ĐIỀU TRỊ CHỈNH NHA THEO CƠ CHẾ SINH HỌC CỦA

RICKETTS
Kh¸i niÖm ®iÒu trÞ chØnh h×nh r¨ng-mÆt vµ chØnh r¨ng theo Ricketts
®−îc phæ biÕn ë Ph¸p b¾t ®Çu tõ n¨m 1966 bëi b¸c sÜ Carl F.Gugino råi sau
®ã lan sang Ch©u ©u nhê sù gióp ®ì cña Dr. Ruel, W.Bench. ë Ph¸p
J.Phillippe vµ céng sù cña «ng ta còng nh− M. Langlade vµ M.Picaud ®·
®ãng gãp vµo nhiÒu hiÓu biÕt cho ph−¬ng ph¸p nµy.
Ricketts ®· ®Þnh nghÜa nh÷ng nguyªn t¾c mµ trong ®ã cã mét sè ®iÒu
tr¸i ng−îc l¹i víi nh÷ng ý kiÕn th«ng th−êng ®−îc c«ng nhËn ë MÜ c¸ch ®ã
mÊy n¨m. Tõ c¸c nguyªn t¾c ®ã «ng ta ®· ®−a ra mét kü thuËt ®Ó ®iÒu trÞ
theo quan niÖm cña «ng. Kü thuËt ®ã cã nguån gèc tõ kü thuËt Edgewise,
trong kü thuËt nµy «ng gi÷ l¹i nguyªn t¾c kiÓm so¸t c¸c r¨ng theo 3 chiÒu
trong kh«ng gian b»ng nh÷ng èng bracket vµ nh÷ng d©y vu«ng hoÆc ch÷
nhËt, tuy vËy lùc ¸p dông còng nh− c¸ch dïng c¸c d©y kh¸c nhau nhiÒu. Môc
®Ých lµ ®¹t ®−îc kÕt qu¶ tèt nhÊt cã thÓ trong mét thêi gian tèi thiÓu vµ sù æn
®Þnh tèi ®a. C¸c kÕt qu¶ ®ã lµ ®¹t ®−îc th¨ng b»ng nghÜa lµ lµm th¼ng phï
hîp hai cung r¨ng theo 1 khíp c¾n lÝ t−ëng, mét th¨ng b»ng chøc n¨ng vµ
mét th¨ng b»ng thÈm mÜ. Chóng ta cho thªm vµo ®ã yÕu tè cuèi cïng lµ yÕu
tè thêi gian.ThËt vËy c¸c giai ®o¹n ®iÒu trÞ kh¸c nhau ph¶i ®¹t ®−îc kÕt qu¶
trong mét thêi gian tèi thiÓu.
A. Nh÷ng nguyªn t¾c
1. Sö dông mét hÖ thèng chÈn ®o¸n vµ ®iÒu trÞ víi sù gióp ®ì cña mét
m« h×nh trªn phim Cefalo cho phÐp chóng ta nh×n thÊy ®−îc nh÷ng
môc tiªu ®¹t ®−îc .
2. Lµm chñ vËn ®éng xo¾n trong lóc ®iÒu trÞ.
3. Cã ®−îc sù m¾c gi÷ nhê c¸c c¬ hoÆc b¶n x−¬ng (dÇy, ®Æc)
4. Di chuyÓn r¨ng trong bÊt cø h−íng nµo víi mét lùc phï hîp.
 5. Thay ®æi x−¬ng
6. §iÒu trÞ ®é c¾n s©u tr−íc khi ®iÒu trÞ ®é c¾n ch×a
7. Chia ®o¹n
8. §iÒu chØnh qu¸ møc
9. §iÒu trÞ c¸c sai khíp c¾n theo tr×nh tù dÇn dÇn ®Ó t¸i lËp hoÆc phôc
håi chøc n¨ng b×nh th−êng h¬n.
10. Sö dông c¸c dông cô ®a cã tr−íc.
I. Nguyªn t¾c 1:
1 Sö dông mét hÖ thèng chÈn ®o¸n vµ ®iÒu trÞ víi sù gióp ®ì
cña mét m« h×nh trªn phim Cefalo cho phÐp chóng ta nh×n thÊy ®−îc nh÷ng
môc tiªu ®¹t
®¹t ®−îc .
Kh¸m chøc n¨ng bÖnh nh©n, xem c¸c tµi liÖu (mÉu, phim toµn c¶nh,
phim chôp trong miÖng, phim chôp tõ xa th¼ng vµ nghiªng, phim chôp sä vµ
ph©n tÝch phim cæ tay) th× kh«ng ®ñ ®Ó chÈn ®o¸n vµ lªn kÕ ho¹ch ®iÒu trÞ.
CÇn ph¶i cã thªm mét m« h×nh cÐphalometrique gièng nh− “set-up” b»ng
th¹ch cao cña c¸c nhµ lµm r¨ng gi¶ ®Ó hiÓu ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ sÏ cã ®−îc
sau ®iÒu trÞ.
Holdaway ®· gäi kiÓu s¾p xÕp ®ã lµ VTO (Visual treatment objective).
Mét sè t¸c gi¶ dïng thuËt ng÷ c¾t mÉu ®Ó −íc tÝnh sù ph¸t triÓn vµ ®iÒu
trÞ.Trªn phim cephalo nghiªng ng−êi ta −íc l−îng sù ph¸t triÓn triÓn vµ ®iÒu
trÞ cã môc ®Ých lµ cã 1 ®−êng vÏ sä lín h¬n tõ c¸i thø nhÊt, chó ý ®Õn c¸c
gi¶i thiÕt ph¸t triÓn vµ kÕt qu¶ cña c¬ chÕ c¬ häc ¸p dông. Mét sè t¸c gi¶ cßn
sö dông thuËt ng÷ dù phßng sù ph¸t triÓn, thuËt ng÷ nµy chØ bao phñ mét
phÇn c¸c c«ng viÖc trªn. VÒ vÊn ®Ò nµy cÇn cã mét vµi sù ph©n biÖt sau:
- Dù kiÕn sù ph¸t triÓn trong thêi gian ng¾n 2-3 n¨m cho phÐp nh×n thÊy
trong thêi gian ng¾n nh÷ng lÖch l¹c nµo cã thÓ thÊy sau mét thêi gian
ng¾n nÕu kh«ng can thiÖp.
 - Mét VTO ng¾n h¹n 2-3 n¨m cã môc tiªu ®iÒu trÞ vµ cÇn thiÕt. §èi víi
VTO nµy chóng ta ph¶i chó ý ®Õn mét phÇn ph¸t triÓn 20 – 30% vµ
mét phÇn thay ®æi do ®iÒu trÞ (70 – 80%). KiÓu nµy kh«ng thÓ gäi
riªng lµ dù phßng sù ph¸t triÓn. c¸ch nµy còng cã thÓ ¸p dông cho
nh÷ng ng−êi ®· kÕt thóc sù ph¸t triÓn.
- Mét VTO dµi h¹n 8 – 10 n¨m ®−îc gäi lµ dù phßng sù ph¸t triÓn theo
thêi gian dµi cho thÊy râ phÇn ph¸t triÓn cßn l¹i vµ nh÷ng thay ®æi do
®iÒu trÞ ®Ó söa ch÷a c¸c sai lÖch. Nh− vËy ta cã mét mÉu cña 1 ca nµo
®ã sau khi hÕt ph¸t triÓn vµ sau ®iÒu trÞ. Thùc hiÖn kü thuËt nµyb»ng
tay th× phøc t¹p, nã nªn ®−îc lµm b»ng m¸y tÝnh.
VTO ®¬n gi¶n ng¾n h¹n (h.2) ph¶i ®−îc thùc hiÖn mét c¸ch cã hÖ
thèng vµ hîp logÝc. Nã cho biÕt kh«ng nh÷ng c¸c yÕu tè dÞ d¹ng hiÖn t¹i mµ
cßn tiªn l−îng sù ph¸t triÓn, kÕt qu¶ kÐo dµi ®iÒu trÞ vµ biÕt ®−îc kÕt qu¶ ®iÒu
trÞ chØnh h×nh vµ chØnh r¨ng. Sö dông nguyªn t¾c 5 vïng s¾p xÕp chång vµ 7
vïng ®¸nh gi¸ cho phÐp ®−a ra c¸c giai ®o¹n ®iÒu trÞ vµ ®Æt ch−¬ng tr×nh.
ChÈn ®o¸n tÜnh trë thµnh chÈn ®o¸n ®éng. Nh−ng muèn t¹o VTO kh«ng chØ
cÇn biÕt hiÖn t−îng ph¸t triÓn vµ sù thay ®æi kiÓu mÆt mµ còng cÇn ph¶i hiÓu
thËt râ c¬ chÕ vµ t¸c dông c¸c bé m¸y chØnh nha mµ nha sÜ ®ang dïng. Ph¶i
