m
m m
  M


m
m
m
 

Gӑi thӃ chӭ bác Nҩu làm gì có nhà. Mӝt gian nhà lá lөp xөp, thuê
tám hào mӝt tháng, là chӛ ӣ cӫa gia đình bác vӟi nhӳng đӗ đҥc ӑp ҽp, lҳt
nhҳt không bao giӡ thay đәi. Khói bӃp luôn luôn lùa vào đҫy nhà khiӃn
bà mҽ bác mӛi khi bӃ cháu ra sân lҥi vӯa chҩm nưӟc mҳt, vӯa ho sһc sөa
và lҥi rên rӍ kêu giӡi. Nhӳng ngày hè nung nҩu, ӣ gian nhà ҩy, tӯ cái
giưӡng, cánh phҧn, cái bàn mҩt chân đӃn nhӳng quҫn áo, tã, rә rá đӅu
nӗng hҷn lên trong mӝt làn bөi nhҧy múa và mӝt mùi hôi gây làm nghҽn
cҧ thӣ. Rӗi nhӳng ngày mưa cӕng rãnh trong xóm tuy nhiӅu nhưng không
có lӕi thoát, nưӟc mưa ӭ lҥi ngұp sân, tràn vào nhà, dâng lên đӃn quá
chân thưӡng là thưӡng. Bác Nҩu gái đã phҧi đun b Ӄp ngay trên cánh phҧn
gҫn đó nәi lӅnh bӅnh nhӳng rác rưӣi cӫa các xó xӍnh đùn ra.
Nhà bӕ Nҩu.
ChӍ thêm bӕn hào nӳa là gia đình bác đưӧc ӣ gian trên kia, kê đưӧc
hai cái giưӡng mà vүn còn lӕi đi có cӱa sә, mái lá không dӝt, vách đҩt
quét vôi lơ hҷn hoi, thӅm lát gҥch và lҥi xa bӃp, xa cҫu rӱa. Bӕn mươi xu,
món tiӅn chӍ mua mӝt thӓi son bҵng đҫu ngón tay, hay mӝt điӃu thuӕc hút
chӍ vài phút đã hӃt, hay mӝt ly rưӧu thơm không đӫ súc miӋng mà bao
nhiêu kҿ không hӅ nghĩ tӟi. Nhưng, vӟi gia đình này, nó đã có giá sinh
mӋnh mӝt con ngưӡi sӕng trong nhӳng cҧnh sӕng suӕt đӡi hai bàn tay
trҳng và đҫy nhӳng khó khăn thiӃu thӕn.
Năm cái miӋng xì xөp húp nhӳng bát cháo lõng bõng chia nhau
nhӳng ngày mưa dҫm, gió lҥnh. Mӝt thҵng nhӓ cӣi trҫn, mӗ hôi nhӉ nhҥi,
tóc trùm xuӕng quá gáy, cҳm đҫu cҳm cә đi bӕn năm cây sӕ dưӟi trӡi
nҳng đӇ đưa cho mҽ thêm vài lҥng đưӡng bán cháo. Mӝt ngưӡi đàn ông
thҫn mһt ra trưӟc nhӳng bàn tay xӍa xói vì thiӃu mҩy buәi tiӅn góp«
Nhӳng dòng đӡi khә sӣ ê chӅ nӑ.
Hưng ӣ chung vӟi xóm nhà bác Nҩu đã hơn hai năm, Hưng làm
chҩm công ngoài Sáu Kho. Buәi đҳt, buәi Ӄ. Hưng đã phҧi nhұn sә sách
vӅ chép và đóng lҥi đӇ đӥ vӵc cho nhà cũng năm miӋng ăn: mӝt mҽ già
và ba em gái nhӓ. Bҧy tám đӗng bҥc kiӃm đưӧc hàng tháng cӫa Hưng chӍ
đӫ tiӅn bӕn, năm mươi ӕng cân gҥo đong chӏu ký ngưӡi ta mà cҧ Hưng,
mҽ Hưng và các em Hưng chӍ dám ăn ngày mӝt bӳa. Hưng lҥi đành phҧi
dҥy mӝt lӟp hӑc tӕi mà trong sӕ nhӳng hӑc trò tháng nào trҧ đúng tiӅn ҩy
có thҵng con bác Nҩu.
Mӝt cҧm tình thҩm thía đã ràng buӝc Hưng vӟi nhà bác Nҩu.

