
4.2. Sai soùt: laø nhöõng nhaàm laãn khoâng coá yù aûnh höôûng
ñeán baùo caùo taøi chính nhö:

- Loãi do tính toaùn vaø ghi cheùp sai.

- Boû soùt hoaëc hieåu sai söï vieäc.

- Aùp duïng sai cheá ñoä keá toaùn (coù theå do trình ñoä keùm)

5. Traùch nhieäm cuûa kieåm toaùn vieân tröôùc caùc sai phaïm.

Kieåm toaùn vieân khoâng coù traùch nhieäm phaùt hieä moïi sai
phaïm theá nhöng kieåm toaùn vieân khoâng ñöôïc boû qua caùc sai phaïm
troïng yeáu. Khi nhaän thaáy coù bieåu hieän veà caùc sai phaïm troïng
yeáu kieåm toaùn vieân baét buoäc phaûi taêng cöôøng kieåm tra ñeå xaùc
minh ñeå coù yù kieán nhaän xeùt thích hôïp veà baùo caùo taøi chính.

- Neáu kieåm toaùn vieân phaùt hieän ñöôïc gian laän vaø sai soùt thì
caàn thoâng baùo cho laõnh ñaïo doanh nghieäp bieát.

- Neáu kieåm toaùn vieân phaùt hieän söï gian laän cuûa chính nhaø
quaûn lyù thì tuøy töøng tröôøng hôïp, kieåm toaùn vieân seõ coù nhöõng
yù kieán nhaän xeùt khaùc nhau trong baùo caùo kieåm toaùn sau naøy.

III. TROÏNG YEÁU VAØ RUÛI RO KIEÅM TOAÙN.

1. Troïng yeáu :

“Troïng yeáu laø khaùi nieäm veà taàm côõ, baûn chaát cuûa sai
phaïm (keå caû boû soùt) thoâng tin taøi chính, hoaëc laø rieâng leõ hoaëc
laø töøng nhoùm, khi maø trong moät boái caûnh cuï theå, neáu döïa vaøo
thoâng tin ñeå döïa vaøo caùc thoâng tin naøy ñeå xeùt ñoaùn thì seõ
khoâng chính xaùc, hoaëc laø ñi ñeán nhöõng quyeát ñònh sai laàm”.

18
Kieåm Toaùn
Kieåm toaùn vieân khoâng coù traùch nhieäm phaùt hieän moïi sai
phaïm theá nhöng kieåm toaùn vieân khoâng ñöôïc boû qua caùc sai phaïm
troïng yeáu.

Ñeå ñaùnh giaù tính troïng yeáu, kieåm toaùn vieân caàn xem xeùt
treân caû 2 maët : ñònh löôïng vaø ñònh tính.

Veà maët ñònh löôïng: Sai phaïm ñöôïc coi laø troïng yeáu neáu noù
vöôït quaù moät giôùi haïn nhaát ñònh.

Chuaån möïc keá toaùn khoâng ñöa ra moät möùc giôùi haïn cuï theå,
kieåm toaùn vieân phaûi döïa vaøo söï xeùt ñoaùn caù nhaân.

Veà maët ñònh tính: phaûi xem xeùt baûn chaát cuûa sai phaïm. Soá
tieàn sai phaïm nhoû vaãn coù theå xem laø troïng yeáu neáu noù laøm cho
ngöôøi söû duïng thoâng tin ñaùnh giaù sai veà tình traïng taøi chính cuûa
doanh nghieäp chaúng haïn gian laän cuûa nhaø quaûn lyù, duø nhoû, vaãn
laø troïng yeáu.

2. Ruûi ro kieåm toaùn.

“ Ruûi ro kieåm toaùn laø nhöõng ruûi ro maø kieåm toaùn vieân ñöa
ra nhöõng nhaän xeùt khoâng xaùc ñaùng veà caùc thoâng tin taøi chính vaø
ñoù laø caùc sai soùt nghieâm troïng. Ví duï nhö kieåm toaùn vieân coù theå
ñöa ra yù kieán chaáp nhaän toaøn boä veà moät baûn baùo caùo taøi chính
maø khoâng bieát raèng baùo caùo taøi chính naøy coù nhöõng sai phaïm
troïng yeáu” (IAG 25)

Caùc boä phaän hôïp thaønh ruûi ro kieåm toaùn:

* Ruûi ro khaùch quan:

+ Ruûi ro tieàm taøng: laø khaû naêng coù theå coù nhöõng sai soùt
nghieâm troïng trong baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp, baát keå
doanh nghieäp coù hay khoâng coù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä.
19
Kieåm Toaùn
Ruûi ro tieàm taøng tieàm aån ngay trong chöùc naêng hoaït ñoäng
kinh doanh cuûa doanh nghieäp, trong moâi tröôøng kinh doanh vaø trong
baûn chaát soá dö cuûa caùc taøi khoûan (neân coøn goïi laø ruûi ro voán
coù hay ruûi ro maëc nhieân). Ví duï …..

+ Ruûi ro kieåm soaùt: laø khaû naêng xaûy ra sai soùt troïng yeáu
trong moät khoaûn muïc maø heä thoáng kieåm soaùt noäi boä cuûa ñôn vò
khoâng phaùt hieän vaø ngaên chaën kòp thôøi.

Ruûi ro kieåm soaùt luoân toàn taïi vì nhöõng haïn cheá voán coù
cuûa heä thoáng kieåm soaùt noäi boä.

+ Ruûi ro phaùt hieän: laø khaû naêng xaûy ra sai soùt troïng yeáu
trong soá caùc soá döï taøi khoaûn hoaëc caùc nghieäp vuï maø caùc thuû
tuïc kieåm toaùn vieân kieåm tra 100% nghieäp vuï (vì kieåm toaùn vieân
coù theå aùp duïng thuû tuïc Kieåm toùan khoâng thích hôïp…)

Ruûi ro tieàm taøng vaø ruûi ro kieåm soaùt laø khaùch quan ñoái
vôùi kieåm toaùn vieân. Ruûi ro phaùt hieän thuoäc traùch nhieäm chuû
quan cuûa kieåm toaùn vieân. Ruûi ro kieåm toaùn laø keát quaû hình
thaønh töø 3 loaïi ruûi ro noùi treân.

3. Moái quan heä giöõa troïng yeáu vaø ruûi ro kieåm toaùn.

Troïng yeáu vaø ruõi ro kieåm toaùn coù moái quan heä chaët cheõ
vôùi nhau nhöng theo chieàu traùi ngöôïc. Khi ñaùnh giaù khaû naêng ruûi
ro kieåm toaùn laø cao thì kieåm toaùn vieân seõ giaûm möùc troïng yeáu,
coù nghóa laø giaûm möùc sai soùt coù theå boû qua vaø cuõng coù nghóa
laø phaûi môû roäng phaïm vi kieåm toaùn. Ngöôïc laïi, khi ñaùnh giaù ruûi
ro kieåm toaùn laø thaáp, kieåm toaùn vieân xaùc ñònh möùc troïng yeáu
cao. Naém vöõng caùc moái quan heä treân seõ giuùp cho kieåm toaùn
vieân xaùc ñònh noäi dung, phaïm vi vaø thôøi gian cuûa caùc thuû tuïc

20
Kieåm Toaùn
kieåm toaùn cuõng nhö giuùp Kieåm toaùn vieân ñieàu chænh keá hoïach
vaø chöông trình laøm vieäc.

IV. BAÈNG CHÖÙNG KIEÅM TOAÙN.

1. Khaùi nieäm:

Baèng chöùng kieåm toaùn laø nhöõng thoâng tin, taøi lieäu chi tieát
maø kieåm toaùn vieân thu thaäp ñeå laøm cô sôû cho nhöõng nhaän xeùt
cuûa mình veà baùo caùo taøi chính ñöôïc kieåm toaùn.

Nhö vaäy baèng chöùng kieåm toaùn chính laø cô sôû ñeå chöùng
minh cho baùo caùo kieåm toaùn vaø thöïc chaát giai ñoaïn thöïc hieän
kieåm toaùn chính laø quaù trình thu thaäp caùc baèng chöùng kieåm toaùn.

2. Yeâu caàu ñoái vôùi baèng chöùng kieåm toaùn:

Ñeå coù theå laøm cô sôû cho nhaän xeùt cuûa kieåm toaùn vieân,
baèng chöùng kieåm toaùn phaûi ñaït ñöôïc nhöõng yeâu caàu nhaát ñònh
veà maët chaát löôïng vaø soá löôïng.

