Ñaïi Cöông Veà Saéc Kyù

(Chromatography)

PGS.TS. Nguyeãn Ñöùc Tuaán

Boä moân Hoùa Phaân Tích – Kieåm Nghieäm
Khoa Döôïc – Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Ñaïi Cöông Veà Saéc Kyù

Muïc tieâu
- Hieåu ñöôïc ñònh nghóa saéc kyù
- Neâu ñöôïc caùc giai ñoaïn cuûa quaù trình saéc kyù
- Neâu ñöôïc hai yeáu toá chuû yeáu quyeát ñònh quaù trình taùch saéc kyù
- Trình baøy ñöôïc söï phaân loaïi caùc phöông phaùp saéc kyù
- Trình baøy ñöôïc nguyeân taéc cuûa saéc kyù haáp phuï, phaân boá, trao ñoåi
ion, raây phaân töû, aùi löïc
- Trình baøy ñöôïc caùc thoâng soá saéc kyù
- Giaûi thích ñöôïc caùch ñònh tính, ñònh löôïng baèng phöông phaùp saéc kyù

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Ñaïi Cöông Veà Saéc Kyù

Daøn baøi
- Lòch söû - Ñònh nghóa
- Quaù trình saéc kyù
- Phaân loaïi caùc phöông phaùp saéc kyù
- Söï taùch saéc kyù vaø saéc kyù ñoà
- Caùc thoâng soá ñaëc tröng cuûa saéc kyù
- ÖÙng duïng cuûa saéc kyù

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Lòch söû - Ñònh nghóa
Ether daàu hoûa ƒ 1906: Mikhail Tswett – saéc kyù loûng
haáp phuï treân coät
Saéc toá
ƒ 1938: Izmailov & Schraiber – xaây
TV
döïng phöông phaùp SKLM

Chlorophyl
ƒ 1958: Stahl – hoaøn thieän phöông
phaùp SKLM
Xanthophyl
CaCO3 ƒ 1941: Martin & Synge – ñaët neàn taûng
cho saéc kyù phaân boá: SKG vaø SKK
ƒ 1952: Martin & James – baøi baùo ñaàu
tieân veà SKK
ƒ Cuoái naêm 1960: saéc kyù loûng hieäu
naêng cao ra ñôøi
ƒ 1937 – 1972: 12 giaûi Nobel veà saéc kyù
t0 t1 ƒ Ñaàu naêm 2005: saéc kyù loûng sieâu aùp

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Lòch söû - Ñònh nghóa
ƒ Qui trình trong ñoù chaát tan ñöôïc taùch rieâng ra bôûi quaù trình dòch chuyeån
khaùc nhau veà ñoäng löïc hoïc cuûa chuùng trong moät heä thoáng hai hay nhieàu
pha. Moät trong caùc pha naøy chuyeån ñoäng moät caùch lieân tuïc theo moät höôùng
nhaát ñònh vaø trong pha naøy caùc chaát rieâng bieät theå hieän linh ñoä khaùc nhau laø
do coù söï khaùc nhau veà phaân boá, haáp phuï, ñieän tích, kích thöôùc phaân töû, ñoä
hoøa tan vaø aùp suaát hôi
ƒ Saéc kyù ñoøi hoûi hai pha:
™ Pha ñoäng: loûng, khí, loûng sieâu tôùi haïn
™ Pha tónh: coá ñònh trong coät hay treân beà maët chaát raén
9 Chaát raén hay chaát mang trô taåm hay troän chaát loûng
9 Töông taùc vôùi chaát tan theo caùc cô cheá haáp phuï, phaân boá, trao ñoåi
ion, raây phaân töû, aùi löïc
ƒ Phöông phaùp saéc kyù ñöôïc aùp duïng trong caùc ngaønh khoa hoïc khaùc nhau
ƒ Ngaønh Döôïc: nghieân cöùu, phaân tích, kieåm nghieäm thuoác

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

SAÉC KYÙ LOÛNG HIEÄU NAÊNG CAO

Hôïp chaát B

Hôïp chaát A

A
B
 SAÉC KYÙ LOÛNG HIEÄU NAÊNG CAO

HPLC IC
VD: C18-derivatized silica, PS-DVB VD: pellicular latex-particles
Quaù trình saéc kyù
ƒ Ñöa hoãn hôïp leân pha tónh
ƒ Khai trieån saéc kyù
9 Saéc kyù khai trieån
9 Saéc kyù röûa giaûi:
¾ Quaù trình röûa giaûi
¾ Dung moâi röûa giaûi (eluent)
¾ Dung dòch röûa giaûi (eluate)
ƒ Phaùt hieän caùc chaát
9 Maøu cuûa chaát
9 Ñeøn töû ngoaïi
9 Phun thuoác thöû
9 Ñaàu doø (detector)

