SOÁ PHÖÙC

A. KIEÁN THÖÙC CAÀN NHÔÙ.

1/ Taäp hôïp soá phöùc: C
2/ Soá phöùc (daïng ñaïi soá) : z = a + bi (a, b  R , i laø ñôn vò aûo, i2 = -1); a laø phaàn thöïc, b laø
phaàn aûo cuûaz
 z laø soá thöïc  phaàn aûo cuûa z baèng 0 (b = 0)
 z laø phaàn aûo  phaàn thöïc cuûa z baèng 0 (a = 0)
3/ Hai soá phöùc baèng nhau:
a  a '
a + bi = a’ + b’i  b  b' (a, b, a' , b' R)
4/ Bieåu dieãn hình hoïc : Soá phöùc z = a + bi (a, b  R ) ñöôïc bieåu dieãn bôûi ñieåm M(a ; b) hay

bôûi u  ( a; b) trong mp(Oxy) (mp phöùc) y
M(a+bi)

0 x
5/ Coäng vaø tröø soá phöùc :
. (a + bi) + (a’+ b’i) = (a + a’) + (b + b’)i
. (a + bi) – (a’ + b’i) = (a – a’) + (b – b’)i (a, b, a’, b’  R )
 Soá ñoái cuûa z = a + bi laø –z = -a – bi (a, b  R )
   
 z bieåu dieãn u , z’ bieåu dieãn u ' thì z + z’ bieåu dieãn bôûi u  u ' vaø z – z’ bieåu dieãn bôûi
 
u  u'
6/ Nhaân hai soá phöùc : (a + bi)(a’ + b’i) = (aa’-bb’) + (ab’ + ba’)i (a, a’, b, b’  R ) .

7/ Soá phöùc lieân hôïp cuûa soá phöùc z = a + bi laø z  a  bi
a) z  z ; z  z '  z  z ' ; z.z '  z.z '
b) z laø soá thöïc  z  z ; z laø soá aûo  z   z
8/ Moâñun cuûa soá phöùc : z = a + bi
a) z  a  b  z z  OM
2 2

b) z  0 z  C , z  0  z  0
c) z.z '  z z ' , z  z '  z  z ' z , z ' C
9/ Chia hai soá phöùc :
1 1
a) Soá phöùc nghòch ñaûo cuûa z (z  0) : z  z 2 z
z' z' z z' z
b) Thöông cuûa z’ chia cho z (z  0) :  z ' z 1  2

z z zz
z'  z'  z' z' z'
c) Vôùi z  0 ,  w  z '  wz. ,   , 
z  z z z z

10/ Caên baäc hai cuûa soá phöùc :

z laø caên baäc hai cuûa soá phöùc   z2  
(a, b, x, y  R )
 2 a  a2  b2

z = x + yi laø caên baäc hai cuûa soá phöùc w = a + bi x 2  y 2  a x 

 2
   
2 xy  b y  b

 2x

a) w = 0 coù ñuùng 1 caên baäc hai laø z = 0

b) w  0 coù ñuùng hai caên baäc hai ñoái nhau
* Hai caên baäc hai cuûa a > 0 laø  a
* Hai caên baäc hai cuûa a < 0 laø   a .i
1
11/ Phöông trình baäc hai Az2 + Bz + C = 0 (A, B, C laø soá phöùc cho tröôùc, A  0 ).
  B 2  4 AC
 B 
a)   0 : Phöông trình coù hai nghieäm phaân bieät , (  laø 1 caên baäc hai cuûa  )
2A
B
b)   0 : Phöông trình coù 1 nghieäm keùp laø 
2A
12/ Daïng löôïng giaùc cuûa soá phöùc :
* z = r (cos   i sin  ) (r > 0) laø daïng löông giaùc cuûa z = a + bi (a, b  R, z  0)

r  a 2
 b 2




cos  
a
r


sin

 
b
r

+  laø moät acgumen cuûa z.

