Sáng kiến kinh nghiệm GDCD 7 Năm học: 2010 – 2011

GV: Dư Thị Hương

ĐỀ TÀI :
TÍCH HỢP GIÁO DỤC MÔI TRƯỜNG TRONG DẠY HỌC
MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN Ở TRƯỜNG THCS

I /Lý do chọn đề tài:

Bảo vệ môi trường là vấn đề được nhiều quốc gia trên thế giới quan tâm,
vì sự phát triển bền vững toàn cầu. Con người là một bộ phận của thiên
nhiên, do đó con người sẽ không sống nổi nếu thiên nhiên không được bảo
vệ. Nói cách khác, bảo vệ thiên nhiên chính là bảo vệ cuộc sống của chúng
ta.
Từ những năm gần đây, Nhũng dấu hiệu cho thấy nạn suy thoái môi
trường đã ngầy một rõ ráng hơn do nhiều nguyên nhân chủ yếu là do tác
động của con người. Phải gánh chịu nhiều hậu quả thiên tai gây ra, con
người đã bắt đầu ý thức được về những ảnh hưởng có hại của mình đối với
môi trường sống. Chính vì thế, con người quan tâm hơn công tác bảo vệ môi
trường, đặc biệt là bảo vệ môi trường trông thời kì CNH- HĐH. Cũng vậy,
Bộ GD& ĐT đã đưa các nội dung bảo vệ môi trường vào hệ thống giáo dục
nhằm tác động lên thái độ, hành vi của học sinh bằng chương trình tích hợp
GDMT trong các môn học ở cấp THCS cũng như các cấp học khác.
Giáo dục môi trường là việc làm hết sức cần thiết, thường xuyên và liên
tục. Bởi giáo dục môi trường sẽ hình thành và phát triển kĩ năng hành động
trong môi trường của học sinh, từ đó tạo nên một lối sống có trách nhiệm và
thân thiện với thiên nhiên.Đặc biệt là trường THCS Thạch Lập chúng tôi là
một trường vùng cao học sinh hiểu về môi trường và tác hại của việc ô
nhiễm môi trường còn hạn chế, vì vậy tôi thấy việc tích hợp giáo dục môi
trường vào dạy học môn GDCD là điều rât quan trọng và cần thiết.
Môn giáo dục công dân ở trường Trung học cơ sở nhằm giáo dục cho
học sinh các chuẩn mực xã hội đối với người công dân ở mức độ phù hợp
với lứa tuổi ; trên cơ sở đó góp phần hình thành những nhân cách của con
người Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, phù hợp với xu thế phát triển và
tiến bộ của thời đại..
Để thực hiện nội dung tích hợp GDMT vào môn học, đặc biệt là môn
GDCD có hiệu quả, giáo viên phải có trách nhiệm xây dựng bài giảng có
chất lượng giúp học sinh nhận thức tốt vấn đề đặt ra, bài học có tác dụng
giáo dục sâu sắc và có sức lan toả. Bởi lẽ, đạo đức được hình thành theo
những chuẩn mực sống, tuỳ theo lứa tuổi, văn hoá, gia đình, tôn giáo...Ở tuổi
12-15, con người trải qua giai đoạn phát triển tâm lý rất lớn. Chúng ta không
chỉ giúp các em phát triển khả năng giải thích mà cả khả năng đưa ra và bảo
vệ chính kiến của mình về một vấn đề. Trong bất cứ tình huống nào, nếu có

