CAÁC CHUÊÍN MÛÅC

KÏË TOAÁN
QUÖËC TÏË

INTERNATIONAL
ACCOUNTING
STANDARDS

I
 NGÊN HAÂNG THÏË GIÚÁI
THE WORLD BANK

CAÁC CHUÊÍN MÛÅC

KÏË TOAÁN
QUÖËC TÏË
TAÂI LIÏÅU HÛÚÁNG DÊÎN THÛÅC HAÂNH
(SAÁCH THAM KHAÃO)

INTERNATIONAL
ACCOUNTING
STANDARDS
A PRACTICAL GUIDE

HENNIE VAN GREUNING

MARIUS KOEN

NHAÂ XUÊËT BAÃN C HÑNH T RÕ QUÖËC GIA

T HE NATIONAL POLITICAL PUBLISHING HOUSE
HAÂ NÖÅI - 2000

ii
Baãn quyïìn 1999 © Copyright 1999
Ngên haâng Thïë giúái The World Bank
1818 H Street, NW 1818 H Street, NW
Washington DC 20433 USA Washington DC 20433 USA

Toaân böå quyïìn taác giaã àûúåc baão vïå All rights reserved
xuêët baãn taåi Húåp chuáng quöëc Hoa Kyâ Manufactured in the United States of America

Hennie van Greuning Hennie van Greuning

Laänh àaåo khu vûåc taâi chñnh Financial Sector Leader
Khu vûåc chêu Êu vaâ Trung AÁ Europe and Central Asia Region
Ngên haâng Thïë giúái The World Bank

Marius Koen Marius Koen

Giaáo sû kïë toaán taâi chñnh Professor of Financial Accounting
Trûúâng kïë toaán Schoool of Accountancy
Trûúâng Àaåi hoåc töíng húåp Pretoria University of Pretoria
Chuyïn gia tû vêën cho Ngên haâng Thïë giúái Consultant to The World Bank

Toaân böå söë liïåu, diïîn giaãi vaâ kïët luêån laâ cuãa
chñnh taác giaã, khöng phaãi cuãa Ngên haâng
Thïë giúái; khöng phaãi cuãa Höåi àöìng quaãn trõ,
Ban laänh àaåo vaâ cuäng khöng phaãi cuãa bêët cûá
nûúác thaânh viïn naâo cuãa Ngên haâng Thïë
giúái.
All findings, interpretations, and conclusions
are the authors’ own and should not be
attributed to the World Bank, its Board of
Directors, its management, or any of it
member countries.

iii
 MUÅC LUÅC

CHUÁ DÊÎN CUÃA NHAÂ XUÊËT BAÃN CHÛÚNG 12

TAÂI SAÃN, NHAÂ XÛÚÃNG VAÂ THIÏËT BÕ
LÚÂI MÚÃ ÀÊÌU (IAS 16)

GIÚÁI THIÏÅU
CHÛÚNG 13

CHÛÚNG 1 TAÂI SAÃN CHO THUÏ (IAS 17)

TÑNH MINH BAÅCH TRONG CAÁC BAÁO CAÁO
CHÛÚNG 14
TAÂI CHÑNH
DOANH THU (IAS 18)

CHÛÚNG 2
CHÛÚNG 15
QUY ÀÕNH CHUNG VÏÌ VIÏÅC LÊÅP VAÂ
LÚÅI ÑCH TRAÃ CÖNG NHÊN VIÏN (IAS 19)
TRÒNH BAÂY CAÁC BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH
CHÛÚNG 16
CHÛÚNG 3
KÏË TOAÁN CAÁC KHOAÃN TRÚÅ CÊËP
TRÒNH BAÂY CAÁC BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH (IAS 1) CUÃA CHÑNH PHUÃ VAÂ CÖNG BÖË VÏÌ TRÚÅ CÊËP
CHÑNH PHUÃ
CHÛÚNG 4
(IAS 20)
HAÂNG TÖÌN KHO (IAS 2)
CHÛÚNG 17
CHÛÚNG 5 AÃNH HÛÚÃNG DO THAY ÀÖÍI TYÃ GIAÁ
BAÁO CAÁO LÛU CHUYÏÍN TIÏÌN TÏÅ (IAS 7) HÖËI ÀOAÁI (IAS 21)

CHÛÚNG 6 CHÛÚNG 18
LÖÎ LAÄI ROÂNG CUÃA CAÃ KYÂ, CAÁC LÖÎI HÚÅP NHÊËT KINH DOANH (IAS 22)
CÚ BAÃN VAÂ THAY ÀÖÍI
CHÏË ÀÖÅ KÏË TOAÁN (IAS 8) CHÛÚNG 19
CHI PHÑ ÀI VAY (IAS 23)
CHÛÚNG 7
CAÁC SÛÅ KIÏÅN XAÃY RA SAU NGAÂY LÊÅP BAÃNG CHÛÚNG 20

TÖÍNG KÏËT TAÂI SAÃN (IAS 10) CÖNG BÖË VÏÌ CAÁC BÏN LIÏN QUAN
(IAS 24)
CHÛÚNG 8
CHÛÚNG 21
CAÁC HÚÅP ÀÖÌNG XÊY DÛÅNG (IAS 11)
KÏË TOAÁN VAÂ BAÁO CAÁO THEO QUYÄ
LÚÅI ÑCH HÛU TRÑ (IAS 26)
CHÛÚNG 9
THUÏË THU NHÊÅP (IAS 12)
CHÛÚNG 22
BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH TÖÍNG HÚÅP VAÂ
CHÛÚNG 10
KÏË TOAÁN CAÁC KHOAÃN ÀÊÌU TÛ VAÂO
BAÁO CAÁO NGAÂNH (IAS 14)
CAÁC CÖNG TY CON (IAS 27)

CHÛÚNG 11
CHÛÚNG 23
THÖNG TIN PHAÃN AÁNH AÃNH HÛÚÃNG
KÏË TOAÁN CAÁC KHOAÃN ÀÊÌU TÛ TRONG CAÁC
CUÃA BIÏËN ÀÖÅNG GIAÁ CAÃ (IAS 15) ÀÚN VÕ LIÏN KÏËT (IAS 28)

iii
CHÛÚNG 24
BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH TRONG
CAÁC NÏÌN KINH TÏË SIÏU LAÅM PHAÁT
(IAS 29)
CHÛÚNG 25
NÖÅI DUNG CÖNG BÖË TRONG BAÁO CAÁO TAÂI
CHÑNH CUÃA CAÁC NGÊN HAÂNG VAÂ CAÁC TÖÍ
CHÛÁC TÑN DUÅNG TÛÚNG TÛÅ (IAS 30)
CHÛÚNG 26
BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH VÏÌ CAÁC LÚÅI ÑCH TRONG
CAÁC LIÏN DOANH (IAS 31)
CHÛÚNG 27
CAÁC CÖNG CUÅ TAÂI CHÑNH: CÖNG BÖË
VAÂ TRÒNH BAÂY (IAS 32)
CHÛÚNG 28
THU NHÊÅP TRÏN MÖÅT CÖÍ PHIÏËU
(IAS 33)
CHÛÚNG 29
BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH TAÅM THÚÂI
(IAS 34)
CHÛÚNG 31
GIAÃM GIAÁ TRÕ TAÂI SAÃN (IAS 36)
CHÛÚNG 32
CAÁC KHOAÃN DÛÅ PHOÂNG, NÚÅ
BÊËT THÛÚÂNG, TAÂI SAÃN BÊËT THÛÚÂNG
(IAS 37)
CHÛÚNG 33
TAÂI SAÃN VÖ HÒNH (IAS 38)
CHÛÚNG 34
TAÂI SAÃN ÀÊÌU TÛ (IAS 40)
PHUÅ LUÅC I
CAÁC CHUÊÍN MÛÅC IASC HIÏÅN COÁ HIÏÅU LÛÅC
PHUÅ LUÅC II
GIAÃI THÑCH IASC HIÏÅN COÁ HIÏÅU LÛÅC
PHUÅ LUÅC III
NÖÅI DUNG CÖNG BÖË THEO YÏU CÊÌU CUÃA IAS
TRONG CAÁC BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CUÃA CAÁC
NGÊN HAÂNG - THEO LOAÅI RUÃI RO
TAÂI LIÏÅU THAM KHAÃO

CHÛÚNG 30
CAÁC HOAÅT ÀÖÅNG BÕ NGÛÂNG (IAS 35)

iv
CHUÁ DÊÎN CUÃA NHAÂ XUÊËT BAÃN
Àïí quaãn lyá coá hiïåu quaã möåt doanh nghiïåp hay
möåt cöng ty, caác nhaâ quaãn lyá phaãi nùæm vûäng
khêu kïë toaán. Nhúâ nhûäng söë liïåu kïë toaán, hoå coá
thïí thêëy roä àûúåc thûåc chêët cuãa quaá trònh hoaåt
àöång saãn xuêët kinh doanh àang diïîn ra vaâ tûâ
àoá àïì ra nhûäng quyïët àõnh quaãn lyá àuáng àùæn.
Àïí goáp phêìn caãi tiïën hïå thöëng kïë toaán
úã nûúác ta, Nhaâ xuêët baãn Chñnh trõ quöëc gia
giúái thiïåu vúái baån àoåc cuöën saách in song
ngûä Viïåt - Anh: “Caác chuêín mûåc kïë toaán
quöëc tïë - taâi liïåu hûúáng dêîn thûåc haânh” cuãa
caác taác giaã Hennie Van Greuning vaâ Marius
NOTES FROM THE PUBLISHER
Understanding accounting systems is one of
the few skills that help managers to efficiently
operate a company. Accurate accounting infor-
mation is an important tool which managers
use to make management decisions since such
information reflects the actual financial status
of a company.
In order to facilitate the advancement of
Vietnamese accounting standards, the National
Political Publishing House is introducing a book
entitled, “International accounting standards - a
practical guide” by Hennie Van Greuning and
Marius Koen. The book was originally published
by the World Bank. In Vietnam, the book will be
reprinted in a bilingual format which includes
v
Koen do Ngên haâng Thïë giúái xuêët baãn.
Do hïå thöëng kïë toaán cuãa nûúác ta caách khaá
xa vúái hïå thöëng kïë toaán cuãa caác quöëc gia phaát
triïín, nïn trong cuöën saách coá rêët nhiïìu thuêåt
ngûä múái vïì kïë toaán chûa coá khaái niïåm tûúng
àûúng trong tiïëng Viïåt, vò vêåy khoá traánh khoãi
nhûäng thiïëu soát. Nhaâ xuêët baãn mong nhêån
àûúåc sûå goáp yá cuãa baån àoåc.
Thaáng 8 nùm 2000
NHAÂ XUÊËT BAÃN CHÑNH TRÕ QUÖËC GIA
both Vietnamese and English text.
Vietnamese accounting standards are
very different from international ones and are
in their early stages of development.
Consequently, the book contains many new
concepts and English terminology that have
no Vietnamese equivalent. In light of these
factors, it is very difficult to produce an error-
free Vietnamese translation. The Publisher
welcomes comments from the reader that may
serve to improve the quality of the publication
in future editions.
August, 2000
THE NATIONAL POLITICAL PUBLISHING HOUSE

LÚÂI MÚÃ ÀÊÌU
Phaãn ûáng laåi cuöåc khuãng hoaãng taâi chñnh
toaân cêìu nùm 1998, möåt söë töí chûác quöëc tïë
trong àoá coá caã Ngên haâng Thïë giúái vaâ Quyä
tiïìn tïå Quöëc tïë àaä àûa ra saáng kiïën cöång taác
nhùçm cuãng cöë cú cêëu taâi chñnh toaân cêìu. Mùåc
duâ caác chuêín mûåc kïë toaán Quöëc tïë (IASs) àaä
töìn taåi trong nhiïìu nùm, saáng kiïën naây àaä
laâm tùng thïm têìm quan troång cho caác chuêín
mûåc. Cuå thïí laâ caác chuêín mûåc laâm nêng cao
tñnh minh baåch trong baáo caáo taâi chñnh vaâ
nêng cao tñnh hoâa húåp cuãa caác chuêín mûåc àïí
höî trúå cho caác thõ trûúâng taâi chñnh ngaây caâng
àûúåc toaân cêìu hoáa.
Ngên haâng Thïë giúái yïu cêìu caác cú quan
quaãn lyá caác nûúác khêín trûúng ûu tiïn chêëp
nhêån caác chuêín mûåc kïë toaán quöëc tïë hún laâ
xêy dûång caác têåp quaán theo àiïìu kiïån tûâng
nûúác búãi caác chuêín mûåc naây àûúåc quöëc tïë chêëp
nhêån röång raäi vaâ coá sûå linh hoaåt trong viïåc húåp
nhêët nhûäng têåp quaán töët nhêët trïn thïë giúái.
Ngên haâng Thïë giúái cuäng sûã duång caác IASs
laâm cú súã cho viïåc trònh baây caác baáo caáo taâi
chñnh cuãa nhûäng khaách haâng sûã duång caác
khoaãn vay vaâ tñn duång cuãa Ngên haâng Thïë
giúái. Trong nùm vûâa qua, caác Chuêín mûåc Kïë
toaán Quöëc tïë àaä nhêån àûúåc thïm sûå höî trúå cuãa
Töí chûác caác UÃy ban Chûáng khoaán Quöëc tïë
(IOSCO) vaâ àûúåc Liïn hiïåp chêu Êu aáp duång.
vi
1
Ngên haâng Thïë giúái àaä höî trúå cho quaá
trònh taái cú cêëu gêìn àêy cuãa Höåi àöìng Chuêín
mûåc Kïë toaán Quöëc tïë (IASC) àïí töí chûác naây
mang tñnh àaåi diïån hún vaâ trúã thaânh cú quan
quaãn lyá toaân cêìu. Chuáng töi àùåc biïåt mong
muöën rùçng caác nûúác phaát triïín vaâ chuyïín àöíi
coá tiïëng noái trong quaá trònh xêy dûång chuêín
mûåc vaâ caác Chuêín mûåc Kïë toaán Quöëc tïë àûúåc
cöng böë röång raäi úã mûác cao nhêët. Cuöën saách
naây àûúåc xuêët baãn lêìn thûá 2 vaâ àûúåc dõch sang
möåt söë thûá tiïëng, laâ möåt phêìn àoáng goáp quan
troång vaâo viïåc múã röång nhêån thûác vaâ hiïíu biïët
vïì caác Chuêín mûåc Kïë toaán Quöëc tïë trïn khùæp
thïë giúái, vúái nhûäng phêìn toám tùæt dïî àoåc cho
tûâng chuêín mûåc vaâ caác phêìn nghiïn cûáu tònh
huöëng minh hoåa cho caác phûúng phaáp haåch
toaán vaâ yïu cêìu cöng böë. Chuáng töi vö cuâng
caãm ún caác taác giaã Hennie Van Greuning vaâ
Marius Koan.
Paul Bermingham
Chuã tõch Höåi àöìng Phên ban quaãn lyá taâi chñnh
Ngên haâng Thïë giúái
Washington D.C, Hoa Kyâ
8/1/2001
 GIÚÁI THIÏÅU

Khi chuêín bõ xuêët baãn cuöën saách naây, möåt 3. Haåch toaán kïë toaán liïåt kï nhûäng nguyïn tùæc
quyïët àõnh saáng suöët àûúåc àûa ra laâ têåp kïë toaán cuå thïí, nhûäng cú súã, nhûäng thöng lïå,
trung vaâo nhu cêìu cuãa caác nhaâ àiïìu haânh cêëp nhûäng quy tùæc, vaâ thûåc tiïîn kïë toaán cuå thïí
cao trong khu vûåc cöng cöång vaâ tû nhên chûa maâ doanh nghiïåp cêìn aáp duång àïí tuên thuã
am hiïíu tûúâng têån vïì kïë toaán. Cuöën saách naây möåt chuêín mûåc cuå thïí.
toám tùæt tûâng Chuêín mûåc kïë toaán Quöëc tïë àïí 4. Cöng böë mö taã caách thûác trònh baây caác
caác nhaâ quaãn lyá vaâ àiïìu haânh coá thïí coá àûúåc khoaãn muåc taâi chñnh vaâ phi taâi chñnh trong
sûå hiïíu biïët röång raäi vaâ cú baãn vïì nhûäng vêën caác baáo caáo taâi chñnh cuäng nhû nhûäng khña
àïì chuã yïëu trong khoaãng thúâi gian ngùæn nhêët.
caånh cêìn àûúåc cöng böë trong caác baáo caáo taâi
Ngoaâi nhûäng phêìn toám tùæt ngùæn goån,
chñnh.
tûâng chûúng coá phêìn nghiïn cûáu tònh huöëng
Caác taác giaã hy voång rùçng caác nhaâ quaãn lyá
àún giaãn, chuá troång àïën viïåc aáp duång thûåc tïë
cuãa caác nûúác khaách haâng cuãa Ngên haâng Thïë
möåt söë khaái niïåm cú baãn trong tûâng chuêín
giúái seä thêëy hònh thûác naây hûäu ñch cho viïåc
mûåc. Nhúâ àoá ngûúâi àoåc khöng laâm chuyïn
thiïët lêåp thuêåt ngûä kïë toaán, àùåc biïåt laâ khi möåt
mön àûúåc trang bõ nhûäng cöng cuå hiïíu biïët àïí
söë thuêåt ngûä vêîn coân àang àûúåc tòm hiïíu.
tham gia möåt thaão luêån vïì tñnh phuâ húåp hoùåc
Chuáng töi hoan nghïnh moåi yá kiïën phaãn höìi vïì
aáp duång möåt chuêín mûåc vaâo möåt tònh huöëng
vêën àïì naây.
cuå thïí. Ngûúâi àoåc cuäng coá thïí àaánh giaá aãnh
hûúãng cuãa viïåc aáp duång caác nguyïn tùæc cuãa
möåt chuêín mûåc kïë toaán cuå thïí túái caác kïët quaã
NÖÅI DUNG
taâi chñnh vaâ võ thïë taâi chñnh cuãa möåt böå phêån
Têët caã caác chuêín mûåc kïë toaán, do Höåi àöìng
hoùåc toaân böå doanh nghiïåp.
chuêín mûåc kïë toaán Quöëc tïë (IASC) àûa ra vaâ
àûúåc Höåi àöìng chuá giaãi Chuêín mûåc (SIC) giaãi
SÛÃ DUÅNG CUÖËN S C
Á HN Y Â NHÛT HÏË NA Â O
Caác taác giaã àûa caách trònh baây rêët thuêån lúåi cho thñch, cho túái ngaây 31-10-2000, àûúåc àûa vaâo
viïåc thaão luêån tûâng chuêín mûåc. cuöën saách naây.
1. Caác vêën àïì àùåt ra: xaác àõnh caác muåc àñch
chñnh vaâ nhûäng vêën àïì chuã yïëu cuãa tûâng
LÚÂI CAÃM ÚN
chuêín mûåc.
Caác taác giaã vö cuâng caãm ún sûå trúå giuáp vïì taâi
2. Phaåm vi aáp duång chuêín mûåc xaác àõnh
chñnh cuãa chûúng trònh taâi trúå PHRD cho viïåc
nhûäng giao dõch vaâ sûå kiïån cuå thïí àûúåc quy
thiïët lêåp böå phêån phaát triïín kïë toaán thuöåc
àõnh trong tûâng chuêín mûåc. Trong nhûäng
trûúâng húåp nhêët àõnh, viïåc tuên thuã caác Chûúng trònh Cho vay Phaát triïín Àõnh chïë cho
yïu cêìu cuãa möåt chuêín mûåc chó giúái haån nûúác Nga trong giai àoaån bùæt àêìu xuêët baãn
cho möåt söë loaåi hònh doanh nghiïåp àõnh. cuöën saách naây.

viii
1 1

CHÕU TRAÁCH NHIÏÅM XUÊËT BAÃN

Giaám àöëc - Töíng biïn têåp
TRÊÌN ÀÒNH NGHIÏM

Biïn têåp: KHUÊËT DUY HAÃI

VUÄ HÖÌNG THÊËM
Bòa: NGUYÏÎN THÕ HOÂA
Trònh baây: PHOÂNG TAÅO MÊÎU
Sûãa baâi: NGUYÏÎN THÕ THUÁY

3.339.7
Maä söë:
CTQG-2000

In 1500 cuöën, khöí 20,5cmx28cm. In taåi Cöng ty in Töíng húåp Haâ Nöåi.
Söë XB: Giêëy pheáp xuêët baãn: 24-604/CXB-QLXB, cêëp ngaây 16-6-2000.
In xong vaâ nöåp lûu chiïíu thaáng 10 nùm 2000.

9 9
10
 CHÛÚNG 1
TÑNH MINH BAÅCH TRONG CAÁC BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH
Viïåc cung cêëp thöng tin minh baåch vaâ hûäu ñch
vïì caác àöëi tûúång tham gia thõ trûúâng vaâ vïì caác
hoaåt àöång kinh doanh cuãa nhûäng àöëi tûúång naây
laâ rêët cêìn thiïët cho möåt thõ trûúâng hoaåt àöång
trêåt tûå vaâ hiïåu quaã, vaâ laâ möåt trong nhûäng tiïìn
àïì quan troång nhêët àïí thiïët lêåp nïn kyã luêåt thõ
trûúâng. Nïëu àïí phoá mùåc thò baãn thên caác thõ
trûúâng seä khöng thïí àûa ra mûác àöå cöng khai
thoaã àaáng. Caác lûåc lûúång thõ trûúâng thöng
thûúâng seä laâm cên bùçng caác lúåi ñch cêån biïn vaâ
chi phñ cêån biïn cuãa viïåc cöng böë thïm thöng
tin vaâ kïët quaã cuöëi cuâng coá thïí seä khöng phaãi laâ
caái maâ caác àöëi tûúång tham gia thõ trûúâng thûåc
sûå cêìn àïën.
Xu hûúáng tûå do hoaá thõ trûúâng taâi chñnh vaâ
thõ trûúâng vöën vaâo nhûäng nùm 80 laâm tùng
tñnh bêët öín trïn caác thõ trûúâng taâi chñnh nhû
möåt ... laâm tùng nhu cêìu coá thïm thöng tin àaãm
baão sûå öín àõnh vïì taâi chñnh. Vaâo nhûäng nùm 90,
khi xu thïë tûå do hoaá thõ trûúâng taâi chñnh vaâ vöën
dêng cao, gêy aáp lûåc ngaây caâng lúán àöëi vúái viïåc
cung cêëp thöng tin hûäu ñch trong caã khu vûåc taâi
chñnh lêîn khu vûåc tû nhên; nhûäng yïu cêìu töëi
thiïíu vïì cöng böë thöng tin giúâ àêy seä laâ àaánh
giaá chêët lûúång vaâ dung lûúång thöng tin cêìn
cung cêëp cho caác àöëi tûúång tham gia thõ trûúâng
vaâ cho cöng chuáng. Do viïåc cung cêëp thöng tin
laâ thiïët yïëu giuáp öín àõnh thõ trûúâng nïn caác cú
quan quaãn lyá coân xem chêët lûúång thöng tin coá
tñnh ûu tiïn cao. Khi chêët lûúång thöng tin cêìn
cung cêëp cho caác thaânh viïn tham gia thõ
trûúâng vaâ caác cú quan quaãn lyá àûúåc caãi thiïån
thò caác töí chûác cuäng seä phaãi thûåc hiïån töët viïåc
caãi tiïën hïå thöëng thöng tin nöåi böå cuãa mònh àïí
taåo danh tiïëng cuãa hoå trong viïåc cung cêëp
thöng tin coá chêët lûúång.
Viïåc cöng böë röång raäi thöng tin chó thûåc
hiïån àûúåc khi coá caác tiïu chuêín kïë toaán töët vaâ
phûúng phaáp cöng böë thöng tin thoaã àaáng. Viïåc
cöng böë röång raäi naây thûúâng bao göìm viïåc cho
xuêët baãn thöng tin àõnh tñnh vaâ àõnh lûúång
thñch húåp trong caác baáo caáo taâi chñnh haâng nùm
maâ nhûäng baáo caáo naây thûúâng coá keâm theo vúái
caác baáo caáo taâi chñnh nöåi böå vaâ caác thöng tin coá
liïn quan khaác. Àïí cung cêëp thöng tin cêìn coá
chi phñ, vò vêåy, khi xaác àõnh caác yïu cêìu cöng böë
thöng tin cêìn phaãi àaánh giaá tñnh hûäu ñch cöng
böë thöng tin cho cöng chuáng trong möëi tûúng
1
quan vúái chi phñ maâ doanh nghiïåp phaãi boã ra.
Tñnh kõp thúâi trong viïåc cöng böë thöng tin
cuäng laâ rêët quan troång. Viïåc cöng böë caác thöng
tin bêët lúåi cho cöng chuáng vöën khöng àuã hiïíu
biïët tûúâng têån àïí lyá giaãi àuáng thöng tin coá thïí
gêy töín haåi àïën caác cöng ty coá liïn quan. Khi
thöng tin khöng àaãm baão chêët lûúång vaâ/hoùåc
nhûäng ngûúâi sûã duång khöng àûúåc xem laâ coá
khaã nùng giaãi thñch àuáng àùæn thöng tin, thò caác
yïu cêìu vïì viïåc cöng böë thöng tin phaãi àûúåc
hoaåch àõnh cêín thêån vaâ ngaây caâng xiïët chùåt
hún. Vïì lêu daâi maâ noái thò möåt chïë àöå cöng böë
thöng tin àêìy àuã laâ coá lúåi, ngay caã nïëu trûúác
mùæt coá gùåp phaãi möåt söë khoá khùn, vò xeát cho
àïën cuâng chi phñ cho hïå thöëng taâi chñnh khöng
àuã minh baåch, cao hún chi phñ phaãi boã ra àïí
àaãm baão tñnh minh baåch.
TÑNH MINH BAÅCH VAÂ TÑNH TRAÁCH NHIÏÅM
Tñnh minh b cå h l â nguyïn t cæ taåo lêåp m tå möi
trû n â g c á caác thöng tin vïì thûåc tr n å g hi n å t öìn, vïì
c cá quy të àõnh vaâ caác hoaåt à n å gà u ì d î da â ng t i ïëp
c nå ,à uì coá th í th y ë àû cå v â hiïíu àû cå à ië vúái t të
c ã c cá öàë i tûúå gnthamgia t h õ trûúâ ng. Vi ï å c cö ng
böë liïn quan túái qu á trònh vaâ phûúngphaá pcung
c pë thöng tin, ra quyïët àõnh v ì ch ñ nh saá ch àûúå c
cöng böë kõp thúâi vaâ cöng khai. Tñnh traách nhi m å
laâ nhu cêìu d n â hcho caá c àöë i t ûúå ng t ahmgia thõ
trû n â g, bao göìm caã caác cú quan qu n ã lyá, à í l á gi iã
àûúåc c cá hoaåt àöång vaâ caác chñnh saách c a ã mn òh
v â chõu tr cá h nhi m å àöëi v iá c cá quyïët àõnh vaâ k të
quaã do c cá quy àõnh n y â t åao ra.
Tñnh minh baåch laâ àiïìu kiïån cêìn àïí duy trò
tñnh traách nhiïåm giûäa ba nhoám thaânh viïn thõ
trûúâng chñnh: nhûäng ngûúâi ài vay vaâ nhûäng
ngûúâi cho vay, caác töí chûác phaát haânh vaâ nhaâ
àêìu tû, caác cú quan quaãn lyá nhaâ nûúác vaâ caác töí
chûác taâi chñnh quöëc tïë.
Tñnh minh baåch vaâ tñnh traách nhiïåm laâ
nhûäng chuã àïì àûúåc tranh caäi söi nöíi trong
nhiïìu cuöåc thaão luêån vïì chñnh saách kinh tïë
trong thêåp kyã qua. Caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh
saách àaä quen vúái tñnh baão mêåt. Tñnh baão mêåt
àaä àûúåc xem nhû laâ möåt yïëu töë cêìn thiïët cho
viïåc thûåc thi quyïìn lûåc, cuâng vúái lúåi ñch keâm
theo laâ che dêëu àûúåc nùng lûåc yïëu keám cuãa caác
nhaâ hoaåch àõnh chñnh saách. Tuy nhiïn, tñnh
baão mêåt coân ngùn chùån aãnh hûúãng mong àúi
CHÛÚNG 1 ● TÑNH MINH BAÅ C H TRONG CAÁ C BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH

cuãa caác chñnh saách. Nïìn kinh tïë thïë giúái vaâ caác phaãn ûáng cuãa caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh saách
luöìng taâi chñnh thay àöíi, laâm tùng tñnh quöëc tïë àöëi vúái caác sûå kiïån khaác nhau trong tûúng lai.
hoaá vaâ tûúng taác, àaä vaâ àang àùåt vêën àïì cöng
khai lïn haâng àêìu trong viïåc hoaåch àõnh chñnh
NHÛÄNG GÒ M Â TÑNH MINH B CÅ HKHÖNGT HÏÍ
à : Tñnh minh b cå h v â tñnh tr cá h nhi ïå m
ÀAÃM B O
saách kinh tïë. Chñnh phuã caác nûúác, bao göìm caã t å baãn thên chuáng khöng ph iã laâ àñch cuöëi c n â g.
caác ngên haâng trung ûúng, nhêån thûác ngaây Chuáng àûúåc àûa ra nhùçm trúå giuáp cho viïåc nêng
caâng roä raâng tñnh minh baåch (tûác laâ sûå cöng cao kinh t ë vaâ coá thïí cuãng cöë ho tå àöå ng cuã at hõ
khai chñnh saách) seä laâm tùng khaã nùng dûå àoaán trû n â g t âa i chñnh quöë c t ïë bùç g
n c áachnê
ng c ao chêë t
vaâ, vò thïë, nêng cao hiïåu quaã cuãa caác quyïët àõnh lûúång ra quyïët àõnh vaâ quaãn lyá ruãi ro cuãa moåi àöëi
chñnh saách. Tñnh minh baåch coân buöåc caác àõnh tûúång tham gia thõ trûúâng, kïí caã caác cú quan
chïë phaãi àöëi mùåt vúái tònh hònh thûåc tïë vaâ buöåc qu n ã l á nha â nûúá c. hNûngchuá ng khöngphaã i l aâ
caác quan chûác coá traách nhiïåm hún, àùåc biïåt laâ liïìu thu cë ba á ch bïånh. hNêë t a l â tñ nhm i nhbaå c h
khi hoå biïët rùçng hoå seä phaãi luêån chûáng quan khöng laâm thay àöíi baãn chêët cuãa h å t höë ng a t âi
àiïím, quyïët àõnh vaâ cuöëi cuâng laâ haânh àöång cuãa chñnh hoùåc nhûäng ruãi ro tiïìm êín trong caác hïå
mònh. Chñnh vò vêåy viïåc àiïìu chónh chñnh saách thöëng taâi chñnh à .á No á khön g thïí ngùnng ûâa
kõp thúâi àûúåc khuyïën khñch. khuãng hoaãng taâi chñnh nhûng noá coá thïí laâm dõu
ài phaãn ûáng cuãa caác à ië t ûúå g n tahm gi at hõ
Vi cå nêng cao tñnh minh b cå h vaâ tñnh tr cá h trû n â g trûúác nhûäng thöng tin b të l úåi . Tñnhminh
nhi m å m tå ph n ì c n ä g coân l â yïu cêìu c a ã c cá töí baåch, vò thïë, giuáp cho caác àöëi tûúång naây dûå àoaán
ch cá thuöåc khu v cå tû nhên àïí hi u í v â chê ë pnhêån vaâ àaánh giaá àûúåc thöng tin xêëu vaâ l m â gi m ã h neå
nh n ä g quy të àõnh chñnh s cá h c á n ã h hû n ã g t iá khaã nùng gêy hoaãng loaån vaâ bïë tùæc.
h n â h vi c a ã h .å Tñnh minh b cå h àû cå ê nng cao es ä
cuãng cöë c cá quy të àõnh kinh t ë do caá ccú u qan
NHÛÄNG HAÅN CHÏË VÏÌ TÑNH MINH BAÅCH: Àiïìu
cêìn lûu yá laâ coá sûå khaác biïåt giûäa tñnh minh baåch
khaác trong nïìn kinh t ë àûa ra. Tñnh minh b cå h vaâ tñnh baão mêåt. Viïåc cung cêëp thöng tin haån
c n
â laâ möåt phûúng ti n å àïí l m â tùng tñnh tr cá h chïë cho möåt söë àöëi tûúång liïn quan coá thïí mang
nhi m å , k ã lu tå n iå b å v â nêng cao chêët lû n å g laåi lúåi thïë khöng bònh àùèng cho caác àöëi thuã caånh
qu n ã l .á Tñnh minh b cå h vaâ tñnh tr cá h nhi m å tranh, do vêåy ngùn caãn viïåc cöng böë àêìy àuã
nêng cao ch të lûúång c a ã vi ïå c ra qu yïë t õành t or ng thöng tin cuãa caác àöëi tûúång tham gia thõ trûúâng.
c cá cú quan ho cå hàõnh chñ nh saách ( hoaåt àöång cuãa Tûúng tûå, caác cú quan giaám saát thûúâng coá àûúåc
c cá cú quan n y â thû n â g ph iã minh baåch) c n äg thöng tin mêåt cuãa caác àún võ. Viïåc cöng böë
nhû l â trong c cá cú quan coá nh n ä g quy të àõnhphuå nhûäng thöng tin nhû vêåy coá thïí gêy nïn nhûäng
thu cå v oâ vi cå hiïíu v â d å ào n á c aác quy ïë t àõnh hêåu quaã àaáng kïí trïn thõ trûúâng. Trong nhûäng
trong tûúng lai c a ã c cá cú quan hoaå ch àõnh ch ñ nh trûúâng húåp nhû vêåy, caác doanh nghiïåp coá thïí do
s cá h. Chi phñ giaám s tá s ä gi m ã n u ë c cá h n â hà n åg dûå khi cung cêëp thöng tin nhaåy caãm maâ khöng
v â quy të àõnh àïìu r ä r n â g v â d î hi u í . Vi ïå c cöng coá àiïìu kiïån vïì baão mêåt cho khaách haâng. Tuy
nhiïn, tñnh minh baåch möåt chiïìu vaâ viïåc cöng böë
ch n á g gi m á s tá c cá t í ch cá nh â nûúác, c cá c öí àöng
àêìy àuã thöng tin goáp phêìn cho möåt chïë àöå minh
v â ngûúâi lao àöång giaám s tá viïåc qu n ã l á cöng t y,
baåch seä coá lúåi vïì sau naây cho têët caã caác àöëi tûúång
c cá chuã n å gi m á saát nh n ä g ngû iâ ài vay v â nh n äg tham gia thõ trûúâng ngay caã nïëu trûúác mùæt, viïåc
ngû iâ g iã ti n ì gi m á s tá c cá ngên haâng à u ì t rú ã nï n chuyïín sang möåt chïë àöå nhû vêåy seä gêy bêët tiïån
d îd n â g hún. Vò v y å nhûäng quyïët àõnh k m á ch të cho caác àún võ caá nhên.
lûúång s ä khöng àû cå b ã qua v â ph iã àû cå gi iã
thñch.
TÑNH MINH B C
Å H TR ONG CAÁ C BAÁ O CAÁ OTAÂ I CHÑ NH
Tñnh minh baåch vaâ tñnh traách nhiïåm höî trúå
Muåc àñch cuãa caác baáo caáo taâi chñnh laâ cung cêëp
lêîn nhau. Tñnh minh baåch laâm tùng tñnh traách
thöng tin vïì tònh hònh taâi chñnh (baãng cên àöëi
nhiïåm bùçng caách laâm cho viïåc giaám saát àûúåc dïî taâi saãn), vïì kïët quaã hoaåt àöång (baáo caáo thu
daâng hún, vaâ tñnh traách nhiïåm thò laâm tùng nhêåp) vaâ vïì nhûäng thay àöíi taâi chñnh (baáo caáo
tñnh minh baåch qua viïåc khuyïën khñch caác cú lûu chuyïín tiïìn tïå) cuãa möåt àún võ. Tñnh minh
quan lyá giaãi haânh àöång cuãa hoå àïí moåi ngûúâi baåch cuãa caác baáo caáo taâi chñnh àûúåc àaãm baão
biïët àïën vaâ hiïíu roä. Tñnh minh baåch cuâng vúái thöng qua viïåc cöng böë àêìy àuã vaâ coá thuyïët
tñnh traách nhiïåm seä: minh roä raâng vïì nhûäng thöng tin hûäu ñch, cêìn
thiïët cho viïåc ra quyïët àõnh kinh tïë cuãa nhiïìu
● àùåt ra nguyïn tùæc laâm viïåc cho pheáp caãi thiïån àöëi tûúång sûã duång. Tuy caâng coá nhiïìu thöng tin
chêët lûúång viïåc ra quyïët àõnh trong khu vûåc thò caâng töët, nhûng viïåc cung cêëp thöng tin cuäng
cöng cöång, vaâ töën keám. Vò vêåy, lúåi ñch cuöëi cuâng cuãa viïåc taåo ra
● àûa túái chñnh saách hiïåu quaã hún bùçng viïåc tñnh minh baåch cao hún nûäa cêìn phaãi àûúåc tñnh
nêng cao sûå hiïíu biïët cuãa khu vûåc tû nhên vïì toaán kyä lûúäng.

2
CHÛÚNG 1 ● TÑNH MINH BAÅ C H TRONG CAÁ C BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH
Vi cå aáp du å ng a c á c t ïi uchuêí n kï ë t oaá n quö ë c tïë
laâ m tå bi nå h
pa á pcêì nt hi ïë t àïí t aå o tñnh minh abå ch
vaâ giaãi thñch àuáng àùæn caác baáo caáo t iâ chñ nh.H öå i
àöìng lêåp Chu n í mûåc Kïë toaán Quöëc t ë ( A I SC) a àä
cho ra àúâi cuöën “Quy àõnh chung vïì viïåc Lêåp vaâ
Trònh b y â caác baáo caáo t iâ chñ nh” xuêë t baã nnùm
1989. Quy àõnh chung naây bao göìm:
● Àûa ra caác khaái niïåm laâm cú súã cho viïåc
lêåp vaâ trònh baây caác baáo caáo taâi chñnh cho
caác àöëi tûúång sûã duång bïn ngoaâi;
● Hûúáng dêîn lêåp tiïu chuêín kïë toaán cho quaá
trònh xêy dûång caác chuêín mûåc; vaâ
● Trúå giuáp nh n ä g g
nûúâ i lêå pbaá o c aáo, ca á c kiïí m
toaán viïn vaâ nhûäng ngûúâi sûã duång trong
viïåc giaãi thñch caác Chu n í mûåc Kïë to n á Qöuë c
tïë (IAS) vaâ xûã lyá nhûäng vêën à ì c n â h cûa
àûúåc àûa vaâo caác chu n í mûåc n yâ .
Theo caác chuêín mûåc quöëc tïë, caác baáo caáo
taâi chñnh thûúâng àûúåc lêåp vúái giaã àõnh rùçng
doanh nghiïåp seä tiïëp tuåc vêån haânh nhû möåt
thûåc thïí àang hoaåt àöång vaâ caác sûå kiïån àûúåc
ghi cheáp trïn cú súã tñch luyä nghôa laâ aãnh hûúãng
cuãa caác hoaåt àöång giao dõch vaâ caác sûå kiïån
khaác àûúåc thûâa nhêån vaâo thúâi àiïím chuáng
diïîn ra. Vò vêåy chuáng àûúåc ghi laåi trong caác
baáo caáo taâi chñnh cuãa caác kyâ hoaåt àöång.
Caác àùåc ài mí àõnh tñnh l â nh n ä g yïë utöë bö
tr å à í thöng tin cung c p ë trong c cá baáo c oá t iâ
chñnh tr ã nïn h u ä ñch cho ngûúâi s ã duå ng. Nï ëu
khöng c á thöng tin toaân diïån v â hûä u ñchthò ngay
c ã nh n ä g ngûúâi àiïìu h n â hc n ä gkhöng t hïí nh êå n
biïët àû cå th cå traång taâi chñnh cuãa doanh nghi p
mònh, nhûäng th n â h ph n ì t hamgi achñnht r ïn t õh
trû n â g kh cá cuäng coá th í khöng hi u í àûúå c vaâ àiïì u
n y â c á th í l âamch o c aác ng u yïn tùæ cthõ trûúâ ng
khöng v n å h nâ h àû cå . Vi cå p á d n å g caác àùåc ài m í
àõnh tñnh cú b n ã v â caác chuêín mûåc k ë toaá nphuâ
h på thû n â g mang l iå caác b oá c oá t iâ h c ñnh t ur ng
th cå vaâ àû cå trònh baây roä r n â g.
Caác àùåc àiïím àõnh tñnh cú baãn:
● Tñnh thñch húåp: Thöng tin laâ thñch húåp
khi noá aãnh hûúãng túái caác quyïët àõnh kinh
tïë cuãa ngûúâi sûã duång qua viïåc giuáp
nhûäng ngûúâi naây àaánh giaá caác sûå kiïån àaä
àang vaâ seä xaãy ra hoùåc giuáp xaác nhêån
hoùåc àiïìu chónh nhûäng àaánh giaá trûúác
àêy cuãa hoå. Tñnh thñch húåp cuãa thöng tin
chõu sûå taác àöång cuãa chñnh baãn chêët vaâ
3
tñnh troång yïëu cuãa thöng tin (tñnh troång
yïëu luön laâ ngûúäng cûãa àïí ài túái tñnh
thñch húåp). Mùåt khaác, thöng tin quaá taãi coá
thïí laâm nhiïîu thöng tin, gêy khoá khùn cho
viïåc taách loåc nhûäng àiïím mêëu chöët thñch
húåp cuäng nhû cho viïåc giaãi thñch.
● Àöå tin cêåy: Thöng tin khöng àûúåc coá löîi
troång yïëu vaâ phiïën diïån. Nhûäng khña caånh
chuã yïëu cuãa àöå tin cêåy laâ trònh baây trung
thûåc, chuá troång nöåi dung hún laâ hònh thûác,
trung lêåp, thêån troång vaâ hoaân chónh.
● Khaã nùng so saánh: Thöng tin cêìn àûúåc
trònh baây möåt caách thöëng nhêët giûäa caác
thúâi kyâ vaâ giûäa caác àún võ àïí giuáp cho
ngûúâi sûã duång coá thïí àûa ra nhûäng àaánh
giaá so saánh quan troång.
● Tñnh dïî hiïíu: Thöng tin phaãi dïî hiïíu àöëi v iá
ngûúâi sûã duång, nhûäng ngûúâi n y â t hûúâ ng coá
kiïën thûác kh á töët vïì kinh odanh, ki h
n tïë vaâ
kïë toaán v â sù
é n sa
â ng gnhi ï
n cûáu thöng t i n
möåt caách nghiïm tuác.
Quaá trònh taåo thöng tin hûäu ñch göìm möåt loaåt
caác yïëu töë quyïët àõnh coá thïí laâm haån chïë khöëi
lûúång thöng tin àûúåc cung cêëp, bao göìm:
● Haån chïë vïì thúâi gian: Chêåm trïî trong viïåc
baáo caáo coá thïí tùng cûúâng àöå tin cêåy nhûng
í cuäng coá thïí laâm mêët ài tñnh thñch húåp.
● Lúåi ñch so vúái chi phñ: Lúåi ñch do thöng tin
mang laåi thûúâng laâ phaãi lúán hún chi phñ boã
ra àïí cung cêëp thöng tin àoá.
å
● Cên àöëi caác àùåc àiïím àõnh tñnh: Àïí àaáp
ûáng caác muåc tiïu cuãa caác baáo caáo taâi chñnh
vaâ àïí chuáng trúã nïn àêìy àuã trong àiïìu kiïån
nhêët àõnh, nhûäng ngûúâi cung cêëp thöng tin
phaãi àaåt àûúåc sûå cên àöëi húåp lyá giûäa caác
àùåc àiïím àõnh tñnh.
Àïí àaãm baão viïåc trònh baây thöng tin àûúåc
roä raâng thò viïåc khöng cöng böë vêîn töët hún laâ
cöng böë thöng tin sai lïåch. Vò vêåy khöng coá gò
laå, khi möåt doanh nghiïåp khöng tuên thuã caác
yïu cêìu cöng böë thöng tin cuå thïí, viïåc Caác
chuêín mûåc Kïë toaán quöëc tïë thûúâng yïu cêìu
phaãi cöng böë àêìy àuã sûå viïåc vaâ lyá do khöng
tuên thuã. Hònh 1 cho thêëy tñnh minh baåch
àûúåc àaãm baão nhû thïë naâo thöng qua Quy
àõnh chung vïì caác chuêín mûåc kïë toaán quöëc tïë.
CHÛÚNG 1 ● TÑNH MINH BAÅ C H TRONG CAÁ C BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH

HÒNH 1

TÑNH MINH BAÅCH TRONG CAÁC BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH

MUÅC ÀÑCH CUÃA CAÁC BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH

Àïí trònh baây trung thûåc vïì:

● Tònh traång taâi chñnh.

● Kïët quaã hoaåt àöång taâi chñnh.

● Caác luöìng lûu chuyïín tiïìn tïå.

TÑNH MINH BAÅCH VAÂ TRÒNH BAÂY TRUNG THÛÅC

● Trònh baây trung thûåc bùçng caách cung cêëp thöng tin hûäu ñch (cöng böë àêìy àuã) àaãm baão tñnh
minh baåch.

● Trònh baây thoaã àaáng coá têìm quan troång ngang vúái tñnh minh baåch.

MUÅC ÀÑCH TIÏËP THEO CUÃA CAÁC BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH

● Àïí àaãm baão tñnh minh b cå h thöng qua viïåc trònh baây trung thûåc thöng tin hûäu ñch (cöng b ë àê
ìy
àuã) cho viïåc ra quyïët àõnh.

CAÁC TÑNH CHÊËT CUÃA THÖNG TIN HÛÄU ÑCH

● Tñnh thñch húåp Haån chïë

= baãn chêët
= têìm quan troång

● Àöå tin cêåy

= trònh baây trung thûåc Giúái haån thúâi gian
= coi troång nöåi dung hún hònh thûác
= trung lêåp Lúåi ñch so vúái chi phñ
= thêån troång
= hoaân chónh Cên àöëi giûäa caác àùåc àiïím àõnh tñnh

● Tûúng thñch

● Dïî hiïíu

CAÁC GIAÃ ÀÕNH CÚ BAÃN

Dûåa trïn cú súã tñch luyä Khaái niïåm tiïëp tuåc hoaåt àöång

4
 CHÛÚNG 2

QUY ÀÕNH CHUNG VÏÌ VIÏÅC LÊÅP VAÂ

TRÒNH BAÂY CAÁC BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH

2.1 CAÁC VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Caác chuêín mûåc kïë toaán phaãi àûúåc lêåp trong khuön khöí caác quy tùæc cú baãn thöëng nhêët àûúåc
chêëp nhêån. Quy àõnh chung vïì viïåc lêåp vaâ trònh baây caác baáo caáo taâi chñnh cuãa IASC àaä àûúåc
xuêët baãn nùm 1989. Nöåi dung cuãa Quy àõnh naây:
● Àûa ra caác khaái niïåm cú baãn cho viïåc lêåp vaâ trònh baây caác baáo caáo taâi chñnh.

● Hûúáng dêîn lêåp caác chuêín mûåc trong quaá trònh xêy dûång caác chuêín mûåc kïë toaán.

● Giuáp nhûäng ngûúâi lêåp baáo caáo, kiïím toaán viïn vaâ ngûúâi sûã duång trong viïåc giaãi thñch caác
Chuêín mûåc kïë toaán quöëc tïë vaâ xûã lyá nhûäng vêën àïì chûa àûúåc àûa vaâo IAS.

2.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

Quy àõnh naây khöng phaãi laâ chuêín mûåc, noá húåp nhêët:
● Caác muåc tiïu cuãa caác baáo caáo taâi chñnh (xem àoaån 2.3.1).

● Caác àùåc àiïím àõnh tñnh cuãa caác baáo caáo taâi chñnh (xem àoaån 2.3.4).

● Caác thaânh phêìn cuãa baáo caáo taâi chñnh (xem àoaån 2.3.6 vaâ 2.3.7).

● Caác khaái niïåm vïì vöën vaâ baão toaân vöën (xem àoaån 2.3.10).

2.3 CAÁC KHAÁI NIÏÅM KÏË TOAÁN

2.3.1 Muåc tiïu cuãa caác baáo caáo taâi chñnh laâ cung cêëp thöng tin vïì tònh traång taâi chñnh (baãng cên àöëi
taâi saãn), kïët quaã hoaåt àöång (baáo caáo thu nhêåp), vaâ nhûäng thay àöíi vïì tònh hònh taâi chñnh (baáo
caáo lûu chuyïín tiïìn tïå) cuãa möåt doanh nghiïåp, hûäu ñch cho nhiïìu àöëi tûúång sûã duång trong viïåc
ra caác quyïët àõnh kinh tïë.
2.3.2 Viïåc trònh baây trung thûåc àaåt àûúåc qua viïåc cung cêëp thöng tin hûäu ñch (cöng böë àêìy àuã) trong
caác baáo caáo taâi chñnh, nhúâ àoá maâ tñnh minh baåch àûúåc àaãm baão. Nïëu giaã àõnh rùçng viïåc trònh
baây thoaã àaáng tûúng àûúng vúái tñnh minh baåch thò coá thïí àûa ra thïm möåt muåc tiïu khaác cuãa
caác baáo caáo taâi chñnh: àaãm baão tñnh minh baåch thöng qua viïåc cöng böë àêìy àuã vaâ trònh baây
trung thûåc caác thöng tin hûäu ñch cho viïåc ra quyïët àõnh.
2.3.3 Dûúái àêy laâ nhûäng giaã àõnh cú baãn cho caác baáo caáo taâi chñnh:
● Dûåa trïn cú súã tñch luyä: Kïët quaã cuãa caác hoaåt àöång kinh doanh vaâ caác sûå kiïån khaác àûúåc ghi
nhêån ngay khi chuáng xaãy ra (chûá khöng phaãi khi phaát sinh luöìng tiïìn). Nhûäng sûå kiïån naây
àûúåc ghi cheáp laåi vaâ àûa vaâo caác baáo caáo taâi chñnh trong caác kyâ baáo caáo coá caác sûå kiïån.
● Khaái niïåm tiïëp tuåc hoaåt àöång: Giaã àõnh rùçng àún võ vêîn tiïëp tuåc hoaåt àöång trong möåt tûúng
lai coá thïí dûå àoaán.
2.3.4 Caác àùåc àiïím àõnh tñnh laâ nhûäng tñnh chêët laâm cho caác thöng tin cung cêëp trong caác baáo caáo
taâi chñnh trúã nïn hûäu ñch cho ngûúâi sûã duång.
Tñnh ph â h p å : Thöng tin ph â h p å n ã h hû n ã g t iá c cá quyïët àõnh kinh t ë c aã ngû iâ s ã duång, gi p á cho
h åà n á h gi á c cá s å ki n
å àaä, àang v â s ä x y
ã ra ho cå x cá nh n å /ài u
ì chónh nh n ä gà ná h gi á trû cá àêy c a
ã
h .å Tñnh ph â h p å c aã thöng tin chõu s å n ã h hû n ã gc aã b n
ã ch të v â tñnh tr n å gy uë c a
ã thöng t in.
● Àöå tin c y
å : Thöng tin àaáng tin cêåy khöng mang löîi tr n
å gy u
ë vaâ phiïën diïån. Noá ph å thu cå a
vâ o:
■ Trònh baây trung thûåc.

5
CHÛÚNG 2 ● QUY ÀÕNH CHUNG VÏÌ VIÏÅ C LÊÅ P VAÂ TRÒNH BAÂ Y CAÁ C BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH

■ Coi troång nöåi dung hún hònh thûác.

■ Tñnh trung lêåp.
■ Thêån troång.
■ Hoaân chónh.
■ Khaã nùng so saánh: Thöng tin cêìn àûúåc trònh baây nhêët quaán giûäa caác kyâ vaâ giûäa caác doanh
nghiïåp àïí ngûúâi sûã duång coá thïí àûa ra nhûäng so saánh trïn nhiïìu khña caånh.
■ Tñnh dïî hiïíu: Thöng tin cêìn phaãi dïî hiïíu àöëi vúái ngûúâi sûã duång - nhûäng ngûúâi coá kiïën thûác
cú baãn vïì kinh doanh, kinh tïë vaâ kïë toaán vaâ muöën nghiïn cûáu thöng tin.
2.3.5 Dûúái àêy laâ nhûäng haån chïë àöëi vúái viïåc cung cêëp thöng tin phuâ húåp vaâ àaáng tin cêåy:
● Haån chïë thúâi gian: Viïåc chêåm trïî khöng àuáng thúâi haån trong viïåc lêåp baáo caáo coá thïí laâm mêët
ài tñnh phuâ húåp nhûng laåi laâm tùng thïm àöå tin cêåy.
● Chi phñ so vúái lúåi ñch: Lúåi ñch thu àûúåc tûâ thöng tin phaãi lúán hún chi phñ boã ra àïí cung cêëp
thöng tin
● Cên àöëi giûäa caác àùåc àiïím àõnh tñnh: Cêìn phaãi àaåt àûúåc sûå cên àöëi giûäa caác àùåc tñnh àïí àaáp
ûáng muåc àñch cuãa caác baáo caáo taâi chñnh.
Viïåc aáp duång caác àùåc àiïím àõnh tñnh cú baãn vaâ caác chuêín mûåc kïë toaán phuâ húåp thûúâng mang
laåi tñnh trung thûåc vaâ trònh baây húåp lyá cho caác baáo caáo taâi chñnh.
2.3.6 Nhûäng yïëu töë sau àêy coá liïn quan trûåc tiïëp túái viïåc àaánh giaá tònh traång taâi chñnh:
● Taâi saãn coá: Nhûäng nguöìn do doanh nghiïåp kiïím soaát coá àûúåc tûâ kïët quaã hoaåt àöång trûúác àêy
vaâ laâ nguöìn maâ tûâ àoá doanh nghiïåp hy voång seä thu àûúåc caác lúåi ñch kinh tïë.
● Taâi saãn núå: Nhûäng nghôa vuå núå hiïån taåi cuãa möåt doanh nghiïåp hònh thaânh tûâ caác hoaåt àöång
trong quaá khûá, viïåc thanh toaán caác khoaãn naây laâm mêët ài caác lúåi ñch kinh tïë cuãa doanh nghiïåp.
● Vöën chuã súã hûäu: Taâi saãn coá trûâ ài caác khoaãn núå (thûúâng àûúåc goåi laâ caác nguöìn vöën chuã súã hûäu).
2.3.7 Nhûäng yïëu töë sau àêy liïn quan trûåc tiïëp àïën viïåc àaánh giaá kïët quaã hoaåt àöång:
● Thu nhêåp: Caác lúåi ñch kinh tïë tùng lïn dûúái hònh thûác luöìng thu hoùåc tùng taâi saãn, hoùåc giaãm
núå dêîn túái tùng vöën chuã súã hûäu (chûá khöng phaãi caác khoaãn tùng àoáng goáp cuãa chuã súã hûäu).
Thu nhêåp bao göìm doanh thu vaâ caác khoaãn thu àûúåc.
● Chi phñ: Giaãm lúåi ñch kinh tïë dûúái daång luöìng chi hoùåc giaãm giaá trõ taâi saãn hoùåc phaát sinh núå
dêîn túái giaãm vöën chuã súã hûäu (khöng phaãi caác khoaãn giaãm do phên chia cho caác chuã súã hûäu).
2.3.8 Möåt yïëu töë phaãi àûúåc cöng nhêån trong caác baáo caáo taâi chñnh khi:
● Doanh nghiïåp coá khaã nùng mêët ài hoùåc thu vaâo bêët kyâ möåt lúåi ñch kinh tïë naâo trong tûúng lai
liïn quan túái yïëu töë naây; vaâ
● Yïëu töë naây coá giaá trõ hoùåc chi phñ coá thïí tñnh toaán àûúåc möåt caách àaáng tin cêåy.
2.3.9 Nhûäng cú súã sau àêy àûúåc sûã duång àïí àaánh giaá caác yïëu töë cuãa baáo caáo taâi chñnh:
● Chi phñ ban àêìu.

● Chi phñ hiïån taåi.

● Giaá trõ thuêìn coá thïí thûåc hiïån (thanh toaán).

● Giaá trõ hiïån taåi.

2.3.10 Caác khaái niïåm vïì vöën vaâ baão toaân vöën bao göìm:
● Vöën taâi chñnh: Vöën àöìng nghôa vúái taâi saãn thuêìn/vöën chuã súã hûäu; noá àûúåc ào bùçng àún võ tiïìn
tïå danh nghôa. Lúåi nhuêån thïí hiïån khoaãn tùng vöën bùçng tiïìn danh nghôa trong kyâ.
● Vöën vêåt chêët: Vöën àûúåc xem laâ nùng lûåc hoaåt àöång; noá àûúåc ào bùçng khaã nùng saãn xuêët. Lúåi
nhuêån thïí hiïån sûå tùng lïn trong khaã nùng saãn xuêët trong kyâ.

6
CHÛÚNG 2 ● QUY ÀÕNH CHUNG VÏÌ VIÏÅ C LÊÅ P VAÂ TRÒNH BAÂ Y CAÁ C BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

QUY ÀÕNH CHUNG VÏÌ VIÏÅC LÊÅP VAÂ TRÒNH BAÂY CAÁC BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH

Cöng ty Chemco Inc. saãn xuêët caác saãn phêím hoaá chêët vaâ tiïu thuå trong nûúác. Cöng ty muöën múã röång thõ
trûúâng vaâ xuêët khêíu möåt söë saãn phêím ra nûúác ngoaâi.

Giaám àöëc taâi chñnh thêëy rùçng viïåc tuên thuã caác yïu cêìu quöëc tïë vïì möi trûúâng laâ àiïìu kiïån quan troång
àïí baán saãn phêím ra nûúác ngoaâi. Mùåc duâ trong thúâi gian trûúác àêy cöng ty àaä àûa vaâo thûåc hiïån möåt söë
chñnh saách vïì möi trûúâng nhûng roä raâng viïåc kiïím tra möi trûúâng thûúâng xuyïn laâ möåt thöng lïå vaâ seä
töën keám khoaãng 120.000 àöla. Viïåc kiïím tra bao göìm:
● Xem xeát toaân böå caác chñnh saách vïì möi trûúâng.
● Phên tñch chi tiïët viïåc tuên thuã nhûäng chñnh saách naây.
● Baáo caáo àûa ra khuyïën nghõ chi tiïët vïì nhûäng thay àöíi vïì chñnh saách vaâ vïì vêåt chêët cêìn thiïët àïí àaáp
ûáng yïu cêìu quöëc tïë.

Giaám àöëc taâi chñnh cuãa Chemco Inc. gúåi yá rùçng khoaãn 120.000 àöla trïn coá thïí vöën hoáa thaânh taâi saãn vaâ
sau àoá àûúåc xoáa ài tûúng ûáng vúái caác khoaãn doanh thu coá àûúåc tûâ caác hoaåt àöång xuêët khêíu àïí thu nhêåp
àûúåc khúáp vúái chi phñ seä phaát sinh.

Chi phñ liïn quan túái kiïím tra möi trûúâng coá thïí àïí ghi nhêån sau theo khaái niïåm àöëi chiïëu. Tuy nhiïn,
viïåc aáp duång khaái niïåm àöëi chiïëu theo Quy àõnh chung khöng cho pheáp ghi nhêån möåt söë khoaãn muåc trong
baãng töíng kïët taâi saãn khöng theo àuáng àõnh nghôa vïì caác yïëu töë cuãa baáo caáo taâi chñnh.

Àïí ghi nhêån chi phñ kiïím tra nhû möåt taâi saãn thò cêìn phaãi àaáp ûáng caã hai tiïu chñ:
● àõnh nghôa vïì taâi saãn, vaâ
● tiïu chñ ghi nhêån taâi saãn

Àïí nhûäng chi phñ liïn quan túái kiïím tra möi trûúâng àaáp ûáng àõnh nghôa vïì taâi saãn (xem àoaån 2.3.6), caác
àiïìu kiïån sau phaãi àûúåc àaáp ûáng:
(i) Chi phñ phaãi laâ nguöìn vöën do Chemco Inc. kiïím soaát vaâ laâ chi phñ thûåc sûå phaát sinh.
(ii) Taâi saãn phaãi laâ kïët quaã cuãa hoaåt àöång giao dõch hoùåc sûå kiïån phaát sinh tûâ trûúác, tûác laâ kiïím tra möi
trûúâng.
(iii) Taâi saãn phaãi àûúåc dûå tñnh laâ coá khaã nùng mang laåi lúåi ñch kinh tïë trong tûúng lai cho cöng ty, tûác laâ
doanh thu haâng xuêët khêíu.

Caác yïu cêìu (i) vaâ (ii) àûúåc àaáp ûáng. Tuy nhiïn coân coá nhûäng vêën àïì liïn quan àïën yïu cêìu (iii). Cöng ty
Chemco Inc. mong muöën xuêët khêíu saãn phêím cuãa mònh. Chó mong muöën khöng thöi thò chûa phaãi laâ
bùçng chûáng àuã àïí thoaã maän yïu cêìu naây. Cöng ty khöng thïí chuyïín thaânh vöën nhûäng chi phñ naây do
khöng coá nhûäng àún àùåt haâng cöë àõnh vaâ khöng phên tñch chi tiïët vïì caác lúåi ñch kinh tïë mong àúåi.

Àïí ghi nhêån caác chi phñ laâ möåt taâi saãn trong baãng töíng kïët taâi saãn thò tiïu chñ cöng nhêån (xem àoaån 2.3.8)
phaãi àûúåc tuên thuã laâ:
● Chi phñ cho taâi saãn phaãi coá chi phñ coá thïí tñnh toaán àûúåc möåt caách àaáng tin cêåy.
● Coá khaã nùng thu àûúåc caác lúåi ñch kinh tïë trong tûúng lai.

Àïí tñnh toaán húåp lyá giaá trõ kïët chuyïín cuãa taâi saãn, cöng ty phaãi chûáng toã àûúåc rùçng caác chi phñ phaát sinh
thïm seä mang laåi lúåi ñch kinh tïë sau naây. Tuy nhiïn, yïu cêìu thûá hai laåi laâm naãy sinh vêën àïì do khöng
àuã bùçng chûáng cho thêëy coá thïí thu àûúåc lúåi ñch kinh tïë vaâ vò vêåy, möåt lêìn nûäa laâm cho chi phñ khöng àuã
tiïu chuêín àûúåc vöën hoaá thaânh taâi saãn.

7
 CHÛÚNG 3

TRÒNH BAÂY CAÁC BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH (IAS 1)

3.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA:

Muåc àñch àûa ra chuêín mûåc naây laâ àïí quy àõnh cho viïåc trònh baây caác baáo caáo taâi chñnh phuåc
vuå muåc àñch chung àïí àaãm baão tñnh so saánh. Chuêín mûåc naây àûa ra:
● Nhûäng yïu cêìu chung vïì viïåc trònh baây.

● Hûúáng dêîn vïì mùåt cêëu truác.

● Nhûäng nöåi dung töëi thiïíu cêìn coá.

● Hûúáng dêîn tuên thuã IAS.

● Hûúáng dêîn khöng aáp duång IAS.

3.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG:

Chuêín mûåc naây àûúåc sûã duång àïí trònh baây têët caã caác baáo caáo taâi chñnh phuåc vuå muåc àñch
chung, àûúåc lêåp vaâ trònh baây theo IAS vaâ khöng àûúåc xêy dûång àïí àaáp ûáng nhu cêìu thöng tin
cuå thïí cuãa ngûúâi sûã duång. SIC-2 hûúáng dêîn cho viïåc aáp duång lêìn àêìu caác IAS.

3.3 KHAÁI NIÏÅM KÏË TOAÁN

3.3.1 Caác baáo caáo taâi chñnh phaãi cung cêëp thöng tin vïì tònh traång taâi chñnh, kïët quaã hoaåt àöång
taâi chñnh cuäng nhû lûu chuyïín tiïìn tïå cuãa möåt doanh nghiïåp coá ñch cho viïåc ra quyïët àõnh
kinh tïë.

3.3.2 Ban giaám àöëc vaâ/hoùåc caác cú quan quaãn lyá khaác chõu traách nhiïåm lêåp vaâ trònh baây caác baáo caáo
taâi chñnh

3.3.3 Hïå thöëng àêìy àuã caác baáo caáo taâi chñnh bao göìm:
● Baãng töíng kïët taâi saãn.
● Baáo caáo thu nhêåp.

● Thay àöíi vöën chuã súã hûäu.

● Baáo caáo lûu chuyïín tiïìn tïå.

● Caác chïë àöå kïë toaán vaâ caác thuyïët minh.

Ngoaâi caác baáo caáo taâi chñnh, caác àún võ thûúâng àûúåc khuyïën khñch cung cêëp caác thöng tin taâi
chñnh vaâ phi taâi chñnh khaác coá liïn quan.

3.3.4 Ban giaám àöëc cêìn tñnh àïën têët caã caác yïu cêìu chung dûúái àêy khi cêìn trònh baây caác baáo caáo taâi
chñnh:
● Trònh baây trung thûåc

Viïåc naây thûúâng àaåt àûúåc khi aáp duång IAS. Chó àûúåc pheáp khöng aáp duång khi viïåc aáp duång
chuêín mûåc kïë toaán dêîn àïën nhûäng baáo caáo taâi chñnh sai lïåch.
●Tuên thuã IAS
Nhûäng khña caånh sau cêìn àûúåc nïu:
■ Viïåc tuên thuã IAS cêìn àûúåc cöng böë.
■ Viïåc tuên thuã têët caã caác yïu cêìu cuãa tûâng chuêín mûåc laâ bùæt buöåc.

8
CHÛÚNG 3 ● TRÒNH BAÂ Y CAÁ C BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH IAS 1

■Viïåc cöng böë khöng thïí biïån minh àûúåc cho viïåc haåch toaán sai.
■Viïåc tuên thuã theo IAS trûúác quy àõnh phaãi àûúåc nïu ra.
■ B t ë k â kho n
ã n oâ khöng pá d n
å g IAS vò m cå àñch trònh b yâ trung th cå à u
ì ph iã àû cå cöng b ë ch
i
ti të .
● Chïë àöå kïë toaán

Chïë àöå kïë toaán àûúåc aáp duång phaãi theo yïu cêìu cuãa IAS. Möåt doanh nghiïåp phaãi xêy dûång cho
mònh möåt chïë àöå phuâ húåp vaâ tin cêåy nïëu khöng coá IAS (SIC-18).
Hai yïëu töë sau laâ nhûäng giaã àõnh cú baãn cho caác baáo caáo taâi chñnh; xem chi tiïët hún úã Chûúng 2
● Khaái niïåm tiïëp tuåc hoaåt àöång

Caác baáo caáo taâi chñnh phaãi àûúåc trònh baây trïn cú súã tiïëp tuåc hoaåt àöång trûâ khi coá khaã nùng
laâ möåt àún võ seä bõ thanh lyá hoùåc ngûâng kinh doanh. Nïëu khöng àûúåc trònh baây trïn cú súã
tiïëp tuåc hoaåt àöång, thò phaãi cöng böë vaâ àûa ra lyá do taåi sao khöng sûã duång nguyïn tùæc naây.
Nhûäng vêën àïì chûa chùæc chùæn liïn quan àïën khaái niïåm tiïëp tuåc hoaåt àöång cuäng cêìn àûúåc
nïu roä.
● Cú súã döìn tñch

Sûã duång cú súã döìn tñch cho viïåc trònh baây, ngoaåi trûâ baáo caáo lûu chuyïín tiïìn tïå.
● Tñnh nhêët quaán trong trònh baây

Viïåc trònh baây vaâ phên loaåi caác khoaãn muåc phaãi àûúåc duy trò giûäa caác kyâ baáo caáo, trûâ trûúâng
húåp viïåc thay àöíi giuáp cho trònh baây àûúåc húåp lyá hún hoùåc do yïu cêìu cuãa IAS.
● Tñnh troång yïëu vaâ têåp húåp

Caác khoaãn khöng chuã yïëu coá cuâng baãn chêët vaâ chûác nùng àûúåc pheáp têåp húåp laåi. Khöng àûúåc
göåp laåi caác khoaãn troång yïëu.
● Buâ trûâ

Taâi saãn coá vaâ caác taâi saãn núå khöng àûúåc buâ trûâ cho nhau, trûâ trûúâng húåp àûúåc IAS cho pheáp.
Tuy nhiïn, nhûäng khoaãn tùng, giaãm khöng àaáng kïí vaâ chi phñ liïn quan phaát sinh tûâ nhûäng
giao dõch hoùåc sûå kiïån tûúng tûå nhau thò coá thïí àûúåc buâ trûâ cho nhau.
● Thöng tin so saánh

Theo nhûäng nöåi dung sau:

■ Thöng tin söë liïåu cuãa kyâ trûúác phaãi àûúåc cöng böë.

■ Àûa vaâo caác thöng tin mö taã vaâ diïîn giaãi liïn quan.

■ Phên loaåi laåi thöng tin so saánh khi viïåc phên loaåi caác khoaãn muåc àûúåc sûãa àöíi, tûác laâ phaãi

cöng böë baãn chêët, söë lûúång vaâ lyá do.

3.4 CÖNG BÖË

3.4.1 Xaác àõnh vaâ kyâ baáo caáo
● Caác baáo caáo taâi chñnh cêìn phaãi àûúåc phên biïåt vúái caác thöng tin khaác.
● Tûâng böå phêån cêëu thaânh phaãi àûúåc xaác àõnh roä.
● Chuã yïëu phaãi trònh baây:
■ Tïn cuãa doanh nghiïåp baáo caáo.

■ Baáo caáo cuãa doanh nghiïåp hay cuãa têåp àoaân.

■ Ngaây baáo caáo vaâ kyâ baáo caáo.

■ Àún võ tiïìn tïå theo baáo caáo.

■ Mûác àöå chñnh xaác.

● Töëi thiïíu phaãi coá baáo caáo nùm.

● Caác baáo caáo phaãi àûúåc àûa ra àuáng thúâi haån (trong voâng 6 thaáng kïí tûâ ngaây baáo caáo).

3.4.2 Baãng töíng kïët taâi saãn

Cung cêëp thöng tin vïì tònh traång taâi chñnh.

9
CHÛÚNG 3 ● TRÒNH BAÂ Y CAÁ C BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH IAS 1

Phên biïåt lûu àöång vaâ daâi haån

● Doanh nghiïåp coá thïí lûåa choån caách phên loaåi naây cho taâi saãn coá vaâ taâi saãn núå.

● Nïëu khöng lûåa choån caách phên loaåi naây thò taâi saãn coá vaâ núå phaãi àûúåc trònh baây theo trònh
tûå bao quaát vïì tñnh thanh khoaãn.
● Chia caác khoaãn coá thïí thu höìi hoùåc thanh toaán trong voâng hoùåc sau 12 thaáng.

Taâi saãn lûu àöång

● Taâi saãn lûu àöång göìm coá:
■ T i â s nã d å tñnh s ä àû cå th cå hi n
å - ho cå gi ä à í b n
á ho cå tiïu th å trong chu k â kinh do
anh thöng
thû n â g.
■ Taâi saãn àûúåc giûä chuã yïëu cho giao dõch hoùåc giûä trong möåt thúâi haån ngùæn vaâ dûå tñnh seä
àûúåc thûåc hiïån trong voâng 12 thaáng.
■ Tiïìn mùåt hoùåc caác taâi saãn tûúng àûúng khöng bõ haån chïë sûã duång.

Núå ngùæn haån

● Caác khoaãn núå ngùæn haån göìm coá:
■ Núå coá dûå tñnh àûúåc thanh toaán trong chu kyâ kinh doanh thöng thûúâng.

■ Núå àïën haån thanh toaán trong voâng 12 thaáng.

● Caác khoaãn núå daâi haån phaãi traã laäi àûúåc thanh toaán trong voâng 12 thaáng cuäng coá thïí àûa vaâo
núå daâi haån nïëu:
■ Thúâi haån ban àêìu trïn 12 thaáng.

■ Coá yá àõnh àaão núå.

■ YÁ àõnh àoá àûúåc ghi nhêån theo thoaã thuêån.

Thöng tin töëi thiïíu trïn baãng töíng kïët taâi saãn
Taâi saãn, nhaâ xûúãng, thiïët bõ Lúåi ñch thiïíu söë Caác khoaãn núå daâi haån phaãi traã laäi
Taâi saãn vö hònh Tiïìn mùåt vaâ taâi saãn C cá kho nã ph iã thu thûúng m iå
tûúng àûúng tiïìn mùåt vaâ phaãi thu khaác
Taâi saãn taâi chñnh Caác khoaãn phaãi traãâ Vöën àaä phaát haânh
thûúng maåi vaâ phaãi traã khaác
Caác khoaãn àêìu tû tñnh theo Núå thuïë Caác quyä dûå trûä
phûúng phaáp vöën chuã súã hûäu Taâi saãn thuïë
Haâng töìn kho Caác khoaãn trñch lêåp dûå phoâng
Caác thöng tin khaác trïn baãng töíng kïët hoùåc trong thuyïët minh
● Caác khoaãn muåc khaác úã cêëp chi tiïët hún.
● Caác khoaãn phaãi traã (cho ai vaâ tûâ ai):
■ Cöng ty meå.

■ Caác cöng ty con.

■ Caác àún võ liïn kïët.

■ Caác bïn liïn quan.

● Àöëi vúái tûâng haång muåc vöën cöí phêìn:

■ Söë cöí phêìn àûúåc pheáp phaát haânh.

■ Söë cöí phêìn àaä phaát haânh vaâ àaä àûúåc thanh toaán àuã.

■ Söë cöí phêìn àaä phaát haânh nhûng chûa thanh toaán àuã.

■ Mïånh giaá cöí phiïëu, hoùåc ghi khöng coá mïånh giaá.

■ Cên àöëi söë cöí phêìn vaâo àêìu vaâ cuöëi nùm.

■ Quyïìn, ûu àaäi vaâ haån chïë.

■ Do doanh nghiïåp, chi nhaánh hoùåc caác àún võ liïn kïët giûä.

■ Dûå trûä àïí phaát haânh dûúái daång quyïìn lûåa choån vaâ húåp àöìng baán.

● Baãn chêët vaâ muåc àñch cuãa tûâng khoaãn dûå trûä.
■ Nhûäng cöí àöng coá cöí tûác chûa àûúåc chñnh thûác chêëp thuêån thanh toaán.

■ Lûúång cöí tûác ûu àaäi tñch luyä chûa àûúåc ghi nhêån.

3.4.3 Baáo caáo thu nhêåp

Cung cêëp thöng tin vïì kïët quaã hoaåt àöång.

10
CHÛÚNG 3 ● TRÒNH BAÂ Y CAÁ C BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH IAS 1

Thöng tin töëi thiïíu trïn baáo caáo thu nhêåp

Doanh thu Chi phñ thuïë
Kïët quaã hoaåt àöång saãn xuêët kinh doanh Löî, laäi tûâ caác hoaåt àöång thöng thûúâng
Chi phñ taâi chñnh Caác khoaãn bêët thûúâng
Phên chia laäi/löî cuãa caác àún võ liïn kïët vaâ
liïn doanh theo vöën chuã súã hûäu Lúåi ñch thiïíu söë
Löî hoùåc laäi roâng cuãa caã kyâ
Caác thöng tin khaác trïn baáo caáo hoùåc trong thuyïët minh
● Phên tñch chi phñ theo baãn chêët vaâ chûác nùng (xem nghiïn cûáu tònh huöëng).
● Nïëu phên loaåi theo chûác nùng thò phaãi cöng böë:
■ Chi phñ khêëu hao taâi saãn hûäu hònh.

■ Chi phñ hao moân taâi saãn vö hònh.

■ Chi phñ cho nhên viïn.

● Cöí tûác traã cho tûâng cöí phiïëu àûúåc cöng böë hoùåc àûúåc dûå tñnh.

3.4.4 Thay àöíi trong baáo caáo vöën chuã súã hûäu
Phaãn aánh thöng tin vïì viïåc tùng/giaãm taâi saãn thuêìn.
Thöng tin töëi thiïíu trong baáo caáo thay àöíi vöën chuã súã hûäu
● Löî/laäi roâng trong kyâ.

● Thu nhêåp, chi phñ, laäi, löî tñnh trûåc tiïëp vaâo vöën chuã súã hûäu.

● AÃnh hûúãng cuãa nhûäng thay àöíi trong chïë àöå kïë toaán.

● AÃnh hûúãng cuãa viïåc chónh sûãa caác löîi cú baãn.

Caác thöng tin khaác trònh baây trong baáo caáo hoùåc trong thuyïët minh
● Caác giao dõch vöën vúái caác chuã súã hûäu vaâ caác khoaãn phên chia cho caác chuã súã hûäu.
● Cên àöëi söë dû lúåi nhuêån tñch luyä hoùåc löî vaâo àêìu vaâ cuöëi kyâ.
● Cên àöëi söë kïët chuyïín cuãa tûâng loaåi vöën, laäi cöí phêìn vaâ tûâng khoaãn dûå trûä vaâo àêìu vaâ cuöëi
kyâ.

3.4.5 Baáo caáo lûu chuyïín tiïìn tïå xem IAS 7 (Chûúng 5).

3.4.6 Chïë àöå kïë toaán vaâ thuyïët minh

Cung cêëp nhûäng thöng tin sau:
● Cú súã lêåp vaâ caác chïë àöå kïë toaán àûúåc lûåa choån.
● Thöng tin theo yïu cêìu IAS nhûng khöng àûúåc trònh baây trong baáo caáo taâi chñnh.
● Caác thöng tin khaác giuáp yïu cêìu viïåc trònh baây trung thûåc.
Cêëu truác
● Trònh baây möåt caách hïå thöëng
● Àöëi chiïëu caác khoaãn giûäa baáo caáo taâi chñnh vaâ trong baãn thuyïët minh.
Trònh baây caác chïë àöå kïë toaán
● Cú súã tñnh toaán àûúåc sûã duång trong khi lêåp baáo caáo taâi chñnh.
● Tûâng chïë àöå kïë toaán àûúåc sûã duång, ngay caã nïëu khöng coá trong IAS hiïån haânh.
Caác thöng tin cêìn cöng böë khaác
● Àõa chó cuãa doanh nghiïåp.
● Hònh thûác phaáp lyá cuãa doanh nghiïåp.
● Nûúác thaânh lêåp.
● Vùn phoâng/àõa chó àùng kyá kinh doanh.
● Tñnh chêët hoaåt àöång/caác hoaåt àöång chñnh.
● Tïn cuãa cöng ty meå vaâ cöng ty kiïím soaát.

11
CHÛÚNG 3 ● TRÒNH BAÂ Y CAÁ C BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH IAS 1

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

TRÒNH BAÂY BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH

Elrali Inc. laâ möåt doanh nghiïåp chïë taåo. Dûúái àêy laâ baãng boám tùæt thu nhêåp vaâ chi phñ cuãa nùm taâi chñnh,
kïët thuác ngaây 31 thaáng 3/20x7:
Àöla
Doanh thu göåp 7.500.000
Chi phñ baán haâng thaânh phêím 3.995.100
Nguyïn liïåu àaä sûã duång 910.100
Nhên cöng 1.200.00
Chi phñ saãn xuêët chung biïën àöíi àaä phên böí 800.000
Chi phñ saãn xuêët chung cöë àõnh àaä phên böí 845.000
Nguyïn liïåu àoáng goái 310.000
Chi phñ haâng thaânh phêím àaä àûúåc saãn xuêët 4.065.100
Haâng thaânh phêím töìn kho àêìu kyâ 70.000
Haâng thaânh phêím töìn kho cuöëi kyâ (140.000)
Chi phñ phên phöëi 718.000
Chi phñ haânh chñnh 929.000
Caác chi phñ hoaåt àöång khaác 587.100
Thu nhêåp àêìu tû 124.800
Thu nhêåp cho thuï 17.000
Chi phñ taâi chñnh 234.000
Giaãm trûâ chi phñ nguyïn vêåt liïåu sang giaá trõ thuêìn coá thïí thûåc hiïån 25.000
Chi phñ saãn xuêët chung cöë àõnh thu höìi laåi 41.000
Nguyïn vêåt liïåu döi dû bêët thûúâng 15.000
Chi phñ thuïë thu nhêåp 319.700
Lúåi nhuêån bêët thûúâng 43.100

Chi phñ khêëu hao àûúåc tñnh vaâo chi phñ saãn xuêët chung cöë àõnh vúái töíng söë laâ 418.000 àöla vaâ caác khoaãn
tñnh vaâo chi phñ haânh chñnh coá töíng söë 205.000 àöla. Töíng tiïìn lûúng vaâ nhûäng chi phñ khaác cho nhên
viïn àûúåc tñnh vaâo chi phñ haânh chñnh vúái söë tiïìn 689.300 àöla.