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Phaân loaïi caùc phöông phaùp saéc kyù
ƒ Theo baûn chaát vaät lyù caùc pha
Teân kyõ thuaät Pha tónh Loaïi caân baèng
Saéc kyù loûng (liquid - Chaát loûng ñöôïc haáp - Phaân boá giöõa hai pha
chromatography): pha phuï treân 1 chaát raén loûng
ñoäng laø chaát loûng (chaát mang) - Phaân boá giöõa pha loûng vaø
- Pha lieân keát beà maët pha lieân keát
- Chaát raén - Haáp phuï
Saéc kyù khí (gas - Chaát loûng ñöôïc haáp - Phaân boá giöõa pha khí vaø
chromatography, GC): phuï treân chaát raén pha loûng
pha ñoäng laø chaát khí - Pha lieân keát - Phaân boá giöõa pha khí vaø
pha lieân keát
- Chaát raén - Haáp phuï
Saéc kyù loûng sieâu tôùi - Pha lieân keát - Phaân boá giöõa pha loûng
haïn (supercritical fluid sieâu tôùi haïn vaø pha lieân keát
chromatography, SFC):
pha ñoäng laø chaát loûng
sieâu tôùi haïn

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Phaân loaïi caùc phöông phaùp saéc kyù
ƒ Theo phöông caùch cho pha ñoäng đi qua pha tónh
™ Saéc kyù khai trieån
™ Saéc kyù röûa giaûi
ƒ Theo baûn chaát cuûa quaù trình saéc kyù
™ Saéc kyù haáp phuï
™ Saéc kyù phaân boá
™ Saéc kyù trao ñoåi ion
™ Saéc kyù raây phaân töû
™ Saéc kyù aùi löïc
ƒ Theo phöông caùch löu giöõ pha tónh
™ Saéc kyù coät
™ Saéc kyù lôùp moûng
™ Saéc kyù giaáy

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Phaân loaïi caùc phöông phaùp saéc kyù
ƒ Thoâng thöôøng
™ Saéc kyù coät (Column Chromatography, CC)
™ Saéc kyù giaáy (Paper Chromatography, PC)
™ Saéc kyù lôùp moûng (Thin Layer Chromatography, TLC)
™ Saéc kyù khí (Gas Chromatography, GC)
™ Saéc kyù loûng hieäu naêng cao (High Performance Liquid
Chromatography, HPLC)
™ Saéc kyù loûng sieâu hieäu naêng (Ultra Performance Liquid
Chromatography, UPLC) hoặc UFLC (Ultra Fast Liquid
Chromatography)
Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM
Cô cheá taùch – Phaân boá

Chaát phaân tích K

S1 (pha 1) <====> S2 (pha 2)
hoøa tan trong
pha tónh loûng [S ]
bao treân beà K = 2 K: heä soá phaân boá
[S ]
maët chaát mang 1
raén trô

KD =
∑ C B
KD: heä soá phaân boá
∑C A bieåu kieán

Pha Chaát
tónh phaân
Chaát tích
mang
raén

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Cô cheá taùch – Haáp phuï

Chaát tan haáp

phuï treân beà
maët pha tónh

S2 : phaân töû chaát tan trong pha ñoäng

S2 + nM1 ⇔ S1 + nM2 S1 : phaân töû chaát tan bò haáp phuï
M2 : phaân töû pha ñoäng
[ S1 ][ M 2 ]n M1 : phaân töû pha ñoäng bò haáp phuï
K=
[ S 2 ][ M 1 ]n : beà maët hoaït ñoäng cuûa pha tónh
n: soá mol pha ñoäng bò thay theá töø beà maët
- Pha ñoäng luoân chaïy theo moät chieàu nhaát ñònh neân luoân xaûy ra quaù trình
haáp phuï vaø phaûn haáp phuï
- Caùc chaát tan seõ bò keùo theo pha ñoäng vaø coù aùi löïc khaùc nhau vôùi pha tónh
Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM
Cô cheá taùch – Trao ñoåi ion
Pha tónh laø caùc chaát trao ñoåi ion. Goàm 2 loaïi:
ƒ Nhöïa trao ñoåi cation (cationit): Ñieän tích
coá ñònh
Ion
Cationit acid maïnh -SO3-H+ phaân
Cationit acid yeáu -COO-H+ tích Ionit