TRƯỜNG THCS THẠCH LẬP

Sáng kiến kinh nghiệm GDCD 7 Năm học: 2010 – 2011
GV: Dư Thị Hương

đủ thông tin về vấn đề cần tìm hiểu thì chúng ta sẽ có quyết định đúng đắn,
chính xác hơn. Qua nhũng bài học có tích hợp nội dung GDMT,học sinh
nhận thức được vai trò của môi trường cũng như sự tác động tiêu cực của
con người tới môi trường chắc chắn các em sẽ quyết định được hành vi của
mình đối với môi trường. Đó cũng chính là lý do tôi chọn đề tài này.
II/Phương pháp nghiên cứu:
Để thực hiện đề tài này bản thân tôi đã sử dụng những phương pháp sau:
-Phương pháp điều tra qua những tiết dự giờ của bạn bè đồng nghiệp cùng
bộ môn, diều tra mức độ tiếp thu bài của học sinh và việc đánh giá kết quả
của từng tiết dạy.
- Phương pháp phân tích tổng hợptài liệu qua sách tham khảo qua sách
báovà các thông tin có tính thời sụ.
- Phương pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh.
- Phương pháp thực hành thực nghiệm qua những tiết dạy học ở các lớp
6,7,8,9. Bản thận tôi đã thực nghiệm và rút ra kinh nghiệm.
III/Quá trình thực hiện:
1/ Khảo sát thực tế:
- Trong cuộc sống cũng như khi dạy học môn GDCD , tôi nhận thấy các
em chưa có ý thức về môi trường và sự tác động của con người có ảnh
hưởng như thế nào đối với môi trường. Qua khảo sát kết quả học tập của
học sinh tôi thấy chỉ mới 56% các em học sinh hiểu chút ít về môi trường
và cuộc sống của con người.
2/ Biện pháp:
Ngày nay cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ đối với con người
thì vấn đề môi trường ngày càng được quan tâm, không chỉ với các lỉnh vực
khác của cuộc sống mà lỉnh vực giáo dục cũng góp phần vào bảo vệ môi
trường. Học sinh phải hiểu rõ môi trường rất quan trọng đối với chúng ta,để
có một cuộc sống bền vững thì con người cần bảo vệ môi trườngvì vạy lồng
ghép giáo dục môi trường và các bài giảng môn GDCD ở các trường THCS
là rất quan trọng.
3/ Nội dung: Tích hợp GDMT trong dạy học tiết GDCD ở các trường
THCS
Tích hợp GDMT vào bài dạy môn GDCD là quan trọng nhưng không phải
bài nào cũng lồng ghép, tích hợp được. Với những bài cần thiết tích hợp thì
phải chọn đơn vị kiến thức phù hợp với nội dung bài dạy, không áp đặt, phải
có tác dụng giáo dục cao, tránh sự nhàm chán, lặp đi lặp lại. Trong chương
trình lớp 7 có nhiều bài cần tích hợp như: Xây đựng gia đình văn hoá, Bảo
vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên, Bảo vệ di sản văn hoá...