Baãn baáo caáo thu nhêåp dûúái àêy coá thïí àûúåc lêåp theo hai caách phên loaåi khaác nhau vïì chi phñ vaâ thu nhêåp
àûúåc IAS 1 cho pheáp (xem àoaån 3.4.3):

12
CHÛÚNG 3 ● TRÒNH BAÂ Y CAÁ C BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH IAS 1

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

TRÒNH BAÂY BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH

TIÏËP THEO

ELRALI INC.
BAÁO CAÁO THU NHÊÅP VAÂ CHI PHÑ CHO NÙM TAÂI CHÑNH KÏËT THUÁC NGAÂY 31/3/20x7
Phên loaåi chi phñ theo chûác nùng
Àöla
Doanh thu 7.500.000
Chi phñ baán haâng (Pheáp tñnh a) (3.994.100)
Lúåi nhuêån göåp 3.505.900
Thu nhêåp hoaåt àöång khaác (Pheáp tñnh b) 141.800
Chi phñ phên phöëi (718.800)
Chi phñ haânh chñnh (929.100)
Chi phñ hoaåt àöång khaác (587.100)
Lúåi nhuêån hoaåt àöång 1.412.700
Chi phñ taâi chñnh (234.000)
Lúåi nhuêån trûúác thuïë 1.178.700
Chi phñ thuïë thu nhêåp (319.700)
Lúåi nhuêån sau thuïë tûâ hoaåt àöång thöng thûúâng 859.000
Khoaãn bêët thûúâng 43.100
Lúåi nhuêån roâng trong kyâ 902.100

ELRALI INC.
BAÁO CAÁO THU NHÊÅP CUÃA NÙM TAÂI CHÑNH KÏËT THUÁC NGAÂY 31/3/20x7
Phên loaåi chi phñ theo tñnh chêët

Àöla
Doanh thu 7.500.000
Thu nhêåp hoaåt àöång khaác (Pheáp tñnh b) 141.800
Thay àöíi haâng thaânh phêím töìn kho vaâ saãn phêím dúã dang 70.000
Cöng viïåc do doanh nghiïåp thûåc hiïån
vaâ àûúåc chuyïín thaânh vöën (Pheáp tñnh c) 1.186.000
Nguyïn liïåu thö vaâ nhiïn liïåu (Pheáp tñnh d) àaä sûã duång 1.260.100
Chi phñ nhên viïn (Pheáp tñnh e) 1.889.300
Chi phñ khêëu hao (418 + 205) 623.000
Chi phñ hoaåt àöång khaác (Pheáp tñnh f) (1.340.700)
Lúåi nhuêån hoaåt àöång 1.412.700
Chi phñ taâi chñnh (234.000)
Lúåi nhuêån trûúác thuïë 1.178.700
Chi phñ thuïë thu nhêåp 319.700
Lúåi nhuêån sau thuïë tûâ hoaåt àöång thöng thûúâng 859.000
Khoaãn bêët thûúâng 43.100
Lúåi nhuêån roâng trong kyâ 902.100

13
CHÛÚNG 3 ● TRÒNH BAÂ Y CAÁ C BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH IAS 1

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

TRÒNH BAÂY BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH

TIÏËP THEO

TÑNH TOAÁN

a. Chi phñ baán haâng

Söë coá sùén 3.995.100
Àiïìu chónh giaãm xuöëng giaá trõ thuêìn coá thïí thûåc hiïån 25.000
Thu höìi chi phñ saãn xuêët cöë àõnh (41.000)
Nguyïn vêåt liïåu döi dû bêët thûúâng 15.000
3.994.100
b. Thu nhêåp hoaåt àöång khaác
Thu nhêåp àêìu tû 124.800
Thu nhêåp cho thuï 17.000
141.800
c. Cöng viïåc àaä thûåc hiïån vaâ àûúåc vöën hoáa
Chi phñ saãn xuêët chung biïën àöíi 800.000
Chi phñ saãn xuêët chung cöë àõnh (845-41) 804.000
Khêëu hao cöng böë riïng (418.000)
1.186.000
d. Nguyïn vêåt liïåu àaä sûã duång
Nguyïn liïåu àaä sûã duång 910.100
Nguyïn liïåu àoáng goái 310.000
Àiïìu chónh giaãm xuöëng giaá trõ thuêìn coá thïí thûåc hiïån 25.000
Dû thûâa bêët thûúâng 15.000
1.260.100
e. Chi phñ nhên viïn
Nhên cöng 1.200.000
Chi phñ nhên viïn khaác 689.300
1.899.300
f. Chi phñ hoaåt àöång khaác
Chi phñ phên phöëi sùén coá 718.000
Chi phñ haânh chñnh sùén coá 929.100
Chi phñ hoaåt àöång sùén coá 587.100
Chi phñ nhên viïn nïu trong pheáp tñnh e (689.300)
Khêëu hao trònh baây riïng (205.500)
1.340.700

14
 CHÛÚNG 4

HAÂNG TÖÌN KHO (IAS 2)

4.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Caách haåch toaán haâng töìn kho theo hïå thöëng chi phñ ban àêìu àaä àûúåc qui àõnh. Vêën àïì cú baãn laâ
tñnh toaán chi phñ haâng töìn kho àûúåc ghi nhêån laâ taâi saãn vaâ àûúåc vaâo kïët chuyïín cho túái khi caác
khoaãn doanh thu tûúng ûáng àûúåc thûåc hiïån theo khaái niïåm àöëi chiïëu.

4.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

Chuêín mûåc naây quy àõnh cho têët caã haâng töìn kho laâ taâi saãn, göìm:
● giûä àïí baán trong quaá trònh hoaåt àöång kinh doanh thöng thûúâng, hoùåc
● trong quaá trònh saãn xuêët àïí baán, hoùåc
● dûúái daång nguyïn liïåu hoùåc haâng cung cêëp àûúåc tiïu thuå trong quaá trònh saãn xuêët hoùåc
cung cêëp dõch vuå.
Àöëi vúái nhaâ cung cêëp dõch vuå, haâng töìn kho göìm coá chi phñ dõch vuå coá khoaãn doanh thu tûúng
ûáng chûa àûúåc ghi nhêån (chùèng haån nhû caác cöng viïåc àang tiïën haânh cuãa kiïím toaán viïn, nhaâ
thiïët kïë hoùåc luêåt sû).

4.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

4.3.1 Haâng töìn kho phaãi àûúåc tñnh toaán vúái mûác thêëp hún giûäa chi phñ hoùåc giaá trõ roâng coá thïí thûåc
hiïån theo nguyïn tùæc thêån troång.

4.3.2 Chi phñ haâng hoaá bao göìm têët caã chi phñ mua, chi phñ chuyïín àöíi, vaâ caác chi phñ khaác phaát sinh
trong quaá trònh chuyïín haâng töìn kho sang àõa àiïím vaâ tònh traång hiïån taåi:

● Chi phñ mua, vñ duå nhû giaá mua vaâ chi phñ nhêåp khêíu.
● Chi phñ chuyïín àöíi, laâ:
■ Nhên cöng trûåc tiïëp.

■ Chi phñ saãn xuêët chung.

■ Chi phñ chung biïën àöíi.

■ Chi phñ chung cöë àõnh àûúåc phên böí vúái nùng suêët thöng thûúâng.

● Caác chi phñ khaác nhû thiïët kïë, chi phñ ài vay,v.v..

4.3.3 Chi phñ dõch v å bao g m

ì t të c ã c cá khoaãn chi phñ liïn quan tr cå ti p
ë à n
ë vi cå cung c p
ë dõch v ,å vñ d :å
● Haâng coá thïí tiïu thuå.

● Nhên cöng vaâ caác chi phñ nhên viïn khaác.

● Chi phñ chung coá thïí phên böí.

4.3.4 Nhûäng kyä thuêåt dûúái àêy coá thïí àûúåc sûã duång àïí tñnh chi phñ haâng töìn kho:
● Chi phñ thûåc tïë

● Chi phñ chuêín

■ Tñnh theo mûác chi phñ thöng thûúâng cuãa nguyïn vêåt liïåu, nhên cöng vaâ cöng suêët.

■ Kiïím kï thûúâng xuyïn àïí dûå tñnh chi phñ thûåc tïë.

● Phûúng phaáp ûúác lûúång

■ AÁp duång khi thûåc tiïîn khöng sûã duång àûúåc phûúng phaáp chi phñ thûåc tïë.

15
CHÛÚNG 4 ● HAÂ N G TÖÌ N KHO IAS 2

■ Giaãm giaá trõ doanh thu bùçng mûác lúåi nhuêån biïn göåp àïí tñnh chi phñ.
■ Phêìn trùm trung bònh àûúåc sûã duång cho tûâng nhoám khoaãn muåc tûúng àöìng.
■ Tñnh àïën giaá ghi giaãm.

4.3.5 Chi phñ haâng töìn kho thûåc tïë coá thïí aáp duång theo caác cöng thûác tñnh chi phñ sau:
● Xaác àõnh cuå thïí.

● Chi phñ bònh quên gia quyïìn.

● Nhêåp trûúác, xuêët trûúác (FIFO).

● Nhêåp sau, xuêët trûúác (LIFO, laâ phûúng phaáp thay thïë khaác àûúåc cho pheáp sûã duång).

SIC -1 cho pheáp aáp duång caác cöng thûác chi phñ khaác nhau cho caác nhoám khoaãn muåc coá baãn chêët
khaác nhau.

4.3.6 Giaá trõ roâng coá thïí thûåc hiïån (NRV) laâ giaá baán dûå tñnh trûâ ài caác chi phñ dûå tñnh àïí hoaân têët vaâ
chi phñ baán haâng. Nhûäng ûúác tñnh naây phaãi àûúåc dûåa trïn bùçng chûáng àaáng tin cêåy nhêët vaâo
thúâi àiïím àûa ra ûúác tñnh. Muåc àñch giûä haâng töìn kho phaãi àûúåc tñnh àïën khi àûa ra ûúác tñnh.
Haâng töìn kho thûúâng àûúåc àiïìu chónh giaãm xuöëng bùçng giaá trõ roâng coá thïí thûåc hiïån theo caác
nguyïn tùæc sau:
● Theo tûâng khoaãn muåc.

● Caác khoaãn muåc tûúng tûå nhau thûúâng àûúåc nhoám laåi.

● Tûâng dõch vuå àûúåc haåch toaán nhû möåt khoaãn muåc riïng biïåt.

4.3.7 Nhûäng khoaãn muåc sau àêy àûúåc ghi nhêån laâ chi phñ trong baáo caáo thu nhêåp:

● Chi phñ haâng töìn kho àaä àûúåc baán ra.

● Àiïìu chónh giaãm xuöëng giaá trõ roâng coá thïí thûåc hiïån.
● Mêët maát haâng trong kho.
● Hao phñ bêët thûúâng.
● Chi phñ saãn xuêët chung khöng àûúåc phên böí.

4.4 CÖNG BÖË

Nhûäng nöåi dung sau phaãi àûúåc cöng böë trong caác baáo caáo taâi chñnh:
● Chïë àöå kïë toaán, bao göìm caã cöng thûác tñnh chi phñ àûúåc sûã duång.
● Töíng söë kïët chuyïín cuãa haâng töìn kho vaâ söë lûúång cuãa tûâng loaåi.
● Töíng söë haâng töìn kho àûúåc kïët chuyïín theo giaá trõ roâng coá thïí thûåc hiïån.
● Töíng söë thûåc hiïån buát toaán àaão àiïìu chónh giaãm.
● Trûúâng húåp/sûå kiïån dêîn túái buát toaán àaão àiïìu chónh giaãm.
● Haâng töìn kho àem thïë chêëp àaãm baão cho caác khoaãn núå.
● Söí kïët chuyïín cuãa khoaãn àiïìu chónh giaãm xuöëng bùçng giaá trõ thûåc hiïån roâng nïëu khoaãn naây
coá söë lûúång lúán coá aãnh hûúãng hoùåc tñnh chêët quan troång.
● Chi phñ haâng töìn kho àûúåc ghi nhêån laâ chi phñ,

hoùåc:

Chi phñ hoaåt àöång, aáp duång cho doanh thu, àûúåc ghi nhêån laâ chi phñ, àûúåc phên loaåi theo baãn
chêët.
● Khi sûã duång LIFO, trònh baây sûå khaác biïåt giûäa söë trïn baãng töíng kïët taâi saãn hoùåc:
■ söë thêëp hún giûäa chi phñ tñnh theo FIFO hoùåc bònh quên gia quyïìn vaâ giaá trõ coá thïí thûåc

hiïån roâng, hoùåc

■ söë thêëp hún giûäa chi phñ hiïån haânh vaâo cuöëi nùm vaâ giaá trõ coá thïí thûåc hiïån roâng.

16
CHÛÚNG 4 ● HAÂ N G TÖÌ N KHO IAS 2

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

HAÂNG TÖÌN KHO

Arco Inc. laâ möåt cöng ty chïë biïën thûåc phêím. Nhûäng vêën àïì sau coá liïn quan àïën haâng töìn kho cuãa
cöng ty:

A. Trong nhûäng nùm gêìn àêy cöng ty àaä sûã duång möåt hïå thöëng chi phñ chuêín nhû möåt cöng cuå
trúå giuáp cho viïåc quaãn lyá. Nhûäng sai söë trong chi phñ chuêín cho àïën hiïån taåi laâ khöng àaáng
kïí vaâ àûúåc xoaá trûåc tiïëp trong caác baáo caáo taâi chñnh phaát haânh haâng nùm. Tuy nhiïn, hai
vêën àïì sau àaä xaãy ra trong nùm taâi chñnh kïët thuác ngaây 31/3/20x3:
● Sai söë lúán hún rêët nhiïìu do chi phñ nguyïn vêåt liïåu vaâ nhên cöng tùng maånh vaâ saãn xuêët
giaãm suát.
● Möåt söë lûúång lúán saãn phêím àûúåc saãn xuêët ra nhûng àïën cuöëi nùm chûa baán hïët. Àiïìu naây
möåt phêìn laâm cho saãn phêím cuãa cöng ty àûúåc “àõnh giaá quaá cao”.

Giöëng nhû trûúác àêy, ban quaãn lyá cuãa cöng ty dûå àõnh xoaá trûåc tiïëp sai söë naây, coi nhû laâ
chi phñ àõnh kyâ vaâ xoaá möåt phêìn chi phñ cuãa haâng töìn kho dû thûâa khöng baán hïët.

B. Lûúång haâng nguyïn liïåu söcöla töìn kho vaâo cuöëi nùm tûúng ûáng vúái mûác 8 thaáng sûã duång.
Mûác töìn kho thûúâng chó tûúng àûúng 2 thaáng sûã duång. Giaá trõ thay thïë hiïån taåi cuãa haâng
töìn kho thêëp hún chi phñ ban àêìu.

Nhûäng vêën àïì trïn àûúåc xûã lyá nhû sau trong baáo caáo taâi chñnh haâng nùm:

A. Caã hai caách haåch toaán àûúåc àïì xuêët àïìu khöng thïí àûúåc chêëp nhêån.
● Viïåc xoaá nhûäng khoaãn sai lïåch lúán laâm cho giaá trõ chuêín khöng phuâ húåp vúái chi phñ theo
IAS 2 (xem àoaån 4.3.4). Chi phñ chuêín phaãi àûúåc xem xeát thûúâng xuyïn vaâ àiïìu chónh
theo àiïìu kiïån hiïån taåi. Chïnh lïåch vïì nguyïn liïåu vaâ nhên cöng phaãi àûúåc phên böí vaâo
chi phñ chuêín cho haâng töìn kho. Chïnh lïåch chi phñ saãn xuêët chung do khöng sûã duång hïët
cöng suêët, phaãi àûúåc cöng nhêån laâ möåt khoaãn chi phñ trong kyâ hiïån taåi.
● Thuêåt ngûä “àõnh giaá quaá cao” laâ tuây yá sûã duång vaâ bêët kyâ viïåc ghi giaãm naâo cuäng chó
àûúåc tiïën haânh khi giaá trõ thuêìn coá thïí thûåc hiïån cuãa saãn phêím thêëp hún chi phñ (xem
àoaån 4.3.6).

B. Nhûäng khoaãn nguyïn vêåt liïåu bêët thûúâng hiïån coá (tûúng àûúng vúái 6 thaáng saãn xuêët) phaãi
àûúåc giaãm xuöëng giaá trõ roâng coá thïí thûåc hiïån. Caác nguyïn vêåt liïåu khaác (tûúng àûúng vúái
2 thaáng saãn xuêët) chó àûúåc kïët giaãm xuöëng giaá trõ roâng coá thïí thûåc hiïån khi chi phñ ûúác tñnh
cuãa thaânh phêím lúán hún giaá trõ roâng coá thïí thûåc hiïån (xem àoaån 4.3.6).

17
 CHÛÚNG 5

BAÁO CAÁO LÛU CHUYÏÍN TIÏÌN TÏÅ (IAS 7)

5.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Thöng tin vïì nhûäng thay àöíi tûâ trûúác túái nay vïì tiïìn mùåt vaâ nhûäng taâi saãn tûúng àûúng tiïìn
mùåt cuãa möåt doanh nghiïåp cêìn phaãi àûúåc thïí hiïån dûúái hònh thûác baáo caáo lûu chuyïín tiïìn tïå,
phên loaåi caác luöìng lûu chuyïín tiïìn tïå trong kyâ baáo caáo theo caác hoaåt àöång kinh doanh, àêìu tû
vaâ taâi chñnh. Ngûúâi sûã duång cêìn coá nhûäng thöng tin naây àïí àûa ra àaánh giaá vïì:
● Thay àöíi taâi saãn roâng.

● Cú cêëu taâi chñnh cuãa doanh nghiïåp.

● Khaã nùng thanh toaán vaâ thanh khoaãn cuãa doanh nghiïåp.

● Khaã nùng aãnh hûúãng cuãa doanh nghiïåp túái lûúång tiïìn vaâ thúâi gian lûu chuyïín tiïìn.

● Khaã nùng taåo nguöìn tiïìn mùåt.

● Giaá trõ hiïån taåi cuãa caác doâng tiïìn trong tûúng lai cuãa caác doanh nghiïåp khaác nhau (thöng

qua caác mö hònh).

5.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG
Têët caã caác doanh nghiïåp àïìu phaãi trònh baây baáo caáo lûu chuyïín tiïìn tïå àïí baáo caáo vïì doâng tiïìn
lûu chuyïín trong kyâ baáo caáo theo caách phên loaåi nhû sau:
● Hoaåt àöång saãn xuêët kinh doanh: Caác hoaåt àöång taåo doanh thu chñnh vaâ caác hoaåt àöång khaác

khöng phaãi laâ àêìu tû hoùåc taâi chñnh.

● Hoaåt àöång àêìu tû: Mua hoùåc baán caác loaåi taâi saãn daâi haån vaâ caác khoaãn àêìu tû khaác khöng

tñnh trong caác taâi saãn tûúng àûúng tiïìn mùåt.

● Hoaåt àöång taâi chñnh: Nhûäng hoaåt àöång laâm thay àöíi quy mö vaâ kïët cêëu vöën chuã súã hûäu vaâ

caác khoaãn vay.

5.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN
5.3.1 Luöìng lûu chuyïín tiïìn tïå bao göìm luöìng thu vaâ luöìng chi cuãa caã tiïìn mùåt vaâ caác taâi saãn tûúng
àûúng tiïìn mùåt.
5.3.2 Tiïìn mùåt göìm coá:
● Tiïìn mùåt taåi quyä.

● Tiïìn gûãi khöng kyâ haån (bao göìm caác khoaãn thêëu chi, ngên haâng coá thïí chi traã ngay).

5.3.3 Caác taâi saãn tûúng àûúng tiïìn mùåt àûúåc gûãi àïí àaáp ûáng caác cam kïët ngùæn haån vïì tiïìn mùåt. Àêy
laâ nhûäng khoaãn àêìu tû ngùæn haån coá tñnh thanh khoaãn cao vaâ chuyïín àûúåc ngay thaânh tiïìn
mùåt vaâ coá ruãi ro thay àöíi giaá trõ khöng àaáng kïí.
5.3.4 Doâng tiïìn tûâ caác hoaåt àöång kinh doanh àûúåc ghi trûåc tiïëp hoùåc giaán tiïëp (phûúng phaáp trûåc
tiïëp thûúâng àûúåc ûa duâng hún theo IAS 7):
● Phûúng phaáp trûåc tiïëp

■ Cöng böë nhûäng khoaãn thu vaâ thanh toaán göåp bùçng tiïìn mùåt theo caác haång muåc chñnh.
■ Cên àöëi giûäa lúåi nhuêån trûúác thuïë vaâ tiïìn mùåt thu àûúåc tûâ caác hoaåt àöång kinh doanh àaä
trònh baây trong thuyïët minh baáo caáo lûu chuyïín tiïìn tïå.
● Phûúng phaáp giaán tiïëp:

■ Laäi/löî trong kyâ àûúåc àiïìu chónh theo:

18
CHÛÚNG 5 ● BAÁ O CAÁ O LÛU CHUYÏÍ N TIÏÌ N TÏÅ IAS 7

■AÃnh hûúãng cuãa caác giao dõch khöng phaãi bùçng tiïìn.
■Caác khoaãn traã chêåm hoùåc tñch luyä.
■ Caác doâng tiïìn àêìu tû hoùåc taâi chñnh.
5.3.5 Doâng tiïìn tûâ caác hoaåt àöång àêìu tû àûúåc ghi nhû sau:
● Caác khoaãn thu göåp vaâ caác khoaãn thanh toaán göåp bùçng tiïìn mùåt àûúåc baáo caáo taách biïåt theo caác
haång muåc lúán.
● Töíng doâng tiïìn thu àûúåc qua viïåc mua hoùåc baán cuãa caác cöng ty con vaâ caác àún võ kinh
doanh khaác àûúåc phên loaåi laâ caác khoaãn àêìu tû.
5.3.6 Doâng tiïìn tûâ hoaåt àöång taâi chñnh àûúåc baáo caáo bùçng caách liïåt kï riïng caác khoaãn thu vaâ thanh
toaán göåp bùçng tiïìn chuã yïëu.
5.3.7 Nhûäng doâng tiïìn sau àêy phaãi àûúåc baáo caáo theo söë roâng:
● Doâng tiïìn thuöåc khaách haâng.

● Caác khoaãn quay voâng nhanh, söë lûúång lúán vaâ thúâi haån ngùæn (vñ duå mua baán caác khoaãn
àêìu tû).
5.3.8 Nhûäng doâng tiïìn dûúái àêy cuãa möåt töí chûác taâi chñnh coá thïí àûúåc baáo caáo theo söë roâng:
● Doâng tiïìn thuöåc khaách haâng.

● Caác khoaãn quay voâng nhanh, khöëi lûúång lúán vaâ thúâi haån ngùæn.

5.3.9 Dûúái àêy laâ nhûäng nöåi dung liïn quan àïën viïåc trònh baây baáo caáo lûu chuyïín tiïìn tïå:
● Phên loaåi linh hoaåt giûäa laäi vaâ cöí tûác nhêån àûúåc vaâ àaä traã. Viïåc phên loaåi naây phaãi àûúåc aáp
duång thöëng nhêët theo hoaåt àöång kinh doanh, àêìu tû hay laâ taâi chñnh.
● Doâng tiïìn tûâ thuïë thu nhêåp thûúâng àûúåc phên loaåi laâ doâng tiïìn hoaåt àöång.

● Giao dõch ngoaåi höëi àûúåc ghi vaâo ngaây coá phaát sinh doâng tiïìn.

● C c á doâng tiïìn tûâ hoaåt àöång kinh doanh ngoaåi tïå àû cå ghi theo tyã giaá p á duång ph tá isnh a vâ o
ngaây doâng tiïìn.
● Doâng tiïìn cuãa möåt khoaãn bêët thûúâng phaãi àûúåc phên loaåi theo loaåi hoaåt àöång cuãa khoaãn àoá.

● Khi caác àún võ haåch toaán theo vöën chuã súã hûäu hoùåc chi phñ thò chó coá caác doâng tiïìn thûåc coá
tûâ nhûäng àún võ naây àûúåc thïí hiïån trong baáo caáo lûu chuyïín tiïìn tïå (vñ duå cöí tûác nhêån
àûúåc).
● Caác doâng tiïìn tûâ caác liïn doanh àûúåc ghi theo tyã lïå trong baáo caáo lûu chuyïín tiïìn tïå.

5.4 CÖNG BÖË

● Trònh baây töíng húåp àöëi vúái caã viïåc mua vaâ baán cuãa möåt cöng ty con hoùåc àún võ kinh doanh:
■ Töíng söë caác khoaãn thanh toaán tiïìn mua hoùåc baán.
■ Caác khoaãn thanh toaán mua hoùåc baán traã bùçng tiïìn mùåt hoùåc caác taâi saãn tûúng àûúng.
■ Söë tiïìn mùåt hoùåc taâi saãn tûúng àûúng trong àún võ àûúåc mua hoùåc baán.
■ Söë t iâ s n ã c á vaâ n å khöng ph iã ti n ì m tå ho cå tûúng àûúng tiïìn m tå trong àún võ àû cå u ma
ho cå ba á n.
● Tiïìn mùåt vaâ caác taâi saãn tûúng àûúng trong baáo caáo lûu chuyïín tiïìn tïå vaâ cên àöëi vúái caác
khoaãn tûúng ûáng trong baãng töíng kïët taâi saãn.
● Chi tiïët v ì ho tå à n å g àêìu tû v â t iâ chñnh khöng b n ç g ti n
ì (vñ duå chuy n
í à ií n å sang v n
ë c í ph n
ì ).
● Söë tiïìn mùåt vaâ taâi saãn tûúng àûúng khöng daânh cho têåp àoaân sûã duång.
● Söë ài vay chûa ruát àûúåc daânh cho hoaåt àöång kinh doanh tûúng lai vaâ àïí thanh toaán caác
khoaãn cam kïët vïì vöën (chó roä bêët kyâ haån chïë naâo).
● Töíng söë doâng tiïìn tûâ tûâng loaåi trong söë ba loaåi hoaåt àöång liïn quan túái quyïìn lúåi trong caác
liïn doanh.
● Söë lûúång tiïìn mùåt phaát sinh tûâ möåt trong söë ba loaåi hoaåt àöång liïn quan túái tûâng böå phêån
kinh doanh hoùåc böå phêån phên chia theo khu vûåc àõa lyá àûúåc baáo caáo.
● Phên biïåt giûäa nhûäng doâng tiïìn thïí hiïån tùng cöng suêët hoaåt àöång vaâ nhûäng khoaãn thïí hiïån
viïåc duy trò khaã nùng naây.

19
CHÛÚNG 5 ● BAÁ O CAÁ O LÛU CHUYÏÍ N TIÏÌ N TÏÅ IAS 7

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

BAÁO CAÁO LÛU CHUYÏÍN TIÏÌN TÏÅ

Dûúái àêy laâ toám tùæt baáo caáo taâi chñnh haâng nùm cuãa Linco Inc.

BAÁO CAÁO THU NHÊÅP CHO NÙM TAÂI CHÑNH KÏËT THUÁC NGAÂY 30/9/20x4:

Àöla
Doanh thu 850.000
Chi phñ baán haâng (637.500)
Lúåi nhuêån göåp (212.500)
Chi phñ haânh chñnh (28.100)
Chi phñ hoaåt àöång (73.600)
Lúåi nhuêån tûâ hoaåt àöång 110.800
Chi phñ taâi chñnh (15.800)
Lúåi nhuêån trûúác thuïë 95.000
Chi phñ thuïë thu nhêåp (44.000)
Lúåi nhuêån roâng cuãa caã kyâ 51.000

BAÁO CAÁO THAY ÀÖÍI VÖËN CHUÃ SÚÃ HÛÄU CHO NÙM TAÂI CHÑNH KÏËT THUÁC NGAÂY 30/9/20x4:

Vöën Dûå phoâng Lúåi nhuêån Töíng söë

cöí phêìn àõnh giaá laåi tñch luyä
Àöla Àöla Àöla Àöla

Söë dû àêìu nùm 120.000 121.000 241.000

Àaánh giaá laåi nhaâ cûãa 20.000 20.000
Lúåi nhuêån roâng cuãa caã kyâ 51.000 51.000
Traã cöí tûác (25.000) (25.000)
Thanh toaán laåi vöën cöí phêìn (20.000) (20.000)
Söë dû cuöëi nùm 100.000 20.000 147.000 267.000

BAÃNG TÖÍNG KÏËT TAÂI SAÃN NGAÂY 30/9/20x4

20x4 20x3
Àöla Àöla

TAÂI SAÃN

Taâi saãn daâi haån

Taâi saãn, nhaâ xûúãng thiïët bõ
Nhaâ cûãa vùn phoâng 25.000 220.000
Maáy moác 35.000 20.000
Phûúng tiïån ài laåi 6.000 4.000
Cho caác giaám àöëc vay daâi haån 64.000 60.000
355.000 304.000

20
CHÛÚNG 5 ● BAÁ O CAÁ O LÛU CHUYÏÍ N TIÏÌ N TÏÅ IAS 7

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

BAÁO CAÁO LÛU CHUYÏÍN TIÏÌN TÏÅ

TIÏËP THEO

Taâi saãn lûu àöång

Haâng töìn kho 82.000 42.000
Caác khoaãn cho vay 63.000 43.000
Chi phñ traã trûúác 21.000 16.000
Gûãi ngên haâng _ 6.000
166.000 107.000
Töíng taâi saãn 521.000 411.000

VÖËN SÚÃ HÛÄU VAÂ CAÁC KHOAÃN NÚÅ

Vöën vaâ caác khoaãn dûå trûä

Vöën cöí phêìn 100.000 120.000
Dûå trûä àaánh giaá laåi 20.000 -
Lúåi nhuêån tñch luyä 147.000 121.000
267.000 241.000

Núå daâi haån

Vay daâi haån 99.000 125.000

Núå ngùæn haån

Traã cho caác chuã núå 72.000 35.000
Traã ngên haâng 43.000 -
Thuïë àïën haån traã 40.000 10.000
155.000 45.000
Töíng vöën chuã súã hûäu vaâ caác khoaãn núå 521.000 411.000

Caác thöng tin khaác

1. Nhûäng chi phñ khêëu hao dûúái àêy àûúåc tñnh vaâo chi phñ hoaåt àöång:
Maáy moác 25.000 àöla
Phûúng tiïån giao thöng 2.000 àöla
2. Maáy moác àaä khêëu hao àuã vúái nguyïn giaá ban àêìu laâ 15.000 àöla vaâ trong nùm àaä àûúåc baán vúái
giaá 5.000 àöla. Lúåi nhuêån àûúåc tñnh vaâo chi phñ hoaåt àöång.
3. Ngûúâi quaãn lyá taâi chñnh lûu yá viïåc caác kïë toaán viïn cho rùçng cöng ty coá nguy cú bõ mêët khaã
nùng thanh khoaãn. Theo ngûúâi quaãn lyá taâi chñnh, cöng ty àaä gùåp khoá khùn trong viïåc traã caác
khoaãn núå ngùæn haån trong nùm baáo caáo.

21
CHÛÚNG 5 ● BAÁ O CAÁ O LÛU CHUYÏÍ N TIÏÌ N TÏÅ IAS 7

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

BAÁO CAÁO LÛU CHUYÏÍN TIÏÌN TÏÅ

TIÏËP THEO

Nïëu sûã duång phûúng phaáp trûåc tiïëp àïí lêåp baáo caáo thò Baáo caáo lûu chuyïín tiïìn tïå àûúåc trònh baây
nhû sau:
LINCO INC.

BAÁO CAÁO LÛU CHUYÏÍN TIÏÌN TÏÅ CHO NÙM TAÂI CHÑNH KÏËT THUÁC NGAÂY 30/9/20x4

Àöla
Doâng tiïìn tûâ hoaåt àöång kinh doanh
Tiïìn thu tûâ khaách haâng (Pheáp tñnh e) 830.000
Tiïìn traã cho nhaâ cung cêëp vaâ nhên viïn (Pheáp tñnh f) (725.200
Tiïìn roâng thu tûâ hoaåt àöång kinh doanh 104.800
Traã laäi (15.800)
Nöåp thuïë (Pheáp tñnh d) 14.000)
Traã cöí tûác (25.000)
50.000

Doâng tiïìn tûâ hoaåt àöång àêìu tû

Mua taâi saãn, nhaâ xûúãng, thiïët bõ (Pheáp tñnh a, b, c) (54.000)
Tiïìn thu àûúåc tûâ baán maáy moác 5.000
Cho caác giaám àöëc vay (4.000)
(53.000)
Doâng tiïìn tûâ hoaåt àöång taâi chñnh
Giaãm vay daâi haån (125-99) (26.000)
Thanh toaán laåi vöën goáp cöí phêìn (20.000)
(46.000)

Giaãm roâng söë dû ngên haâng cuãa caã kyâ (49.000)

Söë dû ngên haâng àêìu nùm 6.000
Thêëu chi cuöëi nùm (43.000)

NHÊÅN XEÁT
1. Töíng söë tùng caác khoaãn traã chuã núå àûúåc duâng àïí taâi trúå möåt phêìn cho söë tùng vöën lûu àöång.
2. Söë tùng vöën lûu àöång coân laåi, traã laäi, nöåp thuïë, vaâ traã cöí tûác tûâ nguöìn tiïìn thu tûâ hoaåt àöång
kinh doanh.
3. Söë dû tiïìn mùåt coân laåi coá àûúåc tûâ hoaåt àöång kinh doanh vaâ khoaãn tiïìn coá àûúåc do baán taâi saãn
cöë àõnh àûúåc sûã duång àïí mua taâi saãn cöë àõnh.
4. Thêëu chi ngên haâng àûúåc duâng àïí thanh toaán laåi vöën goáp cöí phêìn vaâ thuå höìi khoaãn cho vay
daâi haån.

22
CHÛÚNG 5 ● BAÁ O CAÁ O LÛU CHUYÏÍ N TIÏÌ N TÏÅ IAS 7

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

BAÁO CAÁO LÛU CHUYÏÍN TIÏÌN TÏÅ

TIÏËP THEO

CAÁC PHEÁP TÑNH

Àöla
a. Nhaâ cûãa vùn phoâng
Söë dû àêìu nùm 220.000
Àaánh giaá laåi 20.000
Mua sùæm (söë dû) 10.000
Söë dû cuöëi nùm 250.000

b. Maáy moác
Söë dû àêìu nùm 20.000
Khêëu hao (25.000)
Mua sùæm (söë cên àöëi) 40.000
Söë dû cuöëi nùm 35.000

c. Phûúng tiïån
Söë dû àêìu nùm 4.000
Khêëu hao (2.000)
Mua sùæm (söë cên àöëi) 4.000
Söë dû cuöëi nùm 6.000

d. Thuïë
Söë àïën haån traã àêìu nùm 10.000
Tñnh vaâo baáo caáo thu nhêåp 44.000
Àaä traã bùçng tiïìn (söë cên àöëi) (14.000)
Söë àïën haån traã cuöëi kyâ 40.000

e. Tiïìn thu tûâ khaách haâng

Tiïìn baán haâng 850.000
Tùng söë cho núå (63-43) (20.000)
830.000

f. Tiïìn traã cho nhaâ cung cêëp vaâ nhên viïn

Chi phñ baán haâng 637.500
Chi phñ haânh chñnh 28.100
Chi phñ hoaåt àöång 73.600
Àiïìu chónh cho caác khoaãn khöng phaãi laâ tiïìn:
Khêëu hao (27.000)
Lúåi nhuêån baán maáy moác 5.000
Tùng haâng töìn kho (82-42) 40.000
Tùng söë phaãi traã chuã núå (72-35) (37.000)
Tùng chi phñ traã trûúác (21-16) 5.000
725.200

23
 CHÛÚNG 6

LÖÎ LAÄI ROÂNG CUÃA CAÃ KYÂ, CAÁC LÖÎI CÚ BAÃN

VAÂ THAY ÀÖÍI CHÏË ÀÖÅ KÏË TOAÁN (IAS 8)

6.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Chuêín mûåc naây quy àõnh viïåc phên loaåi, phûúng phaáp kïë toaán vaâ cöng böë möåt söë khoaãn muåc
choån loåc trong baáo caáo thu nhêåp àïí àaãm baão haåch toaán thöëng nhêët giûäa caác doanh nghiïåp.

6.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

Chuêín mûåc naây àûúåc aáp duång khi trònh baây löî/laäi tûâ caác hoaåt àöång thöng thûúâng, caác
khoaãn bêët thûúâng vaâ baáo caáo thay àöíi trong caác dûå toaán, löîi cú baãn vaâ thay àöíi chïë àöå kïë
toaán.

6.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

6.3.1 Kïët quaã tûâ hoaåt àöång thöng thûúâng laâ nhûäng hoaåt àöång do doanh nghiïåp tiïën haânh nhû möåt
phêìn hoaåt àöång kinh doanh cuãa mònh vaâ caã nhûäng hoaåt àöång liïn quan maâ doanh nghiïåp tham
gia. Nhûäng kïët quaã naây àûúåc tñnh vaâo lúåi nhuêån trûúác thuïë.
Caác khoaãn thu nhêåp vaâ chi phñ trong löî/laäi tûâ hoaåt àöång thöng thûúâng coá quy mö, baãn chêët
hoùåc mûác àöå aãnh hûúãng maâ nïëu àûúåc cöng böë seä cêìn thiïët cho viïåc giaãi thñch kïët quaã hoaåt àöång
cuãa doanh nghiïåp trong kyâ, caác khoaãn naây phaãi àûúåc cöng böë riïng (vñ duå ghi giaãm haâng töìn
kho, chi phñ cú cêëu laåi, ngûâng hoaåt àöång kinh doanh, v.v.).

6.3.2 Caác khoaãn bêët thûúâng laâ caác khoaãn thu nhêåp hoùåc chi phñ phaát sinh tûâ caác sûå kiïån hoùåc giao
dõch khaác biïåt roä raâng vúái nhûäng hoaåt àöång thöng thûúâng cuãa doanh nghiïåp vaâ vò vêåy caác hoaåt
àöång naây khöng àûúåc coi laâ phaát sinh thûúâng xuyïn (vñ duå sung cöng... vaâ thiïn tai).
Caác khoaãn bêët thûúâng àûúåc haåch toaán theo möåt doâng riïng trïn baáo caáo thu nhêåp, taách biïåt
vúái löî /laäi tûâ hoaåt àöång thöng thûúâng.

6.3.3 Thay àöíi dûå toaán liïn quan túái nhûäng gò khöng chùæc chùæn tiïìm êín trong hoaåt àöång kinh doanh,
dêîn àïën viïåc coá nhiïìu khoaãn khöng thïí tñnh toaán chñnh xaác maâ chó coá thïí ûúác tñnh. Khi khoá
phên biïåt giûäa thay àöíi chïë àöå kïë toaán hoùåc thay àöíi trong ûúác tñnh thò phûúng phaáp thûá hai
seä àûúåc choån.
AÃnh hûúãng cuãa thay àöíi naây àûúåc tñnh vaâo löî/laäi roâng trong kyâ hiïån taåi hoùåc kyâ hiïån taåi vaâ
tûúng lai nïëu thay àöíi àoá aãnh hûúãng túái caã hai kyâ.

6.3.4 Löîi cú baãn laâ nhûäng löîi àûúåc phaát hiïån trong kyâ hiïån taåi coá têìm quan troång àïën mûác maâ caác
baáo caáo taâi chñnh cuãa möåt (caác) kyâ trûúác khöng coân vaâo ngaây tin cêåy nûäa àûa ra baáo caáo.
Phûúng phaáp haåch toaán chuêín
● Àiïìu chónh söë dû lúåi nhuêån tñch luyä àêìu kyâ.
● Söë liïåu so saánh baáo caáo thu nhêåp àûúåc nïu laåi.
● Caác söë liïåu so saánh àaä ghi cheáp khaác àûúåc nïu laåi.

24
CHÛÚNG 6 ● LÖÎ LAÄ I ROÂ N G CUÃ A CAÃ KYÂ , CAÁ C LÖÎ I CÚ BAÃ N VAÂ THAY ÀÖÍ I CHÏË ÀÖÅ KÏË TOAÁ N IAS 8

Caác phûúng phaáp khaác àûúåc pheáp thay thïë

● Söë àiïìu chónh àûúåc tñnh vaâo löî/laäi roâng cuãa kyâ hiïån taåi.
● Söë liïåu so saánh khöng àûúåc nïu laåi.
● Àûa ra söë so saánh chiïëu lïå.
6.3.5 Thay àöíi chïë àöå kïë toaán: Chïë àöå kïë toaán laâ nhûäng nguyïn tùæc cuå thïí, nhûäng cùn cûá, quy ûúác,
quy tùæc vaâ thöng lïå àûúåc doanh nghiïåp aáp duång khi lêåp vaâ trònh baây baáo caáo taâi chñnh. Chuáng
àûúåc aáp duång nhêët quaán giûäa caác kyâ. Thay àöíi chïë àöå kïë toaán chó àûúåc pheáp theo möåt trong
nhûäng àiïìu kiïån sau:
● Do yïu cêìu luêåt àõnh.
● Theo yïu cêìu cuãa möåt cú quan lêåp chuêín mûåc kïë toaán (tûác laâ aáp duång IAS)
● Viïåc thay àöíi giuáp cho viïåc trònh baây àûúåc húåp lyá hún.
Haåch toaán chuêín
● Chiïëu theo bêët kyâ quy àõnh taåm thúâi naâo àöëi vúái viïåc aáp duång IAS.
● AÁp duång ngûúåc:
■ Àiïìu chónh lúåi nhuêån tñch luyä àêìu kyâ.
■ Nïu laåi söë liïåu so saánh.
● AÁp duång cho caác kyâ sau nïëu khöng thûåc hiïån àûúåc viïåc nïu laåi caác kyâ trûúác thûåc tiïîn.
Phûúng phaáp àûúåc pheáp thay thïë khaác
● Söë àûúåc aáp duång ngûúåc àöëi vúái thay àöíi chïë àöå àûúåc tñnh vaâo löî/laäi roâng cho kyâ hiïån taåi.
● Söë liïåu so saánh khöng àûúåc nïu laåi.
● Söë liïåu so saánh taåm thúâi àûúåc böí sung.
● AÁp duång cho caác kyâ sau nïëu thûåc tiïîn khöng thïí baáo caáo laåi caác kyâ trûúác.

6.4 CÖNG BÖË

6.4.1 Caác khoaãn coá thïí cöng böë taách biïåt trong phaåm vi löî/laäi tûâ hoaåt àöång thöng thûúâng
● Baãn chêët.
● Söë lûúång trûúác vaâ sau thuïë.
6.4.2 Caác khoaãn bêët thûúâng
● Baãn chêët.

● Söë lûúång.
● AÃnh hûúãng thuïë.
● Lúåi ñch thiïíu söë.

6.4.3 Thay àöíi dûå toaán

● Baãn chêët.

● Söë trûúác vaâ sau thuïë.

6.4.4 Caác löîi cú baãn

● Baãn chêët.

● Söë lûúång àiïìu chónh trong kyâ hiïån taåi vaâ kyâ trûúác.
● AÃnh hûúãng thuïë.
● Lúåi ñch thiïíu söë.
● Viïåc söë liïåu so saánh àûúåc nïu laåi.
● Lyá do söë liïåu so saánh khöng àûúåc nïu laåi.

25
CHÛÚNG 6 ● LÖÎ LAÄ I ROÂ N G CUÃ A CAÃ KYÂ , CAÁ C LÖÎ I CÚ BAÃ N VAÂ THAY ÀÖÍ I CHÏË ÀÖÅ KÏË TOAÁ N IAS 8

6.4.5 Thay àöíi chïë àöå kïë toaán

● Lyá do thay àöíi.
● Söë lûúång àiïìu chónh trong kyâ hiïån taåi vaâ caác kyâ trûúác.
● AÃnh hûúãng thuïë.
● Lúåi ñch thiïíu söë.
● Viïåc söë liïåu so saánh àûúåc nïu laåi.
● Lyá do söë liïåu so saánh khöng àûúåc nïu laåi.

26
CHÛÚNG 6 ● LÖÎ LAÄ I ROÂ N G CUÃ A CAÃ KYÂ , CAÁ C LÖÎ I CÚ BAÃ N VAÂ THAY ÀÖÍ I CHÏË ÀÖÅ KÏË TOAÁ N IAS 8

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

LÖÎ LAÄI ROÂNG CUÃA CAÃ KYÂ, CAÁC LÖÎI CÚ BAÃN

VAÂ THAY ÀÖÍI CHÏË ÀÖÅ KÏË TOAÁN (IAS 8)

Unicurio Inc. laâ möåt nhaâ saãn xuêët caác loaåi àöì lûu niïåm baán taåi caác sên bay quöëc tïë. Nhûäng hoaåt
àöång giao dõch vaâ sûå kiïån bêët thûúâng dûúái àêy àaä xaãy ra trong nùm kiïím tra.

1. Àiïìu chónh khoaãn 1,9 triïåu àö la cho dûå phoâng giaãm giaá khi xem xeát voâng àúâi sûã duång ûúác
tñnh cuãa nhaâ xûúãng.

2. Thûúãng cho nhên viïn 12 triïåu àöla, trong khi söë thûúãng cuãa nùm trûúác laâ 2,3 triïåu àöla.
Giaám àöëc taâi chñnh giaãi thñch rùçng möåt chûúng trònh khuyïën khñch múái àaä àûúåc aáp duång àïí
têët caã nhên viïn cuâng àûúåc hûúãng phêìn doanh söë tùng lïn.

3. Coá möåt khoaãn lúåi nhuêån 1,25 triïåu àöla thu àûúåc tûâ viïåc chñnh phuã sung cöng àêët vaâ àûúåc
thïí hiïån úã mûác giaá thûåc tïë trong baáo caáo taâi chñnh.

4. Trong nùm naây, cöng ty chõu traách nhiïåm trong viïåc lêåp quyä ECA quyïn goáp tiïìn cho caác
töí chûác phuác lúåi. Quyä naây laâ möåt phêìn trong chûúng trònh àêìu tû xaä höåi cuãa cöng ty. Cöng
ty àaä goáp 7 triïåu vaâo quyä naây.

Tûâng giao dõch vaâ sûå kiïån nïu trïn àûúåc haåch toaán nhû sau trong baáo caáo thu nhêåp cuãa nùm
hiïån taåi:

1. Àêy laâ thay àöíi trong dûå toaán (xem àoaån 6.3.3) coá thïí àûúåc tñnh vaâo löî hoùåc laäi tûâ hoaåt
àöång thöng thûúâng. Tñnh chêët vaâ söë lûúång thay àöíi trong dûå toaán coá aãnh hûúãng quan troång
trong kyâ hiïån taåi phaãi àûúåc cöng böë (thûúâng laâ trong phêìn thuyïët minh).

2. Do baãn chêët vaâ quy mö, àêy laâ khoaãn coá thïí cöng böë riïng biïåt trong phaåm vi löî/laäi tûâ hoaåt
àöång thöng thûúâng (xem àoaån 6.3.1). Baãn chêët vaâ söë lûúång cuãa khoaãn naây phaãi àûúåc cöng
böë riïng.

3. Àêy laâ möåt khoaãn bêët thûúâng (xem àoaån 6.3.2) khaác biïåt roä raâng vúái caác hoaåt àöång thöng
thûúâng. Baãn chêët vaâ söë lûúång cuãa khoaãn naây phaãi àûúåc cöng böë riïng chûá khöng phaãi cöng
böë nhû möåt phêìn löî/laäi tûâ hoaåt àöång thöng thûúâng.

4. Chûúng trònh thuác àêíy xaä höåi laâ möåt phêìn cuãa caác hoaåt àöång thöng thûúâng. Khoaãn naây coá
thïí àûúåc trònh baây riïng nïëu noá bêët thûúâng vïì quy mö so vúái nhûäng nùm trûúác. Nïëu khöng
noá seä phaãi àûúåc àûa vaâo nhû laâ möåt khoaãn khöng thïí cöng böë trong löî/laäi tûâ hoaåt àöång
thöng thûúâng.

27
 CHÛÚNG 7

CAÁC SÛÅ KIÏÅN XAÃY RA

SAU NGAÂY LÊÅP BAÃNG TÖÍNG KÏËT TAÂI SAÃN (IAS 10)

7.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Chuêín mûåc naây quy àõnh phûúng phaáp kïë toaán phuâ húåp cho nhûäng sûå kiïån xaãy ra sau ngaây
lêåp baãng töíng kïët taâi saãn nhûng trûúác ngaây caác baáo caáo taâi chñnh àûúåc chêëp thuêån ban haânh.
Nhûäng sûå kiïån naây coá thïí cho thêëy nhu cêìu àiïìu chónh nhûäng khoaãn àûúåc ghi nhêån trong caác
baáo caáo taâi chñnh hoùåc yïu cêìu cöng böë.

7.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

Chuêín mûåc phaãi àûúåc aáp duång trong viïåc kïë toaán vaâ cöng böë toaân böå nhûäng sûå kiïån sau ngaây
lêåp baãng töíng kïët taâi saãn, kïí caã coá lúåi hay bêët lúåi xaãy ra trûúác ngaây caác baáo caáo taâi chñnh àûúåc
pheáp ban haânh.

7.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

7.3.1 Coá thïí phên biïåt hai loaåi sûå kiïån:

● Àiïìu chónh nhûäng sûå kiïån cung cêëp bùçng chûáng böí sung vïì nhûäng àiïìu kiïån hiïån hûäu taåi
thúâi àiïím lêåp baãng töíng kïët taâi saãn (nguöìn göëc cuãa sûå kiïån nùçm trong kyâ baáo caáo hiïån taåi).
● Nhûäng sûå kiïån khöng àiïìu chónh chó baáo nhûäng àiïìu kiïån phaát sinh sau ngaây lêåp baãng töíng
kïët taâi saãn.

7.3.2 Quy trònh cho pheáp cöng böë caác baáo caáo taâi chñnh phuå thuöåc vaâo loaåi hònh doanh nghiïåp vaâ cú
cêëu quaãn lyá cuãa doanh nghiïåp. Ngaây cho pheáp cöng böë thûúâng laâ ngaây caác baáo caáo taâi chñnh
àûúåc pheáp cöng böë ra ngoaâi doanh nghiïåp.

7.3.3 Caác khoaãn àûúåc ghi nhêån trong caác baáo caáo taâi chñnh cuãa möåt doanh nghiïåp àûúåc àiïìu chónh
theo nhûäng sûå kiïån xaãy ra sau ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn, cung cêëp thöng tin böí sung vïì
nhûäng àiïìu kiïån hiïån hûäu taåi ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn, vaâ vò vêåy cho pheáp nhûäng khoaãn
naây àûúåc ûúác tñnh chñnh xaác hún (vñ duå, coá thïí yïu cêìu àiïìu chónh àöëi vúái möåt khoaãn löî, thûâa nhêån
nùçm trong khoaãn núå thûúng maåi, àûúåc xaác nhêån qua viïåc phaá saãn cuãa khaách haâng sau ngaây lêåp
baãng töíng kïët taâi saãn).
7.3.4 Nïëu caác sûå kiïån xaãy ra sau ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn vaâ khöng aãnh hûúãng túái tònh traång
taâi saãn coá vaâ taâi saãn núå vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn thò khöng phaãi àiïìu chónh. Tuy nhiïn
nhûäng sûå kiïån naây seä phaãi àûúåc cöng böë nïëu chuáng quan troång túái mûác nïëu khöng cöng böë thò
seä aãnh hûúãng túái quyïët àõnh cuãa ngûúâi sûã duång baáo caáo taâi chñnh (vñ duå nïëu möåt trêån àöång àêët
phaá huyã möåt phêìn chuã yïëu trong xûúãng saãn xuêët cuãa doanh nghiïåp sau ngaây lêåp baãng töíng kïët
taâi saãn).
7.3.5 Cöí tûác cöng böë phaãi nùçm trong kyâ tûúng ûáng cuãa baáo caáo taâi chñnh; nhûäng khoaãn àûúåc àïì xuêët
hoùåc cöng böë sau ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn nhûng trûúác khi caác baáo caáo taâi chñnh àûúåc
chêëp thuêån seä khöng àûúåc ghi nhêån laâ möåt khoaãn núå vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn. Doanh
nghiïåp coá thïí cöng böë theo yïu cêìu nhûäng khoaãn cöí tûác naây hoùåc laâ trïn baáo caáo taâi chñnh nhû
möåt thaânh phêìn riïng cuãa vöën chuã súã hûäu hoùåc laâ trong phêìn thuyïët minh baáo caáo taâi chñnh.

28
CHÛÚNG 7 ● CAÁ C SÛÅ KIÏÅ N XAÃ Y RA SAU NGAÂ Y LÊÅ P BAÃ N G TÖÍ N G KÏË T TAÂ I SAÃ N IAS 10

7.3.6 Doanh nghiïåp khöng àûúåc lêåp baáo caáo taâi chñnh trïn cú súã tiïëp tuåc hoaåt àöång nïëu sau ngaây lêåp
baãng töíng kïët taâi saãn, ban quaãn lyá quyïët àõnh laâ coá dûå àõnh thanh lyá doanh nghiïåp hoùåc ngûâng
giao dõch, hoùåc laâ doanh nghiïåp khöng coá sûå lûåa choån thûåc tïë naâo khaác ngoaâi viïåc thûåc hiïån
nhûäng gò nïu úã trïn.

7.4 CÖNG BÖË

7.4.1 Ngaây àûúåc pheáp ban haânh

● Ngaây àûúåc pheáp ban haânh caác baáo caáo taâi chñnh.
● Ngûúâi cho pheáp.
● Nïëu bêët kyâ bïn naâo coá quyïìn sûãa àöíi caác baáo caáo taâi chñnh sau khi ban haânh thò sûå viïåc naây
phaãi àûúåc cöng böë.

7.4.2 Caác sûå kiïån khöng àiïìu chónh

Àöëi vúái nhûäng sûå kiïån khöng àiïìu chónh laâm aãnh hûúãng àïën khaã nùng àaánh giaá vaâ ra quyïët
àõnh húåp lyá cuãa ngûúâi sûã duång thò cêìn phaãi cöng böë nhûäng nöåi dung sau:
● Baãn chêët cuãa sûå kiïån.

● Ûúác tñnh aãnh hûúãng vïì mùåt taâi chñnh.

● Baáo caáo nïëu khöng ûúác tñnh àûúåc aãnh hûúãng.

7.4.3 Cêåp nhêåt nöåi dung cöng böë vïì nhûäng àiïìu kiïån vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn

Àöëi vúái nhûäng àiïìu kiïån coá vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn, theo bêët kyâ thöng tin múái naâo
nhêån àûúåc sau ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn, thò phaãi cêåp nhêåt caác nöåi dung cöng böë liïn quan
àïën nhûäng àiïìu kiïån àoá.

29
CHÛÚNG 7 ● CAÁ C SÛÅ KIÏÅ N XAÃ Y RA SAU NGAÂ Y LÊÅ P BAÃ N G TÖÍ N G KÏË T TAÂ I SAÃ N IAS 10

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

NHÛÄNG SÛÅ KIÏÅN XAÃY RA SAU NGAÂY

LÊÅP BAÃNG TÖÍNG KÏËT TAÂI SAÃN

Möåt cöng ty lêåp baãng töíng kïët taâi saãn ngaây 31/12 coá möåt khoaãn núå vay nûúác ngoaâi daâi haån
khöng àûúåc àûa vaâo húåp àöìng ngoaåi höëi. Söë ngoaåi tïå àûúåc chuyïín àöíi vúái tyã giaá àoáng cûãa ngaây
31/12/20x4 vaâ àûúåc trònh baây trong söí saách kïë toaán theo àöìng nöåi tïå laâ 2 triïåu àún võ nöåi tïå.

Vaâo ngaây 27/2/20x5 àöìng nöåi tïå giaãm giaá àaáng kïí so vúái àöìng àöla Myä. Vaâo ngaây höm àoá, ban
giaám àöëc quyïët àõnh tiïëp tuåc tûå baão hiïím ruãi ro bùçng möåt húåp àöìng ngoaåi höëi coá kyâ haån giúái
haån khoaãn núå cuöëi cuâng töëi àa laâ 6 triïåu àún võ nöåi tïå. Nïëu tònh huöëng naây xaãy ra vaâo ngaây
lêåp baãng töíng kïët taâi saãn thò seä dêîn àïën viïåc söë núå cuãa cöng ty vûúåt quaá giaá trõ thûåc tïë cuãa taâi
saãn.

Tònh huöëng àûúåc xeát rúi vaâo àõnh nghôa vïì sûå kiïån sau ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn vaâ cuå
thïí laâ thuöåc nhûäng sûå kiïån liïn quan túái nhûäng àiïìu kiïån phaát sinh sau ngaây lêåp baãng töíng
kïët taâi saãn.

Khoaãn töín thêët 4 triïåu àöìng nöåi tïå phaát sinh vaâo nùm 20x5 phaãi àûúåc ghi nhêån trong baáo caáo
thu nhêåp cuãa nùm 20x5. Trong baáo caáo taâi chñnh nùm kïët thuác ngaây 31/12/20x4, khöng àûúåc
lêåp dûå phoâng cho töín thêët trïn.

Tuy nhiïn, cêìn phaãi xeát xem liïåu coá thñch húåp khi aáp duång khaái niïåm tiïëp tuåc hoaåt àöång trong
khi lêåp baáo caáo taâi chñnh hay khöng. Ngaây vaâ chu kyâ thanh toaán núå cuäng phaãi àûúåc xem xeát
khöng nïn àûa vaâo khoaãn dûå phoâng cho töín thêët trïn.

Thöng tin sau phaãi àûúåc cöng böë trong thuyïët minh baáo caáo taâi chñnh cho nùm taâi chñnh kïët
thuác ngaây 31/12/20x4:

● Baãn chêët cuãa caác sûå kiïån.

● Ûúác tñnh aãnh hûúãng vïì mùåt taâi chñnh, trong trûúâng húåp naây laâ 4 triïåu àún võ nöåi tïå.

30
 CHÛÚNG 8

CAÁC HÚÅP ÀÖÌNG XÊY DÛÅNG (IAS 11)

8.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Chuêín mûåc naây àûa ra caách haåch toaán doanh thu vaâ chi phñ cuãa húåp àöìng xêy dûång, àùåt troång
têm vaâo:
● Àaãm baão doanh thu húåp àöìng phuâ húåp vúái caác chi phñ liïn quan.
● Phên böí doanh thu vaâ chi phñ húåp àöìng cho caác kyâ kïë toaán coá thûåc hiïån cöng trònh xêy
dûång.

8.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

Nhûäng húåp àöìng xêy dûång naây thûúâng coá ngaây kyá húåp àöìng vaâ ngaây hoaân thiïån rúi vaâo caác
kyâ kïë toaán khaác nhau, bao göìm caác húåp àöìng:
● Cung cêëp dõch vuå.
● Phaá dúä hoùåc khöi phuåc taâi saãn vaâ khöi phuåc laåi möi trûúâng.

8.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

8.3.1 Phên biïåt hai loaåi húåp àöìng laâ:
● Húåp àöìng theo giaá cöë àõnh thûúâng laâ nhûäng húåp àöìng coá giaá cöë àõnh coá tñnh àïën caác àiïìu
khoaãn tùng giaá.
● Caác húåp àöìng cöång thïm chi phñ - chi phñ húåp àöìng cöång thïm phêìn trùm cuãa nhûäng chi phñ
naây hoùåc möåt mûác phñ cöë àõnh.

8.3.2 Caác nguyïn tùæc IAS thûúâng àûúåc aáp duång riïng cho tûâng húåp àöìng vaâ àûúåc thoãa thuêån chi tiïët
cho viïåc xêy dûång:
● Möåt taâi saãn (vñ duå möåt cêy cêìu), hoùåc
● Möåt töí húåp caác taâi saãn coá liïn quan chùåt cheä vúái nhau hoùåc àöåc lêåp vïì thiïët kïë, cöng nghïå
vaâ chûác nùng/sûã duång (vñ duå caác xûúãng saãn xuêët chuyïn duång).
Möåt nhoám caác húåp àöìng coá thïí àûúåc xem nhû möåt húåp àöìng xêy dûång duy nhêët nïëu àûúåc àaâm
phaán troån goái laâm möåt.

8.3.3 Nhûäng húåp àöìng sau àêy àûúåc xem nhû laâ nhûäng húåp àöìng xêy dûång riïng biïåt:
● Húåp àöìng cho möåt söë taâi saãn nïëu coá yïu cêìu riïng àûa ra cho tûâng taâi saãn.
● Möåt taâi saãn böí sung àûúåc xêy dûång theo lûåa choån cuãa khaách haâng vaâ khöng phaãi laâ möåt
phêìn cuãa húåp àöìng ban àêìu.

8.3.4 Doanh thu húåp àöìng bao göìm:

● Töíng giaá trõ thoaã thuêån theo húåp àöìng ban àêìu.

● Nhûäng khoaãn chïnh lïåch, àoâi böìi thûúâng, tiïìn thûúãng khuyïën khñch úã mûác giúái haån:

■ Nhûäng khoaãn naây coá khaã nùng thûåc hiïån, vaâ

■ Nhûäng khoaãn naây coá thïí tñnh toaán àûúåc möåt caách àaáng tin cêåy.
8.3.5 Chi phñ húåp àöìng bao göìm:
● Chi phñ húåp àöìng trûåc tiïëp (vñ duå nguyïn vêåt liïåu).

31
CHÛÚNG 8 ● CAÁ C HÚÅ P ÀÖÌ N G XÊY DÛÅ N G IAS 11

● Chi phñ húåp àöìng chung (vñ duå baão hiïím).

● Chi phñ maâ khaách haâng phaãi traã riïng theo caác àiïìu khoaãn h p
å àöì ng( vñduå chi ph
ñ haâ nhchñ nh
).

8.3.6 Nïëu kïët quaã cuãa möåt húåp àöìng xêy dûång coá thïí dûå tñnh àûúåc möåt caách àaáng tin cêåy, thò doanh
thu vaâ chi phñ (lúåi nhuêån) phaãi àûúåc ghi nhêån theo giai àoaån hoaân thaânh (phûúng phaáp phêìn
trùm hoaân thaânh). Phûúng phaáp àïí quyïët àõnh giai àoaån hoaân thaânh göìm:
● Phêìn chi phñ phaát sinh so vúái töíng chi phñ ûúác tñnh.
● Khaão saát cöng trònh àaä thûåc hiïån.
● Giai àoaån hoaân thiïån thûåc chêët.

8.3.7 Doanh thu húåp àöìng àûúåc cöng nhêån theo cöng trònh àûúåc thûåc hiïån trong kyâ kïë toaán. Nhûäng
chi phñ húåp àöìng liïn quan cuãa cöng trònh àûúåc thûåc hiïån, àûúåc cöng nhêån tûúng ûáng vaâ phuâ
húåp vúái thu nhêåp àïí quyïët àõnh lúåi nhuêån cuãa húåp àöìng trong kyâ.

8.3.8 Nïëu kïët quaã cuãa húåp àöìng khöng thïí ûúác tñnh àûúåc möåt caách àaáng tin cêåy (vñ duå vaâo nhûäng
giai àoaån àêìu cuãa húåp àöìng) thò:

● Ghi nhêån doanh thu úã mûác coá thïí thu höìi àûúåc chi phñ húåp àöìng.
● Ghi nhêån chi phñ húåp àöìng phaát sinh.

8.3.9 Bêët kyâ khoaãn chïnh lïåch ûúác tñnh giûäa töíng chi phñ húåp àöìng vûúåt quaá töíng doanh thu húåp
àöìng àïìu àûúåc ghi nhêån ngay laâ chi phñ.

8.4. CÖNG BÖË

Chïë àöå kïë toaán

● Caác phûúng phaáp sûã duång cho viïåc ghi nhêån doanh thu.
● Caác phûúng phaáp sûã duång cho giai àoaån hoaân thiïån.
Baáo caáo thu nhêåp
● Khöëi lûúång doanh thu húåp àöìng àûúåc ghi nhêån.
Baãng töíng kïët taâi saãn vaâ thuyïët minh
● Khoaãn taåm ûáng àaä nhêån àûúåc.
● Söë tiïìn coân laåi.
● Húåp àöìng àang thûåc hiïån laâ lúåi nhuêån cöång chi phñ thûåc phaát sinh hay löî trûâ chi phñ thûåc
phaát sinh.
● Nhûäng khoaãn göåp àïën haån phaãi thu cuãa khaách haâng (taâi saãn).
● Nhûäng khoaãn göåp àïën haån phaãi traã khaách haâng (núå).
● Nhûäng khoaãn muåc taâi saãn vaâ núå bêët thûúâng (vñ duå àoâi böìi thûúâng).

32
CHÛÚNG 8 ● CAÁ C HÚÅ P ÀÖÌ N G XÊY DÛÅ N G IAS 11

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

HÚÅP ÀÖÌNG XÊY DÛÅNG

Omega Inc. khúãi cöng möåt húåp àöìng 4 nùm xêy dûång möåt con àêåp. Hoaåt àöång bùæt àêìu ngaây 1/2/20x3.
Töíng giaá trõ húåp àöìng laâ 12 triïåu àöla vaâ ngûúâi ta dûå tñnh rùçng cöng trònh seä àûúåc hoaân thaânh vúái
mûác töíng chi phñ laâ 9.500.000 àöla. Trong húåp àöìng xêy dûång bïn khaách haâng chêëp nhêån caác khoaãn
tùng giaá nhên cöng ngoaâi giaáá húåp àöìng.

Nhûäng thöng tin sau liïn quan túái caác hoaåt àöång theo húåp àöìng cho nùm taâi chñnh kïët thuác ngaây
31/12/20x3:

1. Chi phñ trong nùm:

Àöla
● Nguyïn liïåu 1.400.000
● Nhên cöng 800.000
● Chi phñ chung cho hoaåt àöång 150.000
● Thêìu phuå 180.000

2. Mûác ûúác tñnh hiïån taåi cho töíng chi phñ húåp àöìng cho thêëy:
● Nguyïn liïåu cao hún dûå tñnh 180.000 àöla.
● Töíng chi phñ nhên cöng cao hún dûå tñnh 300.000 àöla. Trong söë naây, chó coá 240.000 àöla laâ do
tiïìn thuâ lao nhên cöng tùng lïn. Phêìn coân laåi laâ do tñnh khöng hiïåu quaã.
● Dûå tñnh tiïët kiïåm àûúåc 30.000 àöla chi phñ chung cho hoaåt àöång.

3. Trong nùm taâi chñnh hiïån taåi khaách haâng yïu cêìu àiïìu chónh húåp àöìng ban àêìu vaâ thoaã thuêån
rùçng giaá húåp àöìng seä àûúåc tùng thïm 900.000 àöla. Töíng mûác chi phñ ûúác tñnh cuãa cöng viïåc phaát
sinh thïm naây laâ 750.000 àöla.

4. Vaâo cuöëi nùm 20x3, chûáng nhêån cuãa cú quan quaãn lyá nghiïåm thu cho thêëy 25% tiïën àöå hoaân
thaânh.

LÚÅI NHU N
Å THEO H P
Å ÀÖÌNG ÀÛ C
Å GHI NHÊÅN CHO NÙM T IÂ CHÑNH KÏËT TH C
Á G
NAÂ Y 3 /1 12 / 2x3:
0

Phûúng aán 1 Phûúng aán 2

Nghòn àöla Nghòn àöla

Doanh thu húåp àöìng (Pheáp tñnh d) 3.107 3.285

Chi phñ húåp àöìng phaát sinh thûåc tïë (Pheáp tñnh a) (2.530) (2.530)
577 775

CAÁC PHEÁP TÑNH

a. Chi phñ húåp àöìng Nghòn àöla

● Nguyïn liïåu 1.400
● Nhên cöng 800
● Chi phñ chung cho hoaåt àöång 150
● Thêìu phuå 180
2.530

33
CHÛÚNG 8 ● CAÁ C HÚÅ P ÀÖÌ N G XÊY DÛÅ N G IAS 11

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

HÚÅP ÀÖÌNG XÊY DÛÅNG

TIÏËP THEO

b. Töíng chi phñ ûúác tñnh àûúåc kiïím tra cho túái khi kïët thuác húåp àöìng

● Ûúác tñnh ban àêìu 9.500

● Nguyïn liïåu 180
● Nhên cöng 300
● Chi phñ chung cho hoaåt àöång (30)
● Chïnh lïåch 750
10.700
c. Giaá húåp àöìng sûãa àöíi
● Söë ban àêìu 12.000
● Nhên cöng (tñnh thïm tiïìn tùng thuâ lao nhên cöng vaâo giaá húåp àöìng) 240
● Chïnh lïåch 900
13.140

d. Doanh thu theo húåp àöìng Phûúng aán 1 Phûúng aán 2

Dûåa trïn chi phñ húåp àöìng, tyã lïå vúái töíng chi phñ húåp àöìng û cá tñ nh:
2.530: 10.700 x 13.140 (laâm troân) 3.107

Dûåa trïn cöng viïåc àaä àûúåc nghiïåm thu: 25% x 13.140 3.285

34
 CHÛÚNG 9

THUÏË THU NHÊÅP (IAS 12)

9.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

IAS àûa ra nguyïn tùæc kïë toaán caác khoaãn liïn quan àïën thuïë trong kyâ hiïån taåi vaâ tûúng lai:
● Thu höìi (thanh toaán) trong tûúng lai giaá trõ kïët chuyïín cuãa caác taâi saãn coá (núå) trong baãng
töíng kïët taâi saãn.
● Caác giao dõch vaâ caác sûå kiïån khaác trong kyâ hiïån taåi àûúåc ghi nhêån trong baáo caáo taâi chñnh
cuãa doanh nghiïåp.
9.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG:
Chuêín mûåc naây quy àõnh cho têët caã caác loaåi thuïë thu nhêåp bao göìm caã thuïë thu nhêåp trong
nûúác, ngoaâi nûúác vaâ chuyïín ra nûúác ngoaâi cuäng nhû thuïë thu nhêåp sau khi traã cöí tûác.
9.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN
9.3.1 Thuïë phaãi traã trong k â laâ kho n
ã thuïë thu nhêåp ph iã traã hoùåc c á thïí thu h iì c hokyâhiïån taåi.

9.3.2 Thuïë traã chêåm laâ khoaãn thuïë thu nhêåp phaãi traã hoùåc coá thïí thu höìi trong caác kyâ tûúng lai à ië
vúái:
● Phêìn chïnh lïåch taåm thúâi.
● Tñnh trûúác caác khoaãn löî thuïë chûa thûåc hiïån hïët.
● Tñnh trûúác caác khoaãn khêëu trûâ thuïë chûa thûåc hiïån hïët.

9.3.3 Khoaãn chïnh lïåch taåm thúâi laâ nhûäng khoaãn chïnh lïåch giûäa cú súã tñnh thuïë cho möåt khoaãn
muåc vaâ giaá trõ kïët chuyïín cuãa khoaãn muåc àoá, àoá laâ:
● Caác khoaãn chïnh lïåch taåm thúâi chõu thuïë dêîn túái coá caác khoaãn chõu thuïë trong caác kyâ tûúng
lai, hoùåc
● Caác khoaãn chïnh lïåch taåm thúâi àûúåc khêëu trûâ dêîn túái coá caác khoaãn coá thïí àûúåc giaãm thuïë
thu nhêåp phaãi traã trong caác kyâ tûúng lai.

9.3.4 Cú súã tñnh thuïë cho möåt khoaãn muåc laâ con söë caác cú quan thuïë gaán cho khoaãn muåc àoá àïí tñnh
thuïë.

9.3.5 Söë dû thuïë phaãi traã trong kyâ cêìn àûúåc ghi nhêån nhû sau:
● Tùng núå (taâi saãn) cho khoaãn thuïë hiïån haânh chûa traã trong kyâ (traã thûâa).
● Lúåi ñch cuãa viïåc giaãm thuïë do phaát sinh löî tñnh trûúác àûúåc ghi nhêån nhû möåt taâi saãn.

9.3.6 Nghôa vuå thuïë traã chêåm àûúåc ghi nhêån cho têët caã caác khoaãn chïnh lïåch taåm thúâi chõu thuïë
trûâ khi nghôa vuå naây phaát sinh tûâ:
● giaá trõ lúåi thïë khöng giaãm trûâ giaá trõ hao moân àïí tñnh thuïë hoùåc
● viïåc cöng nhêån ban àêìu cho möåt taâi saãn hoùåc möåt khoaãn núå trong möåt giao dõch:
■ khöng phaãi laâ möåt húåp nhêët kinh doanh, vaâ
■vaâo thúâi àiïím giao dõch khöng laâm aãnh hûúãng túái lúåi nhuêån kïë toaán hoùåc lúåi nhuêån chõu
thuïë.
9.3.7 Taâi saãn thuïë traã chêåm àûúåc ghi nhêån àöëi vúái khoaãn chïnh lïåch taåm thúâi chõu thuïë giúái haån úã

35
CHÛÚNG 9 ● THUÏË THU NHÊÅ P IAS 12

mûác coá khaã nùng thu höìi tûâ nhûäng khoaãn lúåi nhuêån chõu thuïë trong tûúng lai. Möåt taâi saãn
thuïë traã chêåm khöng àûúåc ghi nhêån khi phaát sinh tûâ:
● viïåc ghi nhêån ban àêìu cho möåt taâi saãn coá hoùåc núå trong möåt giao dõch maâ:

■ khöng phaãi laâ möåt húåp nhêåt kinh doanh, vaâ

■ v o â th iâ ài m
í giao dõch khöng l m
â n
ã h hû n ã g t iá l iå nhu n
å k ë to n
á ho cå lúåi nhu n
å chõu thu .ë
9.3.8 Möåt taâi saãn thuïë traã chêåm àûúåc ghi nhêån cho viïåc tñnh tiïëp löî/ hoùåc khêëu trûâ thuïë chûa thûåc
hiïån, giúái haån úã mûác coá khaã nùng thu höìi trong tûúng lai.
9.3.9 C cá khoaãn chïnh l cå h t m
å thúâi ph tá sinh khi giaá trõ k të chuy n
í cuãa caác kho nã à u
ì tû trong c cá öcng
ty con, chi nh n
á h, àún võ liïn k të v â liïn doanh kh cá v iá cú s ã tñnh thu ë c aã nh n ä g kho n
ã naâ y.
9.3.10 Nhûäng nguyïn tùæc sau àûúåc aáp duång cho viïåc tñnh toaán söë dû thuïë phaãi traã trong kyâ vaâ traã
chêåm:
● Caác khoaãn núå (taâi saãn) seä àûúåc tñnh theo söë lûúång phaãi traã (thu höìi) aáp duång thuïë suêët (vaâ
luêåt thuïë) àaä àûúåc ban haânh röång raäi trûúác ngaây baáo caáo.
● Söë dû thuïë traã chêåm cêìn phaãn aánh àûúåc caách thu höìi taâi saãn hoùåc thanh toaán núå sau thuïë.
● Caác taâi saãn vaâ núå chõu trong kyâ vaâ traã chêåm àûúåc tñnh theo mûác thuïë suêët aáp duång cho lúåi
nhuêån chûa phên phöëi.
● Cöí tûác traã sau khi àaä nöåp thuïë thu nhêåp sau khi traã cöí tûác àûúåc ghi nhêån khi nghôa vuå traã
cöí tûác àûúåc cöng nhêån.
● Khöng àûúåc pheáp chiïët khêëu.
● Viïåc kiïím tra hû haåi phaãi àûúåc thûåc hiïån àöëi vúái nhûäng taâi saãn thuïë traã chêåm vaâo ngaây lêåp
baãng töíng kïët taâi saãn.
9.3.11 Thuïë trong kyâ vaâ traã chêåm phaãi àûúåc ghi nhêån laâ thu nhêåp hoùåc chi phñ vaâ àûa vaâo baáo caáo
thu nhêåp, trûâ khoaãn thuïë phaát sinh tûâ:
● Möåt giao dõch hoùåc sûå kiïån àûúåc ghi nhêån trûåc tiïëp vaâo vöën chuã súã hûäu.

● Möåt húåp nhêët kinh doanh laâ giao dõch mua laåi.

9.4 TRÒNH BAÂY VAÂ CÖNG BÖË

9.4.1 TRÒNH BAÂY

Söë dû thuïë phaãi àûúåc trònh baây nhû sau:
● Söë dû thu ë àû c å trònh b y
â taách riïng v iá c cá t iâ s n
ã c á v â taâi s n
ã núå khaác trong baãng t n
í g k të t iâ
s n
ã .
● Söë dû thuïë traã chêåm àûúåc phên biïåt vúái söë dû thuïë phaãi traã trong kyâ.

● Söë dû thuïë traã chêåm laâ daâi daån.

● Trònh baây trong baáo caáo thu nhêåp chi phñ thuïë (thu nhêåp) tûâ caác hoaåt àöång thöng thûúâng.

● Coá thïí buâ trûâ söë dû thuïë ngùæn haån khi:

■ Coá quyïìn buâ trûâ theo luêåt àõnh.

■ Coá yá àõnh thanh toaán theo phûúng phaáp buâ trûâ.

● Coá thïí buâ trûâ söë dû thuïë traã chêåm khi:

■ Coá quyïìn buâ trûâ theo luêåt àõnh.

■ Ghi coá vaâ ghi núå vúái cuâng möåt cú quan thuïë:

■ cho cuâng möåt àún võ chõu thuïë, hoùåc

■ caác àún võ chõu thuïë khaác nhau coá yá àõnh thanh toaán buâ trûâ.

9.4.2 CÖNG BÖË

Chïë àöå kïë toaán
● Phûúng phaáp aáp duång àöëi vúái thuïë traã chêåm.

36
CHÛÚNG 9 ● THUÏË THU NHÊÅ P IAS 12

Baáo caáo thu nhêåp vaâ thuyïët minh

● Caác yïëu töë chñnh cuãa chi phñ (thu nhêåp) thuïë àûúåc trònh baây riïng, bao göìm:

■ Chi phñ (thu nhêåp) thuïë phaãi traã trong kyâ.

■ Chi phñ (thu nhêåp) thuïë traã chêåm.

■ Thuïë traã chêåm phaát sinh tûâ viïåc ghi giaãm (hoùåc ghi buát toaán àaão cuãa möåt khoaãn ghi giaãm
trûúác àêy) cuãa möåt taâi saãn thuïë traã chêåm.
■ Söë thuïë liïn quan túái thay àöíi chïë àöå kïë toaán vaâ nhûäng löîi cú baãn àûúåc haåch toaán theo
phûúng phaáp àûúåc IAS 8 cho pheáp thay thïë.
● Thuïë liïn quan túái caác khoaãn bêët thûúâng.
● Cên chiïëu giûäa söë thuïë vaâ löî/ laäi theo kïë toaán tñnh bùçng tiïìn hoùåc cên àöëi tyã lïå/theo con söë.
● Giaãi thñch nhûäng thay àöíi thuïë suêët aáp duång so vúái nhûäng kyâ trûúác àêy.
● Àöëi vúái tûâng loaåi chïnh lïåch taåm thúâi, vaâ àöëi vúái tûâng loaåi löî hoùåc khêëu trûâ thuïë chûa thûåc
hiïån, söë thuïë traã chêåm àûúåc ghi nhêån trong baáo caáo thu nhêåp.

Baãng töíng kïët taâi saãn vaâ thuyïët minh

● Töíng söë thuïë phaãi traã trong kyâ vaâ traã chêåm tñnh vaâo hoùåc khêëu trûâ vaâo vöën chuã súã hûäu.
● Söë lûúång (vaâ ngaây àaáo haån) cuãa nhûäng khoaãn chïnh lïåch taåm thúâi àûúåc giaãm trûâ, löî vaâ
khêëu trûâ thuïë chûa thûåc hiïån khöng àûúåc ghi nhêån taâi saãn thuïë traã chêåm.
● Töíng söë chïnh lïåch taåm thúâi liïn quan túái caác khoaãn àêìu tû trong caác cöng ty con, chi
nhaánh, liïn doanh, liïn kïët chûa àûúåc ghi nhêån nghôa vuå thuïë traã chêåm.
● Àöëi vúái tûâng loaåi chïnh lïåch taåm thúâi, vaâ àöëi vúái tûâng loaåi löî vaâ khêëu trûâ thuïë chûa thûåc
hiïån hïët, söë taâi saãn vaâ núå thuïë traã chêåm àûúåc ghi nhêån trong baãng töíng kïët taâi saãn.
● Söë taâi saãn thuïë traã chêåm vaâ baãn chêët cuãa nhûäng bùçng chûáng cho viïåc ghi nhêån taâi saãn naây
khi:
■ Viïåc sûã duång taâi saãn thuïë traã chêåm phuå thuöåc vaâo lúåi nhuêån chõu thuïë trong tûúng lai.
■ Doanh nghiïåp bõ thua löî trong kyâ hiïån taåi hoùåc kyâ trûúác àoá.
● Söë cöí thuïë thu nhêåp cho cöí tûác traã cho caác cöí àöng àûúåc dûå kiïën hoùåc cöng böë trûúác ngaây
lêåp baãng töíng kïët taâi saãn nhûng khöng àûúåc ghi nhêån laâ möåt khoaãn núå trong baáo caáo taâi
chñnh.
● Baãn chêët cuãa viïåc traã thuïë thu nhêåp sau naây sau khi traã cöí tûác cho caác cöí àöng cuãa doanh
nghiïåp, tûác laâ nhûäng àùåc tñnh quan troång cuãa hïå thöëng thuïë thu nhêåp vaâ caác nhên töë aãnh
hûúãng túái lûúång sau khi traã cöí tûác.