* Veà chaát löôïng: baèng chöùng kieåm toaùn phaûi coù ñoä tin caäy
(coù hieäu löïc). Ñoä tin caäy cuûa baèng chöùng kieåm toaùn chòu aûnh
höôûng bôûi caùc nhaân toá:

- Nguoàn goác cuûa baèng chöùng kieåm toaùn: baèng chöùng kieåm
toaùn coù nguoàn goác caøng ñoäc laäp thì ñoä tin caäy caøng cao.

- Daïng baèng chöùng kieåm toaùn: baèng chöùng vaät chaát coù ñoä
tin caäy cao hôn baèng chöùng taøi lieäu, baèng chöùng taøi lieäu coù ñoä
tin caäy cao hôn baéng chöùng thu thaäp qua phoûng vaán hay quan saùt…

- Heä thoáng kieåm soaùt noäi boä cuûa ñôn vò: boä phaân naøo coù
heä thoáng kieåm soaùt noäi boä vöõng thì caùc baèng chöùng kieåm toaùn
lieân quan ñeán boä phaän ñoù seõ coù ñoä tin caäy cao hôn.

21
Kieåm Toaùn
- Söï keát hôïp giöõa caùc loaïi baèng chöùng: moät nhoùm baèng
chöùng kieåm toaùn khaùc nhau veà nguoàn goác, veà daïng chöùng minh
cuøng chöùng minh cho 1 vaán ñeà seõ taïo ñoä tin caäy cao hôn. Song khi
giöõa caùc baèng chöùng cho keát quaû traùi ngöôïc, kieåm toaùn vieân
phaûi xem xeùt vaán ñeà moät caùch thaän troïng vaø giaûi thích ñöôïc söï
khaùc bieät.

* Veà soá löôïng: Kieåm toaùn vieân caàn phaûi thu thaäp moät soá
löôïng baèng chöùng kieåm toaùn ñeå ñuû chöùng minh moät caùch thuyeát
phuïc cho yù kieán cuûa mình. Khoâng coù moät thöôùc ño chung veà soá
löôïng baèng chöùng kieåm toaùn caàn thieát, kieåm toaùn vieân phaûi döïa
vaøo söï xeùt ñoaùn ngheà nghieäp cuûa baûn thaân.

Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán söï xeùt ñoaùn cuûa kieåm toaùn
vieân veà soá löôïng baèng chöùng kieåm toaùn laø:

- Chaát löôïng (hay ñoä tin caäy) cuûa baèng chöùng kieåm toaùn:
baèng chöùng coù ñoä tin caäy cao thì chæ caàn soá löôïng ít.

- Tính troïng yeáu vaø ruûi ro: Soá löôïng baèng chöùng kieåm toaùn
caàn taêng leân ôû nhöõng boä phaän hay nhöõng tröôøng hôïp coù möùc
ruûi ro cao.

3. Kyõ thuaät thu thaäp baèng chöùng kieåm toaùn:

Ñeå thu thaäp ñöôïc caùc baèng chöùng kieåm toaùn, kieåm toaùn
vieân thöôøng aùp duïng caùc kyõ thuaät sau:

3.1. Kieåm tra, ñoái chieáu goàm:

+ Kieåm tra vaät chaát: Kieåm keâ hoaëc tham gia kieåm keâ thöïc
teá ñoái vôùi nhöõng taøi saûn höõu hình. Loaïi kieåm tra naøy cung caáp
baèng chöùng vaät chaát veà söï toàn taïi cuûa taøi saûn. Tuy nhieân, caàn

22
Kieåm Toaùn
keát hôïp vôùi moät soá baèng chöùng khaùc ñeå chöùng minh veà quyeàn
sôû höõu vaø chaát löôïng, giaù trò cuûa taøi saûn.

+ Kieåm tra taøi lieäu: xem xeùt, ñoái cieáu caùc taøi lieäu, vaên
baûn, soå saùch, chöùng töø coù lieân quan. 2 caùch tieán haønh : moät soá
haïn cheá…

3.2. Quan saùt:

Laø vieäc xem xeùt taän maét caùc coâng vieäc, caùc tieán trình thöïc
hieän coâng vieäc do ngöôøi khaùc thöïc hieän. Ví duï: quan saùt kieåm keâ
taøi saûn, quan saùt ñeå ñaùnh giaù thöïc hieän caùc thuû tuïc kieåm
soaùt…Chaát löôïng cuûa baèng chöùng coù qua quan saùt khoâng cao vì
phuï thuoäc vaøo baûn chaát cuûa ñoái töôïng ñöôïc quan saùt vaø kinh
nghieäm cuûa ngöôøi quan saùt.

3.3. Xaùc nhaän:

Laø söï thu thaäp caùc xaùc nhaän cuûa ñeä tam nhaân veá soá dö hay
caùc thoâng tin khaùc.

3.4. Phoûng vaán:

Thu thaäp thoâng tin qua vieäc trao ñoåi vôùi nhöõng ngöôøi trong
ñôn vò döôùi daïng vaán ñaùp hay vaên baûn. Ñoä tin caäy khoâng cao.

3.5. Tính toaùn:

Kieåm tra laïi caùc tính toaùn soá hoïc vaø thöïc hieän söï tính ñoäc
laäp ñeå tìm caùc baèng chöùng.

3.6. Phaân tích:

Ñaùnh giaù caùc thoâng tin taøi chính thoâng qua vieäc nghieân cöùu
caùc moái lieân heä giöõa caùc thoâng tin taøi chính vôùi nhau, giöõa caùc
thoâng tin taøi chính vôùi caùc thoâng tin khoâng coù tính chaát taøi chính.

23
Kieåm Toaùn
Kieåm toaùn vieân thöïc hieän vieäc so saùnh nhaèm phaùt hieän ra
nhöõng bieán ñoäng baát thöôøng töø ñoù xaùc ñònh nhöõng troïng taâm
caàn ñi saâu kim tra vaø caùc thuû tuïc kieåm toaùn khaùc caàn thöïc hieän
ñeå thu thaäp theâm baèng chöùng kieåm toaùn.

Phaân tích vöøa laø kyõ thuaät, vöøa laø phöông phaùp, ñoàng thôøi
cuõng laø baèng chöùng kieåm toaùn. Noù ñöôïc coi laø thuû tuïc kieåm
toaùn coù hieäu quaû nhaát trong kieåm toaùn vì toán ít thôøi gia, chi phí
maø vaãn cung caáp ñöôïc baèng chöùng veà söï ñoàng boä, chuaån xaùc
vaø hieäu löïc cuûa soá lieäu keá toaùn.

3.7. Moät soá baèng chöùng kieåm toaùn ñaëc bieät: nhö:

- YÙ kieán cuûa chuyeân gia

- Thö giaûi trình cuûa caùc nhaø quaûn lyù

- Söû duïng tö lieäu cuûa kieåm toaùn vieân noäi boä.

- Söû duïng tö lieäu cuûa kieåm toaùn vieân khaùc.

- Thoâng tin veà caùc beân höõu quan.

24
 Kieåm Toaùn
QUAN HEÄ GIÖÕA MUÏC TIEÂU VAØ CAÙC LOAÏI BAÈNG
CHÖÙNG KEÁ TOAÙN

Hieän Ñaày Quye Ñaùn Pha Chia Ghi Trình

höõu ñuû àn h giaù ân caét cheùp baøy
toàn taïi loaïi nieân chính
ñoä xaùc
Kieåm tra x X x x
vaät chaát
Kieåm tra tö x X x x x x x
lieäu
Quan saùt x X x
Phoûng vaán x X x x x x x
Xaùc nhaän x X x x x x
Tính toaùn x x
Phaân tích x X x x x x

25
Kieåm Toaùn

CHÖÔNG IV
QUY TRÌNH KIEÅM TOAÙN

Moät cuoäc kieåm toaùn baùo caùo taøi chính goàm giai ñoaïn chính
laø: xaây döïng keá hoaïch kieåm toaùn, thöïc hieän kieåm toaùn vaø hoaøn
thaønh kieåm toaùn.