ƒ Nhöïa trao ñoåi anion (anionit):

Anionit base maïnh -N(CH3)3+OH- Ion traùi
daáu
Anionit base yeáu -NH3+OH-
Quaù trình trao ñoåi ion
Tieán trình trao ñoåi: (Mx+ vaø Ax-: ion chaát tan)
Cation: xRSO3-H+ + Mx+ (RSO3-)xMx+ + xH+
Anion: xRN(CH3)3+OH- + Ax- [RN(CH3)3+]xAx-+ xOH-
- Pha ñoäng thöôøng laø caùc dung dòch ñeäm coù pH vaø chaát ñieän ly thích hôïp.
- Pha ñoäng coù theâm moät soá dung moâi höõu cô nhö MeOH, EtOH,…ñeå laøm
taêng ñoä hoøa tan hay ñoä choïn loïc cho chaát tan ⇒ caùc ion chaát tan caïnh
tranh treân maïng ion
Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM
Cô cheá taùch – Raây phaân töû
- ÔÛ traïng thaùi caân baèng: Cs ⇔ Cm
Cs, Cm: noàng ñoä chaát tan trong pha tónh vaø pha ñoäng
Heä soá K ñöôïc tính theo phöông trình:
Cs VR −Vm
K= =
Cm Vs
Trong ñoù:
Vm: toång theå tích cuûa pha ñoäng naèm trong caùc loã xoáp
cuûa caùc haït pha tónh
VS: theå tích dung moâi giöõa caùc loã
VR: theå tích bò löu giöõ cuûa chaát tan

- Saéc kyù raây phaân töû = Saéc kyù loïc qua gel = Saéc kyù thaåm thaáu gel.
- Duøng trong sinh hoùa ñeå taùch caùc protein, caùc carbohydrat,…

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Cô cheá taùch – Aùi löïc
- Môùi vaø coù tính choïn loïc cao
Moät phaân töû
- Döïa vaøo töông taùc ñaëc hieäu giöõa moät loaïi töông taùc vôùi
phaân töû lieân keát
phaân töû chaát tan vôùi moät phaân töû thöù hai coäng hoùa trò vôùi
lieân keát coäng hoùa trò vôùi pha tónh pha tónh

Ví duï: phaân töû lieân keát coäng hoùa trò vôùi Caùc phaân töû
khaùc ñöôïc röûa
pha tónh laø moät khaùng theå cuûa moät khoûi coät
protein. Khi cho hoãn hôïp goàm haøng ngaøn
Saéc kyù aùi löïc
protein qua coät, chæ coù moät pretein phaûn
öùng vôùi khaùng theå ñöôïc giöõ laïi treân coät,
caùc protein coøn laïi ñöôïc röûa khoûi coät.
Protein bò giöõ laïi treân coät seõ ñöôïc taùch ra
khoûi khaùng theå baèng caùch thay ñoåi pH
hay noàng ñoä ion trong pha ñoäng.

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Quaù trình taùch saéc kyù

Noàng ñoä
chaát tan taïi
AB caùc daõi A vaø
A B B treân coät

t1 t2

Hai caùch
taùch hai chaát
xen phuû

Söï taùch saéc kyù

vaø saéc kyù ñoà

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Caùc thoâng soá ñaëc tröng trong saéc kyù

Ñeå taùch saéc kyù ñöôïc toát:

ƒ Toác ñoä di chuyeån cuûa caùc
chaát tan
ƒ Hieän töôïng giaõn pic
ƒ Pic heïp vaø caân ñoái

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Toác ñoä di chuyeån cuûa caùc chaát
™ Saéc kyù khí vaø saéc kyù loûng hieäu naêng cao
Thôøi gian löu tR (phuùt): thôøi gian caàn thieát ñeå moät chaát di chuyeån töø nôi
tieâm maãu qua coät saéc kyù, tôùi detector vaø cho pic treân saéc kyù ñoà (tính töø
luùc tieâm ñeán luùc xuaát hieän ñænh cuûa pic).