37
CHÛÚNG 9 ● THUÏË THU NHÊÅ P IAS 12

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

THUÏË THU NHÊÅP

Vaâo ngaây 31/12/20x4, cöng ty Difir Inc. súã hûäu nhûäng taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ sau:
Chi phñ Khêëu hao Giaá trõ Cú súã
tñch luäy söí saách tñnh thuïë
Nghòn àöla Nghòn àöla Nghòn àöla Nghòn àöla

Maáy moác 900 180 720 450

Àêët àai 500 - 500 n/a
Nhaâ cûãa 1.500 300 1.200 n/a

Caác thöng tin khaác

● Maáy moác àûúåc khêëu hao theo phûúng phaáp àûúâng thùèng trong 5 nùm vaâ àûúåc mua vaâo ngaây
1/1/20x4.
● Àêët àai khöng àûúåc khêëu hao.
● Nhaâ cûãa bao göìm diïån tñch vùn phoâng cuãa cöng ty àûúåc khêëu hao theo phûúng phaáp àûúâng
thùèng trong 25 nùm.
● Khöng àûúåc pheáp tñnh khêëu hao cho àêët àai vaâ nhaâ cûãa àïí tñnh thuïë. Àöëi vúái maáy moác, mûác
khêëu hao àûúåc pheáp thûåc hiïån liïn tuåc trong 3 nùm lêìn lûúåt vúái tyã lïå 50/30/20 (phêìn trùm)
chi phñ.
● Lúåi nhuêån kïë toaán trûúác thuïë laâ 300.000 àöla cho nùm taâi chñnh 20x5 vaâ 400.000 àöla cho
nùm 20x6. Nhûäng con söë naây bao göìm caã thu nhêåp khöng chõu thuïë laâ 80.000 àöla vaâo nùm
20x5 vaâ 100.000 àöla vaâo nùm 20x6.
● Cöng ty Difir Inc. coá khoaãn löî thuïë vaâo ngaây 31/12/20x4 laâ 250.000 àöla. Thuïë suêët cho nùm
20x4 laâ 35%, cho nùm 20x5 vaâ 20x6 laâ 30%.

Thay àöíi söë dû thuïë traã chêåm cho nùm 20x5 vaâ 20x6 àûúåc phaãn aánh nhû sau trong söí saách kïë
toaán cuãa doanh nghiïåp:
Núå thuïë traã chêåm Nghòn àöla
Núå/coá)

Söë dû ngaây 1/1/20x5

● Maáy moác (Pheáp tñnh a) (94,5)
● Khoaãn löî àaä àûúåc àaánh giaá (250x35%) 87,5
(7,0)
Thay àöíi tyã lïå (7x5/35) 1,0
Chïnh lïåch taåm thúâi: - Maáy moác (Pheáp tñnh a) (27,0)
- Löî àaä thûåc hiïån (Pheáp tñnh b, 190 x 30%) (57,0)
Söë dû ngaây 31/12/20x5 (90,0)
Chïnh lïåch taåm thúâi: - Maáy moác (Pheáp tñnh a)
Khoaãn löî àaä thûåc hiïån ngaây 31/12/20x6 (Pheáp tñnh b, 60x30%) (18,0)
Söë dû ngaây 31/12/20x6 (108,0)

38
CHÛÚNG 9 ● THUÏË THU NHÊÅ P IAS 8

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

THUÏË THU NHÊÅP

TIÏËP THEO
CAÁC PHEÁP TÑNH

a. Maáy moác Söë kïët chuyïín Cú súã Chïnh lïåch Thuïë

Nghòn àöla tñnh thuïë taåm thúâi traã chêåm

Nghòn àöla Nghòn àöla Nghòn àöla

Mua ngaây 1/1/20x4 900 900

Khêëu bao (180) (450) 270 94,5
31/12/20x4 720 450 270 95,4
Thay àöíi tyã lïå (5/35x94,5) (13,5)
Khêëu hao 180 (270) 90 27,0
31/12/20x5 540 180 360 108,0
Khêëu hao 180 180 - -
31/12/20x6 360 - 360 108,0

b. Chi phñ thuïë thu nhêåp 20x6 20x5

Nghòn àöla Nghòn àöla

Lúåi nhuêån kïë toaán trûúác thuïë 400 300

AÃnh hûúãng thuïë cuãa nhûäng khoaãn khöng àûúåc giaãm/hoùåc
chõu thuïë:
● Doanh thu khöng chõu thuïë (100) (80)
● Khêëu hao nhaâ cûãa (1500/25) 60 60
360 280
Chïnh lïåch taåm thúâi: - (90)
● Khêëu hao: kïë toaán 180 180
● Khêëu hao: thuïë (180) (270)
360 190
Löî àaä àûúåc àaánh giaá chuyïín sang (60) (250)
Lúåi nhuêån chõu thuïë/ (löî thuïë) 300 (60)

Thuïë phaãi traã/ (lúåi nhuêån) @ 30% 90 (18)

39
 CHÛÚNG 10

BAÁO CAÁO NGAÂNH (IAS 14)

10.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Caác nguyïn tùæc àûúåc xêy dûång cho viïåc baáo caáo thöng tin theo ngaânh, àoá laâ thöng tin vïì caác
loaåi saãn phêím vaâ dõch vuå khaác nhau cuãa möåt doanh nghiïåp vaâ caác vuâng àõa lyá khaác nhau núi
doanh nghiïåp hoaåt àöång. Baáo caáo naây giuáp ngûúâi sûã duång:
● hiïíu àûúåc hoaåt àöång cuãa doanh nghiïåp trong quaá khûá,

● àaánh giaá ruãi ro vaâ thu nhêåp cuãa cöng ty, vaâ

● àûa ra nhûäng nhêån àõnh coá àêìy àuã thöng tin hún.

10.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

Chuêín mûåc naây aáp duång cho têët caã caác doanh nghiïåp coá chûáng khoaán vöën hoùåc chûáng khoaán
núå àûúåc giao dõch àaåi chuáng trïn thõ trûúâng chûáng khoaán hoùåc nhûäng doanh nghiïåp àang
trong quaá trònh phaát haânh nhûäng loaåi chûáng khoaán naây. Cöng ty meå chó trònh baây thöng tin
tûâng phêìn trïn cú súã caác baáo caáo taâi chñnh töíng húåp. Thöng tin theo böå phêån àûúåc trònh baây
caã theo ngaânh kinh doanh vaâ khu vûåc àõa lyá.
● Ngaânh kinh doanh: Möåt böå phêån taách biïåt cuãa möåt doanh nghiïåp tham gia cung cêëp saãn

phêím hoùåc dõch vuå, phaãi chõu ruãi ro vaâ hûúãng thu nhêåp khaác vúái ruãi ro vaâ thu nhêåp cuãa
nhûäng böå phêån kinh doanh khaác (vñ duå, ngaânh cöng nghiïåp, nöng nghiïåp vaâ taâi chñnh).
● Khu vûåc àõa lyá: Möåt böå phêån taách biïåt cuãa möåt doanh nghiïåp tham gia cung cêëp caác saãn

phêím vaâ dõch vuå trong möåt möi trûúâng kinh tïë cuå thïí, chõu ruãi ro vaâ hûúãng thu nhêåp khaác
vúái nhûäng böå phêån hoaåt àöång trong nhûäng möi trûúâng kinh tïë khaác.
Caác khu vûåc àõa lyá coân coá thïí àùåt taåi àõa àiïím:
■ hoaåt àöång cuãa doanh nghiïåp, hoùåc
■ thõ trûúâng vaâ khaách haâng cuãa doanh nghiïåp.
10.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN
10.3.1 Cú cêëu töí chûác vaâ quaãn lyá cuãa möåt doanh nghiïåp vaâ hïå thöëng baáo caáo taâi chñnh nöåi böå laâ cú súã
cho viïåc xaác àõnh caác böå phêån - thûúâng àûúåc goåi laâ “phûúng phaáp quaãn lyá”. Phûúng phaáp naây
thûúâng cung cêëp bùçng chûáng töët nhêët vïì nguöìn ruãi ro vaâ thu nhêåp quan troång cuãa doanh nghiïåp
àïí phuåc vuå cho viïåc baáo caáo ngaânh. Vò thïë phûúng phaáp naây trúã thaânh mêîu baáo caáo böå phêån sú
cêëp vaâ nguöìn mang tñnh aãnh hûúãng tiïëp theo taåo ra ruãi ro vaâ lúåi nhuêån trúã thaânh mêîu baáo caáo
böå phêån thûá cêëp. Tuy nhiïn, nïëu caác böå phêån nöåi böå phaát triïín khöng liïn quan túái caác saãn phêím
vaâ dõch vuå maâ cuäng khöng liïn quan àïën khu vûåc àõa lyá (vñ duå baáo caáo chó àûúåc töí chûác theo hònh
thûác phaáp lyá cuãa caác àún võ trong möåt têåp àoaân), thò nïn tiïëp tuåc phên cêëp nöåi böå (baáo caáo theo
doâng saãn phêím dõch vuå hoùåc khu vûåc àõa lyá).
10.3.2 Möåt ngaânh kinh doanh hoùåc theo khu vûåc àõa lyá laâ möåt böå phêån baáo caáo nïëu caã hai àiïìu kiïån
sau àêy àûúåc aáp duång:
● Àa söë (trïn 50%) doanh thu cuãa khu vûåc laâ thu àûúåc tûâ bïn ngoaâi.

● Doanh thu baán haâng, kïët quaã cuãa böå phêån, hoùåc taâi saãn lúán hoùåc bùçng 10% töíng giaá trõ

tûúng ûáng cuãa têët caã caác böå phêån.

Nïëu töíng söë doanh thu tûâ khaách haâng bïn ngoaâi cho têët caã caác böå phêån baáo caáo cöång laåi thêëp
hún 75% töíng doanh thu cuãa doanh nghiïåp, thò caác böå phêån baáo caáo böí sung seä phaãi àûúåc xaác
àõnh tiïëp cho túái khi àaåt mûác 75%.

40
CHÛÚNG 10 ● BAÁ O CAÁ O NGAÂ N H IAS 14

10.3.3 Caác böå phêån nhoã coá thïí kïët húåp laåi laâm möåt nïëu coá chung nhiïìu nhên töë quan troång xaác àõnh
ngaânh kinh doanh hoùåc khu vûåc àõa lyá, hoùåc coá thïí kïët húåp vúái möåt böå phêån baáo caáo coá têìm
quan troång tûúng tûå. Nïëu khöng àûúåc baáo caáo riïng biïåt hoùåc khöng àûúåc baáo caáo kïët húåp, thò
seä àûúåc baáo caáo vaâo möåt khoaãn tûúng ûáng chûa phên böí.
10.3.4 Möåt böå phêån khöng àûúåc coi laâ böå phêån baáo caáo trong kyâ hiïån taåi (theo nhûäng àiïìu kiïån trong
10.3.2) thò cêìn tiïëp tuåc baáo caáo nïëu àûúåc coi laâ quan troång cho viïåc àûa ra quyïët àõnh (vñ duå
chiïën lûúåc thõ trûúâng tûúng lai).
10.3.5 Kïët quaã böå phêån laâ viïåc tñnh toaán lúåi nhuêån hoaåt àöång trûúác khi traã caác chi phñ cho truå súã
chñnh cuãa cöng ty, thu nhêåp hoùåc chi phñ laäi (trûâ caác böå phêån taâi chñnh), thuïë thu nhêåp, caác
khoaãn bêët thûúâng, löî vaâ laäi tûâ caác khoaãn àêìu tû (trûâ caác böå phêån taâi chñnh) vaâ giaãm trûâ lúåi
ñch thiïíu söë. Kïët quaã naây bao göìm phêìn doanh thu vaâ chi phñ húåp nhêët theo tyã lïå trong caác
liïn doanh vaâ têët caã caác khoaãn löî/ laäi haåch toaán vaâo vöën cöí phêìn.
10.3.6 Taâi saãn vaâ núå theo böå phêån àûúåc xaác àõnh nhû sau:
● Bao göìm toaân böå taâi saãn vaâ núå hoaåt àöång àûúåc sûã duång trong hoùåc coá tûâ caác hoaåt àöång kinh

doanh cuãa möåt böå phêån vaâ coá thïí böí sung trûåc tiïëp vaâo böå phêån àoá hoùåc coá thïí àûúåc phên
böí vaâo böå phêån êëy möåt caách húåp lyá.
● Viïåc àûa caác khoaãn vaâo kïët quaã tûâng böå phêån vaâ vaâo taâi saãn hoùåc núå cho tûâng böå phêån àoâi

hoãi phaãi cên àöëi. Vñ duå, nïëu kïët quaã böå phêån phaãn aánh chi phñ khêëu hao thò taâi saãn khêëu
hao phaãi àûúåc àûa vaâo phêìn taâi saãn böå phêån. Tûúng tûå, nïëu kïët quaã böå phêån bao göìm chi
phñ traã laäi vaâ caác nghôa vuå núå chõu laäi thò chuáng phaãi àûúåc àûa vaâo caác nghôa vuå núå theo böå
phêån.
● Taâi saãn/núå thuïë thu nhêåp àûúåc loaåi trûâ.

● Taâi saãn do hai hoùåc nhiïìu böå phêån cuâng sûã duång chó àû c å phên böí cho c cá öbå ph
ê å n khi doanh
thu v â chi phñ liïn quan túái nhûäng taâi s n ã naây c n
ä g àû cå phênböí cho nhûä ng böå phê å n àoá .
10.3.7 Thöng tin böå phêån phaãi tuên thuã chïë àöå kïë toaán aáp duång cho viïåc lêåp vaâ trònh baây baáo caáo taâi
chñnh töíng húåp.

10.4 CÖNG BÖË

10.4.1 Thöng tin böå phêån sú cêëp

Àöëi vúái tûâng böå phêån thò cöng böë:
● Doanh thu theo böå phêån phên biïåt giûäa baán cho khaách haâng bïn ngoaâi vaâ doanh thu thu tûâ

caác böå phêån khaác.

● Kïët quaã cuãa tûâng böå phêån.

● Söë kïët chuyïín cuãa caác taâi saãn trong tûâng böå phêån.

● Núå theo tûâng böå phêån.

● Chi phñ mua vaâo taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ vaâ taâi saãn vö hònh.

● Chi phñ khêëu hao.

● Caác chi phñ khaác khöng phaãi bùçng tiïìn.

● Phên chia lúåi nhuêån roâng hoùåc löî roâng cuãa möåt khoaãn àêìu tû tñnh theo phûúng phaáp vöën

cöí phêìn.
● Cên àöëi giûäa thöng tin cuãa caác böå phêån baáo caáo vaâ caác baáo caáo taâi chñnh töíng húåp vïì doanh

thu, kïët quaã, taâi saãn vaâ núå theo tûâng böå phêån.

10.4.2 Thöng tin thûá cêëp theo böå phêån

Àöëi vúái tûâng böå phêån thò cöng böë:
● Doanh thu tûâ khaách haâng bïn ngoaâi.

● Söë kïët chuyïín cuãa taâi saãn theo böå phêån.

● Chi phñ mua vaâo taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ vaâ taâi saãn vö hònh.

41
CHÛÚNG 10 ● BAÁ O CAÁ O NGAÂ N H IAS 14

10.4.3 Caác thöng tin khaác cêìn cöng böë

● Doanh thu cuãa bêët kyâ böå phêån naâo coá doanh thu tûâ bïn ngoaâi lúán hún hoùåc bùçng 10% doanh
thu cuãa doanh nghiïåp nhûng khöng phaãi laâ möåt böå phêån baáo caáo (do àa söë doanh thu laâ tûâ
caác khoaãn chuyïín nhûúång nöåi böå).
● Cú súã tñnh giaá chuyïín nhûúång giûäa caác böå phêån.
● Thay àöíi chïë àöå kïë toaán theo ngaânh.
● Caác loaåi saãn phêím vaâ dõch vuå trong tûâng ngaânh kinh doanh.
● Cêëu thaânh cuãa tûâng khu vûåc àõa lyá.

42
CHÛÚNG 10 ● BAÁ O CAÁ O NGAÂ N H IAS 14

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

BAÁO CAÁO NGAÂNH

Hollier Inc. laâ möåt àún võ töíng húåp hoaåt àöång trong 5 ngaânh kinh doanh vaâ 4 khu vûåc àõa lyá. Nhûäng
thöng tin taâi chñnh dûúái àêy liïn quan túái nùm taâi chñnh kïët thuác ngaây 30/6/20x5.

Söë liïåu theo ngaânh kinh doanh (àún võ nghòn àöla)

Bia Àöì uöëng Khaách saån Baán leã Àoáng goái Töíng söë

Töíng doanh thu baán haâng 2.249 1.244 4.894 3.815 7.552 19.754
● Baán cho khaách haâng bïn ngoaâi 809 543 4.029 3.021 5.211 13.613
● Baán cho caác böå phêån khaác 1.440 701 865 794 2.341 6.141
Kïët quaã theo ngaânh 631 (131) 714 (401) 1.510 2.323
Taâi saãn 4.977 3.475 5.253 1.072 8.258 23.035

Söë liïåu theo khu vûåc àõa lyá (àún võ nghòn àöla)
Phêìn Lan Phaáp Anh Öxtúrêylia Töíng söë

Töíng doanh thu baán haâng 7.111 1.371 3.451 7.821 19.754
● Baán cho khaách haâng bïn ngoaâi 6.841 1.000 2.164 3.608 13.613
● Baán cho caác ngaânh khaác 270 371 1.287 4.213 6.141
Kïët quaã theo ngaânh 1.536 (478) 494 771 2.323
Taâi saãn 9.231 5.001 3.667 5.136 23.035

Bûúác àêìu tiïn trong viïåc xaác àõnh caác ngaânh kinh doanh vaâ khu vûåc àõa lyá phaãi baáo caáo cuãa doanh
nghiïåp laâ xaác àõnh àûúåc nhûäng ngaânh àaåt doanh thu chuã yïëu tûâ khaách haâng bïn ngoaâi.

Ngaânh % doanh thu tûâ bïn ngoaâi Coá àuã tiïu chuêín?

Kinh doanh

● Bia 809/2.249=36% Khöng

● Àöì uöëng 543/1.244=44% Khöng
● Khaách saån 4.029/4.894=82% Coá
● Baán leã 3.021/3.815=79% Coá
● Àoáng goái 5.211/7.552=69% Coá
Àõa lyá
● Phêìn Lan 6.841/7.111=96% Coá
● Phaáp 1.000/1.371=73% Coá
● Anh 2.164/3.451=63% Coá
● Öxtúrêylia 3.608/7.821=46% Khöng

43
CHÛÚNG 10 ● BAÁ O CAÁ O NGAÂ N H IAS 14

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

BAÁO CAÁO NGAÂNH

TIÏËP THEO

Bûúác thûá hai laâ àaãm baão rùçng 10% mûác ngûúäng doanh thu tûâ caác haâng baán, kïët quaã theo ngaânh,
hoùåc taâi saãn tûâng böå phêån àaåt àûúåc àaáp ûáng tiïu chuêín nïu úã bûúác 1. Mûác ngûúäng àûúåc tñnh nhû
sau:

Àöla
● Doanh thu baán haâng (10% x 19.754) 1.976
● Kïët quaã theo ngaânh
■ Kinh doanh: [10% söë lúán hún giûäa töíng söë (631+714+1.510) hoùåc (131+401)] 286
■ Àõa lyá: [10% söë lúán hún giûäa töíng söë (1.536+494+771 hoùåc 478)] 280
● Taâi saãn (10% x 23.035)
2.304

Ngaânh Mûác ngûúäng àuã tiïu chuêín Phaãi baáo caáo?

Kinh doanh
● Khaách saån Baán haâng, kïët quaã, taâi saãn Coá
● Baán leã Baán haâng, kïët quaã Coá
● Àoáng goái Baán haâng, kïët quaã, taâi saãn Coá
Àõa lyá
● Phêìn Lan Baán haâng, kïët quaã, taâi saãn Coá
● Phaáp Kïët quaã, taâi saãn Coá
● Anh Baán haâng, kïët quaã, taâi saãn Coá

Bûúác thûá ba laâ kiïím tra xem töíng söë doanh thu bïn ngoaâi tñnh vaâo caác ngaânh baáo caáo coá taåo ra ñt
nhêët 75% töíng söë doanh thu cuãa doanh nghiïåp/hoùåc húåp nhêët laâ 13.613.000 àöla.
● Doanh thu bïn ngo iâ cuãa caác ngaânh kinh doanh theo baáo c oá l aâ 12. 261. 000àöl
(4.029+3.021+5.211)
a
chiïëm 90% töíng doanh söë baán haâng.
● Doanh thu bïn ngoaâi cuãa caác khu vûåc àõa lyá laâ 10.005.000 àöla (6.841 + 1000 + 2.164) chiïëm
73,5% töíng doanh thu baán haâng vaâ thêëp hún 75%.
Theo IAS14 (àoaån 37), cêìn phaãi xaác àõnh böí sung caác böå phêån àõa lyá nghôa vuå baáo caáo, ngay caã, nïëu
caác böå phêån naây khöng àaåt mûác ngûúäng 10% úã bûúác 2. Àiïìu naây coá nghôa laâ, theo yïu cêìu, Öxtúrêylia
cuäng àuã àiïìu kiïån laâ möåt khu vûåc àõa lyá phaãi baáo caáo (xem àoaån 10.3.2).

Caác ngaânh baáo caáo seä göìm coá:

● Kinh doanh: khaách saån, baán leã, vaâ àoáng goái.

44
 CHÛÚNG 11

THÖNG TIN PHAÃN AÁNH AÃNH HÛÚÃNG CUÃA

BIÏËN ÀÖÅNG GIAÁ CAÃ (IAS 15)

11.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Caác baáo caáo taâi chñnh thûúâng àûúåc lêåp theo chi phñ ban àêìu maâ khöng phaãn aánh aãnh hûúãng
thay àöíi giaá caã. Thöng tin theo yïu cêìu cuãa IAS 15 àûúåc àûa ra àïí giuáp ngûúâi sûã duång baáo caáo
taâi chñnh doanh nghiïåp nhêån thûác àûúåc aãnh hûúãng cuãa giaá caã thay àöíi àöëi vúái kïët quaã hoaåt
àöång. Viïåc tuên thuã IAS15 àûúåc khuyïën khñch nhûng khöng mang tñnh bùæt buöåc, vò vêåy maâ
viïåc khöng tuên thuã seä khöng laâm aãnh hûúãng túái möåt baáo caáo kiïím toaán àûúåc chêëp thuêån.

11.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

Chuêín mûåc naây aáp duång cho nhûäng àún võ coá têìm quan troång àaáng kïí trong nhûäng möi
trûúâng kinh tïë cho hoaåt àöång.

11.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

11.3.1 Thöng tin taâi chñnh vïì thay àöíi giaá caã àûúåc lêåp theo nhiïìu caách khaác nhau, àoá laâ:
● Theo sûác mua chung.
● Theo chi phñ hiïån taåi thay cho chi phñ ban àêìu.
● Phûúng phaáp kïët húåp.

11.3.2 Theo phûúng phaáp vïì sûác mua chung, thu nhêåp àûúåc ghi nhêån sau khi sûác mua chung cuãa söë
vöën cöí àöng àûúåc baão toaân (khaái niïåm baão toaân vöën taâi chñnh trong Quy àõnh chung, xem àoaån
2.3.10):
● Möåt söë hoùåc têët caã caác khoaãn trong baáo caáo taâi chñnh àûúåc baáo caáo laåi theo nhûäng thay àöíi
cuãa mûác giaá chung coá sûã duång möåt chó söë thñch húåp.
● Thu nhêåp thûúâng phaãn aánh aãnh hûúãng cuãa thay àöíi mûác giaá chung àöëi vúái khêëu hao, chi
phñ baán haâng vaâ caác khoaãn roâng bùçng tiïìn.
11.3.3 Theo phûúng phaáp chi phñ hiïån taåi, chi phñ thay thïë cuãa möåt taâi saãn àûúåc sûã duång laâm cú súã
tñnh toaán ban àêìu. Thu nhêåp àûúåc ghi nhêån sau khi cöng suêët hoaåt àöång àûúåc baão toaân (khaái
niïåm baão toaân vöën vêåt chêët trong Quy àõnh chung, xem àoaån 2.3.10):
● Phûúng phaáp chi phñ hiïån taåi thûúâng àoâi hoãi ghi nhêån aãnh hûúãng thay àöíi giaá àöëi vúái khêëu
hao, vaâ chi phñ baán haâng.
● Nhûäng phûúng phaáp naây cuäng thûúâng yïu cêìu aáp duång möåt söë hònh thûác àiïìu chónh ghi
nhêån chung sûå aãnh hûúãng tûúng taác giûäa giaá caã biïën àöíi vaâ viïåc taâi trúå cuãa möåt doanh
nghiïåp.
11.3.4 Thöng tin taâi chñnh àöi khi àûúåc cung cêëp qua sûã duång nhûäng phûúng khaác nhau àûúåc mö taã
úã trïn, hoùåc trong caác baáo caáo taâi chñnh ban àêìu hoùåc caác baáo caáo taâi chñnh böí sung. Tuy nhiïn,
vêîn chûa coá sûå nhêët trñ chung trïn thïë giúái vïì vêën àïì naây.

11.4 CÖNG BÖË

Thöng tin sau àêy phaãi àûúåc cung cêëp böí sung trûâ khi nhûäng thöng tin naây laâ möåt phêìn trong
baáo caáo taâi chñnh ban àêìu:

45
CHÛÚNG 11 ● THÖNG TIN PHAÃ N AÁ N H AÃ N H HÛÚÃ N G CUÃ A BIÏË N ÀÖÅ N G GIAÁ CAÃ IAS 15

● Caác phûúng phaáp àûúåc aáp duång.

● Baãn chêët cuãa caác chó söë àûúåc sûã duång.
● Viïåc àiïìu chónh hoùåc söë àiïìu chónh cho khêëu hao taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ.
● Viïåc àiïìu chónh hoùåc söë àiïìu chónh cho chi phñ baán haâng.
● Àiïìu chónh liïn quan túái caác khoaãn bùçng tiïìn, aãnh hûúãng cuãa viïåc ài vay, hoùåc laäi vöën khi
nhûäng àiïìu chónh naây àûúåc xem xeát trong viïåc quyïët àõnh mûác thu nhêåp.
● AÃnh hûúãng toaân böå àïën kïët quaã cuãa ba caách àiïìu chónh vûâa nïu cuäng nhû bêët kyâ khoaãn naâo
khaác phaãn aánh aãnh hûúãng cuãa giaá caã biïën àöång àûúåc àûa vaâo baáo caáo.
● Khi sûã duång phûúng phaáp chi phñ hiïån taåi, thò chi phñ hiïån taåi cuãa taâi saãn, nhaâ xûúãng, thiïët
bõ cuäng nhû haâng töìn kho cêìn phaãi àûúåc cöng böë.

46
CHÛÚNG 11 ● THÖNG TIN PHAÃ N AÁ N H AÃ N H HÛÚÃ N G CUÃ A BIÏË N ÀÖÅ N G GIAÁ CAÃ IAS 15

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

THÖNG TIN PHAÃN AÁNH AÃNH HÛÚÃNG CUÃA BIÏËN ÀÖÅNG GIAÁ CAÃ

Giaám àöëc àiïìu haânh cuãa möåt cöng ty saãn xuêët àùåt cêu hoãi vïì nhûäng lúåi ñch cuãa viïåc lêåp vaâ trònh baây
thöng tin trong caác baáo caáo taâi chñnh phaãn aánh aãnh hûúãng cuãa biïën àöång giaá caã túái kïët quaã hoaåt àöång
vaâ võ thïë taâi chñnh cuãa cöng ty. Öng ta àûa ra nhûäng cêu hoãi sau:
● Àêu laâ nhûäng haån chïë cuãa phûúng phaáp kïë toaán chi phñ ban àêìu?
● Àêu laâ nhûäng khoaãn chñnh phaãi àûúåc àiïìu chónh trong caác baáo caáo taâi chñnh àïí phaãn aánh aãnh
hûúãng cuãa biïën àöång giaá caã, vaâ muåc àñch cuãa viïåc àiïìu chónh laâ gò?

Nhûäng haån chïë cuãa phûúng phaáp kïë toaán chi phñ ban àêìu
Caác baáo caáo taâi chñnh àûúåc lêåp theo phûúng phaáp chi phñ ban àêìu khöng nhêët thiïët phaãi mang laåi
viïåc trònh baây trung thûåc vaâ roä raâng kïët quaã hoaåt àöång hoùåc tiïìm nùng tûúng lai cuãa möåt doanh
nghiïåp nïëu nhû vöën khöng àûúåc duy trò. Hún nûäa, viïåc àaánh giaá thûåc tïë vïì kïët quaã hoaåt àöång thöng
qua nhûäng hïå söë nhû thu nhêåp trïn vöën laâ vö nghôa nïëu lúåi nhuêån baáo caáo laâ quaá cao, vöën bõ àaánh
giaá thêëp hún thûåc tïë, vaâ taâi saãn àûúåc àõnh giaá theo nhiïìu phûúng phaáp kïët húåp.

Giúái haån cuãa viïåc kïë toaán chi phñ ban àêìu:
● Khêëu hao taâi saãn theo giaá vöën ban àêìu chó laâ möåt giaá trõ mang tñnh tuây yá lûåa choån theo giaá trõ
khöng cêåp nhêåt vaâ voâng àúâi kinh tïë sûã duång ûúác tñnh.
● Phñ khêëu hao khöng tñnh chi phñ thay thïë thûåc tïë cuãa taâi saãn theo mûác giaá hiïån taåi.
● Lúåi nhuêån khöng phaãn aánh chi phñ giao dõch thûåc sûå, bao göìm caã viïåc thay thïë taâi saãn taåi möåt thúâi
àiïím naâo àoá.
● Do khöng tñnh túái laåm phaát nïn khöng àaãm baão àûúåc rùçng àún võ duy trò àuã cú súã vöën.
● Baáo caáo lúåi nhuêån vûúåt quaá thûåc tïë bùçng caách tñnh thêëp khêëu hao theo chi phñ ban àêìu, vaâ tñnh
giaá vöën haâng baán theo mûác chi phñ ban àêìu cuãa haâng töìn kho (chûá khöng phaãi chi phñ hiïån taåi)
coá thïí dêîn túái viïåc giaãm vöën cuãa àún võ qua chi phñ thuïë cao vaâ qua viïåc phên phöëi.
● Trong khi viïåc kïë toaán chi phñ ban àêìu àûa ra cú súã thöëng nhêët cho caác àún võ lêåp baáo caáo, thò laåm
phaát aãnh hûúãng àïën caác saãn phêím vaâ thõ trûúâng khaác nhau, vò vêåy aãnh hûúãng túái caác àún võ, úã
nhûäng mûác àöå khaác nhau.
● Kïë toaán chi phñ ban àêìu laâm cho caác cöí àöng vaâ caác nhaâ phên tñch khoá àaánh giaá hoaåt àöång vaâ nùng
lûåc quaãn lyá thûåc sûå vò nhûäng thay àöíi aãnh hûúãng túái àiïìu kiïån thõ trûúâng hiïån taåi khöng àûúåc tñnh
àïën theo phûúng phaáp chi phñ ban àêìu.
● Viïåc àaánh giaá trung thûåc caác àún võ khoá thûåc hiïån àûúåc theo nguyïn tùæc chi phñ ban àêìu.
● Khoá giaãi thñch baáo caáo trong caã möåt thúâi kyâ do tûâng nùm coá sûác mua khaác nhau.

● Caác hïå söë chuã yïëu (vñ duå nhû thu nhêåp trïn töíng taâi saãn) seä tùng cao theo nguyïn tùæc chi phñ ban
àêìu vò lúåi nhuêån àûúåc baáo caáo quaá cao (nhû àaä nïu úã trïn) vaâ töíng taâi saãn bõ àaánh giaá thêëp so vúái
chi phñ hiïån taåi. Vò vêåy caác àún võ àêìu tû vaâo taâi saãn múái, (dêîn túái tùng hiïåu quaã vaâ lúåi nhuêån), seä
bêët lúåi theo nhûäng phên tñch hïå söë naây do töíng taâi saãn cao hún, tñnh toaán coá hiïåu quaã theo chi phñ
hiïån taåi.
Nhûäng àiïìu chónh chuã yïëu
● Giaá v n
ë h n â g baán: Muåc àñch laâ àïí tñnh chi phñ hiïån taåi cuãa haâng hoaá àaä àûúåc b n á ra trong kyâ vaâo ng y
â
th cå t ïë hoù
å c ngaâ y t ñnh the o b ò nh quên gi a quyïì n coá haâng à
ûúå c ba
á n ra
. Lúå i nh
uêå n roâ ng b
õ gi aãmài theo
caách àiïìu chónh n y â.

● Khêëu hao: Cöët loäi cuãa caách àiïìu chónh naây laâ lûúång khêëu hao cuãa taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët

47
CHÛÚNG 11 ● THÖNG TIN PHAÃ N AÁ N H AÃ N H HÛÚÃ N G CUÃ A BIÏË N ÀÖÅ N G GIAÁ CAÃ IAS 15

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

THÖNG TIN PHAÃN AÁNH AÃNH HÛÚÃNG CUÃA BIÏËN ÀÖÅNG GIAÁ CAÃ
TIÏËP THEO

bõ àûúåc àiïìu chónh theo giaá trõ hiïån taåi. Phñ khêëu hao trong kyâ àûúåc tñnh theo giaá trõ naây. Lúåi nhuêån
roâng bõ giaãm ài theo caách àiïìu chónh naây.

● Phûúng phaáp àoân bêíy: Àêy laâ phûúng phaáp àiïìu chónh àûúåc dûåa trïn caách thûác taâi trúå caác loaåi taâi
saãn khöng bùçng tiïìn trong möåt àún võ:

■ Caác nguöìn bïn ngoaâi coá thïí àûúåc sûã duång àïí taâi trúå möåt phêìn chi phñ thay thïë nhûäng taâi saãn
khöng bùçng tiïìn (àiïìu naây xaãy ra khi caác khoaãn núå bùçng tiïìn lúán hún taâi saãn bùçng tiïìn vaâ
nhûäng ngûúâi chuã súã hûäu khöng bõ mêët sûác mua). Võ thïë núå roâng bùçng tiïìn coân cho pheáp doanh
nghiïåp taâi trúå möåt phêìn taâi saãn khöng phaãi laâ tiïìn, laâm giaãm búát möåt phêìn chi phñ thay thïë
haâng töìn kho cuäng nhû taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ. Lúåi nhuêån roâng seä tùng lïn theo phûúng
phaáp àiïìu chónh naây.

■ Nïëu taâi saãn coá bùçng tiïìn lúán hún taâi saãn núå bùçng tiïìn thò xaãy ra tònh traång toaân böå chi phñ thay
thïë haâng töìn kho, taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ cuäng nhû phêìn taâi saãn roâng bùçng tiïìn àûúåc
taâi trúå búãi vöën cöí phêìn. Àiïìu naây seä aãnh hûúãng bêët lúåi àïën lúåi nhuêån roâng cuãa caã kyâ do viïåc
mêët ài sûác mua cuãa taâi saãn bùçng tiïìn maâ nhûäng ngûúâi chuã súã hûäu phaãi gaánh chõu.

48
 CHÛÚNG 12

TAÂI SAÃN, NHAÂ XÛÚÃNG VAÂ THIÏËT BÕ (IAS 16)

12.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Nhûäng nöåi dung sau àûúåc quy àõnh trong viïåc kïë toaán taâi saãn, xûúãng vaâ thiïët bõ :
● Thúâi gian ghi nhêån taâi saãn.
● Quyïët àõnh giaá trõ kïët chuyïín cuãa taâi saãn.
● Chi phñ khêëu hao phaãi àûúåc ghi nhêån cho giaá trõ kïët chuyïín cuãa taâi saãn.
● Caác yïu cêìu cöng böë.

12.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

Chuêín mûåc naây quy àõnh cho têët caã caác loaåi taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ. Taâi saãn, nhaâ xûúãng
vaâ thiïët bõ laâ nhûäng taâi saãn hûäu hònh àûúåc doanh nghiïåp giûä àïí saãn xuêët, cung cêëp haâng hoaá
vaâ dõch vuå, cho thuï hoùåc cho muåc àñch quaãn lyá haânh chñnh, vaâ thûúâng àûúåc sûã duång trong
nhiïìu giai àoaån. Vñ duå àêët àai, nhaâ cûãa, maáy moác, taâu beâ, maáy bay, phûúng tiïån àöång cú, nöåi
thêët, thiïët bõ lùæp àùåt.

12.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

12.3.1 Taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ coá thïí àûúåc ghi theo nhûäng phûúng phaáp sau:
● Chi phñ trûâ ài khêëu hao tñch luyä vaâ löî do giaãm giaá tñch luäy; tûác laâ söë kïët chuyïín/giaá trõ söí
saách (haåch toaán chuêín).
● Giaá trõ àõnh giaá laåi (phûúng phaáp àûúåc pheáp thay thïë), laâ giaá trõ thûåc tïë cuãa taâi saãn trûâ ài
khêëu hao tñch luyä vaâ löî tñch luäy do giaãm giaá.
12.3.2 Theo luêåt cuãa 1 söë nûúác thò phñ khêëu hao haâng nùm cho möåt khoaãn muåc taâi saãn, nhaâ xûúãng
vaâ thiïët bõ seä khaác vúái söë giaãm khêëu hao àûúåc cú quan thuïë cho pheáp. Àiïìu naây dêîn túái chïnh
lïåch giûäa giaá trõ söí saách vaâ cú súã tñnh thuïë cho khoaãn muåc; viïåc àaánh thuïë traã chêåm vò thïë seä
àûúåc quy àõnh trong caác àiïìu khoaãn cuãa IAS 12.
12.3.3 Möåt khoaãn muåc taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ àûúåc ghi nhêån laâ möåt taâi saãn theo Quy àõnh
chung cuãa IAS nïëu:
●Doanh nghiïåp coá khaã nùng thu àûúåc lúåi ñch kinh tïë trong tûúng lai tûâ taâi saãn naây (vñ duå
doanh thu baán saãn phêím taåo ra àûúåc tûâ taâi saãn àoá).
● Chi phñ cuãa taâi saãn cêìn àûúåc tñnh toaán möåt caách tin cêåy tûâ chñnh giao dõch (vñ duå möåt hoaá
àún).
12.3.4 Nhûäng nguyïn tùæc sau àûúåc aáp duång cho viïåc kïët húåp hoùåc taách biïåt taâi saãn:
● Nhûäng khoaãn nhoã khöng àaáng kïí (vñ duå mêîu vaâ khuön) coá thïí húåp laåi thaânh nhûäng khoaãn
muåc taâi saãn duy nhêët.
● Nh n ä g phuå tuâng chuyïn duång vaâ thi të bõ ài keâm àû cå tñnh laâ taâi s n
ã , xû n
ã g v â thi të bõ.
● Thiïët bõ phuå tuâng àûúåc haåch toaán nhû nhûäng khoaãn muåc riïng biïåt nïëu nhûäng taâi saãn liïn
quan coá voâng àúâi sûã duång khaác nhau hoùåc mang laåi lúåi ñch kinh tïë theo nhûäng caách thûác
khaác nhau (vñ duå möåt maáy bay vaâ àöång cú cuãa maáy bay).
● Taâi saãn an toaân vaâ möi trûúâng àûúåc xaác àõnh laâ möåt taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ nïëu
nhûäng taâi saãn naây giuáp cho doanh nghiïåp tùng lúåi ñch kinh tïë trong tûúng lai tûâ nhûäng taâi
saãn coá liïn quan cao hún nhûäng gò thu àûúåc nïëu khöng mua vaâo nhûäng taâi saãn naây (vñ duå
thiïët bõ baão vïå hoaá chêët).

49
CHÛÚNG 12 ● TAÂ I SAÃ N , NHAÂ XÛÚÃ N G VAÂ THIÏË T BÕ IAS 16

12.3.5 Möåt taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ àûúc tñnh toaán theo chi phñ böí sung trûåc tiïëp, bao göìm giaá
mua vaâ thuïë àaä traã. Tuy nhiïn, caác chi phñ quaãn lyá vaâ chi phñ chung cuäng nhû chi phñ chaåy
thuïë khöng àûúåc tñnh vaâo.
12.3.6 Chi phñ cuãa nhûäng taâi saãn tûå xêy dûång bao göìm nguyïn vêåt liïåu, nhên cöng vaâ caác loaåi nguyïn
liïåu àêìu vaâo khaác.
12.3.7 Khi taâi saãn àûúåc trao àöíi, nhûäng khoaãn muåc khöng tûúng tûå nhau àûúåc ghi theo giaá thûåc tïë cuãa
taâi saãn nhêån àûúåc. Caác khoaãn muåc tûúng tûå àûúåc ghi theo giaá trõ kïët chuyïín cuãa taâi saãn àem
ài trao àöíi.
12.3.8 Chi phñ tiïëp theo cho taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ àûúåc ghi nhêån laâ möåt khoaãn chi phñ khi
phaát sinh nïëu chi phñ àoá khöi phuåc àûúåc tiïu chuêín hoaåt àöång. Nhûäng khoaãn naây àûúåc
chuyïín thaânh vöën khi doanh nghiïåp coá khaã nùng thu àûúåc lúåi ñch kinh tïë lúán hún tiïu chuêín
hoaåt àöång ban àêìu (SIC-23).
12.3.9 Khêëu hao phaãn aánh viïåc tiïu thuå caác lúåi ñch kinh tïë cuãa möåt taâi saãn vaâ àûúåc ghi nhêån laâ möåt
khoaãn chi phñ trûâ khi noá àûúåc tñnh vaâo giaá trõ kïët chuyïín cuãa möåt taâi saãn tûå xêy dûång. Nhûäng
nguyïn tùæc sau àêy àûúåc aáp duång:
● Söë khêëu hao àûúåc phên böí hïå thöëng trong toaân böå voâng àúâi sûã duång.
● Phûúng phaáp phaãn aánh caách thûác tiïu thuå dûå tñnh. Phûúng phaáp naây göìm coá phûúng phaáp
àûúâng thùèng, theo söë dû giaãm dêìn vaâ töíng àún võ saãn phêím.
12.3.10 Àêët àai vaâ nhaâ cûãa laâ nhûäng taâi saãn coá thïí taách biïåt àûúåc. Nhaâ cûãa laâ nhûäng taâi saãn coá thïí
àûúåc khêëu hao.
12.3.11 Giaá trõ dûå tñnh seä àûúåc thu höìi tûâ viïåc sûã duång möåt taâi saãn trong tûúng lai, bao göìm giaá trõ
coân laåi khi thanh lyá, laâ giaá trõ coá thïí thu höìi àûúåc. Giaá trõ kïët chuyïín phaãi àûúåc so saánh àõnh
kyâ (thûúâng laâ vaâo cuöëi nùm) vúái giaá trõ coá thïí thu höìi àûúåc. Nïëu giaá trõ coá thïí thu höìi àûúåc
thêëp hún thò söë chïnh lïåch àûúåc ghi nhêån laâ söë dû chïnh lïåch sau àaánh giaá laåi taâi saãn chi phñ,
trûâ khi ghi àaão laåi thaânh möåt khoaãn àöëi ûáng trong söë.

12.4 CÖNG BÖË

12.4.1 Nhûäng yïu cêìu cöng böë chñnh göìm coá:

Chïë àöå kïë toaán
● Cú súã tñnh toaán cho tûâng loaåi taâi saãn.
● Phûúng phaáp vaâ tyã lïå khêëu hao cho tûâng loaåi taâi saãn.
Baáo caáo thu nhêåp vaâ thuyïët minh
● Chi phñ khêëu hao cho tûâng loaåi taâi saãn.
● AÃnh hûúãng cuãa nhûäng thay àöíi quan troång trong ûúác tñnh caác loaåi chi phñ coá liïn quan cuãa
caác loaåi taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ.
Baãng töíng kïët taâi saãn vaâ baãn thuyïët minh
● Töíng giaá trõ kïët chuyïín (giaá trõ ghi söí) trûâ ài khêëu hao tñch luyä vaâ löî tñch luyä do giaãm giaá
cho tûâng loaåi taâi saãn vaâo àêìu vaâ cuöëi kyâ.
● Cên àöëi chi tiïët nhûäng thay àöíi trong giaá trõ kïët chuyïín trong kyâ.
● Giaá trõ taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ trong quaá trònh xêy dûång.
● Taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ àûúåc àem thïë chêëp àaãm baão.
● Caác khoaãn cam kïët vïì vöën àïí mua taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ.
12.4.2 Cöng böë böí sung yïu cêìu àöëi vúái giaá trõ àaánh giaá laåi nhû sau:
● Phûúng phaáp àûúåc sûã duång vaâ ngaây hiïåu lûåc cuãa viïåc àaánh giaá laåi.
● Söë dû sau àaánh giaá laåi.
● Nïëu coá sûå tham gia cuãa cú quan àõnh giaá àöåc lêåp.
● Baãn chêët cuãa bêët kyâ chó söë naâo àûúåc sûã duång àïí quyïët àõnh chi phñ thay thïë.
● Giaá trõ kïët chuyïín cuãa tûâng loaåi taâi saãn, xûúãng vaâ thiïët bõ nïëu àûúåc kïët chuyïín trong baáo
caáo taâi chñnh theo chi phñ ban àêìu.

50
CHÛÚNG 12 ● TAÂ I SAÃ N , NHAÂ XÛÚÃ N G VAÂ THIÏË T BÕ IAS 16

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

TAÂI SAÃN, NHAÂ XÛÚÃNG VAÂ THIÏËT BÕ

Nhûäng tònh huöëng khöng liïn quan vúái nhau dûúái àêy àùåt ra nhûäng vêën àïì kïë toaán cho taâi saãn, nhaâ
xûúãng vaâ thiïët bõ coá baãng töíng kïët taâi saãn ngaây 31/10/20x1:
A. Vaâo ngaây 1/1/20x1, Zakharetz Inc. mua vaâo thiïët bõ saãn xuêët vúái söë tiïìn 250.000 àöla. Nhûäng
chi phñ tiïëp theo àaä phaát sinh nhû sau:
Àöla
● Giao haâng 18.000
● Lùæp àùåt 4.500
● Chi phñ quaãn lyá chung coá tñnh giaán tiïëp 3.000

Viïåc lùæp àùåt vaâ thúâi gian khúãi àöång mêët 3 thaáng, vaâ phaãi chi thïm möåt khoaãn 21.000 àöla laâ chi phñ
chaåy thûã liïn quan trûåc tiïëp túái viïåc àûa taâi saãn vaâo tònh traång hoaåt àöång.

Baáo caáo quaãn lyá haâng thaáng cho thêëy trong 5 thaáng àêìu, khöëi lûúång saãn xuêët tûâ thiïët bõ naây àaä àem
laåi khoaãn löî hoaåt àöång ban àêìu laâ 15.000 àöla do saãn xuêët vúái khöëi lûúång nhoã. Nhûäng thaáng tiïëp
theo sau àoá cho thêëy kïët quaã khaã quan hún.

Thiïët bõ naây coá voâng àúâi hûäu duång ûúác tñnh laâ 14 nùm vaâ giaá trõ coân laåi laâ 18.000 àöla. Dûå tñnh chi
phñ hao huåt lïn túái 12.500 àöla.

VÊËN ÀÏÌ: Ban àêìu giaá trõ naâo àûúåc ghi laâ chi phñ ban àêìu cuãa taâi saãn vaâ àêu laâ nhûäng chi phñ haâng
nùm trong baáo caáo thu nhêåp liïn quan túái viïåc sûã duång caác lúåi ñch kinh tïë cuãa taâi saãn?

Chi phñ ban àêìu cuãa thiïët bõ

Àöla
Giaá theo hoaá àún 250.000
Giao haâng 18.000
Lùæp àùåt 24.500
Chi phñ chaåy thûã 21.000
313.500

Phñ haâng nùm liïn quan túái thiïët bõ

Àöla
Chi phñ ban àêìu nïu trïn 313.500
Giaá trõ coân laåi ûúác tñnh (18.000)
Giaá trõ hao huåt ûúác tñnh 12.500
Söë coá thïí àûúåc khêëu hao 308.000

Phñ haâng nùm àûa vaâo baáo caáo thu nhêåp laâ 22.000 àöla (308.000/14 nùm). Tuy nhiïn, cêìn lûu yá rùçng
trong nùm taâi chñnh kïët thuác ngaây 31/12/20x1, khoaãn phñ seä laâ 16.500 àöla (9/12 x 22.000 àöla) laâ do
thiïët bõ àaä àûúåc àûa vaâo sûã duång ngaây 1/4/20x1, sau thúâi kyâ lùæp àùåt vaâ chaåy thûã.

51
CHÛÚNG 12 ● TAÂ I SAÃ N , NHAÂ XÛÚÃ N G VAÂ THIÏË T BÕ IAS 16

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

TAÂI SAÃN, NHAÂ XÛÚÃNG VAÂ THIÏËT BÕ

TIÏËP THEO

B. Delta Printers Inc. mua nhaâ cûãa vaâ thiïët bõ in vaâo ngaây 1/1/20x1 vúái söë tiïìn 2 triïåu àöla vaâ àûúåc
ghi söí theo chi phñ ban àêìu. Trong nùm 20x3, caác giaám àöëc cöng ty ra quyïët àõnh tñnh thiïët bõ theo
giaá thûåc tïë trong tûúng lai, àïí dûå phoâng cho viïåc baão toaân vöën cho toaân böå hoaåt àöång kinh doanh.
VÊËN ÀÏÌ: Liïåu phûúng phaáp tñnh theo giaá trõ thûåc tïë coá àaåt àûúåc muåc tiïu baão toaân vöën hay khöng?

Giaá trõ thûåc tïë seä àûúåc tñnh nhû thïë naâo?
Liïåu coá nhûäng gò liïn quan àïën thuïë traã chêåm.

Baão toaân vöën

Phûúng phaáp kïë toaán naây seä khöng hoaân toaân thaânh cöng cho viïåc baão toaân vöën vò nhûäng lyá do sau
àêy:
● Khöng àûúåc lêåp dûå phoâng cho viïåc duy trò chi phñ hiïån taåi cuãa haâng töìn kho, saãn phêím dúã dang
vaâ caác taâi saãn khöng bùçng tiïìn khaác.
● Khöng àûúåc lêåp dûå phoâng cho chi phñ giûä taâi saãn bùçng tiïìn.
● Khöng àûúåc lêåp dûå phoâng cho khêëu hao chûa thûåc hiïån hïët.

Giaá trõ thûåc tïë

● Giaá trõ thûåc tïë cuãa àêët àai vaâ nhaâ cûãa thûúâng laâ giaá thõ trûúâng cho viïåc sûã duång hiïån taåi, vúái giaã
àõnh rùçng taâi saãn vêîn tiïëp tuåc àûúåc sûã duång cho cuâng möåt hoaåt àöång hoùåc möåt hoaåt àöång tûúng
tûå. Giaá trõ naây àûúåc quyïët àõnh thöng qua viïåc àõnh giaá, thûúâng laâ do möåt cú quan àõnh giaá
chuyïn nghiïåp thûåc hiïån.
● Giaá trõ thûåc tïë cuãa caác khoaãn muåc nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ thûúâng laâ giaá thõ trûúâng, àûúåc xaác àõnh
qua viïåc àõnh giaá. Khi khöng coá bùçng chûáng vïì giaá thõ trûúâng, do baãn chêët àùåc biïåt cuãa xûúãng
vaâ thiïët bõ vaâ do nhûäng khoaãn naây hiïëm khi àûúåc baán (trûâ khi laâ möåt phêìn cuãa möåt cú súã àang
hoaåt àöång), thò nhûäng khoaãn naây seä àûúåc àõnh giaá theo chi phñ thay thïë roâng.
● Viïåc tñnh toaán giaá trõ thûåc tïë cuãa taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ thûúâng dûåa trïn viïåc sûã duång
hiïån taåi. Àöëi vúái möåt taâi saãn coá khaã nùng thay àöíi sûã duång, thò giaá trõ thûåc tïë àûúåc tñnh theo
cuâng phûúng phaáp nhûäng taâi saãn tûúng tûå khaác àûúåc sûã duång cho cuâng möåt muåc àñch thiïët kïë.

AÃnh hûúãng cuãa viïåc àõnh giaá laåi àïën thuïë traã chêåm
● Viïåc traã chêåm thuïë laâ àïí dûå phoâng cho giaá trõ àõnh giaá laåi ngay caã khi giaá trõ xaác àõnh laåi cao
hún giaá vöën vaâ àún võ khöng coá yá àõnh baán ài taâi saãn.
● Giaá trõ söí saách àûúåc àõnh giaá laåi sau àoá àûúåc thu höìi qua viïåc sûã duång vaâ caác lúåi ñch kinh tïë chõu
thuïë - thu àûúåc do cho pheáp khöng giaãm khêëu hao àïí àaánh thuïë. Vò vêåy, cêìn phaãi qui àõnh cho
viïåc nöåp thuïë cho nhûäng lúåi ñch kinh tïë naây.
● Thuïë traã chêåm do àõnh giaá laåi àûúåc dûå phoâng trûåc tiïëp cho phêìn laäi chïnh lïåch sau àõnh giaá laåi
(vöën).

52
 CHÛÚNG 13

TAÂI SAÃN CHO THUÏ (IAS 17)

13.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

IAS quy àõnh, cho bïn nhêån thuï vaâ bïn cho thuï, nhûäng chïë àöå kïë toaán phuâ húåp vaâ nöåi dung
cöng böë cho caác loaåi giao dõch cho thuï.

13.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

Chuêín mûåc naây aáp duång cho têët caã caác húåp àöìng cho thuï, theo àoá ngûúâi cho thuï chuyïín cho
ngûúâi àûúåc thuï quyïìn sûã duång möåt taâi saãn trong möåt thúâi gian thoaã thuêån àïí nhêån möåt hoùåc
nhiïìu khoaãn tiïìn thanh toaán. SIC - 15 nïu roä viïåc ghi nhêån caác khoaãn thûúãng khuyïën khñch
liïn quan àïën cho thuï hoaåt àöång cuãa caã bïn thuï vaâ bïn cho thuï.
13.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN
13.3.1 Phên biïåt giûäa hai loaåi húåp àöìng cho thuï:
● Cho thuï taâi chñnh laâ chuyïín giao thûåc chêët toaân böå ruãi ro vaâ ñch lúåi liïn quan túái súã hûäu
taâi saãn. Quyïìn súã hûäu vïì sau coá thïí àûúåc chuyïín giao hoùåc khöng.
● Cho thuï hoaåt àöång laâ nhûäng húåp àöìng thuï khöng phaãi laâ cho thuï taâi chñnh.
13.3.2 Viïåc phên loaåi taâi saãn cho thuï àûúåc thûåc hiïån khi bùæt àêìu cho thuï. Nguyïn tùæc chuá troång
nöåi dung hún hònh thûác cuãa húåp àöìng cho thuï laâ yïëu töë chó dêîn cho viïåc phên loaåi. Viïåc phên
loaåi dûåa trïn mûác àöå ruãi ro vaâ lúåi ñch ài keâm viïåc súã hûäu taâi saãn cho thuï thuöåc vïì ngûúâi cho
thuï hay ngûúâi ài thuï.
● Ruãi ro göìm coá töín thêët tiïìm nùng do khöng sûã duång cöng suêët, cöng nghïå laåc hêåu vaâ thay
àöíi thu nhêåp do àiïìu kiïån kinh tïë thay àöíi.
● Phêìn ñch lúåi bao göìm dûå tñnh hoaåt àöång coá laäi trong suöët voâng àúâi kinh tïë cuãa taâi saãn vaâ
nhûäng gò thu àûúåc nhúâ tùng giaá trõ hoùåc chuyïín thaânh tiïìn giaá trõ coân laåi.
13.3.3 Caác khoaãn cho thuï taâi chñnh göìm coá:
● Chuyïín giao quyïìn súã hûäu taâi saãn cho bïn ài thuï khi hïët thúâi haån cho thuï.
● Bïn ài thuï khaá chùæc chùæn laâ seä thûåc hiïån quyïìn lûåa choån mua theo giaá thûúng lûúång.
● Thúâi haån cho thuï chiïëm phêìn lúán voâng àúâi kinh tïë cuãa taâi saãn.
● Giaá trõ hiïån taåi cuãa söë tiïìn thanh toaán töëi thiïíu xêëp xó giaá trõ thûåc tïë cuãa taâi saãn cho thuï.
● Taâi saãn cho thuï coá tñnh chêët àùåc biïåt vaâ chó thñch húåp cho bïn ài thuï.
● Bïn ài thuï seä phaãi chõu töín thêët do huyã boã húåp àöìng.
● Biïën àöång lúåi nhuêån/töín thêët tûâ giaá trõ coân laåi àûúåc chuyïín sang cho ngûúâi ài thuï.
● Giaá cho thuï thïm thúâi haån tiïëp theo coá thïí thêëp hún nhiïìu so vúái giaá thõ trûúâng.

VIÏÅC KÏË TOAÁN CUÃA BÏN ÀI THUÏ

13.3.4 Möåt taâi saãn àûúåc giûä laâm taâi saãn cho thuï taâi chñnh vaâ nghôa vuå núå tûúng ûáng àûúåc ghi nhêån
theo nguyïn tùæc coi troång nöåi dung hún hònh thûác. Viïåc haåch toaán àûúåc thûåc hiïån nhû sau:
● Khi bùæt àêìu, taâi saãn vaâ núå tûúng ûáng cho viïåc thanh toaán tiïìn thuï sau naây àûúåc ghi nhêån
theo cuâng möåt giaá trõ.
● Chi phñ tr cå ti p
ë ban àêìu liïn quan t iá caác hoaåt à n
å g cho thuï àûúåc v n
ë h a
á v oâ t iâ s n
ã .

53
CHÛÚNG 13 ● TAÂ I SAÃ N CHO THUÏ (IAS 17) IAS 17

● Thanh toaán tiïìn cho thuï bao göìm chi phñ taâi chñnh vaâ giaãm núå phaãi traã. Phñ taâi chñnh phaãi

laâ möåt tyã lïå laäi suêët àõnh kyâ khöng àöíi trïn söë dû núå coân laåi cuãa tûâng kyâ.
● Khêëu hao àûúåc ghi nhêån theo caác àiïìu khoaãn trong IAS 16 vaâ IAS 38.

13.3.5 Thanh toaán tiïìn cho thuï hoaåt àöång (khöng tñnh chi phñ dõch vuå vñ duå nhû baão hiïím) àûúåc ghi
nhêån laâ möåt khoaãn chi phñ trong baáo caáo thu nhêåp theo phûúng phaáp àûúâng thùèng hoùåc theo
phûúng phaáp hïå thöëng thïí hiïån theo thúâi gian lúåi ñch cuãa ngûúâi sûã duång - ngay caã nïëu söë tiïìn
thanh toaán khöng theo phûúng phaáp naây.

VIÏÅC KÏË TOAÁN CUÃA BÏN CHO THUÏ

13.3.6 Möåt taâi saãn àûúåc giûä laâm taâi saãn cho thuï taâi chñnh àûúåc trònh baây nhû möåt khoaãn phaãi thu.
Taâi saãn naây àûúåc kïë toaán nhû sau:
● Söë phaãi thu àûúåc ghi theo giaá trõ àêìu tû thuêìn.
● Viïåc ghi nhêån thu nhêåp taâi chñnh dûåa trïn caách thûác phaãn aánh tyã lïå thu nhêåp àõnh kyâ
khöng àöíi tûâ khoaãn àêìu tû thuêìn.
● Chi phñ trûåc tiïëp ban àêìu coá thïí àûúåc ghi nhêån ngay hoùåc phên böí vaâo thu nhêåp taâi chñnh
trong thúâi haån thuï.
13.3.7 Möåt taâi saãn cho thuï hoaåt àöång àûúåc phên loaåi theo tñnh chêët cuãa noá. Taâi saãn naây àûúåc kïë
toaán nhû sau:
● Khêëu hao àûúåc ghi nhêån theo IAS 16 vaâ IAS 38.
● Thu nhêåp cho thuï àûúåc ghi nhêån theo phûúng phaáp àûúâng thùèng trong suöët thúâi haån
thuï, trûâ khi phûúng phaáp hïå thöëng mang tñnh àaåi diïån hún.
● Chi phñ trûåc tiïëp ban àêìu coá thïí àûúåc ghi nhêån ngay hoùåc phên böí vaâo thu nhêåp cho thuï
trong thúâi haån thuï.

CAÁC GIAO DÕCH BAÁN VAÂ CHO THUÏ LAÅI

13.3.8 Nïëu taâi saãn cho thuï laåi l â möåt taâi s n

ã hcotu hï t âai c hñnh thò ê
bë t y
kâ ösë t ïiì n û
v úå t tröå i thuàûúå c sau
khi baán so v iá giaá trõ söí saách cuãa ngûúâi ài thuï (ngûúâi baán) àïìu phaãi àûúåc chuy n í vïì a s u vaâ h
kêë u
hao dêìn trong thúâi haån thuï. Giao dõch naây laâ m tå phûún g ti ïå n àïí ngûúâi cho thu ï cung c êë pt aâ i
chñnh cho ngûúâi ài thuï. Vò v y å viïåc ghi nhêån ngay lúåi nhuêån v oâ thu nh p å laâ khöng húåpl yá .
13.3.9 Laäi/löî tûâ taâi saãn cho thuï hoaåt àöång, thoãa thuêån theo mûác giaá thûåc tïë àûúåc ghi nhêån ngay.
Nhûäng giao dõch thêëp hún hoùåc cao hún giaá trõ thûåc tïë àûúåc ghi nhû sau:
● Nïëu giaá trõ thûåc tïë thêëp hún giaá trõ kïët chuyïín cuãa taâi saãn, söë löî bùçng vúái söë chïnh lïåch thò
àûúåc ghi nhêån ngay.
● Nïëu giaá baán cao hún giaá trõ thûåc tïë, phêìn vûúåt quaá giaá trõ thûåc tïë phaãi àûúåc chuyïín vïì sau
vaâ trûâ dêìn trong thúâi haån cho thuï.
● Nïëu giaá baán th pë hún giaá trõ th cå tïë thò bêët kyâ khoaãn löî/l iä a
nâ o cuä ngàûúå c ghi nhêå nngay tr ûâ
khi löî àûúåc b â bùçng khoaãn thanh to n á tiïìn cho thuï vïì sau vúái giaá thêëp hún giaá thõ trû n â g;
trong trûúâng húåp naây khoaãn löî phaãi àûúåc chuyïín v ì sau vaâ trûâ d n ì theo t ã l ïå vúá i ös ë t ha
nh t oaá n
tiïìn cho thuï.

13.4 CÖNG BÖË

13.4.1 BÏN ÀI THUÏ

Cho thuï taâi chñnh
● Taâi saãn: söë kïët chuyïín cuãa tûâng loaåi taâi saãn.
● Núå: töíng söë tiïìn traã tiïìn thuï töëi thiïíu àûúåc cên àöëi vúái giaá trõ hiïån taåi cuãa caác khoaãn núå
thuï theo 3 giúái haån àõnh kyâ laâ:
■ Khöng quaá 1 nùm
■ Khöng quaá 5 nùm.
■ Trïn 5 nùm.

54
CHÛÚNG 13 ● TAÂ I SAÃ N CHO THUÏ (IAS 17) IAS 17

● Yïu cêìu cuãa IAS 16 àöëi vúái taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ cho thuï.
● Diïîn giaãi khaái quaát vïì nhûäng thoaã thuêån cho thuï quan troång.
● Phên biïåt giûäa núå thuï ngùæn haån vaâ daâi haån.
● Söë tiïìn thanh toaán thuï laåi töëi thiïíu trong tûúng lai dûå tñnh thu àûúåc dûúái hònh thûác cho
thuï laåi khöng thïí huyã boã vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn.
● Tiïìn cho thuï bêët thûúâng àûúåc ghi nhêån vaâo thu nhêåp trong kyâ.

Cho thuï hoaåt àöång

● Diïîn giaãi khaái quaát vïì nhûäng thoaã thuêån cho thuï quan troång (cuâng thöng tin giöëng nhû
thuï taâi chñnh nïu trïn).
● Tiïìn thuï vaâ thuï laåi àûúåc ghi nhêån vaâo thu nhêåp cuãa kyâ hiïån taåi, taách biïåt caác khoaãn
thanh toaán tiïìn thuï töëi thiïíu, tiïìn thuï bêët thûúâng vaâ thanh toaán tiïìn cho thuï laåi.
● Caác khoaãn thanh toaán tiïìn thuï töëi thiïíu khöng thïí huyã boã trong tûúng lai theo 3 giúái haån
àõnh kyâ.
● Khoaãn thanh toaán tiïìn thuï laåi töëi thiïíu vïì sau dûå tñnh seä thu àûúåc dûúái daång nhûäng
khoaãn cho thuï laåi khöng thïí huyã boã vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn.

13.4.2 BÏN CHO THUÏ

Cho thuï taâi chñnh
● Töíng giaá trõ àêìu tû göåp cên chiïëu theo giaá trõ hiïån taåi cuãa söë thanh toaán tiïìn thuï töëi thiïíu
phaãi thu trong 3 giúái haån àõnh kyâ.
● Thu nhêåp taâi chñnh chûa thu àûúåc.
● Mûác tñch luyä cho pheáp àöëi vúái caác khoaãn phaãi thu khöng coá khaã nùng thu höìi.
● Tiïìn cho thuï bêët thûúâng àûúåc ghi nhêån vaâo thu nhêåp.
● Diïîn giaãi khaái quaát vïì caác thoaã thuêån cho thuï quan troång.
● Giaá trõ coân laåi khöng àûúåc àaãm baão.
Cho thuï hoaåt àöång
● Têët caã caác nöåi dung cöng böë coá liïn quan theo IAS 16, IAS 36, IAS 38 vaâ 40.
● Diïîn giaãi khaái quaát vïì caác thoaã thuêån cho thuï quan troång.
● Töíng söë tiïìn thuï töëi thiïíu trong tûúng lai dûúái hònh thûác cho thuï hoaåt àöång khöng thïí
huyã boã trong 3 giúái haån àõnh kyâ.
● Töíng söë tiïìn cho thuï bêët thûúâng àûúåc ghi nhêån vaâo thu nhêåp.
13.4.3 GIAO DÕCH BAÁN VAÂ CHO THUÏ LAÅI
● Yïu cêìu nöåi dung cöng böë nhû nhau àöëi vúái bïn cho thuï vaâ ài thuï.
● Möåt söë khoaãn coá thïí cöng böë riïng theo IAS 8.

55
CHÛÚNG 13 ● TAÂ I SAÃ N CHO THUÏ (IAS 17) (IAS 17)

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

TAÂI SAÃN CHO THUÏ

Möåt maáy saãn xuêët coá giaá trõ bùçng tiïìn laâ 330.000 àöla coá àûúåc theo thoaã thuêån cho thuï taâi chñnh
theo nhûäng àiïìu khoaãn sau:

● Ngaây hiïåu lûåc: 1/1/20x2

● Thúâi haån cho thuï: 3 nùm
● Thanh toaán traã goáp nûãa nùm möåt lêìn vúái söë tiïìn 72.500 àöla
● Mûác laäi suêët aáp duång laâ 23,5468% möåt nùm.
● Àùåt coåc trûúác 30.000 àöla.

Dûúái àêy laâ baãng khêëu hao cho giao dõch naây:

Tiïìn traã goáp Laäi Vöën Söë dû

Àöla Àöla Àöla Àöla

Giaá bùçng tiïìn 330.000

Àùåt coåc 30.000 - 30.000 330.000
Traã lêìn 1 72.500 35.320 37.180 262.820
Traã lêìn 2 72.500 30.943 41.557 221.263
Cöång 175.000 66.263 108.737
Traã lêìn 3 72.500 26.050 46.450 174.813
Traã lêìn 4 72.500 20.581 51.919 122.894
Traã lêìn 5 72.500 14.469 58.031 64.863
Traã lêìn 6 72.500 7.637 64.863 -
TÖÍNG CÖÅNG 465.000 135.000 330.000

Cho thuï taâi chñnh àûúåc ghi nhêån vaâ trònh baây trong baáo caáo taâi chñnh nhû sau:

SÖÍ SAÁCH CUÃA BÏN ÀI THUÏ

Taâi saãn coá giaá trõ 330.000 àöla àûúåc ghi vaâo söí saách vaâ möåt khoaãn núå tûúng ûáng seä phaát sinh vaâo
ngaây 1/1/20x2.
Nïëu giaã sûã maáy àûúåc khêëu hao theo phûúng phaáp àûúâng thùèng trong 6 nùm thò nhûäng chi phñ sau
àêy àûúåc ghi nhêån trong baáo caáo thu nhêåp cho nùm àêìu tiïn:

● Khêëu hao (330.000/6) 55.000 àöla

● Chi phñ cho thuï taâi chñnh (35.320 + 30.943) 66.263 àöla

Baãng töíng kïët taâi saãn vaâo ngaây 31/12/20x2 seä phaãn aánh nhûäng söë dû sau:

● Maáy (330.000 - 55.000) 275.000 àöla ghi núå

● Núå cho thuï taâi chñnh daâi haån 221.263 àöla ghi coá

56
CHÛÚNG 13 ● TAÂ I SAÃ N CHO THUÏ (IAS 17) IAS 17

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

TAÂI SAÃN CHO THUÏ

TIÏËP THEO

SÖÍ SAÁCH BÏN CHO THUÏ

Töíng giaá trõ göåp 465.000 àöla ngûúâi ài thuï phaãi traã seä àûúåc ghi vaâo laâ möåt khoaãn núå khi bùæt àêìu
húåp àöìng, tûác laâ söë tiïìn àùåt coåc 30.000 àöla cöång vúái tiïìn traã goáp 6 lêìn, möîi lêìn laâ 72.500 àöla. Thu
nhêåp taâi chñnh chûa thûåc hiïån àûúåc laâ 135.000 àöla àûúåc ghi laâ khoaãn thu nhêåp vïì sau (dû coá). Giaá
trõ roâng àûúåc phaãn aánh seä laâ 330.000 àöla (465.000 àöla - 135.000 àöla).

Tiïìn àùåt coåc cuäng nhû tiïìn traã goáp hai lêìn àêìu àûúåc ghi coá vaâo taâi khoaãn bïn ài vay núå, phaãn aánh
söë dû núå 290.000 àöla vaâo ngaây 31/12/20x2.

Töíng thu nhêåp taâi chñnh chûa thûåc hiïån laâ 66.263 àöla (35.320 àöla + 30.943 àöla) àaä thu àûúåc trong
nùm àêìu, mang laåi söë dû cho taâi khoaãn naây laâ 68.737 àöla vaâo ngaây 31/12/20x2.

Baáo caáo thu nhêåp cho nùm taâi chñnh kïët thuác ngaây 31/12/20x2 seä phaãn aánh thu nhêåp taâi chñnh thu
àûúåc trong nùm àêìu laâ 66.623 àöla.

Baãng töíng kïët taâi saãn vaâo ngaây 31/12/20x2 seä phaãn aánh giaá trõ àêìu tû thuêìn nhû möåt khoaãn phaãi
thu daâi haån laâ 221.263 àöla (290.000 àöla - 68.737 àöla), tûúng ûáng vúái söë núå trong söí saách cuãa bïn
cho thuï vaâo thúâi gian àoá.

57
 CHÛÚNG 14

DOANH THU (IAS 18)

14.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Viïåc haåch toaán doanh thu tûâ nhûäng hoaåt àöång thöng thûúâng àûúåc quy àõnh. Nhûäng nöåi dung
sau àêy àûúåc àûa ra:
● Doanh thu àûúåc phên biïåt vúái caác loaåi thu nhêåp khaác. (Thu nhêåp bao göìm caã doanh thu vaâ

caác khoaãn lúåi nhuêån thu àûúåc).

● Tiïu chñ ghi nhêån doanh thu àûúåc xaác àõnh.

● Hûúáng dêîn aáp duång cho:

■ Thúâi àiïím ghi nhêån.
■ Giaá trõ cêìn àûúåc ghi nhêån.
■ Yïu cêìu cöng böë.

14.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

IAS quy àõnh viïåc haåch toaán doanh thu coá àûúåc tûâ:
● Baán haâng.

● Cung cêëp dõch vuå.

● Cho ngûúâi khaác sûã duång taâi saãn cuãa doanh nghiïåp mang laåi laäi, tiïìn baãn quyïìn vaâ cöí tûác.

Doanh thu laâ luöìng thu göåp caác lúåi ñch kinh tïë:
● trong kyâ,
● phaát sinh trong quaá trònh hoaåt àöång thöng thûúâng,

● l m
â tùng v n
ë ch ã s ã h u
ä , ch á khöng ph iã ph n
ì àn
á gg p
á c a
ã nh n
ä g ngû iâ tham gia g p
á vn
ë c í ph n
ì.
Doanh thu loaåi trûâ nhûäng khoaãn thu cho bïn thûá ba vñ duå nhû VAT.

14.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

14.3.1 Doanh thu cêìn àûúåc tñnh toaán theo giaá trõ thûåc tïë cuãa khoaãn tiïìn nhêån àûúåc.
● Chiïët khêëu thûúng maåi vaâ giaãm giaá baán haâng àûúåc giaãm àïí xaác àõnh giaá trõ thûåc tïë. Tuy
nhiïn chiïët khêëu thanh toaán khöng thïí giaãm àûúåc.
● Khi doâng tiïìn chûa thu àûúåc ngay (vñ duå cêëp tñn duång phi laäi suêët), luác àoá seä hònh thaânh
möåt giao dõch cêëp vöën. Laäi suêët ngêìm àõnh phaãi àûúåc tñnh toaán. Söë chïnh lïåch giûäa giaá trõ
thûåc tïë vaâ giaá trõ danh nghôa cuãa khoaãn tiïìn àûúåc ghi nhêån riïng vaâ cöng böë laâ tiïìn laäi.
● Khi haâng hoaá hoùåc dõch vuå àûúåc trao àöíi lêëy haâng hoaá vaâ dõch vuå khaác coá tñnh chêët vaâ giaá
trõ tûúng tûå thò khöng coá khoaãn ghi nhêån doanh thu naâo caã.
● Khi haâng hoaá vaâ dõch vuå àûúåc cung c pë à í à ií lêë ynhûä nghaâ gn hoaá va â dõ h
c vuå khön
g t ûú
ng tûå
vaâ giaá trõ thò doanh thu àûúåc tñnh theo giaá trõ thûåc tïë c a
ã h n
â ghoaá vaâ dõchvuå nhêå n àûúåc.
14.3.2 Quy tùæc nhêån biïët caác giao dõch taåo doanh thu nhû sau:
● Khi giaá baán cuãa möåt saãn phêím bao göìm möåt khoaãn dõch vuå keâm theo sau àoá thò khoaãn naây
seä àûúåc tñnh luâi vïì sau trong kyâ thûåc hiïån dõch vuå.
● Khi möåt doanh nghiïåp baán haâng hoaá vaâ kyá tiïëp ngay möåt húåp àöìng mua laåi haâng hoaá àoá

58
CHÛÚNG 14 ● DOANH THU IAS 18

vaâo möåt ngaây khaác sau àoá, aãnh hûúãng trûåc tiïëp cuãa giao dõch bõ loaåi trûâ vaâ hai giao dõch
àûúåc thûåc hiïån nhû möåt.
14.3.3 Doanh thu baán haâng àûúåc ghi nhêån khi:
● Nh n ä g ur ã i r ovaâ l úåi ñ chquan t roå ng u
c ã a viïå c sú
ã hûäu ha
â ng ohaá àûú
å c ch
uyïí n sa
ng cho ngûúâ i ma
u.
● Doanh nghiïåp khöng tiïëp tuåc tham gia quaãn lyá quyïìn súã hûäu cuäng khöng giaám saát hiïåu
quaã haâng baán ra.
● Giaá trõ doanh thu coá thïí àûúåc tñnh toaán möåt caách àaáng tin cêåy.
● Doanh nghiïåp coá khaã nùng laâ seä thu àûúåc lúåi ñch kinh tïë tûâ giao dõch.
● Chi phñ giao dõch coá thïí àûúåc tñnh toaán möåt caách àaáng tin cêåy.
14.3.4 Tñnh khöng chùæc chùæn vïì khaã nùng thu vïì khoaãn tiïìn àaä àûúåc tñnh trong doanh thu seä àûúåc
haåch toaán nhû möåt khoaãn chi phñ chûá khöng phaãi laâ möåt khoaãn àiïìu chónh doanh thu.
14.3.5 Doanh thu khöng thïí àûúåc ghi nhêån khi chi phñ khöng àûúåc tñnh toaán möåt caách àaáng tin cêåy.
Khoaãn tiïìn àaä nhêån àûúåc tûâ baán haâng àûúåc chuyïín vïì sau nhû möåt khoaãn núå cho túái khi thûåc
hiïån ghi nhêån doanh thu.
14.3.6 Khi kïët quaã giao dõch liïn quan àïën viïåc cung cêëp dõch vuå coá thïí àûúåc ûúác tñnh möåt caách àaáng
tin cêåy, thò doanh thu àûúåc ghi nhêån theo giai àoaån hoaân thaânh giao dõch vaâo ngaây lêåp baãng
töíng kïët taâi saãn. Kïët quaã coá thïí àûúåc ûúác tñnh khi:
● Giaá trõ doanh thu coá thïí tñnh toaán àûúåc möåt caách àaáng tin cêåy.
● Coá khaã nùng laâ doanh nghiïåp seä thu àûúåc lúåi ñch kinh tïë tûâ giao dõch.
● Giai àoaån hoaân thaânh coá thïí tñnh àûúåc möåt caách àaáng tin cêåy.
● Chi phñ phaát sinh vaâ chi phñ àïí hoaân têët giao dõch coá thïí àûúåc tñnh toaán möåt caách tin cêåy.
14.3.7 Khi kïët quaã giao dõch liïn quan àïën viïåc cung cêëp dõch vuå khöng thïí ûúác tñnh àûúåc möåt caách
àaáng tin cêåy, thò doanh thu cêìn àûúåc ghi nhêån chó úã mûác àöå chi phñ coá thïí thu höìi.
14.3.8 Giai àoaån hoaân thaânh cuãa möåt giao dõch coá thïí àûúåc xaác àõnh theo nhiïìu phûúng phaáp tûúng
tûå nhû phûúng phaáp quy àõnh trong IAS 11 (vñ duå tyã lïå chi phñ phaát sinh so vúái töíng chi phñ
ûúác tñnh; xem àoaån 8.3.6)
14.3.9 Doanh thu tûâ viïåc caác àún võ khaác sûã duång taâi saãn cuãa doanh nghiïåp mang laåi laäi, tiïìn baãn
quyïìn vaâ cöí tûác àûúåc ghi nhêån nhû sau:
● Laäi: Phûúng phaáp tyã lïå thúâi gian (khoaãn göëc chûa thanh toaán, %, thúâi gian).
● Tiïìn baãn quyïìn: Phûúng phaáp tñch luyä (nöåi dung cuãa caác thoaã thuêån liïn quan).
● Cöí tûác: Khi quyïìn nhêån thanh toaán àûúåc xaác lêåp.

14.4 CÖNG BÖË

Chïë àöå kïë toaán

● Cú súã tñnh doanh thu àûúåc sûã duång.
● Phûúng phaáp ghi nhêån doanh thu àûúåc sûã duång.
● Phûúng phaáp giai àoaån hoaân thaânh dõch vuå.
Baáo caáo thu nhêåp vaâ thuyïët minh
● Giaá trõ cuãa caác khoaãn doanh thu quan troång:
■ Baán haâng.
■ Cung cêëp dõch vuå.
■ Laäi.
■ Tiïìn baãn quyïìn.
■ Cöí tûác.
● Giaá trõ doanh thu àûúåc ghi nhêån tûâ viïåc trao àöíi haâng hoaá vaâ dõch vuå.

59
CHÛÚNG 14 ● DOANH THU IAS 18

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

DOANH THU

Möåt nhaâ haão têm quyïn goáp nguyïn vêåt liïåu cho möåt doanh nghiïåp àïí sûã duång trong quaá trònh saãn
xuêët. Chi phñ nguyïn liïåu maâ nhaâ haão têm phaãi boã ra laâ 20.000 àöla vaâ coá giaá trõ thõ trûúâng laâ 30.000
àöla vaâo thúâi àiïím quyïn goáp. Nguyïn liïåu vêîn coá vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn. Khöng coá buát
toaán naâo àûúåc ghi vaâo söí saách cuãa doanh nghiïåp. Cêu hoãi àùåt ra laâ liïåu söë quyïn goáp naây coá àûúåc ghi
nhêån laâ doanh thu trong söí saách cuãa doanh nghiïåp hay khöng.