QUY TRÌNH KIEÅM TOAÙN BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH CUÛA KTV
ÑOÄC LAÄP

1. Tieàn keá  Tieáp nhaän khaùch haøng

hoaïch
 Kyù hôïp ñoàng kieåm toaùn
CHUAÅN 2. Laäp keá  Tìm hieåu tình hình KD vaø kieåm soaùt
BÒ hoaïch kieåm noäi boä
toaùn
KIEÅM  Xaùc ñònh möùc troïng yeáu vaø ñaùnh
TOAÙN giaù ruûi ro kieåm soaùt

 Laäp keá hoaïch vaø chöông trình kieåm

toaùn

3. Xem xeùt  Thöïc hieän thöû nghieäm kieåm soaùt

THÖÏC kieåm soaùt
 Ñaùnh giaù laïi ruûi ro kieåm soaùt
HIEÄN noäi boä
KIEÅM 4. Thöïc hieän  Thuû tuïc phaân tích
TOAÙN thöû nghieäm
 Kieåm tra chi tieát
cô baûn

26
Kieåm Toaùn
5. Chuaån bò  Xem xeùt coâng nôï ngoaøi döï kieán
hoaøn thaønh
 Xem xeùt caùc söï kieän sau ngaøy khoùa
kieåm toaùn
soå

 Xem xeùt giaû thieát hoaït ñoäng lieân

HOAØN tuïc

THAØNH  Ñaùnh giaù keát quaû

KIEÅM 6. Baùo caùo  Chaáp nhaän toaøn phaàn (toaøn boä)

kieåm toaùn
TOAÙN  Chaáp nhaän töøng phaàn (coù loaïi tröø)

 Khoâng chaáp nhaän (YÙ kieán traùi

ngöôïc)

 YÙ kieán töø choái (Töø choái cho yù

kieán)

I. XAÂY DÖÏNG KEÁ HOAÏCH KIEÅM TOAÙN:

1. YÙ nghóa, trình töï laäp keá hoaïch kieåm toaùn:

a. YÙ nghóa:

- Chuaån möïc kieåm toaùn ñoøi hoûi kieåm toaùn vieân phaûi laäp
keá hoaïch kieåm toaùn ñeå giuùp cho coâng vieäc kieåm toaùn tieán haønh
moät caùch coù hieäu quaû, ñuùng thôøi gian.

- Keá hoaïch kieåm toaùn giuùp cho vieäc phaân coâng, phoái hôïp
coù hieäu quaû giöõa nhöõng ngöôøi tham gia.

- Keá hoaïch kieåm toaùn laø cô sôû ñeå kieåm soaùt vaø ñaùnh giaù
chaát löôïng vieäc kieåm toaùn.

b. Trình töï laäp keá hoaïch kieåm toaùn: goàm caùc böôùc:

27
Kieåm Toaùn
- Tìm hieåu ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn (khaùch haøng)

- Xaây döïng keá hoaïch kieåm toaùn toång quaùt

- Thieát keá chöông trình kieåm toaùn chi tieát

2. Tìm hieåu ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn:

a. Caùc noäi dung caàn tìm hieåu:

- Muïc ñích vaø phaïm vi kieåm toaùn

- Ñaëc ñieåm tình hình cuûa ñôn vò: giuùp cho kieåm toaùn vieân
xaùc ñònh ñöôïc nhöõng troïng taâm caàn taäp trung kieåm tra ñoàng thôøi
thieát keá caùc thuû tuïc kieåm tra thích hôïp.

- Tìm hieåu veà Heä thoáng kieåm soaùt noäi boä cuûa ñôn vò.

b. Phöông phaùp tìm hieåu:

- Thu thaäp vaø nghieân cöùu taøi lieäu: giaáy pheùp thaønh laäp,
ñieàu leä coâng ty, cô caáu veà voán, baùo caùo taøi chính cuûa naêm kieåm
toaùn vaø moät vaøi naêm tröôùc, caùc baùo caùo kieåm toaùn, kieåm tra,
thanh tra naêm nay vaø naêm tröôùc… Caàn phoái hôïp nhieàu nguoàn taøi
lieäu ñeå coù theå xaùc ñònh phöông höôùng vaø xaây döïng keá hoaïch
kieåm toaùn saùt thöïc teá hôn.

- Trao ñoåi vôùi ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn, vôùi kieåm toaùn vieân
tieàn nhieäm…

- Quan saùt taïi choã caùc hoaït ñoäng cuûa ñôn vò ñeå naém ñöôïc
toå chöùc saép xeáp saûn xuaát kinh doanh, daây chuyeàn saûn xuaát, tình
hình hoaït ñoäng thöïc teá…

- Phaân tích: kieåm toaùn vieân so saùnh giöõa caùc thoâng tin thu
thaäp ñöôïc giöõa caùc kyø, vaø söû duïng oùc phaùn ñoaùn caù nhaân ñeå

28
Kieåm Toaùn
nhaän ra nhöõng bieán ñoäng baát thöôøng, xaùc ñònh nhöõng khoaûn muïc
caàn ñi saâu xem xeùt, töø ñoù thieát keá nhöõng thuû tuïc kieåm toaùn
thích hôïp.

3. Xaây döïng keá hoaïch kieåm toaùn:

3.1. Keá hoaïch kieåm toaùn sô boä:

Döï kieán sô boä veà caùc khoaûn muïc caàn kieåm toaùn, ñöôïc thöïc
hieän qua caùc böôùc:

- Phaân chia baùo caùo taøi chính thaønh nhöõng boä phaän hay
khoaûn muïc caàn kieåm toaùn

- Ñaùnh giaù ruûi ro vaø xaùc ñònh möùc troïng yeáu cuûa töøng
khoaûn muïc.

- Hoaïch ñònh phöông höôùng aùp duïng caùc kyõ thuaät kieåm toaùn
cho töøng khoaûn muïc, ví duï: söû duïng kyõ thuaät gì, phaïm vi kieåm tra,
troïng taâm…

3.2. Keá hoaïch kieåm toaùn toång quaùt:

Keá hoaïch kieåm toaùn toång quaùt nhö laø toång quan toaøn boä
quaù trình kieåm toaùn, seõ giuùp kieåm toaùn vieân döï truø vaø toång
hôïp veà khoái löôïng coâng vieäc caàn thöïc hieän, thôøi haïn hoaøn thaønh
vaø nhaân löïc caàn thieát cho cuoäc kieåm toaùn. Keá hoaïch kieåm toaùn
thöôøng bao goàm nhöõng noäi dung sau:

- Moâ taû veà tình hình cuûa khaùch haøng

- Muïc ñích kieåm toaùn

- Ñaùnh giaù sô boä veà möùc troïng yeáu

29
Kieåm Toaùn
- Noäi dung thôøi gian vaø trình töï kieåm toaùn: nhöõng coâng vieäc
caàn tieán haønh, thôøi gian caàn thieát, trình töï thöïc hieän caùc thuû tuïc
kieåm toaùn ñaëc bieät nhö kieåm keâ, thö xaùc nhaän...

- Yeâu caàu nhaân löïc cho cuoäc kieåm toaùn

- Nhöõng coâng vieäc caàn phaân coâng cho nhaân vieân cuûa
khaùch haøng thöïc hieän.

- Thôøi haïn hoaøn thaønh kieåm toaùn.

- ...

4. Thieát keá chöông trình kieåm toaùn chi tieát:

Chöông trình kieåm toaùn laø vieäc hoaïch ñònh chi tieát veà nhöõng
coâng vieäc (cuï theå laø caùc thuû tuïc kieåm toaùn) caàn thöïc hieän vaø
thôøi gian hoaøn thaønh ñoái vôùi töøng khoaûn muïc, töøng boä phaän
cuûa baùo caùo taøi chính. Thieát laäp moät chöông trình kieåm toaùn hôïp
lyù vôùi moät trình töï kieåm toaùn thích hôïp seõ giuùp kieåm toaùn vieân
hoaøn thaønh cuoäc kieåm toaùn vôùi chi phí vaø thôøi gian hôïp lyù.

II. THÖÏC HIEÄN KIEÅM TOAÙN:

Kieåm toaùn vieân thu thaäp caùc baèng chöùng kieåm toaùn ñeå
laøm cô sôû cho nhöõng yù kieán nhaän xeùt cuûa mình treân baùo caùo
kieåm toaùn. Trong quaù trình naøy, kieåm toaùn vieân thöïc hieän caùc
thöû nghieäm kieåm toaùn: thöû nghieäm kieåm soaùt vaø thöû nghieäm cô
baûn (töø baèng chöùng kieåm toaùn  keát luaän söï trung thöïc , hôïp lyù
cuûa soá lieäu).

1. Thöû nghieäm kieåm toaùn:

1.1. Thöû nghieäm kieåm soaùt (coøn goïi laø thöû nghieäm tuaân
thuû hay phöông phaùp tuaân thuû): laø loaïi thöû nghieäm ñeå thu thaäp

30
Kieåm Toaùn
baèng chöùng kieåm toaùn ñeå chöùng minh raèng kieåm soaùt noäi boä laø
höõu hieäu.

Neáu kieåm toaùn vieân ñaùnh giaù raèng kieåm soaùt noäi boä laø
höõu hieäu vaø ruûi ro kieåm soaùt thaáp thì kieåm toaùn vieân phaûi thöïc
hieän caùc thöû nghieäm kieåm soaùt ñeå chöùng minh veà söï höõu hieäu
cuûa kieåm soaùt noäi boä. Chæ khi chöùng minh ñöôïc raèng kieåm soaùt
noäi boä höõu hieäu, kieåm toaùn vieân môùi ñöôïc pheùp thu heïp phaïm vi
kieåm tra.