ƒ tM (hoaëc to): thôøi gian löu cuûa

moät chaát khoâng bò löu giöõ, coøn
goïi laø thôøi gian cheát.
ƒ tR caøng lôùn, chaát tan bò löu giöõ
caøng maïnh vaø toác ñoä di chuyeån
cuûa noù caøng nhoû.
ƒ Thôøi gian löu hieäu chænh t'R ñöôïc
tính theo coâng thöùc:
t'R = tR - tM (hay t'R = tR - to)

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Maùy HPLC
1
1. Nguoàn heli
2. Bình dung moâi
3. Ñaàu phun
8 4. Ñaàu loïc
5. Van tyû leä dung moâi
6. Bôm
6
9
10 7. Van kieåm tra vaøo
8. Van kieåm tra ra
9. Khöû xung
7
11
2 3
4
10. Ñaàu thaûi
11. Van xaû
12 12. Moài bôm
5
13. Loïc dung moâi
14. Ñieàu hoøa aùp suaát
detector ngöôïc
18 17 15 14 13 15. Chuyeån ñoåi aùp suaát
16. Van tieâm maãu
16
17. Coät baûo veä + coät
saéc kyù
18. Tôùi detector.

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Toác ñoä di chuyeån cuûa caùc chaát
Thôøi gian löu
t’R = tR - tM

Heä soá dung löôïng k’

tR = tM (1 + k’)
k’: baûn chaát caùc pha, chaát tan, nhieät ñoä, ñaëc ñieåm coät
1 < k’ < 8
K B k ' B t ' R,B
Heä soá choïn loïc α = = =
K A k ' A t ' R, A
B löu giöõ maïnh hôn A neân α > 1
1,05 < α < 2,00

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Hình daïng pic – Söï baát ñoái cuûa pic

Ñöôøng cong phaân boá

chuaån Gaussian

BC
Heä soá baát ñoái AF = (0,8 < AF < 1,2)
AC
BC: nöûa chieàu roäng phía sau cuûa pic ñöôïc ño ôû
1/10 chieàu cao cuûa pic.
AC: nöûa chieàu roäng phía tröôùc cuûa pic ñöôïc ño ôû
1/10 chieàu cao cuûa pic.
AC + BC
Heä soá keùo ñuoâi As = (1/20 chieàu cao)
2 AC
Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM
Söï giaõn pic (peak spreading) – môû roäng daûi (band broadening)

ƒ Hieän töôïng ñaëc bieät trong saéc kyù

ƒ Nghieân cöùu qua thuyeát veà ñóa vaø thuyeát ñoäng hoïc
ƒ Laø keát quaû di chuyeån nhanh chaäm khaùc nhau cuûa caùc phaân töû cuøng moät
chaát khi qua coät
ƒ Pic ra muoän tuø hôn pic ra sôùm
ƒ Coät saéc kyù toát (hieäu löïc cao) seõ cho pic nhoïn (ít bò giaõn)

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Söï giaõn pic vaø lyù thuyeát ñoäng hoïc

Moái lieân quan cuûa H vôùi caùc yeáu toá ñoäng hoïc
trong quaù trình röûa giaûi: a

ƒ Khueách taùn chaát tan khi di chuyeån trong coät

Khueách taùn xoaùy A
ƒ Thieát laäp caân baèng theo töông taùc: chaát tan
– pha ñoäng – pha tónh
b
ƒ Toác ñoä cuûa caùc quaù trình töông taùc dieãn ra
trong coät
Khueách taùn doïc B
Phöông trình Van Deemter

B
H = A + + Cu c e

u d

Chuyeån khoái C

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Hieäu löïc coät vaø soá ñóa lyù thuyeát
2 2
⎛ tR ⎞ ⎛ ⎞
N=
L
= 16⎜ ⎟ = 5,54⎜ t R ⎟⎟
⎜W ⎟ ⎜W
H ⎝ ⎠ ⎝ 1/ 2 ⎠
N: soá ñóa lyù thuyeát cuûa coät
H: chieàu cao ñóa lyù thuyeát
W: chieàu roäng cuûa pic ôû ñaùy pic
W1/2: chieàu roäng cuûa pic ño ôû nöõa chieàu cao
N toát khi N gaàn baèng Nmax
L
N max = 4000
dp
L: chieàu daøi coät (cm)
dp: ñöôøng kính haït pha tónh (μm)