Phûúng phaáp haåch toaán phuâ húåp cho vêën àïì naây nhû sau:
● Chuêín mûåc kïë toaán liïn quan àïën haâng töìn kho IAS 2 khöng hûúáng dêîn cho viïåc haåch toaán
haâng töìn kho àûúåc quyïn tùång. Tuy nhiïn, söë quyïn goáp nhêån àûúåc àaáp ûáng àõnh nghôa vïì
doanh thu trong IAS 18 (tûác laâ doâng lúåi ñch kinh tïë göåp thu vaâo trong kyâ phaát sinh tûâ caác hoaåt
àöång thöng thûúâng khi nhûäng doâng tiïìn vaâo naây laâm tùng vöën chuã súã hûäu, chûá khöng phaãi
tùng nhûäng khoaãn àoáng goáp cuãa caác cöí àöng). Coá thïí cho rùçng viïåc nhêån söë quyïn goáp khöng
phaãi laâ möåt phêìn cuãa caác hoaåt àöång thöng thûúâng. Trong trûúâng húåp naây söë quyïn goáp seä àûúåc
coi laâ möåt khoaãn laäi vöën. Vò muåc àñch nghiïn cûáu tònh huöëng, söë quyïn goáp àûúåc xem nhû laâ
doanh thu.

● Söë quyïn goáp phaãi àûúåc ghi nhêån nhû möåt khoaãn doanh thu àûúåc tñnh theo giaá trõ thûåc tïë
(30.000 àöla) cuãa söë nguyïn vêåt liïåu nhêån àûúåc (vò àoá laâ lúåi ñch kinh tïë).

● Viïåc ghi núå roä raâng laâ àaáp ûáng àõnh nghôa trong Quy àõnh chung vïì möåt taâi saãn, búãi vò nguyïn
vêåt liïåu (nguöìn lûåc) hiïån àûúåc súã hûäu (kiïím soaát) búãi cöng ty nhúâ coá khoaãn quyïn goáp (sûå kiïån
trong quaá khûá) maâ coá thïí thu àûúåc lúåi nhuêån trong tûúng lai (lúåi ñch kinh tïë tûúng lai); xem àoaån
2.3.6. Caác tiïu chñ ghi nhêån cuãa Quy àõnh chung, cuå thïí laâ caác tiïu chñ vïì khaã nùng tñnh toaán vaâ
khaã nùng sinh lúâi cuäng àûúåc thoaã maän; xem àoaån 2.3.8.

● Do viïåc ghi núå xuêët phaát tûâ viïåc quyïn goáp liïn quan túái caác khoaãn muåc giao dõch nïn noá cêìn
àûúåc cöng böë nhû möåt khoaãn muåc haâng töìn kho, vúái giaá trõ thûåc tïë laâ 30.000 àöla vaâo ngaây coá
àûúåc taâi saãn vaâ àûúåc haåch toaán theo chi phñ liïn quan.

60
 CHÛÚNG 15

LÚÅI ÑCH TRAÃ CÖNG NHÊN VIÏN (IAS 19)

15.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Chuêín mûåc naây quy àõnh caác quy tùæc ghi nhêån kïë toaán vaâ nguyïn tùæc tñnh toaán, cuäng nhû
yïu cêìu cöng böë vïì lúåi ñch cuãa cöng nhên viïn.
15.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG
IAS naây aáp duång cho têët caã caác loaåi lúåi ñch cuãa cöng nhên viïn bao göìm caác lúåi ñch theo caác
thoaã thuêån chñnh thûác vaâ theo caác thöng lïå khöng chñnh thûác. Coá nùm loaåi lúåi ñch àûúåc xaác
àõnh, àoá laâ:
● Caác lúåi ñch ngùæn haån cho cöng nhên viïn (vñ duå tiïìn cöng, tiïìn thûúãng vaâ baão hiïím xaä höåi).

● Caác lúåi ñch sau khi hïët thúâi gian laâm viïåc (vñ duå lûúng hûu vaâ caác khoaãn trúå cêëp hûu trñ

khaác).
● Caác lúåi ñch daâi haån khaác traã cho cöng nhên viïn (vñ duå nghó viïåc daâi haån vaâ nïëu khöng phaãi

traã trong voâng 12 thaáng thò àûúåc hûúãng phên chia lúåi nhuêån, thûúãng vaâ böìi thûúâng vïì sau).
● Caác lúåi ñch hûúãng khi chêëm dûát húåp àöìng lao àöång.

● Caác lúåi ñch traã bùçng vöën chuã súã hûäu (vñ duå nhû quyïìn mua cöí phiïëu cuãa cöng nhên viïn).

15.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

15.3.1 Caác lúåi ñch cho cöng nhên viïn coá thïí àûúåc quy àõnh theo caã hai àiïìu kiïån sau:
● Nghôa vuå phaáp lyá, xuêët phaát tûâ quy àõnh phaáp luêåt (vñ duå caác thoaã thuêån vaâ caác kïë hoaåch
giûäa doanh nghiïåp vaâ cöng nhên viïn hoùåc àaåi diïån cuãa hoå).
● Nghôa vuå xêy dûång: xuêët phaát tûâ caác thöng lïå khöng chñnh thûác dêîn túái nghôa vuå maâ theo àoá
doanh nghiïåp khöng coá lûåa choån thûåc tïë naâo khaác ngoaâi viïåc cho cöng nhên viïn hûúãng lúåi
ñch (vñ duå doanh nghiïåp coá möåt lõch sûã tùng caác khoaãn lúåi ñch cho cöng nhên viïn àïí buâ giaá
laåm phaát ngay caã nïëu àêy khöng phaãi laâ nghôa vuå phaáp lyá).
15.3.2 Coá hai loaåi quyä lúåi ñch daânh cho cöng nhên viïn sau khi hïët thúâi gian laâm viïåc:
● Quyä àoáng goáp xaác àõnh: nghôa vuå phaáp lyá hoùåc xêy dûång cuãa doanh nghiïåp àûúåc haån chïë
theo mûác chêëp nhêån àoáng goáp vaâo quyä. Ruãi ro tñnh toaán phñ baão hiïím (laâ taâi saãn àem àêìu
tû khöng àuã àïí àaáp ûáng nhûäng lúåi ñch mong àúåi) seä do cöng nhên viïn gaánh chõu.
● Quyä lúåi ñch xaác àõnh: nghôa vuå cuãa doanh nghiïåp laâ cung cêëp caác lúåi ñch àaä thoaã thuêån cho
cöng nhên viïn hiïån àang vaâ àaä laâm viïåc trûúác àêy. Ruãi ro tñnh toaán phñ baão hiïím (chi phñ
lúåi ñch lúán hún dûå tñnh) vaâ ruãi ro àêìu tû seä do doanh nghiïåp chõu.

CAÁC LÚÅI ÑCH NGÙÆN HAÅN TRAÃ CÖNG NHÊN VIÏN

15.3.3 Nhûäng khoaãn l iå ñch n y â àû cå ghi nhêån l â chi phñ khi cöng nhên viïn cung cêëp dõch vuå à í àöíi l y ë
caác l iå ñch hoùåc khi doanh nghiïåp c á nghôa vuå ph p á lyá hoùåc xêy dûång àöëi v iá viïåc thanh toaán xu të
phaát t â nhûäng s å kiïån ph tá sinh trong quaá khûá (vñ duå qu ä phê nchia l úåi nhuê å n).
CAÁC LÚÅI ÑCH SAU KHI HÏËT THÚÂI GIAN LAÂM VIÏÅC
Theo quyä àoáng goáp xaác àõnh
15.3.4 Möåt doanh nghiïåp ghi nhêån caác khoaãn àoáng goáp vaâo quyä àoáng goáp xaác àõnh laâ chi phñ khi
nhên viïn cung cêëp dõch vuå cuãa mònh àïí àöíi lêëy nhûäng khoaãn àoáng goáp naây. Khi söë àoáng goáp
khöng nùçm trong thúâi haån 12 thaáng sau kyâ kïë toaán coá cung cêëp dõch vuå thò nhûäng khoaãn àoáng

61
CHÛÚNG 15 ● LÚÅ I ÑCH TRAÃ CHO CÖNG NHÊN VIÏN IAS 19

goáp naây seä phaãi àûúåc chiïët khêëu.

Theo quyä lúåi ñch xaác àõnh
15.3.5 Caác quy tùæc sau àûúåc aáp duång:
● Möåt doanh nghiïåp quyïët àõnh giaá trõ hiïån taåi cuãa caác khoaãn nghôa vuå theo quyä lúåi ñch xaác
àõnh vaâ giaá trõ thûåc tïë cuãa bêët kyâ taâi saãn naâo trong quyä àuã mûác thûúâng xuyïn àïí nhûäng
khoaãn àûúåc ghi nhêån trong baáo caáo taâi chñnh khöng coá gò khaác biïåt àaáng kïí so vúái nhûäng
khoaãn cêìn àûúåc xaác àõnh vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn.
● Doanh nghiïåp cêìn sûã duång phûúng phaáp cöng àún võ dûå tñnh àïí tñnh giaá trõ hiïån taåi cuãa
caác nghôa vuå theo quyä lúåi ñch xaác àõnh cuãa doanh nghiïåp vaâ caác khoaãn chi phñ phuåc vuå coá
liïn quan hiïån taåi vaâ trûúác àêy. Theo phûúng phaáp naây, möîi möåt giai àoaån phuåc vuå seä
mang laåi thïm möåt àún võ quyïìn hûúãng lúåi ñch vaâ tñnh toaán riïng tûâng àún võ àïí lêåp khoaãn
nghôa vuå cuöëi cuâng.
● Cêìn sûã duång caác giaã àõnh tñnh phñ baão hiïím mang tñnh tûúng thñch cöng bùçng vaâ coá lúåi cho
caã hai bïn vïì caác biïën söë nhên cöng (vñ duå lûu chuyïín lao àöång vaâ tyã lïå tûã vong cuãa cöng
nhên viïn) vaâ caác biïën söë taâi chñnh (tùng lûúng trong tûúng lai vaâ thay àöíi caác lúåi ñch).
● Chïnh lïåch giûäa giaá trõ thûåc tïë cuãa bêët kyâ taâi saãn naâo trong quyä vaâ giaá trõ kïët chuyïín cuãa
nghôa vuå lúåi ñch xaác àõnh àûúåc ghi nhêån laâ möåt khoaãn núå hoùåc möåt taâi saãn.
● Khi gêìn nhû chùæc chùæn laâ bïn àöëi taác seä hoaân traã laåi möåt söë hoùåc toaân böå chi phñ cho viïåc
thanh toaán möåt khoaãn nghôa vuå theo quyä lúåi ñch xaác àõnh, doanh nghiïåp cêìn phaãi ghi nhêån
quyïìn hoaân traã naây nhû möåt taâi saãn riïng biïåt.
● Khöng àûúåc pheáp buâ trûâ taâi saãn vaâ núå cuãa caác quyä khaác nhau.
● Töíng chi phñ phuåc vuå hiïån taåi roâng, chi phñ laäi, lúåi nhuêån dûå tñnh thu tûâ taâi saãn cuãa quyä
vaâ tûâ quyïìn hoaân traã, löî laäi theo tñnh toaán phñ baão hiïím, chi phñ phuåc vuå trûúác àêy, vaâ
aãnh hûúãng cuãa bêët kyâ khoaãn thanh toaán hoùåc khoaãn giaãm trûâ naâo cuãa quyä cuäng cêìn
àûúåc ghi nhêån laâ chi phñ hoùåc thu nhêåp.
● Ghi nhêån chi phñ phuåc vuå trûúác àêy theo phûúng phaáp àûúâng thùèng trong kyâ trung bònh
cho túái khi caác lúåi ñch sûãa àöíi àûúåc àaãm baão.
● Ghi nhêån caác khoaãn löî/laäi tûâ viïåc giaãm trûâ hoùåc thanh toaán quyä lúåi ñch xaác àõnh khi thûåc
hiïån giaãm trûâ hoùåc thanh toaán.
● Ghi nhêån möåt phêìn xaác àõnh cuãa söë löî/laäi tñnh toaán thò baão hiïím tñch luyä roâng vûúåt quaá söë
lúán hún giûäa hai mûác dûúái àêy:
■ 10% giaá trõ hiïån taåi cuãa nghôa vuå quyä theo lúåi ñch xaác àõnh (trûúác khi trûâ ài taâi saãn cuãa
quyä) vaâ
■ 10% giaá trõ thûåc tïë cuãa bêët kyâ taâi saãn naâo trong quyä.
Phêìn töëi thiïíu àûúåc ghi nhêån cho tûâng quyä lúåi ñch xaác àõnh laâ phêìn vûúåt ra ngoaâi ranh giúái
10% vaâo ngaây baáo caáo kyâ trûúác, chia cho thúâi gian phuåc vuå trung bònh coân laåi theo dûå tñnh
cuãa cöng nhên viïn tham gia vaâo quyä naây. Viïåc ghi nhêån trûúác àêy àöëi vúái nhûäng khoaãn löî
laäi naây àûúåc pheáp thûåc hiïån.
CAÁC LÚÅI ÑCH DAÂI HAÅN KHAÁC
15.3.6 Caác nguyïn tùæc gêìn nhû giöëng nhau àûúåc aáp duång cho caác quyä lúåi ñch xaác àõnh.
Tuy nhiïn, cêìn phaãi coá möåt phûúng phaáp kïë toaán àún giaãn hún cho caác khoaãn löî laäi trûâ phñ
baão hiïím cuäng nhû chi phñ phuåc vuå ban àêìu - laâ nhûäng chi phñ àûúåc ghi nhêån ngay.
CAÁC LÚÅI ÑCH KHI CHÊËM DÛÁT LAO ÀÖÅNG
15.3.7 Sûå kiïån dêîn àïën nghôa vuå laâ viïåc chêëm dûát lao àöång chûá khöng phaãi viïåc phuåc vuå lao àöång
cuãa cöng nhên viïn. Vò thïë, doanh nghiïåp cêìn ghi nhêån caác lúåi ñch khi chêëm dûát húåp àöìng chó
khi naâo àûúåc cam kïët roä raâng thöng qua möåt chûúng trònh chñnh thûác lêåp chi tiïët cho:

62
CHÛÚNG 15 ● LÚÅ I ÑCH TRAÃ CHO CÖNG NHÊN VIÏN IAS 19

● viïåc chêëm dûát lao àöång cuãa möåt hoùåc möåt nhoám cöng nhên viïn trûúác ngaây nghó hûu theo
quy àõnh, hoùåc
● cung cêëp caác lúåi ñch khi chêëm dûát lao àöång do khuyïën khñch nghó viïåc tûå nguyïån.
Caác lúåi ñch chêëm dûát lao àöång àïën haån trïn 12 thaáng kïí tûâ sau ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi
saãn cêìn àûúåc giaãm trûâ.
LÚÅI ÑCH TRAÃ THEO VÖËN CHUÃ SÚÃ HÛÄU
15.3.8 Khöng coá yïu cêìu cuå thïí naâo cho viïåc ghi nhêån hoùåc tñnh toaán naâo àûúåc quy àõnh maâ chó coá
quy àõnh caác yïu cêìu cöng böë thöng tin.

15.4 CÖNG BÖË

Caác yïu cêìu cöng böë chuã yïëu:

Chïë àöå kïë toaán
● Caác phûúng phaáp aáp duång cho viïåc ghi nhêån caác loaåi lúåi ñch cöng nhên viïn.
● Diïîn giaãi vïì caác quyä trúå cêëp sau khi hïët thúâi gian lao àöång.
● Diïîn giaãi caác quyä àïìn buâ vöën chuã súã hûäu.
● Caác phûúng phaáp àaánh giaá tñnh phñ baão hiïím àûúåc sûã duång.
● Caác giaã àõnh chñnh cho viïåc tñnh toaán phñ baão hiïím.
Baáo caáo thu nhêåp vaâ thuyïët minh
● Chi phñ àûúåc ghi nhêån cho caác quyä àoáng goáp.
● Chi phñ àûúåc ghi nhêån cho caác quyä lúåi ñch vaâ caác doâng khoaãn muåc coá ghi vaâo chi phñ.
● Chi phñ àûúåc ghi nhêån cho caác quyä àïìn buâ vöën chuã súã hûäu.
Baãng töíng kïët taâi saãn vaâ thuyïët minh
● Chi tiïët vïì caác khoaãn taâi saãn vaâ núå cuãa quyä lúåi ñch xaác àõnh àûúåc ghi nhêån.
● Cên chiïëu nhûäng thay àöíi àaä àïì cêåp trûúác àêy.
● Caác khoaãn àûúåc tñnh vaâo giaá trõ thûåc tïë cuãa taâi saãn quyä àöëi vúái:
■ Caác cöng cuå taâi chñnh cuãa chñnh doanh nghiïåp.
■ Taâi saãn maâ doanh nghiïåp chiïëm giûä hoùåc do doanh nghiïåp sûã duång.
● Lúåi nhuêån thûåc tïë thu tûâ caác taâi saãn cuãa quyä.
● Núå phaát sinh cho quyä àïìn buâ vöën chuã súã hûäu.
● Caác cöng cuå taâi chñnh àûúåc phaát haânh vaâ àûúåc giûä trong caác quyä àïìn buâ vöën chuã súã hûäu vaâ
giaá trõ thûåc tïë cuãa caác cöng cuå àoá.
● Quyïìn lûåa choån cöí phiïëu coá àûúåc vaâ thûåc hiïån theo quyä àïìn buâ vöën chuã súã hûäu.

63
CHÛÚNG 15 ● LÚÅ I ÑCH TRAÃ CHO CÖNG NHÊN VIÏN IAS 19

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

LÚÅI ÑCH CÖNG NHÊN VIÏN

Vaâo ngaây 31/12/20x0, baãng töíng kïët taâi saãn cuãa möåt doanh nghiïåp coá möåt khoaãn nghôa vuå traã lûúng
hûu laâ 12 triïåu àöla. Ban quaãn lyá quyïët àõnh aáp duång IAS 19 kïí tûâ ngaây 1/1/20x1 cho viïåc kïë toaán
caác khoaãn lúåi ñch cho cöng nhên viïn. Vaâo ngaây àoá, giaá trõ hiïån taåi cuãa khoaãn núå theo IAS 19 àûúåc
tñnh laâ 146 triïåu àöla vaâ giaá trõ thûåc tïë cuãa taâi saãn quyä àûúåc xaác àõnh úã mûác 110 triïåu àöla. Vaâo
ngaây 1/1/19x6 doanh nghiïåp àaä caãi thiïån caác khoaãn lúåi ñch hûu trñ (chi phñ cho caác khoaãn lúåi ñch
khöng àaãm baão lïn túái 16 triïåu àöla vaâ thúâi gian coân laåi trung bònh vaâo ngaây höm àoá, cho túái khi
àaãm baão laâ 8 nùm).

Nghôa vuå núå taåm thúâi àûúåc tñnh nhû sau:

Triïåu àöla

Giaá trõ hiïån taåi cuãa nghôa vuå núå 146

Giaá trõ thûåc tïë cuãa taâi saãn quyä (110)

Chi phñ phuåc vuå trûúác àêy cêìn àûúåc ghi nhêån trong caác kyâ sau naây (16x3/8) (6)

Núå taåm thúâi 30

Núå àaä àûúåc ghi nhêån 12

Tùng núå 18

Doanh nghiïåp coá thïí lûåa choån viïåc ghi nhêån khoaãn núå taåm thúâi laâ 18 triïåu àöla hoùåc ngay lêåp tûác
hoùåc ghi nhêån nhû möåt khoaãn chi phñ theo phûúng phaáp àûúâng thùèng cho thúâi gian khöng quaá 5 nùm
(theo quy àõnh taåm thúâi cuãa IAS 19). Sûå lûåa choån naây laâ khöng thïí huyã boã.

64
 CHÛÚNG 16

KÏË TOAÁN CAÁC KHOAÃN TRÚÅ CÊËP CUÃA CHÑNH PHUÃ VAÂ
CÖNG BÖË VÏÌ TRÚÅ CÊËP CHÑNH PHUÃ (IAS 20)

16.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

IAS 20 àûa ra caác nöåi dung sau cho viïåc kïë toaán caác khoaãn trúå cêëp cuãa chñnh phuã vaâ caác hònh
thûác trúå giuáp chñnh phuã khaác:
● Haåch toaán kïë toaán.
● Cöng böë mûác àöå cuãa caác khoaãn lúåi ñch àûúåc ghi nhêån hoùåc nhêån àûúåc trong tûâng kyâ kïë toaán.
● Cöng böë caác hònh thûác trúå giuáp khaác tûâ chñnh phuã.

16.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

IAS naây àûúåc aáp duång àïí tñnh toaán:

● Tr å c pë chñnh ph :ã Chuy n í giao c cá ngu n ì l cå c a ã chñnh ph ã cho m tå doanh nghi p å à í doa nh
nghi p å tuên th ,ã trû cá àêy ho cå trong tûúng lai, c cá ài u ì ki n
å liïn quan à në ho tå à nå g ki h
n doanh.
SIC 10 quy àõnh rùçng ngay caã möåt yïu cêìu chung àïí hoaåt àöång trong möåt söë vuâng hoùåc
ngaânh cöng nghiïåp nhêët àõnh cuäng coá thïí xaác lêåp nhûäng àiïìu kiïån naây.
● Tr å gi pá c aã chñnh ph :ã Vi cå chñnh ph ã cung cêëp m tå l iå ñch kinh t ë c å th í cho m tå ( a hy nh
i ïì u)
àún võ. Kho n ã tr å gi p
á n y
â khöng bao g m ì nh n ä g l iå ñch àû cå cung c p
ë giaán ti pë thöng qua h n â h
à nå g gêy n ã h hû n ã gà n
ë c cá àiïìu kiïån kinh doanh chung (vñ duå cung c p ë cú s ã h å t nì g).

16.3. HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

16.3.1 Thuêåt ngûä chñnh phuã chó chñnh phuã, caác cú quan chñnh phuã vaâ caác cú quan tûúng tûå kïí caã
àõa phûúng, trung ûúng vaâ quöëc tïë. Hai loaåi trúå cêëp chñnh phuã àûúåc phên biïåt nhû sau:
● Trúå cêëp vïì taâi saãn: Nhûäng khoaãn trúå cêëp maâ doanh nghiïåp àûúåc hûúãng seä phaãi mua, xêy
dûång hoùåc mua vaâo taâi saãn daâi haån dûúái hònh thûác khaác.
● Tr å c p
ë v ì thu nh p å : Nh n
ä g kho n
ã tr å c p
ë chñnh ph ã khöng liïn quan à n
ë t iâ s n
ã .
16.3.2 Hai phûúng phaáp kïë toaán chung:
● Phûúng phaáp vöën: Khoaãn trúå cêëp àûúåc ghi coá trûåc tiïëp vaâo lúåi ñch cöí àöng vò khöng phaãi
hoaân traã vaâ khöng phaãi laâ khoaãn tûå laâm ra àûúåc.
● Phûúng phaáp thu nhêåp: Khoaãn trúå cêëp àûúåc ghi nhêån vaâo thu nhêåp trong möåt hoùåc nhiïìu
kyâ vò àêy khöng phaãi laâ khoaãn àoáng goáp cuãa caác cöí àöng vaâ phaãi àûúåc khúáp vúái söë chi phñ
maâ khoaãn trúå cêëp dûå àõnh àûúåc traã.
Phûúng phaáp sau naây aáp duång theo yïu cêìu cuãa IAS 20
16.3.3 Caác khoaãn trúå cêëp chñnh phuã cêìn àûúåc kïë toaán nhû sau:
● Caác khoaãn trúå cêëp cuãa chñnh phuã, bao göìm caã caác khoaãn trúå cêëp khöng bùçng tiïìn theo giaá
trõ thûåc tïë, chó àûúåc cöng nhêån khi coá àaãm baão húåp lyá rùçng:
■ Doanh nghiïåp seä tuên thuã caác àiïìu kiïån ài keâm caác khoaãn trúå cêëp àoá.
■ Caác khoaãn trúå cêëp seä àûúåc nhêån.
● Möåt khoaãn trúå cêëp nhêån àûúåc bùçng tiïìn hoùåc dûúái hònh thûác giaãm núå phaãi traã cho chñnh
phuã àûúåc haåch toaán tûúng tûå nhû nhau.
● Möåt khoaãn cho vay coá thïí àûúåc xoaá (khi ngûúâi cho vay cam kïët tûâ chöëi viïåc hoaân traã khoaãn
vay theo nhûäng àiïìu kiïån àaä quy àõnh) àûúåc haåch toaán nhû möåt khoaãn trúå cêëp khi coá àaãm
baão húåp lyá laâ caác àiïìu kiïån cho xoaá khoaãn vay àûúåc àaáp ûáng.

65
CHÛÚNG 16 ● KÏË TOAÁ N CAÁ C KHOAÃ N TRÚÅ CÊË P CUÃ A CHÑNH PHUÃ VAÂ CÖNG BÖË VÏÌ TRÚÅ CÊË P CHÑNH PHUÃ IAS 20

● Caác khoaãn trúå cêëp cuãa chñnh phuã cêìn àûúåc ghi nhêån laâ thu nhêåp vaâ khöng ghi coá trûåc tiïëp
vaâo vöën chuã súã hûäu. Thu nhêåp àûúåc ghi nhêån theo phûúng phaáp hïå thöëng theo caác kyâ, àïí
khúáp vúái chi phñ liïn quan cho viïåc àïìn buâ. Vñ duå:
■ Caác khoaãn trúå cêëp liïn quan túái taâi saãn coá thïí khêëu hao àûúåc ghi nhêån laâ thu nhêåp
trong caác kyâ vaâ theo tyã lïå tñnh phñ khêëu hao.
■ Möåt khoaãn trúå cêëp àêët àai trúã thaânh coá àiïìu kiïån khi nhaâ cûãa àûúåc xêy dûång trïn khu
àêët àoá. Khi àoá thu nhêåp thûúâng àûúåc ghi nhêån trong suöët voâng àúâi cuãa khu nhaâ.
● Möåt khoaãn trúå cêëp cuãa chñnh phuã àïìn buâ cho chi phñ hoùåc töín thêët àaä phaát sinh hoùåc höî
trúå taâi chñnh khêín cêëp maâ khöng coá chi phñ liïn quan trong tûúng lai àûúåc ghi nhêån laâ thu
nhêåp cuãa kyâ coá thïí nhêån trúå cêëp.
● Caác khoaãn trúå cêëp khöng bùçng tiïìn (vñ duå à të hoùåc caác nguöìn kh cá ) àûúå c a àá nh igaá vaâ ghi l aåi
theo giaá trõ thûåc tïë. Theo caách kh cá , khoaãn trúå c p
ë vaâ taâi s n
ã àû cå ghi the
o giaá t õr danhnghô a.
● Khoaãn hoaân traã trúå cêëp chñnh phuã àûúåc kïë toaán nhû möåt khoaãn xem xeát laåi giaá trõ dûå toaán
(tham khaão IAS 8) nhû sau:
■ Khoaãn hoaân traã liïn quan túái thu nhêåp laâ khoaãn àûúåc aáp duång trûúác tiïn àöëi vúái tñn
duång trúå cêëp vïì sau chûa àûúåc khêëu hao.
■ Khoaãn hoaân traã vûúåt quaá tñn duång trúå cêëp vïì sau àûúåc ghi nhêån laâ chi phñ.
■ Khoaãn hoaân traã liïn quan àïën möåt taâi saãn àûúåc ghi bùçng caách tùng söë giaá trõ kïët
chuyïín cuãa taâi saãn hoùåc giaãm söë dû thu nhêåp vïì sau. (Khêëu hao böí sung tñch luyä cêìn
àûúåc ghi nhêån vaâo ngaây baáo caáo thò cêìn àûúåc ghi nhêån ngay).
16.3.4 Trúå giuáp cuãa chñnh phuã bao göìm:
● Tû vêën kyä thuêåt vaâ tiïëp thõ miïîn phñ.
● Cung cêëp baão laänh.
● Chñnh saách thu mua cuãa chñnh phuã cho möåt phêìn trong söë baán cuãa doanh nghiïåp.
● C cá kho n
ã vay khöng c á l iä su të ho cå l iä su të th p
ë (l iå ñch khöng àõnh lû n
å g àû cå b n
ç g vi cå ñtnh
l iä ) .

16.4 TRÒNH BAÂY VAÂ CÖNG BÖË

16.4.1 TRÒNH BAÂY

● Nhûäng khoaãn trúå cêëp liïn quan àïën taâi saãn àûúåc trònh baây trong baãng töíng kïët, bùçng
caách:
■ lêåp khoaãn trúå cêëp nhû möåt khoaãn thu nhêåp vïì sau, hoùåc
■ giaãm tûâ giaá trõ kïët chuyïín cuãa taâi saãn.
● Nh n ä g khoaãn trúå cêëp liïn quan à n
ë thu nhêåp àûúåc trònh b y
â trong b oá c oá thu nhêåp, c á t hïí :
■ thaânh möåt doâng khoaãn muåc ghi roä riïng, hoùåc
■ giaãm chi phñ liïn quan.

16.4.2 CÖNG BÖË

Chïë àöå kïë toaán
● Phûúng phaáp trònh baây.
● Phûúng phaáp ghi nhêån.
Baáo caáo thu nhêåp vaâ thuyïët minh
● Caác khoaãn trúå cêëp chñnh phuã:
■ Baãn chêët.
■ Mûác àöå/giaá trõ.
● Caác khoaãn trúå giuáp cuãa chñnh phuã:
■ Baãn chêët.
■ Mûác àöå.
■ Thúâi gian.
● Nhûäng àiïìu kiïån chûa thûåc hiïån.

66
CHÛÚNG 16 ● KÏË TOAÁ N CAÁ C KHOAÃ N TRÚÅ CÊË P CUÃ A CHÑNH PHUÃ VAÂ CÖNG BÖË VÏÌ TRÚÅ CÊË P CHÑNH PHUÃ IAS 20

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

KÏË TOAÁN CAÁC KHOAÃN TRÚÅ CÊËP CHÑNH PHUÃ VAÂ

CÖNG BÖË VÏÌ TRÚÅ GIUÁP CUÃA CHÑNH PHUÃ

Uyanik Inc. coá àûúåc möåt khoaãn trúå cêëp 10.000.000 àöla do möåt cú quan chñnh phuã cêëp cho möåt dûå
aán àêìu tû xêy dûång möåt xûúãng saãn xuêët vúái giaá ñt nhêët laâ 88.000.000 àöla. Àiïìu kiïån chñnh laâ tiïìn
thanh toaán trúå cêëp liïn quan àïën mûác chi phñ vöën. Muåc àñch khaác cuãa khoaãn trúå cêëp laâ àaãm baão 500
viïåc laâm. Khoaãn trúå cêëp seä phaãi àûúåc hoaân traã theo tyã lïå nïëu khöng chi tiïu hïët vöën. 20% khoaãn vay
seä phaãi àûúåc hoaân traã nïëu söë viïåc laâm trïn khöng àûúåc àaãm baão sau 18 thaáng kïí tûâ ngaây mua taâi
saãn lêìn cuöëi.

Xûúãng àaä àûúåc hoaân têët vaâo ngaây 1/1/20x4 vúái töíng chi phñ laâ 90.000.000 àöla. Xûúãng coá voâng àúâi
hûäu duång ûúác tñnh laâ 20 nùm vaâ àûúåc khêëu hao theo phûúng phaáp àûúâng thùèng khöng coá giaá trõ coân
laåi.

Khoaãn trúå cêëp seä àûúåc ghi nhêån laâ thu nhêåp theo phûúng phaáp hïå thöëng trong nhûäng kyâ khúáp vúái
chi phñ liïn quan dûå àõnh àïí àïìn buâ.

Nhûäng khoá khùn phaát sinh khi caác àiïìu khoaãn cuãa khoaãn trúå cêëp khöng quy àõnh chi tiïët cho chi phñ
dûå àõnh àoáng goáp. Caác khoaãn trúå cêëp coá thïí nhêån àûúåc àïí trang traãi chi phñ bao göìm caã chi phñ vöën
vaâ doanh thu. Viïåc naây yïu cêìu phên tñch chi tiïët caác àiïìu kiïån cuãa khoaãn trúå cêëp.

Àiïìu kiïån vïì viïåc laâm cêìn àûúåc xem nhû möåt àiïìu kiïån böí sung àïí traánh viïåc thay thïë lao àöång
bùçng vöën, chûá khöng phaãi lyá do cho khoaãn trúå cêëp. Khoaãn trúå cêëp naây vò thïë àûúåc coi nhû laâ möåt
khoaãn trúå cêëp liïn quan àïën taâi saãn. IAS 20 cho pheáp sûã duång hai phûúng phaáp cho viïåc trònh baây
nhûäng khoaãn trúå cêëp naây. Viïåc aáp duång tûâng phûúng phaáp àûúåc trònh baây trong ba nùm àêìu hoaåt
àöång:

i. Lêåp khoaãn trúå cêëp thaânh thu nhêåp vïì sau

Xûúãng saãn xuêët seä àûúåc phaãn aánh nhû sau trong baãng töíng kïët taâi saãn ngaây 31/12 cuãa nhûäng nùm
àaä nïu:
20x6 20x5 20x4
Nghòn àöla Nghòn àöla Nghòn àöla

Xûúãng saãn xuêët

● Chi phñ ban àêìu 90.000 90.000 90.000

● Khêëu hao tñch luyä (13.500) (9.000) (4.500)
76.500 81.000 85.500

Nhûäng khoaãn sau àûúåc ghi nhêån trong baáo caáo thu nhêåp cuãa tûâng nùm tûúng ûáng:

20x6 20x5 20x4

Nghòn àöla Nghòn àöla Nghòn àöla

Khêëu hao (chi phñ) 4.500 4.500 4.500

(90.000.000:20)
Trúå cêëp chñnh phuã (thu nhêåp) (500) (500) (500)
(10.000.000: 20)
Nhûäng khoaãn trïn àûúåc haåch toaán nhû laâ nhûäng khoaãn riïng trong baáo caáo thu nhêåp vaâ khöng àûúåc

67
CHÛÚNG 16 ● KÏË TOAÁ N CAÁ C KHOAÃ N TRÚÅ CÊË P CUÃ A CHÑNH PHUÃ VAÂ CÖNG BÖË VÏÌ TRÚÅ CÊË P CHÑNH PHUÃ IAS 20

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

KÏË TOAÁN CAÁC KHOAÃN TRÚÅ CÊËP CHÑNH PHUÃ VAÂ

CÖNG BÖË VÏÌ TRÚÅ GIUÁP CUÃA CHÑNH PHUÃ
TIÏËP THEO

ii. Giaãm khoaãn trúå cêëp xuöëng giaá trõ kïët chuyïín cuãa taâi saãn

Chi phñ ban àêìu àûúåc àiïìu chónh cuãa xûúãng saãn xuêët laâ 80 triïåu àöla, bùçng töíng söë chi phñ 90 triïåu
àöla trûâ ài 10 triïåu tiïìn trúå cêëp.

Baãng töíng kïët taâi saãn tûúng ûáng cuãa xûúãng seä àûúåc phaãn aánh nhû sau:

20x6 20x5 20x4

Nghòn àöla Nghòn àöla Nghòn àöla

Xûúãng saãn xuêët

● Chi phñ ban àêìu 80.000 80.000 80.000

● Khêëu hao tñch luyä (12.000) (8.000) (4.000)

68.000 72.000 76.000

Caác baáo caáo thu nhêåp phaãn aánh phñ khêëu hao haâng nùm laâ 4.000.000 àöla (80.000.000 àöla: 20).
Khoaãn phñ naây khúáp vúái giaá trõ thuêìn haâng nùm àûúåc ghi nhêån trong baáo caáo thu nhêåp theo phûúng
phaáp thay thïë àêìu tiïn.

68
 CHÛÚNG 17

AÃNH HÛÚÃNG CUÃA THAY ÀÖÍI TYÃ GIAÁ HÖËI ÀOAÁI (IAS 21)

17.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Viïåc kïë toaán caác giao dõch ngoaåi tïå vaâ hoaåt àöång úã nûúác ngoaâi àûúåc quy àõnh. Caác nöåi dung
chuã yïëu àûúåc àûa ra bao göìm:
● Tyã giaá naâo àûúåc sûã duång àïí ghi nhêån vaâ chuyïín àöíi?

● Laâm thïë naâo àïí ghi nhêån aãnh hûúãng taâi chñnh cuãa nhûäng thay àöíi tyã giaá trong caác baáo caáo

taâi chñnh.
17.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG
IAS cêìn àûúåc aáp duång àïí kïë toaán cho:
● Caác giao dõch ngoaåi tïå.

● Chuyïín àöíi caác baáo caáo taâi chñnh cuãa caác hoaåt àöång úã nûúác ngoaâi.

17.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

CAÁC GIAO DÕCH NGOAÅI TÏÅ

17.3.1 Caác giao dõch ngoaåi tïå laâ nhûäng giao dõch bùçng àöìng ngoaåi tïå, bao göìm:
● Mua hoùåc baán haâng hoaá hoùåc dõch vuå.
● Vay hoùåc cho vay vöën.
● Kïët thuác caác húåp àöìng höëi àoaái chûa thûåc hiïån.
● Mua vaâo hoùåc baán ra taâi saãn.
● Phaát sinh vaâ thanh toaán núå.
17.3.2 Caác nguyïn tùæc sau àûúåc aáp duång cho viïåc ghi nhêån vaâ tñnh toaán caác giao dõch ngoaåi tïå:
● Sûã duång tyã giaá giao ngay aáp duång vaâo ngaây giao dõch.
● Nïëu khöng àûúåc thanh toaán trong cuâng kyâ kïë toaán coá phaát sinh thò caác khoaãn bùçng tiïìn coá
àûúåc (tûác laâ caác khoaãn àûúåc nhêån hoùåc àûúåc traã bùçng tiïìn mùåt) àûúåc chuyïín àöíi theo tyã giaá
àoáng cûãa.
● Chïnh lïåch höëi àoaái khi thanh toaán caác khoaãn bùçng tiïìn àûúåc ghi nhêån trong thu nhêåp.
● Caác khoaãn muåc khöng phaãi bùçng tiïìn (vñ duå haâng töìn kho, taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ)
àaä kïët chuyïín theo chi phñ ban àêìu seä àûúåc baáo caáo theo tyã giaá giao ngay vaâo ngaây giao dõch.
● Caác khoaãn khöng phaãi bùçng tiïìn àaä kïët chuyïín theo giaá trõ thûåc tïë seä àûúåc baáo caáo theo
tyã giaá giao ngay vaâo ngaây àaánh giaá.
● Chïnh lïåch tyã giaá tûâ viïåc quy àöíi caác khoaãn bùçng tiïìn vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn
àûúåc ghi nhêån vaâo thu nhêåp.
● Theo phûúng phaáp haåch toaán thay thïë cho pheáp, chïnh lïåch tyã giaá do giaãm giaá nghiïm
troång cuãa möåt loaåi tiïìn tïå theo nhûäng àiïìu kiïån nghiïm ngùåt coá thïí àûúåc tñnh vaâo giaá trõ
kïët chuyïín cuãa taâi saãn; xem tham khaão SIC 11.
● Chïnh lïåch tyã giaá phaát sinh tûâ möåt khoaãn bùçng tiïìn trong nöåi böå têåp àoaân, taåo nïn möåt
phêìn giaá trõ àêìu tû thuêìn cuãa doanh nghiïåp vaâo möåt àún võ nûúác ngoaâi seä àûúåc tñnh vaâo
vöën goáp cöí àöng cho túái khi thanh lyá.
● Chïch lïåch tyã giaá phaát sinh tûâ möåt khoaãn núå nûúác ngoaâi duâng àïí tûå baão hiïím cho möåt

69
CHÛÚNG 17 ● AÃ N H HÛÚÃ N G DO THAY ÀÖÍ I TYÃ GIAÁ HÖË I ÀOAÁ I IAS 21

khoaãn àêìu tû thuêìn cuãa doanh nghiïåp vaâo möåt töí chûác nûúác ngoaâi seä àûúåc tñnh vaâo vöën
chuã súã hûäu cho túái khi thanh lyá.
CAÁC HOAÅT ÀÖÅNG ÚÃ NÛÚÁC NGOAÂI
17.3.3 Möåt hoaåt àöång úã nûúác ngoaâi laâ möåt cöng ty con, àún võ liïn doanh, liïn kïët hoùåc chi nhaánh coá
hoaåt àöång àûúåc àoáng taåi hoùåc àûúåc tiïën haânh taåi möåt nûúác khaác khöng phaãi laâ nûúác súã taåi
cuãa doanh nghiïåp lêåp baáo caáo. Phên biïåt hai loaåi:
● Àún võ úã nûúác ngoaâi: Hoaåt àöång úã nûúác ngoaâi khöng phaãi laâ möåt phêìn húåp nhêët trong hoaåt
àöång cuãa doanh nghiïåp baáo caáo.
● Hoaåt àöång húåp nhêët úã nûúác ngoaâi: Hoaåt àöång úã nûúác ngoaâi laâ möåt phêìn húåp nhêët vúái hoaåt
àöång cuãa doanh nghiïåp baáo caáo.
Theo muåc àñch phên loaåi, caác chó söë khaác nhau àûúåc xem xeát dûåa trïn viïåc hoaåt àöång nûúác
ngoaâi àûúåc cêëp vöën nhû thïë naâo vaâ hoaåt àöång nhû thïë naâo trong möëi liïn quan vúái doanh
nghiïåp baáo caáo. Phûúng phaáp sûã duång cho viïåc giaãi thñch caác baáo caáo taâi chñnh cuãa hoaåt àöång
úã nûúác ngoaâi àûúåc dûåa theo viïåc phên loaåi.
17.3.4 Phûúng phaáp tyã giaá àoáng cûãa àûúåc sûã duång cho viïåc quy àöíi caác baáo caáo taâi chñnh cuãa caác
àún võ úã nûúác ngoaâi. Quy tùæc quy àöíi:
● Têët caã taâi saãn vaâ núå cêìn phaãi àûúåc quy àöíi theo tyã giaá àoáng cûãa (vaâo ngaây cuãa baãng töíng
kïët taâi saãn).
● Thu nhêåp vaâ chi phñ cêìn àûúåc quy àöíi vaâo nhûäng ngaây giao dõch thûåc sûå. Tyã giaá xêëp xó
hoùåc trung bònh cuäng àûúåc pheáp aáp duång theo yïu cêìu thûåc tiïîn.
● Caác nguyïn tùæc àùåc biïåt aáp duång cho caác àún võ úã nhûäng nûúác coá siïu laåm phaát.
● M iå chïnh l cå h t ã gi á sau chuyïín à ií àû cå tr cå ti p
ë àûa v oâ v n
ë ch ã s ã hûäu (t cá l â dûå tr ä quy à ií
giao dõch ngo iå t ,å FCTR).
● Khi thanh lyá möåt khoaãn àêìu tû thuêìn, töíng giaá trõ FCTR àûúåc ghi nhêån vaâo thu nhêåp.
17.3.5 Phûúng phaáp taåm thúâi àûúåc sûã duång cho viïåc chuyïín àöíi caác baáo caáo taâi chñnh cuãa caác hoaåt
àöång húåp nhêët úã nûúác ngoaâi. Caác khoaãn muåc trong baáo caáo taâi chñnh àûúåc chuyïín àöíi nhû
thïí laâ chñnh àún võ baáo caáo tham gia vaâo têët caã caác giao dõch hoaåt àöång nûúác ngoaâi. Caác
nguyïn tùæc chuyïín àöíi:
● Têët caã caác khoaãn bùçng tiïìn àûúåc quy àöíi theo tyã giaá àoáng cûãa.
● Caác khoaãn khöng phaãi bùçng tiïìn àûúåc ghi cheáp theo chi phñ ban àêìu vaâ àûúåc quy àöíi theo
tyã giaá ban àêìu.
● Caác khoaãn khöng phaãi bùçng tiïìn do caác hoaåt àöång nûúác ngoaâi coá àûúåc khi àêìu tû vaâo caác
hoaåt àöång naây, àûúåc quy àöíi theo tyã giaá cuãa ngaây coá àûúåc khoaãn àêìu tû àoá.
● C cá khoaãn khöng phaãi b n
ç g tiïìn àûúåc à n
á h giaá laåi seä àûúåc quy àöíi theo tyã giaá v oâ g
naâ y àa
á nh
giaá.
● Caác khoaãn laäi cöí àöng àûúåc quy àöíi theo tyã giaá ban àêìu.
● Caác khoaãn trong baáo caáo thu nhêåp àûúåc quy àöíi theo tyã giaá vaâo ngaây giao dõch hoùåc bêët
kyâ tyã giaá höëi àoaái bònh quên gia quyïìn phuâ húåp naâo trong kyâ.
● Chïnh lïåch tyã giaá àûúåc àûa vaâo thu nhêåp.
● Baáo caáo theo têåp àoaân coá thïí yïu cêìu àiïìu chónh theo IAS 21.28 àïí giaãm giaá trõ kïët chuyïín
cuãa möåt taâi saãn xuöëng mûác coá thïí thu höìi àûúåc hoùåc giaá trõ thuêìn coá thïí thûåc hiïån.
17.3.6 Thay àöíi trong viïåc phên loaåi caác hoaåt àöång úã nûúác ngoaâi coá thïí xaãy ra tuyâ thuöåc vaâo hoaân
caãnh cuå thïí. Nhûäng bûúác quy àöíi dûúái àêy liïn quan àïën caách phên loaåi àaä chónh sûãa, cêìn
àûúåc aáp duång tûâ ngaây thay àöíi:

70
CHÛÚNG 17 ● AÃ N H HÛÚÃ N G DO THAY ÀÖÍ I TYÃ GIAÁ HÖË I ÀOAÁ I IAS 21

● Hoaåt àöång húåp nhêët vúái àún võ úã nûúác ngoaâi: Chïnh lïåch tyã giaá do chuyïín àöíi vaâo ngaây
phên loaåi laåi àûúåc chuyïín sang FCTR.
● Àún võ úã nûúác ngoaâi chuyïín sang hoaåt àöång húåp nhêët: FCTR vêîn àûúåc giûä nguyïn cho túái
khi hoaåt àöång àûúåc baán ài. Caác khoaãn khöng phaãi bùçng tiïìn àûúåc ghi theo tó giaá vaâo ngaây
phên loaåi laåi sau naây trúã thaânh “ngaây mua”.

17.4 CÖNG BÖË

Chïë àöå kïë toaán

● Phûúng phaáp quy àöíi caác khoaãn àiïìu chónh giaá trõ lúåi thïë vaâ giaá trõ thûåc tïë.
● Phûúng phaáp chuyïín àöíi baáo caáo taâi chñnh.
● Nïu roä lyá do khi sûã duång àún võ tiïìn tïå cuãa nûúác ngoaâi àïí baáo caáo.
● Baáo caáo vïì thay àöíi àún võ tiïìn tïå baáo caáo.
Baáo caáo thu nhêåp
● Söë chïnh lïåch tyã giaá höëi àoaái àûúåc tñnh vaâo lúåi nhuêån roâng hoùåc löî roâng cuãa caã kyâ.
Baãng töíng kïët taâi saãn
● Söë dû cuãa FCTR.
Thuyïët minh
● Viïåc cên chiïëu söë dû àêìu kyâ vaâ cuöëi kyâ cuãa FCTR.
● Àöëi vúái thay àöíi trong viïåc phên loaåi, nïu roä baãn chêët, lyá do, aãnh hûúãng túái vöën chuã súã hûäu
vaâ àïën lúåi nhuêån roâng hoùåc löî röång cuãa tûâng kyâ àûúåc trònh baây.
● AÃnh hûúãng túái caác khoaãn bùçng tiïìn ngoaåi tïå vaâ túái caác baáo caáo taâi chñnh cuãa möåt hoaåt àöång
úã nûúác ngoaâi sau nhûäng thay àöíi quan troång trong tyã giaá höëi àoaái diïîn ra sau ngaây lêåp
baãng töíng kïët taâi saãn, theo IAS 10.

71
CHÛÚNG 17 ● AÃ N H HÛÚÃ N G DO THAY ÀÖÍ I TYÃ GIAÁ HÖË I ÀOAÁ I IAS 21

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

AÃNH HÛÚÃNG CUÃA THAY ÀÖÍI TYÃ GIAÁ HÖËI ÀOAÁI

Bark Inc. àaä mua thiïët bõ saãn xuêët tûâ Anh Quöëc. Giao dõch àaä àûúåc taâi trúå bùçng möåt khoaãn vay tûâ
möåt ngên haâng úã Anh.
Thiïët bõ trõ giaá 400.000 baãng àûúåc mua vaâo ngaây 2/1/20x7 vaâ khoaãn vay àaä àûúåc ngên haâng traã cho
ngûúâi cung cêëp vaâo cuâng ngaây höm àoá. Khoaãn vay phaãi àûúåc hoaân traã vaâo ngaây 31/12/20x8 vaâ laäi
suêët phaãi traã úã mûác 10%/nûãa nùm vaâo cuöëi kyâ. Ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn laâ 31/12.
Nhûäng tyã giaá höëi àoaái dûúái àêy àûúåc aáp duång:

1 baãng = àöla
2/1/20x7 1,67
30/6/20x7 1,71
31/12/20x7 1,75
30/6/20x8 1,73
31/12/20x8 1,70

Tiïìn thanh toaán laäi suêët seä àûúåc ghi theo tyã giaá giao ngay aáp duång vaâo ngaây thanh toaán theo caách
thûác sau àêy:
Àöla
30/6/20x7 (20.000 baãng x 1,71) 34.200
31/12/20x7 (20.000 baãng x 1,75) 35.000
Töíng söë laäi cho nùm 20x7 69.200

30/6/20x8 (20.000 baãng x 1,73) 34.600

31/12/20x8 (20.000 baãng x 1,70) 34.000
Töíng söë laäi nùm 20x8 68.600

Khoaãn cho vay luác àêìu àûúåc ghi vaâo ngaây 2/1/20x7 vaâ ghi laåi theo tyã giaá giao ngay vaâo ngaây
31/12/20x7 vaâ 31/12/20x8 sau àoá àûúåc hoaân traã theo tyã giaá giao ngay. Thay àöíi söë dû khoaãn vay àûúåc
phaãn aánh nhû sau:

Àöla
Ghi vaâo ngaây 2/1/20x7 (400.000 baãng x 1,67) 668.000
Löî ngoaåi tïå khi baáo caáo laåi khoaãn vay 32.000
Baáo caáo laåi vaâo ngaây 31/12/20x7 (400.000 baãng x 1,75) 700.000
Laäi ngoaåi tïå khi baáo caáo laåi khoaãn vay (20.000)
Baáo caáo laåi vaâ thanh toaán vaâo ngaây 31/12/20x8 (400.000 baãng x 1,70) 680.000

Khoaãn vay seä àûúåc baáo caáo theo giaá trõ 700.000 àöla trong baãng töíng kïët taâi saãn vaâo ngaây 31/12/20x7.

Nhûäng khoaãn sau seä àûúåc ghi nhêån trong baáo caáo thu nhêåp:

20x8 20x7
Àöla Àöla
Laäi 68.600 69.200
Löî/laäi ngoaåi tïå (20.000) 32.000

72
 CHÛÚNG 18

HÚÅP NHÊËT KINH DOANH (IAS 22)

18.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Chuêín mûåc naây quy àõnh phûúng phaáp kïë toaán cho viïåc húåp nhêët kinh doanh. Noá chuã yïëu
hûúáng vaâo têåp àoaân caác doanh nghiïåp coá bïn mua laâ möåt cöng ty meå vaâ bïn àûúåc mua vaâo
laâ möåt cöng ty con. Troång têm hûúáng vaâo viïåc kïë toaán vaâo ngaây mua.
18.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

IAS naây cêìn àûúåc aáp duång trong viïåc kïë toaán hai loaåi húåp nhêët kinh doanh, àoá laâ viïåc möåt
doanh nghiïåp mua möåt doanh nghiïåp khaác vaâ trûúâng húåp ñt gùåp laâ húåp nhêët quyïìn lúåi khi
khöng thïí xaác àõnh àûúåc bïn mua (SIC-9).
18.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

18.3.1 Húåp nhêët kinh doanh laâ quaá trònh h p å nhêët caác doanh nghiïåp riïng bi tå vaâo l m â ömå t àú n võ
kinh t ë sau khi möåt doanh nghiïåp kïët h p å vúái hoùåc giaânh àû cå quyïì nki ïí m soa á ttaâ i s aã n roâng va
â
hoaåt àöång cuãa möåt doanh nghiïåp kh cá . C á 2 ol aå i àûúå c xaá c àõnh:
● Mua: Möåt trong caác doanh nghiïåp (bïn mua) giaânh àûúåc quyïìn kiïím soaát àöëi vúái taâi saãn

roâng vaâ hoaåt àöång cuãa möåt doanh nghiïåp khaác (bïn bõ mua) àïí àöíi lêëy viïåc chuyïín giao
taâi saãn, phaát sinh möåt nghôa vuå núå hoùåc phaát haânh vöën cöí phêìn.
● Húåp nhêët quyïìn l iå : Caác cöí àöng cuãa c cá doanh nghiïåp húåp nhêët cuâng kiïím soaát taâi saãn r n â g
v â c cá hoaåt àöång cuãa hoå àïí à tå àûúåc viïåc tiïëp t cå phên chia giûäa caác bïn à ië vúái ruãi ro vaâ l iå
ñch ài keâm v iá àún võ û à úå c húå p nhêët vaâ vò t hïë h köngthïí xaác àõ nh àûúåc àê
u l aâ bïn uma.
Viïåc mua vïì baãn chêët khaác vúái viïåc húåp nhêët quyïìn lúåi: nguyïn tùæc nöåi dung hún laâ hònh
thûác cuãa giao dõch cêìn àûúåc phaãn aánh trong baáo caáo taâi chñnh, tûúng ûáng vúái noá, phûúng
phaáp kïë toaán riïng cêìn àûúåc quy àõnh cho tûâng loaåi giao dõch.
MUA

18.3.2 Viïåc mua cêìn àûúåc kïë toaán bùçng caách sûã duång phûúng phaáp mua trong kïë toaán. Kïí tûâ ngaây
mua, bïn mua cêìn phaãi:
● Têåp húåp kïët quaã hoaåt àöång cuãa bïn bõ mua vaâo baáo caáo thu nhêåp, vaâ
● Ghi nhêån trong baãng töíng kïët taâi saãn nhûäng taâi saãn vaâ núå coá thïí xaác àõnh àûúåc cuãa bïn
bõ mua vaâ bêët kyâ giaá trõ lúåi thïë hoùåc giaá trõ lúåi thïë êm naâo phaát sinh tûâ giao dõch mua.

18.3.3 Nhûäng taâi saãn vaâ núå coá thïí xaác àõnh àûúåc sau khi mua vaâo phaãi laâ nhûäng khoaãn thûåc cuãa
bïn bõ mua coá vaâo ngaây mua cuâng vúái bêët kyâ khoaãn núå naâo phaát sinh tûâ caác khoaãn dûå phoâng
cho viïåc chêëm dûát hoùåc cùæt giaãm hoaåt àöång cuãa bïn bõ mua (chûúng trònh cú cêëu laåi).

18.3.4 Hai phûúng phaáp thay thïë àûúåc pheáp sûã duång cho viïåc phên böí chi phñ mua:
● Caác khoaãn muåc taâi saãn vaâ núå coá thïí xaác àõnh cêìn phaãi àûúåc tñnh toaán theo töíng giaá trõ
thûåc tïë vaâo ngaây coá giao dõch trao àöíi (giúái haån úã mûác quyïìn lúåi cuãa bïn mua thu àûúåc tûâ
giao dõch trao àöíi) vaâ theo tyã lïå thiïíu söë cuãa nhûäng khoaãn naây trong giaá trõ söí saách trûúác
khi mua.
● Caác khoaãn muåc taâi saãn vaâ núå coá thïí xaác àõnh cêìn àûúåc tñnh toaán theo giaá trõ thûåc tïë vaâo
ngaây mua. Bêët kyâ quyïìn lúåi thiïíu söë naâo cuäng cêìn àûúåc baáo caáo theo tyã lïå cuãa bïn thiïíu
söë trong giaá trõ thûåc tïë cuãa nhûäng khoaãn lúåi naây.

73
CHÛÚNG 18 ● HÚÅ P NHÊË T KINH DOANH IAS 22

18.3.5 Phêìn chi phñ mua vaâo vûúåt quaá lúåi ñch cuãa bïn mua trong giaá trõ thûåc tïë cuãa nhûäng taâi saãn
vaâ núå mua vaâo coá thïí xaác àõnh àûúåc sau khi mua vaâo goåi laâ giaá trõ lúåi thïë vaâ àûúåc ghi nhêån
laâ taâi saãn. Trûúâng húåp ngûúåc laåi àûúåc qui àõnh vaâ ghi nhêån laâ giaá trõ lúåi thïë êm.

18.3.6 Giaá trõ lúåi thïë cêìn àûúåc khêëu hao theo phûúng phaáp hïå thöëng trong suöët voâng àúâi hûäu duång.
Coá möåt giaã àõnh gêy tranh caäi laâ voâng àúâi hûäu duång cuãa giaá trõ lúåi thïë khöng quaá 20 nùm.
Phûúng phaáp àûúâng thùèng thûúâng àûúåc aáp duång trûâ khi coá möåt phûúng phaáp khaác thñch
húåp hún. Khi giaã àõnh 20 nùm khöng àûúåc chêëp nhêån thò giaá trõ lúåi thïë cêìn àûúåc kiïím tra
àöëi vúái viïåc mêët maát haâng nùm vaâ lyá do phaãn àöëi giaã àõnh naây phaãi àûúåc cöng böë.

18.3.7 Giaá trõ lúåi thïë êm cêìn àûúåc ghi nhêån laâ thu nhêåp nhû sau:
● ÚÃ mûác àöå liïn quan túái nhûäng ûúác tñnh cho caác khoaãn löî vaâ chi phñ trong tûúng lai coá thïí
tñnh toaán àûúåc, àûúåc xaác àõnh trong kïë hoaåch cuãa bïn mua, giaá trõ lúåi thïë seä àûúåc ghi nhêån
laâ thu nhêåp khi caác khoaãn löî vaâ chi phñ trong tûúng lai àaä àûúåc xaác àõnh xaãy ra.
● ÚÃ mûác àöå khöng liïn quan t iá löî vaâ chi phñ trong tûúng lai, gi á trõ lúåi th ë êmkhöng vûúå t quaá
giaá trõ thûåc t ë cuãa taâi saãn khöng phaãi bùçng tiïìn à ä àûúåc mua vaâo s ä àûúåc ghi nhêån l â thu
nhêåp trong su të voâng à iâ hûäu duång trung bònh coân l iå cuãa nhûäng t iâ saãn n y â . iGaá t r õ l ú å i thïë
êm vûúåt quaá gi á trõ thûåc tïë cuãa nhûäng taâi saãn khöng ph iã bùçng tiïìn àaä àû cå m ua a vâ o cê ìn
àûúåc ghi nh n å ngay laâ thu nh p å .

18.3.8 Chuêín mûåc bao göìm nhûäng quy àõnh cuå thïí vïì nhûäng thay àöíi tiïëp theo trong chi phñ mua
hoùåc thay àöíi giaá trõ cuãa nhûäng taâi saãn vaâ núå coá thïí xaác àõnh, viïåc naây coá thïí dêîn túái nhûäng
thay àöíi tiïëp theo trong giaá trõ lúåi thïë hoùåc giaá trõ lúåi thïë êm (SIC-22).

HÚÅP NHÊËT QUYÏÌN LÚÅI

18.3.9 Viïåc húåp nhêët quy nì lúåi cêìn àûúåc tñnh to n á bùç ng a
cá c h ûsã duå gn phû úng hpaá p êt å p t r ung uq yïì n
lúåi. Caác kho n
ã m cå rtong abá o caá o t aâi chñ nh cuãa caác doa
nh nghi ïå phúå pnhêë t t rong ky â di ï
î n r aviïå c
húåp nh të (vaâ trong bêët kyâ caác kyâ so saánh naâo àûúåc cöng b )ë ê c ì n àû úå c àû
a vaâ o baáo c aáo t âai ch ñnh
c a ã doanh nghi p å àûúåc húåp nhêët nhû thïí caác bïn àaä àûúåc h p å h nêë t ngay t ûâ kyâ ba á o ca
á o àêìut i ï n.

18.3.10 Caác khoaãn chi phñ phaát sinh liïn quan túái viïåc húåp nhêët quyïìn lúåi cêìn àûúåc ghi nhêån ngay
laâ chi phñ.

CAÁC QUY ÀÕNH CHUYÏÍN ÀÖÍI

18.3.11 IAS naây àûa ra caác quy àõnh chuyïín àöíi theo caách ghi nhêån giaá trõ lúåi thïë/giaá trõ lúåi thïë êm
trûúác àêy cuãa doanh nghiïåp baáo caáo. Chuêín mûåc naây khuyïën nghõ aáp duång ngûúåc caác yïu
cêìu cuãa chuêín mûåc.

18.4 CÖNG BÖË

18.4.1 TÊËT CAÃ CAÁC HÒNH THÛÁC HÚÅP NHÊËT KINH DOANH
Nhûäng nöåi dung sau àêy àûúåc cöng böë trong kyâ coá diïîn ra viïåc húåp nhêët:
● Tïn vaâ toám tùæt vïì caác doanh nghiïåp húåp nhêët.

● Phûúng phaáp kïë toaán.

● Ngaây húåp nhêët coá hiïåu lûåc.

● B t ë k â ho tå à n
å g n oâ l â k të qu ã c a
ã vi cå h p
å nh të kinh doanh m â doanh nghi p
å quy të õành thanh
l .á
● Caác quy àõnh chuyïín àöíi àûúåc aáp duång trong baáo caáo taâi chñnh nùm àêìu tiïn.

18.4.2 MUA
Nhûäng nöåi dung böí sung dûúái àêy àûúåc cöng böë trong baáo caáo taâi chñnh trong kyâ diïîn ra giao
dõch mua:

74
CHÛÚNG 18 ● HÚÅ P NHÊË T KINH DOANH IAS 22

● Söë phêìn trùm cöí phiïëu coá quyïìn biïíu quyïët coá àûúåc.
● Chi phñ mua vaâ diïîn giaãi khoaãn tiïìn mua.
● Nïëu giaá trõ thûåc tïë cuãa taâi saãn vaâ núå hoùåc khoaãn thanh toaán mua chó coá thïí àûúåc xaác àõnh
taåm thúâi thò àiïìu naây cêìn àûúåc cöng böë vaâ nïu roä lyá do. Nhûäng àiïìu chónh tiïëp theo cêìn
àûúåc cöng böë vaâ giaãi thñch.
● Töíng söë dûå phoâng cho viïåc chêëm dûát hoùåc cùæt giaãm hoaåt àöång cuãa bïn bõ mua cêìn àûúåc
cöng böë cho tûâng giao dõch húåp nhêët kinh doanh.
Phûúng phaáp haåch toaán giaá trõ lúåi thïë vaâ giaá trõ lúåi thïë êm cêìn àûúåc cöng böë:
● Kyâ khêëu hao giaá trõ lúåi thïë hoùåc giaá trõ lúåi thïë êm àaä àûúåc ghi nhêån.
● Nïëu giaá trõ lúåi thïë hao moân trïn 20 nùm thò cöng böë bùçng chûáng vïì viïåc khöng chêëp nhêån
giaã àõnh voâng àúâi hûäu duång dûúái 20 nùm.
● Nïëu giaá trõ lúåi thïë khöng àûúåc khêëu hao theo phûúng phaáp àûúâng thùèng thò cöng böë
phûúng phaáp àûúåc sûã duång vaâ nïu roä lyá do taåi sao phûúng phaáp naây laåi thñch húåp hún
phûúng phaáp àûúâng thùèng.
● ÚÃ mûác àöå giaá trõ lúåi thïë êm àûúåc tñnh vïì sau theo IAS 22.61, thò cöng böë baãn chêët, giaá trõ
vaâ thúâi gian cho caác khoaãn löî vaâ chi phñ dûå tñnh tûúng lai theo ûúác tñnh.
● Doâng khoaãn muåc trong baáo caáo thu nhêåp tñnh khêëu hao giaá trõ lúåi thïë hoùåc ghi nhêån giaá
trõ lúåi thïë êm.
● Cên àöëi chi tiïët theo khoaãn muåc giaá trõ kïët chuyïín cuãa giaá trõ lúåi thïë/giaá trõ lúåi thïë êm vaâo
àêìu vaâ cuöëi kyâ kïë toaán, khöng yïu cêìu söë liïåu so saánh.
● Giaá trõ lúåi thïë êm àûúåc trònh baây trong baãng töíng kïët taâi saãn nhû möåt khoaãn giaãm trûâ giaá
trõ lúåi thïë.

18.4.3 HÚÅP NHÊËT LÚÅI ÑCH

Nhûäng nöåi dung dûúái àêy àûúåc cöng böë böí sung trong baáo caáo taâi chñnh trong kyâ diïîn ra viïåc
húåp nhêët quyïìn lúåi:
● Diïîn giaãi vaâ söë lûúång cöí phêìn àaä phaát haânh.
● Söë phêìn trùm cöí phiïëu coá quyïìn biïíu quyïët cuãa tûâng bïn àûúåc trao àöíi àïí thûåc hiïån húåp
nhêët quyïìn lúåi.
● Söë taâi saãn vaâ söë núå do tûâng bïn àoáng goáp.
● Doanh thu baán haâng, doanh thu hoaåt àöång khaác, caác khoaãn bêët thûúâng vaâ lúåi nhuêån roâng
hoùåc löî cuãa tûâng bïn trûúác ngaây húåp nhêët àûúåc tñnh vaâo lúåi nhuêån hoùåc löî roâng cuãa doanh
nghiïåp àûúåc húåp nhêët.
18.4.4 HÚÅP NHÊËT KINH DOANH SAU NGAÂY LÊÅP BAÃNG TÖÍNG KÏËT TAÂI SAÃN

● Nhiïìu nöåi dung cöng böë (nïëu coá thïí aáp duång) àûúåc nïu úã trïn cêìn àûúåc cung cêëp àöëi vúái têët
caã hoaåt àöång húåp nhêët kinh doanh àûúåc thûåc hiïån sau ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn. Viïåc
khöng thïí cöng böë bêët kyâ thöng tin naâo phaãi àûúåc cöng böë.

75
CHÛÚNG 18 ● HÚÅ P NHÊË T KINH DOANH IAS 22

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

HÚÅP NHÊËT KINH DOANH

F Ltd. coá àûúåc 70% lúåi ñch vöën cöí phêìn cuãa FLtd. vúái giaá trõ 750.000 àöla vaâo ngaây 1/1/20x1. Baãng
töíng kïët taâi saãn ruát goån cuãa caã hai cöng ty naây vaâo ngaây mua nhû sau:
HLtd. FLtd.
Nghòn àöla Nghòn àöla

Taâi saãn coá thïí xaác àõnh àûúåc 8.200 2.000

Àêìu tû vaâo F Ltd. 750 -
8.950 2.000

Vöën cöí phêìn 6.000 1.200

Núå coá thïí xaác àõnh 2.950 800
8.950 2.000

Giaá trõ thûåc tïë cuãa nhûäng taâi saãn coá thïí xaác àõnh àûúåc cuãa FLtd. lïn túái 2.800.000 àöla.

Chi phñ mua coá thïí àûúåc phên böí nhû sau theo nhûäng phûúng phaáp kïë toaán àûúåc chêëp nhêån:

Phên tñch vöën cöí phêìn cuãa F Ltd.

Phûúng phaáp chuêín Phûúng phaáp thay thïë

Töíng söë HLtd. Thiïíu söë HLtd. Thiïíu söë

Nghòn àöla Nghòn àöla Nghòn àöla Nghòn àöla Nghòn àöla

Vöën cöí phêìn 1.200 840 360 840 360

Dûå trûä àaánh giaá laåi 800 560 240 560 -
2.000 1.400 600 1.400 360
Àêìu tû (750) (750)
Giaá trõ lúåi thïë êm 650 650

Baãng töíng kïët taâi saãn húåp nhêët ruát goån vaâo ngaây mua seä thïí hiïån nhû sau:
Phûúng phaáp chuêín Phûúng phaáp thay thïë

Nghòn àöla Nghòn àöla

Taâi saãn 11.000a 10.760b

Vöën chuã súã hûäu 6.000 6.000

Lúåi ñch thiïíu söë (nhêån xeát) 600 360
Giaá trõ lúåi thïë êm 650 650
Núå 3.750c 3.750c
11.000 10.760
a= 8.200 + 2.800
b= 8.200 + 2.000 + 70% x 800
c= 2.950 + 800
NHÊÅN XEÁT: Theo phûúng phaáp kïë toaán thay thïë, lúåi ñch thiïíu söë àûúåc baáo caáo theo tyã lïå trong giaá
trõ söí saách trûúác khi mua söë taâi saãn roâng cuãa cöng ty con [30% x (2.000 - 800)] = R360.000.

76
 CHÛÚNG 19

CHI PHÑ ÀI VAY (IAS 23)

19.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Viïåc mua vaâo, xêy dûång hoùåc saãn xuêët möåt söë taâi saãn coá thïí mêët möåt thúâi gian khaá daâi. Nïëu
chi phñ ài vay phaát sinh trong thúâi gian naây, thò coá thïí laâ húåp phaáp khi coi nhûäng chi phñ naây
laâ möåt phêìn chi phñ àûa nhûäng taâi saãn vaâo sûã duång theo muåc àñch dûå àõnh hoùåc àïí baán. Chuêín
mûåc naây quy àõnh caác phûúng phaáp kïë toaán chi phñ ài vay.

19.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

Chuêín mûåc naây cêìn àûúåc aáp duång trong viïåc kïë toaán chi phñ ài vay bao göìm laäi suêët vaâ caác
chi phñ khaác phaát sinh cuâng vúái viïåc ài vay vöën cuãa möåt doanh nghiïåp.

19.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

19.3.1 Nhûäng luêån cûá uãng höå vaâ phaãn àöëi viïåc vöën hoáa chi phñ vay nhû sau:
UÃng höå viïåc vöën hoáa:
● Chi phñ ài vay laâ möåt phêìn chi phñ mua vaâo.
● Chi phñ àûúåc tñnh vaâo taâi saãn àûúåc khúáp vúái doanh thu cuãa caác kyâ tûúng lai.
● Mang laåi khaã nùng so saánh cao hún giûäa taâi saãn mua vaâo vaâ taâi saãn xêy dûång àûúåc.
Phaãn àöëi viïåc vöën hoáa:
● Nöî lûåc gùæn chi phñ ài vay vúái möåt taâi saãn cuå thïí laâ tuây yá.
● Caác phûúng thûác cêëp vöën khaác nhau coá thïí mang laåi giaá trõ àûúåc vöën hoáa khaác nhau cho
cuâng möåt taâi saãn.
● Chi phñ hoáa caác khoaãn chi phñ ài vay mang laåi kïët quaã so saánh töët hún.

19.3.2 Nhûäng taâi saãn àuã tiïu chuêín laâ nhûäng taâi saãn cêìn coá möåt thúâi gian àaáng kïí àïí àûa vaâo sûã
duång theo muåc àñch dûå àõnh hoùåc úã tònh traång coá thïí baán àûúåc, vñ duå:
● Haâng töìn kho àoâi hoãi möåt thúâi gian àaáng kïí àïí àûa vaâo tònh traång coá thïí baán àûúåc.
● Caác taâi saãn khaác nhû xûúãng saãn xuêët, phûúng tiïån phaát àiïån, vaâ taâi saãn àêìu tû.

19.3.3 Hai phûúng phaáp kïë toaán chi phñ ài vay àûúåc pheáp sûã duång, àoá laâ:
● Phûúng phaáp haåch toaán chuêín àöëi vúái chi phñ ài vay cho thêëy rùçng caác chi phñ naây cêìn
àûúåc ghi nhêån laâ chi phñ trong kyâ phaát sinh.
● Phûúng phaáp àûúåc pheáp thay thïë chi phñ phaãi àûúåc chi tiïu khi phaát sinh, trûâ phêìn àûúåc
pheáp chuyïín thaânh vöën. Chi phñ ài vay liïn quan trûåc tiïëp túái viïåc mua vaâo, xêy dûång hoùåc
saãn xuêët möåt taâi saãn àuã àiïìu kiïån coá thïí àûúåc chuyïín thaânh vöën khi:
■ Coá khaã nùng seä mang laåi caác lúåi ñch kinh tïë trong tûúng lai cho doanh nghiïåp, vaâ
■ Chi phñ coá thïí àûúåc tñnh toaán möåt caách àaáng tin cêåy.
SIC-2 yïu cêìu vöën hoáa àöëi vúái têët caã taâi saãn vaâ caác kyâ àuã tiïu chuêín.

19.3.4 Viïåc chuyïín thaânh vöën bùæt àêìu khi:

● Phaát sinh chi phñ cho möåt taâi saãn àuã àiïìu kiïån.

77
CHÛÚNG 19 ● CHI PHÑ ÀI VAY IAS 23

● Phaát sinh chi phñ ài vay.

● Àang diïîn ra nhûäng hoaåt àöång cêìn thiïët cho viïåc chuêín bõ taâi saãn àïí baán hoùåc sûã duång
theo muåc àñch àaä àõnh.

19.3.5 Dûâng viïåc vöën hoáa khi:

● Taâi saãn àaä sùén saâng vïì mùåt vêåt chêët cho viïåc baán vaâ sûã duång.
● Cöng viïåc àang tiïën triïín bõ àònh chó trong nhûäng kyâ tiïëp theo.
● Cöng trònh xêy dûång àûúåc hoaân thiïån möåt phêìn vaâ phêìn hoaân thiïån àaä coá thïí àûúåc sûã
duång àöåc lêåp (vñ duå möåt trung têm thûúng maåi).

19.3.6 Khöng àûúåc dûâng viïåc vöën hoáa khi:

● Têët caã caác böå phêån cêìn àûúåc hoaân têët trûúác khi bêët kyâ phêìn taâi saãn naâo coá thïí àûúåc baán
hoùåc sûã duång (vñ duå möåt nhaâ xûúãng).
● Giaán àoaån ngùæn trong hoaåt àöång.
● Trong nhûäng kyâ àang thûåc hiïån cöng viïåc haânh chñnh vaâ kyä thuêåt quan troång.
● Àöëi vúái nhûäng chêåm trïî tiïìm êín trong quaá trònh mua taâi saãn (vñ duå rûúåu vang cêìn coá thúâi
gian daâi àïí ngêëu).

19.3.7 Giaá trõ àûúåc vöën hoáa laâ söë chi phñ ài vay maâ àaáng ra àaä coá thïí traánh àûúåc nïëu khöng chi tiïu
vaâo nhûäng taâi saãn àuã àiïìu kiïån:
● Nïëu vöën àûúåc vay àùåc biïåt àïí coá àûúåc möåt taâi saãn nhêët àõnh, söë chi phñ ài vay àuã àiïìu kiïån
chuyïín thaânh vöën laâ söë chi phñ thûåc sûå phaát sinh trong kyâ trûâ ài thu nhêåp coá àûúåc tûâ
nhûäng khoaãn àêìu tû ngùæn haån bùçng nhûäng khoaãn vay àoá.
● Nïëu vöën àûúåc vay chung vaâ sûã duång àïí coá àûúåc möåt taâi saãn thò söë chi phñ vay àûúåc chuyïín
thaânh vöën phaãi àûúåc xaác àõnh bùçng caách aáp söë bònh quên gia quyïìn cuãa söë chi phñ ài vay
cho phêìn chi tiïu vaâo taâi saãn àoá. Söë àûúåc chuyïín thaânh vöën trong möåt kyâ khöng àûúåc vûúåt
quaá söë chi phñ ài vay phaát sinh trong kyâ àoá.

19.3.8 Khi giaá trõ kïët chuyïín cuãa möåt taâi saãn bao göìm caã laäi àûúåc chuyïín thaânh vöën, vûúåt quaá giaá trõ
thuêìn coá thïí thûåc hiïån, thò taâi saãn cêìn àûúåc àiïìu chónh giaãm xuöëng giaá trõ thuêìn coá thïí thûåc
hiïån.

19.4 CÖNG BÖË

Nhûäng nöåi dung sau cêìn àûúåc cöng böë:

● Chïë àöå kïë toaán àûúåc aáp duång cho chi phñ ài vay.
● Tyã lïå vöën hoáa àûúåc sûã duång àïí tñnh toaán chi phñ ài vay àûúåc vöën hoáa.
● Töíng chi phñ ài vay phaát sinh vaâ phên biïåt cho:
■ Söë àûúåc ghi nhêån laâ chi phñ.
■ Söë àûúåc vöën hoáa.

78
CHÛÚNG 19 ● CHI PHÑ ÀI VAY IAS 23

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

CHI PHÑ ÀI VAY

Morskoy Inc. xêy dûång möåt kho chûáa cêìn 18 thaáng àïí hoaân thaânh. Cöng ty bùæt àêìu xêy dûång vaâo
ngaây 1/1/20x2. Caác khoaãn sau àaä àûúåc thanh toaán trong nùm 20x2:
Àöla
31/1 200.000
31/3 450.000
30/6 100.000
31/10 200.000
30/11 250.000

Khoaãn thanh toaán lêìn àêìu vaâo ngaây 31/1 àaä àûúåc lêëy tûâ caác khoaãn núå cuãa doanh nghiïåp. Tuy nhiïn,
doanh nghiïåp àaä thaânh cöng trong viïåc huy àöång möåt khoaãn vay vöën trung haån coá giaá trõ 800.000 àöla
vaâo ngaây 31/3/20x2 vúái laäi suêët àún laâ 9%/nùm, àûúåc tñnh toaán vaâ traã vaâo cuöëi kyâ haâng thaáng. Söë tiïìn
naây àûúåc sûã duång riïng cho viïåc xêy dûång. Söë vöën coân thûâa taåm thúâi àûúåc àêìu tû vúái mûác laäi suêët 6%
nùm traã haâng thaáng vaâ àûúåc thanh toaán bùçng tiïìn mùåt. Nguöìn vöën núå àûúåc lêëy ra laâ 200.000 àöla àïí
thanh toaán vaâo ngaây 30/11 vaâ khoaãn naây khöng thïí lêëy àûúåc tûâ khoaãn vay trung haån.

Dûå aán xêy dûång taåm thúâi bõ dûâng 3 tuêìn trong thaáng 5 do phaãi tiïën haânh caác cöng viïåc haânh chñnh
vaâ kyä thuêåt quan troång.

Giaã sûã rùçng ban quaãn lyá cöng ty Morskoy Inc. aáp duång chïë àöå kïë toaán vöën hoáa chi phñ ài vay.

Nhûäng khoaãn núå sau àêy coân töìn àoång trong baãng töíng kïët taâi saãn ngaây 31/12/20x2:
Àöla
● Vay trung haån (xem úã trïn) 800.000
● Thêëu chi ngên haâng 1.200.500
(Söë bònh quên gia quyïìn coân töìn àoång trong nùm laâ 750.000 àöla
vaâ töíng söë tiïìn laäi phaãi traã ngên haâng laâ 33.800 àöla cho caã nùm)
● Kyâ phiïëu 7 nùm laäi 10% tûâ ngaây 1/10/19x7 coá laäi suêët àún phaãi traã
haâng nùm vaâo ngaây 31/12 9.000.000

Söë àûúåc vöën hoáa àûa vaâo giaá vöën cuãa nhaâ kho trong nùm 20x2 àûúåc tñnh nhû sau:
Àöla
Khoaãn vay àùåc biïåt
800.000 àöla x 9% x 9/12 54.000
Laäi thu àûúåc tûâ phêìn khoaãn vay chûa sûã duång trong nùm:
● 1/4 àïën 30/6 [(800.000 - 450.000) x 3/12x6%] (5.250)
● 1/7 àïën 31/10[(800.000 - 550.000) x 4/12 x 6%] (5.000)
● 1/11 àïën 30/11 [(800.000 - 750.000) x 1/12x6%] (250)
43.500

79
CHÛÚNG 19 ● CHI PHÑ ÀI VAY IAS 23

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

CHI PHÑ ÀI VAY

TIÏËP THEO

Nguöìn vöën chung

Tyã lïå chuyïín thaânh vöën 9,58% (Pheáp tñnh a)
Traã vaâo ngaây 31/1 (200.000 x 11/12 x 9,58%) 17.563
Traã vaâo ngaây 30/11 (200.000 x 1/12 x 9,58%) 1.597
19.160
TÖÍNG SÖË ÀÛÚÅC VÖËN HOÁA 62.660

LÛU YÁ: Mùåc duâ têët caã hoaåt àöång bõ giaán àoaån do cöng viïåc haânh chñnh vaâ kyä thuêåt trong thaáng 5
nùm 20x2, theo IAS 23 thò viïåc vöën hoáa khöng bõ àònh chó trong thúâi gian naây.