Neáu kieåm toaùn vieân ñaùnh giaù ruûi ro kieåm soaùt cao, nghóa
laø kieåm soaùt noäi boä khoâng höõu hieäu thì kieåm toaùn vieân khoâng
caàn thöïc hieän caùc thöû nghieäm kieåm soaùt vaø phaûi môû roäng
phaïm vi kieåm tra. Chæ thöïc hieän thöû nghieäm kieåm soaùt khi coù lôïi
hôn.

Khi thieát keá va thöïc hieän caùc thöû nghieäm kieåm soaùt, kieåm
soaùt vieân caàn quan taâm ñeán 2 phöông dieän:

- Söï toàn taïi cuûa quy cheá kieåm soaùt noäi boä.

- Tính höõu hieäu cuûa kieåm soaùt noäi boä.

Kieåm toaùn vieân söû duïng caùc kyõ thuaät kieåm toaùn nhö quan
saùt, phoûng vaán, kieåm tra taøi lieäu, laøm laïi … ñeå thu thaäp caùc
baèng chöùng caàn thieát.

1.2. Thöû nghieäm cô baûn: laø loaïi thöû nghieäm duøng ñeå thu
thaäp baèng chöùng veà möùc ñoä trung thöïc hôïp lyù cuûa nhöõng soá
lieäu keá toaùn. Kieåm toaùn vieân baét buoäc phaûi thöïc hieän nhöõng
thöû nghieäm naøy.

Goàm 2 loaïi kieåm tra chính: thöû nghieäm chi tieát vaø thuû tuïc
phaân tích.

31
Kieåm Toaùn
a. Thöû nghieäm chi tieát: laø vieäc kieåm tra tröïc tieáp caùc
nghieäp vuï hay soá dö, goàm:

 Kieåm tra nghieäp vuï: Laø kieåm toaùn chi tieát moät soá ít hay
toaøn boä nghieäp vuï phaùt sinh ñeå em xeùt veà ñoä chính xaùc cuûa caùc
soá lieäu.

Caùch naøy ñöôïc thöïc hieän ñoái vôùi caùc khoaûn muïc coù soá
löôïng nghieäp vuï phaùt sinh ít hay caùc khoaûn muïc trong Baùo caùo
Keát quaû kinh doanh, ñöôïc toång hôïp töø soá lieäu phaùt sinh cuûa caùc
taøi khoaûn khoâng coù soá dö.

Trình töï kieåm tra nghieäp vuï coù theå thöïc hieän theo moät trong 2
höôùng:

Nghieäp vuï caàn kieåm tra: Chöùng töø  Soå keá toaùn  Soá
lieäu baùo caùo

Hoaëc:

Soá lieäu baùo caùo  Soå keá toaùn  Chöùng töø  Nghieäp vuï
kinh teá phaùt sinh

 Kieåm tra soá dö: laø kieåm tra ñaùnh giaù veà ñoä chính xaùc cuûa
soá dö caùc taøi khoaûn coù nhieàu nghieäp vuï phaùt sinh.

Trình töï thöïc hieän:

Soá dö caàn kieåm tra  choïn maãu  kieåm tra ñoái chieáu, xaùc
nhaän…  ñaùnh giaù keát quaû  Xaùc ñònh soá dö.

b. Thuû tuïc phaân tích: Laø vieäc so saùnh caùc thoâng tin taøi
chính, caùc chæ soá, caùc tyû leä… ñeå phaùt hieän vaø nghieân cöùu veà
caùc tröôøng hôïp baát thöôøng vaø giôùi haïn phaïm vi kieåm tra chi tieát.

32
Kieåm Toaùn
2. Kieåm toaùn caùc khoaûn muïc:

Khi kieåm toaùn moãi khoaûn muïc, kieåm toaùn vieân thöôøng thöïc
hieän qua 6 böôùc:

1- Xaùc ñònh noäi dung, ñaëc ñieåm cuûa khoaûn muïc

2- Xaùc ñònh muïc tieâu kieåm toaùn

3- Xaùc ñònh ruûi ro tieàm taøng trong khoaûn muïc

4- Xem xeùt kieåm soaùt noäi boä vaø thöïc hieän thöû nghieäm
kieåm soaùt (neáu caàn)

5- Thuû tuïc phaân tích

6- Thöû nghieäm chi tieát

III. HOAØN THAØNH KIEÅM TOAÙN

1. Chuaån bò hoaøn thaønh:

Sau khi hoaøn thaønh coâng vieäc kieåm toaùn caùc boä phaän,
khoaûn muïc cuûa baùo caùo taøi chính, kieåm toaùn vieân chuaån bò laäp
baùo caùo kieåm toaùn. Tröôùc khi laäp baùo caùo kieåm toaùn, kieåm
toaùn vieân caàn xem xeùt theâm moät soá vaán ñeà:

- Xem xeùt caùc khoaûn coâng nôï ngoaøi döï kieán

- Xem xeùt caùc söï kieän xaûy ra sau ngaøy keát thuùc nieân ñoä

- Xem xeùt khaùi nieäm hoaït ñoäng lieân tuïc.

- Ñaùnh giaù keát quaû.

2. Baùo caùo kieåm toaùn:

a. Khaùi nieäm, vai troø:

33
Kieåm Toaùn
Baùo caùo kieåm toaùn laø vaên baûn ñöôïc kieåm toaùn vieân phaùt
haønh ñeå trình baøy yù kieán cuûa mình veà thoâng tin taøi chính ñöôïc
kieåm toaùn. Baùo caùo kieåm toaùn laø saûn phaåm cuoái cuøng cuûa
coâng vieäc kieåm toaùn vaø coù vai troø heát söùc quan troïng.

- Ñoái vôùi kieåm toaùn vieân: baùo caùo kieåm toaùn phaûi laø keát
tinh cuûa toaøn boä coâng vieäc maø kieåm toaùn vieân ñaõ tieán haønh,
kieåm toaùn vieân phaûi chòu traùch nhieäm veà yù kieán cuûa mình.

- Ñoái vôùi ngöôøi söû duïng thoâng tin taøi chính: baùo caùo kieåm
toaùn laø caên cöù ñeå hoï ñaùnh giaù caùc thoâng tin naøy vaø ñöa ra caùc
quyeát ñònh kinh teá. Baùo caùo kieåm toaùn phaûi roõ raøng, deã hieåu,
khoâng gaây hieåu laàm.

- Ñoái vôùi ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn: trong moät soá tröôøng hôïp,
noù laø caên cöù ñeå ñaùnh giaù vaø caûi tieán hoaït ñoäng cuûa ñôn vò,
caûi tieán kieåm soaùt noäi boä hoaëc coâng taùc keá toaùn taøi chính.

b. Noäi dung cuûa baùo caùo kieåm toaùn: baùo caùo kieåm toaùn
caàn coù caùc yeáu toá:

 Teân vaø ñòa chæ cuûa coâng ty kieåm toaùn

 Soá hieäu baùo caùo kieåm toaùn

 Tieâu ñeà baùo caùo kieåm toaùn

 Ngöôøi nhaän baùo caùo kieåm toaùn

 Ñoaïn môû ñaàu: neâu roõ:

- Ñoái töôïng ñöôïc kieåm toaùn: thoâng tin taøi chính naøo
ñöôïc kieåm toaùn

- Traùch nhieäm cuûa nhaø quaûn lyù vaø kieåm toaùn vieân

34
Kieåm Toaùn
 Phaïm vi vaø caên cöù thöïc hieän:

- Chuaån möïc kieåm toaùn ñöôïc aùp duïng

- Coâng vieäc vaø thuû tuïc kieåm toaùn vieân ñaõ thöïc hieän

- Chuaån möïc keá toaùn, caùc nguyeân taéc ñöôïc duøng laøm
chuaån möïc ñaùnh giaù trong cuoäc kieåm toaùn

- Caùc giôùi haïn phaïm vi kieåm toaùn (neáu coù)

 YÙ kieán cuûa kieåm toaùn vieân veà thoâng tin taøi chính

 Ñòa ñieåm vaø thôøi gian laäp baùo caùo kieåm toaùn

 Chöõ kyù vaø ñoùng daáu

c. Caùc daïng baùo caùo kieåm toaùn: baùo caùo kieåm toaùn trong
kieåm toaùn baùo caùo taøi chính coù 4 daïng chính:

 Baùo caùo chaáp nhaän toaøn boä: kieåm toaùn vieân ñöa ra yù
kieán chaáp nhaän raèng baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp laø trung
thöïc hôïp lyù treân moïi khía caïnh troïng yeáu.