®¸nh gi¸ nh÷ng thay ®æi dù kiÕn trªn mçi vïng ®¸nh gi¸ vµ kÕt qu¶ mµ c¸c
thay ®æi ®ã cã thÓ cã ë vïng kh¸c. VÝ dô khi c»m cã t− thÕ míi, x−¬ng hµm
trªn vµ d−íi cã t− thÕ míi th× r¨ng cöa d−íi, r¨ng hµm d−íi, r¨ng cöa trªn ,
r¨ng hµm trªn, mÆt nghiªng sÏ nh− thÕ nµo.
¦u ®iÓm cña VTO lµ do cã sù t−¬ng quan gi÷a nh÷ng thay ®æi ®ã cña
c¸c vïng cho phÐp hiÓu râ h¬n nh÷ng vÊn ®Ò vÒ chØnh x−¬ng, chØnh r¨ng vµ
m¾c gi÷ . Kü thuËt nµy sÏ ®−îc m« t¶ chi tiÕt h¬n.
II. Nguyªn t¾c 2: Lµm chñ vËn ®éng xo¾n trong lóc ®iÒu trÞ.
 Sö dông backet vµ èng mµ lßng cña nã h×nh ch÷ nhËt gièng bé
Edgewise gióp ®Æt nh÷ng cung vu«ng hoÆc ch÷ nhËt cã t¸c dông kiÓm so¸t
tèt c¸c chuyÓn ®éng xo¾n.
Lîi Ých nµy thÊy chñ yÕu trong 4 tr−êng hîp:
1. §Æt ch©n r¨ng vµo vïng vá x−¬ng Ýt cã m¹ch m¸u ®Ó c¶i thiÖn sù
m¾c gi÷ (th−êng gÆp nhÊt lµ r¨ng hµm hµm d−íi)
2. §Æt ch©n r¨ng vµo x−¬ng xèp nhiÒu m¹ch m¸u ®Ó r¨ng di chuyÓn
tèi ®a hoÆc lµm mÊt m¾c gi÷ theo ý muèn
3. Söa l¹i vá x−¬ng
4. §Æt r¨ng ë khíp c¾n cuèi cïng, söa nh÷ng ®iÓm chi tiÕt ®Ó cã ®−îc
sù æn ®Þnh tèt h¬n dùa vµo mét khíp c¾n hoµn h¶o.
III. Nguyªn t¾c 3: Cã ®−îc sù m¾c gi÷ nhê c¸c c¬ hoÆc b¶n x−¬ng
1. C¬
C¬ cã thÓ kh¸c nhau tuú theo lo¹i mÆt, kÕt qu¶ bëi chÝnh c¸c c¬ vµ cã
thÓ thay ®æi tuú theo lo¹i mÆt.
Nh÷ng lùc lµm tråi r¨ng nh− lùc t¸c dông lªn r¨ng hµm trªn bëi c¸c
lùc ngoµi miÖng tùa vµo cæ hoÆc nh÷ng lùc t¸c dông lªn r¨ng hµm d−íi do
kÐo chun liªn hµm lo¹i II th× t¸c dông bÞ c¶n trë bëi lo¹i mÆt ng¾n víi chiÒu
cao tÇng mÆt d−íi gi¶m vµ víi c¸c dÊu hiÖu trªn phim ( FMA, ANS – Xi –
Pm gi¶m, trôc mÆt vµ cung hµm d−íi t¨ng). Ng−îc l¹i c¸c lùc lµm tråi r¨ng
th× dÔ dµng ë ng−êi cã tÇng mÆt dµi.
Nh− vËy khã më khíp ë ng−êi cã tÇng mÆt ng¾n bëi v× lùc dèi kh¸ng
cña c¸c c¬ m¹nh trong khi ®ã th× ë ng−êi cã tÇng mÆt dµi l¹i dÔ dµng
2.Vá x−¬ng:
Lµ x−¬ng ®Æc, Ýt t−íi m¸u vµ râ rµng lµ di chuyÓn r¨ng chËm v× x−¬ng
Ýt m¹ch m¸u, kh«ng ®ñ c¸c tÕ bµo lµm tiªu vµ båi ®¾p x−¬ng. B¸m ë b¶n
x−¬ng ®Ó ®Æt ch©n r¨ng tùa vµo vá x−¬ng vµ gi÷ nã ë ®ã ®Ó gi¶m di chuyÓn.
§Æc biÖt h¬n lµ tr−êng hîp r¨ng hµm d−íi mµ ng−êi ta ®Æt ch©n r¨ng tùa vµo
vá x−¬ng ngoµi b»ng c¸ch t¹o vËt xo¾n b»ng lùc xo¾n ch©n r¨ng- tiÒn ®×nh vµ
nong réng. Khi t¹o mét lùc ngoµi miÖng lªn r¨ng hµm trªn th× hµm réng ®−îc
1 cm trªn cµnh trong cho phÐp r¨ng hµm tùa lªn vá x−¬ng ngoµi (tuy nhiªn Ýt
chÞu lùc ë x−¬ng hµm d−íi). Tr−êng hîp ng−îc l¹i nÕu muèn cã di chuyÓn
hoÆc mÊt m¾c gi÷ th× ng−êi ta ®Æt ch©n r¨ng ë x−¬ng xèp giµu m¹ch m¸u, ë
n¬i ®ã m¸u cã thÓ lµm tiªu x−¬ng vµ lµm r¨ng di chuyÓn. NÕu ng−êi ta muèn
lµ r¨ng hµm d−íi di gÇn th× ph¶i ®Æt ch©n r¨ng xa b¶n x−¬ng vµ lo¹i bá lùc
xo¾n ch©n r¨ng – tiÒn ®×nh. Trong 1 sè tr−êng hîp mµ ng−êi ta muèn ®¸nh
lón r¨ng cöa d−íi mµ cuèng r¨ng l¹i s¸t bªn trong ( nh×n thÊy trªn phim) th×
ph¶i b¾t ®Çu b»ng ®éng t¸c lµm xa c¸c ch©n r¨ng nhê c¸c lùc xo¾n ch©n
r¨ng-tiÒn ®×nh
IV. Nguyªn t¾c 4: di chuyÓn c¸c r¨ng theo bÊt cø h−íng nµo víi lùc can
thiÖp thÝch hîp
Nh÷ng kÝch thÝch t¹o nªn do nÐn hay kÐo trªn r¨ng lµm thay ®æi sinh lÝ
m« x−¬ng do cã nh÷ng tÕ bµo tíi lµm tiªu hoÆc båi x−¬ng. C¸c lùc ®ã ph¶i ë
møc tèi thiÓu ®Ó g©y nªn c¸c kÝch thÝch nh−ng kh«ng ®−îc m¹nh qu¸ v× cã
thÓ nÐn m¹nh c¸c mao m¹ch vµ g©y nhåi m¸u. KÕt qu¶ r¨ng di chuyÓn chËm
l¹i. C¸c lùc n¾n r¨ng cÇn ph¶i nhÑ nh−ng nã tuú thuéc chñ yÕu vµo bÒ mÆt
ch©n r¨ng yÕu tè ®èi kh¸ng víi sù di chuyÓn. BÒ mÆt nµy ®−îc gäi lµ bÒ mÆt
tr¸n vµ nã tuú thuéc vµo kÝch cì ch©n r¨ng vµ h−íng di chuyÓn r¨ng
Ng−êi ta cã thÓ ®¸nh lón r¨ng cöa d−íi xuèng víi 1 lùc nhÑ liªn tôc
70-80gr t−¬ng øng 100gr F/cm2 bÒ mÆt tr¸n cña ch©n r¨ng . Ph¶i cã mét lùc
kho¶ng 160-200gr ®Ó ®¸nh lón r¨ng cöa trªn, bÒ mÆt ch©n r¨ng phÝa tr¸n cña
r¨ng cöa trªn th× gÊp ®«i r¨ng cöa d−íi. C¸c r¨ng nanh trªn cã thÓ bÞ ®Èy lïi
víi lùc kho¶ng 100gr.
 §ã lµ lÝ do t¹i sao ®Ó lµm gi¶m c¸c lùc m¹nh qu¸ cña d©y kü thuËt sinh
häc dÇn dÇn ®· ph¸t triÓn hÖ thèng c¸c ®−êng cong vßng vµ c¸c lß xo
V. Nguyªn t¾c 5: thay ®æi x−¬ng
Trong giai ®o¹n ph¸t triÓn cã thÓ t¹o sù thay ®æi ë x−¬ng hµm trªn vµ
d−íi bëi nh÷ng lùc vµ dông cô phï hîp. ë hµm trªn lùc ngoµi mÆt tùao cæ
b»ng hoÆc h¬n 500 mg cã thÓ chuyÓn ®iÓm A ra phÝa sau, nh÷ng tr−êng hîp
ngo¹i lÖ cã thÓ ®¹t ®Õn 8 mm. C¸c lùc chÐo phèi hîp hay lùc däc cã thÓ ®Èy
lïi hoÆc chuyÓn mÆt ph¼ng khÈu c¸i lªn phÝa trªn vµ ra sau. C¸c lùc ngoµi
miÖng theo h−íng sau-tr−íc (mÆt n¹ chØnh h×nh cña Delaire) cã thÓ ®−a ®iÓm
A ra phÝa tr−íc vµi mm ®Æt biÖt lµ khi phèi hîp víi dông cô t¸ch x−¬ng hµm