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Hieäu löïc coät vaø soá ñóa lyù thuyeát

Saéc kyù ñoà minh hoïa caùch tính N

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Aûnh höôûng cuûa toác ñoä doøng leân hieäu löïc coät

(a) saéc kyù loûng

(b) Saéc kyù khí - loûng

H
H (mm)
(mm)

Toác ñoä doøng

Toác ñoä doøng (cm/s)
(cm/s)

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Aûnh höôûng cuûa kích thöôùc haït nhoài coät

f ( d 2 p , d 2 c, u )
CM u = u
DM

Chieàu cao
ñóa lyù
thuyeát H
(mm)

Toác ñoä doøng (cm/giaây)

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Aûnh höôûng cuûa côõ maãu leân hieäu löïc coät

Coät Spherisorb ODS

Phaân boá k’ = 4,3

HETP (mm)

Phaân boá k’ = 2,3

Haáp phuï
Pha ñaûo k’ = 4,3

Pha ñaûo k’ = 2,2

Pha ñaûo k’ = 1,2
Phaân boá k’ = 1,0

μg maãu/g chaát nhoài coät

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Söï môû roäng daûi do caùc nguyeân nhaân khaùc
Doøng chaûy taàng

Hex: yeáu toá aûnh höôûng ñeán H do nguyeân

πr u 2 nhaân khaùc
H ex = r (cm): baùn kính caùc oáng noái caùc boä phaän
24 D M cuûa maùy HPLC
u: toác ñoä doøng cuûa pha ñoäng
DM: heä soá khueách taùn trong pha ñoäng

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Ñoä phaân giaûi

2[(t R ) B − ( t R ) A ]
Rs =
WA + WB
Rs = 0,75: hai pic khoâng taùch toát, coøn xen
phuû nhau nhieàu.
Rs = 1,0 : hai pic taùch khaù toát, coøn xen
phuû nhau 4%.
Rs = 1,5 : hai pic taùch hoaøn toaøn (chæ
xen phuû 0,3%).

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Aûnh höôûng cuûa hieäu löïc coät leân ñoä phaân giaûi
Gia taêng hieäu löïc coät

a) a)

t t

b) b)

t t

Aûnh höôûng cuûa hieäu löïc coät leân
ñoä phaân giaûi trong tröôøng hôïp heä
soá choïn loïc khoâng ñoåi
(a) Hieäu löïc coät thaáp
(b) Hieäu löïc coät cao
Hieäu löïc coät cao vaø heä soá choïn loïc giaûm
(a) Hieäu löïc coät toái ña vôùi heä soá choïn loïc
thaáp
(b) Gia taêng heä soá choïn loïc vaø vaãn giöõ
hieäu löïc coät toái ña

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

Ñoä phaân giaûi

N ⎛ α − 1⎞ ⎛ k ' B ⎞
Rs = ⎜ ⎟⎜ ⎟
4 ⎝ α ⎠⎝ 1 + k'B ⎠
Taêng Rs:
- Taêng N: baèng caùch duøng coät daøi hôn (aùp suaát, thôøi gian vaø ñoä roäng cuûa
pic cuõng taêng theo) hoaëc pha tónh coù kích thöôùc haït nhoû hôn. Cuõng coù theå
giaûm toác ñoä doøng pha ñoäng.
- Taêng k'B: baèng caùch thay ñoåi thaønh phaàn pha ñoäng (saéc kyù loûng), nhieät
ñoä (saéc kyù khí). k’B taêng seõ taêng thôøi gian phaân tích. Ñeå dung hoøa Rs vaø
thôøi gian röûa giaûi : 1 < k’B < 5.
- Taêng α baèng caùch thay ñoåi loaïi pha tónh hoaëc thaønh phaàn pha ñoäng, keå
caû pH. Vieäc taêng α coù aûnh höôûng maïnh ñeán Rs.