Baùo caùo chaáp nhaän toaøn boä ñöôïc phaùt haønh khi kieåm toaùn
vieân khoâng coù söï loaïi tröø troïng yeáu naøo veà vieäc aùp duïng hôïp
lyù caùc nguyeân taéc keá toaùn vaø khoâng bò giôùi haïn naøo veà phaïm
vi kieåm toaùn.

 Baùo caùo chaáp nhaän coù loaïi tröø: ñöôïc phaùt haønh khi
kieåm toaùn vieân cho raèng ngoaïi tröø moät soá thieáu soùt trong baùo
caùo taøi chính hoaëc moät soá giôùi haïn veà phaïm vi kieåm toaùn thì
baùo caùo taøi chính ñaõ trình baøy moät caùch trung thöïc hôïp lyù.

Baùo caùo chaáp nhaän coù loaïi tröø ñöôïc phaùt haønh khi kieåm
toaùn vieân bò giôùi haïn phaïm vi kieåm toaùn hoaëc baát ñoàng yù kieán

35
Kieåm Toaùn
vôùi nhaø quaûn lyù veà phöông phaùp keá toaùn nhöng chöa ñeán möùc
aûnh höôûng ñeán toång theå baùo caùo taøi chính.

 Baùo caùo khoâng chaáp nhaän: ñaây laø tröôøng hôïp ngöôïc
laïi cuûa Baùo caùo chaáp nhaän toaøn boä. Baùo caùo khoâng chaáp nhaän
ñöa ra nhaän xeùt raèng baùo caùo taøi chính cuûa ñôn vò khoâng trình
baøy moät caùch hôïp lyù veà tình hình taøi chính vaø keát quaû hoaït
ñoäng theo nhöõng chuaån möïc keá toaùn hieän haønh.

Baùo caùo daïng naøy ñöôïc phaùt haønh trong tröôøng hôïp kieåm
toaùn vieân coù söï baát ñoàng nghieâm troïng vôùi nhaø quaûn lyù DN veà
vieäc aùp duïng caùc chuaån möïc vaø cheá ñoä keá toaùn hoaëc söï khoâng
phuø hôïp cuûa caùc thoâng tin trong baùo caùo taøi chính laøm cho toång
theå baùo caùo taøi chính bò sai laàm moät caùch troïng yeáu. Kieåm toaùn
vieân phaûi thu thaäp ñuû baèng chöùng ñeå laøm cô sôû cho yù kieán cuûa
mình.

 Baùo caùo töø choái nhaän xeùt: kieåm toaùn vieân khoâng coù
ñuû ñieàu kieän vaø khoâng theå ñöa ra yù kieán nhaän xeùt veà baùo caùo
taøi chính.

Baùo caùo töø choái cho yù kieán ñöôïc phaùt haønh khi coù nhöõng
giôùi haïn nghieâm troïng veà phaïm vi kieåm toaùn hoaëc toàn taïi nhöõng
tình huoáng khoâng roõ raøng coù aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán baùo
caùo taøi chính. Kieåm toaùn vieân khoâng theå thöïc hieän caùc thuû tuïc
kieåm toaùn caàn thieát cuõng nhö khoâng theå thu thaäp baèng chöùng
kieåm toaùn ñaày ñuû vaø thích hôïp ñeå coù theå cho yù kieán veà baùo
caùo taøi chính.

Kieåm toaùn vieân seõ phaùt haønh daïng baùo caùo naøy tuøy
thuoäc vaøo yù kieán cuûa mình veà baùo caùo taøi chính cuûa ñôn vò.

36
Kieåm Toaùn
Baùo caùo khoâng chaáp nhaän vaø baùo caùo töø choái nhaän xeùt
thöôøng raát ít khi ñöôïc phaùt haønh.

37
Kieåm Toaùn

CHÖÔNG V

KIEÅM TOAÙN MOÄT SOÁ KHOAÛN MUÏC

I. KIEÅM TOAÙN VOÁN BAÈNG TIEÀN

1. Noäi dung, ñaëc ñieåm:

1.1. Noäi dung:

Treân baûng caân ñoái keá toaùn, Voán baèng tieàn cuûa Doanh
Nghieäp goàm tieàn maët, tieàn gôûi Ngaân haøng vaø tieàn ñang chuyeån.

1.2. Ñaëc ñieåm:

- Laø moät khoaûn muïc troïng yeáu trong TSLÑ, thöôøng bò

trình baøy sai.

- Coù aûnh höôûng ñeán nhieàu khoaûn muïc quan troïng

khaùc.

- Coù nhieàu nghieäp vuï phaùt sinh.

- Laø loaïi taøi saûn deã bò bieán thuû, gian laän, ruûi ro tieàm
taøng cao.

2. Muïc tieâu kieåm toaùn: caàn laøm roõ caùc vaán ñeà sau:

- Kieåm soaùt noäi boä ñoái vôùi voán baèng tieàn coù höõu
hieäu?

- Caùc nghieäp vuï lieân quan ñeán voán baèng tieàn ñöôïc ghi
soå laø thöïc söï phaùt sinh (*).

- Taát caû caùc nghieäp vuï lieân quan ñeán voán baèng tieàn
ñeàu ñöôïc ghi nhaän.

38
Kieåm Toaùn
- Caùc soå keá toaùn voán baèng tieàn ñöôïc coäng soå ñuùng
vaø phuø hôïp giöõa toång hôïp vaø chi tieát.

- Voán baèng tieàn ñöôïc trình baøy vaø khai baùo ñaày ñuû.

3. Kieåm soaùt noäi boä ñoái vôùi voán baèng tieàn:

Yeâu caàu cuûa kieåm noäi boä ñoái vôùi voán baèng tieàn: muoán
kieåm soaùt noäi boä höõu hieäu ñoái vôùi voán baèng tieàn , caàn phaûi
ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu sau:

- Thu ñuû: Moïi khoaûn tieàn phaûi ñöôïc thu ñuû vaø göûi vaøo
ngaân haøng trong thôøi gian sôùm nhaát.

- Chi ñuùng: Taát caû caùc khoaûn chi ñeàu phaûi ñuùng vôùi muïc
ñích, phaûi ñöôïc pheâ duyeät vaø ghi cheùp ñuùng ñaén.

- Phaûi duy trì soá dö toàn quyõ hôïp lyù ñeå ñaûm baûo caùc nhu
caàu kinh doanh vaø thanh toaùn song cuõng traùnh vieäc toàn quyõ quaù
möùc caàn thieát vì khoâng sinh lôïi.

Caùc nguyeân taéc xaây döïng kieåm soaùt noäi boä ñoái vôùi voán
baèng tieàn:

- Nhaân vieân phaûi coù naêng löïc vaø lieâm chính.

- Aùp duïng nguyeân taéc “baát kieâm nhieäm”.

- Taäp tung ñaàu moái thu.

- Ghi cheùp töùc thôøi vaø ñaày ñuû soá thu.

- Thöïc hieän toái ña caùc khoaûn chi baèng TGNH, haïn cheá vieäc
söû duïng tieàn maët trong thanh toaùn.

- Thöïc hieän ñoái chieáu haøng ngaøy giöõa thuû quyõ vaø keá
toaùn, ñoái chieáu giöõa soá soå saùch vaø soá thöïc teá vaøo cuoái thaùng.

4. Chöông trình kieåm toaùn voán baèng tieàn:

39
Kieåm Toaùn
Tìm hieåu vaø ñaùnh giaù kieåm soaùt noäi boä:

a. Tìm hieåu veà kieåm soaùt noäi boä:

Kieåm toaùn vieân keát hôïp xem xeùt taøi lieäu, quan saùt vaø ñaëc
ra caùc caâu hoûi:

- Caùc quy ñònh veà trình töï, thuû tuïc thöïc hieän caùc nghieäp vuï
thu chi?

- Vieäc xeùt duyeät caùc khoaûn chi?

- Nhaân söï lieân quan coù ñöôïc boá trí theo nguyeân taéc “baát
kieâm nhieäm”?

- Quaûn lyù, löu tröõ vaø söû suïng sec?

b. Ñaùnh giaù ruûi ro kieåm soaùt vaø thieát keá thöû nghieäm kieåm
soaùt.