trªn.
Ng−êi ta ®· thÊy theo thèng kª hä lµ c¸c bé activateur (bé ho¹t ®éng)
cã thÓ lµm thay ®æi nh÷ng cÊu tróc s©u cña hµm d−íi vµ hµm trªn.
Theo chiÒu ®øng ngang ta cã thÓ t¸ch ®−êng gi÷a cña x−¬ng hµm trªn
hoÆc b»ng 1 bé èc nong nhanh hoÆc víi 1 bé quadrelix hoÆc b»ng 1 lùc
ngoµi miÖng .
VI. Nguyªn t¾c 6: ®iÒu trÞ khíp c¾n s©u cña r¨ng cöa tr−íc khi ®iÒu trÞ ®é
c¾n ch×a
Khíp c¾n s©u th−êng gÆp trong c¸c tr−êng hîp khíp c¾n sai. Ng−êi ta
hay gÆp trong lo¹i II nhãm 1 vµ th−êng xuyªn gÆp ë lo¹i II nhãm 2.
§Ó ®iÒu trÞ khíp c¾n sai nµy cÇn ph¶i ®iÒu trÞ ®é c¾n s©u tr−íc ®Ó råi
sau ®ã ®Èy lïi r¨ng cöa hoÆc ®−a r¨ng cöa hoÆc c¶ x−¬ng hµm d−íi ra tr−íc.
§Ó lµm ®Òu nµy cã 2 c¸ch:
- Lµm tråi r¨ng phÝa sau.
- §¸nh lón r¨ng cöa trªn hoÆc r¨ng cöa d−íi hoÆc c¶ 2.
 * Lµm tråi r¨ng phÝa sau:
sau KÕt qu¶ r¨ng phÝa sau tråi lµ lµm t¨ng chiÒu
cao cña tÇng mÆt d−íi vµ lµm x−¬ng hµm d−íi xoay ra phÝa sau. §iÒu nµy ®«i
khi ®−îc mong cã ë ng−êi mÆt ng¾n (vËn ®éng nµy th−êng bÞ c¶n trë do hÖ
thèng c¬ c¾n vµ ch©n r¨ng hµm n»m trong x−¬ng ®Æc). Ng−îc l¹i lµm tråi
r¨ng hµm phÝa sau kh«ng nªn cã ë ng−êi mÆt dµi v× chiÒu cao tÇng d−íi ®·
lín råi.(trong tr−êng hîp nµy th× lµm tråi r¨ng phÝa sau l¹i rÊt thuËn lîi)
• §¸nh lón
lón r¨ng cöa
Lµ c¸ch ®−îc lùa chän ®Ó ®iÒu trÞ khíp c¾n s©u víi hi väng lµ sau nµy
sÏ æn ®Þnh h¬n so víi ph−¬ng ph¸p lµm tråi r¨ng hµm trong tr−êng hîp th¨ng
b»ng c¬ th¨ng b»ng.
NÕu chóng ta kh«ng ®iÒu chØnh ®−îc khíp c¾n s©u r¨ng cöa tr−íc lóc
®Èy lïi r¨ng cöa trªn th× sÏ cã ch¹m sím ë r¨ng cöa víi ph¶n x¹ c¶m thô b¶n
thÓ c¸c r¨ng hµm kh«ng ch¹m nhau tråi lªn. VËn ®éng nµy ®−îc t¨ng nhanh
nÕu cã hiÖu lùc ngoµi miÖng hoÆc kÐo chun liªn hµm. KÝch th−íc däc bÞ
thay ®æi , nguy c¬ t¸i ph¸t lín vµ t×nh tr¹ng khíp c¾n s©u l¹i trë l¹i ngay sau
khi ®iÒu trÞ
§Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých nµy Rickette ®· ph¸t triÓn kh¸i niÖm cung c¬
b¶n ®Ó ®¸nh lón r¨ng cöa vµ cung ®o¹n ®Ó lµm æn ®Þnh c¸c r¨ng phÝa sau.
VII. Nguyªn t¾c 7: Chia ®o¹n c¸c cung
§©y lµ ®iÓm c¬ b¶n cña kü thuËt, chia ®o¹n cung cã nhiÒu thuËn lîi.
Nã ®¶m b¶o cã thÓ kiÓm so¸t tèt h¬n c¸c mÆt ph¼ng c¾n do t¹o sù ®éc lËp
c¸c r¨ng tr−íc vµ c¸c r¨ng sau, tùa trªn chÝnh c¸c r¨ng sau ®Ó lµm tråi, lµm
lón ®−a ra tr−íc hoÆc lïi ra sau. Do vËy cã thÓ dïng c¸c lùc nhÑ vµ liªn tôc
cho c¸c cung c¬ b¶n vµ nh÷ng thay ®æi cña nã, nh÷ng ®iÓm tùa r¨ng hµm ë
xa r¨ng cöa. KiÓm so¸t c¸c vËn ®éng xo¾n vµ dùng trôc th× cã kÕt qu¶ h¬n:
trong giai ®o¹n ®Çu ng−êi ta dïng ngay d©y vu«ng, chia ®o¹n cung gióp
Bracket tr¸nh cä s¸t lªn d©y khi Bracket tr−ît (vÝ dô khi ®Èy lïi r¨ng nanh).
Chia ®o¹n lµm cho c¸c r¨ng phÝa bªn ph¸t triÓn tù do h¬n d−íi sù kiÓm so¸t
cña cung c¬ b¶n. Cuèi cïng −u ®iÓm cña ®o¹n cung t¹o ra mét lùc chØnh
x−¬ng tèt h¬n ë hµm trªn.
VIII. Nguyªn t¾c 8: ®iÒu chØnh qu¸ møc
PhÇn lín c¸c t¸i ph¸t x¶y ra sau khi ®iÒu trÞ th× nh×n chung kh«ng
thuËn lîi. Do vËy cÇn ®−îc dù kiÕn tr−íc vµ hiÓu nã ®Ó sö ch÷a tr−íc. VÝ dô
khíp c¾n lo¹i II tiÓu lo¹i 1 cã khíp c¾n s©u r¨ng cöa ph¶i ®−îc kÕt thóc víi
c¸c t−¬ng quan r¨ng hµm, tiÒn hµm vµ r¨ng nanh trong t− thÕ ®iÒu chØnh qu¸
møc, cã nghÜa lµ ®−a vÒ lo¹i I qu¸ møc, c¸c r¨ng cöa ph¶i ë trong t− thÕ ®Çu
ch¹m ®Çu trong khi l−u gi÷. Trong chØnh x−¬ng hay chØnh nha ®Òu nªn ®iÒu
chØnh qu¸ møc
IX. Nguyªn t¾c 9: lo¹i bá khíp c¾n sai theo mét qui tr×nh
tr×nh ®iÒu trÞ dÇn dÇn ®Ó
t¸i lËp hoÆc phôc håi chøc n¨ng b×nh th−êng h¬n
NhiÒu biÕn d¹ng liªn quan ®Õn vÊn ®Ò rèi lo¹n chøc n¨ng. B»ng c¸ch
®iÒu trÞ dÇn dÇn vµ lo¹i bá c¸c khíp c¾n sai c¸c rèi lo¹n chøc n¨ng còng cã
thÓ ®−îc ®iÒu chØnh h¬n, t×nh tr¹ng cung r¨ng b×nh th−êng h¬n vµ sù æn ®Þnh
kÕt qu¶ còng sÏ ®−îc c¶i thiÖn h¬n.
X. Nguyªn t¾c 10: s¶n suÊt tr−íc
Cã thÓ lµm s½n nhiÒu bé chØnh nha trong ph−¬ng ph¸p sinh häc dÇn
dÇn cña Rickett. Kh¶ n¨ng nµy cho phÐp nhµ thùc hµnh dµnh nhiÒu thêi gian
h¬n ®Õn vÊn ®Ò chÈn ®o¸n, kÕ ho¹ch ®iÒu trÞ , ®éng viªn ng−êi bÖnh vµ hiÓu
râ h¬n c¸c chi tiÕt cña bé hµm n¾n. Nh−ng thÇy thuèc cÇn ph¶i biÕt râ c¸c
chi tiÕt c¸c bé hµm n¾n lµm s½n vµ c¬ chÕ sö dông nã.
B. Ph©n tÝch trªn phim
Ph©n tÝch phim sä mÆt ®Çy ®ñ bao gåm 32 yÕu tè ë phim chôp nghiªng
vµ 18 yÕu tè ë phim chôp th¼ng. Th−êng ng−êi ta dïng m¸y tÝnh ®Ó ph©n
tÝch. Ph©n tÝch tãm t¾t gåm cã 10 yÕu tè (h.1) chia ra lµm 4 phÇn nh− sau:
 - X¸c ®Þnh vÞ trÝ c»m trong kh«ng gian.
- X¸c ®Þnh x−¬ng hµm trªn bëi ®é cong cña mÆt.
- X¸c ®Þnh cung r¨ng trong mÆt.
- §¸nh gi¸ mÆt nghiªng (b¶ng 2).