TRƯỜNG THCS THẠCH LẬP

Sáng kiến kinh nghiệm GDCD 7 Năm học: 2010 – 2011
GV: Dư Thị Hương

Trong điều kiện về thời gian có hạn, tôi chỉ trao đổi được một vài kinh
nghiệm khi thực hiện đưa nội dung tích hợp GDMT vào 1 tiết dạy, ví dụ bài
Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.Nội dung cụ thể như sau;
1/Xác đinh nội dung kiến thức cần tích hợp:
Bµi 14: B¶o vÖ m«i trêng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn
GDCD Líp 7, bµi nµy d¹y trong 2 tiÕt.§©y là một bài trực tiếp nói
về môi trường và việc bảo vệ môi trường vì vậy nội dung kiến thức cần tích
hợp hầu như là cả bài,nhưng theo cá nhân tôi thì chú trọng vào nội dung đó
là: Vai trò, ý nghĩa của môi trường, tài nguyên thiên nhiên đối với cuộc sống
của con người và những biện pháp cần thiết để bảo vệ môi trường và tài
nguyên thiên nhiên là hợp lý nhất.
2/Chuẩn bị :
Như chúng tôi đã đặt vấn đề, trong bất cứ tình huống nào, bất cứ một
vấn đề nào nếu có đủ thông tin cần tìm hiểu thì chúng ta sẽ quyết định đúng
đắn, chính xác hơn, tác dụng giáo dục sẽ hiệu quả hơn. Cho nên phải chuẩn
bị tốt các yêu cầu cần thiết, từ thiết kế bài dạy, tư liệu cho đến sử dụng
CNTT. Như thường lệ, để thiết kế bài giảng tốt, chúng tôi có kế hoặch chuẩn
bị, đồng thời giao nhiệm vụ cụ thể cho học sinh.
a. Chuẩn bị của học sinh:
Việc chuẩn bị của học sinh là một hình thức nghiên cứu trước bài mới, từ
đó các em sẽ nắm bài mới có chất lượng.
* Giao nhiệm vụ cho từng nhóm tìm tư liệu để tư liệu phong phú và
tránh trùng lặp.
Nhóm 1,2: Tìm những nơi hiện nay ở nước ta đã bị ô nhiễm?( gợi ý một
số hình ảnh: một góc rừng Cúc Phương bị chặt phá, Đồ sơn bị ô nhiễm, biển
Nha trang bị ô nhiễm...)
Nhóm 3,4: Tìm những nơi mà hiện nay Thanh Hoá đã bị ô nhiễm (gợi
ý ,một số hình ảnh về biển Sầm Sơn hiện nay một số nơi dã bị ô nhiễm,...)
* Giao nhiệm vụ cho cả lớp: Suy ngẫm về những hình ảnh tìm được?
Bản thân em đã làm được những việc gì để góp phần bảo vệ môi trường
sống từ nhận thức, hành động cụ thể trong việc bảo vệ môi trường và tài
nguyên thiên nhiên.
b. Chuẩn bị của thầy giáo:
- Tìm tư liệu, hình ảnh về những nội dung như đã giao cho học sinh. Sau
đó chọn lọc một số hình ảnh vừa đủ, phù hợp với nội dung bài dạy: chọn 4, 5
hình ảnh về thiên nhiên đã bị ô nhiễm cho học sinh tự suy ngẫm, trình bày
trước lớp suỹ nghĩ, chính kiến của mình khi được xem những hình ảnh đó.
( Hiện tượng vứt rác bừa bãi ở biển Sầm Sơn, móc túi khách du lịch, một
góc rừng Cúc Phương bị chặt phá...)
Néi dung tÝch hîp cô thÓ vµo bµi nh sau:

TRƯỜNG THCS THẠCH LẬP

Sáng kiến kinh nghiệm GDCD 7 Năm học: 2010 – 2011
GV: Dư Thị Hương

I. §Æt vÊn ®Ò.

II. Néi dung bµi häc.
1.Kh¸i niÖm .
a. M«i trêng.
b. Tµi nguyªn thiªn nhiªn.
II. Vai trß cña m«i trêng .
GV: Cho häc sinh quan s¸t tranh ¶nh, b¨ng h×nh vÒ lò lôt
ë miÒn trung vµo th¸ng 10/2010 võa qua, m«i trêng bÞ «
nhiÔm, n¹n chÆt ph¸ rõng…
GV: TÝch hîp vµo néi dung nµy víi viÖc ®a ra c©u hái ®Ó
häc sinh th¶o luËn.? Nªu suy nghÜ cña em vÒ c¸c th«ng
tin vµ h×nh ¶nh mµ em võa quan s¸t?
? ViÖc m«i trêng bÞ « nhiÔm, tµi nguyªn thiªn nhiªn bÞ
khai th¸c bõa b·i dÉn ®Õn hËu qu¶ nh thÕ nµo?
Tõ ®ã GV nhÊn m¹nh hiÖn nay m«i trêng vµ tµi nguyªn
thiªn nhiªn ®ang bÞ « nhiÔm, bÞ khai th¸c bõa b·i. §iÒu
®ã ®· dÉn ®Õn hËu qu¶ lín: Thiªn tai, lò lôt, ¶nh hëng
®Õn ®iÒu kiÖn sèng, søc kháe, tÝnh m¹ng con ngêi.
? VËy m«i trêng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn cã tÇm quan
träng nh thÕ nµo ®èi víi ®êi sèng con ngêi?
HS: Tr¶ lêi:
GV:KL: M«i trêng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn cã tÇm quan
träng ®Æc biÖt ®èi víi con ngêi nªn chóng ta cÇn thùc
hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó b¶o vÖ m«i trêng vµ tµi nguyªn
thiªn nhiªn.
Qua ®ã h×nh thµnh cho häc sinh ý thøc b¶o vÖ m«i tr-
êng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn.
? Em h·y kÓ nh÷ng danh lam th¾ng c¶nh, di tÝch lÞch sö
ë níc ta hiªn nay mµ em biÕt?
GV Gîi ý : VÞnh H¹ Long, Th¸nh ®Þa mü s¬n, suèi c¸ cÈm
l¬ng,….
Giáo viên hướng dẫn HS nghiên cứu bài học từ tư liệu, từ hệ thống câu
hỏi nhằm giúp học sinh hiểu sâu sắc:Môi trường tự nhiên là những cảnh đẹp
của đất nước, là tài sản vô giá do thiên nhiên ban tặng, thể hiện môi trưòng
trong lành cho nên thu hút khách tham quan du lịch, mang lại giá trị kinh tế
lớn, góp phần nâng cao đời sống vật chất tinh thần cho nhân dân, tạo điều
kiện để mở rộng quan hệ thực tế. Đồng thời khơi gợi cho các em niềm tự
hào về quê hương Thanh Hoá nói riêng và việt Nam nói chung.Từ đó bồi
dưỡng cho học sinh nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên

