Ê
Ê

Ê  ÊÊ  Ê

  ÊÊÊ Ê ÊÊ   
Ê
 !"#$%&'Ê($Ê')*
+,-.-
Các yӃu tӕ trên phim Xquang có ҧnh hưӣng tӟi quyӃt đӏnh cӫa bác sӻ chӍnh
nha bӝc lӝ hay nhә răng nanh vĩnh viӉn ngҫm hàm trên. Nhӳng phân tích hӗi quy
tӯng bưӟc mӝt cho thҩy vӏ trí cӫa thân răng theo chiӅu môi ± vòm miӋng có ҧnh
hưӣng tӟi quyӃt đӏnh điӅu trӏ, nhӳng răng ngҫm ӣ vòm miӋng có xu hưӟng đưӧc
phүu thuұt bӝc lӝ trong khi nhӳng răng ngҫm nҵm trên cung hay phía môi thưӡng
đưӧc nhә bӓ. Răng nanh càng có xu hưӟng bӏ nhә bӓ khi góc giӳa trөc răng và
đưӡng giӳa càng lӟn.
/0*$%&'
Trong sӕ bӋnh nhân tҥi khoa Nҳn chӍnh răng tҥi BӋnh ViӋn Răng Đҥi hӑc
Manchester (1994-1998), lӵa chӑn điӅu trӏ chӫ yӃu cho nhӳng trưӡng hӧp răng
nanh ngҫm can thiӋp muӝn là bӝc lӝ răng bҵng phүu thuұt rӗi chӍnh nha (48,9%)
hoһc nhә răng phүu thuұt (51,1%). Tuy nhiên, trưӟc khi đưa ra quyӃt đӏnh điӅu trӏ,
các yӃu tӕ lâm sàng và Xquang cҫn đưӧc cân nhҳc tӟi bao gӗm:
(1)‘Đӝ tuәi bӋnh nhân
(2)‘Tình trҥng sӭc khӓe răng miӋng và vӋ sinh răng miӋng
(3)‘Khoҧng trên cung hàm có đӫ cho viӋc sҳp thҷng răng nanh vĩnh viӉn
không
(4)‘Răng hàm nhӓ thӭ nhҩt có phù hӧp đӇ thay thӃ răng nanh không
(5)‘Vӏ trí răng trên phim Xquang có thuұn lӧi không
(6)‘Khҧ năng hӧp tác cӫa bӋnh nhân khi chӍnh nha.
(7)‘Nhӳng chӕng chӍ đӏnh cho phүu thuұt.
Nhӳng yӃu tӕ như tình trҥng sӭc khӓe răng miӋng không tӕt hay bӋnh nhân
thiӃu tinh thҫn hӧp tác đӅu có thӇ gây cҧn trӣ quá trình chӍnh nha nhưng các yӃu tӕ
1
lâm sàng khác có thӇ đưӧc quan tâm hơn. Tuy nhiên, dù giҧ đӏnh tҩt cҧ các yӃu tӕ
đó đӅu thuұn lӧi, nhӳng yӃu tӕ trên phim Xquang cũng rҩt quan trӑng khi đưa ra kӃ
hoҥch điӅu trӏ cho nhӳng bӋnh nhân này.
Nhӳng yӃu tӕ trên phim Xq cҫn đánh giá là:
(1)‘Góc tҥo bӣi trөc răng nanh và đưӡng giӳa (hình 1)
(2)‘ChiӅu cao cӫa thân răng nanh theo chiӅu thҷng đӭng.
(3)‘Vӏ trí theo chiӅu trưӟc ± sau cӫa chóp chân răng (hình 3)
(4)‘Phҫn thân răng nanh gӕi lên răng cӱa liӅn kӅ (hình 4)
(5)‘Sӵ tiêu chân răng cӱa liӅn kӅ
(6)‘Vӏ trí thân răng nanh theo chiӅu môi ± vòm miӋng
(7)‘Vӏ trí chóp chân răng theo chiӅu môi ± vòm miӋng

Hình 1: Góc t̩o bͧi trͭc răng nanh và Hình 2: Chi͉u cao thân răng nanh theo
đưͥng giͷa chi͉u đͱng

2
 


Hình 3: V͓ trí theochi͉u trưͣc sau cͯa Hình 4: M͙i tương quan giͷa thân răng
chóp chân răng nanh và răng c͵a bên li͉n k͉

1!‘ +*'023#4&'&3&(567$8&''023
Góc đưӧc tҥo bӣi đưӡng giӳa và đưӡng thҷng đi tӯ chóp chân răng tӟi đӍnh
múi răng nanh (Hình 1). Đӝ lӟn cӫa góc đưӧc phân chia thành các nhóm:
-‘ Nhóm 1: 0-150
-‘ Nhóm 2: 16-300
-‘ Nhóm 3:  310
c!‘ 9-#:-(;<*(0=>-#$?*@A3>*B3*(+C*(D&#4&'E*+-(F
-‘ Nhóm 1: ӣ phía trên vӏ trí răng nanh.
-‘ Nhóm 2: phía trên vùng răng hàm nhӓ thӭ nhҩt hàm trên.
-‘ Nhóm 3: phía trên vùng răng hàm nhӓ thӭ hai hàm trên.
¨!‘ (0=>*3<-(D&#4&'&3&(-(;<*(0=>-(G&'7H&'E*(0=>*3<-(D&#4&'
&3&(7$I*C(D&&(+,-(;<,J0K0L&M>3&5?0*N*#4&'*O3K0=&P=!
-‘ Nhóm 1: ӣ dưӟi đưӡng ranh giӟi men ± cement.
-‘ Nhóm 2: ӣ phía trên đưӡng ranh giӟi men ± cement nhưng chưa vưӧt quá
nӱa chân răng.