http://vuontaodan.net 1 ñ
M M


M M
m
m m
  M

Riêng bác Nҩu giai, hӉ rӛi là sang nhà Hưng. Bác kӇ lӇ, than thӣ
vӟi Hưng thân mұt và tin cұy hơn hӃt cҧ. Vì Hưng biӃt trҧ lӡi nhӳng câu
bác hӓi vӅ cuӝc đӡi, vӅ sӵ sӕng, vӅ sӕ phұn mà tӯ ngày gһp Hưng, bác
choáng váng thҩy bác đã u u minh minh, ch ӏu khӕn nҥn, mà chҷng biӃt
khӕn nҥn. Lòng tha thiӃt thương yêu và tin tưӣng ӣ nhӳng con ngưӡi lҫm
than đã làm đұm đà thêm lӡi nói cӫa Hưng, đưa nó mӝt ngày đi sâu vào
sӵ rung đӝng và suy nghĩ cӫa bác Nҩu. NhiӅu lúc bác đã tưng bӯng cҧ
ngưӡi, thҩy sao nhӳng đau khә tàn ác, bҩt công cӭ kéo dài mãi mà ngưӡi
ta rҩt có thӇ trӯ bӓ đi đӇ sӕng mӝt cuӝc đӡi no ҩm tӕt tươi.
Bác Nҩu biӃt rҩt nhiӅu nghӅ: làm phӣ, kem, bánh cuӕn, đә bún,
bánh bao, lөc tàu xá, cháo gà, kҽo kéo. Có ai thuê, bác còn làm cҧ thӧ nӅ,
kéo xe, làm vưӡn. Sҹn có sӭc khoҿ và chҷng bao giӡ dám ngҥi ngùng viӋc
gì, bác làm cho ai mưӟn bác cũng phҧi vӯa lòng, cũng tin cұy. Nhà bӕ
Nҩu, cái tên này không mӝt ai trong xóm Cҩm không biӃt. Nhҳc đӃn nó,
ngưӡi ta phҧi tưӣng ngay đӃn mӝt khә mһt đҫy đһn, mӝt giӑng nói thong
thҧ, mӝt dáng đi mҥnh mӁ và nhӳng câu chào hӓi thân mұt vӟi mӑi ngưӡi.
Bác Nҩu cũng còn mҽ già. Bác muӝn con. Gҫn bӕn mươi mà bác
mӟi đưӧc đӭa nhӟn lên tám và ba đӭa nhӓ vүn còn khóc quҩy.
Vӧ bác, khác hҷn phҫn đông nhӳng ngưӡi đàn bà trong xóm. Bác
Nҩu gái ít điӅu, ít nhӡi, lúc nào cũng tươi cưӡi. Không bao giӡ bác chӏu
bӓ mӝt buәi chӧ. Tӯ giá xôi, nӗi ngô bung, đӃn mҽt bún, bác Nҩu gái biӃt
Ӄ cũng cӭ làm. Bác say mê buôn bán đӃn quên cҧ ăn cҧ ngӫ. Và bác còn
bӓ cҧ ăn cҧ ngӫ vì nӧ. Bác nӧ nhiӅu quá, chưa xong món này đã tiӃp ngay
món khác. NhiӅu phen bác phҧi giҩu cҧ chӗng. Bác không dám đӇ chӗng
thҩy sӵ thua lӛ chӗng chҩt trong lúc cái khó khăn mà thà mӝt mình bác
chӏu tҩt cҧ mӑi nӛi còn hơn đӇ chӗng con hay biӃt.
Đã có lҫn, ngưӡi chӗng điên lên, túm lҩy tóc vӧ hét:
- Giӡi ơi! Mày có vay mưӧn ai cũng phҧi cho tao biӃt chӭ. ChӍ
thұm thөt, thұm thөt đӇ ngưӡi ta đương réo rҳt chӱi bӟi kia kìa «
Ngưӡi vӧ gӥ tay chӗng, gөc mһt vào lòng, nӭc nӣ:
- BiӃt thì anh làm gì đưӧc! Thôi tôi van anh, hӑ chӱi bao nhiêu tôi
xin nghe cҧ.
Nưӟc mҳt ngưӡi chӗng lҥi giàn giөa. Vҿ đau tӫi lҥi hiӋn cҧ lên
gương mһt đáng lӁ sáng sӫa nhưng vì dҫu dãi nên đen sҥm và càng ngày
càng hӕc hác.
Bác Nҩu còn là anh cҧ. Dưӟi bác, mӝt ngưӡi em giai cũng lҩy vӧ
sӟm, con cái bé dҥi, thuê mӝt gian nhà như bác, và cũng buôn bán nhӓ
nhһt lҫn hӗi. Sau ngưӡi em này, mӝt ngưӡi ӣ nhà quê làm ruӝng, mӝt
ngưӡi làm thӧ sҳt và mӝt ngưӡi em gái mӟi nhӟn. Trưӟc kia, ngưӡi em
gái này theo bác Nҩu gái chӧ búa. Bӛng mӝt dҥo vҳng mһt y. Tý cô đi lҩ y
Tây. Cái tin ҩy đã rùng mҥnh tim Hưng trưӟc nhҩt và hơn hӃt Hưng bàng