PHEÁP TÑNH
Àöla
a. Tyã lïå vöën hoáa cho nguöìn vöën lêëy tûâ caác khoaãn núå
Töíng söë laäi traã cho nhûäng khoaãn vay naây
● Thêëu chi ngên haâng 33.800
● Kyâ phiïëu 7 nùm (9.000.000 x 10%) 900.000
933.800

Töíng khoaãn vay theo bònh quên gia quyïìn

● Thêëu chi ngên haâng 750.000
● Kyâ phiïëu 7 nùm 9.000.000
9.750.000

Tyã lïå vöën hoáa = 933.800 : 9.750.000

= 9,58% (laâm troân söë)

80
 CHÛÚNG 20

CÖNG BÖË VÏÌ CAÁC BÏN LIÏN QUAN (IAS 24)

20.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Quan hïå vúái caác bïn liïn quan coá thïí coá aãnh hûúãng quan troång àïën tònh traång taâi chñnh vaâ
kïët quaã hoaåt àöång cuãa àún võ baáo caáo. Muåc àñch cuãa IAS naây laâ xaác àõnh caác möëi quan hïå vaâ
caác giao dõch vúái caác bïn liïn quan àïí cuãng cöë viïåc cöng böë thöng tin vïì caác möëi quan hïå àoá.
20.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

IAS naây cêìn àûúåc aáp duång cho quan hïå giao dõch vúái caác bïn liïn quan. Caác yïu cêìu cuãa chuêín
mûåc aáp duång cho caác baáo caáo taâi chñnh cuãa tûâng bïn liïn quan thûåc hiïån baáo caáo.
20.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

20.3.1 Caác bïn àûúåc cho laâ coá liïn quan khi möåt bïn coá khaã nùng kiïím soaát (hoùåc cuâng kiïím soaát)
bïn coân laåi hoùåc coá aãnh hûúãng quan troång àöëi vúái bïn coân laåi trong viïåc ra caác quyïët àõnh taâi
chñnh vaâ hoaåt àöång. Caác möëi quan hïå vúái caác bïn liïn quan bao göìm:
● Caác àún võ trûåc tiïëp kiïím soaát, hoùåc chõu sûå kiïím soaát hoùåc cuâng chõu sûå kiïím soaát chung
vúái àún võ baáo caáo (vñ duå möåt têåp àoaân caác cöng ty).
● Caác àún võ liïn kïët.
● Caác àún võ cuâng chõu sûå kiïím soaát.
● Caác caá nhên bao göìm caác thaânh viïn trong gia àònh, súã hûäu trûåc tiïëp hoùåc giaán tiïëp quyïìn
biïíu quyïët trong àún võ baáo caáo vaâ quyïìn naây àem laåi cho caác caá nhên naây aãnh hûúãng quan
troång.
● Caán böå quaãn lyá chuã chöët (göìm coá caác giaám àöëc, nhûäng caán böå cao cêëp vaâ caác thaânh viïn
trong gia àònh) chõu traách nhiïåm lêåp kïë hoaåch, chó àaåo vaâ quaãn lyá caác hoaåt àöång.
● Caác àún võ coá quyïìn biïíu quyïët quan troång àûúåc giûä trûåc tiïëp hoùåc giaán tiïëp búãi caác caá
nhên (caán böå chuã chöët vaâ caác thaânh viïn trong gia àònh hoå) hoùåc caác àún võ nhúâ àoá nhûäng
ngûúâi naây coá thïí gêy aãnh hûúãng quan troång.

20.3.2 Giao dõch vúái bïn liïn quan bao göìm viïåc chuyïín giao caác nguöìn hoùåc nghôa vuå giûäa caác bïn
liïn quan, khöng kïí coá giaá caã hay khöng; noá bao göìm caã caác giao dõch àûúåc thûåc hiïån àöåc lêåp.
Dûúái àêy laâ vñ duå vïì caác giao dõch naây:
● Mua hoùåc baán haâng hoaá.

● Mua hoùåc baán bêët àöång saãn hoùåc caác taâi saãn khaác.

● Cung cêëp hoùåc nhêån cung cêëp dõch vuå.

● Caác húåp àöìng àaåi lyá.

● Húåp àöìng cho thuï.

● Chuyïín giao nghiïn cûáu vaâ phaát triïín.

● Húåp àöìng chuyïín giao cêëp pheáp.

● Giao dõch taâi chñnh göìm caác khoaãn cho vay vaâ goáp vöën cöí àöng.

● Àaãm baão vaâ thïë chêëp.

● Caác húåp àöìng quaãn lyá.

81
CHÛÚNG 20 ● CÖNG BÖË VÏÌ CAÁ C BÏN LIÏN QUAN IAS 24

20.3.3 Caác möëi quan hïå vúái bïn liïn quan laâ möåt àùåc àiïím thöng thûúâng trong thûúng maåi. Nhiïìu
àún võ thûåc hiïån nhûäng phêìn hoaåt àöång àöåc lêåp cuãa mònh thöng qua caác cöng ty con, àún võ
liïn kïët, liïn doanh, v.v.. Caác bïn naây àöi khi tham gia caác giao dõch thöng qua caác àiïìu khoaãn
vaâ giaá caã kinh doanh khöng mang tñnh tiïu biïíu.

20.3.4 Caác bïn liïn quan coá mûác àöå linh hoaåt trong quaá trònh lêåp giaá khöng àûúåc thïí hiïån trong caác
giao dõch giûäa caác bïn liïn quan, vñ duå:
● Phûúng phaáp giaá so saánh thaã nöíi.
● Phûúng phaáp giaá baán laåi.
● Phûúng phaáp giaá baán cöång thïm phêìn trùm chi phñ.

20.4 CÖNG BÖË

20.4.1 Dûúái àêy laâ nhûäng nöåi dung cêìn àûúåc cöng böë trong caác thuyïët minh baáo caáo taâi chñnh:
● Xaác àõnh möëi quan hïå vúái bïn liïn quan khi coá sûå kiïím soaát, bêët kïí coá caác giao dõch giûäa
caác bïn hay khöng.
● Khi phaát sinh giao dõch vúái bïn liïn quan:
■ Baãn chêët cuãa möëi quan hïå vúái bïn liïn quan.
■ Loaåi giao dõch.
■ Caác yïëu töë trong giao dõch laâ:
■ Khöëi lûúång (coá thïí laâ söë lûúång cuå thïí hoùåc möåt tyã lïå thñch húåp).
■ Giaá trõ hoùåc tyã lïå thñch húåp cuãa nhûäng khoaãn chûa àûúåc thanh toaán.
■ Chñnh saách giaá caã.

20.4.2 Yïu cêìu khöng cöng böë giao dõch trong:

● Baáo caáo taâi chñnh töíng húåp àöëi vúái caác giao dõch trong nöåi böå têåp àoaân.
● Baáo caáo taâi chñnh cuãa cöng ty meå keâm vúái baáo caáo taâi chñnh töíng húåp.
● Baáo caáo taâi chñnh cuãa möåt chi nhaánh àûúåc súã hûäu toaân böå nïëu cöng ty meå úã trong cuâng möåt
nûúác vaâ lêåp baáo caáo têåp àoaân.
● Baáo caáo taâi chñnh cuãa caác doanh nghiïåp do nhaâ nûúác kiïím soaát coá giao dõch vúái caác doanh
nghiïåp tûúng tûå.

82
CHÛÚNG 20 ● CÖNG BÖË VÏÌ CAÁ C BÏN LIÏN QUAN IAS 24

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

CÖNG BÖË VÏÌ CAÁC BÏN LIÏN QUAN

Habitat Inc. laâ möåt cöng ty con trong möåt cú cêëu têåp àoaân àûúåc thïí hiïån qua sú àöì
dûúái àêy:

Yuka Inc.

70%
60%

Habitat Inc. Fall Inc.

35%

Assoc Inc.

Nhûäng àûúâng keã liïìn thïí hiïån sûå kiïím soaát trong khi àûúâng gaåch nöëi thïí hiïån quyïìn aãnh
hûúãng quan troång.
Trong nùm, Habitat Inc. àaä mua xûúãng vaâ thiïët bõ cuãa Assoc. Inc. vúái söë tiïìn 23 triïåu àöla,
nhúâ àoá Assoc. Inc. thu àûúåc möåt khoaãn lúåi nhuêån 4 triïåu àöla.

Theo IAS 24, Habitat Inc. vaâ Assoc. Inc. àûúåc cho laâ caác bïn coá liïn quan. Chi tiïët àêìy àuã
vïì giao dõch cêìn àûúåc cöng böë trong caác baáo caáo taâi chñnh cuãa caã hai bïn theo yïu cêìu cuãa
IAS 24, àoá laâ:
● Baãn chêët möëi quan hïå vúái bïn liïn quan.
● Baãn chêët cuãa giao dõch.
● Giaá trõ giao dõch.
● Bêët kyâ khoaãn tiïìn naâo Habitat Inc. coân núå Assoc. Inc.
● Chñnh saách giaá aáp duång cho viïåc xaác àõnh giaá trõ giao dõch.

83
 CHÛÚNG 21

KÏË TOAÁN VAÂ BAÁO CAÁO THEO QUYÄ LÚÅI ÑCH HÛU TRÑ (IAS 26)

21.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

IAS quy àõnh thöng tin cêìn àûúåc baáo caáo cho tûâng quyä hûu trñ theo baãn chêët, nguöìn taâi chñnh
vaâ hoaåt àöång.

21.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

Chuêín mûåc naây àûúåc aáp duång cho caác baáo caáo vïì caác quyä lúåi ñch hûu trñ hûúáng vaâo têët caã caác
thaânh viïn tham gia, khöng kïí quyä naây laâ:
● Möåt quyä riïng biïåt hay khöng.

● Möåt quyä xaác àõnh theo àoáng goáp hay laâ möåt quyä xaác àõnh theo lúåi ñch.

● Do möåt cöng ty baão hiïím quaãn lyá.

● Do caác bïn khöng phaãi laâ nhên viïn taâi trúå.

● Laâ möåt thoaã thuêån chñnh thûác hay khöng chñnh thûác.

21.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

21.3.1 Caác quyä lúåi ñch hûu trñ coá thïí laâ xaác àõnh theo àoáng goáp hoùåc xaác àõnh theo lúåi ñch (tham khaão
chûúng 15).

21.3.2 Viïåc tñnh toaán phñ baão hiïím cho quyä lúåi ñch hûu trñ coá thïí àûúåc toám tùæt nhû sau:
● Quyä xaác àõnh theo àoáng goáp: Nghôa vuå cuãa gi iá chuã thûúâng àûúåc trûâ ài theo phêìn àoáng g p á
cuãa hoå. Vò v y
å thûúâng khöng àoâi hoãi phaãi àûa ra yá kiïën c a
ã ngûúâi tñnh to n
á phñ b oã ihïí m.
● Quyä xaác àõnh theo lúåi ñch: Àoâi hoãi àõnh kyâ coá saáng kiïën cuãa ngûúâi tñnh phñ baão hiïím àïí àaánh
giaá tònh traång taâi chñnh cuãa quyä, xem xeát caác giaã àõnh, vaâ kiïën nghõ mûác àoáng goáp trong
tûúng lai. Bïn giúái chuã chõu traách nhiïåm khöi phuåc laåi mûác quyä lúåi ñch khi quyä bõ thêm huåt,
àïí cung cêëp nhûäng lúåi ñch àaä thoaã thuêån cho nhên viïn hiïån àang laâm viïåc vaâ àaä laâm viïåc
trûúác àêy.
QUYÄ XAÁC ÀÕNH THEO ÀOÁNG GOÁP

21.3.3 Nhûäng nguyïn tùæc sau àûúåc aáp duång cho viïåc àõnh giaá taâi saãn thuöåc quyä:
● Caác khoaãn àêìu tû àûúåc kïët chuyïín theo giaá trõ thûåc tïë.

● Nïëu khöng kïët chuyïín theo giaá trõ thûåc tïë thò vêîn phaãi cöng böë giaá trõ thûåc tïë.

21.3.4 Trong baáo caáo cuãa quyä xaác àõnh theo àoáng goáp phaãi coá baáo caáo vïì taâi saãn roâng daânh cho lúåi
ñch vaâ diïîn giaãi vïì chñnh saách cêëp vöën.
QUYÄ XAÁC ÀÕNH THEO LÚÅI ÑCH

21.3.5 Thöng thû n â g viïåc àaánh giaá c aã nhên viïn tñnh phñ b oã hi m í àû cå th cå hi n å 3 nùm m tå l n ì . Gi aá
trõ hi n
å taåi c a ã c cá kho nã d å tñnh thanh toaán theo qu ä l iå ñch x cá àõnh c á thïí àû cå tñnh toaán v â b oá
caáo b nç g vi cå s ã d nå g m cá lûúng hiïån t iå hoùåc m cá lûúng ûúác tñnh cho túái thúâi àiïím nghó hûu c a ã
thaânh viïn tham gia.
21.3.6 Nguyïn t cæ àõnh gi á t iâ s n
ã qu ä tûúng t å nhû nguyïn t cæ p
á d n
å g cho c cá qu ä x cá àõnh theo à n
á gg p
á .

84
CHÛÚNG 21 ● KÏË TOAÁ N VAÂ BAÁ O CAÁ O THEO QUYÄ LÚÅ I ÑCH HÛU TRÑ IAS 26

21.3.7 Baáo caáo vïì quyä xaác àõnh theo lúåi ñch chûáa àûång thöng tin cêìn àûúåc trònh baây theo möåt trong
nhûäng hònh thûác sau:
● Baáo caáo cho thêëy söë taâi saãn roâng daânh traã cho caác lúåi ñch, giaá trõ hiïån taåi cuãa caác khoaãn lúåi
ñch hûu trñ cuãa ngûúâi tñnh phñ giaá baão hiïím dûå tñnh seä phaãi traã vaâ söë thùång dû hoùåc thêm
huåt sau àoá. Baáo caáo naây coân bao göìm caã caác baáo caáo thay àöíi taâi saãn roâng daânh cho lúåi ñch,
vaâ thay àöíi giaá trõ hiïån taåi cuãa caác khoaãn lúåi ñch hûu trñ phaãi theo tñnh toaán phñ baão hiïím.
Baáo caáo naây coá thïí coân göìm möåt baáo caáo riïng tñnh phñ baão hiïím höî trúå cho giaá trõ hiïån taåi
cuãa caác khoaãn lúåi ñch hûu trñ theo tñnh toaán ruãi ro baão hiïím.
● Cung cêëp nhûäng thöng tin giöëng nhû trïn vïì taâi saãn roâng, nhûng giaá trõ hiïån taåi theo tñnh
phñ baão hiïím àûúåc cöng böë trong phêìn thuyïët minh. Baáo caáo coá thïí bao göìm möåt baáo caáo
tñnh toaán ruãi ro baão hiïím riïng nhû nïu úã trïn.
● Baáo caáo bao göìm möåt baáo caáo vïì taâi saãn roâng àïí traã caác lúåi ñch hûu trñ vaâ baáo caáo vïì nhûäng
thay àöíi cuãa nhûäng taâi saãn naây vúái giaá trõ hiïån taåi theo tñnh toaán baão hiïím trònh baây trong
möåt baáo caáo ruãi ro baão hiïím riïng.

21.4 CÖNG BÖË

Diïîn giaãi vïì quyä

Cêìn cöng böë nhûäng thöng tin nhû tïn cuãa giúái chuã vaâ caác nhoám nhên viïn tham gia quyä, söë
ngûúâi tham gia nhêån lúåi ñch, loaåi quyä vaâ caác chi tiïët khaác.
Caác chñnh saách
● Nhûäng chïë àöå kïë toaán quan troång.
● Diïîn giaãi vïì caác chñnh saách àêìu tû.
● Diïîn giaãi vïì chñnh saách taâi chñnh.

Baáo caáo vïì taâi saãn roâng daânh cho caác lúåi ñch
Baáo caáo naây cho thêëy söë taâi saãn daânh cho caác lúåi ñch hûu trñ dûå tñnh phaãi traã trong tûúng lai.
● Taâi saãn vaâo cuöëi nùm, àûúåc phên loaåi húåp lyá.

● Phûúng phaáp àõnh giaá taâi saãn.

● Khi c c á kho nã à uì tû c aã qu ä àû cå treo l iå do khöng th í d å tñnh gi á trõ th cå t ,ë thò ph iã cöng b ë l yá

do.
● Chi tiïët vïì bêët kyâ möåt khoaãn àêìu tû naâo vûúåt quaá 5% giaá trõ taâi saãn roâng daânh cho caác lúåi
ñch hoùåc 5% cuãa bêët kyâ taâi saãn àaãm baão naâo.
● Chi tiïët vïì bêët kyâ khoaãn naâo àêìu tû cho chuã cöng ty.

● Nghôa vuå núå chûá khöng phaãi giaá trõ hiïån taåi cuãa caác lúåi ñch hûu trñ seä phaãi traã theo tñnh
toaán baão hiïím.
Baáo caáo thay àöíi taâi saãn roâng daânh cho caác lúåi ñch
● Thu nhêåp àêìu tû.

● Àoáng goáp cuãa chuã cöng ty.

● Àoáng goáp cuãa nhên viïn.

● Caác khoaãn thu nhêåp khaác.

● Lúåi ñch àaä traã hoùåc phaãi traã (àûúåc phên tñch theo tûâng loaåi lúåi ñch).

● Chi phñ haânh chñnh.

● Caác chi phñ khaác.

● Thuïë thu nhêåp

● Löî/laäi tûâ viïåc thanh lyá caác khoaãn àêìu tû vaâ thay àöíi giaá trõ caác khoaãn àêìu tû.

● Chuyïín àöíi giûäa caác quyä.

Thöng tin tñnh toaán baão hiïím (chó daânh cho caác quyä lúåi ñch):
● Giaá trõ hiïån taåi cuãa caác lúåi ñch hûu trñ seä phaãi traã theo tñnh phñ baão hiïím, dûåa trïn caác
khoaãn lúåi ñch seä phaãi traã theo caác àiïìu khoaãn cuãa quyä, dûåa vaâo dõch vuå cung cêëp cho túái
thúâi àiïím cöng böë, vaâ vaâo viïåc sûã duång mûác lûúng hiïån taåi hoùåc mûác lûúng dûå tñnh.
● Diïîn giaãi caác giaã àõnh chñnh cho viïåc tñnh toaán baão hiïím.
● Phûúng phaáp sûã duång cho viïåc tñnh toaán giaá trõ hiïån taåi cuãa caác khoaãn lúåi ñch hûu trñ phaãi
traã theo tñnh toaán baão hiïím.
● Ngaây àõnh giaá gêìn nhêët do nhên viïn tñnh ruãi ro baão hiïím tiïën haânh.

85
CHÛÚNG 21 ● KÏË TOAÁ N VAÂ BAÁ O CAÁ O THEO QUYÄ LÚÅ I ÑCH HÛU TRÑ IAS 26

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

KÏË TOAÁN VAÂ BAÁO CAÁO THEO QUYÄ LÚÅI ÑCH HÛU TRÑ

Baáo caáo vïì quyä lúåi ñch hûu trñ trong söë nhûäng thöng tin khaác, cêìn àûa vaâo baáo caáo vïì thay àöíi giaá trõ
taâi saãn roâng daânh cho caác lúåi ñch.

Trñch dêîn dûúái àêy lêëy tûâ Têåp àoaân World Bank: Quyä hûu trñ cho cöng nhên viïn - Baáo caáo nùm 1996.
Baáo caáo naây bao göìm nhûäng baáo caáo tuên thuã caác yïu cêìu IAS 26 vïì têët caã caác nöåi dung quan troång:

Caác baáo caáo vïì thay àöíi giaá trõ taâi saãn roâng daânh cho caác lúåi ñch
Nùm kïët thuác ngaây 31/12
1996 1995
Nghòn àöla Nghòn àöla

Thu nhêåp àêìu tû

Tùng thuêìn trong giaá trõ thûåc tïë cuãa caác khoaãn àêìu tû 809.008 694.402
Laäi vaâ cöí tûác 301.391 233.163

Töíng thu nhêåp àêìu tû 1.110.399 927.565

Àoáng goáp
Àoáng goáp cuãa Ngên haâng/IFC/MIGA 101.337 113.217
Àoáng goáp cuãa caác thaânh viïn tham gia 55.651 55.341
Khoaãn roâng nhêån àûúåc tûâ caác quyä hûu trñ cuãa caác töí chûác quöëc tïë
khaác maâ nhûäng ngûúâi tham gia àûúåc chuyïín nhûúång 1.768 640

Töíng söë àoáng goáp 158.756 169.198

Töíng söë tùng böí sung 1.269.155 1.096.763

Thanh toaán lúåi ñch

Tiïìn hûu (110.034) (95.299)
Thanh toaán tiïìn ài laåi (47.041) (38.736)
Àoáng goáp, caác khoaãn lúåi ñch àûúåc ruát, vaâ laäi traã khi
caác thaânh viïn tham gia trûúác àêy ruát ra (7.810) (7.625)
Söë lúåi ñch traã hïët khi qua àúâi (1.803) (899)

Töíng söë giaãm (166.688) (142.559)

Söë tùng thuêìn 1.102.467 954.204

Taâi saãn roâng daânh cho lúåi ñch

Àêìu nùm 6.475.709 5.521.505
Cuöëi nùm 7.578.176 6.475.709

86
 CHÛÚNG 22

BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH TÖÍNG HÚÅP VAÂ KÏË TOAÁN

CAÁC KHOAÃN ÀÊÌU TÛ VAÂO CAÁC CÖNG TY CON (IAS 27)

22.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Ngûúâi sûã duång baáo caáo taâi chñnh cuãa möåt cöng ty meå cêìn coá thöng tin vïì tònh hònh taâi chñnh,
kïët quaã hoaåt àöång vaâ nhûäng thay àöíi vïì taâi chñnh cuãa caã têåp àoaân. Chuêín mûåc naây quy àõnh
nhûäng nöåi dung sau:
● Thuã tuåc lêåp vaâ trònh baây caác baáo caáo taâi chñnh töíng húåp.
● Phûúng ph p á k ë to n
á cho c cá cöng ty con trong c cá b oá c oá t iâ chñnh riïng c a
ã cöng ty m .å

22.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

IAS n y â àûúåc pá duång cho m tå cöng ty meå v â caác cöng ty con trong t p å àoaân chõu sûå ki m í soaát c aã
cöng ty m .å S å kiïím soaát àû cå àõnh nghôa l â quyïìn ài u ì chónh c cá c hñnh s aách t âai ch ñ nh vaâ caá c
chñnh s cá h ho tå àöång cuãa m tå cöng ty à í thu àûúåc lúåi ñch t â ho tå àöång c aã cöng t yàoá . rTongsöë
nhûäng yïëu töë khaác, s å hi n
å hûäu c a
ã viïåc kiïím soaát àûúåc thïí hiïån qua m tå t or ng nh
ûä nghò nhthûá c
sau:
● Quyïìn súã hûäu: cöng ty meå súã hûäu (trûåc tiïëp hoùåc giaán tiïëp) thöng qua caác cöng ty con, trïn
50% quyïìn biïíu quyïët.
● Quyïìn biïíu quyïët: quyïìn biïíu quyïët thûåc tïë chiïëm trïn 50% theo thoaã thuêån vúái caác nhaâ
àêìu tû khaác.
● Chñnh saách: quyïìn àiïìu chónh caác chñnh saách taâi chñnh vaâ hoaåt àöång cuãa cöng ty theo quy
chïë hoùåc theo thoaã thuêån.
● Höåi àöìng quaãn trõ: quyïìn böí nhiïåm hoùåc baäi miïîn àa söë thaânh viïn cuãa höåi àöìng quaãn trõ

● Quyïìn biïíu quyïët cuãa caác thaânh viïn höåi àöìng quaãn trõ: quyïìn boã àa söë phiïëu taåi caác cuöåc
hoåp höåi àöìng quaãn trõ. (SIC-12 yïu cêìu húåp nhêët caã àún võ hoaåt àöång theo muåc àñch àùåc
biïåt vaâ thûåc tïë chõu sûå kiïím soaát cuãa cöng ty meå.

22.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH TÖÍNG HÚÅP

22.3.1 Möåt cöng ty meå cêìn trònh baây caác baáo caáo taâi chñnh töíng húåp nhû thïí caã têåp àoaân laâ möåt
doanh nghiïåp duy nhêët. Möåt cöng ty con chõu súã hûäu toaân böå hoùåc gêìn nhû toaân böå khöng cêìn
trònh baây baáo caáo taâi chñnh töíng húåp.
22.3.2 Möåt cöng ty meå cêìn têåp húåp têët caã cöng ty con caã trong nûúác vaâ nûúác ngoaâi trûâ nhûäng trûúâng
húåp loaåi trûâ sau:
● Caác cöng ty con bõ mua vaâ giûä àïí sau àoá thanh lyá trong tûúng lai gêìn.

● Caác cöng ty con hoaåt àöång theo nhûäng haån chïë nghiïm ngùåt lêu daâi vaâ laâm töín haåi àaáng
kïí àïën khaã nùng chuyïín giao vöën.
Nhûäng cöng ty con naây àûúåc baáo caáo nhû nhûäng khoaãn àêìu tû theo IAS 39; xem chûúng 34.
22.3.3 Phûúng phaáp cú b n ã àïí l p
å m tå b å c cá b oá caáo taâi chñnh t n
í g húåp l â húåp nh të c cá b oá caáo t iâ chñ nh
c aã cöng ty m å v â c cá cöng ty con theo phûúng ph p á t n
â gd nâ g, bùçng c cá h c nå g l iå nhûäng kho n ã
muåc t iâ s n
ã , núå, v n
ë , thu nh på v â chi phñ giöëng nhau. C cá phûúng ph p á cú b n ã khaác göìm c :á
● Giaá trõ kïët chuyïín cuãa caác khoaãn àêìu tû cuãa cöng ty meå vaâ phêìn vöën chuã súã hûäu cuãa cöng
ty meå àêìu tû vaâo tûâng cöng ty con àûúåc xoaá theo IAS 22, xem chûúng 18.
● Lúåi ñch thiïíu söë trong taâi saãn roâng cuãa têåp húåp caác cöng ty con àûúåc xaác àõnh vaâ trònh baây

87
CHÛÚNG 22 ● BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH TÖÍ N G HÚÅ P VAÂ KÏË TOAÁ N CAÁ C KHOAÃ N ÀÊÌ U TÛ VAÂ O CAÁ C CÖNG TY CON IAS 27

riïng trong baãng töíng kïët taâi saãn töíng húåp.

● Söë dû vaâ caác giao dõch trong nöåi böå têåp àoaân àûúåc xoaá ài.
● Nhûäng khoaãn löî laäi chûa thûåc hiïån àûúåc loaåi boã.
● Lúåi ñch thiïíu söë trong löî/laäi trong kyâ cuãa caác cöng ty con àûúåc xaác àõnh vaâ trònh baây riïng
trong baáo caáo thu nhêåp. Löî laäi cuãa têåp àoaân àûúåc àiïìu chónh àïí coá àûúåc löî laäi roâng tñnh cho
nhûäng ngûúâi súã hûäu cöng ty meå.
● Caác khoaãn thuïë àûúåc haåch toaán theo IAS 12.
● Lúåi nhuêån têåp húåp àûúåc àiïìu chónh cho söë cöí tûác ûu àaäi tñch luyä cuãa cöng ty con, cho duâ cöí
tûác àaä àûúåc cöng böë hay chûa.
● Caác khoaãn àêìu tû cêìn àûúåc kïë toaán theo IAS 39, tûâ ngaây khöng coân laâ cöng ty con vaâ khöng
trúã thaânh möåt àún võ liïn kïët.
● Caác khoaãn löî tñnh vaâo quyïìn lúåi thiïíu söë coá thïí lúán hún laäi tûâ vöën goáp cuãa cöng ty con.
Phêìn vûúåt quaá naây àûúåc tñnh vaâo quyïìn lúåi àa söë trûâ ài söë maâ bïn thiïíu söë coá raâng nghôa
vuå buöåc phaãi, hoùåc coá thïí, laâm lúåi tûâ caác khoaãn löî.

22.3.4 Caác thuã tuåc húåp nhêët khaác bao göìm:

● Caác chïë àöå kïë toaán thöëng nhêët cêìn àûúåc sûã duång.
● Nïëu ngaây baáo caáo cuãa cöng ty meå vaâ caác cöng ty con khaác nhau thò thûåc hiïån àiïìu chónh
àöëi vúái caác giao dõch hoùåc sûå kiïån quan troång diïîn ra giûäa caác ngaây naây. Khoaãng thúâi gian
chïnh lïåch khöng àûúåc quaá ba thaáng.
BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CUÃA CÖNG TY MEÅ
22.3.5 Trong baáo caáo taâi chñnh riïng cuãa cöng ty meå, caác khoaãn àêìu tû vaâo caác cöng ty con àûúåc àûa
vaâo baáo caáo taâi chñnh töíng húåp àoá coá thïí laâ:
● kïët chuyïín theo chi phñ.
● vöën chuã súã hûäu kïë toaán theo IAS 28, hoùåc
● àûúåc tñnh nhû nhûäng taâi saãn taâi chñnh daânh àïí baán theo IAS 39.

22.4 CÖNG BÖË

22.4.1 BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH TÖÍNG HÚÅP

● Liïåt kï caác cöng ty con quan troång

■ Tïn.
■ Núi thaânh lêåp/àoáng truå súã.
■ Tyã lïå quyïìn súã hûäu hoùåc tyã lïå quyïìn biïíu quyïët (nïëu khaác nhau).
● Lyá do khöng húåp nhêët möåt cöng ty con naâo àoá.

● Baãn chêët cuãa möëi quan hïå khi cöng ty meå khöng súã hûäu (trûåc tiïëp hoùåc giaán tiïëp) trïn 50%
quyïìn biïíu quyïët.
● Tïn cuãa möåt cöng ty, trong àoá trïn 50% quyïìn biïíu quyïët (trûåc tiïëp hoùåc giaán tiïëp) bõ súã
hûäu nhûng khöng phaãi laâ cöng ty con do khöng coá sûå kiïím soaát.
● AÃnh hûúãng cuãa viïåc mua vaâo vaâ thanh lyá caác cöng ty con àïën võ thïë taâi chñnh, kïët quaã cuãa
kyâ baáo caáo vaâ àïën caác giaá trõ so saánh.
● Khi cöng ty meå chõu súã hûäu toaân böå thò cöng böë:
■ Lyá do khöng lêåp baáo caáo taâi chñnh töíng húåp.
■ Cú súã baáo caáo cho caác cöng ty con trong caác baáo caáo taâi chñnh cuãa cöng ty meå.
■ Tïn vaâ truå súã àùng kyá cuãa cöng ty meå.
● Nïëu khöng sûã duång caác chïë àöå kïë toaán thöëng nhêët thò,
■ Cöng böë viïåc khöng sûã duång
■ Trònh baây tyã lïå caác khoaãn muåc bõ aãnh hûúãng.

22.4.2 BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CUÃA CÖNG TY MEÅ

88
CHÛÚNG 22 ● BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH TÖÍ N G HÚÅ P VAÂ KÏË TOAÁ N CAÁ C KHOAÃ N ÀÊÌ U TÛ VAÂ O CAÁ C CÖNG TY CON IAS 27

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH TÖÍNG HÚÅP VAÂ KÏË TOAÁN

CAÁC KHOAÃN ÀÊÌU TÛ VAÂO CAÁC CÖNG TY CON

A. Caác khoaãn lúåi nhuêån sau thuïë dûúái àêy liïn quan túái têåp àoaân Alpha:

Àöla
Alpha Inc. 150.000
Beta Inc. 40.000
Charlie Inc. 25.000
Delta Inc. 60.000
Echo Inc. 80.000

● Alpha Inc. súã hûäu 75% quyïìn bi u

í quyïët trong Beta Inc. vaâ 30% quy n
ì bi ïí u quyïë tt r ong Ch arl i e
Inc.

● Beta Inc. coân súã hûäu 30% quyïìn biïíu quyïët trong Charlie Inc. vaâ 25% quyïìn biïíu quyïët trong
Echo Inc.

● Charlie Inc. súã hûäu 40% quyïìn biïíu quyïët trong Delta Inc..

VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA: Tûâng àún võ trong têåp àoaân coá àõa võ nhû thïë naâo vaâ viïåc phên chia thiïíu söë phêìn
lúåi nhuêån sau thuïë cuãa têåp àoaân àûúåc tñnh toaán ra sao?

Beta Inc. vaâ Charlie Inc. àïìu laâ caác cöng ty con cuãa Alpha Inc. - laâ cöng ty súã hûäu trûåc tiïëp hoùåc giaán
tiïëp thöng qua möåt cöng ty con trïn 50% quyïìn biïíu quyïët trong caác cöng ty con.

Charlie Inc. vaâ Echo Inc. àûúåc coi laâ caác àún võ liïn kïët cuãa Beta Inc. trong khi Delta Inc. thò àûúåc
coi laâ àún võ liïn kïët cuãa Charlie Inc. trûâ khi khöng töìn taåi aãnh hûúãng quan troång naâo.

Lúåi ñch thiïíu söë trong phêìn lúåi nhuêån sau thuïë cuãa têåp àoaân àûúåc tñnh toaán nhû sau:

Lúåi nhuêån sau thuïë cuãa Charlie Inc. Àöla Àöla

● Súã hûäu 25.000

● Tñnh theo vöën àoáng goáp:
■ Delta Inc. (40% x 60.000) 24.000
49.000

● Lúåi ñch thiïíu söë theo tyã lïå 40% 19.600

Lúåi nhuêån sau thuïë cuãa Beta Inc.

● Súã hûäu 40.000

● Tñnh theo vöën àoáng goáp
■ Charlie Inc. (30% x 49.000) 14.700
■ Echo Inc. (25% x 8.000) 20.000
74.700
● Lúåi ñch thiïíu söë theo tyã lïå 25% 18.675
38.275

89
CHÛÚNG 22 ● BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH TÖÍ N G HÚÅ P VAÂ KÏË TOAÁ N CAÁ C KHOAÃ N ÀÊÌ U TÛ VAÂ O CAÁ C CÖNG TY CON IAS 27

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

TIÏËP THEO
BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH TÖÍNG HÚÅP VAÂ KÏË TOAÁN
CAÁC KHOAÃN ÀÊÌU TÛ VAÂO CAÁC CÖNG TY CON

B. Möåt cöng ty meå úã chêu Êu coá caác cöng ty con úã nhiïìu nûúác khaác nhau, aáp duång chïë àöå kïë toaán
theo phûúng phaáp chi phñ LIFO tñnh cho toaân böå söë haâng töìn kho cuãa têåp àoaân. Gêìn àêy, cöng
ty giaânh àûúåc quyïìn kiïím soaát trong möåt cöng ty con úã Nam Phi vaâ cöng ty con naây khöng àûúåc
pheáp aáp duång chïë àöå kïë toaán naây do quy àõnh vïì kïë toaán cuãa nûúác súã taåi.

VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA: Laâm thïë naâo àïí xûã lyá àûúåc vêën àïì naây khi húåp nhêët baáo caáo?

IAS 27 yïu cêìu caác baáo caáo taâi chñnh töíng húåp phaãi àûúåc lêåp theo caác quy tùæc kïë toaán thöëng nhêët,
trong chûâng mûåc coá thïí aáp duång thûåc tiïînàûúåc. Tuy nhiïn chuêín mûåc naây khöng àoâi hoãi möåt
àún võ trong têåp àoaân phaãi thay àöíi phûúng phaáp kïë toaán sang phûúng phaáp àûúåc aáp duång cho
têåp àoaân.

Coá thïí lûåa choån möåt trong caác phûúng phaáp sau:

● Caác baáo caáo taâi chñnh cuãa cöng ty con úã Nam Phi coá thïí àûúåc àiïìu chónh cho phuâ húåp àïí
chuyïín giaá trõ haâng töìn kho sang giaá trõ tñnh theo LIFO nhùçm phuåc vuå cho viïåc lêåp baáo caáo
taâi chñnh töíng húåp.

● Nïëu thûåc tiïîn khöng thïí sûã duång möåt phûúng phaáp kïë toaán thöëng nhêët àöëi vúái haâng töìn
kho (vñ duå theo quan àiïím chi phñ lúåi ñch àïí thûåc hiïån chuyïín àöíi) thò viïåc naây phaãi àûúåc
cöng böë, cuâng vúái giaá trõ haâng töìn kho khöng tñnh theo cöng thûác LIFO.

90
 CHÛÚNG 23

KÏË TOAÁN CAÁC KHOAÃN ÀÊÌU TÛ

TRONG CAÁC ÀÚN VÕ LIÏN KÏËT (IAS 28)

23.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

IAS naây quy àõnh caác phûúng phaáp kïë toaán coá thïí sûã duång thay thïë cho caác àún võ liïn kïët. Muåc
tiïu chñnh cuãa chuêín mûåc naây laâ cung cêëp cho ngûúâi sûã duång nhûäng thöng tin liïn quan àïën lúåi
ñch cuãa caác nhaâ àêìu tû trong caác khoaãn thu nhêåp vaâ nhûäng taâi saãn vaâ núå cú baãn cuãa àún võ àûúåc
àêìu tû.

23.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

IAS naây àûúåc aáp duång cho tûâng khoaãn àêìu tû trong möåt àún võ liïn kïët; möåt àún võ liïn kïët
laâ möåt cöng ty chõu aãnh hûúãng quan troång cuãa nhaâ àêìu tû, nhûng khöng phaãi laâ möåt cöng ty
con cuäng khöng phaãi laâ möåt liïn doanh cuãa nhaâ àêìu tû.

23.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

23.3.1 AÃnh hûúãng quan troång laâ quyïìn tham gia vaâo caác quyïët àõnh chñnh saách taâi chñnh vaâ hoaåt
àöång cuãa àún võ àûúåc àêìu tû, nhûng khöng coá quyïìn kiïím soaát caác chñnh saách naây. Sûå töìn taåi
cuãa aãnh hûúãng quan troång naây, trong söë nhûäng yïëu töë khaác, àûúåc thïí hiïån qua:
● Nùæm giûä (trûåc tiïëp hoùåc giaán tiïëp) trïn hoùåc bùçng 20% quyïìn biïíu quyïët trûâ khi khöng coá
aãnh hûúãng quan troång naâo àûúåc thïí hiïån.
● Àaåi diïån cho cú quan quaãn lyá.

● Tham gia vaâo quaá trònh hoaåch àõnh chñnh saách.

● Caác giao dõch quan troång giûäa caác bïn.

● Trao àöíi caán böå quaãn lyá.

● Cung cêëp thöng tin kyä thuêåt thiïët yïëu.

23.3.2 Caác phûúng phaáp sau coá th í àû cå sûã d n

å g àïí k ë toaán cho c cá khoaãn àêìu tû v oâ a
cá c àún võ l ïi n kïë t:
● Phûúng phaáp vöën cöí phêìn: Laâ phûúng phaáp maâ theo, àoá khoaãn àêìu tû luác àêìu àûúåc ghi
theo chi phñ vaâ àûúåc àiïìu chónh theo nhûäng thay àöíi trong phêìn taâi saãn roâng cuãa ngûúâi
àêìu tû trong àún võ àûúåc àêìu tû diïîn ra sau khi coá àûúåc nhûäng khoaãn àêìu tû. Giaá trõ kïët
chuyïín àûúåc giaãm theo phêìn àûúåc phên phöëi (vñ duå nhû cöí tûác).
● Phûúng phaáp chi phñ: Laâ phûúng phaáp ghi khoaãn àêìu tû theo chi phñ. Baáo caáo thu nhêåp
phaãn aánh mûác thu nhêåp maâ nhaâ àêìu tû nhêån àûúåc tûâ phêìn phên phöëi lúåi nhuêån roâng tñch
luyä cuãa àún võ àûúåc àêìu tû phaát sinh sau ngaây coá àûúåc khoaãn àêìu tû. Söë phên chia vûúåt
quaá phêìn lúåi nhuêån naây laâm giaãm giaá trõ kïët chuyïín.
23.3.3 Trong caác baáo caáo taâi chñnh töíng húåp caác àún võ liïn kïët thûúâng àûúåc kïë toaán theo phûúng
phaáp vöën. Tuy nhiïn, khoaãn àêìu tû vaâo àún võ liïn kïët àûúåc baáo caáo theo IAS 39 khi:
● khoaãn àêìu tû coá àûúåc vaâ giûä àïí àem baán laåi trong tûúng lai gêìn, hoùåc

● hoaåt àöång theo nhûäng haån chïë ngùåt ngheâo aáp duång lêu daâi.

23.3.4 Trong caác baáo caáo taâi chñnh riïng nhaâ àêìu tû baáo caáo vïì caác àún võ liïn kïët bùçng caách:
● kïët chuyïín theo chi phñ

● sûã duång phûúng phaáp kïë toaán theo vöën goáp cöí phêìn hoùåc.

● kïë toaán theo IAS 39 cho caác khoaãn taâi saãn taâi chñnh daânh àïí baán.
23.3.5 Caác nguyïn tùæc kïë toaán khaác cuãa phûúng phaáp vöën cöí phêìn laâ:
● Bùæt àêìu kïë toaán vöën cöí phêìn tûâ ngaây àún võ àûúåc àêìu tû àaáp ûáng àõnh nghôa vïì möåt àún
võ liïn kïët.

91
CHÛÚNG 23 ● KÏË TOAÁ N CAÁ C KHOAÃ N ÀÊÌ U TÛ TRONG CAÁ C ÀÚN VÕ LIÏN KÏË T IAS 28

● Ngûâng viïåc kïë toaán vöën cöí phêìn khi:

■ nhaâ àêìu tû khöng coân coá aãnh hûúãng quan troång, nhûng vêîn duy trò toaân böå hoùåc möåt
phêìn khoaãn àêìu tû, hoùåc
■ àún võ liïn kïët hoaåt àöång dûúái nhûäng haån chïë nghiïm ngùåt àûúåc aáp duång lêu daâi laâm
töín haåi àaáng kïí àïën khaã nùng chuyïín giao vöën.
● Nhiïìu bûúác tiïën haânh trong phûúng ph p á v në cöí phêìn c n
ä g tûúng tûå nhû caác thuã tuåc h p å
nhêët, chùèng haån:
■ Loaåi boã nhûäng khoaãn löî laäi chûa thûåc hiïån phaát sinh tûâ caác giao dõch giûäa ngûúâi àêìu
tû vaâ bïn àûúåc àêìu tû (SIC-3).
■ Xaác àõnh phêìn giaá trõ lúåi thïë trong giaá mua.
■ Hao moân giaá trõ lúåi thïë.
■ Ài uì chónh kh u ë hao nhûäng taâi s nã c á th í khêëu hao àû cå , dûåa trïn gi á trõ th cå tïë cuãa t iâ
saãn.
■ Àiïìu chónh aãnh hûúãng cuãa viïåc nùæm giûä cöí phêìn giûäa caác àún võ.
■ Sûã duång chïë àöå kïë toaán thöëng nhêët.
● Caác baáo caáo taâi chñnh gêìn nhêët cuãa àún võ liïn kïët àûúåc sûã duång cho viïåc kïë toaán vöën cöí
phêìn.
● Nïëu ngaây baáo caáo khaác nhau, àiïìu chónh nhûäng sûå kiïån quan troång sau ngaây lêåp baãng
töíng kïët taâi saãn cuãa àún võ liïn kïët.
● Bïn àêìu tû tñnh toaán phêìn löî/laäi cuãa mònh sau khi àiïìu chónh söë cöí tûác ûu àaäi tñch luyä cho
duâ coá àûúåc cöng böë hay khöng.
● Nhaâ àêìu tû ghi nhêån caác khoaãn löî cuãa möåt àún võ liïn kïët cho túái khi khoaãn àêìu tû bùçng 0.
Nhûäng khoaãn löî tiïëp theo chó àûúåc dûå phoâng úã mûác àöå àûúåc nhaâ àêìu tû àaãm baão (STC-20).
● Nïëu coá dêëu hiïåu cho thêëy laâ möåt khoaãn àêìu tû vaâo àún võ liïn kïët bõ hû haåi thò doanh
nghiïåp seä aáp duång IAS 36 (cho riïng tûâng khoaãn àêìu tû)

23.4 CÖNG BÖË

Chïë àöå kïë toaán

● Phûúng phaáp sûã duång àïí kïë toaán cho:

■ Caác àún võ liïn kïët.

■ Giaá trõ lúåi thïë vaâ giaá trõ lúåi thïë êm.
■ Thúâi kyâ hao moân àöëi vúái giaá trõ lúåi thïë.
Baáo caáo thu nhêåp vaâ thuyïët minh
● Phêìn phên chia cuãa nhaâ àêìu tû àöëi vúái:

■ Laäi vaâ löî trong kyâ.

■ Caác khoaãn bêët thûúâng.
■ Caác khoaãn cuãa kyâ trûúác.
Baãng töíng kïët taâi saãn vaâ thuyïët minh
● Àêìu tû vaâo caác àún võ liïn kïët àûúåc trònh baây vaâo möåt khoaãn muåc riïng trïn baãng vaâ àûúåc
phên loaåi laâ àêìu tû daâi haån.
● Möåt danh saách tûúng ûáng vaâ diïîn giaãi vïì caác àún võ liïn kïët quan troång, göìm coá:

■ Tïn.
■ Tñnh chêët hoaåt àöång.
■ Tyã lïå quyïìn súã hûäu hoùåc quyïìn biïíu quyïët (nïëu khaác vúái quyïìn súã hûäu).
● Nïëu nh â à u ì tû khöng trònh b y â b oá caáo taâi chñnh töíng húåp vaâ khöng k ë toaán theo phûúng ph p á
v n
ë cöí phêìn cho khoaãn à u ì tû thò seä phaãi cöng böë aãnh hû nã g coá th í coá trong trû n
â g húåp aáp d n
å g
phûúng phaáp vöën cöí phêìn.
● Nïëu khöng thïí tñnh söë àiïìu chónh khi caác àún võ liïn kïët sûã duång caác chïë àöå kïë toaán khaác
vúái chïë àöå kïë toaán àûúåc ngûúâi àêìu tû aáp duång thò sûå viïåc naây cuäng phaãi àûúåc cöng böë.
● Phêìn nghôa vuå bêët thûúâng vaâ cam kïët vïì vöën cuãa ngûúâi àêìu tû trong möåt àún võ liïn kïët

92
CHÛÚNG 23 ● KÏË TOAÁ N CAÁ C KHOAÃ N ÀÊÌ U TÛ TRONG CAÁ C ÀÚN VÕ LIÏN KÏË T IAS 28

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

KÏË TOAÁN CAÁC KHOAÃN ÀÊÌU TÛ TRONG CAÁC ÀÚN VÕ LIÏN KÏËT

Dolo Inc. coá àûúåc 40% quyïìn lúåi trong söë cöí phiïëu thûúâng cuãa Nutro Inc. vaâo ngaây thaânh lêåp,
1/1/20x0, coá giaá trõ 220.000 àöla. Viïåc naây cho pheáp Dolo Inc. thûåc hiïån quyïìn aãnh hûúãng quan troång
àïën Nutro Inc. Vaâo ngaây 31/12/20x3, vöën goáp cöí phêìn cuãa caác cöí àöng cuãa Nutro Inc. nhû sau:

Àöla
● Vöën cöí phêìn thûúâng àaä phaát haânh 550.000
● Dûå trûä 180.000
● Lúåi nhuêån tñch luyä 650.000
1.380.000

Nhûäng phêìn trñch dêîn dûúái àêy àûúåc lêëy tûâ baáo caáo taâi chñnh cuãa Nutro Inc. cho nùm taâi chñnh kïët
thuác ngaây 31/12/20x4:

Àöla
Baáo caáo thu nhêåp
Lúåi nhuêån sau thuïë 228.000
Khoaãn bêët thûúâng (12.000)
Lúåi nhuêån roâng trong kyâ 216.000

Baáo caáo thay àöíi vöën chuã súã hûäu

Lúåi nhuêån tñch luyä àêìu nùm 650.000
Lúåi nhuêån roâng trong kyâ 216.000
Cöí tûác àaä traã (80.000)
Lúåi nhuêån tñch luyä cuöëi nùm 786.000

Trong thaáng 11/20x4, lêìn àêìu tiïn Dolo Inc. baán haâng töìn kho cho Nutro Inc. Töíng doanh söë baán
haâng lïn túái 50.000 àöla vaâ Dolo Inc. thu àûúåc khoaãn lúåi nhuêån 10.000 àöla tûâ giao dõch. Nutro Inc.
khöng baán ra bêët kyâ möåt khoaãn haâng töìn kho naâo cho túái 31/12. Thuïë suêët thu nhêåp laâ 30%.

Viïåc aáp duång phûúng phaáp vöën seä aãnh hûúãng àïën giaá trõ kïët chuyïín cuãa khoaãn àêìu tû vaâo Nutro
Inc., àûúåc phaãn aánh nhû sau:

Àöla
Chi phñ ban àêìu 220.000
Lúåi nhuêån sau khi coá àûúåc cöí phêìn, àûúåc haåch toaán vaâo àêìu nùm
[40%x(180.000+650.000)] 332.000
Giaá trõ kïët chuyïín vaâo ngaây 1/1/20x4 552.000
Phêìn goáp vaâo lúåi nhuêån roâng trong kyâ (Pheáp tñnh a) 83.600
Cöí tûác nhêån àûúåc (40%x80.000) (32.000)
603.600

93
CHÛÚNG 23 ● KÏË TOAÁ N CAÁ C KHOAÃ N ÀÊÌ U TÛ TRONG CAÁ C ÀÚN VÕ LIÏN KÏË T IAS 28

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

KÏË TOAÁN CAÁC KHOAÃN ÀÊÌU TÛ TRONG CAÁC ÀÚN VÕ LIÏN KÏËT
TIÏËP THEO

PHEÁP TÑNH

Àöla

A. Phêìn goáp vaâo lúåi nhuêån roâng trong kyâ

Lúåi nhuêån roâng (40% x 216.000) 86.400

AÃnh hûúãng sau thuïë cuãa phêìn lúåi nhuêån chûa thûåc hiïån [40% x (70% x 10.000)] (2.800)

83.600

SIC-3 yïu cêìu löî laäi chûa thûåc hiïån coá àûúåc tûâ caác giao dõch vúái caác àún võ liïn kïët cêìn phaãi
phaãi xoáa ài theo tyã lïå tûúng ûáng theo IAS 28.16.

94
 CHÛÚNG 24

BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH

TRONG CAÁC NÏÌN KINH TÏË SIÏU LAÅM PHAÁT (IAS 29)

24.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Trong nïìn kinh tïë siïu laåm phaát, baáo caáo kïët quaã hoaåt àöång vaâ tònh traång taâi chñnh maâ khöng
àûúåc khùèng àõnh laåi thò khöng coân hûäu ñch. Àöìng tiïìn mêët sûác mua nhanh àïën mûác viïåc so
saánh giaá trõ giao dõch vaâ caác sûå kiïån khaác àaä xaãy ra ngay trong cuâng möåt kyâ kïë toaán cuäng trúã
nïn sai lïåch. IAS naây yïu cêìu caác baáo caáo taâi chñnh cuãa möåt doanh nghiïåp hoaåt àöång trong
möåt nïìn kinh tïë siïu laåm phaát cêìn àûúåc baáo caáo laåi.
24.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

IAS naây cêìn àûúåc aáp duång cho caác doanh nghiïåp baáo caáo trong caác nïìn kinh tïë siïu laåm phaát.
Caác àùåc àiïím cuãa möåt nïìn kinh tïë siïu laåm phaát göìm coá:
● Dên chuáng muöën giûä taâi saãn cuãa mònh dûúái daång taâi saãn khöng bùçng tiïìn hoùåc bùçng möåt
loaåi ngoaåi tïå tûúng àöëi öín àõnh.
● Giaá caã thûúâng àûúåc yïët theo möåt ngoaåi tïå öín àõnh.
● Caác giao dõch tñn duång thûåc hiïån theo giaá buâ àùæp cho mûác àöå mêët sûác mua ûúác tñnh.
● Laäi, tiïìn lûúng vaâ giaá gùæn vúái chó söë giaá.
● Tyã lïå laåm phaát tñch luyä trong ba nùm túái khoaãng mûác 100% hoùåc cao hún (tûác laâ trung bònh
trïn 26%/nùm.
24.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

24.3.1 Caác baáo caáo taâi chñnh cuãa möåt doanh nghiïåp - baáo caáo theo àöìng tiïìn cuãa nûúác coá nïìn kinh tïë
siïu laåm phaát - cêìn àûúåc khùèng àõnh laåi theo àún võ tñnh toaán taåi ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi
saãn, tûác laâ doanh nghiïåp cêìn àiïìu chónh söë lûúång trong baáo caáo taâi chñnh nhû thïí chuáng àaä
diïîn ra theo àún võ tiïìn tïå baáo caáo chó vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn.

24.3.2 Caác baáo caáo taâi chñnh àûúåc khùèng àõnh laåi thay thïë cho baáo caáo taâi chñnh thöng thûúâng vaâ
khöng duâng laâm baáo caáo böí sung cho baáo caáo naây. Viïåc trònh baây riïng caác baáo caáo taâi chñnh
thöng thûúâng vêîn khöng àûúåc khuyïën khñch.

KHÙÈNG ÀÕNH LAÅI CAÁC BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH THEO CHI PHÑ BAN ÀÊÌU

24.3.3 Caác quy tùæc chung cho viïåc khùèng àõnh laåi göìm coá:
● Caác s ë li u å so s n
á h àûúåc kh n è g àõnh l iå theo àún võ tñnh to n
á v oâ ngaây l p
å b nã g töíng kïët t iâ a sã n.
Àiïìu n y â ng å á r n ç g ngay c ã gi á trõ b n ç g ti n
ì c a
ã nùm trû cá cuäng àû cå ài u
ì ch ó nh ht eo c óh ösë
laåm ph tá c a ã nùm hiïån t iå .
● Nïn sûã duång möåt chó söë giaá chung coá thïí tin cêåy àïí phaãn aánh nhûäng thay àöíi cuãa sûác mua

chung. Nïëu khöng coá chó söë naây thò sûã duång möåt loaåi ngoaåi tïå tûúng àöëi öín àõnh.
● Vi c å kh n è g àõnh laåi bùæt à uì t âà uì nùm t iâ chñnh coá xaác àõnh siïu laåm ph tá .
● Nïëu khöng coân siïu laåm phaát thò ngûâng viïåc khùèng àõnh laåi.

24.3.4 Caác quy tùæc aáp duång cho viïåc khùèng àõnh laåi baãng töíng kïët taâi saãn laâ:
● Caác khoaãn muåc bùçng tiïìn khöng àûúåc khùèng àõnh laåi.
● Nhûäng taâi saãn vaâ núå gùæn vúái chó söë àûúåc khùèng àõnh laåi theo thoaã thuêån.
● Nhûäng khoaãn khöng bùçng tiïìn àûúåc khùèng àõnh laåi theo àún võ tñnh toaán hiïån haânh bùçng

95
CHÛÚNG 24 ● BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH TRONG CAÁ C NÏÌ N KINH TÏË SIÏU LAÅ M PHAÁ T IAS 29

caách aáp duång nhûäng thay àöíi chó söë hoùåc àún võ tiïìn tïå cho giaá trõ kïët chuyïín kïí tûâ ngaây coá
àûúåc taâi saãn (hoùåc kyâ khùèng àõnh laåi àêìu tiïn) hoùåc giaá trõ thûåc tïë vaâo ngaây àaánh giaá.
● Nhûäng taâi saãn khöng bùçng tiïìn khöng àûúåc khùèng àõnh laåi nïëu nhûäng khoaãn naây àûúåc
trònh baây theo giaá trõ thuêìn coá thïí thûåc hiïån, giaá trõ thûåc tïë hoùåc giaá trõ coá thïí thu höìi àûúåc
vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn.
● Vaâo àêìu kyâ àêìu tiïn aáp duång caác nguyïn tùæc cuãa IAS 29, caác thaânh phêìn trong vöën chuã súã
hûäu, trûâ nhûäng phêìn lúåi nhuêån tñch luyä vaâ thùång dû do àaánh giaá laåi àûúåc khùèng àõnh laåi tûâ
ngaây àoáng goáp.
● Vaâo cuöëi kyâ àêìu tiïn vaâ sau àoá, têët caã caác thaânh phêìn trong vöën cuãa caác chuã súã hûäu àûúåc
khùèng àõnh laåi tûâ ngaây àoáng goáp.
● Nhûäng thay àöíi trong vöën cuãa caác chuã súã hûäu àûúåc tñnh vaâo vöën goáp cöí phêìn.

24.3.5 Têët caã caác khoaãn muåc trong baáo caáo thu nhêåp àûúåc khùèng àõnh laåi bùçng caách aáp duång chó söë
giaá chung àûúåc tin duâng tûâ ngaây ghi caác khoaãn muåc lêìn àêìu.

24.3.6 Möåt khoaãn laäi hoùåc löî sau khi cên àöëi caác khoaãn taâi saãn vaâ núå roâng bùçng tiïìn àûúåc tñnh vaâo
thu nhêåp roâng. Khoaãn naây coá thïí àûúåc ûúác tñnh bùçng caách aáp duång thay àöíi chó söë giaá chung
vaâo söë bònh quên gia quyïìn cuãa caác khoaãn taâi saãn/núå roâng bùçng tiïìn.

KHÙÈNG ÀÕNH LAÅI BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH THEO CHI PHÑ HIÏÅN TAÅI

24.3.7 Caác quy tùæc aáp duång cho viïåc khùèng àõnh laåi baãng töíng kïët taâi saãn:
● Nhûäng khoaãn muåc àûúåc trònh baây theo chi phñ hiïån taåi khöng phaãi khùèng àõnh laåi.
● Nhûäng khoaãn muåc khaác àûúåc khùèng àõnh laåi theo caác quy tùæc nïu trïn.

24.3.8 Têët caã caác khoaãn àûúåc àûa vaâo baáo caáo thu nhêåp àûúåc baáo caáo laåi theo àún võ tñnh toaán vaâo
ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn bùçng caách aáp duång chó söë giaá chung.

24.3.9 Nïëu möåt khoaãn löî/laäi sau khi cên àöëi caác khoaãn taâi saãn vaâ núå roâng bùçng tiïìn àûúåc tñnh theo
IAS 15, thò viïåc àiïìu chónh naây taåo nïn möåt phêìn löî/laäi sau khi cên àöëi caác khoaãn roâng bùçng
tiïìn àûúåc tñnh theo IAS 29.

24.3.10 Têët caã caác doâng tiïìn àûúåc thïí hiïån bùçng àún võ tñnh toaán vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi
saãn.

24.3.11 Khi möåt cöng ty con, möåt àún võ hoùåc möåt liïn doanh úã nûúác ngoaâi cuãa cöng ty meå lêåp baáo caáo
trong möåt nïìn kinh tïë siïu laåm phaát, baáo caáo taâi chñnh cuãa caác àún võ naây trûúác hïët cêìn àûúåc
khùèng àõnh laåi theo IAS 29 vaâ sau àoá chuyïín àöíi theo tyã giaá àoáng cûãa nhû thïí àoá laâ caác àún
võ nûúác ngoaâi theo IAS 21.

24.4 CÖNG BÖË

Nhûäng nöåi dung sau cêìn àûúåc cöng böë:

● Viïåc khùèng àõnh laåi.
● Viïåc caác söë liïåu so saánh àûúåc khùèng àõnh laåi.
● Viïåc caác baáo caáo taâi chñnh àûúåc dûåa trïn phûúng phaáp chi phñ ban àêìu hay phûúng phaáp
chi phñ hiïån taåi.
● Viïåc xaác àõnh vaâ mûác chó söë giaá hoùåc loaåi tiïìn tïå öín àõnh vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi
saãn.
● Thay àöíi chó söë giaá hoùåc loaåi tiïìn tïå öín àõnh trong caác nùm taâi chñnh trûúác vaâ nùm hiïån
taåi.

96
CHÛÚNG 24 ● BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH TRONG CAÁ C NÏÌ N KINH TÏË SIÏU LAÅ M PHAÁ T IAS 29

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH TRONG CAÁC NÏÌN KINH TÏË SIÏU LAÅM PHAÁT

Darbrow Inc. àûúåc thaânh lêåp vaâo ngaây 1/1/20x2 vúái söë vöën goáp cöí phêìn laâ 40 triïåu àöla. Baãng töíng
kïët taâi saãn cuãa cöng ty vaâo àêìu vaâ cuöëi nùm taâi chñnh àêìu tiïn nhû sau:

Àêìu kyâ Cuöëi kyâ

Nghòn àöla Nghòn àöla

Taâi saãn

Taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ 60.000 50.000

Haâng töìn kho 30.000 40.000

Caác khoaãn phaãi thu 50.000 60.000
140.000 150.000

Núå vaâ vöën cöí phêìn

Vöën cöí phêìn 40.000 40.000

Lúåi nhuêån tñch luyä - 10.000
Caác khoaãn ài vay 100.000 100.000
140.000 150.000

Baáo caáo thu nhêåp cho nùm àêìu phaãn aánh caác khoaãn sau:

Nghòn àöla
Doanh thu 800.000
Chi phñ hoaåt àöång (750.000)
Khêëu hao nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ (10.000)
Lúåi nhuêån hoaåt àöång 40.000
Laäi àaä traã (20.000)
Lúåi nhuêån trûúác thuïë 20.000
Chi phñ thuïë thu nhêåp (10.000)
Lúåi nhuêån sau thuïë 10.000

Caác thöng tin khaác

1. Tyã lïå laåm phaát trong nùm laâ 120%.
2. Haâng töìn kho thïí hiïån söë lûúång mua trong hai thaáng, têët caã caác khoaãn muåc trong baáo caáo thu
nhêåp àûúåc luyä kïë troân söë trong nùm.

97
CHÛÚNG 24 ● BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH TRONG CAÁ C NÏÌ N KINH TÏË SIÏU LAÅ M PHAÁ T IAS 8

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

TIÏËP THEO
BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH TRONG CAÁC NÏÌN KINH TÏË SIÏU LAÅM PHAÁT

Caác baáo caáo taâi chñnh coá thïí àûúåc khùèng àõnh laåi theo àún võ tñnh toaán vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët
taâi saãn bùçng caách sûã duång möåt chó söë giaá tin duâng nhû sau:

BAÃNG TÖÍNG KÏËT TAÂI SAÃN

Ghi vaâo Khùèng àõnh laåi Caác pheáp tñnh

Nghòn àöla Nghòn àöla Nghòn àöla

Taâi saãn
Taâi saãn, nhaâ xûúãng, thiïët bõ 50.000 110.000 2.20/1.00
Haâng töìn kho (Pheáp tñnh a) 40.000 41.905 2.20/2.10
Caác khoaãn phaãi thu 60.000 60.000
150.000 211.905
Núå vaâ vöën cöí phêìn

Vöën cöí phêìn 40.000 88.000 2.20/1.00

Lúåi nhuêån tñch luyä 10.000 23.905 söë dû
Caác khoaãn ài vay 100.000 100.000
150.000 211.905
BAÁO CAÁO THU NHÊÅP

Nghòn àöla Nghòn àöla Nghòn àöla

Doanh thu (Pheáp tñnh b) 800.000 1.100.000 2.20/1.60

Chi phñ hoaåt àöång (750.000) (1.031.250) 2.20/1.60
Khêëu hao (Pheáp tñnh c) (10.000) (22.000) 2.20/1.60
Laäi àaä traã (20.000) (27.500) 2.20/1.60
Chi phñ thuïë thu nhêåp (10.000) (13.750) 2.20/1.60

Lúåi nhuêån roâng trûúác khi khùèng àõnh laåi 10.000 5.500
Lúåi nhuêån thu àûúåc sau khi àiïìu chónh laåm phaát 18.405 Söë dû

Lúåi nhuêån roâng sau khi khùèng àõnh laåi 23.905

CAÁC PHEÁP TÑNH

a. Chó söë cho haâng töìn kho

Haâng töìn kho àûúåc mua trung bònh vaâo ngaây 30/11
Chó söë vaâo ngaây höm àoá = 1.00 + (1.20 x11/12) = 2.10
b. Chó söë cho thu nhêåp vaâ chi phñ
Trung bònh cho caã nùm = 1.00 + (1.20 : 2) = 1.60
c. Chó söë cho khêëu hao
Gùæn vúái chó söë cuãa taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ = 1.00

98
 CHÛÚNG 25

NÖÅI DUNG CÖNG BÖË TRONG BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH

CUÃA CAÁC NGÊN HAÂNG VAÂ CAÁC TÖÍ CHÛÁC TÑN DUÅNG
TÛÚNG TÛÅ (IAS 30)

Cêìn phaãi nhêën maånh rùçng têët caã caác IAS àïìu coá thïí aáp duång cho caác ngên haâng, nhêët laâ IAS
32 vaâ 39. Do IAS 30 àûúåc soaån thaão trûúác IAS 32 vaâ 39 nïn seä coá möåt söë yïu cêìu chöìng cheáo,
vaâ bêët kyâ yïu cêìu cöng böë naâo theo IAS 30 (chuã yïëu liïn quan àïën viïåc phên loaåi taâi saãn vaâ
núå theo ruãi ro) cuäng àïìu phaãi àûúåc xem laâ yïu cêìu böí sung (xem phuå luåc III úã cuöëi cuöën saách).

25.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Ngûúâi sûã duång baáo caáo taâi chñnh cuãa caác ngên haâng cêìn hiïíu roä hún vïì loaåi hònh hoaåt àöång
àùåc biïåt cuãa möåt ngên haâng vaâ cuå thïí laâ khaã nùng thûåc hiïån nghôa vuå àïën haån vaâ khaã nùng
thanh khoaãn vaâ mûác àöå ruãi ro tûúng àöëi gùæn vúái caác maãng hoaåt àöång khaác nhau cuãa ngên
haâng. Muåc àñch cuãa chuêín mûåc naây laâ:
● Àûa ra caác yïu cêìu baáo caáo cho möåt ngên haâng.
● Khuyïën khñch ban quaãn lyá àûa ra nhêån xeát vïì caác baáo caáo taâi chñnh diïîn giaãi vïì caách thûác
quaãn lyá vaâ kiïím soaát tñnh thanh khoaãn vaâ khaã nùng thûåc hiïån nghôa vuå àïën haån cuäng nhû
mö taã möåt bûác tranh àêìy àuã vïì nhûäng ruãi ro ài keâm vúái caác hoaåt àöång cuãa ngên haâng.
Caác ngên haâng chõu nhûäng ruãi ro hoaåt àöång vaâ taâi chñnh khaác nhau. Mùåc duâ coá möåt söë loaåi
ruãi ro cuãa ngaânh ngên haâng coá thïí àûúåc phaãn aánh trong caác baáo caáo taâi chñnh, ngûúâi sûã duång
seä hiïíu roä hún nïëu ban quaãn lyá àûa ra nhêån xeát trònh baây caách thûác quaãn lyá vaâ kiïím soaát
nhûäng ruãi ro naây. Mùåc duâ nhêån xeát vïì quaãn lyá chó àûúåc khuyïën nghõ theo IAS 30, nhûng hiïån
nay laâ möåt yïu cêìu cöng böë bùæt buöåc trong IAS 32, àoaån 43A.
25.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG
Chuêín mûåc naây aáp duång cho têët caã caác ngên haâng. Caác ngên haâng àûúåc àõnh nghôa laâ caác àõnh
chïë t iâ chñnh, trong söë nhûäng hoaåt àöång khaác, nhêån tiïìn g iã vaâ vay cuãa cöng ch n
ág h
nùç m
muå c
àñch cho vay v â àêìu tû trong phaåm vi quy àõnh trong luêåt phaáp v ì ngên haâng ho cå luêå t phaá p
tûúng tûå.

25.3. HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

25.3.1 Chuêín mûåc naây khöng xêy dûång caác tiïu chñ ghi nhêån vaâ àaánh giaá cuå thïí cho caác ngên haâng
vò caác nguyïn tùæc kïë toaán giöëng hïåt nhau (nhû àaä àûa ra trong caác chuêín mûåc khaác) cêìn àûúåc
caác ngên haâng aáp duång cho viïåc ghi nhêån caác giao dõch vaâ sûå kiïån. Vò vêåy IAS naây chó quy
àõnh cho viïåc cöng böë thöng tin.
25.3.2 Mùåc duâ möåt ngên haâng chõu sûå kiïím soaát vaâ cung cêëp thöng tin cho caác cú quan quaãn lyá,
nhûäng thöng tin naây khöng phaãi luác naâo cuäng coá thïí cung cêëp cho moåi àöëi tûúång sûã duång. Vò
vêåy, nöåi dung cöng böë trong caác baáo caáo taâi chñnh cêìn phaãi dïî hiïíu àuã àïí àaáp ûáng nhu cêìu cuãa
ngûúâi sûã duång (theo nhûäng giúái haån chêëp nhêån àûúåc).
25.4 CÖNG BÖË
25.4.1 Thuyïët minh chïë àöå kïë toaán cêìn cöng böë cú súã lêåp baáo caáo taâi chñnh, bao göìm:
● Ghi nhêån caác loaåi thu nhêåp chñnh.
● Àõnh giaá chûáng khoaán àêìu tû vaâ giao dõch.
● Phên biïåt caác giao dõch vaâ sûå kiïån dêîn àïën viïåc ghi nhêån caác taâi saãn vaâ núå (caác khoaãn muåc
trong baãng töíng kïët taâi saãn) vúái nhûäng giao dõch vaâ sûå kiïån chó mang laåi nhûäng khoaãn bêët
thûúâng vaâ caác khoaãn cam kïët (caác khoaãn muåc ngoaâi baãng)

99
CHÛÚNG 25 ● NÖÅI DUNG CÖNG BÖË TRONG BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CUÃA CAÁC NGÊN HAÂNG... IAS 30

● Viïåc xaác àõnh löî theo caác khoaãn vay vaâ taåm ûáng vaâ xoaá caác khoaãn vay vaâ taåm ûáng khöng
thïí thu höìi àûúåc.
● Viïåc xaác àõnh chi phñ cho nhûäng ruãi ro chung cuãa ngên haâng vaâ kïë toaán caác khoaãn phñ àoá.
25.4.2 Baáo caáo thu nhêåp cêìn têåp húåp thu nhêåp vaâ chi phñ theo tñnh chêët vaâ cöng böë giaá trõ caác loaåi
thu nhêåp vaâ chi phñ chñnh. Ngoaâi caác yïu cêìu trong nhûäng IAS khaác, baáo caáo thu nhêåp hoùåc
thuyïët minh cêìn coá:
● Laäi vaâ thu nhêåp tûúng tûå.
● Chi phñ traã laäi vaâ nhûäng chi phñ tûúng tûå.
● Thu nhêåp cöí tûác.
● Thu nhêåp phñ vaâ hoa höìng.
● Traã phñ, vaâ chi phñ hoa höìng.
● Lúåi nhuêån trûâ ài löî phaát sinh tûâ giao dõch mua baán chûáng khoaán.
● Lúåi nhuêån trûâ ài löî phaát sinh tûâ àêìu tû chûáng khoaán.
● Lúåi nhuêån trûâ ài löî phaát sinh tûâ giao dõch mua baán ngoaåi tïå.
● Caác loaåi thu nhêåp hoaåt àöång khaác.
● Löî tûâ caác khoaãn cho vay vaâ taåm ûáng.
● Chi phñ quaãn lyá haânh chñnh chung.
● Caác chi phñ hoaåt àöång khaác.

Caác khoaãn chi phñ vaâ thu nhêåp khöng àûúåc buâ trûâ cho nhau trûâ nhûäng khoaãn liïn quan túái
tûå baão hiïím ruãi ro vaâ caác taâi saãn vaâ núå àaä àûúåc buâ trûâ trong baãng töíng kïët taâi saãn.
Caác khoaãn löî vaâ laäi sau thûúâng àûúåc baáo caáo theo phûúng phaáp buâ trûâ.
● Caác khoaãn thanh lyá vaâ thay àöíi giaá trõ kïët chuyïín cuãa giao dõch mua baán chûáng khoaán.

● Caác khoaãn thanh lyá chûáng khoaán àêìu tû.

● Kinh doanh ngoaåi tïå.
Ban quaãn lyá cêìn àûa ra nhêån xeát vïì caác mûác laäi suêët trung bònh, trung bònh taâi saãn sinh laäi
vaâ trung bònh caác khoaãn núå chõu laäi trong kyâ.

25.4.3 Baãng töíng kïët taâi saãn cêìn têåp húåp caác taâi saãn vaâ núå theo tñnh chêët vaâ liïåt kï caác khoaãn naây
theo thûá tûå phaãn aánh tñnh thanh khoaãn tûúng àöëi cuãa chuáng. Ngoaâi caác yïu cêìu trong caác IAS
khaác, baãng töíng kïët taâi saãn hoùåc thuyïët minh phaãi nïu:
● Taâi saãn
■ Tiïìn mùåt vaâ söë dû taåi Ngên haâng trung ûúng.
■ Tñn phiïëu kho baåc vaâ caác loaåi tñn phiïëu khaác àuã àiïìu kiïån chiïët khêëu laåi vúái Ngên haâng
trung ûúng.
■ Chûáng khoaán chñnh phuã vaâ caác loaåi chûáng khoaán khaác àûúåc giûä cho muåc àñch mua baán.
■ Phaát haânh, cho vay vaâ taåm ûáng cho caác ngên haâng khaác.
■ Phaát haânh ra thõ trûúâng tiïìn tïå.
■ Cho vay vaâ taåm ûáng cho khaách haâng.
■ Chûáng khoaán àêìu tû.
● Núå
■ Tiïìn gûãi cuãa caác ngên haâng khaác.
■ Caác khoaãn tiïìn gûãi khaác trïn thõ trûúâng tiïìn tïå.
■ Caác khoaãn núå caác àöëi tûúång gûãi tiïìn khaác khaác.
■ Chûáng chó tiïìn gûãi.
■ Kyâ phiïëu vaâ caác khoaãn núå khaác coá chûáng tûâ.
■ Caác nguöìn ài vay khaác.

100
CHÛÚNG 25 ● NÖÅI DUNG CÖNG BÖË TRONG BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CUÃA CAÁC NGÊN HAÂNG... IAS 30

Taâi saãn vaâ núå chó coá thïí buâ trûâ khi:
● coá quyïìn húåp phaáp àûúåc buâ trûâ, vaâ
● coá dûå tñnh chuyïín thaânh tiïìn möåt taâi saãn hoùåc thanh toaán möåt khoaãn núå theo phûúng

phaáp buâ trûâ.

Cöng böë giaá trõ thõ trûúâng cuãa chûáng khoaán giao dõch vaâ chûáng khoaán àêìu tû khaã maåi nïëu
khaác vúái giaá trõ söí saách.

25.4.4 Cöng böë caác khoaãn bêët thûúâng vaâ cam kïët sau theo yïu cêìu cuãa IAS 37 cuäng nhû caác khoaãn
muåc ngoaåi baãng:
● Tñnh chêët vaâ söë lûúång cam kïët cêëp tñn duång khöng thïí huyã ngang.
● Tñnh chêët vaâ söë lûúång caác khoaãn núå bêët thûúâng vaâ cam kïët phaát sinh tûâ caác khoaãn muåc
ngoaåi baãng nhû:
■ Thay thïë tñn duång trûåc tiïëp bao göìm baão laänh chung cho caác khoaãn núå, baão laänh chêëp
nhêån ngên haâng, thû tñn duång dûå phoâng àïí baão laänh taâi chñnh cho caác khoaãn vay vaâ
chûáng khoaán.
■ Möåt söë khoaãn núå bêët thûúâng liïn quan àïën giao dõch bao göìm traái phiïëu cöng trònh, traái
phiïëu àêëu thêìu, traái phiïëu baão àaãm, thû tñn duång dûå phoâng liïn quan àïën caác giao dõch
cuå thïí.
■ Caác khoaãn núå bêët thûúâng ngùæn haån, tûå thanh khoaãn liïn quan àïën giao dõch phaát sinh
tûâ viïåc lûu chuyïín haâng hoaá vñ duå nhû tñn duång chûáng tûâ lêëy viïåc giao haâng laâm àaãm
baão.
■ Caác thoaã thuêån baán vaâ mua laåi khöng àûúåc ghi nhêån trong baãng töíng kïët taâi saãn.
■ Laäi vaâ caác taâi khoaãn khaác liïn quan àïën tyã giaá höëi àoaái bao göìm caác húåp àöìng trao àöíi,
húåp àöìng lûåa choån vaâ húåp àöìng tûúng lai.
■ Caác cam kïët khaác, caác húåp àöìng baão hiïím núå vaâ caác húåp àöìng baão laänh tuêìn hoaân.

25.4.5 Cöng böë baãn phên tñch taâi saãn vaâ núå theo caác nhoám kyâ haån tûúng ûáng dûåa theo thúâi haån coân
laåi vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn cho àïën ngaây àaáo haån húåp àöìng. Vñ duå vïì caác thúâi haån
àûúåc sûã duång:
● Cho túái 1 thaáng.
● Tûâ 1 àïën 3 thaáng.
● Tûâ 3 thaáng àïën 1 nùm.
● Tûâ 1 àïën 5 nùm.
● Tûâ 5 nùm trúã lïn.
Thúâi gian àaáo haån coá thïí àûúåc thïí hiïån theo thúâi gian coân laåi cho àïën ngaây thanh toaán, thúâi
haån ban àêìu cho túái ngaây thanh toaán hoùåc thúâi gian coân laåi cho ngaây tiïëp theo sau khi laäi suêët
àûúåc thay àöíi.
Trong baãn nhêån xeát, ban quaãn lyá cêìn cung cêëp thöng tin vïì thúâi haån hiïåu lûåc vaâ caách thûác quaãn
lyá vaâ kiïím soaát ruãi ro vaâ nguy cú ài keâm vúái caác mûác laäi suêët vaâ thúâi gian àaáo haån khaác nhau.

25.4.6 Cöng böë bêët kyâ maãng têåp trung quan troång naâo trong taâi saãn, núå vaâ taâi khoaãn ngoaåi baãng cuãa
ngên haâng vïì mùåt àõa lyá, nhoám khaách haâng, vaâ nhoám ngaânh hoùåc caác maãng têåp trung ruãi ro
khaác. Ngên haâng cêìn cöng böë giaá trõ cuãa caác khoaãn ngoaåi tïå roâng coá nguy cú ruãi ro lúán.

25.4.7 Ngên haâng cêìn cöng böë nhûäng thöng tin liïn quan àïën löî tûâ caác khoaãn vay vaâ taåm ûáng nhû
sau:
● Chi tiïët vïì thay àöíi c cá kho n
ã dûå phoâng cho löî tûâ caác khoaãn vay vaâ taåm ûáng trong k ,â cöng öbë
riïng:
■ Söë lûúång àûúåc ghi nhêån laâ dûå phoâng cho kyâ hiïån taåi.
■ Söë lûúång àûúåc xoaá cho caác khoaãn khöng coá khaã nùng thu höìi àûúåc.

101
CHÛÚNG 25 ● NÖÅI DUNG CÖNG BÖË TRONG BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CUÃA CAÁC NGÊN HAÂNG... IAS 30

■ Söë lûúång ghi coá cho caác khoaãn àûúåc thu höìi.
● Töíng giaá trõ dûå phoâng do töín thêët tûâ caác khoaãn vay vaâ taåm ûáng vaâo ngaây lêåp baãng töíng
kïët taâi saãn.
● Töíng giaá trõ caác khoaãn vay vaâ taåm ûáng khöng coá tñch luyä laäi, phûúng phaáp sûã duång àïí xaác
àõnh giaá trõ söí saách.

25.4.8 Söë lûúång daânh riïng cho ruãi ro chung trong ngaânh ngên haâng (bao göìm töín thêët trong tûúng lai
vaâ nhûäng khoaãn ruãi ro vaâ bêët thûúâng khaác khöng thïí dûå àoaán àûúåc, ngoaâi nhûäng khoaãn phaãi
àûúåc tñch luyä theo IAS 37) cêìn àûúåc cöng böë riïng nhû nhûäng khoaãn trñch lêåp lúåi nhuêån tñch luyä.
Bêët kyâ khoaãn giaãm trûâ naâo tûâ nhûäng khoaãn naây àïìu àûúåc ghi coá trûåc tiïëp vaâo lúåi nhuêån tñch
luyä.

25.4.9 Cöng böë töíng giaá trõ núå àûúåc àaãm baão, tñnh chêët vaâ giaá trõ söí saách cuãa nhûäng taâi saãn àûúåc thïë
chêëp laâm àaãm baão.

25.4.10 Nïëu ngên haâng tham gia vaâo caác hoaåt àöång tñn thaác lúán, sûå viïåc naây vaâ quy mö cuãa caác hoaåt
àöång cêìn àûúåc cöng böë.

25.4.11 Tuên thuã caác yïu cêìu cuãa IAS 24. Caác yïëu töë sau thûúâng àûúåc cöng böë cho caác giao dõch cuãa
caác bïn liïn quan:
● Chñnh saách cho vay cuãa ngên haâng.
● Söë lûúång àûúåc tñnh vaâo hoùåc tyã lïå cuãa:
■ Caác khoaãn vay vaâ taåm ûáng, tiïìn gûãi, chêëp nhêån vaâ kyâ phiïëu.
■ Caác loaåi thu nhêåp chñnh, chi phñ laäi, hoa höìng àaä traã.
■ Chi phñ àûúåc cöng nhêån trong kyâ àöëi vúái nhûäng khoaãn löî tûâ caác khoaãn cho vay vaâ taåm
ûáng vaâ söë lûúång dûå phoâng vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn.
■ Caác khoaãn cam kïët khöng thïí huyã ngang vaâ caác khoaãn bêët thûúâng, caác khoaãn cam kïët
phaát sinh tûâ caác khoaãn ngoaåi baãng.