+   (Ox, OM )
13/ Nhaân chia soá phöùc döôùi daïng löôïng giaùc.
Neáu z = r(cos   i sin  ) , z '  r ' (cos  'i sin  ' ) thì :
a) z.z '  r.r '[cos(   ' )  i sin(   ' ) ]
z r
b) [cos(   ' )  i sin(   ' )]
z' r '
14/ Coâng thöùc Moa-vrô : n  N * thì [r (cos   i sin  )] n  r n (cos n  i sin n )
15/ Caên baäc hai cuûa soá phöùc döôùi daïng löôïng giaùc :
 
Caên baäc hai cuûa soá phöùc z = r(cos   i sin  ) (r > 0) laø : r (cos  i sin ) vaø
2 2
   
 r (cos  i sin )  r [cos(   )  i sin(   )]
2 2 2 2

B. BAØI TAÄP
Baøi 1: Tìm phaàn thöïc vaø phaàn aûo cuûa caùc soá phöùc sau :
a) (4 – i) + (2 + 3i) – (5 + i) ÑS : 1 vaø 1
2 2
b) (1 + i) – (1 – i) ÑS: 0 vaø 4
c) (2 + i)3 – (3 – i)3 ÑS: -16 vaø 37
3 i 2 i 3 3 2 2 1 3
d)  ÑS : vaø
1 i i 2 2
Baøi 2: Cho soá phöùc z = x + yi. Tìm phaàn thöïc vaø phaàn aûo cuûa caùc soá phöùc :
a) z2 – 2z + 4i ÑS: x2 – y2 – 2x vaø 2(xy – y + 2)
zi  2 xy y 2  x 2 1
b) ÑS: vaø
iz  1 x 2  ( y  1) 2 x 2  ( y  1) 2
Baøi 3: Giaûi caùc phöông trình sau (aån z):
2i  1  3i 22 4
a) z ÑS:  i
1 i 2i 25 25
1
b) [(2  i ) z  3  i ](iz  )0 ÑS: -1 + i ; 1/2
2i
c) z  2 z  2  4i ÑS: 2/3 + 4i
1 3 1 3
d) z 2  z  0 ÑS: 0, -1,  i,  i
2 2 2 2
2
 e) z  z  0
2
ÑS: 0, i, -i
ÑS: bi (b  R )
2
f) z  z  0
2

Baøi 4: Xaùc ñònh taäp hôïp caùc ñieåm trong maët phaúng phöùc bieåu dieãn caùc soá z thoûa maõn moãi
ñieàu kieän sau:
a) z  z  3  4 ÑS: x = 1/2 vaø x = -7/2
1 3
b) z  z 1 i =2 ÑS: y =
2
x2
c) 2|z – i| = z  z  2i ÑS: y =
4
4
 z i
Baøi 5: Tìm soá phöùc z thoûa maõn :   1 ÑS: 0, 1 , -1
 z i
Baøi 6: Phaân tích ra thöùa soá :
a) a2 + 1 ÑS: (a – i)(a + i) b) 2a2 + 3 ÑS: (a 2  i 3 )(a 2  i 3)
4 2
c) 4a + 9b ÑS: (2a – 3bi)(2a + 3bi) d) 3a2 + 5b2 ÑS: ( a 3  ib 5 )(a 3  ib 3)
Baøi 7: Thöïc hieän pheùp tính :
3 3 6 1 i
a) ÑS:  i b) ÑS: i
1  2i 5 5 1 i
m ai a a 1 2 a
c) ÑS: -i m d) ÑS:  i
i m a i a a 1 a 1
3i 4 3 (1  2i ) 2  (1  i ) 2 21 9
e) ÑS:  i f) ÑS:  i
(1  2i )(1  i ) 5 5 (3  2i ) 2  (2  i ) 2 34 17
ai b b
g) ÑS: i a h) (2 – i)6 ÑS: -117 – 44i
i a a
Baøi 8: Tìm caên baäc hai cuûa moãi soá phöùc sau :
a) -1 + 4 3.i ÑS:  ( 3  2.i ) b) 4 + 6 5.i ÑS:  (3  5.i )
c) -1 - 2 6 .i ÑS:  ( 2  3.i ) d) -5 + 12.i ÑS:  (2 + 3i)
Baøi 9: Giaûi caùc phöông trình sau trong C.
3 1
a) x 2  3.x  1  0 ÑS:  i
2 2
6
b) 3 2 .x 2  2 3.x  2  0 ÑS: (1  i )
6
c) x2 – (3 – i)x + 4 – 3i = 0 ÑS: 2 + i ; 1 – 2i
1  i 23
d) 3x 2  x  2  0 ÑS:
6
6 6
e) 3x 2 2  2 x 3  2  0 ÑS:  i
6 6
f) 3i.x2 – 2x – 4 + i = 0 ÑS:  1 2 10  2  i. 2 10  2  1 ; 1 2 10  2  i. 2 10  2  1
3 3 3 3
Baøi 10: Giaøi caùc heä phöông trình :
z  z  4  i
a)  ÑS:(3 – i; 1 + 2.i) vaø (1 + 2.i; 3 – i)
1 2