http://vuontaodan.net 2 ñ
M M


M M
m
m m
  M

hoàng giӡ lâu, sau đó, lòng Hưng bӏ thҳt chһt bӣi mӝt tiӃc thương tê tái và
chua xót.
Tý cô không đҽp lҳm nhưng là mӝt con gái nәi nhҩt xóm. Nưӟc da
Tý trҳng hӗng, mҳt long lanh, môi mӓng tươi, tiӃng nói lanh lҧnh. Tý rҩt
có thӇ trӣ nên mӝt ngưӡi vӧ đҧm đang, mӝt ngưӡi mҽ nhiӅu con, mӝt sӵ
giúp đӥ cho ngưӡi chӗng lam lũ và mӝt niӅm an ӫi cho mӝt ngưӡi mҽ
chӗng thêm cháu kháu khӍnh và dâu chӏu khó.
Cái viӋc Tý bӛng thay đәi ҩy, Hưng vүn thҩy sao mà nó nhanh
chóng đӃn thӃ đưӧc. Tý hay làm dáng, cưӡi cӧt và chӍ ưa buôn bán nhӳng
thӭ hàng nhҽ nhàng sҥch sӁ như bánh trái. Khách hàng cӫa Tý phҫn đông
ӣ ga và cәng kho, cәng trҥi lính. Có khó khăn gì phҧi cưӡi mӝt nө cưӡi
lҷng lơ vӟi khách hàng đĩ tính, khi ҩy nói giá bao nhiêu hӑ cũng mua. Rӗi
tӯ sӵ đөng chҥm coi thưӡng đӃn lúc nҳm lҩy tay nhau, ngӗi sát cҥnh
nhau, cưӡi tít lên« chҧ mҩy chӕc ngưӡi con gái nӑ coi cҧ sӵ ân ái cũng là
mua bán!
Không! Tý không thӇ mãi mãi là mӝt cô hàng cӭ đӇ không cho
khách hàng cưӡi đùa mà Tý thҩy nhiӅu kҿ thұt cөc súc, tàn nhүn, đӇu giҧ,
chúng chӍ bӓ năm bҧy xu mӝt hào mà đưӧc cҧ nhӳng nhӡi ân cҫn và sӵ
gҫn gũi. Nhҩt là Tý lҥi có chút nhan sҳc và khôn ngoan. Vұy Tý đã nghӍ
chӧ, tìm mӝt cҧnh nhàn hҥ, sung sưӟng như mӝt sӕ nhӳng ngưӡi con gái
cũng nhan sҳc và khôn ngoan khác là mӝt sӵ tҩt nhiên. Lҩy ai cũng là
chӗng. Tý không muӕn nhұn cái tiӃng đĩ thoã cӫa trong xóm, ngoài phӕ
bêu riӃu. Tý không muӕn ao ưӟc mãi cái ao ưӟc chӍ đưӧc ngày hai bӳa ăn
chҳc bөng, chӍ đưӧc khӓi rách rưӟi, rét mưӟt. Và Tý không muӕn thҩy
mãi Tý không có chút hy vӑng rӵc rӥ gì. Tý cӭ sӕng lӁo đӁo mãi vӟi mҽ,
vӟi anh chӏ và các cháu nheo nhóc mà Tý cҫn phҧi giúp đӥ, tìm mӑi cách
làm sao đӇ cũng đưӧc mӣ mày mӣ mһt.
Khҳp mһt ngưӡi lӟn, trҿ con, ông già bà lão trong xóm đã đә xô ra
nhìn Tý, khi Tý ӣ trên bưӟc xuӕng đi vào cái cәng vүn va vào mҽt cam,
gánh thҥch cӫa Tý. Tý mһc áo nhiӉu tây hӗng, quҫn cҭm châu trҳng, tóc
chҧi bӗng, hoa tai, nhүn ngӑc lung linh. Hình dáng Tý đã nәi ngӡi lên
giӳa cái sân ngәn ngang nhӳng chum vҥi, chұu rӱa, bӃp than, quang
gánh, rác rưӣi. Tý đã chӍ cưӡi, ai hӓi cũng cưӡi, ai gӑi cũng cưӡi. Tý đã
cho tiӅn tҩt cҧ trҿ con hàng xóm và xoa đҫu chúng nó.
Bà cө mҽ bác Nҩu nhìn con gái, lҳc đҫu mӝt cái rӗi đi vào nhà,
ngӗi sөp xuӕng đҩt, bưng mһt khóc không ra tiӃng. Cuӝn bҥc giҩy ҩn vào
tay bà cө đã bӏ vӭt tung ra hҷn giӳa đӕng quҫn áo mӟi may: quҫn nái, áo
the, khăn vuông ba góc tóc, dép da láng biӃu bà cө. Không thӇ nào dӛ
đưӧc mҽ, Tý cũng ngӗi xuӕng bӵc cӱa và úp mһt vào t ay khóc theo. Vӧ
chӗng bác Nҩu thҫn ngưӡi ra, trông nhau. Đám trҿ con bâu đӃn trưӟc gian
nhà đӅu ngơ ngác. Chúng không cưӡi nói ӗn ào như trưӟc.