Neáu kieåm toaùn vieân ñaùnh giaù ruûi ro kieåm soaùt laø thaáp hôn
möùc toái ña thì phaûi thöïc hieän caùc thöû nghieäm kieåm soaùt ñeå
chöùng minh söï höõu hieäu cuûa kieåm soaùt noäi boä. Ñaây laø cô sôû
giuùp kieåm toaùn vieân giôùi haïn phaïm vi caùc thöû nghieäm cô baûn.

c. Thöïc hieän caùc thöû nghieäm kieåm soaùt: caùc thöû nghieäm
kieåm soaùt thoâng duïng:

- Toång coäng nhaät kyù quyõ vaø laàn theo soá lieäu ñeán soå caùi;

- So saùnh chi tieát danh saùch nhaän tieàn töø soå quyõ vôùi Nhaät
kyù thu tieàn, vôùi caùc baûng keâ tieàn gôûi ngaân haøng vaø vôùi taøi
khoaûn phaûi thu;

Choïn maãu ñeå ñoái chieáu, so saùnh giöõa caùc khoaûng chi ñaõ
ghi trong nhaät yù chi tieàn vôùi taøi khoaûn phaûi traû vaø vôùi caùc
chöùng töø lieân quan,.

40
Kieåm Toaùn
d. Ñaùnh giaù laïi ruûi ro kieåm soaùt vaø thieát keá caùc thöû
nghieäm cô baûn.

Sau khi thöïc hieän caùc thöû nghieäm kieåm soaùt, kieåm toaùn
vieân ñaùnh giaù laïi ruûi ro kieåm soaùt. Tuyø vaøo möùc ñoä ruûi ro
kieåm soaùt ñöôïc ñaùnh giaù, kieåm toaùn vieân seõ thieát keá caùc thöû
nghieäm cô baûn vôùi phaïm vi vaø thuû tuïc thích hôïp.

Thöïc hieän caùc thöû nghieäm cô baûn:

- Phaân tích baûng keâ chi tieát cuûa caùc taøi khoaûn voán baèng
tieàn vaø ñoái chieáu vôùi soá dö treân soå caùi;

- Gôûi thö xin xaùc nhaän moïi soá dö cuûa taøi khoaûn Tieàn gôûi
ngaân haøng vaøo thôøi ñieåm khoaù soå vaø moät soá thoâng tin lieân
quan.

- Kieåm keâ quyõ tieàn maët;

- Kieåm keâ vieäc coäng soå, khoaù soå caùc taøi khoaûn voán baèng
tieàn;

- Kieåm tra caùc nghieäp vuï baát thöôøng.

- Kieåm tra vieäc quy ñoåi ngoaïi teä vaø ñaùnh giaù laïi soá dö
ngoaïi teä cuoái kyø.

II. KIEÅM TOAÙN NÔÏ PHAÛI THU VAØ NGHIEÄP VUÏ BAÙN
HAØNG

1. Noäi dung vaø ñaëc ñieåm cuûa caùc khoaûn muïc.

a. Noäi dung: Caùc taøi khoaûn lieân quan ñeán khoaûn uïc goàm:

- TK phaûi thu cuûa khaùch haøng.

- Caùc TK tieàn maët, Tieàn gôûi ngaân haøng.

- Taøi Khoûan Döï phoøng khoù nôï phaûi thu khoù ñoøi.

41
Kieåm Toaùn
1.2. Ñaëc ñieåm cuûa caùc khoaûn muïc.

- Nôï phaûi thu laø moät khoaûn muïc quan troïng treân baûng caân
ñoái keá toaùn, thöôøng ñöôïc baùo caùo theo giaù trò thuaàn = Toång
khoaûn phaûi thu – Döï phoøng phaûi thu khoù ñoøi.

- Lieân quan ñeán vieäc ñaùnh giaù khaû naêng thanh toaùn cuûa
Doanh Nghieäp neân deã bò trình baøy sai leäch; deã phaùt sinh gian laän.

2. Muïc tieâu kieåm toaùn.

- Kieåm soaùt noäi boä ñôùi vôùi caùc khoaûn phaûi thu laø ñaày
ñuû.

-Taát caû caùc khoaûn phaûi thu ñeàu ñöôïc ghi nhaän ñaày ñuû.

- Soá lieäu treân caùc soå chi tieát phaûi phuø hôïp vôùi soá lieäu
treân soå caùi.

- Caùc khoaûn nôï phaûi thu ñöôïc ñaùnh giaù gaàn ñuùng vôùi giaù
trò thuaàn.

- Söï ñuùng ñaén trong trình baøy vaø khai baùo.

3. Kieåm soaùt noäi boä ñoái vôùi khoaûn phaûi thu vaø nghieäp vuï
baùn haøng:

Phaân coâng thöïc hieän caùc böôùc coâng vieäc trong nghieäp vuï
baùn haøng:

- Kieåm keâ ñôn ñaët haøng.

- Pheâ chuaån vieäc baùn chòu.

- Laäp hoùa ñôn.

- Xuaát haøng hoùa.

- Theo doõi thanh toaùn

- Xem xeùt xöû lyù caùc khoaûn nôï khoâng thu hoài ñöôïc.

42
Kieåm Toaùn
4. Chöông trình kieåm toaùn.

4.1. Tìm hieåu vaø ñaùnh giaù kieåm soaùt noäi boä.

a. Tìm hieåu vaø kieåm soaùt noäi boä: kieåm toaùn vieân xem xeùt
caùc thuû tuïc kieåm soaùt lieân quan ñeán nghieäp vuï baùn haøng vaø theo
doõi coâng nôï, caùc caâu hoûi ñöôïc ñaët ra:

- Caùc hoaù ñôn baùn haøng coù ñöôïc ñaùnh soá tröôùc?

- Caùc khoaûn baùn chòu coù ñöôïc duyeät xeùt tröôùc?

- Ñònh kyø coù ñoái chieáu coâng nôï?

b. Ñaùnh giaù ruûi ro kieåm soaùt vaø thieát keá caùc thöû nghieäm
kieåm soaùt:

c. Thöïc hieän caùc thöû nghieäm kieåm soaùt:

- Choïn maãu caùc nghieäp vuï baùn haøng ñeå xem caùc thuû tuïc
kieåm soaùt coù ñöôïc thöïc hieän ñuùng nhö trình töï ñaõ ñöôïc thieát laäp
khoâng.

- Choïn maãu vaø ñoái chieáu giöõa caùc hoùa ñôn, phieáu xuaát kho
vaø vaän ñôn coù lieân quan .

- Xem xeùt chính saùch chieát khaáu, caùc tröôøng hôïp haøng baùn
bò traû laïi…

d. Ñaùnh giaù laïi ruûi ro kieåm soaùt vaø thieát keá thöû nghieäm cô
baûn.

4.2. Thöïc hieän caùc thöû nghieäm cô baûn.

a. Thöïc hieän thuû tuïc phaân tích ñoái vôùi taøi khoaûn doanh thu
vaø nôï phaûi thu.

- Laäp baûng so saùnh caùc tyû suaát lieân quan ñeán doanh thu vaø
nôï phaûi thu.

43
Kieåm Toaùn
- Laäp baûng phaân tích coâng nôï vaø ñoái chieáu soå chi tieát vôùi
soå caùi.

b. Göûi thö yeâu caàu xaùc nhaän ñeán khaùch haøng.

c. Kieåm tra vieäc ghi soå, khoaù soå ñoái vôùi nghieäp vuï baùn
haøng.

d. Kieåm tra vieäc laäp döï phoøng nôï khoù ñoøi.

e. Xem xeùt veà caùc khoaûn phaûi thu ñaõ bò caàm coá, theá chaáp
hoaëc bò giôùi haïn thanh toaùn.

f. Ñaùnh giaù chung veà söï trình baøy vaø khai baùo caùc khoaûn
phaûi thu treân baùo caùo taøi chính.

III. KIEÅM TOAÙN HAØNG TOÀN KHO VAØ GIAÙ VOÁN

HAØNG BAÙN:

1. Noäi dung vaø ñaëc ñieåm cuûa caùc khoaûn muïc.

Haøng toàn kho laø boä phaän taøi saûn cuûa DN toàn taïi döôùi hình
thaùi vaät chaát.

Giaù voán haøng baùn laø giaù voán cuûa thaønh phaåm, haøng hoùa,
dòch vuï xaùc ñònh tieâu thuï trong kyø. Giöõa giaù voán haøng baùn vaø
haøng toàn kho coù quan heä chaët cheõ vôùi nhau.

Haøng toàn kho thöôøng chieám tyû troïng lôùn trong toång taøi saûn
cuûa Doanh Nghieäp vaø ñöôïc döï tröõ ôû nhieàu nôi. Haøng toàn kho
thöôøng raát ña daïng, coù loaïi deã hö hoûng, laïc haäu.

Coù nhieàu phöông phaùp khaùc nhau ñeå ñaùnh giaù haøng oàtn
kho, aûnh höôûng ñeán lôïi nhuaän vaø giaù trò haøng toàn kho cuoái kyø.