H×nh 1: Ph©n tÝch tãm

t¾t 10 yÕu tè cña
Ricketts

YÕu tè Trung b×nh chªnh thay ®æi

lÖch

1 trôc mÆt 900 ±3 0

2 Gãc mÆt 870 ±3 10/3 n¨m

3 MÆt ph¼ng hµm 260 ±4 10/3 n¨m

d−íi

4 ChiÒu cao tÇng mÆt 470 ±4 0

d−íi

5 Cung hµm d−íi 260 ±4 1/20/n¨m

6 §é låi + 2mm ±2 1mm/3 n¨m

7 Protrusion i_/ AP0 +1mm ±2 0

8 inclination i_/ AP0 220 ±4 0

9 _6 ®Õn PtV tuæi+ 3mm ±2 1mm/n¨m

 10 m«i d−íi/mÆt - 2 mm ±2 Ýt lïi víi tuæi
ph¼ng E

B¶ng II: Ph©n tÝch tãm t¾t 10 yÕu tè. Nh÷ng gi¸ trÞ nµy ®−îc ®−a ra cho
trÎ em 9 tuæi.
Tõ ph©n tÝch tãm t¾t ng−êi ta cã thÓ lÊy ra 5 yÕu tè ®Ó miªu t¶ type
mÆt vµ ®−a vµo 1 trong 3 type chÝnh.
B¶ng 3: YÕu tè m« t¶ mÆt.