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

ÖÙng duïng cuûa saéc kyù
ƒ Ñònh tính vaø thöû tinh khieát
™ SKG & SKLM
Vò trí caùc veát treân saéc kyù ñoà coù theå xaùc ñònh nhôø chæ soá Rf (Retardation factor)
dR v Ñöôøng
Rf = = ===> 0 ≤ Rf ≤ 1
d M V0 dung
moâi
- Rf = 0: chaát tan hoaøn toaøn khoâng di chuyeån,
naèm taïi ñieåm xuaát phaùt
- Rf = 1: chaát tan di chuyeån cuøng vôùi vaän toác cuûa dM
dung moâi
- dR: khoaûng di chuyeån ñöôïc cuûa chaát caàn taùch
- dM: khoaûng di chuyeån ñöôïc cuûa dung moâi dR
- v: vaän toác di chuyeån cuûa chaát caàn taùch
- V0: vaän toác di chuyeån cuûa dung moâi x x
1 2

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

ÖÙng duïng cuûa saéc kyù
™ SKG & SKLM
- Söû duïng chaát ñoái chieáu
F
OX
R f ( X ) OF OX X
Rs ( X ) = = =
R f ( A) OA OA A

OF
* Hai chaát gioáng nhau laàn löôït phaûi coù Rf vaø O x x x

Rs baèng nhau.
* Hai chaát phaûi coù cuøng löôïng chaám nhö nhau Saéc kyù ñoà saéc
kyù ñoái chöùng
vaø ñöôïc trieån khai trong cuøng ñieàu kieän saéc kyù

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

ÖÙng duïng cuûa saéc kyù
™ Saéc kyù khí vaø saéc kyù loûng hieäu naêng cao
Thôøi gian löu tR (phuùt): thôøi gian caàn thieát ñeå moät chaát di chuyeån töø nôi
tieâm maãu qua coät saéc kyù, tôùi detector vaø cho peak treân saéc kyù ñoà (tính töø
luùc tieâm ñeán luùc xuaát hieän ñænh cuûa peak).

ƒ tM (hoaëc to): thôøi gian löu cuûa

moät chaát khoâng bò löu giöõ, coøn
goïi laø thôøi gian cheát.
ƒ tR caøng lôùn, chaát tan bò löu giöõ
caøng maïnh vaø toác ñoä di chuyeån
cuûa noù caøng nhoû.
ƒ Thôøi gian löu hieäu chænh t'R ñöôïc
tính theo coâng thöùc:
t'R = tR - tM (hay t'R = tR - to)

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

ÖÙng duïng cuûa saéc kyù
™ Saéc kyù khí vaø saéc kyù loûng hieäu naêng cao
* Hai chaát gioáng nhau laàn löôït phaûi coù tR vaø t’R baèng nhau
* Hai chaát phaûi coù cuøng theå tích tieâm maãu nhö nhau vaø
ñöôïc trieån khai trong cuøng ñieàu kieän saéc kyù

Neáu treân truïc hoaønh cuûa saéc kyù ñoà söû duïng ñôn vò ño laø theå
tích dung moâi:
- theå tích löu VR
- theå tích löu hieäu chænh V'R
- theå tích cheát cuûa coät VM (theå tích roãng Vo): theå tích dung
moâi töø nôi tieâm trong coät ñeán detector

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

ÖÙng duïng cuûa saéc kyù
™ Ñònh löôïng
Nguyeân taéc chung: döïa treân söï so saùnh chieàu cao hoaëc dieän tích cuûa
pic trong maãu thöû vôùi moät hay nhieàu maãu chuaån.
ƒ Pic heïp vaø ñoái xöùng: ño chieàu cao cuûa pic
ƒ Pic tuø hay leäch phöông: ño dieän tích cuûa pic

™ Phöông phaùp ñònh löôïng

ƒ So saùnh tröïc tieáp (chuaån ngoaïi 1 ñieåm)
ƒ Xaây döïng ñöôøng chuaån (chuaån ngoaïi nhieàu ñieåm)
ƒ Theâm chuaån
ƒ Noäi chuaån
ƒ Chuaån hoùa dieän tích

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

ÖÙng duïng cuûa saéc kyù

™ So saùnh tröïc tieáp (chuaån ngoaïi 1 ñieåm)

ƒ Phaân tích baèng chieàu cao cuûa ñænh:
hx
C x = Co ho: Chieàu cao ñænh chuaån, hx: Chieàu cao ñænh thöû
ho

ƒ Phaân tích baèng dieän tích ñænh:

Sx
C x = Co So: Dieän tích ñænh cuûa chuaån, Sx: Dieän tích ñænh cuûa thöû
So

C0 vaø Cx caøng gaàn nhau keát quaû caøng chính xaùc

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

ÖÙng duïng cuûa saéc kyù

™ Duøng ñöôøng chuaån (chuaån ngoaïi nhieàu ñieåm)