Phuå luåc III cuãa cuöën hûúáng dêîn naây coá baãng toám tùæt vaâ kïët húåp caác yïu cêìu cöng böë cuãa IAS 1,
30, 32 vaâ 39 theo loaåi ruãi ro cho viïåc trònh baây caác baáo caáo taâi chñnh cuãa caác ngên haâng vaâ caác töí
chûác tûúng tûå.

102
CHÛÚNG 25 ● NÖÅI DUNG CÖNG BÖË TRONG BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CUÃA CAÁC NGÊN HAÂNG... IAS 30

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

NÖÅI DUNG CÖNG BÖË TRONG BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CUÃA CAÁC NGÊN
HAÂNG VAÂ CAÁC TÖÍ CHÛÁC TÑN DUÅNG TÛÚNG TÛÅ

Nhûäng àoaån trñch dûúái àêy lêëy tûâ baáo caáo taâi chñnh nùm cuãa ngên haâng liïn quan àïën “Caác khoaãn
taåm ûáng” àûúåc trònh baây thaânh nhûäng taâi saãn àûúåc cöng böë riïng trïn baãng töíng kïët taâi saãn:

CHÏË ÀÖÅ KÏË TOAÁN

1. Caác khoaãn taåm ûáng khöng chùæc chùæn

Caác khoaãn taåm ûáng àûúåc xaác àõnh sau khi trûâ ài caác khoaãn dûå phoâng chung vaâ chi tiïët. Caác khoaãn
dûå phoâng chi tiïët àûúåc lêåp cho caác khoaãn taåm ûáng àûúåc xaác àõnh laâ khöng chùæc chùæn. Caác khoaãn
dûå phoâng chung àûúåc duy trò àïí buâ àùæp cho nhûäng töín thêët tiïìm taâng, mùåc duâ khöng àûúåc xaác àõnh
chi tiïët, coá thïí àûúåc trònh baây trong bêët kyâ danh muåc taåm ûáng naâo. Tñch luyä laäi tûâ caác khoaãn taåm
ûáng àûúåc dûâng laåi khi khaã nùng thu höìi khoaãn taåm ûáng trúã nïn khöng chùæc chùæn.
Caác khoaãn taåm ûáng àûúåc xoaá ài khi khaã nùng thu höìi bêët kyâ khoaãn àaáng kïí naâo trúã nïn khoá thûåc
hiïån. Taâi saãn chiïëm duång laåi, bao göìm caã taâi saãn àang súã hûäu, àûúåc baáo caáo theo mûác thêëp hún
giûäa chi phñ vaâ giaá trõ thuêìn coá thïí thûåc hiïån.

THUYÏËT MINH BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH

Triïåu àö la
2. Caác khoaãn taåm ûáng
Thêëu chi vaâ theã tñn duång 16.000
Caác khoaãn cho vay bùçng ngoaåi tïå 5.000
Cho vay traã goáp 22.000
Cêìm cöë 58.000
Cho vay qua àïm 2.000
Cho vay dûå aán 3.000
Caác khoaãn khaác 10.000
116.000

Dûå phoâng caác khoaãn taåm ûáng khoá àoâi vaâ khöng chùæc chùæn (tham khaão thuyïët minh söë 4)
● Dûå phoâng chi tiïët 5.000 (6.800)
● Dûå phoâng chung 1.800 109.200

2.1 Phên tñch theo ngaânh

Nöng nghiïåp 3.000
Xêy dûång vaâ bêët àöång saãn 2.000
Tiïu duâng 77.000
Taâi chñnh 9.000
Saãn xuêët 7.000
Dõch vuå 7.000
Vêån taãi 2.000
Baán buön 4.000
Caác ngaânh khaác 5.000
116.000

103
CHÛÚNG 25 ● NÖÅI DUNG CÖNG BÖË TRONG BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CUÃA CAÁC NGÊN HAÂNG... IAS 30

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

TIÏËP THEO
NÖÅI DUNG CÖNG BÖË TRONG BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CUÃA CAÁC NGÊN
HAÂNG VAÂ CAÁC TÖÍ CHÛÁC TÑN DUÅNG TÛÚNG TÛÅ

2.2 Phên tñch thúâi gian àaáo haån

Trong voâng 1 nùm 33.000
Tûâ 1 àïën 5 nùm 28.000
Trïn 5 nùm 55.000
116.000
2.3 Phên tñch theo khu vûåc àõa lyá
Trung AÁ 114.000
Caác nûúác chêu AÁ khaác 100
Chêu Êu 700
Chêu Phi 800
Chêu Myä 400
116.000

Phên tñch thúâi gian àaáo haån àûúåc dûåa trïn thúâi gian coân laåi tñnh tûâ cuöëi nùm cho àïën ngaây àaáo
haån húåp àöìng.

3. Caác khoaãn taåm ûáng khöng sinh lúâi

Söë dû göåp Söë dû Àaãm baão Dûå phoâng
khöng thûåc hiïån àaä lêåp
Triïåu àöla Triïåu àöla Triïåu àöla Triïåu àöla

Thêëu chi vaâ theã tñn duång 16.000 2.000 1.300 1.000
Cho vay traã goáp 22.000 1.000 900 500
Cêìm cöë 58.000 5.000 6.700 2.500
Caác khoaãn khaác 20.000 2.000 1.200 1.000
116.000 10.000 10.100 5.000

4. Dûå phoâng cho caác khoaãn taåm ûáng khoá àoâi vaâ khöng chùæc chùæn

Triïåu àöla
Söë dû
Söë dû àêìu nùm 5.600
Söë àûúåc xoaá trong nùm (1.100)

4.500

Dûå phoâng àaä lêåp trong nùm 2.300

Söë dû cuöëi nùm 6.800

Bao göìm:
● Dûå phoâng chi tiïët 5.000
● Dûå phoâng chung 1.800
6.800
Tñnh vaâo baáo caáo thu nhêåp
Dûå phoâng àaä lêåp trong nùm hiïån taåi 2.300
Thu höìi caác khoaãn taåm ûáng àaä xoaá trûúác àêy (400)
1.900

104
CHÛÚNG 25 ● NÖÅI DUNG CÖNG BÖË TRONG BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CUÃA CAÁC NGÊN HAÂNG... IAS 30

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

TIÏËP THEO

NÖÅI DUNG CÖNG BÖË TRONG BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CUÃA CAÁC NGÊN
HAÂNG VAÂ CAÁC TÖÍ CHÛÁC TÑN DUÅNG TÛÚNG TÛÅ

Tñnh hûäu ñch cuãa caác nöåi dung cöng böë nïu trïn àûúåc àaánh giaá nhû sau:
a. IAS 30, àoaån 30: Phên tñch taâi saãn theo phên nhoám àaáo haån theo thúâi gian (Thuyïët minh söë 2.2).
Thúâi gian àaáo haån cuãa taâi saãn vaâ núå vaâ khaã nùng thay thïë caác khoaãn núå khi àïën haån, vúái möåt
mûác chi phñ coá thïí chêëp nhêån àûúåc, laâ nhûäng yïëu töë quan troång trong viïåc àaánh giaá tñnh thanh
khoaãn cuãa möåt ngên haâng vaâ ruãi ro cuãa ngên haâng trûúác nhûäng thay àöíi laäi suêët vaâ tyã giaá höëi
àoaái.

b. IAS 30, àoaån 40: Caác maãng têåp trung àaáng kïí cuãa taâi saãn theo caác khu vûåc àõa lyá vaâ nhoám khaách
haâng/nhoám ngaânh (Thuyïët minh söë 2.1 vaâ 2.3).
Thöng tin naây laâ möåt chó baáo hûäu ñch vïì nhûäng ruãi ro tiïìm êín trong viïåc chuyïín thaânh tiïìn
nhûäng taâi saãn vaâ nguöìn vöën maâ ngên haâng coá thïí sûã duång.

c. IAS 30, àoaån 43(a): Chïë àöå kïë toaán cho viïåc ghi nhêån vaâ xoaá caác khoaãn vay vaâ taåm ûáng khöng
thïí thu höìi (Thuyïët minh söë 1).
Chïë àöå kïë toaán naây giuáp cho ngûúâi sûã duång hiïíu àûúåc caách thûác phaãn aánh caác giao dõch vaâ sûå
kiïån trong caác baáo caáo taâi chñnh.

d. IAS 30, àoaån 43(b): Chi tiïët vïì nhûäng thay àöíi trong khoaãn dûå phoâng cho töín thêët tûâ caác khoaãn
vay vaâ taåm ûáng trong kyâ; cöng böë riïng söë lûúång àûúåc ghi nhêån laâ chi phñ trong kyâ, söë lûúång traã
cho nhûäng khoaãn vay vaâ taåm ûáng trong kyâ àaä àûúåc xoáa; vaâ söë lûúång àûúåc ghi coá trong kyâ àöëi vúái
nhûäng khoaãn vay vaâ taåm ûáng àaä àûúåc xoáa trûúác àêy nhûng àaä àûúåc thu höìi (Thuyïët minh söë
4).
Ngûúâi sûã duång baáo caáo taâi chñnh cuãa ngên haâng cêìn biïët vïì aãnh hûúãng cuãa töín thêët tûâ nhûäng
khoaãn vay vaâ taåm ûáng àïën tònh traång taâi chñnh vaâ hoaåt àöång cuãa ngên haâng; noá giuáp ngûúâi sûã
duång àaánh giaá tñnh hiïåu quaã trong viïåc sûã duång nguöìn vöën cuãa ngên haâng.

e. IAS 30, àoaån 43(c): Töíng söë dûå phoâng töín thêët do caác khoaãn vay vaâ taåm ûáng vaâo ngaây lêåp baãng
töíng kïët taâi saãn (Thuyïët minh söë 4).
Khöëi lûúång töín thêët tiïìm taâng trong nhûäng khoaãn núå khoá àoâi trong tûúng lai àûúåc phaãn aánh
trong baãng töíng kïët taâi saãn.

f. IAS 30, àoaån 43(d): Töíng söë àûúåc tñnh vaâo baãng töíng kïët taâi saãn cho nhûäng khoaãn vay vaâ taåm
ûáng khöng tñch luyä laäi vaâ phûúng phaáp sûã duång àïí xaác àõnh giaá trõ söí saách cuãa nhûäng khoaãn
vay vaâ taåm ûáng naây (Thuyïët minh söë 1 vaâ 3).

AÃnh hûúãng cuãa viïåc khöng tñch luyä laäi àïën baáo caáo thu nhêåp cuäng àûúåc phaãn aánh.

105
 CHÛÚNG 26

BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CHO CAÁC KHOAÃN PHÊN CHIA

QUYÏÌN LÚÅI TRONG CAÁC LIÏN DOANH (IAS 31)

26.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Caác phûúng phaáp haåch toaán kïë toaán coá thïí lûåa choån cho caác liïn doanh àûúåc quy àõnh. Muåc
àñch chñnh laâ cung cêëp cho ngûúâi sûã duång nhûäng thöng tin vïì phên chia quyïìn lúåi giûäa nhûäng
ngûúâi chuã àêìu tû (caác bïn tham gia liïn doanh) àöëi vúái thu nhêåp vaâ taâi saãn thuêìn cú baãn cuãa
liïn doanh.

26.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

IAS naây aáp duång cho caác khoaãn phên chia lúåi ñch trong caác liïn doanh vaâ viïåc baáo caáo vïì taâi
saãn, núå, thu nhêåp vaâ chi phñ, khöng tñnh àïën cú cêëu hoùåc hònh thûác cuãa caác àún võ naây (chuá
troång nöåi dung hún hònh thûác). Liïn doanh laâ möåt thoaã thuêån theo húåp àöìng giûäa hai hoùåc
nhiïìu bïn cam kïët thûåc hiïån möåt hoaåt àöång kinh tïë dûúái sûå kiïím soaát chung.

26.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

26.3.1 Dûúái àêy laâ caác àùåc àiïím chung cuãa têët caã caác liïn doanh:
● Hai hoùåc nhiïìu liïn doanh chõu sûå raâng buöåc búãi möåt thoaã thuêån theo húåp àöìng.
● Thoaã thuêån naây thiïët lêåp viïåc kiïím soaát chung, tûác laâ thoaã thuêån theo húåp àöìng vïì viïåc
phên chia quyïìn kiïím soaát àöëi vúái liïn doanh trong àoá khöng coá bïn naâo trong caác bïn
àûúåc thûåc hiïån quyïìn kiïím soaát àún phûúng.

26.3.2 Viïåc coá möåt thoaã thuêån theo húåp àöìng giuáp phên biïåt caác liïn doanh vúái caác àún võ liïn kïët.
Thoaã thuêån naây thûúâng úã daång vùn baãn vaâ quy àõnh nhûäng vêën àïì nhû:
● Hoaåt àöång, thúâi haån vaâ baáo caáo.

● Böí nhiïåm thaânh viïn höåi àöìng quaãn trõ hoùåc cú quan tûúng àûúng vaâ quyïìn biïíu quyïët.

● Goáp vöën cuãa caác bïn tham gia liïn doanh.

● Phên chia giûäa c c á bïn liïn doanh à ië vúái s n

ã ph m
í , thu nh p å , chi phñ ho cå k të qu ã c a
ã l i ïn
doanh.

26.3.3 Caác liïn doanh coá thïí coá nhiïìu hònh thûác vaâ cú cêëu khaác nhau, àoá laâ caác hoaåt àöång, taâi saãn
vaâ caác àún võ chõu sûå kiïím soaát chung.
26.3.4 Caác hoaåt àöång chõu sûå kiïím soaát chung liïn quan àïën viïåc sûã duång caác nguöìn vöën cuãa caác bïn
tham gia liïn doanh chûá khöng phaãi thiïët lêåp cú cêëu riïng. Vñ duå khi hai hoùåc nhiïìu bïn kïët
húåp caác nguöìn vöën vaâ nöî lûåc àïí saãn xuêët, tiïëp thõ vaâ cuâng baán möåt saãn phêím. Vïì mùåt quyïìn
lúåi trong caác hoaåt àöång kiïím soaát chung, möåt bïn liïn doanh cêìn ghi nhêån trong baáo caáo taâi
chñnh cuãa riïng mònh vaâ trong baáo caáo taâi chñnh töíng húåp:
● Taâi saãn do àún võ quaãn lyá.

● Núå do àún võ phaát sinh.

● Chi phñ do àún võ phaát sinh.

● Phêìn phên chia thu nhêåp maâ àún võ thu àûúåc.

26.3.5 Caác taâi saãn cuâng chõu sûå kiïím soaát chung: Möåt söë liïn doanh tham gia cuâng kiïím soaát vaâ súã
hûäu chung möåt hoùåc nhiïìu taâi saãn coá àûúåc àïí hoùåc daânh cho caác muåc àñch cuãa liïn doanh (vñ
duå caác nhaâ maáy coá chung möåt àûúâng têìu). Viïåc thaânh lêåp möåt doanh nghiïåp riïng laâ khöng
cêìn thiïët. Möåt bïn tham gia liïn doanh cêìn ghi nhêån trong baáo caáo taâi chñnh cuãa riïng mònh

106
CHÛÚNG 26 ● BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH CHO CAÁ C KHOAÃ N PHÊN CHIA QUYÏÌ N LÚÅ I TRONG CAÁ C LIÏN DOANH IAS 31

vaâ baáo caáo taâi chñnh töíng húåp nhûäng nöåi dung sau:
● Phêìn taâi saãn cuãa mònh.

● Bêët kyâ khoaãn núå naâo phaát sinh cho àún võ.

● Phêìn nghôa vuå núå cuãa liïn doanh phaát sinh cuâng vúái caác bïn tham gia liïn doanh khaác.

● Bêët kyâ khoaãn thu nhêåp naâo àún võ nhêån àûúåc tûâ liïn doanh.

● Phêìn chi phñ phaát sinh trong liïn doanh ûáng vúái phêìn àoáng goáp cuãa àún võ àoá.

● Bêët kyâ khoaãn chi phñ naâo phaát sinh trong àún võ coá liïn quan túái quyïìn lúåi cuãa àún võ trong
liïn doanh.

26.3.6 Caác àún võ cuâng chõu sûå kiïím soaát chung: Àoá laâ möåt liïn doanh àûúåc thûåc hiïån thöng qua möåt
doanh nghiïåp riïng trong àoá tûâng bïn liïn doanh súã hûäu möåt phêìn lúåi ñch. Vñ duå cho trûúâng
húåp naây laâ khi hai doanh nghiïåp húåp nhêët hoaåt àöång trong möåt ngaânh kinh doanh cuå thïí bùçng
caách chuyïín giao taâi saãn vaâ núå vaâo möåt liïn doanh. Bïn liïn doanh baáo caáo quyïìn lúåi cuãa mònh
trong àún võ àûúåc kiïím soaát chung bùçng caách lûåa choån möåt trong nhûäng phûúng phaáp sau:
● Phûúng phaáp chuêín: Húåp nhêët theo tyã lïå, trong àoá phêìn chia cuãa tûâng bïn tham gia liïn
doanh àöëi vúái tûâng loaåi taâi saãn, núå, thu nhêåp, chi phñ vaâ doâng tiïìn cuãa àún võ chõu kiïím
soaát chung àûúåc kïët húåp vúái caác khoaãn muåc tûúng tûå cuãa bïn liïn doanh àoá hoùåc àûúåc baáo
caáo riïng. Caác nguyïn tùæc sau àûúåc aáp duång:
■ Coá thïí sûã duång hai hònh thûác, àoá laâ:
■ kïët húåp caác khoaãn muåc theo tûâng doâng, hoùåc
■ caác khoaãn muåc cuãa riïng tûâng doâng.
■ Lúåi ñch trong caác liïn doanh àûúåc àûa vaâo caác baáo caáo taâi chñnh töíng húåp cuãa bïn tham
gia liïn doanh, ngay caã nïëu àún võ naây khöng coá cöng ty con.
■ Bùæt àêìu viïåc húåp nhêët theo tyã lïå khi bïn tham gia liïn doanh àûúåc cuâng kiïím soaát.
■ Dûâng viïåc húåp nhêët theo tyã lïå khi bïn tham gia liïn doanh khöng coân àûúåc kiïím soaát
chung.
■ Nhi u
ì bû cá h p
å nh të theo t ã l å tûúng t å nhû c cá bû cá h p
å nh të àû cå quyàõ nhtrongIAS 7
2.
■ Taâi saãn vaâ núå chó àûúåc buâ trûâ khi:
■ coá quyïìn húåp phaáp àïí buâ trûâ, vaâ
■ coá khaã nùng chuyïín thaânh tiïìn möåt taâi saãn hoùåc thanh toaán möåt khoaãn núå theo
phûúng phaáp buâ trûâ.
● Phûúng phaáp thay thïë: Phûúng phaáp vöën cöí phêìn laâ möåt phûúng phaáp àûúåc pheáp thay
thïë nhûng khöng àûúåc khuyïën khñch duâng. Phûúng phaáp naây phaãi ngûâng aáp duång khi
bïn tham gia liïn doanh khöng coân quyïìn kiïím soaát chung hoùåc khöng coân aãnh hûúãng
quan troång.
Coá hai trûúâng húåp ngoaåi trûâ àöëi vúái caã hai phûúng phaáp kïë toaán:
● Baáo caáo vïì möåt liïn doanh nhû möåt khoaãn àêìu tû theo (IAS 39) nïëu:
■ Mua vaâo vaâ giûä laåi àïí sau àoá àem baán laåi trong tûúng lai gêìn.
■ Liïn doanh hoaåt àöång theo nhûäng haån chïë nghiïm ngùåt aáp duång lêu daâi laâm töín haåi
àaáng kïí àïën khaã nùng chuyïín giao vöën cho bïn tham gia liïn doanh.
● Khi liïn doanh trúã thaânh möåt cöng ty con thò seä àûúåc baáo caáo theo IAS 27.
26.3.7 Nhûäng yïëu töë cên nhùæc vïì kïë toaán chung àûúåc aáp duång:
● Caác giao dõch giûäa möåt bïn tham gia liïn doanh vaâ möåt liïn doanh àûúåc haåch toaán nhû sau:
■ Xoaá phêìn phên chia cuãa caác bïn tham gia liïn doanh àöëi vúái lúåi nhuêån chûa thûåc hiïån
coá tûâ viïåc baán hoùåc àoáng goáp taâi saãn vaâo möåt liïn doanh.
■ Xoáa toaân böå phêìn löî chûa thûåc hiïån tûâ viïåcë baán hoùåc goáp taâi saãn vaâo möåt liïn doanh.
■ Xoáa phêìn phên chia cuãa bïn tham gia liïn doanh àöëi vúái lúåi nhuêån hoùåc löî tûâ viïåc baán
taâi saãn cuãa möåt liïn doanh baán cho bïn tham gia liïn doanh.

107
CHÛÚNG 26 ● BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH CHO CAÁ C KHOAÃ N PHÊN CHIA QUYÏÌ N LÚÅ I TRONG CAÁ C LIÏN DOANH IAS 31

● SIC 13 àïì cêåp àïën aãnh hûúãng vïì mùåt kïë toaán cuãa caác khoaãn àoáng goáp khöng bùçng tiïìn tûâ
caác bïn tham gia liïn doanh.
● Möåt nhaâ àêìu tû trong liïn doanh, khöng coá quyïìn kiïím soaát chung, cêìn baáo caáo phêìn lúåi
ñch cuãa mònh trong möåt liïn doanh trong baáo caáo taâi chñnh töíng húåp theo IAS 39 hoùåc,
trûúâng húåp coá aãnh hûúãng quan troång thò theo IAS 28. Trong baáo caáo taâi chñnh riïng cuãa
nhaâ àêìu tû, khoaãn àêìu tû cuäng coá thïí àûúåc baáo caáo theo chi phñ.
● Caác nhaâ àiïìu haânh hoùåc quaãn lyá möåt liïn doanh cêìn kïë toaán bêët kyâ khoaãn phñ naâo nhû
möåt khoaãn doanh thu theo IAS 18.

26.4 CÖNG BÖË

Nhûäng nöåi dung sau cêìn àûúåc cöng böë:

● Söë lûúång caác khoaãn núå bêët thûúâng sau àêy (IAS 37) àûúåc trònh baây taách biïåt vúái caác khoaãn
khaác:
■ Phaát sinh cuâng vúái caác bïn tham gia liïn doanh khaác.
■ Chia seã caác khoaãn núå bêët thûúâng cuãa liïn doanh.
■ Caác khoaãn núå bêët thûúâng cuãa caác bïn tham gia liïn doanh khaác.
● Söë lûúång caác khoaãn cam kïët sau:
■ Phaát sinh cuâng vúái caác bïn tham gia liïn doanh khaác.
■ Cuâng chung caác cam kïët cuãa liïn doanh.
● Liïåt kï caác liïn doanh quan troång:
■ Tïn.
■ Diïîn giaãi vïì lúåi ñch trong têët caã caác liïn doanh.
■ Tyã lïå súã hûäu.
● Khi sûã duång mêîu baáo caáo theo tûâng doâng hoùåc phûúng phaáp vöën cöí phêìn bïn tham gia liïn
doanh cêìn phaãi cöng böë töíng söë cuãa tûâng loaåi taâi saãn ngùæn haån, taâi saãn daâi haån, núå ngùæn
haån, núå daâi haån, thu nhêåp, chi phñ liïn quan àïën caác liïn doanh.
● Trûúâng húåp khöng àûa ra baáo caáo taâi chñnh töíng húåp (vò khöng coá cöng ty con) bïn tham
gia liïn doanh vêîn phaãi cöng böë nhûäng thöng tin trïn.

108
CHÛÚNG 26 ● BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH CHO CAÁ C KHOAÃ N PHÊN CHIA TRONG CAÁ C LIÏN DOANH IAS 31

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CHO CAÁC KH0AÃN PHÊN CHIA QUYÏÌN LÚÅI
TRONG CAÁC LIÏN DOANH

Techno Inc. àûúåc thaânh lêåp sau khi ba cöng ty thiïët kïë cöng trònh àöåc lêåp quyïët àõnh têåp húåp kiïën
thûác cuãa mònh àïí thûåc hiïån vaâ tiïëp thõ cöng nghïå múái. Ba cöng ty naây coá phêìn quyïìn lúåi trong vöën
cöí phêìn cuãa Techno Inc. taåi thúâi àiïím thaânh lêåp nhû nhau:

● Electro Inc. 30%

● Mechan Inc. 40%
● Civil Inc. 30%
Nhûäng thöng tin sau àûåúc lêëy tûâ caác baáo caáo taâi chñnh cuãa Techno Inc. vaâ möåt trong nhûäng cöng ty
súã hûäu noá laâ Mechan Inc.
BAÁO CAÁO THU NHÊÅP TOÁM TÙÆT CHO NÙM TAÂI CHÑNH KÏËT THUÁC NGAÂY 30/6/20x1

Mechan Inc. Techno Inc.

Nghòn àöla Nghòn àöla

Doanh thu 3.100 980

Chi phñ baán haâng (1.800) (610)
Lúåi nhuêån göåp 1.300 370
Caác loaåi thu nhêåp hoaåt àöång khaác 150 -
Chi phñ hoaåt àöång (850) (170)
Lúåi nhuêån trûúác thuïë 600 200
Chi phñ thuïë thu nhêåp (250) (90)
Lúåi nhuêån roâng cuãa caã kyâ 350 110

Trong nùm, Mechan Inc. baán cho Techno Inc. söë haâng töìn kho vúái trõ giaá theo hoaá àún laâ 600.000
àöla. Möåt khoaãn 240.000àöla àûúåc nhêåp vaâo haâng töìn kho cuãa Techno Inc. ngaây 30/6/20x1 - laâ söë
haâng töìn kho mua cuãa Mechan Inc. vúái mûác chïnh lïåch lúåi nhuêån 20%. Thuïë suêët thu nhêåp laâ 30%.

Trong nùm Techno Inc. traã möåt khoaãn chi phñ haânh chñnh 120.000 àöla cho Mechan Inc. Khoaãn naây
àûúåc àûa vaâo “Thu nhêåp hoaåt àöång khaác”.

Àïí têåp húåp kïët quaã cuãa Techno Inc. vaâ Mechan Inc., nhûäng vêën àïì sau seä cêìn àûúåc giaãi quyïët:
● Techno Inc. laâ möåt àún võ liïn kïët hay liïn doanh khi lêåp baáo caáo taâi chñnh?
● Phûúng phaáp naâo thñch húåp cho viïåc têåp húåp kïët quaã?
● Caác giao dõch trïn cuãa caác cöng ty àûúåc ghi cheáp vaâ trònh baây nhû thïë naâo cho muåc àñch baáo caáo
taâi chñnh trong baáo caáo thu nhêåp töíng húåp?

Vêën àïì thûá nhêët: Möåt thoaã thuêån theo húåp àöìng vúái caác bïn tham gia thûåc hiïån möåt hoaåt àöång kinh
tïë chõu sûå kiïím soaát chung, seä giuáp phên biïåt möåt liïn doanh vúái möåt àún võ liïn kïët. Khöng möåt bïn
naâo trong caác bïn liïn doanh coá thïí thûåc hiïån viïåc kiïím soaát àún phûúng. Tuy nhiïn trong trûúâng húåp
khöng coá thoaã thuêån theo húåp àöìng, àêìu tû seä àûúåc coi laâ möåt àún võ liïn kïët vò nhaâ àêìu tû nùæm giûä
trïn 20% quyïìn biïíu quyïët vaâ vò vêåy àûúåc cho laâ coá aãnh hûúãng quan troång àïën àún võ àûúåc àêìu tû.

Vêën àïì thûá hai: Nïëu Techno Inc. àûúåc coi laâ möåt liïn doanh, phûúng phaáp húåp nhêët theo tyã lïå seä àûúåc
sûã duång. Phûúng phaáp vöën cöí phêìn laâ phûúng phaáp àûúåc pheáp sûã duång thay thïë. Tuy nhiïn, nïëu Techno
Inc. àûúåc coi laâ möåt àún võ liïn kïët, thò phûúng phaáp vöën cöí phêìn seä àûúåc sûã duång.

109
CHÛÚNG 26 ● BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH CHO CAÁ C KHOAÃ N PHÊN CHIA QUYÏÌ N LÚÅ I TRONG CAÁ C LIÏN DOANH IAS 31

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

TIÏËP THEO
BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CHO CAÁC KH0AÃN PHÊN CHIA QUYÏÌN LÚÅI
TRONG CAÁC LIÏN DOANH

Vêën àïì thûá ba: Àïí minh hoaå, giaã sûã rùçng Techno Inc. laâ möåt liïn doanh.
BAÁO CAÁO THU NHÊÅP TÖÍNG HÚÅP CHO NÙM TAÂI CHÑNH KÏËT THUÁC NGAÂY 30/6/20x1

Nghòn àöla

Doanh thu (Pheáp tñnh a) 3.252

Chi phñ baán haâng (Pheáp tñnh b) (1.820)
Lúåi nhuêån göåp 1.432
Caác loaåi thu nhêåp hoaåt àöång khaác (Pheáp tñnh c) 102
Chi phñ hoaåt àöång (Pheáp tñnh d) (870)
Lúåi nhuêån trûúác thuïë 664
Chi phñ thuïë thu nhêåp (Pheáp tñnh e) (281)
Lúåi nhuêån roâng cuãa caã kyâ 383

NHÊÅN XEÁT

● Phûúng phaáp húåp nhêët theo tyã lïå àûúåc aáp duång bùçng caách cöång thïm 40% cuãa caác khoaãn trong
baáo caáo thu nhêåp cuãa Techno Inc. vaâo caác khoaãn cuãa Mechan Inc..

● Caác giao dõch giûäa caác cöng ty àûúåc xûã lyá bùçng caách ghi buát toaán vaâo nhêåt kyá húåp nhêët nhû sau:
Ghi núå Ghi coá
Nghòn àöla Nghòn àöla

Baán haâng (40% x 600) 240

Chi phñ baán haâng 240
(Trûâ phêìn baán haâng trong nöåi böå têåp àoaân)

Chi phñ baán haâng (40% x 20/120x240) 16

Haâng töìn kho 16
(Trûâ lúåi nhuêån chûa thûåc hiïån àûúåc trong haâng töìn kho)

Thuïë traã chêåm (baãng töíng kïët taâi saãn) (30% x 16) 4,8
Chi phñ thuïë thu nhêåp (baáo caáo thu nhêåp) 4,8
(AÃnh hûúãng thuïë àïën viïåc xoaá phêìn lúåi nhuêån chûa thûåc hiïån)

● Chi phñ quaãn lyá haânh chñnh àûúåc xoáa ài bùçng caách trûâ ài caác thu nhêåp hoaåt àöång khaác cuãa
Mechan Inc. trong töíng chi phñ, tûác laâ 48.000 àöla vaâ giaãm chi phñ hoaåt àöång tûúng ûáng. AÃnh
hûúãng roâng àïën lúåi nhuêån töíng húåp laâ 0.

110
CHÛÚNG 26 ● BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH CHO CAÁ C KHOAÃ N PHÊN CHIA QUYÏÌ N LÚÅ I TRONG CAÁ C LIÏN DOANH IAS 31

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

TIÏËP THEO
BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CHO CAÁC KH0AÃN PHÊN CHIA QUYÏÌN LÚÅI
TRONG CAÁC LIÏN DOANH

CAÁC PHEÁP TÑNH

Nghòn àöla
a. Baán haâng
Mechan 3.100
Baán trong nöåi böå têåp àoaân (40% x 600) (240)
Techno (40% x 980) 392
3.252
b. Chi phñ baán haâng
Mechan 1.800
Baán trong nöåi böå têåp àoaân (240)
Lúåi nhuêån chûa thûåc hiïån (40% x 20/120 x 240) 16
Techno (40% x 610) 244
1.820

c. Thu nhêåp hoaåt àöång khaác

Mechan 150
Chi phñ trong nöåi böå têåp àoaân (40% x 120) (48)
102
d. Chi phñ hoaåt àöång
Mechan 850
Techno (40% x 170) 68
Phñ trong nöåi böå têåp àoaân (40% x 120) (48)
870
e. Chi phñ thuïë thu nhêåp
Mechan 250
Lúåi nhuêån chûa thûåc hiïån (30% x 16 àaä laâm troân lïn) (5)
Techno (40% x 90) 36
281

111
 CHÛÚNG 27

CAÁC CÖNG CUÅ TAÂI CHÑNH:

CÖNG BÖË VAÂ TRÒNH BAÂY (IAS 32)

IAS 32 vaâ 39 àaä àûúåc ban haânh thaânh nhûäng chuêín mûåc riïng nhûng trong thûåc tiïîn àûúåc
aáp duång nhû möåt àún võ do 2 chuêín mûåc naây xûã lyá caác trûúâng húåp kïë toaán giöëng hïåt nhau.
IAS 39 qui àõnh cho viïåc ghi nhêån vaâ tñnh toaán caác cöng cuå taâi chñnh vaâ ngoaâi ra coân göìm coá
möåt söë nöåi dung cöng böë böí sung cho nhûäng nöåi dung theo yïu cêìu cuãa IAS 32. Nhûäng yïu
cêìu àûúåc nïu trong chûúng naây àïí cung cêëp àêìy àuã têët caã caác nöåi dung vïì cöng böë vaâ trònh
baây liïn quan túái caác cöng cuå taâi chñnh.

27.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Ngûúâi sûã duång cêìn thöng tin àïí nêng cao hiïíu biïët vïì têìm quan troång cuãa caác cöng cuå taâi
chñnh trong vaâ ngoaâi baãng liïn quan àïën tònh traång taâi chñnh cuãa möåt doanh nghiïåp, hoaåt
àöång vaâ lûu chuyïín tiïìn tïå, àaánh giaá khöëi lûúång, thúâi gian vaâ tñnh chùæc chùæn cuãa caác doâng
lûu chuyïín tiïìn tïå trong tûúng lai gùæn liïìn vúái caác cöng cuå àoá. IAS naây:
● Àûa ra caác yïu cêìu cho viïåc trònh baây caác cöng cuå taâi chñnh trong baãng töíng kïët taâi saãn.

● Xaác àõnh thöng tin cêìn àûúåc cöng böë vïì caác cöng cuå taâi chñnh caã trong baãng (àûúåc ghi nhêån)
vaâ caã ngoaâi baãng (chûa àûúåc ghi nhêån).

27.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

IAS quy àõnh cho têët caã caác loaåi cöng cuå taâi chñnh, caã nhûäng loaåi àûúåc ghi nhêån, vaâ chûa àûúåc
cöng nhêån. Möåt cöng cuå taâi chñnh laâ bêët kyâ húåp àöìng naâo mang laåi möåt taâi saãn taâi chñnh cho
doanh nghiïåp vaâ möåt khoaãn núå taâi chñnh hoùåc cöng cuå vöën cöí phêìn cho möåt doanh nghiïåp
khaác.

27.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

27.3.1 Möåt taâi saãn taâi chñnh laâ bêët kyâ taâi saãn naâo laâ:
● tiïìn mùåt (vñ duå tiïìn gûãi ngên haâng),
● möåt quyïìn theo húåp àöìng àïí thu àûúåc tiïìn mùåt hoùåc möåt taâi saãn taâi chñnh (vñ duå möåt khoaãn
thu núå vaâ cöng cuå phaái sinh),
● quyïìn theo húåp àöìng àem trao àöíi cöng cuå taâi chñnh theo caác àiïìu kiïån coá lúåi tiïìm taâng, hoùåc

● möåt cöng cuå vöën cöí phêìn cuãa möåt doanh nghiïåp khaác (vñ duå àêìu tû vaâo cöí phiïëu).

Caác taâi saãn vêåt chêët (vñ duå haâng töìn kho vaâ saáng chïë) khöng phaãi laâ nhûäng taâi saãn taâi chñnh,
vò nhûäng taâi saãn naây khöng mang laåi cho hiïån taåi quyïìn thu tiïìn mùåt hoùåc caác taâi saãn taâi
chñnh khaác.

27.3.2 Möåt khoaãn núå taâi chñnh laâ möåt nghôa vuå theo húåp àöìng àïí:
● giao möåt taâi saãn taâi chñnh bêët kyâ (vñ duå möåt nghôa vuå núå vaâ cöng cuå phaái sinh) hoùåc

● trao àöíi caác cöng cuå taâi chñnh theo caác àiïìu kiïån coá khaã nùng bêët lúåi.

Caác khoaãn núå phaát sinh do yïu cêìu luêåt àõnh (vñ duå thuïë thu nhêåp) khöng phaãi caác khoaãn núå
taâi chñnh vò khöng theo húåp àöìng.

27.3.3 Möåt cöng cuå vöën laâ bêët kyâ húåp àöìng naâo cho thêëy phêìn lúåi ñch coân laåi trong caác taâi saãn cuãa
doanh nghiïåp sau khi trûâ ài têët caã caác khoaãn núå. Nghôa vuå phaát haânh cöng cuå vöën cöí phêìn
khöng phaãi laâ nghôa vuå núå taâi chñnh do nghôa vuå naây dêîn àïën viïåc laâm tùng vöën cöí phêìn vaâ
khöng gêy töín thêët cho doanh nghiïåp.

112
CHÛÚNG 27 ● CAÁ C CÖNG CUÅ TAÂ I CHÑNH: CÖNG BÖË VAÂ TRÒNH BAÂ Y IAS 32

27.3.4 Töí chûác phaát haânh möåt cöng cuå taâi chñnh cêìn phên loaåi cöng cuå naây hoùåc caác thaânh phêìn cuãa
cöng cuå nhû möåt khoaãn núå hoùåc vöën theo:
● Nöåi dung cuãa thoaã thuêån theo húåp àöìng khi ghi nhêån lêìn àêìu.

● Caác àõnh nghôa nïu úã trïn.

Quy tùæc chuá troång nöåi dung hún hònh thûác àiïìu chónh viïåc phên loaåi (vñ duå möåt cöí phêìn ûu
àaäi coá thïí hoaân traã laâm phaát sinh möåt nghôa vuå laâm cho cöí phêìn naây trúã thaânh möåt nghôa vuå
taâi chñnh chûá khöng phaãi vöën).

27.3.5 Khi möåt doanh nghiïåp phaát haânh möåt cöng cuå taâi chñnh keáp coá caã hai yïëu töë núå vaâ yïëu töë vöën
chuã súã hûäu (vñ duå traái phiïëu chuyïín àöíi), cêìn phên loaåi riïng caác thaânh phêìn cuãa cöng cuå:
● Töíng söë - phêìn núå = phêìn vöën.
● Àõnh giaá v n ë + àõnh gi á núå = t n
í g giaá trõ. Phên böí söë k të chuyïín theo t ã l å vúái gi á trõ àaä x cá l êå p.
Khi àûúåc phên loaåi nhû vêåy, viïåc phên loaåi khöng àûúåc thay àöíi ngay caã khi tònh hònh kinh
tïë thay àöíi. Khöng coá möåt khoaãn löî hoùåc laäi naâo phaát sinh tûâ viïåc ghi nhêån vaâ trònh baây riïng
tûâng phêìn.

27.3.6 Laäi, cöí tûác, löî vaâ lúåi nhuêån liïn quan túái möåt nghôa vuå taâi chñnh cêìn àûúåc baáo caáo trong baáo
caáo thu nhêåp nhû möåt khoaãn chi phñ hoùåc thu nhêåp. Phêìn phên chia cho nhûäng ngûúâi nùæm
giûä möåt cöng cuå vöën cêìn àûúåc ghi núå trûåc tiïëp vaâo vöën cöí phêìn. Viïåc phên loaåi cöng cuå taâi chñnh
quyïët àõnh phûúng phaáp kïë toaán cho nhûäng khoaãn muåc nïu trïn:
● Cöí tûác hûúãng tûâ caác cöí phêìn àûúåc phên loaåi laâ nhûäng khoaãn núå, vò vêåy, seä àûúåc phên loaåi
laâ chi phñ theo cuâng caách thûác nhû thanh toaán tiïìn laäi suêët cuãa möåt khoaãn vay. Hún nûäa,
söë cöí tûác naây phaãi àûúåc tñch luyä theo thúâi gian.
● Löî vaâ laäi (àûúåc coi laâ phêìn chïnh lïåch hoùåc giaãm trûâ) tûâ viïåc hoaân traã hoùåc taái cêëp vöën cuãa
nhûäng cöng cuå àûúåc phên loaåi laâ núå thò àûúåc baáo caáo trong baáo caáo thu nhêåp, khi löî vaâ laäi
tûâ nhûäng cöng cuå àûúåc phên loaåi laâ vöën cöí phêìn cuãa töí chûác phaát haânh thò àûúåc baáo caáo
laâ nhûäng thay àöíi vïì vöën cöí phêìn.

27.3.7 Möåt taâi saãn taâi chñnh vaâ möåt khoaãn núå taâi chñnh chó àûúåc buâ trûâ khi:
● Coá quyïìn thûåc thi theo phaáp luêåt àïí tiïën haânh buâ trûâ, vaâ
● Coá yá àõnh hoùåc thanh toaán theo phûúng phaáp buâ trûâ hoùåc chuyïín taâi saãn thaânh tiïìn vaâ
àöìng thúâi thanh toaán khoaãn núå.

27.4 CÖNG BÖË

27.4.1 Chñnh saách quaãn lyá ruãi ro

Diïîn giaãi caác muåc tiïu vaâ chñnh saách quaãn lyá ruãi ro taâi chñnh, bao göìm caác nöåi dung sau:
● Chñnh saách tûå baão hiïím ruãi ro tûâng loaåi giao dõch chñnh theo dûå baáo.
● Ruãi ro vïì giaá (tiïìn tïå, laäi suêët vaâ ruãi ro thõ trûúâng).

● Ruãi ro tñn duång.

● Ruãi ro vïì tñnh thanh khoaãn.

● Ruãi ro vïì luöìng tiïìn.

27.4.2 Thúâi haån, àiïìu kiïån vaâ chïë àöå kïë toaán
Àöëi vúái tûâng loaåi taâi saãn taâi chñnh, núå taâi chñnh vaâ cöng cuå vöën thò cöng böë:
● Thöng tin vïì mûác àöå vaâ baãn chêët, bao göìm caác àiïìu khoaãn vaâ àiïìu kiïån quan troång coá thïí
aãnh hûúãng túái söë lûúång, thúâi gian vaâ tñnh chùæc chùæn cuãa doâng lûu chuyïín tiïìn tïå trong
tûúng lai, vñ duå:
Söë lûúång göëc/söë lûúång ûúác lûúång Tyã lïå hoùåc giaá trõ laäi vaâ cöí tûác
Ngaây àaáo haån hoùåc thûåc hiïån Gûãi laâm thïë chêëp
Quyïìn lûåa choån thanh toaán trûúác vaâ caác kyâ Thöng tin vïì ngoaåi tïå
Quyïìn lûåa choån chuyïín àöíi Caác khïë ûúác v.v..
Söë lûúång vaâ thúâi haån cuãa caác khoaãn thu vaâ thanh toaán trong tûúng lai.

113
CHÛÚNG 27 ● CAÁ C CÖNG CUÅ TAÂ I CHÑNH: CÖNG BÖË VAÂ TRÒNH BAÂ Y IAS 32

● Chïë àöå kïë toaán, bao göìm caác tiïu chñ ghi nhêån vaâ phûúng phaáp thanh toaán, nhû:
● Caác phûúng phaáp vaâ caác giaã àõnh cho viïåc ûúác tñnh giaá trõ thûåc tïë cho riïng tûâng loaåi taâi
saãn vaâ núå taâi chñnh.
● Viïåc caác khoaãn löî/laäi khi tñnh toaán laåi caác taâi saãn taâi chñnh coá thïí àem baán àûúåc tñnh vaâo
löî hoùåc laäi trong kyâ hay àûúåc ghi nhêån trûåc tiïëp vaâo vöën cöí phêìn.
● Viïåc “caác thûác thöng thûúâng” maâ caác khoaãn mua vaâ baán taâi saãn taâi chñnh àûúåc kïë toaán vaâo
ngaây giao dõch hay ngaây thanh toaán (cho tûâng loaåi taâi saãn taâi chñnh).

27.4.3 Ruãi ro laäi suêët

Àöëi vúái tûâng loaåi taâi saãn taâi chñnh vaâ núå taâi chñnh, cöng böë:
● Ngaây àõnh giaá laåi theo húåp àöìng hoùåc ngaây àaáo haån, lêëy theo ngaây naâo súám hún.
● Laäi suêët aáp duång.
● Caác thöng tin khaác vïì ruãi ro laäi suêët.

27.4.4 Ruãi ro tñn duång

Àöëi vúái tûâng loaåi taâi saãn taâi chñnh, cöng böë:
● Söë lûúång thïí hiïån töët nhêët mûác àöå ruãi ro tñn duång töëi àa maâ khöng cêìn tñnh àïën giaá trõ
thûåc tïë cuãa khoaãn thïë chêëp.
● Maãng têåp trung chuã yïëu cuãa ruãi ro tñn duång.
● Caác thöng tin khaác vïì ruãi ro tñn duång.

27.4.5 Giaá trõ thûåc tïë

Àöëi vúái tûâng loaåi taâi saãn vaâ núå taâi chñnh, cöng böë thöng tin vïì giaá trõ thûåc tïë:
● Giaá trõ thûåc tïë cuãa caác cöng cuå àûúåc giao dõch:
■ Taâi saãn àûúåc giûä hoùåc nghôa vuå núå seä àûúåc phaát haânh: giaá chaâo mua.
■ Taâi saãn seä àûúåc mua vaâo hoùåc núå nùæm giûä: giaá chaâo baán.
● Àöëi vúái cöng cuå khöng àûúåc giao dõch, coá thïí cöng böë caác giaá trõ khaác nhau.
● Khi viïåc xaác àõnh giaá trõ thûåc tïë möåt caách àaáng tin cêåy khöng aáp duång àûúåc trong thûåc
tiïîn, thò sûå viïåc àoá phaãi àûúåc cöng böë cuâng vúái thöng tin vïì caác àùåc àiïím chñnh cuãa cöng
cuå taâi chñnh cú baãn tûúng ûáng vúái giaá trõ thûåc tïë.

27.4.6 Taâi saãn taâi chñnh vûúåt quaá giaá trõ thûåc tïë
Àöëi vúái nhûäng taâi saãn taâi chñnh àûúåc kïët chuyïín vúái giaá trõ cao hún giaá trõ thûåc tïë thò cöng böë:
● Giaá trõ kïët chuyïín vaâ giaá trõ thûåc tïë theo riïng tûâng taâi saãn hoùåc theo nhoám tûúng ûáng
cuãa nhûäng taâi saãn naây.
● Lyá do khöng giaãm söë kïët chuyïín, bao göìm bùçng chûáng chûáng minh cho khaã nùng thu höìi
söë lûúång àoá.

27.4.7 Baão hiïím ruãi ro àêìu tû taâi chñnh

Cöng böë riïng cho caác khoaãn baão hiïím theo giaá trõ thûåc tïë àaä xaác àõnh, baão hiïím ruãi ro cho
luöìng tiïìn vaâ baão hiïím ruãi ro cuãa möåt khoaãn àêìu tû thuêìn vaâo möåt àún võ úã nûúác ngoaâi:
● Diïîn giaãi vïì khoaãn tûå baão hiïím ruãi ro.
● Diïîn giaãi vïì caác cöng cuå taâi chñnh àûúåc duâng àïí tûå baão hiïím ruãi ro vaâ giaá trõ thûåc tïë cuãa
caác cöng cuå naây.
● Baãn chêët cuãa loaåi ruãi ro àûúåc baão hiïím.
● Àöëi vúái baão hiïím cho caác giao dõch trong dûå baáo:
■ Kyâ dûå tñnh seä diïîn ra giao dõch
■ Thúâi gian dûå tñnh seä xaác àõnh löî hoùåc laäi roâng
■ Diïîn giaãi vïì bêët kyâ giao dõch naâo maâ trûúác àêy àaä àûúåc kïë toaán baão hiïím ruãi ro nhûng
khöng coân àûúåc xem laâ seä xaãy ra nûäa.

114
CHÛÚNG 27 ● CAÁ C CÖNG CUÅ TAÂ I CHÑNH: CÖNG BÖË VAÂ TRÒNH BAÂ Y IAS 32

● Àöëi vúái caác khoaãn löî/laäi liïn quan àïën baão hiïím ruãi ro luöìng tiïìn àaä àûúåc ghi nhêån trûåc
tiïëp vaâo vöën cöí phêìn (thöng qua baáo caáo thay àöíi vöën chuã súã hûäu).
● Söë àûúåc ghi nhêån vaâo vöën cöí phêìn;
● Söë àûúåc taách tûâ vöën cöí phêìn chuyïín sang löî/laäi roâng trong kyâ.
● Söë àûúåc taách khoãi vöën cöí phêìn vaâ phên böí vaâo söë kïët chuyïín cuãa taâi saãn hoùåc núå trong möåt
giao dõch theo dûå baáo àûúåc baão hiïím ruãi ro.

27.4.8 Caác nöåi dung cöng böë böí sung liïn quan àïën caác cöng cuå taâi chñnh
● Àöëi vúái caác khoaãn löî/laäi tûâ viïåc tñnh toaán laåi caác taâi saãn taâi chñnh daânh àïí baán àaä àûúåc ghi
nhêån vaâo vöën:
■ Söë àûúåc ghi nhêån.

■ Söë àûúåc taách khoãi vöën cöí phêìn sang löî/laäi roâng cuãa caã kyâ.

● Caác khoaãn muåc quan troång vïì thu nhêåp, chi phñ, lúåi nhuêån, löî tûâ caác taâi saãn vaâ núå taâi
chñnh.
■ Thu nhêåp laäi vaâ chi phñ laäi àûúåc trònh baây riïng.
■ Giaá trõ àaä thûåc hiïån vaâ chûa thûåc hiïån àûúåc trònh baây riïng.
■ Caác khoaãn lúåi nhuêån vaâ löî sau khi thöi ghi nhêån àûúåc trònh baây taách riïng vúái caác
khoaãn sau khi àiïìu chónh giaá trõ thûåc tïë.
■ Giaá trõ thu nhêåp laäi àûúåc tñch luäy tûâ caác khoaãn núå xêëu àûúåc trònh baây riïng.

● Àöëi vúái caác taâi saãn taâi chñnh àûúåc tñnh theo chi phñ hao moân:
■ Cöng böë sûå kiïån

■ Mö taã caác taâi saãn taâi chñnh

■ Söë kïët chuyïín

■ Lyá giaãi taåi sao khöng tñnh toaán àûúåc giaá trõ thûåc tïë möåt caách àaáng tin cêåy.

■ Nhûäng giaá trõ ûúác tñnh coá nhiïìu khaã nùng bùçng giaá trõ thûåc tïë

■ Cöng böë nhûäng nöåi dung sau khi taâi saãn àûúåc àem baán:

■ Cöng böë sûå viïåc

■ Söë kïët chuyïín vaâo thúâi àiïím baán

■ Löî hoùåc laäi àûúåc ghi nhêån

■ Lyá do cho viïåc phên loaåi laåi bêët kyâ taâi saãn taâi chñnh naâo phaãi àûúåc baáo caáo theo chi phñ
hao moân chûá khöng phaãi giaá trõ thûåc tïë.
■ Àöëi vúái möåt khoaãn löî do giaãm giaá hoùåc ghi àaão khoaãn löî àoá:

■ Baãn chêët cuãa khoaãn löî

■ Giaá trõ

● Söë kïët chuyïín cuãa nhûäng taâi saãn taâi chñnh àûúåc àem thïë chêëp àaãm baão cho nhûäng khoaãn
núå vaâ bêët kyâ àiïìu kiïån naâo liïn quan àïën taâi saãn àûúåc àem thïë chêëp.
● Àöëi vúái viïåc chûáng khoaán hoáa hoùåc caác thoãa thuêån mua laåi:
■ Tñnh chêët vaâ qui mö giao dõch

■ Diïîn giaãi vïì viïåc àaãm baão vaâ thöng tin àõnh lûúång vïì nhûäng giaã àõnh quan troång trong
viïåc tñnh toaán giaá trõ thûåc tïë.
■ Viïåc caác taâi saãn taâi chñnh coá bõ tûâ boã ghi nhêån.

● Bïn cho vay cöng böë:

■ Giaá trõ thûåc tïë cuãa khoaãn àaãm baão àûúåc chêëp nhêån vaâ àûúåc cho pheáp baán hay thïë chêëp
laåi nïëu khöng coá löîi.
■ Giaá trõ thûåc tïë cuãa khoaãn àaãm baão àûúåc baán hoùåc àem thïë chêëp laåi.

■ Bêët kyâ àiïìu kiïån quan troång naâo liïn quan àïën viïåc sûã duång taâi saãn àaãm baão.

Phuå luåc III coá baãng toám tùæt vaâ kïët húåp caác yïu cêìu vïì cöng böë trong IAS 1, 30, 32 vaâ 39 theo phên
loaåi ruãi ro cho viïåc trònh baây caác baáo caáo taâi chñnh cuãa caác ngên haâng vaâ caác töí chûác tûúng tûå.

115
CHÛÚNG 27 ● CAÁ C CÖNG CUÅ TAÂ I CHÑNH: CÖNG BÖË VAÂ TRÒNH BAÂ Y IAS 32

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

CAÁC CÖNG CUÅ TAÂI CHÑNH: CÖNG BÖË VAÂ TRÒNH BAÂY

Caác àoaån trñch dêîn dûúái àêy àûúåc lêëy tûâ caác baáo caáo nùm cuãa möåt söë doanh nghiïåp àïí minh hoåa möåt
söë nöåi dung cöng böë theo IAS 32 vaâ 39.

10. CAÁC CÖNG CUÅ TAÂI CHÑNH

Cöng cuå phaái sinh
Chuáng töi haån chïë viïåc sûã duång caác cöng cuå phaái sinh àïí quaãn lyá ruãi ro coá thïí aãnh hûúãng bêët lúåi àïën
tñnh linh hoaåt trong viïåc cêëp vöën vaâ trong hoaåt àöång laâm cho luöìng lûu chuyïín tiïìn tïå öín àõnh hún
vïì lêu daâi vaâ tiïët kiïåm so vúái caác phûúng tiïån cêëp vöën khaác. Chiïën lûúåc quaãn lyá ruãi ro cuãa chuáng töi
àûúåc àûa ra nhùçm phoâng traánh nhûäng thay àöíi bêët lúåi vïì tyã giaá höëi àoaái, laäi suêët vaâ thuïë suêët doanh
nghiïåp, vaâ mùåt khaác, taåo thuêån lúåi cho caác chiïën lûúåc cêëp vöën cuãa chuáng töi. Chuáng töi sûã duång möåt
vaâi loaåi cöng cuå phaái sinh trong viïåc quaãn lyá nhûäng ruãi ro naây, bao göìm caác húåp àöìng ngoaåi tïå kyâ haån
vaâ quyïìn lûåa choån, thoãa thuêån trao àöíi laäi suêët, mûác trêìn vaâ saân laäi suêët vaâ caác thoaã thuêån trao àöíi
cú baãn. Caác thoaã thuêån cöng cuå phaái sinh àûúåc gùæn vúái caác khoaãn núå hoùåc taâi saãn cuå thïí vaâ tûå baão
hiïím cho nhûäng ruãi ro kinh tïë liïn quan. Chuáng töi khöng nùæm giûä caác cöng cuå phaái sinh cho muåc
àñch kinh doanh. Vaâo nùm 1997 vaâ 1996, chuáng töi àaä ghi nhêån khoaãn thu nhêåp 17,3 triïåu àöla vaâ
12,7 triïåu àöla trûúác thuïë trong baáo caáo thu nhêåp liïn quan àïën têët caã caác hoaåt àöång quaãn lyá ruãi ro
cuãa mònh.

Quaãn lyá ruãi ro laäi suêët

Baãng dûúái àêy cung cêëp thöng tin böí sung vïì caác thoaã thuêån trao àöíi laäi suêët cuãa chuáng töi, saân vaâ
trêìn laäi suêët vaâ caác thoaã thuêån trao àöíi cú baãn. Möåt söë thoaã thuêån trao àöíi laäi suêët cuãa chuáng töi
(dûúái àêy àûúåc tñnh vaâo “Caác khoaãn trao àöíi ngoaåi tïå/Laäi suêët”) cuäng chûáa àûång thaânh phêìn ngoaåi
höëi àûúåc diïîn giaãi trong phêìn “Quaãn lyá ruãi ro ngoaåi höëi” dûúái àêy. Chuáng töi sûã duång caác thoaã thuêån
trao àöíi laäi suêët naây àïí tûå baão hiïím cho giaá trõ cuãa möåt söë khoaãn àêìu tû quöëc tïë. Caác thoaã thuêån
thûúâng yïu cêìu chuáng töi thu tiïìn thanh toaán theo laäi suêët cöë àõnh vaâ traã tiïìn thanh toaán theo laäi
suêët biïën àöíi. Caác thoaã thuêån trao àöíi núå cú cêëu laåi chuyïín àöíi möåt söë loaåi núå cú cêëu trung haån sang
caác khoaãn núå coá laäi suêët cöë àõnh thöng thûúâng trong khi giaãm chi phñ cêëp vöën. Laäi suêët cöë àõnh coá
hiïåu lûåc cuãa nhûäng khoaãn núå naây trung bònh laâ 6,1% vaâ 6,2% vaâo ngaây 31/12/1997 vaâ 1996. Caác thoaã
thuêån trao àöíi laäi suêët khaác, àöi khi laâ quyïìn lûåa choån cöng ty, vaâ caác mûác trêìn vaâ saân laäi suêët àïìu
àûúåc sûã duång àïí àiïìu chónh caác mûác laäi suêët trong danh muåc núå vaâ cho pheáp chuáng töi àaåt àûúåc muåc
àñch kïët húåp giûäa núå coá tyã giaá thaã nöíi vaâ cöë àõnh. Caác thoaã thuêån trao àöíi cú baãn baão hiïím möåt phêìn
danh muåc cho thuï àoân bêíy àöëi vúái nhûäng aãnh hûúãng bêët lúåi cuãa thuïë suêët cöng ty. Caác thoaã thuêån
yïu cêìu chuáng töi thu tiïìn theo möåt chó söë laäi suêët (theo LIBOR) vaâ traã tiïìn thanh toaán theo chó söë
thõ trûúâng loaåi trûâ yïëu töë thuïë (J.J Kenney). Chuáng töi kïë toaán caác thoaã thuêån trao àöíi cú baãn naây
theo giaá trõ thûåc tïë vaâ mûác thu nhêåp àûúåc ghi nhêån 4,2 triïåu àöla vaâ 20,2 triïåu àöla vaâo nùm 1997
vaâ 1996 liïn quan àïën caác àiïìu chónh theo thõ trûúâng.

Nhûäng söë lûúång ûúác tñnh trònh baây dûúái àêy àûúåc sûã duång àïí tñnh toaán tiïìn thanh toaán laäi seä àûúåc
trao àöíi. Caác khoaãn naây thûåc tïë khöng àûúåc thanh toaán hoùåc nhêån àûúåc, maâ cuäng khöng phaãi àïí tñnh
toaán caác khoaãn löî laäi tiïìm nùng tûâ ruãi ro thõ trûúâng. Chuáng khöng thïí hiïån ruãi ro cuãa chuáng töi trong
trûúâng húåp bïn àöëi taác khöng thûåc hiïån cam kïët hoùåc cuäng khöng thïí hiïån nhu cêìu tiïìn mùåt trong
tûúng lai cuãa chuáng töi. Caác cöng cuå taâi chñnh cuãa chuáng töi àûúåc phên nhoám dûúái àêy theo tñnh chêët
cuãa hoaåt àöång tûå baão hiïím ruãi ro.

116
CHÛÚNG 27 ● CAÁ C CÖNG CUÅ TAÂ I CHÑNH: CÖNG BÖË VAÂ TRÒNH BAÂ Y IAS 32

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

CAÁC CÖNG CUÅ TAÂI CHÑNH: CÖNG BÖË VAÂ TRÒNH BAÂY
TIÏËP THEO

(Triïåu àöla)
Tyã lïå bònh quên
gia quyïìn
Söë ûúác tñnh
Vaâo ngaây 31/12 àöla Thúâi gian àaáo haån Nhêån (%) Traã (%)

Caác thoaã thuêån trao àöíi laäi suêët

Trao àöíi laäi suêët/ ngoaåi tïå
1997 375,4 1998-2002 4,5 6,2
1996 928,4 1997-2002 3,3 5,9
Trao àöíi laäi suêët khaác
Traã theo mûác cöë àõnh
1997 260,0 1999-2005 5,7 5,9
1996 221,2 1997-2005 5,7 6,0

Traã theo mûác biïën àöíi

1997 783,7 1999-2006 6,6 6,1
1996 530,7 1997-2004 6,5 6,4
Trao àöíi núå cú cêëu
1997 60,0 1999
1996 105,0 1997-2004
Thoaã thuêån laäi suêët trêìn/saân
1997 262,0 1999-2001
1996 140,0 1999-2001
Thoaã thuêån trao àöíi cú baãn
1997 1.001,0 2003-2004
1996 1.001,0 2003-2004

117
 (IAS 8)

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

CAÁC CÖNG CUÅ TAÂI CHÑNH: CÖNG BÖË VAÂ TRÒNH BAÂY
TIÏËP THEO

Giaá trõ thûåc tïë cuãa caác cöng cuå taâi chñnh
Baãng dûúái àêy cung cêëp thöng tin böí sung vïì caác cöng cuå taâi chñnh quan troång:
Cöng cuå taâi chñnh Phûúng phaáp àaánh giaá
Tiïìn vaâ caác khoaãn tûúng àûúng vaâ àêìu tû ngùæn haån Söë mang sang
Núå (ngoaåi trûâ thuïë vöën) Baáo giaá thõ trûúâng vúái àiïìu khoaãn vaâ àaáo haån
tûúng tûå hoùåc doâng tiïìn tûúng lai àûúåc
chiïët khêëu theo tyã lïå hiïån haânh.
Caác khoaãn àêìu tû chi phñ vaâo caác àún võ kinh doanh
chûa töíng húåp vaâ núå phaãi thu Caác doâng tiïìn tûúng lai àûúåc chiïët khêëu theo
t ã l å hiïån haânh. B oá giaá thõ trû n
â g àöëi v iá nh n
äg
cöng cuå tûúng tûå hoùåc c cá mö hònh àõnh gi á kh cá .
Trao àöíi laäi suêët vaâ caác thoaã thuêån khaác Laäi hoùåc löî àïí chêëm dûát thoaã thuêån hoùåc söë
lûúång àûúåc traã àïí lùåp laåi caác thoaã thuêån theo
tyã lïå hiïån haânh.
Caác húåp àöìng ngoaåi tïå kyâ haån vaâ húåp àöìng lûåa choån Baáo giaá thõ trûúâng hoùåc laäi/löî àïí chêëm dûát
thoaã thuêån.

118
 (IAS 8)

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

CAÁC CÖNG CUÅ TAÂI CHÑNH: CÖNG BÖË VAÂ TRÒNH BAÂY
TIÏËP THEO

Triïåu àöla
1997 1996

31/12 Mang sang Giaá trõ thûåc tïë Mang sang Giaá trõ thûåc tïë
àöla àöla àöla àöla

Núå 19.437,7 19.988,9 17.981,8 18.150.7

Àêìu tû chi phñ vaâo caác àún võ
kinh doanh chûa töíng húåp 1.693,0 1.464,6 1.785,3 1.968,5
Núå phaãi thu, laäi suêët thuêìn vaâ
caác thoaã thuêån trao àöíi khaác: 32,9 33,2 93,6 93,8

Taâi saãn 26,3 31,8 11,8 23,0

Núå 24,8 31,8 39,5 53,3
Caác húåp àöìng kyâ haån ngoaåi tïå vaâ
húåp àöìng lûåa choån: *
● Taâi saãn ,2 - 19,9 19,9
● Núå ,2 ,2 2,3 2,3

* Khöng coá phêìn ngoaåi tïå caá nhên naâo vûúåt quaá 0,2 triïåu àöla vaâo ngaây 31-12-1997 vaâ 19,8 triïåu àöla
vaâo 31-12-1996. Söë mang sang thûåc hiïån cho caác cöng cuå phaái sinh bao göìm caã löî laäi àïí laåi sau.
Khoaãn àêìu tû cuãa chuáng töi vaâo Viacom àûúåc àûa vaâo “Àêìu tû vöën vaâo caác àún võ kinh doanh chûa
àûúåc töíng húåp” úã baãng trïn, laâ úã trong phêìn cöí phêìn ûu àaäi khöng àûúåc giao dõch röång raäi vaâ vò thïë
giaá trõ thûåc tïë nïu trïn bao göìm nhûäng khoaãn àûúåc tñnh theo nhûäng mö hònh àaánh giaá lyá thuyïët coá
thïí chuyïín àöíi. Tuy nhiïn, nhûäng mö hònh naây khöng gaán vaâ khöng àûa bêët kyâ giaá trõ naâo vaâo khña
caånh chiïën lûúåc cuãa khoaãn àêìu tû naây. Chuáng töi khöng thïí quyïët àõnh giaá trõ thûåc tïë cuãa caác khoaãn
àêìu tû khaác, vúái giaá trõ mang sang laâ 183,3 triïåu àöla vaâ 195,7 triïåu àöla vaâo ngaây 31/12/1997 vaâ
1996 maâ khöng coá chi phñ phaát sinh quaá lúán.
Núå taâi chñnh

Caác khoaãn núå coá giaá trõ thûåc tïë xêëp xó giaá trõ kïët chuyïín: SFAS107yïu cêìu cöng böë giaá trõ thûåc tïë cho
nhûäng khoaãn núå tiïìn gûãi khöng ghi kyâ haån (tûác laâ tiïìn gûãi khöng kyâ haån, caác khoaãn tiïìn gûãi tiïët
kiïåm vaâ caác khoaãn tiïìn gûãi trïn thõ trûúâng tiïìn tïå) coá giaá trõ bùçng söë kïët chuyïín. SFAS khöng cho
pheáp ghi nhêån giaá trõ cêëp vöën tiïìm êín cuãa nhûäng cöng cuå naây.

Giaá trõ thûåc tïë cuãa caác khoaãn tiïìn gûãi nûúác ngoaâi, caác quyä liïn bang àûúåc mua vaâo vaâ chûáng khoaán
àûúåc baán theo caác thoaã thuêån mua laåi, thûúng phiïëu, caác loaåi quyä ài vay khaác, caác khoaãn chêëp nhêån
ngên haâng àang lûu haânh, caác taâi khoaãn phaãi traã, vaâ caác khoaãn núå döìn tñch àûúåc cho laâ coá giaá trõ
xêëp xó vúái giaá trõ kïët chuyïín do tñnh chêët ngùæn haån cuãa nhûäng khoaãn naây.

Caác khoaãn Tiïìn gûãi Kyâ haån Trong nûúác: giaá trõ thûåc tïë cuãa caác khoaãn tiïìn gûãi kyâ haån àûúåc ûúác tñnh
bùçng caách chiïët khêíu luöìng tiïìn theo thúâi gian àaáo haån àaä thoaã thuêån vúái mûác laäi suêët bùçng vúái mûác
huy àöång caác nguöìn quyä coá kyâ haån tûúng tûå.

Caác khoaãn Núå Thûúng maåi: Chase coá caác khoaãn núå thûúng maåi, bao göìm coá chûáng khoaán baán ra
nhûng chûa mua vaâo, caác khoaãn núå cú cêëu vaâ caác húåp àöìng phaái sinh vaâ trao àöíi ngoaåi tïå vúái giaá trõ
thûåc tïë ûúác tñnh.

119
CHÛÚNG 27 ● CAÁ C CÖNG CUÅ TAÂ I CHÑNH: CÖNG BÖË VAÂ TRÒNH BAÂ Y IAS 32

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

CAÁC CÖNG CUÅ TAÂI CHÑNH: CÖNG BÖË VAÂ TRÒNH BAÂY
TIÏËP THEO

Caác cöng cuå daâi haån liïn quan túái núå: viïåc àõnh giaá caác khoaãn núå daâi haån, göìm coá laäi suêët hûúãng lúåi
ûu àaäi àaãm baão cuãa caác khoaãn traái khoaán thûá cêëp cuãa Chase traã laäi vïì sau, cêìn phaãi xeát àïën möåt söë
yïëu töë nhû laäi suêët hiïån haânh trïn thõ trûúâng vaâ àõnh mûác tñn nhiïåm cuãa Chase. Caác mûác baáo giaá
àûúåc têåp húåp tûâ nhiïìu ngên haâng àêìu tû vúái mûác lúåi tûác daânh cho chûáng khoaán cuãa Chase vúái nhiïìu
mûác àaáo haån khaác nhau.

Caác khoaãn cam kïët liïn quan àïën viïåc cho vay: Chase àaä kiïím tra phêìn cam kïët chûa huy àöång àûúåc
vöën àïí cêëp tñn duång dûå phoâng vaâ thû tñn duång vaâ Chase àaä xaác àõnh àûúåc giaá trõ thûåc tïë cuãa nhûäng
cöng cuå taâi chñnh naây laâ khöng mang tñnh troång yïëu.

Baãng dûúái àêy thïí hiïån giaá trõ kïët chuyïín vaâ giaá trõ thûåc tïë ûúác tñnh cuãa caác taâi saãn vaâ núå taâi chñnh
àûúåc àõnh giaá theo SFAS 107, vaâ möåt söë húåp àöìng phaái sinh sûã duång cho caác hoaåt àöång taâi saãn/núå
liïn quan àïën nhûäng taâi saãn vaâ núå taâi chñnh naây.

Taâi saãn/Núå taâi chñnh Húåp àöìng phaái sinh cho caác hoaåt àöång taâi
saãn/núå

å31/12/1999 Söë kïët Giaá trõ Söë kïët Laäi chûa Löî chûa Giaá trõ
(àún võ triïåu $) chuyïína,b thûåc tïë ûúác chuyïínc ghi nhêån ghi nhêån thûåc tïë
tñnha,b ûúác tñnhd

TAÂI SAÃN TAÂI CHÑNH

Taâi saãn coá giaá trõ thûåc tïë
xêëp xó söë kïët chuyïín $81.126 $81.126 $4 $15 $(9) $10
Taâi saãn thûúng maåi 63.269 63.269 - - - -
Chûáng khoaán àïí baán 60.625 60.625 (22) - - (22)
Chûáng khoaán giûä àïën
khi àaáo haån 888 876 - - - -
Caác khoaãn cho vay,
trûâ ài dûå phoâng löî 172.702 173.405 (19) 249 (179) 51
Caác taâi saãn khaác 8.804 10.168 93 28 (345) (224)
Töíng taâi saãn taâi chñnh $387.414 $389.469 $56 $292 $(533) $(185)

NÚÅ TAÂI CHÑNH

Caác khoaãn núå coá giaá trõ
thûåc tïë xêëp xó söë
kïët chuyïín $ 292.343 $292.343 $227 $69 $(381) $(85)
Caác khoaãn tiïìn
gûãi kyâ haån
trong nûúác 30.022 30.207 243 27 (239) 31
Núå thûúng maåi 38.573 38.573 - - - -
Caác cöng cuå daâi haån liïn
quan àïën núå 20.140 19.476 63 79 (213) (71)
Töíng núå taâi chñnh $381.078 $380.599 $533 $175 $(833) $(125)

120
CHÛÚNG 27 ● CAÁ C CÖNG CUÅ TAÂ I CHÑNH: CÖNG BÖË VAÂ TRÒNH BAÂ Y IAS 32

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

CAÁC CÖNG CUÅ TAÂI CHÑNH: CÖNG BÖË VAÂ TRÒNH BAÂY
TIÏËP THEO

31/12/1998

TAÂI SAÃN TAÂI CHÑNH

Taâi saãn coá giaá trõ thûåc tïë
xêëp xó söë kïët chuyïín $59.251 $59.251 $41 $70 $(159) $(48)
Taâi saãn thûúng maåi 57.692 57.692 - - - -
Chûáng khoaán àïí baán 62.803 62.803 (151) - - (151)
Chûáng khoaán giûä àïën
khi àaáo haån 1.687 1.703 - - - -
Caác khoaãn cho vay,
trûâ ài dûå phoâng löî 169.202 171.063 90 335 (678) (253)
Caác taâi saãn khaáce 5.103 5.444 118 283 (74) 327
Töíng taâi saãn taâi chñnh $355.738 $357.956 $98 $688 $(911) $(125)

NÚÅ TAÂI CHÑNH

Caác khoaãn núå coá giaá trõ
thûåc tïë xêëp xó söë
kïët chuyïín $247.833 $247.833 $106 $159 $(413) $(148)
Caác khoaãn tiïìn gûãi kyâ
haån trong nûúác 35.933 35.746 260 308 (112) 456
Núå thûúng maåi 38.502 38.502 - - - -
Caác cöng cuå daâi haån
liïn quan àïën núå 18.375 18.438 68 430 (31) 467
Töíng núå taâi chñnh $340.643 $340.519 $434 $897 $(556) $775

a. Göìm coá giaá trõ kïët chuyïín vaâ giaá trõ thûåc tïë ûúác tñnhcuãa caác húåp àöìng cöng cuå phaái sinh duâng cho caác hoaåt
àöång taâi saãn/núå.

b. Giaá trõ kïët chuyïín vaâ giaá trõ thûåc tïë ûúác tñnh cuãa caác khoaãn giao dõch kyá quyä haâng ngaây cho caác húåp àöìng
tûúng lai múã chuã yïëu àûúåc àûa vaâo muåc Caác taâi saãn khaác trïn baãng töíng kïët taâi saãn, trûâ khi àûúåc sûã duång
cho nhûäng muåc àñch liïn quan àïën caác chûáng khoaãn àïí baán seä àûúåc kïët chuyïín theo giaá trõ thûåc tïë vaâ àûa
vaâo muåc Chûáng khoaán: Daânh àïí Baán trïn baãng töíng kïët taâi saãn. Chase sûã duång caác húåp àöìng tûúng lai trong
caác hoaåt àöång taâi saãn/núå àïí thay àöíi caác àùåc tñnh laäi suêët cuãa caác cöng cuå trïn baãng töíng kïët taâi saãn nhû
chûáng khoaán àïí baán,caác khoaãn cho vay vaâ tiïìn gûãi. Laäi roâng chûa àûúåc ghi nhêån tûâ caác khoaãn thanh toaán kyá
quyä haâng ngaây tûâ caác húåp àöìng tûúng lai múã laâ 22 triïåu $ vaâo ngaây 31/12/1999, àöëi ûáng vúái khoaãn löî roâng
chûa ghi nhêån laâ 8 triïåu $ vaâo ngaây 31/12/1998.

c. Giaá trõ kïët chuyïín cuãa caác cöng cuå phaái sinh duâng cho caác hoaåt àöång taâi saãn/núå àûúåc ghi laâ caác khoaãn phaãi
thu vaâ phaãi traã vaâ chuã yïëu àûúåc àûa vaâo Caác loaåi taâi saãn khaác trïn baãng töíng kïët taâi saãn, trûâ nhûäng cöng cuå
phaái sinh àûúåc sûã duång coá caác muåc àñch liïn quan chûáng khoaán àïí baán, àûúåc kïët chuyïín theo giaá trõ thûåc tïë
vaâ àûúåc àûa vaâo Chûáng khoaán: Daânh àïí baán trïn baãng töíng kïët taâi saãn.

d. Caác húåp àöìng cöng cuå phaái sinh duâng cho caác hoaåt àöång taâi saãn/núå àûúåc àõnh giaá sûã duång caác mûác giaá thõ
trûúâng vaâ caác mö hònh àõnh giaá thöëng nhêët vúái caác mö hònh àûúåc Chase sûã duång trong viïåc àõnh giaá caác cöng
cuå tûúng tûå duâng cho muåc àñch thûúng maåi.

e. Vaâo ngaây 31/12/1999, caác khoaãn laäi vaâ löî tñnh luâi vïì sau coá liïn quan túái caác giao dõch taâi saãn/núå dûå tñnh trûúác
laâ khöng àaáng kïí.

121
CHÛÚNG 27 ● CAÁ C CÖNG CUÅ TAÂ I CHÑNH: CÖNG BÖË VAÂ TRÒNH BAÂ Y IAS 32

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

CAÁC CÖNG CUÅ TAÂI CHÑNH: CÖNG BÖË VAÂ TRÒNH BAÂY
TIÏËP THEO

Àoaån trñch dûúái àêy àûúåc lêëy tûâ Baáo caáo nùm 2000 cuãa Ngên haâng Thïë giúái minh hoaå cho viïåc cöng
böë vïì ruãi ro tñn duång.

THUYÏËT MINH E. RUÃI RO TÑN DUÅNG

Ruãi ro tñn duång quöëc gia: Ruãi ro naây göìm coá caác khoaãn löî coá thïí phaát sinh trong tûúng lai tûâ nhûäng
khoaãn núå dêy dûa chûa àûúåc ngûúâi ài vay thanh toaán. IBRD quaãn lyá ruãi ro tñn duång quöëc gia thöng
qua giúái haån ruãi ro theo tûâng nûúác theo mûác tñn nhiïåm. Nhûäng giúái haån ruãi ro naây àûúåc gùæn vúái hiïåu
quaã hoaåt àöång cuãa caác chñnh saách kinh tïë vô mö vaâ cú cêëu. Ngoaâi ra, IBRD lêåp ra nhûäng giúái haån
tuyïåt àöëi cho phêìn caác khoaãn vay töìn àoång cho tûâng ngûúâi ài vay. Ruãi ro tñn duång quöëc gia àûúåc tiïëp
tuåc quaãn lyá bùçng caác khoaãn khuyïën khñch taâi chñnh nhû caác khoaãn cho vay duâng chi phñ ài àõnh giaá
vay cuãa IBRD vaâ xoaá möåt phêìn laäi phaãi traã vúái àiïìu kiïån thanh toaán àuáng thúâi haån àïí ngûúâi ài vay
coá quyïìn lúåi àöåc lêåp trong nùng lûåc trung gian cuãa IBRD. Ruãi ro thu höìi àûúåc baão hiïím trong Dûå
phoâng Tñch luyä cho Löî caác khoaãn vay. IBRD coân sûã duång möåt mö hònh khuyïën khñch àïí àaánh giaá vïì
khaã nùng àaáp ûáng vïì vöën cöí phêìn bao göìm caác khoaãn dûå trûä cho nhûäng khaách haâng hoùåc nhoám
khaách haâng ài vay lúán, chêëm dûát cho vay thïm thúâi haån.

Ruãi ro tñn duång thûúng maåi: Àïí quaãn lyá ruãi ro, IBRD tham gia möåt söë húåp àöìng cöng cuå taâi chñnh trong
àoá coá möåt söë thaânh phêìn ruãi ro tñn duång vûúåt quaá giaá trõ ghi vaâo baãng töíng kïët taâi saãn. Ruãi ro tñn
duång thïí hiïån töín thêët kïë toaán tiïìm nùng töëi àa do caác bïn phaãi thûåc hiïån húåp àöìng vaâ caác àöëi taác
theo caác àiïìu khoaãn húåp àöìng coá thïí khöng thûåc hiïån nghôa vuå cuãa mònh. Ngoaâi ra, tñnh chêët cuãa
caác cöng cuå liïn quan àïën giaá trõ húåp àöìng vaâ giaá trõ göëc ûúác tñnh khöng àûúåc phaãn aánh trong caác
baáo caáo taâi chñnh cú baãn. Àöëi vúái caác chûáng khoaãn caã trong vaâ ngoaâi baãng, IBRD giúái haån giao dõch
theo danh muåc caác nhaâ giao dõch àûúåc pheáp vaâ caác àöëi taác. Ruãi ro tñn duång àûúåc kiïím soaát qua viïåc
aáp duång caác tiïu chñ vaâ giúái haån khöëi lûúång cho caác giao dõch vúái caác àöëi taác caá nhên vaâ thöng qua
viïåc sûã duång caác thoaã thuêån thïë chêëp theo thõ trûúâng àöëi vúái caác giao dõch trao àöíi IBRD coá thïí yïu
cêìu thïë chêëp bùçng tiïìn hoùåc caác chûáng khoaán thanh khoaãn àûúåc chêëp thuêån cuãa caác àöëi taác caá nhên
àïí loaåi trûâ ruãi ro tñn duång. Ngoaâi ra, IBRD tham gia caác húåp àöìng phaái sinh chñnh coá caác àiïìu khoaãn
buâ trûâ mang tñnh thûåc thi phaáp lyá. Nhûäng thoaã thuêån naây coá thïí laâm giaãm ruãi ro tñn duång göåp liïn
quan àïën caác khoaãn trao àöíi trònh baây dûúái àêy. Ruãi ro tñn duång cuãa caác taâi saãn taâi chñnh theo caác
thoaã thuêån cöng cuå phaái sinh chñnh chó mêët ài khi caác khoaãn núå taâi chñnh vúái cuâng möåt àöëi taác àûúåc
thanh toaán sau khi taâi saãn àûúåc chuyïín thaânh tiïìn. Do ruãi ro bõ aãnh hûúãng theo tûâng giao dõch theo
thoaã thuêån, mûác àöå giaãm thiïíu ruãi ro coá thïí thay àöíi àaáng kïí trong möåt khoaãng thúâi gian ngùæn sau
ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn.