YÕu tè Trung mÆt trung mÆt

b×nh dµi b×nh ng¾n

1 Trôc mÆt 900±3

2 Gãc mÆt 870±3

3 MÆt ph¼ng hµm d−íi 260±4

4 ChiÒu cao mÆt d−íi 470±4

5 Cung hµm d−íi 260±4

- MÆt dµi: t−¬ng øng víi sù ph¸t triÓn theo h−íng ®øng.
- MÆt trung b×nh: t−¬ng øng víi ph¸t triÓn theo h−íng trung b×nh.
- MÆt ng¾n: t−¬ng øng víi ph¸t triÓn theo h−íng ngang
70% r¨ng lÖch ph¶i ®iÒu trÞ lµ ë nh÷ng ng−êi mÆt võa, 12,5% ë ng−êi mÆt
ng¾n, 12,5% ë ng−êi mÆt dµi theo ®é lÖch tiªu chuÈn trung b×nh.
ViÖc ®Þnh râ type cña mÆt rÊt quan träng v× nã liªn quan ®Õn nhiÒu yÕu
tè trong ®iÒu trÞ: ®¸p øng m¾c gi÷, ®¸p øng víi lùc n¾n x−¬ng hay n¾n r¨ng,
thêi gian vµ d¹ng cña l−u gi÷±
C. Nh×n ®−îc môc tiªu cña ®iÒu trÞ (VTO)
 HiÖn nay chóng ta dïng chñ yÕu lµ VTO ®¬n gi¶n v× lµm nhanh h¬n
VTO cæ ®iÓn vµ nã cã nh÷ng xu h−íng h−íng tíi nh÷ng môc tiªu ®iÒu trÞ cÇn
®¹t ®−îc. Dù kiÕn l©u dµi rÊt khã lµm b»ng tay vµ nªn lµm b»ng m¸y tÝnh .
I. KÜ thuËt VTO ®¬n gi¶n (h.2)
* Trªn ®−êng vÏ trªn phim ®Çu tiªn (®en ) ng−êi ta ®Æt mét tê giÊy
axetat cã thÓ di chuyÓn dÔ dµng. Dïng bót mµu ®á vµ th−íc cã v¹ch mm.
NÒn sä
sä vµ trôc mÆt (h.2a): ng−êi ta kÎ ®−êng Na-© míi b»ng c¸ch t¨ng
thªm 1 mm ë vïng Nasion vµ Basion. §¸nh dÊu ®iÓm Cc ë h×nh cò. VÏ trôc
mÆt tõ ®iÓm Cc ë trôc cò b»ng c¸ch t¨ng mçi n¨m 3 mm vÒ phÝa d−íi.
C»m vµ mÆt ph¼ng d−íi (h.2b): ng−êi ta tr−ît trôc mÆt míi lªn cao
trªn trôc cò cho ®Õn khi ®Çu phÝa d−íi cña 2 trôc trïng nhau. MÆt ph¼ng Ba-©
cò vµ míi song song víi nhau. Ng−êi ta vÏ c»m vµ mÆt ph¼ng hµm d−íi míi
b»ng c¸ch in l¹i trªn h×nh cò.
MÆt ph¼ng mÆt (h.2c): bëi v× ë giai ®o¹n nµy ng−êi ta cã ®iÓm Nasion
míi vµ c»m míi nªn cã thÓ vÏ mÆt ph¼ng mÆt míii. Chång mÆt ph¼ng cò trªn
mÆt ph¼ng míi dùa vµo ®iÓm Nasion. Ng−êi ta chia ra lµm 3 phÇn b»ng nhau
trªn ®o¹n gi÷a ®iÓm c»m cò vµ míi råi ®¸nh dÊu 3 phÇn ®ã.
Hµm trªn vµ mÆt ph¼ng A-
A-Po (h.2d vµ e):
e) tr−ît lªn phÝa trªn 1/3 thø
nhÊt mÆt ph¼ng mÆt míi trªn c¸i cò vµ ®Æt dÊu ®Çu tiªn ë ®iÓm c»m cò. VÏ
hµm trªn trõ ®iÓm A. Gi¶m ®iÓm A vÒ phÝa sau 1 mm/1n¨m (t¸c dông cña sù
ph¸t triÓn + t¸c dông c¬ häc).VÏ mÆt ph¼ng A-Po míi
MÆt ph¼ng c¾n (h.2f): tr−ît lªn phÝa trªn 1/3 thø 2 ®iÓm ë mÆt ph¼ng
mÆt míi trªn c¸i cò vµ ®¸nh dÊu thø 2 trªn ®iÓm c»m cò. VÏ mÆt ph¼ng c¾n
b»ng c¸ch t« theo ®−êng vÏ ®Çu tiªn.
R¨ng cöa hµm d−íi (h.2g vµ h): §Æt r×a c¾n r¨ng cöa d−íi ë +1mm
tr−íc mÆt ph¼ng A-Po vµ trªn mÆt ph¼ng c¾n, trôc lín cña r»ng cöa t¹o 1 gãc
220 víi mÆt ph¼ng A-Po. §−a r¨ng cöa ra phÝa tr−íc hoÆc ®Èy lïi vÒ phÝa sau
tuú theo môc ®Ých ®iÒu trÞ.
 R¨ng hµm hµm d−íi (h.2i,j): Ph©n tÝch cung r¨ng d−íi ®Ó biÕt r¨ng cöa
d−íi ë nguyªn chç hoÆc ph¶i dùng vÒ phÝa xa hay phÝa gÇn. Sau ®ã chång hai
mÆt ph¼ng hµm d−íi vµ ghi ë ®iÓm c¾m. VÏ 1 ®−êng vu«ng gãc víi mÆt
ph¼ng c¾n ch¹y qua ®iÓm ë phÝa xa nhÊt cña r¨ng hµm d−íi råi ®¸nh dÊu trªn
mÆt ph¼ng c¾n míi. Ng−êi ta ®Æt r¨ng hµm víi mÆt c¾n cña nã trªn mÆt
ph¼ng c¾n míi sao cho r×a xa ë chç ®¸nh dÊu hoÆc 1mm vÒ phÝa sau hoÆc
c¸ch Ýt vÒ phÝa tr−íc tuú theo kÕt qu¶ ph©n tÝch cung r¨ng.
R¨ng hµm hµm trªn (h.2k): ®Æt r¨ng hµm trªn trong quan hÖ lo¹i I so
víi r¨ng hµm d−íi.
R¨ng cöa hµm trªn (h.2 l): §Æt r¨ng hµm trªn theo t−¬ng quan c¾n ch×a
vµ c¾n phñ 2-3mm vµ ®Æt trôc lín song song víi trôc mÆt.
h.2: Nh×n c¸c môc tiªu ®iÒu trÞ ®¬n gi¶n theo Guging
* MÆt nghiªng ngoµi da
Ng−êi ta cã thÓ cho thªm vµo VTO ®¬n gi¶n ®−êng vÏ da. §èi víi
vïng lâm ë mòi ng−êi ta chång mÆt ph¼ng mÆt ë ®iÓm Nasion vµ t« l¹i
®−êng lâm cña mòi. §èi víi ®Ønh mòi, chång phÇn trªn cña x−¬ng hµm trªn
cïng víi ENA ghi vµ chuyÓn VTO vÒ phÝa sau 1mm mçi n¨m däc theo vßm
hÇu. T« vÏ ®Çu mòi cho tíi r·nh mòi m«i. §èi víi ®iÓm A vµ m«i trªn, chång
däc theo mÆt ph¼ng mÆt sao cho 2 mÆt ph¼ng c¾n trïng nhau.
Ng−êi ta chia lµm thµnh 3 phÇn theo chiÒu ngang kho¶ng c¸ch gi÷a
c¸c ®iÓm r¨ng cöa trªn ( tõ lóc b¾t ®Çu vµ ë VTO). Chång ®iÓm A x−¬ng vµ
ghi ®iÓm A da trªn c¸i cò. Gi÷ mÆt ph¼ng c¾n song song, chång ®iÓm ghi sau
trªn ®iÓm r¨ng cöa trªn (tøc lµ ®−a ra phÝa tr−íc h.vÏ 2/3) .VÏ m«i trªn b»ng
c¸ch nèi víi ®iÓm A míi ë da. §èi víi m«i d−íi ng−êi ta ®¸nh dÊu 1 ®iÓm ë
gi÷a ®é c¾n ch×a vµ s©u trªn h×nh vÏ ®Çu tiªn vµ trªn VTO. Ng−êi ta xÕp
trïng 2 ®iÓm ®ã mµ vÉn gi÷ mÆt ph¼ng c¾n song song. T« vÏ m«i d−íi.
Nh÷ng m« mÒm xung quanh ®iÓm B b¶o tån c¸c t−¬ng quan còng nh− trªn
phim cò. Ng−êi ta nèi mét c¸ch hµi hoµ m«i d−íi ®Õn vïng ®iÓm B vµ ®−êng
viÒn c»m sao cho lo¹i bá søc c¨ng vµ co c¬ m«i-c»m ®Ó cã ®−îc ®−êng viÒn
®Òu ®Æn vµ hµi hoµ.
II. Sö dông VTO, c¸c vïng xÕp chång lªn nhau.
VTO ®¬n gi¶n lµ 1 ph−¬ng tiÖn lµm viÖc ®−îc dïng cïng víi vÏ trªn
phim ®Çu tiªn nhê nguyªn t¾c chång phim. Ng−êi ta xÕp chång VTO trªn
®−êng vÏ ®Çu tiªn b»ng c¸ch dïng 5 vïng xÕp chång víi 7 vïng ®¸nh gi¸
(h.3). C¸c vïng ®ã t−¬ng øng víi c¸c giai ®o¹n sau nµy cña kÕ ho¹c ®iÒu trÞ.
+ VÊn ®Ò chøc n¨ng (hµm d−íi)
+ VÊn ®Ò chÝnh x−¬ng (®é låi: ®iÓm A)
+ R¨ng cöa d−íi (ph©n tÝch cung r¨ng + ®iÓm neo chÆn)
+ R¨ng hµm d−íi (ph©n tÝch cung r¨ng + ®iÓm neo chÆn)
+ R¨ng cöa trªn
+ R¨ng hµm trªn
H×nh 3: 5
vïng chång
phim theo
Gugino