3
 -‘ Nhóm 3: ӣ phía trên nӱa chân răng nhưng chưa vưӧt quá toàn bӝ chân
răng.
-‘ Nhóm 4: ӣ phía trên toàn bӝ chân răng.
„!‘ H*7Q*(;C(B*B3-(D&#4&' &3&(KL&#4&'*O3K0=& P=EC(D& &(+,
-(;<,J0K0L&M>3&5?0*(D&#4&'*O3K0=&P=E
-‘ Nhóm 1: không chӗng lên chân răng theo chiӅu ngang.
-‘ Nhóm 2: chӗng lên không quá nӱa chiӅu rӝng chân răng.
-‘ Nhóm 3: chӗng lên quá nӱa chiӅu rӝng nhưng chưa hӃt toàn bӝ chân
răng.
-‘ Nhóm 4: chӗng lên toàn bӝ chân răng cӱa hoһc hơn.
%!‘ R-0L>*(D&#4&'*O3K0=&P=
Hơn 50% trưӡng hӧp bӋnh nhân có thӇ có tiêu chân răng theo chiӅu má ±
lưӥi lҥi không đưӧc chҭn đoán trên phim Xquang.
!‘ 9-#:-(D&56*(D&#4&'&3&(-(;<*(0=>,S0@5T,,0U&'
ĐӇ xác đӏnh cҫn chөp Xq theo kӻ thuұt trưӧt bóng hoһc phim Cone bean, Ct
Scanner.
Vӏ trí theo chiӅu môi ± vòm miӋng cӫa thân răng nanh khá quan trӑng,
nhӳng răng nҵm phía môi hoһc trên cung răng thưӡng có xu hưӟng bӏ nhә bӓ. Góc
giӳa răng nanh và đưӡng giӳa càng tăng thì răng đó càng có xu hưӟng bӏ nhә bӓ.
Nhӳng răng nanh ӣ phía môi hoһc nҵm trên cung răng bӏ nhә bӓ bӣi chúng ӣ vӏ trí
khó hơn so vӟi phía vòm miӋng khi xét tӟi góc trөc răng, tương quan vӟi răng cӱa
bên theo chiӅu đӭng và chiӅu ngang. Vӏ trí răng nanh càng nҵm ngang thì viӋc
chӍnh nha càng khó khăn hơn, do đó có xu hưӟng bӏ nhә bӓ theo quan niӋm cӫa đa
sӕ nhà lâm sàng.
Theo mӝt sӕ nghiên cӭu, mһc dù phim Xquang đem lҥi khá nhiӅu thông tin
vӅ răng nanh ngҫm nhưng dưӡng như nó không có tác đӝng lӟn tӟi quyӃt đӏnh điӅu
trӏ bҵng nhә hay phҩu thuұt bӝc lӝ răng nanh ngҫm. ĐiӅu đáng chú ý là chӍ có vӏ trí
4
theo chiӅu môi ± vòm miӋng cӫa thân răng và góc giӳa trөc răng vӟi đưӡng giӳa có
ҧnh hưӣng tӟi quyӃt đӏnh điӅu trӏ mӝt cách có ý nghĩa.
Quan niӋm thông thưӡng cho rҵng tiên lưӧng viӋc chӍnh nha sҳp lҥi vӏ trí
răng nanh ngҫm sӁ không đưӧc tӕt nӃu răng ngҫm chӗng lên quá nӱa chân răng
cӱa liӅn kӅ hay vӏ trí răng ӣ quá cao. Tuy nhiên, có nghiên cӭu cho rҵng nhӳng yӃu
tӕ này có tác dөng đӏnh hưӟng tӕt nhưng không nhҩt thiӃt ҧnh hưӣng tӟi quyӃt đӏnh
trên lâm sàng, nguyên nhân có thӇ do:
1.‘ Vӟi kӻ thuұt chӍnh nha cӕ đӏnh hiӋn thӡi, có thӇ thӵc hiӋn sҳp thҷng răng
nanh ӣ vӏ trí rҩt khó trên phim Xquang dù đòi hӓi thӡi gian dài hơn.
2.‘ Nhӳng yӃu tӕ khác trong chҭn đoán như tình trҥng sӭc khӓe răng miӋng, vӋ
sinh răng miӋng và sӵ hӧp tác cӫa bӋnh nhân có thӇ có ҧnh hưӣng lӟn hơn
nhӳng yӃu tӕ trên phim Xquang trong quá trình đưa ra kӃ hoҥch điӅu trӏ. Ví
dө, vӏ trí răng nanh khó vүn có thӇ chӍ đӏnh chӍnh nha nӃu các yӃu tӕ trên
phù hӧp.
¿ -K>V&E
QuyӃt đӏnh nhә hay bӝc lӝ răng nanh vĩnh viӉn ngҫm hàm trên đӇ chӍnh nha
cӫa bác sӻ có thӇ đưӧc dӵa trên nhӳng thông tin thu đưӧc tӯ phim Xquang, chӫ
yӃu căn cӭ vào vӏ trí theo chiӅu môi ± vòm miӋng cӫa thân răng nanh và góc tҥo
bӣi trөc cӫa răng và đưӡng giӳa.
‘
‘‘  ‘
‘
 ‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