122
CHÛÚNG 27 ● CAÁ C CÖNG CUÅ TAÂ I CHÑNH: CÖNG BÖË VAÂ TRÒNH BAÂ Y IAS 32

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

CAÁC CÖNG CUÅ TAÂI CHÑNH: CÖNG BÖË VAÂ TRÒNH BAÂY
TIÏËP THEO

Giaá trõ húåp àöìng/giaá trõ ûúác tñnh vaâ ruãi ro tñn duång cuãa caác cöng cuå taâi chñnh naây vaâo ngaây 30/6/2000
vaâ 30/6/1999 (trûúác khi tñnh àïën bêët kyâ cöng cuå phaái sinh chuã yïëu hoùåc caác thoaã thuêån thïë chêëp àaä
tham gia) àûúåc trònh baây dûúái àêy:

Àún võ: Triïåu $

CAÁC KHOAÃN ÀÊÌU TÛ - DANH MUÅC GIAO DÕCH 2000 1999

Quyïìn lûåa choån, húåp àöìng tûúnglai vaâ kyâ haån

● Võ thïë trûúâng 805 3.433
● Võ thïë àoaãn 1.250 3.653
● Ruãi ro tñn duång do caác bïn àöëi taác coá thïí khöng thûåc hiïån * 1
Trao àöíi tiïìn tïå
● Ruãi ro tñn duång do caác bïn àöëi taác coá thïí khöng thûåc hiïån 77 182
Trao àöíi laäi suêët giûäa caác loaåi tiïìn tïå
● Ruãi ro tñn duång do caác bïn àöëi taác coá thïí khöng thûåc hiïån 306 100
Trao àöíi laäi suêët
● Giaá trõ göëc ûúác tñnh 13.687 12.924
● Ruãi ro tñn duång do caác bïn àöëi taác coá thïí khöng thûåc hiïån 3 1

DANH MUÅC ÀI VAY

Trao àöíi tiïìn tïå

● Ruãi ro tñn duång do caác bïn àöëi taác coá thïí khöng thûåc hiïån 3.863 2.051
Trao àöíi laäi suêët
● Giaá trõ göëc ûúác tñnh 69.625 55.633
● Ruãi ro tñn duång do caác bïn àöëi taác coá thïí khöng thûåc hiïån 869 731

* Dûúái 0,5 triïåu $

123
 CHÛÚNG 28

THU NHÊÅP TRÏN MÖÅT CÖÍ PHIÏËU (IAS 33)

28.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Caác nguyïn tùæc xaác àõnh vaâ trònh baây thu nhêåp trïn möåt cöí phiïëu àûúåc quy àõnh vúái troång têm
hûúáng vaâo mêîu söë cuãa pheáp tñnh. Chuêín mûåc naây yïu cêìu cöng böë caã thu nhêåp cú baãn cuäng
nhû thu nhêåp pha loaäng trïn möåt cöí phiïëu.

28.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

Chuêín mûåc naây aáp duång cho caác àún võ coá cöí phiïëu àûúåc giao dõch àaåi chuáng hoùåc trong quaá
trònh àang àûúåc phaát haânh ra cöng chuáng trïn thõ trûúâng chûáng khoaán, vaâ caác àún võ khaác
lûåa choån cöng böë thu nhêåp trïn cöí phiïëu. Chuêín mûåc naây aáp duång cho thöng tin töíng húåp chó
khi cöng ty meå lêåp baáo caáo taâi chñnh töíng húåp.

28.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

28.3.1 Cöí phiïëu thûúâng laâ cöng cuå vöën coá thûá haång thêëp hún têët caã caác loaåi cöng cuå vöën chuã súã hûäu
khaác. Möåt doanh nghiïåp coá thïí phaát haânh nhiïìu loaåi cöí phiïëu.

28.3.2 Cöí phiïëu thûúâng tiïìm nùng laâ möåt cöng cuå taâi chñnh hoùåc húåp àöìng coá thïí trao cho ngûúâi nùæm
giûä quyïìn súã hûäu cöí phiïëu thûúâng (vñ duå caác cöng cuå núå hoùåc caác cöng cuå vöën coá thïí chuyïín
àöíi sang cöí phiïëu thûúâng, caác chûáng quyïìn keâm theo cöí phiïëu vaâ quyïìn lûåa choån mua cöí phiïëu
mang laåi cho ngûúâi nùæm giûä quyïìn mua cöí phiïëu thûúâng).

28.3.3 Thu nhêåp cú baãn trïn möåt cöí phiïëu (BEPS) àûúåc tñnh bùçng caách chia lúåi nhuêån roâng hoùåc löî
trong kyâ cuãa caác cöí àöng thûúâng cho söë bònh quên gia quyïìn cuãa söë cöí phiïëu thûúâng.
Thu nhêåp cú baãn
● Lúåi nhuêån roâng hoùåc löî trong kyâ sau khi trûâ ài cöí tûác ûu àaäi.
● Trûâ tûâ cöí tûác ûu àaäi:
■ Söë cöng böë trong kyâ àöëi vúái nhûäng cöí phiïëu ûu àaäi khöng tñch luyä.
■ Toaân böå söë cöí tûác ûu àaäi tñch luyä trong kyâ cho duâ coá àûúåc cöng böë hay khöng.
Söë cöí phiïëu bònh quên gia quyïìn
● Söë cöí phiïëu bònh quên gia quyïìn àang lûu haânh trong kyâ (tûác laâ söë cöí phiïëu thûúâng lûu
haânh vaâo àêìu kyâ, àûúåc àiïìu chónh theo söë cöí phiïëu mua laåi hoùåc phaát haânh trong kyâ nhên
vúái yïëu töë troång söë thúâi gian).
● Nhûäng cöí phiïëu coá thïí phaát haânh bêët thûúâng àûúåc cho laâ àang lûu haânh vaâ àûa vaâo pheáp
tñnh BEPS chó tûâ ngaây têët caã caác àiïìu kiïån cêìn àûúåc thoãa maän.
● Àiïìu chónh söë cöí phiïëu trong kyâ hiïån taåi vaâ têët caã caác kyâ trûúác àêy àûúåc trònh baây cho
nhûäng thay àöíi vïì cöí phiïëu maâ khöng coá thay àöíi tûúng ûáng trong nguöìn vöën (vñ duå cöí
phiïëu thûúãng vaâ taách cöí phiïëu).
● Àiïìu chónh söë cöí phiïëu thûúâng cho têët caã caác kyâ trûúác khi phaát haânh quyïìn bao göìm yïëu töë
thûúãng vúái hïå söë sau:
Giaá trõ thûåc tïë cuãa möåt cöí phiïëu ngay trûúác khi thûåc hiïån quyïìn
Giaá trõ thûåc tïë khöng hûúãng quyïìn trïn möåt cöí phiïëu theo lyá thuyïët

124
CHÛÚNG 28 ● THU NHÊÅ P TRÏN MÖÅ T CÖÍ PHIÏË U IAS 33

28.3.4 Thu nhêåp trïn möåt cöí phiïëu pha loaäng (DEPS): Lúåi nhuêån roâng thuöåc vïì caác cöí àöng thûúâng
vaâ söë cöí phiïëu bònh quên gia quyïìn àûúåc àiïìu chónh cho nhûäng aãnh hûúãng cuãa têët caã caác cöí
phiïëu thûúâng tiïìm nùng pha loaäng.
Thu nhêåp pha loaäng
● Thu nhêåp cú baãn àûúåc àiïìu chónh theo nhûäng aãnh hûúãng sau thuïë cuãa nhûäng khoaãn dûúái
àêy liïn quan túái caác cöí phiïëu thûúâng tiïìm nùng pha loaäng:
■ Cöí tûác trong kyâ.
■ Laäi trong kyâ.
■ Nhûäng thay àöíi khaác vïì thu nhêåp hoùåc chi phñ do chuyïín àöíi cöí phiïëu (vñ duå tiïët kiïåm
laäi liïn quan àïën nhûäng cöí phiïëu naây coá thïí dêîn túái viïåc laâm tùng chi phñ liïn quan túái
kïë hoaåch bùæt buöåc phên chia lúåi nhuêån cho nhên viïn).
Töíng söë cöí phiïëu bònh quên gia quyïìn
● Töíng söë cöí phiïëu bònh quên gia quyïìn cho BEPS cöång vúái söë cöí phiïëu seä àûúåc phaát haânh
khi chuyïín àöíi têët caã cöí phiïëu thûúâng coá tiïìm nùng pha loaäng. Cöí phiïëu thûúâng coá tiïìm
nùng àûúåc cho laâ pha loaäng khi viïåc chuyïín àöíi nhûäng cöí phiïëu naây laâm giaãm lúåi nhuêån
roâng trïn möåt cöí phiïëu tûâ nhûäng hoaåt àöång thöng thûúâng àang tiïëp diïîn.
● Nhûäng cöí phiïëu naây àûúåc cho laâ àaä àûúåc chuyïín àöíi sang cöí phiïëu thûúâng vaâo àêìu kyâ, hoùåc,
nïëu sau àoá thò laâ vaâo ngaây phaát haânh cöí phiïëu.
28.3.5 Söë thu nhêåp trïn möåt cöí phiïëu seä àûúåc khùèng àõnh laåi nhû sau:
● Nïëu söë cöí phiïëu lûu haânh bõ aãnh hûúãng do vöën hoáa, phaát haânh cöí phiïëu thûúãng, taách cöí
phiïëu hoùåc taách ngûúåc laåi cöí phiïëu, thò pheáp tñnh BEPS vaâ DEPS seä àûúåc àiïìu chónh ngûúåc
laåi.
● Nïëu nhûäng thay àöíi naây xaãy ra sau ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn nhûng trûúác khi phaát
haânh baáo caáo taâi chñnh thò caác pheáp tñnh cho möåt cöí phêìn àûúåc tñnh theo söë cöí phiïëu múái.
● BEPS vaâ DEPS cho têët caã caác kyâ baáo caáo àûúåc àiïìu chónh theo aãnh hûúãng cuãa:
■ Caác löîi cú baãn.
■ Thay àöíi chïë àöå kïë toaán.
■ Húåp nhêët quyïìn lúåi.

28.4 TRÒNH BAÂY VAÂ CÖNG BÖË

28.4.1 TRÒNH BAÂY

● BEPS vaâ DEPS àûúåc trònh baây nöíi bêåt nhû nhau trïn baáo caáo thu nhêåp cho tûâng loaåi cöí
phiïëu thûúâng coá quyïìn khaác nhau.
● Ngay caã nhûäng khoaãn löî trïn möåt cöí phiïëu cú baãn vaâ pha loaäng cuäng àûúåc baáo caáo.

28.4.2 CÖNG BÖË

Nhûäng nöåi dung sau cêìn àûúåc cöng böë:
● Söë àûúåc duâng laâm tûã söë cho BEPS vaâ DEPS vaâ cên àöëi nhûäng söë naây vúái khoaãn lúåi nhuêån
roâng vaâ löî trong kyâ.
● Töíng söë cöí phiïëu bònh quên gia quyïìn àûúåc sûã duång laâm mêîu söë trong viïåc tñnh toaán BEPS
vaâ DEPS vaâ cên àöëi caác mêîu söë vúái nhau.
● Nïëu thu nhêåp trïn möåt cöí phiïëu àûúåc cöng böë thò ngoaâi viïåc cöng böë BEPS vaâ DEPS:
■ Cung cêëp söë cên chiïëu cuãa tûã söë àûúåc sûã duång vúái möåt doâng khoaãn muåc àûúåc nïu trong
baáo caáo thu nhêåp.
■ Sûã duång cuâng möåt mêîu söë cho BEPS.

125
CHÛÚNG 28 ● THU NHÊÅ P TRÏN MÖÅ T CÖÍ PHIÏË U IAS 33

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

THU NHÊÅP TRÏN MÖÅT CÖÍ PHIÏËU

Vöën cöí phêìn àaä àûúåc phaát haânh vaâ thanh toaán àuã cuãa Angli Inc. khöng thay àöíi vúái söë dûúái àêy kïí
tûâ ngaây thaânh lêåp cho túái nùm taâi chñnh kïët thuác ngaây 31/3/20x4:

● 1.200.000 cöí phiïëu thûúâng khöng coá mïånh giaá.

● 300.000 6% cöí phiïëu ûu àaäi tham gia vúái 1 àöla möåt cöí phiïëu.
Cöng ty hoaåt àöång coá laäi trong nhiïìu nùm. Do viïåc aáp duång möåt chñnh saách cöí tûác baão thuã cuãa caác
thaânh viïn höåi àöìng quaãn trõ trong nhûäng nùm trûúác, trïn baãng töíng kïët taâi saãn coá möåt söë dû lúåi
nhuêån tñch luyä lúán. Vaâo ngaây 1/7/20x4 caác thaânh viïn höåi àöìng quaãn trõ quyïët àõnh phaát haânh cho
têët caã caác cöí àöng thûúâng hai cöí phiïëu chuyïín thaânh vöën cho möîi möåt cöí phiïëu nùæm giûä trûúác àoá.
Àoaån trñch dûúái àêy àûúåc lêëy tûâ baáo caáo thu nhêåp töíng húåp cho nùm taâi chñnh kïët thuác ngaây
31/3/20x5:
20x5 20x4
Àöla Àöla

Lúåi nhuêån trûúác thuïë 400.000 290.000

Lúåi ñch thiïíu söë (30.000) (20.000)
Lúåi nhuêån roâng tûâ caác hoaåt àöång thöng thûúâng 370.000 270.000
Caác khoaãn bêët thûúâng - (10.000)
Lúåi nhuêån roâng cuãa caã nùm 370.000 260.000

Caác khoaãn cöí tûác sau àûúåc traã/cöng böë vaâo cuöëi caác kyâ baáo caáo:
20x5 20x4
Àöla Àöla

● Cöí tûác thûúâng 165.000 120.000

● Cöí tûác ûu àaäi 34.500 30.000
Caác cöí àöng giûä cöí phêìn ûu àaäi tham gia coá quyïìn phên chia lúåi nhuêån theo cuâng tyã lïå maâ hoå àûúåc
hûúãng cöí tûác, sau khi thanh toaán khoaãn cöí tûác ûu àaäi cöë àõnh. Caác cöí àöng seä àûúåc hûúãng lúåi ñch nhû
nhau khi thanh lyá cöng ty.
Thu nhêåp trïn möåt cöí phiïëu (theo yïu cêìu cuãa IAS 33) vaâ cöí tûác trïn möåt cöí phiïëu (theo yïu cêìu cuãa
IAS 1) phaãi àûúåc àûa vaâo trong baáo caáo taâi chñnh têåp àoaân cho nùm taâi chñnh kïët thuác ngaây
31/3/20x5, àûúåc tñnh nhû sau:
20x5 20x4
THU NHÊÅP TRÏN MÖÅT CÖÍ PHIÏËU

Thu nhêåp coá thïí àûúåc phên chia (Pheáp tñnh b) chia cho töíng söë cöí phiïëu bònh
quên gia quyïìn (Pheáp tñnh c)
● Cöí phiïëu thûúâng 320.000 220.00
3.600.000 3.600.000
= 0,089 àöla = 0,061 àöla
● Cöí phiïëu ûu àaäi tham gia 50.000 40.000
300.000 300.000
= 0,167 àöla = 0,133 àöla

126
CHÛÚNG 28 ● THU NHÊÅ P TRÏN MÖÅ T CÖÍ PHIÏË U IAS 33

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

THU NHÊÅP TRÏN MÖÅT CÖÍ PHIÏËU

TIÏËP THEO

CÖÍ TÛÁC TRÏN MÖÅT CÖÍ PHIÏËU

Cöí tûác chia cho söë cöí phiïëu thûåc tïë àûúåc phaát haânh 20 x 5 20 x 4

● Cöí phiïëu thûúâng

(20x4 àiïìu chónh cho töíng söë phaát haânh 165.000 120.000
àûúåc chuyïín thaânh vöën àïí coá thïí so saánh) 3.600.000 3.600.000
= 0,046 àöla = 0,033 àöla

● Cöí phiïëu ûu àaäi 34.500 30.000

300.000 300.000
= 0,115 àöla = 0,10 àöla

CAÁC PHEÁP TÑNH

a. Phêìn trùm lúåi nhuêån chia cho caác loaåi cöí phêìn
20x5 20x4
Àöla Àöla

Töíng söë cöí tûác ûu àaäi àem chia 34.500 30.000

Phêìn cöë àõnh (6%x300.000 àöla) (18.000) (18.000)
16.500 12.000

Cöí tûác traã cho caác cöí àöng thûúâng 165.000 120.000

Vò vêåy: Caác cöí àöng ûu àaäi tham gia àûúåc hûúãng lúåi nhuêån theo tyã lïå 1:10 vúái caác cöí àöng coá cöí
phiïëu thûúâng sau khi thanh toaán cöí tûác ûu àaäi cöë àõnh traã tûâ lúåi nhuêån.

b. Thu nhêåp theo tûâng loaåi cöí phêìn

20x5 20x4
Àöla Àöla

Lúåi nhuêån roâng cuãa caã kyâ 370.000 260.000

Cöí tûác ûu àaäi cöë àõnh (18.000) (18.000)
352.000 242.000

Phêìn thuöåc vïì cöí àöng thûúâng 10/11 320.000 220.000

Phêìn thuöåc vïì caác cöí àöng ûu àaäi tham gia 1/11 32.000 22.000
Cöí tûác cöë àõnh 18.000 18.000
50.000 40.000

127
CHÛÚNG 28 ● THU NHÊÅ P TRÏN MÖÅ T CÖÍ PHIÏË U IAS 33

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

THU NHÊÅP TRÏN MÖÅT CÖÍ PHIÏËU

TIÏËP THEO

c. Töíng söë cöí phiïëu thûúâng bònh quên gia quyïìn àûúåc phaát haânh

20x5 20x4
Cöí phêìn Cöí phêìn

Söë dû, ngaây 1/4/20x3 1.200.000 1.200.000

Töíng söë phaát haânh chuyïín thaânh vöën 2.400.000 2.400.000
3.600.000 3.600.000

128
 CHÛÚNG 29

BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH TAÅM THÚÂI (IAS 34)

29.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Thöng tin taâi chñnh taåm thúâi tùng cûúâng tñnh chñnh xaác cho viïåc dûå àoaán thu nhêåp vaâ giaá cöí
phiïëu. IAS naây quy àõnh cho caác baáo caáo taâi chñnh taåm thúâi theo nhûäng nöåi dung sau:
● Nöåi dung töëi thiïíu.
● Caác nguyïn tùæc ghi nhêån vaâ tñnh toaán.

29.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

Chuêín mûåc naây aáp duång cho têët caã caác doanh nghiïåp àûúåc yïu cêìu (theo luêåt àõnh hoùåc caác
cú quan quaãn lyá) hoùåc tûå nguyïån ban haânh baáo caáo taâi chñnh taåm thúâi cho möåt kyâ ngùæn hún
möåt nùm taâi chñnh àêìy àuã (vñ duå nûãa nùm hoùåc möåt quyá).

29.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

29.3.1 Möåt baáo caáo taâi chñnh taåm thúâi göìm coá nhûäng nöåi dung sau (caác yïu cêìu vïì söë liïåu so saánh
àûúåc àûa trong ngoùåc):
● Baãng töíng kïët taâi saãn toám tùæt (vaâo cuöëi möîi kyâ baáo caáo taåm thúâi vaâ so saánh vaâo cuöëi nùm
taâi chñnh àêìy àuã trûúác àoá).
● B o á caáo thu nhêåp t m á tùæt (k â baáo c oá taåm thúâi hiïån taåi v â tñch luyä cho nùm taâi chñnh hi n å t iå
cho àïën ng y â baáo c oá , vúái söë liïåu so saánh cho caác kyâ b oá c oá taåm th iâ àû cå so s n á h cuãa nùm t iâ
chñnh trû cá . Vñ duå, m tå cöng ty àûa ra b oá caáo t iâ chñnh t m å th iâ theo tûâng quyá seä ph iã lêå pbö ë n
b oá c oá thu nhêåp trong quyá thûá 3, tûác l â möåt baáo caáo cho 9 th n á g tñch lu ä k í tûâ à u
ì nùm, m tå
b oá caáo cho riïng quyá 3, vaâ c cá baáo caáo thu nhêåp so s n á h cho caác kyâ so s ná h tûúng ûáng c a ã ùnm
t iâ hcñnh t r ûúá c ) .
● Baáo caáo lûu chuyïín tiïìn tïå toám tùæt (tñch luyä cho nùm taâi chñnh hiïån taåi cho àïën ngaây baáo
caáo vaâ so saánh vúái kyâ taåm thúâi so saánh cuãa nùm taâi chñnh trûúác).
● Baáo caáo toám tùæt vïì thay àöíi vöën chuã súã hûäu (tñch luyä cho nùm taâi chñnh hiïån taåi cho àïën
ngaây baáo caáo vaâ so saánh vúái kyâ so saánh taåm thúâi cuãa nùm taâi chñnh trûúác).
● Thuyïët minh baáo caáo choån loåc.

29.3.2 Hònh thûác vaâ nöåi dung cuãa möåt baáo caáo taâi chñnh taåm thúâi àûúåc quy àõnh nhû sau:
● Àûa vaâo úã mûác töëi thiïíu:
■ T n â g nh m
á h nå g m cå l ná v â t n
í g söë cuãa t n
â g nh m
á àû cå àûa v oâ b oá c oá t iâ chñnh nùm g n
ì
nhêët.
■ Thuyïët minh baáo caáo choån loåc theo yïu cêìu cuãa chuêín mûåc naây.
● Thu nhêåp trïn möåt cöí phêìn cú baãn vaâ pha loaäng cêìn àûúåc trònh baây trïn baáo caáo thu nhêåp.
● Möåt cöng ty meå cêìn phaãi lêåp baáo caáo töíng húåp.
29.3.3 Khi quyïët àõnh caách ghi nhêån, tñnh toaán, phên loaåi hoùåc cöng böë möåt khoaãn muåc cho muåc àñch
baáo caáo taâi chñnh taåm thúâi, tñnh troång yïëu cêìn àûúåc àaánh giaá trong möëi tûúng quan vúái thöng
tin taâi chñnh kyâ taåm thúâi chûá khöng phaãi laâ söë liïåu haâng nùm theo ûúác tñnh.
29.3.4 Trong baáo caáo taâi chñnh taåm thúâi doanh nghiïåp cêìn aáp duång cuâng chïë àöå kïë toaán nhû àaä aáp duång

129
CHÛÚNG 29 ● BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH TAÅ M THÚÂ I IAS 34

trong caác baáo caáo taâi chñnh nùm gêìn nhêët, trûâ nhûäng thay àöíi chïë àöå kïë toaán sau àoá.
29.3.5 Mûác àöå thûúâng xuyïn cuãa viïåc baáo caáo taåm thúâi (vñ duå nûãa nùm hoùåc haâng quyá) khöng aãnh
hûúãng àïën viïåc tñnh toaán kïët quaã haâng nùm cuãa möåt doanh nghiïåp. Caác phûúng phaáp tñnh
toaán cho muåc àñch baáo caáo taåm thúâi, vò vêåy, àûúåc thûåc hiïån tûâ möåt nùm trûúác cho túái ngaây baáo
caáo, àûúåc goåi laâ phûúng phaáp riïng leã.
29.3.6 Doanh thu nhêån àûúåc theo muâa vuå, chu kyâ hoùåc khöng thûúâng xuyïn (vñ duå cöí tûác, tiïìn baãn
quyïìn, vaâ trúå cêëp chñnh phuã) khöng àûúåc dûå tñnh trûúác hoùåc tñnh luâi vïì sau kïí tûâ ngaây baáo caáo
taåm thúâi nïëu nhû viïåc tñnh trûúác hoùåc tñnh luâi vïì sau khöng phuâ húåp vaâo cuöëi nùm taâi chñnh.
29.3.7 Chi phñ phaát sinh riïng leã trong nùm t iâ chñnh cêìn àûúåc dûå tñnh hoùåc tñnh vïì sau nh m ç m uå c àñ c h
baáo caáo taåm thúâi, chó khi n oâ àû cå h
c o l âa thñc hhúåp. Àïí mi nh ho
aå , ch
i phñ baão t rò lúá nàõn hky â àûúå c
dûå truâ phaát sinh vaâo cuöëi nùm khöng àûúåc dûå tñnh cho baáo caáo t m å thúâ i ,t r ûâ khi c öngty c oá nghô a
vuå mang tñnh phaáp l á ho ùå c mang t ñnh ê xy dûå ng.
29.3.8 Trong khi viïåc tñnh toaán trong caã baáo caáo taâi chñnh nùm vaâ baáo caáo taâi chñnh taåm thúâi thûúâng
àûúåc dûåa trïn nhûäng ûúác tñnh húåp lyá thò viïåc trònh baây baáo caáo taâi chñnh taåm thúâi thûúâng yïu
cêìu sûã duång caác phûúng phaáp ûúác tñnh nhiïìu hún so vúái baáo caáo taâi chñnh nùm. Vñ duå, thuã tuåc
kiïím kï àêìy àuã vaâ àaánh giaá coá thïí khöng bùæt buöåc phaãi thûåc hiïån àöëi vúái haâng töìn kho vaâo
ngaây baáo caáo taåm thúâi, mùåc duâ viïåc naây phaãi thûåc hiïån vaâo cuöëi nùm taâi chñnh.
29.3.9 Thay àöíi trong chïë àöå kïë toaán cêìn àûúåc phaãn aánh bùçng caách khùèng àõnh laåi caác baáo caáo taâi
chñnh cuãa caác kyâ taåm thúâi trûúác nùm taâi chñnh hiïån taåi vaâ caác kyâ taåm thúâi so saánh cuãa nhûäng
nùm trûúác àêy theo IAS 8 (nïëu coá thïí aáp duång àûúåc).

29.4 CÖNG BÖË

29.4.1 BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH TAÅM THÚÂI

Thuyïët minh baáo caáo taâi chñnh àûúåc lûåa choån cho muåc àñch cung cêëp thöng tin cêåp nhêåt kïí
tûâ baáo caáo taâi chñnh nùm gêìn nhêët. Töëi thiïíu phaãi coá àûúåc nhûäng nöåi dung sau:
● Khùèng àõnh rùçng chïë àöå kïë toaán àûúåc aáp duång thöëng nhêët hoùåc diïîn giaãi bêët kyâ thay àöíi
naâo sau àoá.
● Nhêån xeát diïîn giaãi vïì tñnh thúâi vuå vaâ tñnh chu kyâ cuãa caác hoaåt àöång.
● Baãn chêët vaâ söë lûúång caác khoaãn aãnh hûúãng àïën taâi saãn, nghôa vuå núå, vöën cöí phêìn, thu
nhêåp thuêìn, hoùåc lûu chuyïín tiïìn tïå bêët thûúâng do baãn chêët, quy mö hoùåc cùn nguyïn cuãa
noá.
● Thay àöíi trong ûúác tñnh caác khoaãn baáo caáo trong caác kyâ taåm thúâi trûúác cuãa nùm hiïån taåi
hoùåc caác khoaãn àûúåc baáo caáo trong nhûäng nùm trûúác àoá.
● Thay àöíi núå töìn àoång hoùåc vöën cöí phêìn, bao göìm caác löîi vaâ vi phaåm khïë ûúác núå chûa chónh
sûãa.
● Cöí tûác àaä traã.
● Doanh thu vaâ kïët quaã cuãa caác ngaânh kinh doanh hoùåc khu vûåc àõa lyá, lêëy theo hònh thûác
ban àêìu cuãa baáo caáo ngaânh.
● Caác sûå kiïån xaãy ra sau ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn.
● Mua hoùåc baán caác cöng ty con vaâ caác khoaãn àêìu tû daâi haån, cú cêëu laåi vaâ caác hoaåt àöång bõ
ngûâng laåi.
● Thay àöíi trong caác khoaãn núå vaâ taâi saãn bêët thûúâng.
● Viïåc baáo caáo taâi chñnh taåm thúâi tuên thuã IAS.

29.4.2 CAÁC BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH NÙM

● Nïëu söë ûúác tñnh cho möåt khoaãn àûúåc baáo caáo trong kyâ taåm thúâi thay àöíi àaáng kïí trong kyâ
taåm thúâi cuöëi cuâng cuãa nùm taâi chñnh, nhûng baáo caáo taâi chñnh riïng cho kyâ taåm thúâi cuöëi
cuâng àoá khöng àûúåc cöng böë, thò baãn chêët vaâ söë lûúång cêìn phaãi àûúåc cöng böë trong thuyïët

130
CHÛÚNG 29 ● BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH TAÅ M THÚÂ I IAS 34

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH TAÅM THÚÂI

Coá ba nguyïn tùæc cú baãn ghi nhêån vaâ tñnh toaán àûúåc nïu trong IAS 34 nhû sau:
A. Trong caác baáo caáo taâi chñnh taåm thúâi möåt doanh nghiïåp cêìn aáp duång cuâng chïë àöå kïë toaán vúái baáo
caáo taâi chñnh nùm, trûâ nhûäng thay àöíi trong chïë àöå kïë toaán diïîn ra sau ngaây lêåp baáo caáo taâi
chñnh nùm gêìn nhêët thò seä àûúåc phaãn aánh trong caác baáo taâi chñnh nùm tiïëp theo. Tuy nhiïn, àõnh
kyâ baáo caáo cuãa doanh nghiïåp (haâng nùm, nûãa nùm hoùåc haâng quyá) khöng phaãi phaãn aánh viïåc
tñnh toaán kïët quaã haâng nùm. Àïí àaåt àûúåc muåc tiïu naây, viïåc tñnh toaán cho baáo caáo taåm thúâi cêìn
phaãi àûúåc thûåc hiïån tûâ möåt nùm trûúác cho àïën ngaây baáo caáo.
B. Doanh thu nhêån àûúåc theo muâa vuå hoùåc theo chu kyâ hoùåc khöng thûúâng xuyïn trong voâng möåt
nùm taâi chñnh khöng àûúåc dûå tñnh trûúác hoùåc tñnh luâi vïì sau, kïí tûâ ngaây baáo caáo taåm thúâi nïëu
nhû khöng thñch húåp vaâo cuöëi nùm taâi chñnh cuãa doanh nghiïåp.
C. Chi phñ phaát sinh khöng thûúâng xuyïn trong nùm taâi chñnh cuãa doanh nghiïåp cêìn àûúåc dûå tñnh
trûúác hoùåc tñnh vïì sau cho muåc àñch baáo caáo taåm thúâi nïëu, vaâ chó nïëu, viïåc dûå tñnh trûúác hoùåc
tñnh vïì sau cho nhûäng chi phñ naây laâ thñch húåp vaâo cuöëi nùm taâi chñnh.

Baãng dûúái àêy minh hoaå viïåc aáp duång thûåc tïë caác nguyïn tùæc ghi nhêån vaâ tñnh toaán nïu trïn:

NGUYÏN TÙÆC VAÂ VÊËN ÀÏÌ AÁP DUÅNG THÛÅC TÏË

A. Chïë àöå kïë toaán thöëng nhêët aáp duång cho
caác baáo caáo taâi chñnh nùm
Àún võ tiïìn tïå trong baáo caáo àöåt nhiïn
mêët giaá so vúái caác loaåi tiïìn tïå khaác ngay
trûúác khi kïët thuác quyá àêìu tiïn cuãa
nùm. Viïåc naây àoâi hoãi ghi nhêån caác
khoaãn löî ngoaåi höëi vaâo thúâi àiïím khùèng
àõnh laåi nhûäng khoaãn núå khöng àûúåc
baão hiïím phaãi traã bùçng ngoaåi tïå.
Dêëu hiïåu cho thêëy laâ àún võ tiïìn tïå baáo
caáo seä lêëy laåi võ thïë so vúái caác tiïìn tïå
khaác vaâo cuöëi quyá hai trong nùm. Ban
quaãn lyá miïîn cûúäng cöng nhêån nhûäng
khoaãn löî naây laâ chi phñ trong baáo caáo
taâi chñnh taåm thúâi vaâ muöën tñnh luâi
khoaãn naây vïì sau theo dûå tñnh vïì tiïìn
tïå baáo caáo. Hoå hy voång rùçng nhûäng
khoaãn löî seä àûúåc böìi hoaân vaâo cuöëi quyá
sau, àïí öín àõnh thu nhêåp chûá khöng
phaãi àïí ghi nhêån töín thêët trong möåt
quyá vaâ lúåi nhuêån vaâo quyá tiïëp theo.
Trong baáo caáo taâi chñnh nùm, nhûäng
khoaãn töín thêët naây seä phaãi àûúåc ghi
nhêån nhû nhûäng khoaãn chi phñ theo
IAS 21, nïëu nhû viïåc mêët giaá àöìng tiïìn
xaãy ra trûúác ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi
saãn.
IAS 34, àoaån 30 (b) cuäng nïu rùçng möåt
khoaãn chi phñ khöng àaáp ûáng àõnh nghôa
vïì taâi saãn vaâo cuöëi kyâ baáo caáo taåm thúâi
thò khöng àûúåc tñnh vïì sau trong baãng
töíng kïët taâi saãn àïí chúâ thïm thöng tin
tûúng lai xem liïåu noá coá àaáp ûáng àõnh
nghôa vïì taâi saãn hoùåc öín àõnh thu nhêåp
trong caác kyâ baáo caáo taåm thúâi trong möåt
nùm taâi chñnh hay khöng.
Caác khoaãn töín thêët seä phaãi àûúåc ghi
nhêån laâ chi phñ tñnh tûâ möåt nùm trûúác
cho àïën ngaây baáo caáo àïí àaåt àûúåc muåc
àñch aáp duång cuâng chïë àöå kïë toaán cho caã
baáo caáo taâi chñnh nùm vaâ baáo caáo taâi
chñnh taåm thúâi.

131
CHÛÚNG 29 ● BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH TAÅ M THÚÂ I IAS 34

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH TAÅM THÚÂI

TIÏËP THEO

NGUYÏN TÙÆC VAÂ VÊËN ÀÏÌ AÁP DUÅNG THÛÅC TÏË

B. Tñnh thu nhêåp vïì sau

Möåt cöng ty saãn xuêët kem gêìn àêy àem Trong möåt söë kyâ taåm thúâi trong möåt
niïm yïët cöí phiïëu trïn thõ trûúâng chûáng nùm taâi chñnh viïåc möåt söë doanh nghiïåp
khoaán súã taåi. Ban quaãn lyá lo ngaåi vïì viïåc thûúâng thu àûúåc nhiïìu doanh thu hún
cöng böë kïët quaã taåm thúâi cuãa quyá möåt vò nhûäng kyâ taåm thúâi khaác laâ möåt hiïån
thöng thûúâng phêìn lúán lúåi nhuêån cuãa tûúång vêîn coá trong thïë giúái kinh doanh,
doanh nghiïåp laâ thu àûúåc vaâo quyá 3 vaâ vñ duå nhû doanh thu theo muâa vuå cuãa
4 (trong nhûäng thaáng heâ). nhûäng doanh nghiïåp baán leã.
Söë liïåu thöëng kï cho thêëy chiïìu hûúáng IAS 34 yïu cêìu rùçng nhûäng khoaãn
doanh thu biïën àöång nhû sau: doanh thu naây phaãi àûúåc ghi nhêån khi
Quyá 1 = 10% töíng doanh thu haâng nùm phaát sinh, vò viïåc dûå tñnh trûúác hay àïí
Quyá 2 = 15% töíng doanh thu haâng nùm tñnh luâi laåi sau seä trúã nïn khöng thñch
Quyá 3 = 40% töíng doanh thu haâng nùm húåp vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn.
Quyá 4 = 35% töíng doanh thu haâng nùm Vò vêåy, söë doanh thu 254.000 àöla, cêìn
àûúåc baáo caáo trong quyá àêìu.
Trong qu á à u ì cuãa nùm hiïån t iå , t n í g
doanh thu à tå 254. 000 àöla. Tuy nhi ïn,
ban qu n ã l á d å àõnh b oá c aá o 1
/ 4doanhthu
d å tñnh h nâ g nùm trong b oá caáo t iâ chñnh
t m
å th iâ v â àûú å c tn
ñh nh
û s au:
254.000 àöla: 0,10 x 1/4 = 635.000 àöla.

C. Tñnh chi phñ vïì sau

Möåt doanh nghi p
å b
aá o caá o haâ ng quyá coá Theo IAS 34, àoaån 3 (c), chi phñ thuïë thu
möåt kho n
ã löî ho tå à n
å gtñ nh t rûúá c l aâ nhêåp kyâ taåm thúâi àûúåc luyä kïë vúái mûác
thuïë suêët coá thïí aáp duång cho töíng thu
10.000 àöla à í tñnh thuïë thu nhêåp vaâo à u
ì
nhêåp dûå tñnh haâng nùm, tûác laâ thuïë suêët
nùm t iâ chñnh hiïån taåi, vò thïë maâ m tå t iâ thu nhêåp bònh quên gia quyïìn coá hiïåu
saãn chõu thu ë traã sau àöëi v iá k
hoaã n löî na
ây lûåc haâng nùm aáp duång cho thu nhêåp
chûa àû cå ghi nhê
å n. Doanhnghi ïå p thu trûúác thuïë cuãa kyâ taåm thúâi.
àû cå 10.000 àöla trong quyá à u
ì c a
ã nù
m Ài uì n y â ph â h p å v iá kh iá ni m å cú b n ã àû a
hi n
å taåi v â dûå àoaán möîi qu á thu àû cå ra trong IAS 34, ào n å 28, quy àõnh r n ç g c cá
10.000 àöla trong 3 qu á c n
â laåi. Trûâ kho n
ã nguyïn t cæ tñnh to n á v â ghi nh n å k ë to n á
tñnh trû cá , thu ë suêë t t hunhêå p trungbònh ph iã àû cå p á d n å g chung cho c ã b oá c oá t iâ
h n
â g nùm dûå tñnh l â 40
%. Chi phñ thuïë chñnh t m å th iâ v â b oá c oá t iâ chñ nh n ùm .
Thu ë thu nh p å àû cå à n á h gi á h n â g nù m.
cho caã nùm s ä àûúå c tñ nh nhûsau:
Chi phñ thu ë thu nh p å k ât m å th iâ àû cå
tñnh b n ç g c cá h p á d n å g cho thu nh p å trû cá
40% x (40.000 - 10.000 l î thu )ë = 12.000 àöla thu ë c a ã m tå k â t m å th iâ m cá thu ë su të c oá
th í p á d n å g cho t n í g thu nh p å h n âg n ùm
Thuïë suêët aáp duång dûåa trïn thu nhêåp theo û cá tñnh, t cá l â m cá thu ë su të thu
haâng nùm seä laâ 30% (12.000 : 40.000) nh p å bònh quên gia quy n ì c á hi uå l cå h n â g

132
CHÛÚNG 29 ● BAÁ O CAÁ O TAÂ I CHÑNH TAÅ M THÚÂ I IAS 34

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH TAÅM THÚÂI

TIÏËP THEO

NGUYÏN TÙÆC VAÂ VÊËN ÀÏÌ AÁP DUÅNG THÛÅC TÏË

Cêu hoãi àùåt ra laâ liïåu mûác thuïë cho baáo caáo Tyã lïå naây seä phaãn aánh sûå kïët húåp cuãa cú
taâi chñnh taåm thúâi coá àûúåc tñnh theo tyã lïå coá cêëu thuïë suêët luäy tiïën dûå tñnh seä aáp duång
hiïåu lûåc haâng nùm hay tyã lïå thûåc tïë, àiïìu cho thu nhêåp cuãa caã nùm.
àoá àûúåc minh hoaå dûúái àêy:

Thuïë thu nhêåp phaãi traã

Quyá Tyã lïå thûåc tïë Tyã lïå aáp duång

1 0* 3.000
2 4.000 3.000
3 4.000 3.000
4 4.000 3.000
12.000 àö la 12.000 àö la

* Toaân böå lúåi ñch cuãa khoaãn löî thuïë tñnh

trûúác àûúåc sûã duång trong quyá àêìu.

133
 CHÛÚNG 30

NGÛÂNG HOAÅT ÀÖÅNG (IAS 35)

30.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Cú súã cho viïåc taách thöng tin liïn quan túái caác hoaåt àöång bõ giaán àoaån ra khoãi thöng tin liïn
quan túái caác hoaåt àöång àang tiïëp diïîn, àûúåc thiïët lêåp vaâ nïu roä nöåi dung cöng böë töëi thiïíu.

30.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

Chuêín mûåc naây aáp duång cho moåi hoaåt àöång bõ ngûâng cuãa têët caã caác doanh nghiïåp. Chuêín
mûåc têåp trung vaâo viïåc trònh baây vaâ caác yïu cêìu cöng böë.

30.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

30.3.1 Hoaåt àöång bõ ngûâng laâ möåt thaânh phêìn tûúng àöëi lúán:
● maâ doanh nghiïåp, theo kïë hoaåch töíng thïí, baán ài möåt söë àaáng kïí trong toaân böå hoaåt àöång
cuãa mònh, hoùåc chêëm dûát bùçng caách tûâ boã hoùåc baán xeá leã.
● thïí hiïån möåt loaåi kinh doanh chñnh taách biïåt, hoùåc möåt khu vûåc hoaåt àöång theo àõa lyá, vaâ
● coá thïí àûúåc phên biïåt vïì mùåt hoaåt àöång cuäng nhû cho muåc àñch baáo caáo taâi chñnh.

30.3.2 Möåt hoaåt àöång bõ ngûâng àûúåc dûåa trïn möåt kïë hoaåch duy nhêët trong voâng kiïím soaát cuãa ban
quaãn lyá vaâ mùåc duâ viïåc ngûâng hoaåt àöång àûúåc dûå tñnh laâ xaãy ra tûúng àöëi khöng thûúâng
xuyïn, thu nhêåp vaâ chi phñ liïn quan àïën viïåc ngûâng hoaåt àöång khöng phaãi trònh baây laâ möåt
khoaãn bêët thûúâng.

30.3.3 Chuêín mûåc n y â yïu c uì cöng b ë v ì vi cå ng n

â g hoaåt à n å g bùæt àêìu ngay khi x yã r as ûå ikïå ncöng böë
ban à u
ì , tûác l â sau khi x y
ã ra m tå trong nh n ä g s å kiïån sau, tñnh theo s å kiïån n oâ x y
ã r a súá mhún
:
● möåt doanh nghiïåp tham gia möåt thoaã thuêån baán gêìn nhû toaân böå taâi saãn cuãa hoaåt àöång bõ
ngûâng, hoùåc
● thaânh viïn höåi àöìng quaãn trõ hoùåc cú quan quaãn lyá tûúng tûå àïìu chêëp thuêån möåt kïë hoaåch
chñnh thûác chi tiïët vïì viïåc ngûâng laåi vaâ cöng böë kïë hoaåch àoá.

30.3.4 Chuêín mûåc naây khöng xêy dûång tiïu chñ cuå thïí cho viïåc tñnh toaán vaâ ghi nhêån. Thay vaâo àoá,
chuêín mûåc naây yïu cêìu aáp duång caác nguyïn tùæc àûúåc àïì ra trong caác chuêín mûåc khaác. Nhûäng
chuêín mûåc thñch húåp nhêët laâ nhûäng chuêín mûåc vïì:
● Caác khoaãn dûå phoâng vaâ caác khoaãn bêët thûúâng (IAS 37)

● Hû haåi taâi saãn (IAS 36).

30.3.5 Viïåc ngûâng àûúåc kïët thuác khi kïë hoaåch thûåc chêët àûúåc hoaân têët hoùåc bõ tûâ boã, cho duâ ngûúâi
mua chûa hoaân têët viïåc thanh toaán cho ngûúâi baán.

30.4 CÖNG BÖË

Caác nöåi dung cöng böë àûúåc trònh baây riïng cho tûâng hoaåt àöång bõ ngûâng:
Baáo caáo thu nhêåp vaâ/hoùåc thuyïët minh
● Söë doanh thu, chi phñ vaâ lúåi nhuêån trûúác thuïë hoùåc löî cuãa hoaåt àöång bõ ngûâng vaâ caác chi

phñ thuïë thu nhêåp coá liïn quan.

134
CHÛÚNG 30 ● NGÛÂ N G HOAÅ T ÀÖÅ N G IAS 35

● Söë löî hoùåc laäi bêët kyâ àûúåc ghi nhêån khi baán taâi saãn hoùåc thanh toaán caác khoaãn núå liïn quan
túái hoaåt àöång bõ ngûâng vaâ chi phñ thuïë thu nhêåp coá liïn quan.

Baáo caáo lûu chuyïín tiïìn tïå

● Luöìng tiïìn roâng liïn quan túái caác hoaåt àöång kinh doanh, àêìu tû vaâ taâi chñnh cuãa hoaåt àöång
bõ ngûâng.

Thuyïët minh baáo caáo taâi chñnh

● Diïîn giaãi vïì viïåc ngûâng hoaåt àöång.
● Ngaânh kinh doanh hoùåc khu vûåc àõa lyá àûúåc baáo caáo theo IAS 14.
● Ngaây vaâ baãn chêët cuãa sûå kiïån cöng böë lêìn àêìu.
● Ngaây hoùåc thúâi gian dûå tñnh hoaân têët viïåc ngûâng hoaåt àöång.
● Söë kïët chuyïín (kïí tûâ ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn) cuãa töíng taâi saãn vaâ töíng núå cêìn phaãi
àûúåc thanh lyá.
● Sûå viïåc vaâ aãnh hûúãng cêìn àûúåc cöng böë khi möåt doanh nghiïåp tûâ boã hoùåc ruát kïë hoaåch àaä
àûúåc baáo caáo trûúác àêy laâ ngûâng hoaåt àöång.
● Giaá baán thuêìn thu àûúåc hoùåc dûå tñnh coá àûúåc tûâ viïåc baán nhûäng taâi saãn roâng, coá tûâ möåt
hoùåc nhiïìu thoaã thuêån baán maâ doanh nghiïåp àaä tham gia, thúâi gian dûå tñnh vaâ söë kïët
chuyïín cuãa nhûäng taâi saãn naây.
● Caác baáo caáo taâi chñnh cho caác kyâ sau khi cöng böë lêìn àêìu phaãi cêåp nhêåt nhûäng nöåi dung
cöng böë naây, bao göìm caã diïîn giaãi vïì bêët kyâ thay àöíi quan troång naâo trong khöëi lûúång vaâ
thúâi haån cuãa caác luöìng tiïìn liïn quan àïën nhûäng taâi saãn vaâ núå cêìn àûúåc thanh lyá hoùåc
thanh toaán vaâ nguyïn nhên gêy ra nhûäng thay àöíi naây.
● Thöng tin so saánh cho caác kyâ trûúác, trònh baây trong baáo caáo taâi chñnh àûúåc lêåp sau lêìn cöng
böë àêìu tiïn, phaãi àûúåc khùèng àõnh laåi àïí phên biïåt taâi saãn, núå, thu nhêåp, chi phñ vaâ doâng
chuyïín tiïìn tïå coân hoaåt àöång vaâ khöng coân hoaåt àöång.
● Nïëu viïåc cöng böë lêìn àêìu diïîn ra sau khi kïët thuác kyâ baáo caáo taâi chñnh cuãa möåt doanh
nghiïåp nhûng trûúác khi caác baáo caáo taâi chñnh cho kyâ àoá àûúåc caác thaânh viïn Höåi àöìng quaãn
trõ hoùåc möåt cú quan quaãn lyá tûúng àûúng chêëp thuêån, nhûäng baáo caáo taâi chñnh naây cêìn
nïu nhûäng nöåi dung cöng böë trïn.
Baáo caáo taâi chñnh taåm thúâi
● Bêët kyâ hoaåt àöång hoùåc sûå kiïån quan troång naâo sau khi kïët thuác baáo caáo nùm gêìn nhêët liïn
quan àïën viïåc ngûâng hoaåt àöång vaâ bêët kyâ thay àöíi quan troång naâo vïì söë lûúång vaâ thúâi haån
cuãa caác doâng tiïìn liïn quan túái nhûäng taâi saãn vaâ nghôa vuå núå cêìn phaãi àûúåc thanh lyá hoùåc
thanh toaán.

135
CHÛÚNG 30 ● NGÛÂ N G HOAÅ T ÀÖÅ N G IAS 35

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

NGÛÂNG HOAÅT ÀÖÅNG

Outback Inc. chuyïn vïì caác saãn phêím lïìu traåi vaâ duång cuå ngoaâi trúâi vaâ hoaåt àöång theo ba böå phêån laâ
thûåc phêím, quêìn aáo vaâ thiïët bõ. Do chi phñ nhên cöng àõa phûúng cao, hoaåt àöång cuãa böå phêån thûåc phêím
bõ löî khaá nhiïìu. Ban quaãn lyá quyïët àõnh àoáng cûãa böå phêån naây vaâ àûa ra kïë hoaåch ngûâng hoaåt àöång.
Vaâo ngaây 1/5/20x2 thaânh viïn höåi àöìng quaãn trõ thöng qua kïë hoaåch chñnh thûác vaâ kïë hoaåch naây àûúåc
cöng böë ngay lêåp tûác. Caác söë liïåu dûúái àêy àûúåc lêëy tûâ söí saách kïë toaán cuãa kyâ hiïån taåi vaâ kyâ trûúác
kïët thuác ngaây 30/6 (caác con söë àûúåc thïí hiïån theo àún võ nghòn àöla):

20x2 20x1
Thûåc phêím Quêìn aáo Thiïët bõ Thûåc phêím Quêìn aáo Thiïët bõ

Doanh thu 470 1.600 1.540 500 1.270 1.230

Chi phñ baán haâng 350 500 510 400 400 500
Chi phñ phên phöëi 40 195 178 20 185 130
Chi phñ haânh chñnh 70 325 297 50 310 200
Caác chi phñ hoaåt àöång khaác 30 130 119 20 125 80
Chi phñ thuïë/(lúåi ñch) (6) 137 124 3 80 90

Khöng coá khoaãn bêët thûúâng naâo àûúåc baáo caáo trong caác kyâ naây.
Nhûäng chi phñ böí sung dûúái àêy, coá liïn quan trûåc tiïëp túái quyïët àõnh ngûâng hoaåt àöång, khöng àûúåc
àûa vaâo baãng trïn.

Phaát sinh giûäa ngaây 1/5 vaâ 30/6/20x2

- Dûå phoâng traã tiïìn thöi viïåc 85.000 àöla (nhûäng chi phñ naây khöng àûúåc giaãm thuïë)

Dûå truâ cho nùm kïët thuác ngaây 30/6/20x3

● Caác chi phñ trûåc tiïëp khaác 73.000 àöla

● Traã trúå cêëp thöi viïåc 12.000 àöla

● Núå khoá àoâi 4.000 àöla

Viïåc àaánh giaá húåp lyá khaã nùng thu höìi taâi saãn trong böå phêån thûåc phêím, theo IAS 36, dêîn túái viïåc
ghi nhêån töín thêët phi vêåt chêët laâ 19.000 àöla, khoaãn naây àûúåc tñnh vaâo caác chi phñ hoaåt àöång khaác
nïu úã trïn vaâ àûúåc trûâ àuã thuïë.

136
CHÛÚNG 30 ● NGÛÂ N G HOAÅ T ÀÖÅ N G IAS 35

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

NGÛÂNG HOAÅT ÀÖÅNG

TIÏËP THEO

Ngoaâi nhûäng thöng tin khaác cêìn phaãi àûúåc cöng böë úã caác phêìn khaác trong baáo caáo taâi chñnh, baáo caáo
thu nhêåp cho nùm kïët thuác ngaây 30/6/20x2 coá thïí àûúåc trònh baây nhû sau:

OUTBACK INC.
BAÁO CAÁO THU NHÊÅP CHO NÙM KÏËT THUÁC NGAÂY 30/6/20x2
20x2 20x1
Nghòn àöla Nghòn àöla

Caác hoaåt àöång àang tiïëp tuåc (quêìn aáo vaâ thiïët bõ)
Doanh thu 3.140 2.500
Chi phñ baán haâng (1.010) (900)
Lúåi nhuêån göåp 2.130 1.600
Chi phñ phên phöëi (373) (315)
Chi phñ haânh chñnh (622) (510)
Caác chi phñ hoaåt àöång khaác (249) (205)
Lúåi nhuêån trûúác thuïë 866 570
Chi phñ thuïë thu nhêåp (261) (170)
Lúåi nhuêån roâng cho caã nùm 625 400

Hoaåt àöång bõ ngûâng (Thûåc phêím)

Doanh thu 470 500
Chi phñ baán haâng (350) (400)
Lúåi nhuêån göåp 120 100
Chi phñ phên phöëi (40) (20)
Chi phñ haânh chñnh (70) (50)
Caác chi phñ hoaåt àöång khaác (30-19) (11) (20)
Töín thêët phi vêåt chêët (19) -
Traã tiïìn thöi viïåc (85) -
(Löî)/Lúåi nhuêån trûúác thuïë (105) 10
Lúåi ñch/(chi phñ) thuïë thu nhêåp 6 (3)
(Löî)/Lúåi nhuêån roâng cho caã nùm (99) 7

Töíng lúåi nhuêån roâng cho caã nùm cuãa doanh nghiïåp 526 407

137
 CHÛÚNG 31

GIAÃM GIAÁ TRÕ TAÂI SAÃN (IAS 36)

31.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

IAS naây quy àõnh:
● Nhûäng thuã tuåc maâ möåt doanh nghiïåp aáp duång àïí àaãm baão rùçng taâi saãn khöng bõ àõnh giaá
quaá cao, tûác laâ söë kïët chuyïín vûúåt quaá söë seä àûúåc thu höìi qua viïåc sûã duång hoùåc baán.
● Khi möåt doanh nghiïåp kïë toaán cho nhûäng khoaãn löî do giaãm giaá taâi saãn àaä xaác àõnh hoùåc
ghi buát toaán àaão cuãa möåt khoaãn do giaãm giaá taâi saãn.
● Cöng böë nhûäng taâi saãn bõ giaãm giaá trõ.

Muåc àñch cuãa chuêín mûåc naây laâ hûúáng dêîn chi tiïët cho viïåc thûåc hiïån nguyïn tùæc thêån troång
trong viïåc tñnh toaán giaá trõ taâi saãn àûúåc baáo caáo trïn baãng töíng kïët taâi saãn.

31.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

Chuêín mûåc naây quy àõnh cho hêìu hïët caác taâi saãn. Chuêín mûåc coân quy àõnh cho caác khoaãn
àêìu tû trong caác cöng ty con, àún võ liïn kïët vaâ liïn doanh.

31.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

31.3.1 Gi á trõ t iâ s n ã c á kh ã nùng thu h iì c n ì ph iã àû cå û cá tñnh n u ë , v oâ ng y â l på b n ã gt n í g k të t iâ s n ã c oá

d u ë hi u å cho th y ë t iâ s n ã c á th í bõ gi m ã gi á trõ. Doanh nghi p å c n ì xem x tá ã m cá t ië thi u í nh n ä gy u ë
t ë sau:
● Dêëu hiïåu bïn ngoaâi, vñ duå nhû giaãm giaá thõ trûúâng vaâ nhûäng thay àöíi coá thïí gêy aãnh
hûúãng bêët lúåi àïën doanh nghiïåp.
● Dêëu hiïåu bïn trong, vñ duå nhû bùçng chûáng vïì sûå laåc hêåu hoùåc cho thêëy möåt taâi saãn àang
hoaåt àöång töìi hún mûác mong àúåi.
31.3.2 Giaá trõ coá khaã nùng thu höìi cuãa möåt taâi saãn àûúåc tñnh theo giaá cao hún giûäa giaá baán thuêìn vaâ
giaá trõ àang àûúåc sûã duång:
● Gi á b n á thu n ì l â gi á trõ c á th í thu àû cå t â vi cå b n á m tå t iâ s n ã trong m tå giao dõch à cå l p å gi a ä c cá
bïn hi u í r äv âs n é s n â g th cå hi n å giao dõch n y â , sau khi tr â ài m iå chi phñ b n á b í sung tr cå ti p ë .
● Giaá trõ àang àûúåc sûã duång laâ giaá trõ hiïån taåi cuãa doâng tiïìn mùåt trong tûúng lai àûúåc dûå
tñnh seä phaát sinh tûâ viïåc tiïëp tuåc sûã duång möåt taâi saãn hoùåc baán taâi saãn àoá vaâo cuöëi voâng
àúâi sûã duång. Khi xaác àõnh giaá trõ àang sûã duång cuãa möåt taâi saãn, cuâng vúái nhûäng yïëu töë
khaác, doanh nghiïåp cêìn sûã duång:
■ ûúác tñnh doâng tiïìn (trûúác thuïë thu nhêåp vaâ chi phñ cêëp vöën, nhûng laåi bao göìm chi phñ quaãn
l á chung trûåc ti p ë liïn quan túái vi cå sûã duång taâi s n ã ) dûå a trïn h nûänggiaã àõnh húå plyá ph aã n
aánh taâi saãn trong ài u ì ki ïå nhiïå ntaå i vaâ t ïhí hi ï å n dûå tñnhtöë tnhêët cuãa banquaã n l áy vïì àiïì u
kiïån kinh tïë seä töìn taåi trong su të voâng à iâ s ã duång c n â laåi cuãa taâi s nã na â y, vaâ
■ tyã lïå chiïët khêëu trûúác thuïë phaãn aánh viïåc àaánh giaá thõ trûúâng hiïån taåi cuãa giaá trõ cuãa
àöìng tiïìn theo thúâi gian vaâ ruãi ro cuãa riïng taâi saãn. Tyã lïå chiïët khêëu khöng àûúåc phaãn
aánh ruãi ro doâng tiïìn trong tûúng lai àaä àûúåc àiïìu chónh.
31.3.3 M tå kho n ã löî do gi m ã gi á t n ì t iå khi söë k të chuy n í c aã möåt t iâ s n ã vûúåt giaá trõ coá kh ã nù ng t huhöìi .
Nïëu giaá b n á thuêìn ho cå gi á trõ àang sûã d n å g cuãa möåt t iâ s n ã vû tå qu á söë k të chuyïín, thò t iâ s n ã
khöng bõ giaãm gi á trõ. Khoaãn l î do gi m ã giaá c nì àûúåc ghi nh n å trong b oá c oá thu nhêå p h c o nhû ä ng
t iâ s n ã àûúåc k të chuy n í theo chi phñ v â àû cå haåch to n á nhû möåt kho n ã gi m ã tr â do àaánh gi á l iå
nhûäng t iâ s n ã àû cå chuy n í theo giaá trõ àaánh gi á laåi (theo IAS 16). Sau khi ghi nh n å l î do gi aã mgiaá ,
phñ kh u ë hao àûúåc ài u ì chónh tûúng ûáng v â tñnh theo s ë k të chuy n í à ä àû cå ài u ì chó nh l iå .
31.3.4 Giaá trõ coá khaã nùng thu höìi cêìn phaãi àûúåc dûå tñnh cho möåt taâi saãn riïng leã. Nïëu khöng thïí

138
CHÛÚNG 31 ● GIAÃ M GIAÁ TRÕ TAÂ I SAÃ N IAS 36

dûå tñnh àûúåc thò doanh nghiïåp xaác àõnh söë coá khaã nùng thu höìi àûúåc cho àún võ phaát sinh tiïìn
cuãa taâi saãn. Àún võ taåo luöìng tiïìn laâ nhoám taâi saãn nhoã nhêët coá thïí xaác àõnh, nhûäng taâi saãn
naây taåo ra doâng tiïìn vaâo tûâ viïåc tiïëp tuåc sûã duång, àún võ taåo luöìng tiïìn phêìn lúán àöåc lêåp vúái
luöìng tiïìn thu tûâ nhûäng taâi saãn hoùåc nhoám taâi saãn khaác.
31.3.5 Nguyïn t cæ ghi nh n å v â tñnh to n á c cá kho n ã l î do gi m
ã gi á cho m tå àún võ t oå lu n ì g ti nì c n ä g gi në g
nhû nh n ä g nguyïn t cæ p á d n å g cho m tå t iâ s n ã àún leã. Khi ki m í tra m tå àún võ t oå lu n ì g ti ïì nàïí
ph tá hiïån ra vi cå gi m ã gi á trõ, gi á trõ l iå th ë v â t iâ s n
ã c a ã cöng ty (vñ d å nhû t iâ s n
ã c a ã tr å s ã c hñnh)
liïn quan à n ë àún võ t oå lu n ì g ti nì seä c n ì ph iã àû cå xem x tá . N u ë c ád u ë hi u
å cho th y ë gi á trõ l úå i t hïë
ho cå möåt t iâ s n ã c a ã cöng ty c á th í bõ gi m ã gi á trõ thò gi á trõ c á kh ã nùng thu h iì àûúåc x cá àõnh ch o
àún võ taåo lu n ì g ti n
ì cuãa nh m á t iâ s n ã . IAS 36 quy àõnh c cá h x cá àõnh s ë k të chuy n í cuãa m tå àún võ
t oå lu n
ì g ti nì v â phên b í kho n ã l î do gi m ã gi á gi a ä c cá taâi s n
ã c a ã m tå úànvõ .
31.3.6 Möåt kho n ã l î do gi m
ã gi áaàûúåc ghi nhêån trong nhûäng nùm trûúác cêìn àûúåc ghi buát toaán àaão khi,
vaâ chó khi, coá thay àöíi trong nhûäng ûúác tñnh cho viïåc xaác àõnh söë coá khaã nùng thu höìi tûâ lêìn
kho nã l î do gi m ã gi á gêìn nhêët àaä àûúåc ghi nhêån. Söë naây chó àûúåc ghi àaão úã giúái haån khöng laâm
tùng söë kïët chuyïín cuãa möåt taâi saãn vûúåt quaá söë kïët chuyïín àaáng ra àaä phaãi àûúåc xaác àõnh
cho taâi saãn àoá (trûâ ài söë khêëu hao hoùåc hao moân) nïëu khöng coá kho n ã l î do giaãm gi á naâo àûúåc
ghi nhêån trong nhûäng nùm trûúác. Möåt buát toaán àaão cho möåt kho n ã l î do gi m
ã gi áacêìn àûúåc ghi
nhêån laâ thu nhêåp cho nhûäng taâi saãn àûúåc kïët chuyïín theo chi phñ vaâ haåch toaán nhû möåt
khoaãn tùng sau àaánh giaá laåi cho nhûäng taâi saãn àûúåc kïët chuyïín theo giaá trõ àaánh giaá laåi.

31.3.7 Möåt kho nã l î do gi m

ã gi áa àöëi vúái giaá trõ lúåi thïë khöng àûúåc ghi àaão trûâ khi:
● kho nã l î do gi mã gi áagêy ra búãi möåt sûå kiïån cuå thïí bïn ngoaâi coá baãn chêët bêët thûúâng khöng
àûúåc dûå tñnh laâ seä xaãy ra, vaâ
● sûå kiïån bïn ngoaâi tiïëp theo laâm àaão ngûúåc aãnh hûúãng cuãa sûå kiïån àoá.

31.3.8 Vaâo lêìn aáp duång àêìu tiïn cho chuêín mûåc naây, cêìn aáp duång phûúng phaáp tiïëp diïîn tûác laâ
khöng baáo caáo laåi thöng tin so saánh.

31.4 CÖNG BÖË

Nhûäng nöåi dung sau cêìn àûúåc cöng böë cho tûâng loaåi taâi saãn vaâ cho tûâng böå phêån phaãi baáo caáo
theo hònh thûác chñnh cuãa doanh nghiïåp (nïëu aáp duång IAS 14):
● Giaá trõ àûúåc ghi nhêån trong baáo caáo thu nhêåp àöëi vúái:
■ Kho n ã l î do gi m
ã gi áa.
■ Ghi àaão cho nhûäng kho n ã l î do gi m
ã gi áa.
● Giaá trõ àûúåc ghi nhêån trûåc tiïëp vaâo vöën chuã súã hûäu àöëi vúái:
■ Löî do gi m ã gi á trõ.
■ Ghi àaão cho nhûäng khoaãn l î do ig aãmgi aá .
N u
ë m tå kho t n ã l î do gi mã gi áa à ië v iá m tå taâi s n
ã c á thïí ho cå m tå àún võ t oå lu nì g ti n
ì àû cå h gi
nh nå ho cå ghi à oã mang tñnh troång y u ë trong b oá c oá t iâ chñnh thò cêìn cöng b ë nhûäng n iå du ng sau :
● Nhûäng sûå kiïån vaâ hoaân caãnh dêîn túái khoaãn löî àûúåc ghi nhêån hoùåc àûúåc ghi àaão.

● Giaá trõ àûúåc ghi nhêån hoùåc àûúåc ghi àaão.

● Chi ti t ë v ìb nã ch të c a
ã t iâ saãn ho cå àún võ t oå lu n ì g ti n
ì v â c cá ph n
ì ph iã b oá caáo c á l iïn qu
an.
● Söë coá khaã nùng thu höìi àûúåc laâ giaá baán thuêìn hay giaá trõ àang sûã duång
● Cú súã cho viïåc xaác àõnh giaá baán thuêìn hoùåc tyã lïå chiïët khêëu sûã duång cho viïåc xaác àõnh giaá
trõ àang sûã duång vaâ bêët kyâ giaá trõ sûã duång naâo trûúác àêy.

Nïëu caác khoaãn löî do giaãm giaá àûúåc ghi nhêån (ghi àaão) trong kyâ laâ troång yïëu vïì töíng söë àöëi vúái
toaân böå baáo caáo taâi chñnh, thò cöng böë diïîn giaãi toám tùæt cho:
● Nhûäng loaåi taâi saãn chñnh bõ aãnh hûúãng.
● Nhûäng sûå kiïån chñnh vaâ hoaân caãnh dêîn túái nhûäng khoaãn löî àûúåc ghi nhêån hoùåc ghi àaão.

139
CHÛÚNG 31 ● GIAÃ M GIAÁ TRÕ TAÂ I SAÃ N IAS 36

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

GIAÃM GIAÁ TRÕ TAÂI SAÃN

Nhûäng thöng tin sau liïn quan àïën caác khoaãn muåc thiïët bõ àún leã cuãa möåt doanh nghiïåp vaâo ngaây
baãng töíng kïët taâi saãn:
Söë kïët chuyïín Giaá baán thuêìn Giaá trõ sûã duång
Àöla Àöla Àöla

Khoaãn söë 1 119.000 121.000 114.000

Khoaãn söë 2 (thuyïët minh söë 1) 237.000 207.000 205.000
Khoaãn söë 3 (thuyïët minh söë 1) 115.000 117.000 123.000
Khoaãn söë 4 83.000 75.000 79.000
Khoaãn söë 5 (thuyïët minh söë 2) 31.000 26.000

Caác thöng tin khaác

1. Caác khoaãn söë 2 vaâ söë 3 àûúåc kïët chuyïín theo giaá trõ àaánh giaá laåi vaâ söë döi ra ra sau àaánh giaá laåi
lêìn lûúåt laâ 12.000 àöla vaâ 6.000 àöla. Caã hai khoaãn thïí hiïån thiïët bõ saãn xuêët.
2. Khoaãn söë 5 laâ möåt xe buyát àû cå sûã d n å g cho viïåc chuyïn chúã nhên viïn vaâo caác bu ií saáng vaâ buöíi
chiïìu. Viïåc x cá àõnh giaá trõ sûã duång laâ khöng th í thûåc hi n
å àûúåc do xe bu tá khöng taåo ra luöìng ti n
ì
thu tûâ viïåc liïn tuåc sûã duång.

Nhûäng vêën àïì chñnh liïn quan àïën khaã nùng giaãm giaá trõ cuãa caác khoaãn muåc nïu trïn coá thïí àûúåc
phên tñch nhû sau:
Khoaãn söë 1 - Söë coá khaã nùng thu höìi àûúåc àõnh nghôa laâ söë cao hún giûäa giaá baán thuêìn cuãa taâi saãn
vaâ giaá trõ sûã duång cuãa taâi saãn àoá. Khöng coá khoaãn löî do giaãm giaá trõ naâo àûúåc ghi nhêån laâ búãi khoaãn
121.000 àöla coá thïí thu höìi àûúåc cao hún giaá trõ kïët chuyïín laâ 119.000 àöla.

Caác khoaãn söë 2 vaâ söë 3 - Khoaãn söë 2 chùæc chùæn bõ giaãm giaá trõ vaâ khoaãn söë 3 thò khöng.
Vêën àïì laâ laâm thïë naâo àïí ghi nhêån khoaãn löî giaãm giaá trõ naây. Trûúác tiïn, cêìn phaãi tñnh toaán söë chïnh
lïåch giûäa khoaãn 237.000 àöla vaâ söë cao hún giûäa 207.000 àöla vaâ 205.000 àöla = 30.000 àöla. Theo
IAS 36 (àoaån 59), khoaãn löî cêìn àûúåc haåch toaán nhû möåt khoaãn giaãm giaá do àaánh giaá laåi.
Vêën àïì phaát sinh laâ liïåu söë dû sau àaánh giaá laåi 6.000 àöla liïn quan àïën khoaãn muåc 3 coá thïí àûúåc
sûã duång vò caã hai khoaãn naây thuöåc cuâng möåt haång muåc taâi saãn. IAS 36 (àoaån 60) cêëm sûã duång caách
haåch toaán naây; khoaãn löî do giaãm giaá coá thïí àûúåc ghi nhêån thay vò söë dû sau àaánh giaá laåi chó úã giúái
haån maâ töín thêët phi vêåt chêët khöng vûúåt quaá giaá trõ trong söë thùång dû do àaánh giaá laåi àöëi vúái cuâng
möåt taâi saãn. Tûúng ûáng, khoaãn 12.000 àöla àûúåc ghi nhêån cho söë thùång dû sau àaánh giaá laåi liïn quan
túái khoaãn muåc söë 2 vaâ khoaãn 18.000 àöla àûúåc ghi nhêån laâ möåt khoaãn löî trong baáo caáo thu nhêåp.

Khoaãn söë 4 - Möåt khoaãn löî do giaãm giaá 4.000 àöla (söë chïnh lïåch giûäa 83.000 àöla vaâ söë cao hún giûäa
75.000 àöla vaâ 79.000 àöla àûúåc ghi nhêån ngay laâ möåt khoaãn chi phñ trong baáo caáo thu nhêåp.

Khoaãn söë 5 - Giaá trõ coá khaã nùng thu höìi cuãa xe buyát khöng thïí xaác àõnh àûúåc theo IAS 36 (àoaån 66)
laâ búãi giaá trõ sûã duång cuãa taâi saãn khöng thïí ûúác tñnh àûúåc gêìn saát vúái giaá baán thuêìn cuãa taâi saãn àoá
vaâ noá khöng sinh ra doâng tiïìn thu tûâ viïåc sûã duång liïn tuåc, vaâ nhûäng doâng tiïìn naây àöåc lêåp khaá cao
so vúái doâng tiïìn thu tûâ caác taâi saãn khaác.
Trong trûúâng húåp naây, ban quaãn lyá seä phaãi xaác àõnh àún võ taåo luöìng tiïìn cuãa xe buyát vaâ ûúác tñnh
giaá trõ coá khaã nùng thu höìi cuãa toaân böå àún võ naây.

140
 CHÛÚNG 32

CAÁC KHOAÃN DÛÅ PHOÂNG, NÚÅ BÊËT THÛÚÂNG VAÂ

TAÂI SAÃN BÊËT THÛÚÂNG (IAS 37)

32.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

IAS quy àõnh phûúng phaáp kïë toaán phuâ húåp vaâ caác yïu cêìu cöng böë cho têët caã caác khoaãn dûå
phoâng, núå bêët thûúâng vaâ taâi saãn bêët thûúâng àïí giuáp cho ngûúâi sûã duång hiïíu àûúåc baãn chêët,
thúâi àiïím vaâ söë lûúång cuãa caác khoaãn naây.
● Chuêín mûåc naây àûa ra caác àiïìu kiïån cêìn phaãi àûúåc thûåc hiïån àïí ghi nhêån möåt khoaãn dûå
phoâng. Nhûäng àiïìu kiïån naây cêìn giuáp cho doanh nghiïåp àaåt àûúåc tñnh nhêët quaán vaâ khaã
nùng so saánh trong viïåc haåch toaán caác khoaãn dûå phoâng, chùèng haån nhû boã chi phñ hoa höìng
vaâ caác chi phñ vïì möi trûúâng, taái cú cêëu vaâ chi phñ nùm 2000.
● Chuêín mûåc naây hûúáng dêîn cho ngûúâi lêåp baáo caáo taâi chñnh xaác àõnh, cho möåt nghôa vuå cuå thïí,
khi naâo thò:
■ lêåp dûå phoâng cho nghôa vuå àoá (ghi cheáp),
■ chó cöng böë thöng tin, hoùåc
■ khöng cöng böë gò caã.

32.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

Chuêín mûåc naây àûúåc aáp duång cho têët caã caác doanh nghiïåp trong viïåc kïë toaán caác khoaãn dûå
phoâng, núå bêët thûúâng/taâi saãn bêët thûúâng, trûâ nhûäng khoaãn tûâ:
● caác cöng cuå taâi chñnh àûúåc kïët chuyïín theo giaá trõ thûåc tïë,
● caác húåp àöìng thûåc hiïån (vñ duå nhûäng húåp àöìng maâ theo àoá caã hai bïn thûåc hiïån möåt phêìn
nghôa vuå nhû nhau),
● húåp àöìng baão hiïím vúái nhûäng ngûúâi chuã húåp àöìng, vaâ
● nhûäng sûå kiïån hoùåc giao dõch quy àõnh theo IAS khaác (vñ duå thuïë thu nhêåp vaâ caác khoaãn
nghôa vuå cho thuï).

32.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

32.3.1 Chuêín mûåc n y

â phên biïåt c cá khoaãn n å khaác, c cá khoaãn dûå ph n
â g, n å bêët thû n
â g nh
û s au
:
● Möåt khoaãn dûå phoâng laâ möåt khoaãn núå coá giaá trõ vaâ thúâi gian khöng chùæc chùæn.
● Möåt khoaãn núå laâ möåt nghôa vuå hiïån taåi cuãa doanh nghiïåp phaát sinh tûâ nhûäng sûå kiïån trûúác
àêy, viïåc thanh toaán àûúåc dûå tñnh laâ seä dêîn túái viïåc ruát tiïìn ra khoãi nguöìn vöën cuãa doanh
nghiïåp coá keâm theo caác lúåi ñch kinh tïë, theo Quy àõnh chung (xem àoaån 2.3.6).
● Möåt khoaãn núå bêët thûúâng coá thïí laâ:
■ m tå nghôa v å c á th í c ,á khi n á c n
â chûa àû cå x cá nh n å l â doanh nghi på c á ha
y khöng möåt nghôa
v å hi nå t iå c á th í d n
î à n
ë viïåc r tá d n
â g ti n
ì ra khoãi ngu n ì vn
ë c ák m
â theo c cá l iå ñch kinh t ,ë
ho cå
■ möåt nghôa vuå hiïån taåi khöng àaáp ûáng tiïu chñ ghi nhêån, coá thïí laâ do khöng thïí coá doâng
tiïìn ruát ra khoãi nguöìn vöën keâm theo caác lúåi ñch kinh tïë àïí thanh toaán cho nghôa vuå àoá,
hoùåc khöng thïí àûa ra ûúác tñnh àuã tin cêåy cho giaá trõ cuãa nghôa vuå núå àoá.

32.3.2 Caác khoaãn dûå phoâng coá thïí àûúåc phên biïåt vúái caác khoaãn núå khaác nhû phaãi traã thûúng maåi
vaâ caác khoaãn luyä kïë do coá sûå khöng chùæc chùæn vïì thúâi gian vaâ giaá trõ cuãa khoaãn chi cho viïåc
thanh toaán trong tûúng lai.

141
CHÛÚNG 32 ● CAÁ C KHOAÃ N DÛÅ PHOÂ N G, NÚÅ BÊË T THÛÚÂ N G VAÂ TAÂ I SAÃ N BÊË T THÛÚÂ N G IAS 37

32.3.3 Nhòn chung, têët caã caác khoaãn dûå phoâng laâ bêët thûúâng búãi vò nhûäng khoaãn naây khöng chùæc
chùæn vïì mùåt thúâi gian hoùåc giaá trõ. Tuy nhiïn, trong phaåm vi chuêín mûåc naây, thuêåt ngûä “bêët
thûúâng” àûúåc sûã duång cho caác khoaãn núå vaâ taâi saãn khöng àûúåc ghi nhêån do:
● sûå töìn taåi cuãa nhûäng khoaãn àoá àûúåc xaác nhêån búãi nhûäng sûå kiïån tûúng lai khöng chùæc

chùæn vaâ khöng thïí kiïím soaát àûúåc, hoùåc

● chuáng khöng àaáp ûáng caác tiïu chñ ghi nhêån.

CAÁC KHOAÃN DÛÅ PHOÂNG

32.3.4 Möåt khoaãn dûå phoâng chó àûúåc ghi nhêån khi:
● möåt doanh nghiïåp coá möåt nghôa vuå hiïån taåi (phaáp lyá hoùåc mang tñnh xêy dûång) phaát sinh
tûâ möåt sûå kiïån trûúác àêy (sûå kiïån phaát sinh núå),
● coá thïí coá doâng tiïìn ruát ra khoãi nguöìn vöën keâm theo caác lúåi ñch kinh tïë àïí thanh toaán khoaãn
núå, vaâ
● coá thïí ûúác tñnh möåt caách tin cêåy vïì giaá trõ cuãa khoaãn núå.

32.3.5 Trong nhûäng trûúâng húåp ñt thêëy (vñ duå trong möåt vuå kiïån), coá thïí khöng roä laâ liïåu möåt doanh
nghiïåp coá möåt nghôa vuå núå hiïån taåi hay khöng. Trong nhûäng trûúâng húåp nhû vêåy, möåt sûå kiïån
trûúác àêy àûúåc cho laâ laâm phaát sinh nghôa vuå núå hiïån taåi nïëu nhiïìu khaã nùng xaãy ra laâ coá
nghôa vuå núå hiïån taåi vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn.

32.3.6 Möåt nghôa vuå phaáp lyá thûúâng phaát sinh tûâ möåt húåp àöìng hoùåc quy àõnh phaáp luêåt. Möåt nghôa
vuå mang tñnh xêy dûång phaát sinh chó khi naâo coá caã hai àiïìu kiïån dûúái àêy:
● Doanh nghiïåp chûáng toã cho caác bïn khaác thêëy, - bùçng möåt caách thûác àaä àûúåc xaác lêåp tûâ

têåp quaán trûúác àêy, nhûäng chñnh saách àaä ban haânh hoùåc möåt baáo caáo hiïån taåi àuã chi tiïët-
, rùçng doanh nghiïåp seä chêëp nhêån nhûäng traách nhiïåm cuå thïí.
● Kïët quaã laâ, doanh nghiïåp àaä taåo ra cho caác bïn khaác möåt hy voång coá cú súã rùçng doanh

nghiïåp seä àaãm nhiïåm nhûäng traách nhiïåm àoá.

32.3.7 Giaá trõ àûúåc ghi nhêån laâ dûå phoâng seä phaãi laâ möåt ûúác tñnh töët nhêët cho nhûäng chi phñ cêìn coá
àïí thanh toaán nghôa vuå hiïån taåi vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn.

32.3.8 Möåt söë hoùåc têët caã caác khoaãn chi cêìn coá àïí thanh toaán möåt khoaãn dûå phoâng coá thïí àûúåc dûå tñnh
laâ àûúåc hoaân traã búãi möåt bïn khaác (vñ duå thöng qua tiïìn àoâi baão hiïím, caác àiïìu khoaãn böìi
thûúâng, hoùåc àaãm baão cuãa ngûúâi cung cêëp). Nhûäng khoaãn hoaân traã naây àûúåc haåch toaán nhû
sau:
● Ghi nhêån möåt khoaãn hoaân traã khi gêìn nhû chùæc chùæn rùçng khoaãn hoaân traã àoá seä nhêån

àûúåc khi doanh nghiïåp thanh toaán nghôa vuå núå. Giaá trõ àûúåc ghi nhêån cho viïåc hoaân traã
khöng àûúåc vûúåt quaá giaá trõ khoaãn dûå phoâng.
● Haåch toaán khoaãn hoaân traã nhû möåt taâi saãn taách biïåt.

● Chi phñ liïn quan àïën khoaãn dûå phoâng coá thïí àûúåc trònh baây sau khi trûâ ài giaá trõ àûúåc

ghi nhêån cho möåt khoaãn hoaân traã trong baáo caáo thu nhêåp.

32.3.9 Caác khoaãn dûå phoâng cêìn phaãi àûúåc xem xeát laåi vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn haâng nùm
vaâ àûúåc àiïìu chónh àïí phaãn aánh mûác ûúác tñnh töët nhêët theo hiïån taåi.

32.3.10 Möåt khoaãn dûå phoâng chó àûúåc sûã duång cho caác khoaãn chi tiïu theo ghi nhêån ban àêìu cho
khoaãn dûå phoâng.