TRƯỜNG THCS THẠCH LẬP

Sáng kiến kinh nghiệm GDCD 7 Năm học: 2010 – 2011
GV: Dư Thị Hương

nhiên, biết ngăn chặn những hành vi phá hoại, tạo một lối sống có trách
nhiệm và thân thiện với thiên nhiên.
Từ việc nghiên cứu tìm hiểu về môi trường và tài nguyên thiên nhiên bị
ô nhiễm, GV khắc sâu cho học sinh ý thức bảo tồn, vun đắp, phát triển làm
cho môi trường và thiên nhiên nước ta ngày càng trong lành và đẹp hơn.
=> Qua hướng dẫn tìm hiểu để khẳng định: Bảo vệ môi trường và tài
nguyên thiên nhiên chính là chúng ta đang bảo vệ cho mình và cho tất cả
mọi người hay đó chính là môi trường sống của chúng ta
- Chọn tình huống phù hợp với tình hình địa phương: Trong một lần các
em đi lao động vệ sinh tại khu di tích lịch sử Lam Kinh một số em tinh
nghịch đã bẻ cành cây, vô thức vứt rác trong khuôn viên .. để cho HS trả lời
ý: khi chứng kiến cảnh đó em sẽ sử xự như thế nào? Nội dung được lồng
ghép tích hợp trong phần (những quy định của pháp luật về bảo vệ môi
trường và tài nguyên thiên nhiên) liên quan đến bảo vệ môi trường. Đó cũng
chính là trách nhiệm của học sinh để góp phần thực hiện cuộc vận động: “
Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”
* Để có nội dung tích hợp tốt trong việc lồng ghép giáo dục môi trường
vào bài dạy, chúng tôi nhận thấy có một số thuận lợi và khó khăn sau:
- Thuận lợi:
Sự quan tâm giúp đỡ của đồng nghiệp, nhà trường, của Phòng giáo dục.
Giáo viên nhiệt tình yêu nghề, sau các tiết dạy đã tham khảo các ý kiến
của tổ chuyên môn để rút kinh nghiệm.
Các phương tiện thông tin đại chúng đã cung cấp nhiều thông tin, sự
kiện về môi trường.
- Khó khăn:
Phải có nhiều thời gian, công sức để tìm tư liệu,cần rất nhiều thời gian và
có sự ủng hộ, giúp đỡ của các đồng nghiệp bạn bè.
Phương tiện máy móc cho dạy học còn quá khó khăn( một trường/1
máy) thì khó nói được việc thực hiện thường xuyên, cho nên theo việc rèn kĩ
năng sử dụng máy của giáo viên cũng có phần hạn chế.Đặc biệt với trường
THCS Thạch Lập của chúng tôi điều đó lại khó khăn hơn rât nhiều.Là một
trường vùng cao đời sống nhân dân còn nghèo nàn lạc hậu; học sinh còn học
kém nhiều vì vậy việc tích hợp trong dạy học còn gặp nhiều khó khăn.Tuy
nhiên với sự nhiệt tình trong nghề nghiệp và lòng yêu nghề tôi sẽ cố gắng
truyền đạt nhưng gì mà tôi biết cho học sinh thân yêu của chung tôi. Cố gắng
tích hợp thật nhiều những nội dung vê môi trường vào môn GDCD để học
sinh ngày càng có ý thức hơn về bảo vệ môi trường và yêu thiên nhiên hơn.
III/ Kết quả nghiên cứu
Tích hợp GDMT vào môn giáo dục công dân là vấn đề quan trọng, cần
thực hiện nghiêm túc, có chất lượng.