* Vïng s¾p xÕp thø nhÊt: §−êng Basion - Nasion cã ghi trªn ®iÓm Cc
lµ vïng ®¸nh gi¸ 1 cho thÊy toµn bé sù ph¸t triÓn cña c»m, trôc mÆt ®ãng
hoÆc më, nghÜa lµ cho thÊy hµm d−íi xoay do ®iÒu trÞ vµ di chuyÓn cña r¨ng
hµm trªn. Khi ph¸t triÓn b×nh th−êng trong 1 thêi gian (2-3n¨m) c»m di
chuyÓn däc trôc mÆt, trôc nµy kh«ng quay, r¨ng hµm còng di chuyÓn däc
trôc mÆt vµ gi÷ c¸c t−¬ng quan cña nã.
- Trôc mÆt më 10 th× ↓ ®−îc 5mm låi
- Trôc mÆt më 10 th× ®iÌu chØnh t−¬ng quan r¨ng hµm ®−îc 3mm
- Trôc mÆt më 10 th× ®iÒu trÞ ®−îc r¨ng cöa s©u 4mm
- Trôc mÆt më r¨ng tõ 1 – 1,50 th× ®iÒu trÞ ®−îc khíp c¾n ng−îc, sau
®ã khÐp l¹i 1/2.
- Trôc mÆt më 10 cho xu h−íng mÆt dµi ®èi víi ®é lÖch
- Trôc mÆt më hoÆc ®ãng tuú theo type lùc ngoµi miÖng sö dông
- Trôc mÆt ®ãng khi nhæ r¨ng phÝa sau:
• Vïng xÕp chång thø 2:
2 §−êng Basion-Nasion víi ®iÓm Nasion t¹o
vïng ®¸nh gi¸ 2 cho thÊy c¸c thay ®æi cña x−¬ng hµm trªn. Kh«ng
cã ®iÒu trÞ, gãc Basion- Nasion- ®iÓm A kh«ng thay ®æi khi trÎ ph¸t
triÓn. TÊt c¶ thay ®æi ®iÓm A do ®iÒu trÞ, c¸c lùc c¬ häc kh¸c nhau
cã thÓ lµm thay ®æi tèi ®a theo b¶ng IV

C¬ chÕ Thay ®æi tèi ®a

Lùc ngoµi mÆt chØnh x−¬ng -8mm

Chun lo¹i II -3mm
Activateur -2mm
Xo¾n ch©n r¨ng-khÈu c¸i -1mm ®Õn –2mm
Chun lo¹i III + 2mm ®Õn
Cung mÆt +3mm

Xo¾n ch©n r¨ng-tiÒn ®×nh +2 ®Õn +4mm

+1 ®Õn + 2mm
 • Vïng xÕp chång thø 3:
3 trôc cña th©n x−¬ng bµm d−íi víi ®iÓm Pm
t¹o nªn vïng ®¸nh gi¸ 3 ®èi víi r¨ng cöa d−íi vµ vïng 4 ®èi víi
r¨ng hµm d−íi. NÕu kh«ng ®iÒu trÞ hµm d−íi sÏ gi÷ quan hÖ víi
mÆt ph¼ng A-P0. Khi xÕp chång phim th× chØ thÊy râ nh÷ng di
chuyÓn cña r¨ng khi phim ®−îc chång ë r¨ng cöa vµ r¨ng hµm
d−íi. Ng−êi ta cÇn ®−a r¨ng cöa d−íi ra tr−íc, ra sau, lµm tråi hay
lµm lón? B¶o tån t− thÕ r¨ng hµm, dùng l¹i hay di vÒ phÝa gÇn?
Lo¹i neo chÆn nµo th× cÇn thiÕt
• Vïng xÕp chång thø 4:
4 PhÇn trªn cña hµm trªn víi gai mòi tr−íc
cho phÐp nghiªn cøu vïng ®¸nh gi¸ thø 5 ®èi víi r¨ng hµm trªn vµ
vïng thø 6 ®èi víi r¨ng cöa trªn. Ng−êi ta cÇn gi÷, di gÇn, di xa,
lµm tråi hay lµm lón c¸c r¨ng hµm vµ r¨ng cöa? Ph¶i lµm xo¾n c¸i
nµo? CÇn sö dông lo¹i lùc ngoµi mÆt nµo vµ cung nµo?
• Vïng ®¸nh gi¸ thø 5: VÒ ph−¬ng diÖn thÈm mÜ ghi ë møc mÆt
ph¼ng c¾n gióp cho nghiªn cøu vïng ®¸nh gi¸ thø 7, tøc vïng da
tr«ng nghiªng.
Nh− vËy sö dông mét c¸ch cã hÖ thèng VTO nhê nh÷ng vïng xÕp
chång lªn nhau vµ nh÷ng vïng ®¸nh gi¸ cho phÐp lóc nµo còng tæ chøc ®−îc
kÕ ho¹ch ®iÒu trÞ theo mét tr×nh tù logic: Hµm d−íi, ®é låi, r¨ng cöa d−íi,
ph©n tÝch cung r¨ng vµ r¨ng hµm d−íi, r¨ng hµm vµ r¨ng cöa trªn.
D. C¸c cung
PhÇn lín c¸c tr−êng hîp lµ sö dông cung chia ®o¹n. Ng−êi ta ®Ó nh÷ng
cung liªn tôc vµ cung lÝ t−ëng vµo giai ®o¹n ®iÒu trÞ cuèi cïng. Ng−êi ta ph¶i
nghiªn cøu 4 ®iÓm sau:
- Lµm cung
 - TiÒn ho¹t ®éng
- §Æt vµo miÖng
- Ho¹t ®éng trong miÖng
I. Cung c¬ b¶n (hoÆc sö dông): ®−îc lµm tõ d©y tiÕt diÖn vu«ng 0,41 mm (tøc
lµ 016’’ hoÆc 16mm pouce) b»ng hîp kim Elgiloy xanh l¬ (mÒm). Nã gåm 1
cung phÝa tr−íc gi÷ 4 r¨ng cöa vµ c¸c ®o¹n sau vµo trong èng cña r¨ng hµm.
3 yÕu tè ®ã ®−îc nèi víi nhau bëi 2 cÇu ë bªn gi÷ xa cho kho¶ng c¸ch khíp
c¾n bëi c¸c ch©n ng¾n tr−íc vµ sau. Chóng t«i m« t¶ cung hµm d−íi hay
dïng nhÊt (h4)

H×nh 4: Cung sö dông hµm

d-íi theo Gugino

* Vai trß vµ chøc n¨ng:

- Trªn r¨ng hµm: neo chÆn do quay xa l−ìi (toe-in), dùng phÝa xa (tip-
back), bëi xo¾n ch©n r¨ng-tiÒn ®×nh vµ ®Èy ch©n r¨ng s¸t víi vá x−¬ng.
- R¨ng cöa: s¾p xÕp tõng r¨ng cöa mét ra tr−íc, lïi sau, lón xuèng, tråi
lªn.
- Gi÷ æn ®Þnh hµm d−íi trong lóc kÐo r¨ng nanh ra sau hoÆc sö dông
chun liªn hµm.
- T¸i lËp khíp c¾n chøc n¨ng b»ng c¸ch dïng neo chÆn cña c¬ m«i,
xo¸ bá c¸c lùc c¶m thô b¶n thÓ cña r¨ng cöa vµ c¸c c¶n trë chøc n¨ng, ®iÒu
chØnh ®é c¾n s©u tr−íc khi ®iÒu trÞ ®é c¾n ch×a, gi÷ kho¶ng c¸ch gi÷a 2 r¨ng
hµm vµ h×nh d¹ng riªng cña cung r¨ng.
 - §iÒu trÞ qu¸ møc ®Ó t¹o thuËn lîi cho sù æn ®Þnh trong giai ®o¹n l−u
gi÷.
- Ng¨n chÆn khíp c¾n sai ë hµm r¨ng hçn hîp.
*TiÒn ho¹t ®éng:
®éng §o¹n r¨ng cöa ®−îc lµm cã hoÆc kh«ng cã lùc xo¾n nhÑ
th©n r¨ng- l−ìi ®Ó gi÷ r¨ng cöa theo trôc cña nã hoÆc ®Èy nã ra phÝa ngoµi.
PhÇn sau gåm: nghiªng vÒ phÝa trong kho¶ng 300 (toÐ-in), gÊp vÒ phÝa d−íi
30 – 450 (tip back), xo¾n th©n r¨ng- l−ìi kho¶ng 450 vµ nong 1 cm mçi bªn
hµm ®Ó cã ®−îc sù m¾c gi÷ tèi ®a.