2. Muïc tieâu kieåm toaùn.

- Haøng toàn kho phaûi thaät söï toàn taïi vaø thuoäc quyeàn sôû
höõu cuûa DN;

44
Kieåm Toaùn
- Caùc nghieäp vuï haøng toàn kho phaûi ñöôïc ghi soå vaø baùo caùo
ñaày ñuû, ñuùng kyø.

- Vieäc ñaùnh giaù haøng toàn kho ñaõ tuaân thuû caùc nguyeân taéc
vaø chuaån möïc keá toaùn.

- Baùo caùo taøi chính ñaõ trình baøy vaø khai baùo ñuùng ñaén veà
haøng toàn kho.

3. Kieåm soaùt noäi boä ñoái vôùi haøng toàn kho vaø giaù voán haøng
baùn:

(Sô ñoà toång quaùt veà chöùc naêng, chöùng töø vaø soå saùch
phaùt sinh trong quaûn lyù vaø keá toaùn haøng toàn kho vaø giaù voán
haøng baùn)

4. Chöông trình kieåm toaùn haøng toàn kho vaø giaù voán haøng baùn:

4.1. Tìm hieåu vaø kieåm soaùt ñaùnh giaù noäi boä:

a. Tìm hieåu vaø kieåm soaùt noäi boä:

- Xem xeùt, ñaùnh giaù vieäc toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa caùc
boä phaän mua haøng, keá toaùn kho, thuû kho, kieåm toaùn noäi boä…..

- Tìm hieåu ruûi ro tieàm taøng ñoái vôùi caùc khoaûn muïc haøng
toàn kho cuûa DN

- Tìm hieåu quy trình luaân chuyeån chöùng töø lieân quan ñeán
haøng toàn kho.

- Tìm hieåu sô ñoà haïch toaùn, caùc soå saùch keá toaùn söû duïng
xem coù ñaûm baûo cung caáp thoâng tin ñaùng tin caäy?

- Xem xeùt caùc ruûi ro lieân quan ñeán ñaùnh giaù haøng toàn kho.

b. Ñaùnh giaù ruûi ro kieåm soaùt vaø thieát keá caùc thöû nghieäm
kieåm soaùt.

45
Kieåm Toaùn
c. Ñaùnh giaù ruõi ro kieåm soaùt: Coù theå ñaùnh giaù söï höõu
hieäu cuûa kieåm soaùt noäi boä thoâng qua caùc thöû nghieäm sau:

- Choïn maãu moät soá nghieäp vuï mua haøng, kieåm tra söï xeùt
duyeät caùc nghieäp vuï, ñoái chieáu giöõa ñôn ñaët haøng, baùo caùo
nhaän haøng vaø hoùa ñôn cuûa ngöôøi baùn…, kieåm tra vieäc ghi cheùp
vaøo caùc soå keá toaùn lieân quan…

4.2. Thöïc hieän caùc thöû nghieäm cô baûn:

- Yeâu caàu ñôn vò cung caáp soá lieäu chi tieát haøng toàn kho, ñoái
chieáu soå caùi vaø soå chi tieát.

- Quan saùt kieåm keâ haøng toàn kho.

- Kieåm tra vieäc ñaùnh giaù haøng toàn kho.

- Thöïc hieän caùc thuû tuïc phaân tích.

- Xem xeùt trình baøy vaø khai baùo lieân quan ñeán haøng toàn kho.

a. Ñoái vôùi doanh nghieäp saûn xuaát.

46
 Kieåm Toaùn

Xöû lyù caùc Nhaäp Toàn tröõ Saûn xuaát

ñôn ñaët nguyeân nguyeân saûn
Doøng vaän Nhaän Caátlieäu
nguyeân Ñöa nguyeân
haøng lieäu phaåm
ñoäng cuûa nguyeân lieäu vaøo lieäu vaøo saûn
haøng toàn kho lieäu kho xuaát
Chöùng töø Phieáu ñeà Baùo caùo Soå theo doõi Phieáu xin
caàn thieát nghò mua nhaän haøng thöôøng xuyeân laõnh vaät tö
haøng nguyeân lieäu

Ñôncaùc
Xöû lyù ñaët Hoaù
Nhaän ñôn
haøng Toàn trö Soå saùch
Chuyeån giao keá
haøng
ñôn ñaët ngöôøi
hoùa baùn haøng hoùa toaùn
haøng chi phí
hoùa
haøng
Doøng vaän Nhaän haøng Caát haøng Chuyeån giao
ñoäng cuûa hoùa hoùa vaøo haøng hoùa
haøng toànNguyeân
kho lieäu
kho

Chöùng töø Phieáu ñeà Baùo caùo Soå theo doõiThaønh Chöùng Giaù
töø
Toàn
caàn thieát Nguyeâ
nghò mua SP ñang
nhaän haøng haøng hoùa phaåm vaän chuyeån
ñaàu n lieäu
haøng cheá taïo voán
kyø ñaõ söû haøng
Ñôn ñaët
duïng Hoaù
Toàn khoñôn Chi phí Toàn kho Soå theo baùn
doõi
Mua vaøo haøng ngöôøi
ñaàu kyøbaùn cuûa haøng hoùa
ñaàu kyø
saûn
Toàn Giaù
phaåm
cuoái voán
saûn
kyø haøn
Lao ñoäng Mua haøng xuaát Giaù voán haøngg
tröïc tieáp baùn baùn
Toàn
Chi phí ñaàu
Phaân
lao kyø Trò giaù Giaù voán
boå chi
ñoäng phí lao haøng haøng
thöïc teá Nhaäp
ñoäng xuaát kho baùn
trong Toàn kho Toàn kho
tröïc
kyø cuoái cuoái
tieáp
kyø kyø
Chi phí saûn saûn
xuaát
chung xuaát
Toàn
Chi phí Phaân
cuoái
saûn boåkyø
chi
xuaát phí saûn
chung xuaát
Chi phí mua haøng
thöïc teá chung
Toàn
b. Ñoái vôùi caùc
ñaàudoanh nghieäp thöông maïi.
kyø

Phaùt sinh Phaân boå

trong kyø chi phí
mua haøng 47

Toàn
cuoái
kyø
Kieåm Toaùn

Qua caùc sô ñoà treân, sau ñaây ta seõ nghieân cöùu veà kieåm soaùt
noäi boä ñoái vôùi caùc chöùc naêng vaät chaát vaø ghi cheùp, vaø söï vaän
ñoäng cuûa caùc loaïi chöùng töø.

48
Kieåm Toaùn

CHÖÔNG VI

KIEÅM TOAÙN NHAØ NÖÔÙC VAØ KIEÅM

TOAÙN NOÄI BOÄ
A. KIEÅM TOAÙN NHAØ NÖÔÙC

I. Moät soá vaán ñeà chung veà kieåm toaùn nhaø nöôùc.

1. Ñaëc ñieåm:

Long

* Kieåm toaùn nhaø nöôùc laø moät heä thoáng chuyeân moân thuoäc
boä maùy coâng quyeàn nhaèm thöïc hieän chöùc naêng kieåm tra ñoái vôùi
caùc toå chöùc, ñôn vò thuoäc khu vöïc nhaø nöôùc.

* Kieåm toaùn nhaø nöôùc ñöôïc toå chöùc tuyø theo moâ hình toå
chöùc boä maùy haønh chaùnh ôû töøng quoác gia.

* Chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa kieåm toaùn nhaø nöôùc:

- Thöïc hieän nhieäm vuï theo leänh kieåm toaùn, vai troø cuûa kieåm
toaùn nhaø nöôùc thöôøng ñöôïc quy ñònh trong luaät.

- Kieåm toaùn vieân nhaø nöôùc thöôøng thöïc hieän loaïi hình kieåm
toaùn toång hôïp, bao goàm caû kieåm toaùn vieân veà taøi chính vaø veà
hoaït ñoäng.

- Chuaån möïc ngheà nghieäp: veà cô baûn, cuõng töông töï nhö caùc
chuaån möïc ngheà nghieäp ñoái vôùi kieåm toaùn vieân ñoäc laäp.

- Tieâu chuaån boå nhieäm kieåm toaùn vieân nhaø nöôùc töông
ñöông vôùi kieåm toaùn vieân ñoäc laäp.

2. Noäi dung kieåm toaùn cuûa kieåm toaùn vieân nhaø nöôùc:

2.1. Kieåm toaùn veà taøi chính bao goàm:

49
Kieåm Toaùn
a. Kieåm toaùn baùo caùo taøi chính:

- Xaùc ñònh baùo caùo taøi chính cuûa ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn coù
trình baøy trung thöïc vaø phuø hôïp vôùi caùc chuaån möïc keá toaùn hieän
haønh hay khoâng.