32.3.11 IAS hûúáng dêîn viïåc aáp duång caác nguyïn tùæc ghi nhêån vaâ tñnh toaán trong ba trûúâng húåp cuå
thïí, àoá laâ löî hoaåt àöång tûúng lai, húåp àöìng khoá thûåc hiïån vaâ taái cú cêëu:
● Khöng àûúåc ghi nhêån caác khoaãn dûå phoâng cho löî hoaåt àöång trong tûúng lai. Dûå tñnh vïì caác

khoaãn löî hoaåt àöång trong tûúng lai laâ dêëu hiïåu chó baáo rùçng möåt söë taâi saãn daânh cho hoaåt
àöång coá thïí bõ giaãm giaá trõ - khi àoá, IAS 36, Giaãm giaá trõ taâi saãn, seä àûúåc aáp duång.
● Nghôa vuå hiïån taåi theo möåt húåp àöìng khoá thûåc hiïån cêìn àûúåc ghi nhêån vaâ tñnh toaán nhû

142
CHÛÚNG 32 ● CAÁ C KHOAÃ N DÛÅ PHOÂ N G, NÚÅ BÊË T THÛÚÂ N G VAÂ TAÂ I SAÃ N BÊË T THÛÚÂ N G IAS 37

möåt khoaãn dûå phoâng. Möåt húåp àöìng khoá thûåc hiïån laâ möåt húåp àöìng coá chi phñ khöng thïí
traánh khoãi àïí thûåc hiïån nghôa vuå húåp àöìng vûúåt quaá nhûäng lúåi ñch kinh tïë dûå tñnh seä thu
àûúåc theo húåp àöìng.
● Taái cú cêëu laâ möåt chûúng trònh do ban quaãn lyá lêåp vaâ kiïím soaát laâm thay àöíi möåt caách cú

baãn phaåm vi kinh doanh hoùåc caách thûác tiïën haânh hoaåt àöång kinh doanh àoá. Möåt khoaãn
dûå phoâng cho chi phñ taái cú cêëu àûúåc ghi nhêån khi nhûäng tiïu chñ ghi nhêån thöng thûúâng
cho caác khoaãn dûå phoâng àûúåc àaáp ûáng. Möåt nghôa vuå mang tñnh xêy dûång àïí taái cú cêëu
phaát sinh chó khi maâ möåt doanh nghiïåp:
■ coá möåt kïë hoaåch chñnh thûác chi tiïët cho viïåc taái cú cêëu; vaâ
■ àûa àïën cho caác bïn bõ aãnh hûúãng sûå mong àúåi coá cú súã laâ doanh nghiïåp seä thûåc hiïån
viïåc taái cú cêëu bùçng caách bùæt àêìu thûåc hiïån kïë hoaåch àoá hoùåc cöng böë caác àùåc tñnh chuã
yïëu cuãa chûúng trònh cho caác bïn chõu aãnh hûúãng.
Khi viïåc taái cú cêëu liïn quan àïën viïåc baán möåt hoaåt àöång, khöng coá nghôa vuå naâo phaát sinh
tûâ viïåc baán naây cho túái khi doanh nghiïåp cam kïët theo möåt thoaã thuêån baán haâng mang tñnh
raâng buöåc.

CAÁC KHOAÃN NÚÅ BÊËT THÛÚÂNG

32.3.12 Doanh nghiïåp khöng àûúåc ghi nhêån möåt khoaãn núå bêët thûúâng. Doanh nghiïåp cêìn cöng böë
möåt khoaãn núå bêët thûúâng trûâ khi khaã nùng doâng tiïìn ruát tûâ nguöìn vöën keâm theo caác lúåi ñch
kinh tïë laâ rêët khoá xaãy ra.

32.3.13 Caác khoaãn núå bêët thûúâng àûúåc àaánh giaá liïn tuåc àïí xaác àõnh xem liïåu möåt doâng tiïìn ruát ra
khoãi nguöìn vöën keâm theo caác lúåi ñch kinh tïë laâ coá khaã nùng xaãy ra hay khöng. Khi àiïìu àoá laâ
coá khaã nùng xaãy ra cho möåt khoaãn muåc trûúác àêy àaä àûúåc xûã lyá laâ núå bêët thûúâng, thò khoaãn
dûå phoâng àûúåc ghi nhêån.

CAÁC TAÂI SAÃN BÊËT THÛÚÂNG

32.3.14 Möåt taâi saãn bêët thûúâng laâ möåt taâi saãn coá khaã nùng phaát sinh tûâ nhûäng sûå kiïån trûúác àêy vaâ
sûå töìn taåi cuãa taâi saãn naây seä chó àûúåc ghi nhêån trong trûúâng húåp coá xaãy ra hay khöng möåt
hoùåc nhiïìu sûå kiïån khöng chùæc chùæn trong tûúng lai khöng nùçm trong sûå kiïím soaát cuãa
doanh nghiïåp (vñ duå möåt khoaãn baão hiïím maâ doanh nghiïåp àang àoâi böìi thûúâng coá kïët quaã
khöng chùæc chùæn.)

32.3.15 Doanh nghiïåp khöng àûúåc ghi nhêån möåt taâi saãn bêët thûúâng. Möåt taâi saãn bêët thûúâng cêìn àûúåc
cöng böë khi coá khaã nùng thu àûúåc caác lúåi ñch kinh tïë. Khi viïåc àaåt àûúåc doanh thu gêìn nhû
laâ chùæc chùæn, thò taâi saãn coá liïn quan khöng phaãi laâ möåt taâi saãn bêët thûúâng vaâ viïåc ghi nhêån
cho taâi saãn naây laâ phuâ húåp theo Quy àõnh chung.

32.4 CÖNG BÖË

32.4.1 Caác khoaãn dûå phoâng

Cöng böë nhûäng nöåi dung sau riïng cho tûâng loaåi:
● Cên àöëi chi tiïët theo khoaãn muåc cuãa söë kïët chuyïín vaâo àêìu vaâ cuöëi kyâ kïë toaán, khöng yïu
cêìu söë liïåu so saánh.
Diïîn giaãi toám tùæt vïì baãn chêët cuãa nghôa vuå vaâ thúâi gian dûå tñnh cho bêët kyâ luöìng ra naâo
●

cuãa caác lúåi ñch kinh tïë phaát sinh tûâ nghôa vuå àoá.
● Dêëu hiïåu chó baáo tñnh khöng chùæc chùæn vïì giaá trõ vaâ thúâi gian cuãa nhûäng luöìng ra àoá.

● Giaá trõ cuãa bêët kyâ khoaãn hoaân traã naâo àûúåc dûå tñnh, cöng böë giaá trõ cuãa bêët kyâ taâi saãn naâo

àaä àûúåc ghi nhêån cho khoaãn hoaân traã dûå tñnh.
32.4.2 Caác nghôa vuå núå

143
CHÛÚNG 32 ● CAÁ C KHOAÃ N DÛÅ PHOÂ N G, NÚÅ BÊË T THÛÚÂ N G VAÂ TAÂ I SAÃ N BÊË T THÛÚÂ N G IAS 37

Cöng böë nhûäng nöåi dung sau cho riïng tûâng loaåi:
● Diïîn giaãi toám tùæt vïì baãn chêët.
● Dûå tñnh aãnh hûúãng vïì mùåt taâi chñnh.
● Dêëu hiïåu chó baáo tñnh khöng chùæc chùæn vïì giaá trõ vaâ thúâi gian cuãa bêët kyâ luöìng ra naâo.
● Khaã nùng coá bêët kyâ khoaãn hoaân traã naâo.

32.4.3 Caác taâi saãn bêët thûúâng

Cöng böë nhûäng nöåi dung sau riïng cho tûâng loaåi:
● Diïîn giaãi toám tùæt vïì baãn chêët.
● Dûå tñnh aãnh hûúãng vïì mùåt taâi chñnh.

32.4.4 Caác trûúâng húåp ngoaåi lïå

● Khi bêët kyâ thöng tin naâo àûúåc yïu cêìu àöëi vúái caác khoaãn núå/taâi saãn bêët thûúâng khöng àûúåc
cöng böë do thûåc tiïîn khöng thïí cöng böë, thò viïåc àoá cêìn àûúåc nïu ra.
● Trong nhûäng trûúâng húåp rêët ñt gùåp, viïåc cöng böë möåt söë hoùåc têët caã thöng tin theo yïu cêìu
coá thïí dûå àoaán laâm aãnh hûúãng bêët lúåi nghiïm troång àïën võ thïë cuãa doanh nghiïåp trong
möåt vuå tranh chêëp vúái caác bïn khaác vïì caác khoaãn dûå phoâng, núå bêët thûúâng vaâ taâi saãn bêët
thûúâng. Trong nhûäng trûúâng húåp naây, khöng cêìn phaãi cöng böë thöng tin, tuy nhiïn baãn
chêët khaái quaát cuãa vuå tranh chêëp cêìn àûúåc cöng böë cuâng vúái viïåc giaãi thñch taåi sao thöng
tin khöng àûúåc cöng böë.

SÚ ÀÖÌ RA QUYÏËT ÀÕNH

Sú àöì naây toám tùæt nhûäng yïu cêìu chñnh cuãa chuêín mûåc.

Khúãi àêìu

Nghôa vuå hiïån taåi KHÖNG KHÖNG

Coá khaã nùng coá
laâ kïët quaã cuãa möåt
nghôa vuå núå?
sûå kiïån phaát sinh

COÁ COÁ

Coá khaã nùng coá KHÖNG Khoá coá khaã nùng COÁ
luöìng tiïìn ra? xaãy ra khöng?

COÁ KHÖNG

Ûúác tñnh coá KHÖNG (hiïë m khi)

tin cêåy khöng?

COÁ

Lêåp dûå phoâng Cöng böë núå Khöng laâm gò caã

bêët thûúâng

144
CHÛÚNG 32 ● CAÁ C KHOAÃ N DÛÅ PHOÂ N G, NÚÅ BÊË T THÛÚÂ N G VAÂ TAÂ I SAÃ N BÊË T THÛÚÂ N G IAS 37

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

CAÁC KHOAÃN DÛÅ PHOÂNG, NÚÅ BÊËT THÛÚÂNG VAÂ TAÂI SAÃN BÊËT THÛÚÂNG

Nhûäng tònh huöëng sau liïn quan àïën caác khoaãn dûå phoâng vaâ caác khoaãn bêët thûúâng:
A. Cöng ty Mighty Mouse Trap vûâa múái bùæt àêìu xuêët khêíu bêîy chuöåt sang Myä. Khêíu hiïån quaãng
caáo cho bêîy chuöåt laâ: “Ngûúâi baån töët nhêët cuãa naâng”. Phong traâo Giaãi phoáng California àoâi cöng
ty böìi thûúâng 800.000 àöla vò khêíu hiïåu quaãng caáo naây àûúåc coi laâ xuác phaåm túái nhên phêím cuãa
phuå nûä. Àaåi diïån phaáp lyá cuãa cöng ty coá yá kiïën rùçng viïåc böìi thûúâng coá àûúåc thûåc hiïån hay khöng
laâ tuyâ thuöåc vaâo phaán quyïët cuãa toaâ aán. Tuy nhiïn, hoå dûå tñnh rùçng coá túái 70% khaã nùng laâ
khoaãn àoâi böìi thûúâng seä bõ tûâ chöëi vaâ 30% khaã nùng laâ thaânh cöng.

B. Cöng ty Boss Ltd. chuyïn vïì thiïët kïë vaâ saãn xuêët möåt loaåi xe thïí thao àöåc àaáo. Trong nùm taâi
chñnh hiïån taåi, coá 90 xe àaä àûúåc hoaân thiïån vaâ baán ra. Trong khi chaåy thûã xe, ngûúâi ta phaát hiïån
ra coá löîi nghiïm troång trong maáy laái.

Coá têët caã 90 khaách haâng àaä nhêån àûúåc thû thöng baáo vïì löîi naây vaâ àûúåc yïu cêìu mang xe cuãa
hoå àïën sûãa chûäa miïîn phñ. Têët caã caác khaách haâng àïìu cho thêëy àêy laâ thoaã thuêån duy nhêët maâ
hoå yïu cêìu. Chi phñ dûå tñnh cuãa khoaãn goåi khaách haâng àïën sûãa chûäa laâ 900.000 àöla.

Nhaâ saãn xuêët maáy àiïìu khiïín laâ möåt cöng ty niïm yïët coá àuã vöën, àaä nhêån traách nhiïåm vïì löîi
naây, vaâ tiïën haânh hoaân traã cho Boss Ltd. moåi chi phñ coá thïí phaát sinh liïn quan.

Trong kïë toaán nhûäng vêën àïì trïn àûúåc haåch toaán nhû sau:
A. Nghôa vuå hiïån taåi do sûå kiïån trûúác àêy gêy ra: Bùçng chûáng hiïån coá do caác chuyïn gia cung cêëp
cho thêëy coá nhiïìu khaã nùng khöng coá nghôa vuå hiïån taåi vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn; coá
70% khaã nùng laâ khoaãn böìi thûúâng seä bõ tûâ chöëi. Khöng coá sûå kiïån phaát sinh nghôa vuå naâo xaãy
ra.

Kïët luêån: Khöng coá khoaãn dûå phoâng naâo àûúåc ghi nhêån. Vêën àïì àûúåc cöng böë nhû möåt khoaãn
núå bêët thûúâng trûâ khi 30% khaã nùng àûúåc xem laâ rêët khoá xaãy ra.

B. Nghôa vuå hiïån taåi do möåt sûå kiïån trûúác àêy gêy ra: Nghôa vuå mang tñnh xêy dûång bùæt àêìu tûâ
laá thû cuãa doanh nghiïåp, cuäng nhû hy voång thoãa àaáng cuãa khaách haâng laâ löîi seä àûúåc sûãa
chûäa.

Luöìng ra cuãa caác lúåi ñch kinh tïë: Luöìng ra nùçm ngoaâi bêët cûá sûå nghi ngúâ coá lyá do naâo.

Kïët luêån: Khoaãn dûå phoâng àûúåc ghi nhêån. Tuy nhiïn, gêìn nhû chùæc chùæn laâ têët caã chi phñ seä
àûúåc ngûúâi cung cêëp maáy àiïìu khiïín hoaân traã. Möåt taâi saãn riïng àûúåc ghi nhêån trong baãng töíng
kïët taâi saãn. Trong baáo caáo thu nhêåp, chi phñ liïn quan àïën khoaãn dûå phoâng seä àûúåc baáo caáo sau
khi trûâ ài giaá trõ àûúåc ghi nhêån cho viïåc hoaân traã.

145
 CHÛÚNG 33

TAÂI SAÃN VÖ HÒNH (IAS 38)

33.1 VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA

Nhûäng khña caånh chuã yïëu sau trong viïåc kïë toaán taâi saãn vö hònh àûúåc quy àõnh:
● Ghi nhêån laâ möåt taâi saãn.

● Xaác àõnh giaá trõ kïët chuyïín.

● Xaác àõnh vaâ haåch toaán löî do giaãm giaá.

● Caác yïu cêìu vïì cöng böë.

33.2 PHAÅM VI AÁP DUÅNG

IAS 38 aáp duång cho têët caã caác taâi saãn vö hònh khöng àûúåc quy àõnh chi tiïët trong möåt IAS naâo
khaác. Vñ duå göìm coá maác saãn phêím, phêìn mïìm maáy tñnh, giêëy pheáp kinh doanh, àùåc quyïìn
kinh tiïu vaâ taâi saãn vö hònh trong quaá trònh phaát triïín.

33.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

33.3.1 Möåt taâi saãn vö hònh laâ möåt taâi saãn khöng bùçng tiïìn coá thïí xaác àõnh àûúåc maâ khöng cêìn coá nöåi
dung vêåt chêët; taâi saãn naây àûúåc giûä àïí sûã duång trong saãn xuêët hoùåc cung cêëp haâng hoaá vaâ
dõch vuå, cho caác bïn khaác thuï, hoùåc muåc àñch haânh chñnh. Möåt taâi saãn nhû vêåy àûúåc kiïím
soaát vaâ khaác biïåt roä vúái giaá trõ lúåi thïë cuãa möåt doanh nghiïåp.

33.3.2 Möåt taâi saãn vö hònh àûúåc ghi nhêån laâ taâi saãn (theo Quy àõnh chung) khi:
● coá khaã nùng laâ doanh nghiïåp seä thu àûúåc caác lúåi ñch kinh tïë tûúng lai cuãa taâi saãn naây, vaâ
● giaá trõ cuãa taâi saãn coá thïí tñnh toaán möåt caách tin cêåy.
Têët caã caác chi phñ khaác liïn quan àïën taâi saãn vö hònh àûúåc tñnh vaâo chi phñ àaä sûã duång (vñ duå
nghiïn cûáu, àaâo taåo, quaãng caáo vaâ chi phñ chaåy thuï).

33.3.3 Giaá trõ lúåi thïë phaát sinh nöåi böå, nhaän maác thûúng maåi, tïn cöng böë, quyïìn êën baãn, danh saách
khaách haâng, vaâ caác khoaãn coá nöåi dung tûúng tûå khöng àûúåc ghi nhêån laâ taâi saãn.

33.3.4 Möåt taâi saãn vö hònh cêìn àûúåc ghi nhêån ngay tûâ ban àêìu theo chi phñ cho duâ taâi saãn àoá coá àûúåc
tûâ bïn ngoaâi hay phaát sinh trong nöåi böå. Chi phñ cho taâi saãn vö hònh sau àoá àûúåc ghi nhêån laâ
chi phñ nïëu khöi phuåc àûúåc chuêín mûåc thûåc hiïån cuãa taâi saãn àoá. Nhûäng chi phñ naây àûúåc
chuyïín thaânh vöën khi doanh nghiïåp coá khaã nùng thu àûúåc caác lúåi ñch kinh tïë lúán hún mûác
chuêín thûåc hiïån ban àêìu.

33.3.5 Caác taâi saãn vö hònh coá thïí àûúåc ghi laåi sau àoá theo caác phûúng phaáp sau:
● Chi phñ trûâ ài khêëu hao tñch luyä; tûác laâ söë kïët chuyïín/giaá trõ söí saách (haåch toaán chuêín), giaãm
xuöëng giaá trõ coá khaã nùng thu höìi àûúåc tûâ möåt khoaãn löî do giaãm giaá.
● Giaá trõ àaánh giaá laåi (phûúng phaáp àûúåc pheáp thay thïë), laâ giaá trõ thûåc tïë trûâ ài khêëu hao tñch
luyä, giaãm xuöëng giaá trõ coá khaã nùng thu höìi tûâ möåt khoaãn löî do giaãm giaá.
33.3.6 Àöëi vúái bêët kyâ möåt dûå aán nöåi böå naâo nhùçm taåo ra möåt taâi saãn vö hònh, giai àoaån nghiïn cûáu
vaâ phaát triïín cêìn àûúåc phên biïåt. Chi phñ nghiïn cûáu àûúåc haåch toaán nhû möåt khoaãn chi phñ.

146
CHÛÚNG 33 ● TAÂ I SAÃ N VÖ HÒNH IAS 38

Chi phñ phaát triïín àûúåc ghi nhêån laâ möåt taâi saãn vö hònh nïëu têët caã yïëu töë dûúái àêy coá thïí
àûúåc thïí hiïån:
● Tñnh khaã thi vïì mùåt kyä thuêåt cuãa viïåc hoaân thiïån taâi saãn vö hònh àïí coá thïí sûã duång àûúåc
hoùåc àïí baán.
● Dûå àõnh hoaân thiïån taâi saãn vö hònh vaâ sûã duång hoùåc baán taâi saãn naây.
● Khaã nùng sûã duång hoùåc baán taâi saãn vö hònh.
● Laâm thïë naâo àïí taâi saãn vö hònh coá thïí taåo ra caác lúåi ñch kinh tïë tûúng lai.
● Khaã nùng cung cêëp vïì kyä thuêåt, taâi chñnh àêìy àuã vaâ caác nguöìn khaác àïí hoaân thiïån viïåc
phaát triïín vaâ àïí sûã duång hoùåc baán taâi saãn vö hònh.
● Khaã nùng tñnh toaán chi phñ.

33.3.7 Möåt taâi saãn vö hònh àûúåc tñnh khêëu hao theo phûúng phaáp hïå thöëng vúái ûúác tñnh töët nhêët vïì
voâng àúâi hûäu duång. Coá möåt giaã àõnh gêy tranh caäi laâ voâng àúâi hûäu duång cuãa möåt taâi saãn vö
hònh khöng quaá 20 nùm kïí tûâ ngaây coá taâi saãn àïí sûã duång.
33.3.8 Phûúng phaáp khêëu hao àûúåc sûã duång cêìn phaãn aánh caách thûác doanh nghiïåp sûã duång caác lúåi
ñch kinh tïë cuãa taâi saãn. Nïëu caách thûác àoá khöng thïí xaác àõnh àûúåc möåt caách àaáng tin cêåy thò
phûúng phaáp àûúâng thùèng seä àûúåc aáp duång.
33.3.9 Nïëu giaã àõnh 20 nùm khöng àûúåc chêëp nhêån thò taâi saãn vö hònh seä àûúåc kiïím tra giaãm giaá trõ
haâng nùm vaâ lyá do khöng chêëp thuêån giaã àõnh naây phaãi àûúåc cöng böë.
33.3.10 Àïí àaánh giaá xem liïåu möåt taâi saãn vö hònh coá bõ giaãm giaá trõ khöng, doanh nghiïåp cêìn aáp duång
IAS 36, Giaãm giaá trõ taâi saãn. Ngoaâi ra, chuêín mûåc naây yïu cêìu doanh nghiïåp ñt nhêët laâ haâng
nùm, ûúác tñnh söë coá thïí thu höìi àûúåc tûâ möåt taâi saãn vö hònh chûa coá àïí sûã duång.
33.3.11 Trong trû nâ gh på hp å nh të kinh doanh, chi phñ cho m tå t iâ s nã vö hònh khöng à p á n á g c ã tiïu chñ x cá
àõnh l n
î tiïu chñ ghi nh nå cho m tå t iâ s n
ã vö hònh s ä t oå nïn m tå ph n
ì v oâ gi á trõ l iå th .ë
33.3.12 Trong möåt söë luêåt àõnh, phñ khêëu hao haâng nùm cho möåt taâi saãn vö hònh seä khaác vúái söë giaãm
trûâ àûúåc cú quan thuïë cho pheáp. Thu thuïë vïì sau cêìn àûúåc dûå phoâng cho söë chïnh lïåch naây
theo IAS 12.
33.3.13 IAS naây àûa ra nhûäng quy àõnh taåm thúâi khaác nhau dûåa trïn caách thûác maâ doanh nghiïåp
baáo caáo àaä ghi nhêån taâi saãn vö hònh trûúác àêy.

33.4 CÖNG BÖË

33.4.1 Caác yïu cêìu cöng böë àöëi vúái tûâng loaåi taâi saãn vö hònh, phên biïåt giûäa phaát sinh nöåi böå vaâ caác
taâi saãn vö hònh khaác nhû sau:
Chïë àöå kïë toaán
● Cú súã àaánh giaá.
● Caác phûúng phaáp khêëu hao.
● Voâng àúâi hûäu duång hoùåc tyã lïå khêëu hao.
Baáo caáo thu nhêåp vaâ thuyïët minh
● Phñ khêëu hao cho tûâng loaåi taâi saãn àöìng thúâi chó ra doâng khoaãn muåc maâ nhûäng phñ khêëu
hao naây àûúåc àûa vaâo.
● Töíng söë chi phñ nghiïn cûáu vaâ phaát triïín àûúåc ghi nhêån laâ chi phñ.

Baãng töíng kïët taâi saãn vaâ thuyïët minh

● T ní g giaá trõ g p
å k të chuy n
í (gi á trõ s í saách) tr â ài kh u
ë hao tñch lu ä cho t n
â g lo iå t iâ s n
ã vaâo à u
ì
v â cu ië k .â

147
CHÛÚNG 33 ● TAÂ I SAÃ N VÖ HÒNH IAS 38

● Cên àöë i chi tiïë t theo khoaã n muå c cho nhûä n g thay àöí i trong söë kïë t chuyïí n trong kyâ ;
khöng yïu cêìu söë liïåu so saánh.
● Nïëu möåt taâi saãn vö hònh àûúåc khêëu hao trïn 20 nùm, thò cöng böë bùçng chûáng phaãn àöëi giaã
thiïët laâ voâng àúâi hûäu duång seä khöng quaá 20 nùm.
● Söë kïët chuyïín cuãa taâi saãn vö hònh àûúåc àem thïë chêëp àaãm baão.
● Söë kïët chuyïín cuãa taâi saãn vö hònh bõ haån chïë quyïìn súã hûäu.
● Cam kïët vïì vöën àïí mua vaâo taâi saãn vö hònh.
● Diïîn giaãi, söë kïët chuyïín, kyâ khêëu hao coân laåi cuãa bêët kyâ taâi saãn vö hònh naâo mang tñnh
troång yïëu àöëi vúái toaân böå baáo caáo taâi chñnh cuãa doanh nghiïåp.
● Àöëi vúái taâi saãn vö hònh coá àûúåc tûâ trúå cêëp cuãa chñnh phuã vaâ àûúåc ghi nhêån ngay tûâ àêìu
theo giaá trõ thûåc tïë:
■ Giaá trõ thûåc tïë àûúåc ghi nhêån tûâ àêìu cho nhûäng taâi saãn naây.
■ Söë kïët chuyïín cuãa nhûäng taâi saãn àoá.
■ Àûúåc tñnh toaán theo caách haåch toaán tiïu chuêín hay phûúng phaáp àûúåc pheáp thay thïë.

33.4.2 Cöng böë böí sung àöëi vúái caác khoaãn àaánh giaá laåi nhû sau:
● Ngaây viïåc àaánh giaá laåi coá hiïåu lûåc.
● Söë kïët chuyïín cuãa tûâng loaåi taâi saãn vö hònh àaä àûúåc kïët chuyïín trong baáo caáo taâi chñnh
theo chi phñ ban àêìu.
● Giaá trõ vaâ cên àöëi chi tiïët cuãa söë thùång dû sau àaánh giaá laåi.
● Bêët kyâ haån chïë naâo vïì phên phöëi söë thùång dû sau àaánh giaá laåi.

148
CHÛÚNG 33 ● TAÂ I SAÃ N VÖ HÒNH IAS 38

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

TAÂI SAÃN VÖ HÒNH

Alpha Inc., laâ möåt nhaâ saãn xuêët phûúng tiïån mö tö, coá möåt böå phêån nghiïn cûáu thûåc hiïån caác dûå aán
sau àêy trong nùm:

Dûå aán 1: Thiïët kïë möåt maáy àiïìu khiïín khöng vêån haânh nhû baánh laái thöng thûúâng maâ àêíy laåi lûåc
àêíy cuãa caác ngoán laái.

Dûå aán 2: Thiïët kïë böå maáy haân àûúåc àiïìu khiïín bùçng àiïån tûã chûá khöng phaãi bùçng cú.

Dûúái àêy laâ toám tùæt vïì chi phñ cuãa möåt böå phêån:

Chi phñ chung Dûå aán 1 Dûå aán 2

Nghòn àöla Nghòn àöla Nghòn àöla

Nguyïn liïåu vaâ dõch vuå 128 935 620

Nhên cöng
● Nhên cöng trûåc tiïëp - 620 320
● Lûúng laänh àaåo böå phêån 400 - -
● Nhên viïn haânh chñnh 725 - -
Chi phñ chung
● Trûåc tiïëp - 340 410
● Giaán tiïëp 270 110 60

Ngûúâi laänh àaåo böå phêån daânh 15% thúâi gian cho dûå aán 1 vaâ 10% cho dûå aán 2.

Chuyïín thaânh vöën chi phñ phaát triïín cho nùm söí saách nhû sau:

Nghòn àöla

Dûå aán 1: Hoaåt àöång àûúåc phên loaåi laâ nghiïn cûáu vaâ têët caã chi phñ àûúåc ghi nhêån -
Dûå aán 2: (620 + 320 + 10% x 400 + 410 + 60) 1.450
1.450

149
 CHÛÚNG 34

TAÂI SAÃN ÀÊÌU TÛ (IAS 40)

34.1 VÊËN ÀÏÌÌ ÀÙÅT RA

Caác nöåi dung cú baãn sau trong viïåc kïë toaán taâi saãn àêìu tû àûúåc quy àõnh:
● phên loaåi vaâo taâi saãn àêìu tû
● ghi nhêån laâ taâi saãn
● xaác àõnh giaá trõ kïët chuyïín theo:
■ tñnh toaán ban àêìu
■ tñnh toaán vïì sau
● yïu cêìu cöng böë

34.2 PHAÅM VI CHUÊÍN MÛÅC

IAS 40 thay thïë caác yïu cêìu trûúác àêy trong IAS 25. Chuêín mûåc aáp duång cho taâi saãn àêìu tû,
laâ taâi saãn àûúåc giûä (búãi ngûúâi chuã súã hûäu hoùåc ngûúâi ài thuï trong húåp àöìng cho thuï taâi
chñnh) àïí hûúãng tiïìn thuï hoùåc cho viïåc tùng giaá vöën hoùåc caã hai. “Taâi saãn” göìm coá àêët àai,
nhaâ cûãa hoùåc möåt phêìn nhaâ cûãa hoùåc caã hai. Loaåi trûâ taâi saãn do ngûúâi chuã súã hûäu chiïëm duång
(PPE- xem IAS 16), taâi saãn giûä àïí baán (Haâng töìn kho - xem IAS 2), taâi saãn àûúåc xêy dûång
hoùåc phaát triïín (Húåp àöìng xêy dûång - xem IAS 11), taâi saãn àûúåc bïn ài thuï giûä theo húåp
àöìng cho thuï hoaåt àöång (Taâi saãn cho thuï - IAS 17), caác nguöìn taái taåo tûå nhiïn (Caác taâi saãn
sinh hoåc) vaâ caác hoaåt àöång thùm doâ khai khoaáng.

34.3 HAÅCH TOAÁN KÏË TOAÁN

34.3.1 Viïåc àaánh giaá cêìn phaãi àûúåc tiïën haânh khi möåt khoaãn àêìu tû àûúåc phên loaåi laâ taâi saãn àêìu
tû. Hûúáng dêîn cho viïåc àaánh giaá laâ möåt taâi saãn àêìu tû cêìn phaãi taåo àûúåc luöìng tiïìn khaá àöåc
lêåp vúái caác taâi saãn khaác cuãa doanh nghiïåp. Caác doanh nghiïåp cêìn xêy dûång tiïu chñ riïng àïí
àaãm baão phên loaåi thöëng nhêët giûäa taâi saãn àêìu tû vaâ taâi saãn do chuã súã hûäu chiïëm duång.

34.3.2 Möåt taâi saãn àêìu tû àûúåc ghi nhêån laâ taâi saãn (theo Quy àõnh chung cho IAS) nïëu:
● coá khaã nùng laâ trong tûúng lai doanh nghiïåp seä thu àûúåc caác lúåi ñch kinh tïë ài keâm vúái
taâi saãn
● chi phñ cuãa taâi saãn coá thïí tñnh toaán àûúåc möåt caách àaáng tin cêåy.

34.3.3 Vaâo lêìn tñnh toaán ban àêìu taâi saãn àêìu tû àûúåc ghi nhêån theo chi phñ, bao göìm giaá mua vaâ chi
phñ trûåc tiïëp cho giao dõch (vñ duå dõch vuå phaáp lyá, thuïë chuyïín nhûúång vaâ caác loaåi chi phñ
giao dõch khaác). Tuy nhiïn, chi phñ quaãn lyá haânh chñnh chung vaâ chi phñ khúãi sûå bõ loaåi trûâ.

34.3.4 Doanh nghiïåp coá thïí tñnh toaán vïì sau cho têët caã caác taâi saãn àêìu tû theo möåt trong nhûäng mö
hònh sau:
● Mö hònh chi phñ: tñnh toaán taâi saãn àêìu tû theo chi phñ trûâ ài khêëu hao tñch luyä vaâ löî do
giaãm giaá (haåch toaán chuêín trong IAS cho PPE).
● Mö hònh giaá trõ thûåc tïë: Têët caã caác taâi saãn àêìu tû àûúåc àõnh giaá theo giaá trõ thûåc tïë. Caác
khoaãn laäi vaâ löî do thay àöíi giaá trõ thûåc tïë àûúåc ghi nhêån vaâo baáo caáo thu nhêåp khi nhûäng
khoaãn naây phaát sinh. Mö hònh giaá trõ thûåc tïë khaác vúái mö hònh àõnh giaá úã chûâng mûåc caác

150
CHÛÚNG 34 ● TAÂ I SAÃ N ÀÊÌ U TÛ IAS 40

khoaãn laäi vaâ löî do thay àöíi giaá trõ àûúåc ghi nhêån vaâo baáo caáo thu nhêåp chûá khöng phaãi
ghi nhêån trûåc tiïëp vaâo vöën.

34.3.5 Caác nguyïn tùæc sau àûúåc aáp duång àïí xaác àõnh giaá trõ thûåc tïë cuãa taâi saãn àêìu tû:
● Khi coá thõ trûúâng söi àöång cho taâi saãn tûúng tûå, àêy coá thïí laâ möåt chó baáo àaáng tin cêåy
vïì giaá trõ thûåc tïë, vúái àiïìu kiïån laâ nhûäng khaác biïåt vïì baãn chêët, àiïìu kiïån vaâ àõa àiïím
cuãa caác taâi saãn àûúåc xem xts vaâ thay àöíi khi cêìn thiïët.
● Caác phûúng phaáp àõnh giaá mang tñnh thûåc tiïîn hún cuäng àûúåc pheáp sûã duång khi khöng
coá thõ trûúâng mua baán söi àöång.
● Trong nhûäng trûúâng húåp ngoaåi lïå, khi chùæc chùæn laâ taâi saãn àêìu tû àûúåc mua vaâo lêìn àêìu
vaâ doanh nghiïåp khöng thïí xaác àõnh giaá trõ thûåc tïë cuãa taâi saãn thò taâi saãn naây àûúåc tñnh
toaán coá sûã duång phûúng phaáp haåch toaán chuêín trong IAS 16 cho túái ngaây thanh lyá.
Doanh nghiïåp tñnh toaán têët caã taâi saãn àêìu tû khaác theo giaá trõ thûåc tïë.

34.3.6 Viïåc chuyïín giao sang hoùåc tûâ taâi saãn àêìu tû cêìn phaãi àûúåc tiïën haânh khi coá thay àöíi trong
viïåc sûã duång. Quy àõnh àùåc biïåt aáp duång cho viïåc xaác àõnh giaá trõ kïët chuyïín vaâo ngaây chuyïín
giao.

34.3.7 Chi phñ vïì sau cho taâi saãn àêìu tû àûúåc ghi nhêån laâ chi phñ nïëu caác khoaãn naây khöi phuåc laåi
tiïu chuêín hoaåt àöång. Caác chi phñ naây àûúåc chuyïín thaânh vöën khi coá khaã nùng laâ doanh
nghiïåp seä thu àûúåc nhûäng lúåi ñch kinh tïë vûúåt trïn mûác tiïu chuêín hoaåt àöång ban àêìu.

34.4 CÖNG BÖË

Caác nöåi dung yïu cêìu cöng böë chñnh göìm coá:
Chïë àöå kïë toaán:
● tiïu chñ phên biïåt taâi saãn àêìu tû vúái taâi saãn do chuã doanh nghiïåp chiïëm duång.
● caác phûúng phaáp vaâ giaã àõnh quan troång aáp duång trong viïåc xaác àõnh giaá trõ thûåc tïë.
● Mûác àöå xaác àõnh giaá trõ thûåc tïë búãi cú quan àõnh giaá àöåclêåp.
● caác cú súã tñnh toaán, phûúng phaáp khêëu hao, vaâ caác mûác tyã lïå àõnh giaá taâi saãn àêìu tû theo
mö hònh chi phñ.
● viïåc aáp duång vaâ giaá trõ cuãa nhûäng haån chïë àöëi vúái taâi saãn àêìu tû.
● caác nghôa vuå quan troång theo húåp àöìng àïí mua, xêy dûång hoùåc phaát triïín taâi saãn àêìu tû
hoùåc cho viïåc sûãa chûäa hoùåc nêng cêëp taâi saãn.
Baáo caáo thu nhêåp vaâ thuyïët minh
● Thu nhêåp cho thuï
● chi phñ hoaåt àöång trûåc tiïëp phaát sinh tûâ taâi saãn àêìu tû taåo thu nhêåp cho thuï
● chi phñ hoaåt àöång trûåc tiïëp tûâ taâi saãn àêìu tû khöng taåo thu nhêåp cho thuï.
Baãng töíng kïët taâi saãn vaâ thuyïët minh
● Khi doanh nghiïåp aáp duång mö hònh giaá trõ thûåc tïë:
● cên àöëi chi tiïët vïì nhûäng thay àöíi giaá trõ kïët chuyïín trong kyâ
● Ngoaåi trûâ nhûäng trûúâng húåp taâi saãn àêìu tû khöng thïí tñnh toaán theo giaá trõ thûåc tïë (do
khöng coá giaá trõ thûåc tïë) thò viïåc cên àöëi nïu trïn cêìn phaãi àûúåc cöng böë taách biïåt vúái
nhûäng taâi saãn àêìu tû khaác àûúåc trònh baây theo giaá trõ thûåc tïë.
● Khi doanh nghiïåp aáp duång mö hònh chi phñ:
● toaân böå yïu cêìu cöng böë cuãa IAS 16 cêìn àûúåc àaáp ûáng.
● Giaá trõ thûåc tïë cuãa taâi saãn àêìu tû àûúåc cöng böë bùçng viïåc thuyïët minh.

151
CHÛÚNG 34 ● TAÂ I SAÃ N ÀÊÌ U TÛ IAS 40

SÚ ÀÖÌ RA QUYÏËT ÀÕNH

Sú àöì dûúái àêy toám tùæt viïåc phên loaåi, ghi nhêån vaâ tñnh toaán taâi saãn àêìu tû. Sú àöì naây dûåa trïn sú
àöì ra quyïët àõnh aáp duång theo IAS 40.

Bùæt àêìu

Coá
Taâi s n
ã coá àû cå giûä à í ba
án
trong quy trònh saãn xuêët kinh Sûã duång AC 108
doanh thöng thûúâng khöng?

Khöng
Coá Sûã duång AC 123 (phûúng
Taâi saãn coá do chuã doanh phaáp chuêín hoùåc àûúåc
nghiïåp chiïëm duång khöng? pheáp thay thïë

Khöng
Coá Sûã duång AC 109 (phûúng
Taâi saãn coá phaãi àang àûúåc phaáp chuêín hoùåc àûúåc
xêy dûång vaâ phaát triïín pheáp thay thïë) cho túái khi
khöng? hoaân thiïån
Khöng

Hoaân têët
Taâi saãn naây laâ möåt
taâi saãn àêìu tû

Taâi saãn àêìu tû coá àaáp ûáng Khöng

caác yïu cêìu cho viïåc ghi Ghi nhêån vïì sau
nhêån khöng?

Coá
Tñnh toaán ban àêìu taâi
saãn àêìu tû theo chi phñ

Coá
Sûã duång AC 123 (chuêín)
Coá Mö hònh chi phñ cho viïåc cöng böë theo

IAS 40
Tñnh toaán vïì sau cho taâi
saãn àêìu tû bùçng möåt trong
2 caách

Sûã duång IAS 40

Mö hònh giaá trõ thûåc
tïë

152
CHÛÚNG 34 ● TAÂ I SAÃ N ÀÊÌ U TÛ IAS 40

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

TAÂI SAÃN ÀÊÌU TÛ

MatchboxInc. laâ nhaâ saãn xuêët àöì chúi cho caác beá trai. Nhûäng thöng tin dûúái àêy liïn quan àïën taâi
saãn cöë àõnh do cöng ty súã hûäu:

Khoaãnh àêët Erf181 Hatfield $

Toaâ nhaâ xêy dûång trïn khoaãnh àêët naây (mua vaâo ngaây 30/6/20x0) 800.000
Nêng cêëp toaâ nhaâ àïí múã röång sûác chûáa têìng cho thuï 2.100.000
Sûãa chûäa vaâ baão trò taâi saãn àêìu tû trong nùm 400.000
Tiïìn cho thuï àaä thu trong nùm 50.000
160.000

Taâi saãn àûúåc sûã duång cho truå súã haânh chñnh cuãa cöng ty (khoaãng 6% diïån tñch saân). Taâi saãn chó àûúåc
baán khi laâ möåt àún võ hoaân chónh. Phêìn coân laåi cuãa toaâ nhaâ àûúåc àem cho thuï theo húåp àöìng cho
thuï hoaåt àöång. Cöng ty cung cêëp cho bïn ài thuï caác dõch vuå an toaân.

Cöng ty àõnh giaá taâi saãn àêìu tû theo mö hònh giaá trõ thûåc tïë. Vaâo ngaây 31/12/20x0, laâ ngaây lêåp baãng
töíng kïët taâi saãn, öng Carmax (laâ möåt ngûúâi àõnh giaá tñn nhiïåm) àõnh giaá taâi saãn vúái giaá $3.620.000.

Àïí kïë toaán cho khoaãn àêìu tû trong baáo caáo taâi chñnh cuãa Matchbox vaâo ngaây 31/12/20x0, taâi saãn phaãi
àûúåc phên loaåi laâ taâi saãn àêìu tû hoùåc taâi saãn do chuã doanh nghiïåp chiïëm duång. Taâi saãn naây àûúåc
phên loaåi laâ taâi saãn àêìu tû vaâ àûúåc haåch toaán theo mö hònh giaá trõ thûåc tïë trong IAS 40. Lyá do laâ
phêìn chiïëm duång cuãa cöng ty cho muåc àñch haânh chñnh laâ khöng àaáng kïí (6%) vaâ caác phêìn taâi saãn
khöng thïí baán taách biïåt. Ngoaâi phêìn lúán diïån tñch saân cuãa taâi saãn àûúåc sûã duång àïí taåo thu nhêåp cho
thuï vaâ caác dõch vuå an toaân cung cêëp cho ngûúâi ài thuï laâ khöng àaáng kïí.

Phûúng phaáp haåch toaán vaâ cöng böë vïì taâi saãn trong baáo caáo taâi chñnh cuãa Matchbox nhû sau:

BAÃNG TÖÍNG KÏËT TAÂI SAÃN NGAÂY 31/12 20X0

Thuyïët minh $
TAÂI SAÃN
Taâi saãn daâi haån
Taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ xxx,xxx
Taâi saãn àêìu tû (pheáp tñnh a) 4 3.600.000

153
CHÛÚNG 34 ● TAÂ I SAÃ N ÀÊÌ U TÛ IAS 40

NGHIÏN CÛÁU TÒNH HUÖËNG

TAÂI SAÃN ÀÊÌU TÛ

TIÏËP

CHÏË ÀÖÅ KÏË TOAÁN

6. Taâi saãn àêìu tû

Taâi saãn àêìu tû laâ taâi saãn giûä àïí taåo thu nhêåp cho thuï. Taâi saãn àêìu tû àûúåc baáo caáo theo
giaá trõ thûåc tïë, àûúåc cú quan àõnh giaá àaä àùng kyá xaác àõnh vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi
saãn dûåa trïn bùçng chûáng thõ trûúâng vúái caác mûác giaá gêìn nhêët àaåt àûúåc qua caác giao dõch
àöåc lêåp cho nhûäng taâi saãn tûúng tûå trong cuâng khu vûåc.

THUYÏËT MINH BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH

4. Taâi saãn àêìu tû $

Söë dû àêìu kyâ -

Phaát sinh thïm 2.900.000
Nêng cêëp vúái chi phñ vïì sau 400.000
Laäi roâng khi àiïìu chónh giaá trõ thûåc tïë 300.000
Söë dû cuöëi kyâ theo giaá trõ thûåc tïë 3.600.000

PHEÁP TÑNH

a. Giaá trõ kïët chuyïín cuãa taâi saãn àêìu tû

$
Àêët àai 800.000
Nhaâ cûãa 2.100.000
Nêng cêëp nhaâ cûãa 400.000
3.300.000
Giaá trõ thûåc tïë 3.600.000
Tùng giaá trõ trònh baây trong baáo caáo thu nhêåp (300.000)

154
 PHUÅ LUÅC I

CAÁC CHUÊÍN MÛÅC IASC HIÏÅN COÁ HIÏÅU LÛÅC

KÏÍ TÛÂ NGAÂY 31/12/2000

Quy àõnh chung vïì viïåc Lêåp vaâ Trònh baây Baáo caáo Taâi chñnh
IAS 1 Trònh baây caác baáo caáo taâi chñnh (sûãa àöíi nùm 1997)
IAS 2 Haâng töìn kho
IAS 3 Khöng coân hiïåu lûåc. Àûúåc thay thïë búãi IAS 27 vaâ IAS 28
IAS 4 Àaä boã. Àûúåc thay thïë búãi IAS 16, IAS 22 vaâ IAS 38
IAS 5 Khöng coân hiïåu lûåc. Àûúåc thay thïë búãi IAS 1 (sûãa àöíi 1997)
IAS 6 Khöng coân hiïåu lûåc. Àûúåc thay thïë búãi IAS 15
IAS 7 Baáo caáo lûu chuyïín tiïìn tïå
IAS 8 Löî laäi roâng cuãa caã kyâ, caác löîi cú baãn, vaâ thay àöíi chïë àöå kïë toaán
IAS 9 Khöng coân hiïåu lûåc. Àûúåc thay thïë búãi IAS 38
IAS 10 Caác sûå ki n
å xaãy ra sau ng y
â lêåp b n
ã g töíng kïët t iâ s n
ã (s a
ã öàí i 9
199)
IAS 12 Thuïë thu nhêåp
IAS 13 Khöng coân hiïåu lûåc. Àûúåc thay thïë búãi IAS 1 (sûãa àöíi 1997)
IAS 14 Baáo caáo ngaânh
IAS 15 Thöng tin phaãn aánh aãnh hûúãng cuãa biïën àöång giaá caã
IAS 16 Taâi saãn, xûúãng vaâ thiïët bõ
IAS 17 Taâi saãn cho thuï
IAS 18 Doanh thu
IAS 19 Lúåi ñch traã cöng nhên viïn
IAS 20 Kïë toaán caác khoaãn trúå cêëp cuãa chñnh phuã vaâ cöng böë vïì trúå giuáp chñnh phuã
IAS 21 AÃnh hûúãng do thay àöíi tyã giaá höëi àoaái
IAS 22 Húåp nhêët kinh doanh
IAS 23 Chi phñ ài vay
IAS 24 Cöng böë vïì caác bïn liïn quan
IAS 26 Kïë toaán vaâ baáo caáo theo quyä lúåi ñch hûu trñ
IAS 27 Baáo caáo taâi chñnh töíng húåp vaâ kïë toaán caác khoaãn àêìu tû vaâo caác cöng ty con
IAS 28 Kïë toaán caác khoaãn àêìu tû trong caác àún võ liïn kïët
IAS 29 Baáo caáo taâi chñnh trong caác nïìn kinh tïë siïu laåm phaát
IAS 30 Nöåi dung cöng böë trong baáo caáo taâi chñnh cuãa caác ngên haâng vaâ caác töí chûác tñn duång
tûúng tûå
IAS 31 Baáo caáo taâi chñnh cho caác khoaãn phên chia quyïìn lúåi trong caác liïn doanh
IAS 32 Caác cöng cuå taâi chñnh: cöng böë vaâ trònh baây

155
 IAS 33 Thu nhêåp trïn möåt cöí phiïëu
IAS 34 Baáo caáo taâi chñnh taåm thúâi
IAS 35 Hoaåt àöång bõ ngûâng
IAS 36 Giaãm giaá trõ taâi saãn
IAS 37 Caác khoaãn dûå phoâng, núå bêët thûúâng vaâ taâi saãn bêët thûúâng
IAS 38 Taâi saãn vö hònh
IAS 39 Caác cöng cuå taâi chñnh: ghi nhêån vaâ tñnh toaán
IAS 40 Taâi saãn àêìu tû

156
 PHUÅ LUÅC II

GIAÃI THÑCH CHO IASC COÁ HIÏÅU LÛÅC

KÏÍ TÛÂ NGAÂY 31/12/1998

SIC_1 Tñnh nhêët quaán - caác cöng thûác chi phñ khaác nhau àöëi vúái haâng töìn kho (IAS 2)
SIC_2 Tñnh nhêët quaán - vöën hoáa chi phñ ài vay (IAS 23)
SIC_3 Xoáa caác khoaãn laäi vaâ löî chûa thûåc hiïån tûâ nhûäng giao dõch vúái caác àún võ liïn kïët (IAS
28)
SIC_4 Boã
SIC_5 Phên loaåi caác cöng cuå taâi chñnh - dûå phoâng thanh toaán bêët thûúâng (IAS 32)
SIC_6 Chi phñ thay àöíi phêìn mïìm àang sûã duång (quy àõnh chung)
SIC_7 Sûã duång àöìng Euro (IAS 21)
SIC_8 AÁp duång lêìn àêìu caác IAS laâm cú súã ban àêìu cho viïåc kïë toaán (IAS 1)
SIC_9 Húåp nhêët kinh doanh - phên loaåi laâ mua hay húåp nhêët quyïìn lúåi (IAS 22)
SIC_10 Trúå cêëp chñnh phuã - khöng coá quan hïå cuå thïí túái hoaåt àöång kinh doanh (IAS 20)
SIC_11 Ngoaåi höëi - vöën hoáa caác khoaãn löî tûâ giaãm giaá maånh ngoaåi tïå (IAS 21)
SIC_12 Húåp nhêët caác töí chûác coá muåc àñch àùåc biïåt
SIC_13 Caác àún võ chõu kiïím soaát chung, àoáng goáp caác khoaãn khöng bùçng tiïìn cuãa caác bïn tham
gia liïn doanh (IAS 31)
SIC_14 Taâi saãn, nhaâ xûúãng vaâ thiïët bõ - böìi thûúâng giaãm giaá trõ hoùåc löî cuãa caác khoaãn muåc
(IAS 16)
SIC_15 Caác ûu àaäi trong thuï hoaåt àöång (IAS 17)
SIC_16 Vöën cöí phêìn - caác cöng cuå vöën mua laåi (cöí phiïëu quyä) (IAS 32)
SIC_17 Vöën cöí phêìn - chi phñ cuãa giao dõch vöën cöí phêìn (IAS 32)
SIC_18 Tñnh nhêët quaán - caác phûúng phaáp thay thïë (IAS 1)
SIC_19 Boã
SIC_20 Phûúng phaáp kïë toaán vöën - ghi nhêån caác khoaãn löî (IAS 28)
SIC_21 Thuïë thu nhêåp - thu höìi laåi caác taâi saãn khöng khêëu hao àûúåc àõnh giaá laåi (IAS 12)
SIC_22 Húåp nhêët kinh doanh - thay àöíi tiïëp theo cho giaá trõ thûåc tïë vaâ giaá trõ lúåi thïë àûúåc ghi
nhêån ban àêìu (IAS 22)
SIC_23 Taâi saãn, nhaâ xûúãng, thiïët bõ - kiïím tra cú baãn vaâ chi phñ liïn quan (IAS 16)
SIC_24 Thuïë thu nhêåp - thay àöíi tònh traång thuïë cuãa doanh nghiïåp vaâ caác cöí àöng (IAS 12)

157
 PHUÅ LUÅC III

NÖÅI DUNG CÖNG BÖË THEO YÏU CÊÌU

CUÃA IAS TRONG BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CUÃA CAÁC NGÊN HAÂNG -
PHÊN THEO LOAÅI RUÃI RO

YÏU CÊÌU CÖNG BÖË THAM KHAÃO IAS

A. NHÊÅN XEÁT QUAÃN LYÁ

Mùåc duâ möåt söë ruãi ro cuãa ngaânh ngên haâng coá thïí àûúåc phaãn aánh trong caác baáo caáo taâi
chñnh, ngûúâi sûã duång coá thïí hiïíu àûúåc roä hún nïëu ban quaãn lyá àûa ra nhêån xeát mö taã caách
thûác quaãn lyá vaâ kiïím soaát cuãa mònh àöëi vúái nhûäng ruãi ro naây, cuå thïí nhû sau:
● Nhêån xeát vïì caác mûác laäi suêët trung bònh, trung bònh taâi saãn sinh laäi, vaâ trung bònh IAS 30.17
caác khoaãn núå chõu laäi trong möåt kyâ.
● Thöng tin vïì caác kyâ coá hiïåu lûåc vaâ vïì caách thûác ngên haâng quaãn lyá vaâ kiïím soaát IAS 30.35
ruãi ro ài keâm caác thúâi gian àaáo haån vaâ caác mûác laäi suêët khaác nhau cuãa taâi saãn vaâ
núå. IAS 32.42
● Thaão luêån vïì caác chñnh saách quaãn lyá cho viïåc kiïím soaát nhûäng ruãi ro ài keâm caác
cöng cuå taâi chñnh, bao göìm caác chñnh saách cho nhûäng vêën àïì nhû tûå baão hiïím ruãi
ro, traánh têåp trung ruãi ro bêët húåp lyá vaâ caác yïu cêìu vïì thïë chêëp àïí giaãm thiïíu ruãi IAS 32.43
ro tñn duång.
● Mö taã muåc tiïu vaâ chñnh saách quaãn lyá ruãi ro taâi chñnh bao göìm chñnh saách tûå baão
hiïím cho tûâng loaåi giao dõch theo dûå baáo.

B. RUÃI RO TAÂI CHÑNH

1. Cú cêëu baãng töíng kïët taâi saãn (bao göìm caã caác hoaåt àöång vaâ khoaãn muåc ngoaåi baãng)
● Cú súã phên biïåt giûäa caác giao dõch naây vúái caác sûå kiïån khaác mang laåi viïåc ghi nhêån IAS 30.8
caác khoaãn taâi saãn vaâ núå vaâ nhûäng sûå kiïån chó mang laåi caác khoaãn bêët thûúâng vaâ IAS 1.97
cam kïët.
● Caác àiïìu khoaãn, àiïìu kiïån vaâ chïë àöå kïë toaán cho tûâng loaåi taâi saãn taâi chñnh, núå taâi chñnh IAS 32.47
vaâ cöng cuå vöën, göìm coá thöng tin vïì mûác àöå vaâ baãn chêët, caác àiïìu khoaãn vaâ àiïìu kiïån IAS 1.97
quan troång cuãa caác yïu töë coá thïí aãnh hûúãng àïën giaá trõ, thúâi gian vaâ tñnh chùæc chùæn
cuãa doâng tiïìn trong tûúng lai, vñ duå nhû:
■ giaá trõ göëc/ûúác tñnh
■ ngaây àaáo haån hoùåc thûåc hiïån
■ lûåa choån thanh toaán trûúác vaâ caác kyâ
■ lûåa choån chuyïín àöíi
■ giaá trõ vaâ thúâi gian cuãa caác khoaãn thu àûúåc hoùåc thanh toaán
■ tyã lïå hoùåc giaá trõ caác khoaãn laäi vaâ cöí tûác
■ thïë chêëp àûúåc giûä
■ thöng tin vïì ngoaåi tïå
■ caác khïë ûúác
IAS 30.23
● Chïë àöå kïë toaán, bao göìm caã caác tiïu chñ ghi nhêån vaâ cú súã tñnh toaán àûúåc duâng, vñ
IAS 39.167
duå nhû:
■ caác phûúng phaáp vaâ giaã àõnh àûúåc aáp duång cho viïåc ûúác tñnh giaá trõ thûåc tïë,
taách biïåt cho caác loaåi taâi saãn taâi chñnh vaâ núå taâi chñnh.
■ caác khoaãn laäi/löî khi tñnh toaán laåi caác taâi saãn taâi chñnh daânh àïí baán àûúåc àûa
vaâo laäi hoùåc löî trong kyâ hoùåc àûúåc ghi nhêån trûåc tiïëp vaâo vöën.

158
YÏU CÊÌU CÖNG BÖË THAM KHAÃO IAS

■ caách thûác thöng thûúâng kïë toaán cho caác khoaãn mua vaâ baán caác taâi saãn taâi chñnh
vaâo ngaây giao dõch hoùåc ngaây thanh toaán (cho tûâng loaåi taâi saãn taâi chñnh).
● Caác taâi saãn vaâ núå coá thïí àûúåc buâ trûâ chó khi maâ:
■ coá quyïìn theo luêåt àõnh IAS 30.26
■ coá dûå tñnh chuyïín thaânh tiïìn möåt taâi saãn hoùåc thanh toaán möåt khoaãn núå theo
phûúng phaáp buâ trûâ.
● Caác khoaãn bêët thûúâng vaâ cam kïët sau àûúåc yïu cêìu cöng böë theo IAS 37: IAS 37
■ tñnh chêët vaâ giaá trõ cuãa caác khoaãn cam kïët cêëp tñn duång khöng thïí huyã ngang.
■ tñnh chêët vaâ giaá trõ cuãa caác khoaãn bêët thûúâng vaâ cam kïët phaát sinh tûâ caác
khoaãn muåc ngoaåi baãng, göìm coá:
■ caác khoaãn thay thïë tñn duång trûåc tiïëp, chùèng haån nhû caác khoaãn àaãm baão
chung coá caác khoaãn núå, àaãm baão chêëp thuêån ngên haâng, vaâ thû tñn duång dûå
phoâng duâng laâm àaãm baão taâi chñnh cho caác khoaãn vay vaâ chûáng khoaán.
■ möåt söë khoaãn bêët thûúâng liïn quan àïën giao dõch göìm coá traái phiïëu cöng trònh,
traái phiïëu àêëu thêìu, traái quyïìn vaâ thû tñn duång dûå phoâng liïn quan túái caác giao
dõch cuå thïí.
■ caác khoaãn bêët thûúâng ngùæn haån, tûå thanh khoaãn liïn quan àïën giao dõch phaát
sinh tûâ viïåc chuyïín dõch haâng hoaá, vñ duå nhû tñn duång chûáng tûâ trong trûúâng
húåp àúåt giao haâng haâng ban àêìu àûúåc duâng laâm àaãm baão.
■ caác thoaã thuêån baán vaâ mua laåi khöng àûúåc ghi nhêån trong baãng töíng kïët taâi
saãn.
■ caác khoaãn muåc laäi vaâ liïn quan àïën tyã giaá höëi àoaái bao göìm caác khoaãn trao àöíi,
quyïìn lûåa choån vaâ húåp àöìng tûúng lai.
■ caác cam kïët khaác, caác húåp àöìng baão hiïím núå vaâ húåp àöìng baão laänh liïn hoaân. IAS 30.53
● Töíng giaá trõ cuãa caác khoaãn núå àûúåc àaãm baão vaâ tñnh chêët vaâ giaá trõ kïët chuyïín cuãa
nhûäng taâi saãn àûúåc àem thïë chêëp laâm àaãm baão.
● Nïëu ngên haâng tham gia caác hoaåt àöång tñn thaác quan troång: IAS 30.55
■ cöng böë sûå viïåc naây
■ cho thêëy mûác àöå hoaåt àöång
● Cöng böë riïng cho caác khoaãn tûå baão hiïím giaá trõ thûåc tïë theo chó àõnh, baão hiïím IAS 32.91
doâng tiïìn vaâ baão hiïím cho möåt khoaãn àêìu tû vaâo möåt àún võ nûúác ngoaâi: IAS 39.169 (b) vaâ
■ mö taã khoaãn tûå baão hiïím (c)
■ mö taã caác cöng cuå taâi chñnh àûúåc duâng àïí baão hiïím vaâ giaá trõ thûåc tïë cuãa cöng
cuå àoá.
■ baãn chêët cuãa loaåi ruãi ro àûúåc baão hiïím
● Àöëi vúái viïåc tûå baão hiïím caác giao dõch àûúåc dûå baáo:
■ kyâ dûå kiïën phaát sinh giao dõch
■ dûå tñnh thúâi àiïím xaác àõnh laäi hoùåc löî roâng
■ mö taã bêët kyâ giao dõch naâo àûúåc dûå àoaán trûúác àêy àaä àûúåc kïë toaán cho viïåc tûå
baão hiïím nhûng dûå kiïën khöng coân xaãy ra nûäa.
● Àöëi vúái nhûäng khoaãn laäi/löî liïn quan àïën viïåc baão hiïím doâng tiïìn àaä àûúåc ghi nhêån
trûåc tiïëp vaâo vöën (thöng qua baáo caáo thay àöíi vöën chuã súã hûäu):
■ giaá trõ àûúåc ghi nhêån vaâo vöën cöí phêìn
■ giaá trõ àûúåc taách khoãi vöën cöí phêìn chuyïín sang laäi hoùåc löî roâng trong kyâ
■ giaá trõ àûúåc taách khoãi vöën cöí phêìn vaâ àûúåc phên böí vaâo giaá trõ kïët chuyïín cuãa
taâi saãn vaâ núå trong giao dõch theo dûå àoaán àûúåc baão hiïím.

2. Khaã nùng sinh lúâi vaâ cú cêëu baáo caáo thu nhêåp
● Cöng böë caác chñnh saách kïë toaán sau: IAS 30.8
■ ghi nhêån caác loaåi thu nhêåp chñnh IAS 1.97
■ xaác àõnh chi phñ ruãi ro chung cuãa ngaânh ngên haâng vaâ phûúng phaáp kïë toaán
caác chi phñ naây.
● Baáo caáo thu nhêåp phaãi nhoám thu nhêåp vaâ chñ phñ theo baãn chêët vaâ cöng baáo giaá trõ IAS 30.9 vaâ 30.10
cuãa caác loaåi thu nhêåp vaâ chi phñ chñnh. Ngoaâi caác yïu cêìu cuãa caác IAS khaác, baáo caáo
thu nhêåp hoùåc thuyïët minh cêìn phaãi coá caác nöåi dung sau:

159
YÏU CÊÌU CÖNG BÖË THAM KHAÃO IAS

■ thu nhêåp laäi vaâ caác loaåi thu nhêåp tûúng tûå
■ chi phñ laäi vaâ caác loaåi chi phñ tûúng tûå
■ thu nhêåp cöí tûác
■ thu nhêåp phñ vaâ hoa höìng
■ traã phñ vaâ hoa höìng
■ caác loaåi thu nhêåp hoaåt àöång khaác
■ chi phñ haânh chñnh chung
■ caác loaåi chi phñ hoaåt àöång khaác
● Caác khoaãn thu nhêåp vaâ chi phñ khöng àûúåc buâ trûâ trûâ khi nhûäng khoaãn liïn quan IAS 30.13
túái caác giao dõch tûå baão hiïím vaâ nhûäng khoaãn taâi saãn vaâ núå àaä àûúåc buâ trûâ trong
baãng töíng kïët taâi saãn.
● Caác khoaãn àûúåc khoanh riïng liïn quan túái ruãi ro chung cuãa ngên haâng (göìm coá IAS 30.50
caác khoaãn löî trong tûúng lai vaâ caác loaåi ruãi ro khaác khöng thïí lûúâng trûúác àûúåc
hoùåc caác khoaãn bêët thûúâng), ngoaâi nhûäng khoaãn phaãi àûúåc thûåc hiïån tñch luäy theo
IAS 37, cêìn phaãi àûúåc cöng böë riïng laâ caác khoaãn phên böí thu nhêåp àïí laåi. Bêët kyâ
khoaãn giaãm giaá trõ naâo cho nhûäng khoaãn naây àïìu àûúåc ghi coá trûåc tiïëp vaâo thu
nhêåp àïí laåi.
● Àöëi vúái caác khoaãn laäi/löî tûâ viïåc tñnh toaán laåi taâi saãn taâi chñnh daânh àïí baán, àaä àûúåc IAS 39.170(a)
ghi nhêån vaâo vöën cöí phêìn:
■ giaá trõ àûúåc ghi nhêån
■ giaá trõ àûúåc taách khoãi vöën cöí phêìn chuyïín sang laäi hoùåc löî roâng trong kyâ
● Caác khoaãn thu nhêåp, chi phñ, laäi vaâ löî quan troång phaát sinh tûâ caác khoaãn taâi saãn IAS 39.170(c)
vaâ núå taâi chñnh
■ thu nhêåp vaâ chi phñ laäi àûúåc trònh baây taách biïåt
■ giaá trõ àaä thûåc hiïån vaâ chûa thûåc hiïån àûúåc trònh baây taách biïåt
■ laäi vaâ löî tûâ viïåc thöi khöng ghi nhêån àûúåc trònh baây taách biïåt vúái nhûäng khoaãn
phaát sinh tûâ viïåc àiïìu chónh giaá trõ thûåc tïë
■ giaá trõ thu nhêåp laäi àûúåc tñch luyä tûâ caác khoaãn vay khoá àoâi àûúåc trònh baây taách
biïåt
● Baãn chêët vaâ giaá trõ cuãa bêët kyâ khoaãn löî do giaãm giaá naâo hoùåc viïåc ghi àaão laåi khoaãn IAS 39.170 (f)
löî àoá.

3. Ruãi ro mêët khaã nùng thanh toaán àïën haån

● Àöëi vúái nhûäng taâi saãn taâi chñnh àûúåc kïët chuyïín vûúåt quaá giaá trõ thûåc tïë: IAS 32.88
■ giaá trõ kïët chuyïín vaâ giaá trõ thûåc tïë, tûâng taâi saãn riïng biïåt hoùåc theo phên
nhoám tûúng ûáng cuãa nhûäng taâi saãn àoá.
■ lyá do khöng giaãm giaá trõ kïët chuyïín, bao göìm caã bùçng chûáng cho thêëy khaã nùng
thu höìi giaá trõ naây.;
(LÛU YÁ: Têët caã caác khoaãn muåc khaác khöng àûúåc cöng böë theo giaá trõ thûåc tïë coá thïí coá
aãnh hûúãng bêët lúåi àïën ruãi ro vïì khaã nùng thanh toaán àïën haån).
● Àöëi vúái nhûäng taâi saãn àûúåc tñnh toaán theo chi phñ hao moân:
■ cöng böë vïì sûå viïåc IAS 39.170 (b)
■ diïîn giaãi caác taâi saãn taâi chñnh
■ giaá trõ kïët chuyïín
■ giaãi thñch taåi sazo giaá trõ thûåc tïë khöng thïí tñnh toaán àûúåc möåt caách tin cêåy
■ möåt loaåt ûúác tñnh coá khaã nùng rúi vaâo giaá trõ thûåc tïë
■ cöng böë nhûäng nöåi dung sau khi nhûäng taâi saãn àûúåc baán:
■ sûå viïåc

■ giaá trõ kïët chuyïín vaâo thúâi àiïím baán

■ laäi hoùåc löî àûúåc ghi nhêån

● Àöëi vúái viïåc chûáng khoaán hoaá hoùåc caác thoaã thuêån mua laåi:
■ baãn chêët vaâ giúái haån giao dõch IAS 39.170 (d)
■ diïîn giaãi thöng tin thïë chêëp vaâ àõnh lûúång vïì nhûäng giaá àõnh cú baãn cho viïåc
tñnh toaán giaá trõ thûåc tïë
■ khi taâi saãn taâi chñnh khöng coân àûúåc ghi nhêån nûäa

160
YÏU CÊÌU CÖNG BÖË THAM KHAÃO IAS

● Lyá do phên loaåi laåi bêët kyâ taâi saãn taâi chñnh naâo phaãi àûúåc baáo caáo theo giaá trõ hao IAS 39.170 (e)
moân thay vò giaá trõ thûåc tïë.
● Giaá trõ kïët chuyïín cuãa nhûäng taâi saãn taâi chñnh àûúåc thïë chêëp laâm àaãm baão cho caác IAS 39.170 (g)
khoaãn núå vaâ bêët kyâ àiïìu khoaãn, àiïìu kiïån naâo liïn quan àïën nhûäng taâi saãn àûúåc
thïë chêëp.

4. Ruãi ro tñn duång

● Cú súã xaác àõnh caác khoaãn löî tûâ caác khoaãn cho vay vaâ taåm ûáng vaâ xoaá caác khoaãn cho IAS 30.8
vay vaâ taåm ûáng khöng coá khaã nùng thu höìi.
● Ngoaâi caác nöåi dung yïu cêìu theo caác IAS khaác, baáo caáo thu nhêåp hoùåc thuyïët minh àûa IAS 30.10
vaâo töín thêët tûâ caác khoaãn vay vaâ taåm ûáng.
● Ngoaâi caác nöåi dung yïu cêìu cuãa caác IAS khaác, baãng töíng kïët taâi saãn hoùåc thuyïët minh IAS 30.19
cêìn àûa vaâo nhûäng taâi saãn sau:
■ Phaát haânh cho vaâ cho vay vaâ taåm ûáng cho caác ngên haâng khaác
■ Cho khaách haâng vay hoùåc taåm ûáng.
● Bêët kyâ maãng têåp trung lúán naâo trong taâi saãn, núå vaâ caác khoaãn muåc ngoaåi baãng theo IAS 30.40
vuâng àõa lyá, khaách haâng hoùåc nhoám ngaânh hoùåc caác vuâng têåp trung ruãi ro khaác.
● Àöëi vúái caác khoaãn löî tûâ caác khoaãn cho vay vaâ taåm ûáng:
■ Chi tiïët vïì thay àöíi dûå phoâng löî caác khoaãn cho vay vaâ taåm ûáng trong kyâ, cöng IAS 30.43
böë riïng cho:
■ giaá trõ àûúåc ghi nhêån laâ dûå phoâng trong kyâ hiïån taåi
■ söë àûúåc xoaá cho caác khoaãn khöng coá khaã nùng thu höìi
■ bêët kyâ khoaãn ghi coá naâo cho söë àaä àûúåc thu höìi
■ Töíng giaá trõ dûå phoâng töín thêët caác khoaãn cho vay vaâ taåm ûáng trïn baãng töíng kïët
taâi saãn.
■ Töíng giaá trõ caác khoaãn cho vay vaâ taåm ûáng khöng àûúåc tñch luyä laäi vaâ khöng àûúåc
laâm cú súã xaác àõnh giaá trõ kïët chuyïín.
● Caác khoaãn àûúåc taách riïng cho löî caác khoaãn cho vay vaâ taåm ûáng vûúåt qua söë dûå IAS 30.44
phoâng tñnh toaán thöng thûúâng àûúåc kïë toaán thaânh caác khoaãn daânh riïng trong thu
nhêåp àïí laåi. Bêët kyâ phêìn giaãm naâo tûâ nhûäng khoaãn naây cuäng seä àûúåc ghi coá trûåc
tiïëp vaâo thu nhêåp àïí laåi vaâ khöng àûúåc àûa vaâo baáo caáo thu nhêåp.
● Àöëi vúái giao dõch cuãa bïn àöëi taác liïn quan, cöng böë caác nöåi dung sau (IAS 24): IAS 30.58
■ Chñnh saách cho vay cuãa ngên haâng
■ Söë àûúåc tñnh vaâo hoùåc tyã lïå cuãa:
■ caác khoaãn cho vay vaâ taåm ûáng, tiïìn gûãi vaâ chêëp nhêån vaâ hûáa phiïëu
■ caác loaåi thu nhêåp chñnh, chi phñ laäi, vaâ hoa höìng àaä traã
■ chi phñ àûúåc ghi nhêån trong kyâ cho caác khoaãn löî tûâ caác khoaãn cho vay vaâ taåm
ûáng vaâ giaá trõ dûå phoâng vaâo ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn
■ caác cam kïët khöng thïí huyã ngang vaâ caác khoaãn bêët thûúâng phaát sinh tûâ caác
khoaãn muåc ngoaåi baãng
● Àöëi vúái tûâng loaåi taâi saãn taâi chñnh: IAS 32.66
■ Giaá trõ thïí hiïån töët nhêët ruãi ro tñn duång töëi àa khöng tñnh àïën giaá trõ thûåc tïë
cuãa khoaãn thïë chêëp
■ Caác khu vûåc têåp trung quan troång ruãi ro tñn duång
■ Caác thöng tin khaác vïì ruãi ro tñn duång
● Ngûúâi cho vay cöng böë: IAS 39.170 (h)
■ Giaá trõ thûåc tïë cuãa khoaãn thïë chêëp àûúåc chêëp nhêån vaâ àûúåc pheáp baán hoùåc àem
thïë chêëp laåi nïëu khöng bõ löîi
■ Caác àiïìu khoaãn vaâ àiïìu kiïån quan troång liïn quan àïën viïåc sûã duång taâi saãn thïë
chêëp.

(LÛU YÁ: Viïåc tuên thuã chùåt cheä caác yïu cêìu luêåt àõnh khöng phaãi laâ àaãm baão cho viïåc
trònh baây trung thûåc. Viïåc aáp duång àuáng caác àùåc àiïím àõnh tñnh cuãa quy tùæc nöåi dung
quan troång hún hònh thûác vaâ quy tùæc thêån troång cêìn àaãm baão àûúåc rùçng thöng tin vïì ruãi
ro tñn duång laâ àaáng tin cêåy. Caã nöåi dung vaâ thûåc tiïîn kinh tïë àïìu quan troång trong viïåc

161
YÏU CÊÌU CÖNG BÖË THAM KHAÃO IAS

xaác àõnh khaã nùng thu höìi caác khoaãn cho vay vaâ taåm ûáng. Ngoaâi ra, quy tùæc thêån troång -
tñnh àïën mûác àöå thêån troång khi àûa ra ûúác tñnh trong nhûäng àiïìu kiïån khöng chùæc chùæn -
cêìn àûúåc thûåc hiïån àïí àaãm baão rùçng taâi saãn vaâ thu nhêåp khöng bõ àõnh giaá quaá cao vaâ caác
khoaãn núå vaâ chi phñ thò khöng bõ àõnh giaá quaá thêëp.)

5. Ruãi ro vïì tñnh thanh khoaãn

● Nhoám taâi saãn vaâ núå trong baãng töíng kïët taâi saãn theo baãn chêët caác khoaãn vaâ liïåt kï IAS 30.18
theo trònh tûå phaãn aánh tñnh thanh khoaãn tûúng àöëi.
● Ngoaâi caác yïu cêìu trong caác IAS khaác, baãng töíng kïët taâi saãn hoùåc thuyïët minh göìm coá: IAS 30.19
■ Taâi saãn:
■ tiïìn mùåt vaâ söë dû taâi khoaãn taåi ngên haâng trung ûúng
■ tñn phiïëu khaác vaâ caác loaåi tñn phiïëu àûúåc taái chiïët khêëu vúái ngên haâng trung
ûúng
■ chûáng khoaán chñnh phuã vaâ caác loaåi chûáng khoaán khaác giûä cho muåc àñch giao
dõch
■ caác taâi saãn phaát haânh trïn thõ trûúâng tiïìn tïå
■ Núå:
■ caác khoaãn tiïìn gûãi tûâ caác ngên haâng khaác
■ caác khoaãn tiïìn gûãi trïn thõ trûúâng tiïìn tïå
■ núå caác khaách haâng gûãi tiïìn khaác
■ chûáng chó tiïìn gûãi
■ hûáa phiïëu vaâ caác khoaãn núå khaác coá chûáng tûâ
■ caác khoaãn ài vay khaác

● Phên tñch vaâ phên böí caác khoaãn taâi saãn vaâ núå theo caác nhoám àaáo haån theo thúâi gian IAS 30.30 vaâ 30.33
coân laåi giûäa ngaây lêåp baãng töíng kïët taâi saãn vaâ ngaây àaáo haån theo húåp àöìng. Caác vñ
duå vïì caác nhoám göìm coá:
■ dûúái möåt thaáng
■ tûâ möåt àïën ba thaáng
■ tûâ ba thaáng àïën möåt nùm
■ tûâ möåt àïën nùm nùm
■ nùm nùm trúã lïn
(Thúâi gian àaáo haån coá thïí àûúåc thïí hiïån theo thúâi gian coân laåi cho àïën ngaây thanh toaán IAS 30.35
laåi hoùåc tûâ kyâ àêìu cho àïën ngaây thanh toaán laåi.)

6. Ruãi ro laäi suêët (àõnh giaá laåi)

● Àöëi vúái tûâng loaåi taâi saãn taâi chñnh vaâ núå taâi chñnh: IAS 32.56
■ àõnh giaá laåi theo húåp àöìng hoùåc ngaây àaáo haån, tuyâ theo ngaây naâo súám hún
■ laäi suêët aáp duång
■ caác thöng tin khaác vïì ruãi ro laäi suêët
● Phên tñch vaâ phên böí caác khoaãn taâi saãn vaâ núå theo nhoám thúâi gian àaáo haån theo IAS 30.33 vaâ 30.35
kyâ coân laåi cho àïën ngaây trao àöíi laäi suêët tiïëp theo. Vñ duå vïì caác kyâ göìm coá:
■ dûúái möåt thaáng
■ tûâ möåt àïën ba thaáng
■ tûâ ba thaáng àïën möåt nùm
■ tûâ möåt àïën nùm nùm
■ nùm nùm trúã lïn

7. Ruãi ro thõ trûúâng

● Cú súã àõnh giaá caác chûáng khoaán àêìu tû vaâ chûáng khoaán giao dõch IAS 30.8
● Ngoaâi caác yïu cêìu cöng böë theo caác IAS khaác, baáo caáo thu nhêåp hoùåc thuyïët minh IAS 30.10
göìm coá:
■ laäi trûâ ài löî tûâ chûáng khoaán giao dõch
■ laäi trûâ ài löî tûâ chûáng khoaán àêìu tû
● Caác khoaãn laäi vaâ löî sau àûúåc baáo caáo theo phûúng phaáp buâ trûâ: IAS 30.15

162
YÏU CÊÌU CÖNG BÖË THAM KHAÃO IAS

■ baán hoùåc thay àöíi giaá trõ kïët chuyïín chûáng khoaán giao dõch
■ baán chûáng khoaán àêìu tû
● Ngoaâi caác yïu cêìu cöng böë theo caác IAS khaác, baãng töíng kïët hoùåc thuyïët mminh IAS 30.24
àûa caác loaåi chûáng khoaán àêìu tû vaâo möåt loaåi taâi saãn riïng
■ giaá trõ thõ trûúâng cuãa chûáng khoaán giao dõch vaâ chûáng khoaán àêìu tû khaã maåi
nïëu khaác vúái giaá trõ kïët chuyïín
● Àöëi vúái tûâng loaåi taâi saãn vaâ núå taâi chñnh, cöng böë thöng tin vïì giaá trõ thûåc tïë: IAS 32.77
■ giaá trõ thûåc tïë cuãa caác cöng cuå àûúåc giao dõch
■ taâi saãn àûúåc giûä hoùåc núå seä àûúåc phaát haânh: giaá chaâo mua
■ taâi saãn seä àûúåc mua vaâo hoùåc núå àûúåc giûä: giaá chaâo baán
■ àöëi vúái cöng cuå khöng àûúåc giao dõch, coá thïí cöng böë nhiïìu giaá trõ
■ khi thûåc tïë khöng xaác àõnh àûúåc giaá trõ thûåc tïë möåt caách tin cêåy, sûå viïåc naây
cêìn àûúåc cöng böë cuâng vúái thöng tin vïì caác àùåc trûng chuã yïëu cuãa cöng cuå taâi
chñnh cú baãn thñch ûáng vúái giaá trõ thûåc tïë.
● Àöëi vúái caác taâi saãn taâi chñnh àûúåc kïët chuyïín vûúåt quaá giaá trõ thûåc tïë: IAS 32.88
■ giaá trõ kïët chuyïín vaâ giaá trõ thûåc tïë, cho riïng tûâng taâi saãn hoùåc nhoám taâi saãn
■ lyá do khöng giaãm giaá trõ kïët chuyïín, göìm caã bùçng chûáng thïí hiïån khaã nùng thu
höìi.
(Xem thïm phêìn vïì ruãi ro khaã nùng thanh toaán àïën haån)

8. Ruãi ro tiïìn tïå

● Ngoaâi caác yïu cêìu cöng böë theo caác IAS khaác, baáo caáo thu nhêåp hoùåc thuyïët minh àûa IAS 30.10
vaâo:
■ laäi trûâ ài löî giao dõch ngoaåi tïå
● Caác khoaãn laäi vaâ löî sau thûúâng àûúåc baáo caáo theo phûúng phaáp buâ trûâ: IAS 30.15
■ kinh doanh ngoaåi tïå
● Giaá trõ caác khoaãn ruãi ro ngoaåi tïå roâng quan troång IAS 30.40

163
 TAÂI LIÏÅU THAM KHAÃO

Epstein, B.J andâ A.A Mirza. 1998, IAS 98 - Interpretation and Application of International
Acounting Standards (Giaãi thñch vaâ aáp duång caác Chuêín mûåc kïë toaán quöëc tïë), 1998,
New York: John Willey & Sons.

Hattingh, C.P. 1998. Finacial Acounting Course - One page summaries (Baâi hoåc kïë toaán taâi chñnh
- Toám tùæt trong möåt trang). Randburg: PC Finance Research CC.
Lewis, R. and D. Pendrill. 1994. Advanced Financial Accouting, 4th ed (Kïë toaán taâi chñnh cao
cêëp, xuêët baãn lêìn thûá 4). London: Pitman Publishing.

Oppermann, H.R.B., S.F. Booysen, M.Koen, C.S Binnekade, vaâ J.G.I Oberholster. 1997.
Accounting Standards, 7th ed (Caác chuêín mûåc kïë toaán, xuêët baãn lêìn thûá 7). Cape
Town: Juta.

School of Accountancy. 1995. The 1995 QE. Pretoria: University of Pretoria.

Vorster, Q., W.A.Joubert, M.Koen, and C.Koornhof. 2000. Descriptive Accounting, 5th ed (Kïë toaán
diïîn giaãi, xuêët baãn lêìn thûá 5). Durban: Buttewrths.

164
 (IAS 8)

165