H×nh 5: cung sö dông ®−a ra tr−íc hµm

d−íi theo Gugino

6: Cung kÐo co hµm d−íi

theo Gugino
7: Cung kÐo co hµm trªn
theo Gugino

* §Æt trong miÖng.

miÖng §©y lµ mét c«ng viÖc cÇn cÈn thËn ®Ó tr¸nh ph¸ bá
nh÷ng yÕu tè tiÒn ho¹t ®éng ®· lµm ë trªn cung. Ng−êi ta khuyªn nªn lµm
nãng 2 phÇn cuèi ®Î tr¸nh biÕn d¹ng.
* Ho¹t ®éng trong miÖng:
miÖng Dïng k×m cña Tweed cã thÓ lµm nhiÒu lo¹i
ho¹t ®éng trong miÖng hoÆc ë vïng r¨ng hµm hoÆc ë vïng r¨ng nanh nh−ng
ph¶i rÊt cÈn thËn vµ kh«ng ngÇn ng¹i th¸o cung ra ®Ó kiÓm tra t¸c dông cña
c¸c ho¹t ®éng ®ã.
Cung ë hµm trªn còng sö dông nh÷ng nguyªn t¾c nh− vËy trõ xo¾n
r¨ng hµm. Ta hay dïng d©y cã tiÕt diÖn ch÷ nhËt 0,41 mm x 0,56 mm(.016’’
X .022”).
 * Nh÷ng thay ®æi:
- Cung ®−a ra phÝa tr−íc (h5): ®ã lµ 1 cung cã bèn vßng trßn ë phÝa
trong vµ lµm h¬i dµi h¬n cung r¨ng, tùa vµo èng r¨ng hµm ®Ó ®Èy r¨ng cöa ra
tr−íc.
- Cung dïng ®Ó co l¹i (h6,7):
(h6,7) §ã lµ cung cã 4 vßng trßn phÝa ngoµi,
nh÷ng vßng trßn sau ph¶i ë tr−íc èng r¨ng hµm ®Ó cã thÓ kÐo lïi r¨ng cöa.
Cung ®−îc lµm c¨ng ra sau nh÷ng èng r¨ng hµm tõ 1,5 – 2,0 mm mçi lÇn
lµm ho¹t ®éng.
- Cung ®Ó lµm ph¼ng:
ph¼ng S¾p xÕp r¨ng cöa th× ®−îc ®¶m b¶o b»ng c¸ch
thªm c¸c ch÷ T ë vïng r¨ng cöa.
- Cung dïng ®Ó kÐo liªn hµm:
hµm §ã lµ mét cung ë hµm trªn gåm 2 vßng
tr−íc ë tr−íc ch©n th¼ng ®øng tr−íc, nã ®−îc dïng ®Ó mãc d©y chun liªn
hµm lo¹i II.
II. §o¹n cung
§ã lµ nh÷ng cung chñ yÕu dïng ë bªn, lµm b»ng d©y tiÕt diÖn vu«ng
Elgiloy xanh l¬.
1. Cung ®Ó kÐo ra sau:
§ã lµ cung ®−îc dïng trong tr−êng hîp nhæ r¨ng vµ cã 1 hÖ thèng
vßng t¹o 1 lùc kho¶ng 100 – 150 gr khi ta c¨ng 3mm. Ng−êi ta ph©n biÖt
lo¹i ®Ó kÐo r¨ng nanh trªn (hoÆc r¨ng 4 nÕu nhæ 5 )(h8,9) vµ lo¹i ®Ó kÐo
r¨ng nanh d−íi.

8: KÐo r¨ng nanh hµm

trªn theo Langlade
9: KÐo r¨ng nanh t¹i chç
theo Langlade
 10: Cung ®o¹n lµm th¼ng vµ
dùng trôc theo langlade
11: Cung ®o¹n lÝ t−ëng theo
Langlade

2. Cung lµm th¼ng

§ã lµ hÖ thèng cung cã c¸c nót ch÷ T ë gi÷a mçi r¨ng cÇn ph¶i lµm
th¼ng (h×nh 10)
3. Cung dùng trôc:
Dïng chñ yÕu trong tr−êng hîp nhæ r¨ng, sau khi ®Èy lïi r¨ng nanh
hoÆc r¨ng tiÒn hµm, nã cã mét vßng ®Ó dùng l¹i r¨ng nanh trong tr−êng hîp
r¨ng nanh bÞ ®æ vÒ phÝa xach©n .
4. Cung ®Ó kÐo chun liªn hµm.
Cã 1 vßng trßn n»m ngang ë phÝa ngoµi tr−íc r¨ng hµm víi 1 toÐ in
quan träng ë phÝa sau vµ 1 vßng trßn th¼ng ®øng sau r¨ng nanh ®−îc bÎ gãc
vÒ phÝa trªn ë vïng r¨ng nanh. Cung nµy chÞu lùc kÐo chun liªn hµm lo¹i II.
5. Cung lÝ t−ëng vµ lµm æn ®Þnh.
§ã lµ nh÷ng ®o¹n cung lÝ t−ëng liªn tôc theo d¹ng cung r¨ng lÝ t−ëng
ë vïng bªn. Nã gåm nh÷ng toÐ in ë vïng r¨ng hµm vµ 1 mãc h×nh l−ìi lª ë
tr−íc r¨ng hµm vµ mét mãc kh¸c yÕu h¬n gi÷a r¨ng nanh vµ r¨ng hµm nhá.
Cã thÓ lµm b»ng d©y tiÕt diÖn h×nh ch÷ nhËt (h11)
6. §o¹n cung ®Ó lµm
lµm tråi R nanh trªn cña Langlade.
Langlade
7. Lß xo ®Ó n©ng trôc vµ lµm c¸c ch©n r¨ng song song víi nhau.
nhau
Nã ®Òu lµm b»ng d©y trßn §K: 0,35 mm vµ ®−îc xö lÝ nhiÖt.
III. Cung liªn tôc.
 §ã lµ nh÷ng cung lµm b»ng d©y tiÕt diÖn vu«ng Elgiloy xanh l¬ ®Ó
nong hoÆc lµm kÐo co cung r¨ng l¹i hoÆc s¾p xÕp r¨ng cho ®Òu. Nã Ýt ®−îc
dïng h¬n so víi ®o¹n cung (h12)
IV. Cung lÝ t−ëng.
Nh÷ng cung lÝ t−ëng ®Çu tiªn ®−îc lµm b»ng d©y cã tiÕt diÖn h×nh
vu«ng. Sau ®ã lµ cung cã tiÕt diÖn h×nh ch÷ nhËt cã søc co kÐo nÆng h¬n.
Cã cung lÝ t−ëng ë hµm trªn vµ ë hµm d−íi. 2 cung ®ã ph¶i phï hîp
víi nhau vµ hîp víi cung lÝ t−ëng.
Cung lÝ t−ëng trªn theo d¹ng cung lÝ t−ëng cña hµm trªn mét c¸ch ®Òu
®Æn vµ c©n xøng. Nã cã toÐ in ë vïng r¨ng hµm, mét ®−êng cong h×nh l−ìi lª
tr−íc r¨ng hµm vµ 1 ®−êng cong kh¸c nhÑ h¬n gi÷a r¨ng nanh vµ r¨ng hµm
nhá,1 bÎ gÊp rÊt nhá gi÷a r¨ng cöa bªn vµ r¨ng nanh.
Cung lÝ t−ëng d−íi còng gièng nh− ë trªn nh−ng cã thªm 1 xo¾n dÇn
dÇn th©n r¨ng- l−ìi tõ tiÒn hµm ®Çu tiªn ®Õn r¨ng hµm. Trong tr−êng hîp mµ
R7 mang kh©u th× còng cã 1 mãc h×nh l−ìi lª gi÷a 2 r¨ng hµm lín vµ 1 toÐ in
ë R7 (h13). §−êng cong nhá gi÷a r¨ng cöa bªn vµ r¨ng nanh lµ ®Ó t¹o ra
®iÓm ch¹m r¨ng cöa bªn-r¨ng nanh, h¬i ra phÝa ngoµi mÆt gÇn nanh ®Ó l−u
gi÷ tèt h¬n.