z  z
2
1  5  2i2
2

 z .z  5  5.i
b)  ÑS: (2 – i; -1 – 3.i), (-1 – 3i; 2 – i), (-2 + i; 1 + 3i), (1 + 3i; -2 + i)
1 2

z  z
2
1  5  2.i
2
2

Baøi 11: Tìm moät acgumen cuûa moãi soá phöùc sau:
2 3
a)  2  2 3.i ÑS: b) 4 – 4i ÑS:
3 4
   
c) 1 - 3.i ÑS:  d) cos  i. sin ÑS: 
3 4 4 4
  5 
e)  sin  i. cos ÑS:  f) (1  i. 3 )(1  i ) ÑS: 
8 8 8 12
3
Baøi 12: Thöïc hieän pheùp tính :
3 2 3 2
a) 3(cos20o + isin20o)(cos25o + isin25o) ÑS:  i.
2 2
    5 5
b) 5 (cos  i. sin ).3(cos  i. sin ) ÑS: 15(cos  i. sin )
6 6 4 4 12 12
2 (cos 45 0  i. sin 45 0 ) 2 6
c) ÑS:  i.
3 (cos15 0  i. sin 15 0 ) 2 6
2 2
2 (cos  i. sin )
3 3 6 2
d) ÑS:  i.
  4 4
2(cos  i. sin )
2 2

Baøi 13: Vieát döôùi daïng löôïng giaùc caùc soá phöùc sau:
     
a) 1  i 3 ÑS: 2 [cos   i. sin ]
 3   3 
  
b) 1 + i ÑS: 2 . cos  i. sin 
 4 4
 
c) (1  i 3 )(1  i ) ÑS: 2 2[cos( )  i. sin( )]
12 12
1 i 3 7 7
d) ÑS: 2[cos( )  i. sin(  )]
1 i 12 12
 
e) 2.i.( 3  i ) ÑS: 4(cos  i. sin )
3 3
1 2  
f) ÑS: [cos( )  i sin( )]
2  2i 4 4 4
   
g) z = sin   i. cos  ÑS: cos     i sin    
 2   2 
Baøi 14: Tính :
1 3
a) (cos12o + isin12o)5 ÑS: i
2 2
b) [ 2 (cos 30 0  i sin 30 0 )]7 ÑS:  4 6  i.4 2
c) ( 3  i ) 6 ÑS: -2 6
d) (1 + i)16 ÑS: 2 8
12
1 
e)  i 3 ÑS: 1
2 2 
 
 i  1
2008
1
f)   ÑS:
 i  21004
21
 5  3i 3 
g)   ÑS: 221
 1  2i 3 
 