TRƯỜNG THCS THẠCH LẬP

Sáng kiến kinh nghiệm GDCD 7 Năm học: 2010 – 2011
GV: Dư Thị Hương

Để có một giờ dạy tốt, GV và HS phải chuẩn bị chu đáo các khâu cần
thiết, người giáo viên phải thực sự trăn trở, gắn trách nhiệm của mình trong
mỗi việc làm.
Bài dạy phải vừa khắc sâu kiến thức vừa có tác dụng giáo dục đạo đức học
sinh.
Qua quá trình, chúng tôi nhận thấy việc tích hợp giáo dục môi trường là rất
cần thiết và phù hợp, bởi vì thực trạng hiện nay, môi trường đang bị ô
nhiễm nghiêm trọng nhưng vẫn còn nhiều người chưa thực sự quan tâm,
hay có người chỉ vì lợi ích riêng mà quên đi trách nhiệm cuộc sống chung
cña bao người. Vì vậy, đòi hỏi trong chúng ta phải trang bị cho các em
những kiến thức về môi trường, phải có ý thức tốt trong việc bảo vệ môi
trường từ những bài học trong chương trình, từ trong thực tế cuộc sống.
Bảo vệ môi trường, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên là trách nhiệm chung
của chúng ta, của toàn xã hội, đặc biệt là thế hệ trẻ.
Qua giảng dạy môn GDCD ở trường THCS Thạch Lập bằng sự nổ lực
học hỏi bằng nhận thức của bản thân, tiếp thu tinh thần đổi mới phương
pháp dạy học kết hợp các giờ dạy của bạn bè đồng nghiệpđã giúp tôi thành
công trong việc lồng nghép môi trường vào bài dạy.
Kết quả thùc d¹y ë líp 7A1 trêng THCS Th¹ch LËp n¨m häc
2010-2011 như sau
Loại giỏi : 30% Khá : 45% Trung bình 25%
IV/ Kết luận:
Trên đây là một số suy nghĩ và việc làm của tôi trong quá trình thực hiện “
Tích hợp giáo dục môi trường trong dạy học môn giáo dục công dân”.Với
địa bàn như Thạch Lập chúng tôi, tôi rất hy vọng rằng sẽ nhận được sự góp
ý, trao đổi về cách làm, cách thực hiện tốt nhất từ phía đồng nghiệp để có thể
nâng cao hơn kết quả tích hợp môi trường trong môn học,tìm được tiếng nói
chung, đem lại hiệu quả tốt nhất trong dạy và học môn giáo dục công dân.
Xin trân trọng cảm ơn !
Kiến nghị:
-Kính mong UBND huyện Ngọc Lặc, phòng giáo dục huyện Ngọc Lặc
quan tâm nhiều hơn đến môn học cung cấp thêm nhiều tư liệu dạy học,thiết
bị dạy học cho trường THCS Thạch Lập và môn GDCD
-Tổ chức nhiều chuyên đề để giáo viên học hỏi thêm về môn học.
-Cung cấp thêm đồ dùng dạy học cho môn gdcd.
-Cung cấp các văn bản pháp luật mới kịp thời hơn

Tµi liÖu tham kh¶o:

- SGK, SGV GDCD líp 7.

TRƯỜNG THCS THẠCH LẬP

Sáng kiến kinh nghiệm GDCD 7 Năm học: 2010 – 2011
GV: Dư Thị Hương
- Tµi liÖu híng dÉn tÝch hîp gi¸o dôc m«i trêng trong d¹y
häc GDCD ë trêng THCS. ( nxb gi¸o dôc n¨m 2010)
- Mét sè tµi liÖu kh¸c tõ internet.

TRƯỜNG THCS THẠCH LẬP