ƒ Pha caùc dung dòch chuaån coù noàng ñoä khaùc nhau
ƒ Tieán haønh saéc kyù caùc maãu chuaån
ƒ Veõ ñöôøng chuaån ñoä bieåu dieãn söï phuï thuoäc chieàu cao hay dieän tích
cuûa ñænh theo noàng ñoä
ƒ Tieán haønh saéc kyù maãu thöû. Döïa vaøo ñöôøng chuaån suy ra noàng ñoä maãu
thöû

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

ÖÙng duïng cuûa saéc kyù
™ Phöông phaùp noäi chuaån
ƒ Keát quaû phaân tích khoâng laëp laïi khi aùp duïng phöông phaùp ngoaïi chuaån
(xöû lyù maãu phöùc taïp hay theå tích tieâm maãu khoâng laëp laïi)
ƒ Nguyeân taéc:
9 Theâm moät chaát chuaån khaùc vôùi chaát caàn ñònh löôïng (chuaån noäi)
vaøo maãu thöû vaø dung dòch chuaån
9 Maãu phaân tích goàm nhieàu chaát: choïn moät trong caùc chaát laøm
chuaån noäi
9 Tyû soá dieän tích pic cuûa chaát phaân tích vaø chuaån noäi laø thoâng soá
ñöôïc söû duïng ñeå xaây döïng ñöôøng chuaån
ƒ Yeâu caàu cuûa chuaån noäi
9 Pic cuûa chuaån noäi phaûi taùch khoûi pic cuûa caùc thaønh phaàn khaùc
9 tR cuûa chuaån noäi phaûi gaàn vôùi tR cuûa chaát phaân tích
9 Noàng ñoä chuaån noäi theâm vaøo gaàn baèng noàng ñoä chaát phaân tích

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

ÖÙng duïng cuûa saéc kyù
™ Phöông phaùp noäi chuaån
ƒ Ñoä nhaïy phaùt hieän cuûa chuaån noäi vaø chaát phaân tích thöôøng khaùc nhau
ƒ Xaùc ñònh yeáu toá hieäu chænh Fs cuûa chuaån noäi vaø chaát phaân tích
ƒ Söû duïng dung dòch chuaån tinh khieát

- Cs: nồng độ của dung dịch chuẩn ngoại

Si × Cs
Fs = - Ci: nồng độ của dung dịch chuẩn nội
S s × Ci - Ss: diện tích đỉnh của chuẩn ngoại
- Si: diện tích đỉnh của chuẩn nội

ƒ Noàng ñoä Cx cuûa maãu thöû coù dieän tích ñænh Sx

Sx
Cx = Ci Fs
Si

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

ÖÙng duïng cuûa saéc kyù

™ Phöông phaùp theâm chuaån

ƒ Theâm moät löôïng xaùc ñònh chaát chuaån vaøo dung dòch maãu thöû
ƒ Noàng ñoä Cx cuûa maãu thöû coù dieän tích ñænh laø Sx

ƒ Theâm ΔC vaøo laøm taêng ΔS

ΔC
Cx = S x
ΔS
ƒ AÙp duïng khi coù aûnh höôûng cuûa chaát phuï

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

ÖÙng duïng cuûa saéc kyù

™ Phöông phaùp qui veà 100% dieän tích pic

ƒ Hay aùp duïng trong saéc kyù khí
ƒ Yeâu caàu:
9 Moïi caáu töû trong hoãn hôïp caàn phaân tích ñeàu phaûi ñöôïc röûa giaûi,
phaùt hieän vaø taùch hoaøn toaøn
9 Söï ñaùp öùng cuûa ñaàu doø treân caùc caáu töû laø nhö nhau

Ax × 100 - % X: giá trị % của cấu tử X trong hỗn hợp X, Y, Z

%X = - Ax, Ay, Az: diện tích pic của cấu tử X, Y, Z
Ax + Ay + Az

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM

ÖÙng duïng cuûa saéc kyù

™ Noäi chuaån ™ Chuaån hoùa dieän tích

Thuoác tröø saâu phospho höõu cô

1. Methyl parathion
2. Ciodrin
3. Parathion
4. Dyfonat
5. Diazinon
6. EPN
7. Ronnel
8. Trithion
Caùc hôïp chaát nitro thôm

Nguyeãn Ñöùc Tuaán Ñaïi hoïc Y Döôïc TPHCM