12: Cung liªn tôc kÐo

co l¹i theo Gugino
13: cung lÝ t−ëng hµm
d−íi theo Gugino

E. C¸c bé phËn kh¸c

Ngoµi nh÷ng cung riªng cña kü thuËt sinh häc dÇn dÇn Ricketts cßn
dïng nhiÒu bé phËn kh¸c trong c¸c kü thuËt kh¸c vµ th−êng ®−îc c¶i tiÕn.
1. Quadhelix.
Quadhelix
§ã lµ mét cung ë khÈu c¸i ®Ó nong, lµm b»ng d©y trßn 9/10 mm
Elgiloy xanh l¬ víi 4 vßng trßn g¾n víi kh©u c¸c r¨ng hµm (h14) b»ng c¸ch
hµn hoÆc cã thÓ th¸o ra ®−îc bëi nh÷ng c¸i chèt kho¸ khÈu c¸i. Cung ®ã
®−îc tiÒn ho¹t ®éng tr−íc khi ®Æt vµo miÖng vµ cho phÐp r¨ng hµm quay xa-
trong, nong r¨ng hµm hoÆc r¨ng nanh hoÆc song song víi nhau. Cã thÓ t¸c
®éng ë trong miÖng, ë phÝa tr−íc cã thÓ cã nh÷ng bé phËn chèng mót ngãn
tay vµ chèng ®−a l−ìi ra khi nuèt vµ nh÷ng lß xo phô nhá h¬n (0,6mm) cã
t¸c dông trªn r¨ng cöa. Cung ®ã ®−îc lµm s½n víi nhiÒu cì.
2. Bihelix:
§ã lµ cung l−ìi gÇn gièng quadhelix nh−ng chØ cã 2 nót trßn ë vïng
r¨ng hµm, cã t¸c dông nong r¨ng hµm vµ r¨ng hµm nhá hµm d−íi.
3. Bé ®Ó t¸ch hµm cña Hass:
Nã gåm 1 èc nong nèi víi 1 khung cøng dÝnh vµo 2 kh©u r¨ng hµm vµ
2 kh©u r¨ng hµm nhá, èc nong ®−îc t¸c ®éng 1 –2 lÇn/ ngµy do ®ã lµm t¸ch
®−êng nèi gi÷a 2 x−¬ng hµm trªn.
14: Quadhelix ®Ó nong
hµm
15: Cung Nance

4. Cung vßm miÖng Nance ng−îc.

§ã lµ cung Nance 9/10es mm c¶i tiÕn bëi 1 vßng réng sau r¨ng hµm.
PhÝa tr−íc cã mét nót nhùa acrylic cã thÓ c¾t bá lóc kÐo lïi r¨ng cöa ra sau.
Cung ®ã dïng ®Ó quay xa- khÈu c¸i r¨ng hµm vµ dïng ®Ó neo chÆn (h15).
5. Bumper.
 §ã lµ 1 ch¾n choc, dïng chñ yÕu ë hµm d−íi, nã gåm mét cung ë phÝa
ngoµi 11/10es mm hµn vµo mÆt ngoµi r¨ng hµm d−íi víi 1 nót bï trõ ë mçi
bªn vµ phÝa tr−íc b»ng nhùa Acylic hoÆc mµng ®µn håi t¹o nªn 1 mµng gi÷a
m«i vµ r¨ng cöa Bumper cã thÓ th¸o ra l¾p vµo b»ng dïng c¸c èng ë mÆt
ngoµi hµn vµo r¨ng hµm Bumper gióp cho r¨ng hµm neo chÆn tèt h¬n, dùng
lªn vµ lµm quay xa- l−ìi r¨ng hµm, chÆng c¸c r¨ng nµy khi r¨ng hµm s÷a thø
2 rông mÊt vµ ®Ó xãa bá søc Ðp cña c¬ m«i lªn r¨ng cöa.
6. C¸c lùc ngoµi miÖng.
miÖng
C¸c dông cô nµy cßn ®−îc dïng nh−ng Ýt h¬n tr−íc ®©y, tr−íc ®©y cã
vÎ ng−êi ta h¬i l¹m dông nã. Ng−êi ta chia ra thµnh c¸c lùc: lùc chØnh x−¬ng
>500 gr vµ chØnh r¨ng <500gr. C¸c lùc th−êng tùa vµo r¨ng hµm trªn tuú
theo kiÓu mÆt. §iÓm tùa ë sä lµ:
- Cæ (lùc kÐo thÊp) ®èi víi d¹ng mÆt ng¾n
- Cæ, kÕt hîp hoÆc chÐo cho kiÓu mÆt trung b×nh
- ë chÈm (kÐo cao) cho kiÓu mÆt dµi
C¸c lùc ngoµi miÖng cã thÓ lµm lïi r¨ng hµm vµ t¨ng c−êng neo chÆn
(lùc chØnh r¨ng) hoÆc gi¶m ®é låi ë ®iÓm A (lùc chØnh x−¬ng). Nã cã thÓ lµm
quay xa –khÈu c¸i r¨ng hµm vµ nong hµm trªn. Ph¶i ®eo Ýt nhÊt lµ 14h/ngµy
vµ t¸c dông tuú thuéc vµo sù céng t¸c cña ng−êi bÖnh.
*Fronde c»m cña Hickham.
* Cung mÆt cña Delaire:
Delaire Nã gåm 1 khung kim lo¹i tùa vµo tr¸n, c»m víi
nh÷ng mãc ®Ó mãc sîi chun. Lùc kÐo cã h−íng sau- tr−íc. Dông cô ®−îc
g¾n vµo x−¬ng hµm trªn nhê c¸c thiÕt bÞ trung gian g¾n cè ®Þnh vµo hµm
trªn. Môc ®Ých lµ kÐo hµm trªn ra tr−íc vµ lµm t¨ng ®é låi cña mÆt.
7. C¸c chun phô
 Richetts hay dïng chun liªn hµm lo¹i II, cã khi lo¹i I ë hµm trªn, hiÕm
khi lo¹i III.
Theo cæ ®iÓn chun lo¹i II ch¹y tõ r¨ng hµm d−íi ®Õn vïng phÝa tr−íc
trªn. Lîi Ých cña kü thuËt chia ®o¹n lµ cã thÓ kiÓm so¸t ®−îc mÆt ph¼ng c¾n
vïng r¨ng cöa trªn trong khi kÐo. Trong tr−êng hîp khíp c¾n hë phÝa tr−íc
ng−êi ta ®Æt c¸c chun ë r¨ng cöa qua nh÷ng mãc hay vßng trªn cung sö dông
®· ®−îc c¶i tiÕn. Trong tr−êng hîp khíp c¾n s©u ng−êi ta ®Æt chun ë r¨ng
nanh vµ cã thÓ lµm lón r¨ng cöa trong cïng mét th×. Chun cã thÓ ®Æt theo
h×nh tam gi¸c hoÆc h×nh vu«ng hoÆc theo nhiÒu c¸ch. Lùc kÐo bao giê còng
ph¶i ®−îc kiÓm so¸t b»ng th−íc ®o. CÇn ph¶i ®eo th−êng xuyªn vµ thay ®æi
s¸ng, tèi. Còng nh− tÊt c¶ c¸c lùc ngoµi miÖng kh¸c t¸c dông cña nã tuú
thuéc vµo sù phèi hîp cña ng−êi bÖnh. Nã th−êng ®−îc dïng ®Ó söa vµ söa
qu¸ ®i quan hÖ lo¹i 2 – khíp c¾n hë hoÆc ®ãng khe.