- Xaùc ñònh möùc ñoä tuaân thuû luaät leä vaø caùc quy ñònh
nghieäp vuï.

b. Kieåm toaùn caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeán taøi chính:

- Xaùc ñònh baùo caùo taøi chính vaø caùc vaán ñeà lieân quan coù
ñöôïc trình baøy trung thöïc hay khoâng.

- Xaùc ñònh thoâng tin taøi chính coù ñöôïc trình baøy phuø hôïp
vôùi caùc tieâu chuaån ñaõ ñöôïc thieát laäp khoâng.

- Xaùc ñònh ñôn vò coù chaáp haønh caùc cheá ñoä, quy ñònh taøi
chính khoâng.

- ….

2.2. Kieåm toaùn veà hoaït ñoäng: kieåm toaùn vieân thöïc hieän kieåm
toaùn caùc noäi dung:

a. Kieåm toaùn kinh teá vaø tính hieäu quaû:

- Xaùc ñònh xem ñôn vò coù huy ñoäng ñöôïc caùc nguoàn löïc ñeå
thöïc hieän hoaït ñoäng?

Vieäc baûo quaûn vaø söû duïng caùc nguoàn löïc coù tieát kieäm
ñöôïc hieäu quaû khoâng;

- Xaùc ñònh nguyeân nhaân cuûa tính khoâng kinh teá hoaëc khoâng
hieäu quaû treân thöïc teá;

- Xaùc ñònh ñôn vò coù tuaân thuû caùc luaät leä vaø quy ñònh lieân
quan ñeán caùc vaán ñeà tieát kieäm vaø hieäu quaû khoâng…

50
Kieåm Toaùn
- Troïng taâm cuûa kieåm toaùn vieân tính höõu hieäu cuûa toå
chöùc laø ñaùnh giaù möùc ñoä hoaøn thaønh caùc muïc tieâu ñaõ ñeà ra
cho toå chöùc ñoù; troïng taâm cuûa kieåm toaùn vieân tính kinh teá vaø
tính hieäu quaû laø ñaùnh giaù xem toå chöùc ñoù coù toái ña hoùa ñöôïc
lôïi ích töø vieäc söû duïng caùc nguoàn löïc khoâng.

b. Kieåm toaùn caùc chöông trình hoaït ñoäng.

- Xaùc ñònh tính hieäu löïc cuûa caùc toå chöùc, caùc chöông trình,
caùc hoaït ñoäng hoaëc nhieäm vuï ñaõ ñöôïc ñeà ra;

- Xaùc ñònh quy oâ cuûa keát quaû hoaëc möùc ñoä hoaøn thaønh
caùc hoaït ñoäng ñaõ ñöôïc cô quan coù thaåm quyeàn quy ñònh;

- Xaùc ñònh ñôn vò coù tuaân thuû caùc luaät leä vaø quy ñònh lieân
quan ñeán caùc chöông trình, hoaït ñoäng khoâng…

II. KIEÅM TOAÙN NHAØ NÖÔÙC ÔÛ VIEÄT NAM

Cô quan kieåm toaùn nhaø nöôùc thaønh laäp theo Nghò ñònh soá
70/CP ngaøy 11/7/1994 cuûa chính phuû. Toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa
kieåm toaùn vieân nhaø nöôùc ñöôïc quy ñònh trong ñieàu leä toå chöùc vaø
hoaït ñoäng cuûa kieåm toaùn nhaø nöôùc ban haønh theo quyeát ñònh soá
61/TTg ngaøy 24/01/1995 cuûa Thuû töôùng Chính phuû.

51
Kieåm Toaùn
B. KIEÅM TOAÙN NOÄI BOÄ.

I. MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG

1. Ñaëc ñieåm:

- Kieåm toaùn noäi boä laø moät chöùc naêng ñaùnh giaù ñoäc laäp
ñöôïc thieát laäp trong moät toå chöùc ñeå kieåm tra vaø ñaùnh giaù hoaït
ñoäng cuûa toå chöùc ñoù nhaèm giuùp cho caùc thaønh vieân hoaøn
thaønh höõu hieäu traùch nhieäm cuûa mình.

- Chöùc naêng cuûa kieåm soaùt noäi boä laø: Ñaùnh giaù söï höõu
hieäu vaø hieäu quaû cuûa caùc hoaït ñoäng; ñaùnh giaù söï tuaân thuû caùc
chính saùch, thuû tuïc kieåm toaùn trong ñôn vò. Muïc ñích vaø phaïm vi
kieåm toaùn noäi boä raát linh hoaït, thay ñoåi tuøy theo yeâu caàu cuûa
caùc nhaø quaûn lyù cao caáp.

- Vieäc toå chöùc kieåm toaùn noäi boä thöôøng khoâng ñöôïc quy
ñònh bôûi phaùp luaät. Vieäc thaønh laäp boä phaän kieåm toaùn noäi boä
laø do Ban giaùm ñoác hoaëc hoäi ñoàng quaûn trò quyeát ñònh .

- Hoaït ñoäng kieåm toaùn noäi boä cuõng mang tính ñoäc laäp nhaát
ñònh, chòu söï chæ ñaïo tröïc tieáp cuûa caùc nhaø quaûn lyù cao caáp,
ñoäc laäp vôùi boä phaän keá toaùn vaø khoâng ñöôïc kieâm nhieäm caùc
coâng vieäc khaùc cuûa ñôn vò.

- Kieåm toaùn noäi boä cuõng coù heä thoáng chuaån möïc ngheà
nghieäp rieâng, töông töï nhö kieåm toaùn ñoäc laäp.

2. Kyõ thuaät vaø quy trình kieåm toaùn noäi boä.

Veà cô baûn, caùc kyõ thuaät vaø quy trình cuûa kieåm toaùn noäi
boä cuõng töông töï nhö kieåm toaùn ñoäc laäp song xuaát phaùt töø söï
khaùc nhau trong muïc ñích kieåm toaùn daãn ñeán moät soá khaùc bieät
trong coâng vieäc.

52
Kieåm Toaùn
2.1. Laäp keá hoaïch kieåm toaùn.

Kieåm toaùn vieân tìm hieåu veà nhöõng noäi dung vaø yeâu caàu
quaûn lyù ñeå xaùc ñònh muïc tieâu vaø phaïm vi kieåm toaùn. Keá hoaïch
kieåm toaùn thöôøng goàm:

- Keá hoaïch kieåm toaùn naêm: ñöôïc nhaø quaûn lyù cao caáp pheâ
chuaån töø ñaàu naêm

- Keá hoaïch vaø chöông trình kieåm toaùn cho töøng noäi dung
ñöôïc kieåm toaùn.

2.2. Thöïc hieän kieåm toaùn.

2.3. Thoâng baùo keát quaû.

Kieåm toaùn vieân toång hôïp vaø ñaùnh giaù keát quaû, ñöa ra yù
kieán nhaän xeùt vaø ñeà xuaát caùc phöông aùn ñeå khaéc phuïc nhöõng
khieám khuyeát phaùt hieän ñöôïc trong cuoäc kieåm toaùn. Trong quaù
trình thöïc hieän kieåm toaùn, kieåm toaùn vieân noäi boä coù theå phaûi
baùo nhanh baèng mieäng hay baèng vaên baûn cho caùc nhaø quaûn lyù.
Baùo caùo kieåm toaùn seõ ñöôïc laäp sau khi hoaøn thaønh kieåm toaùn.

2.4. Giai ñoaïn theo doõi:

Ñaây laø giai ñoaïn ñaëc thuø trong quy trình kieåm toaùn noäi boä.
Kieåm toaùn vieân caàn theo doõi vaø baùo caùo veà vieäc caùc boä phaän,
caùc nhaø quaûn lyù coù lieân quan thöïc hieän caùc bieän phaùp nhaèm
khaéc phuïc nhöõng khieám khuyeát ñaõ ñöôïc chæ ra.

III. KIEÅM TOAÙN NOÄI BOÄ ÔÛ VIEÄT NAM

- Quyeát ñònh soá 832 – TC/QÑ/CÑKT ngaøy 28/10/1997 cuûa Boä

Taøi chính veà vieäc ban haønh Quy cheá Kieåm toaùn noäi boä, quyeát
ñònh coù hieäu löïc töø ngaøy 01/01/1998.

53
Kieåm Toaùn
- Quy cheá kieåm toaùn noäi boä chæ aùp duïng ñoái vôùi doanh
nghieäp nhaø nöôùc.

54
Kieåm Toaùn
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

- Giaùo trình kieåm toaùn – Taäp theå taùc giaû khoa Keá toaùn
tröôøng Ñaïi hoïc Kinh Teá Tp. Hoà Chí Minh.

- Nhöõng quy ñònh phaùp luaät veà kieåm toaùn – Nhaø xuaát baûn
Taøi chính.

- Caùc taïp chí chuyeân ngaønh coù lieân quan.

55