http://vuontaodan.net 3 ñ
M M


M M
m
m m
  M

Hôm sau, Tý tӯ giã mҽ đӇ theo chӗng là mӝt viên cai xӃp ra Móng
Cái. Đêm qua, Tý khóc nhiӅu quá, mҳt sưng mӑng. Mӝt lҫn nӳa, trưӟc
khi ra xe, Tý lҥi ép mҽ nhұn và Tý lҥi khóc vì bà cө vүn nhҩt đӏnh chӕi tӯ.
- Cô sung sưӟng mһc cô. Tôi có rách mһc rách. Quҫn lành áo tӕt cô
may cho tôi đҩy, cô đem cho ai thì cho. Và tôi chҷng dám cҫn cô đem tôi
đi phөng dưӥng báo đáp. Tôi chӍ ӣ chӃt già vӟi thҵng bӕ Nҩu và các con
nó thôi.
Tý đã ra đi trưӟc tiӃng reo hò cӫa đám trҿ:
- Hê! Hê!« Hê« Cô Tây! Cô Tý Tây!
Nhӳng tiӃng reo hò này và biӃt bao nhiêu con mҳt nhìn giӉu cӧt đã
theo Tý ra tұn ngoài đưӡng.
ĐӃn ngày nay.
Cái gia đình lam lũ kia vүn lúc nhúc trong gian nhà úp xúp và hôi
nӗng đã ba năm không mӝt vұt gì mӟi hiӋn ra ӣ dưӟi cái mái lá tӕi mӡ.
Vүn cái giưӡng tre đu đưa, kêu răng rҳc mӛi lҫn nhӳng đӭa trҿ nhún
nhҧy, vүn cánh phҧn lè tè mӑt nghiӃn rӅn rĩ, vүn cái bàn mҩt chân buӝc
vào cӝt vách. Trưa hè, dưӟi nҳng lӱa, vүn nhӳng làn bөi lҫm lên chұp
chӡn. Ngày mưa to gió lӟn, trên mһt đҩt ngұp nưӟc và rác rưӣi, ngưӡi cha
vүn làm thuyӅn cho nhӳng đӭa trҿ chơi. Sáng sӟm và chiӅu tàn khói bӃp
vүn tuôn vào đҫy nhà khiӃn bà cө già lҥi bӃ cháu ra sân, vӯa ho sһc sөa,
vӯa dөi mҳt và kêu giӡi da diӃt.
Trong ba năm Tý đã lҩy đӃn năm đӡi chӗng. HiӋn giӡ, Tý vӅ tӍnh
nhà, gҫn mҽ, Tý sang hơn trưӟc nhiӅu. Bҥn cӫa Tý ra vào nhà anh Nҩu Tý
cӭ như đi xem hӝi. Ai nҩy đӅu chҧi chuӕt. Vàng ngӑc rӵ c rӥ. Tý đã đi xe
đҥp và nhҧy đҫm nӳa.
Ngày nay đi vӅ ӣ xóm Cҩm, ngưӡi ta vүn luôn luôn gһp bà cө Nҩu
ra ngõ. Không bao giӡ cө không chào hӓi trưӟc ngưӡi quen. Cũng không
bao giӡ ngưӡi ta thҩy vҳng trên tay cө cái Tý Rang khóc nhèo nhӁo.
NhiӅu nӃp nhăn chҩt thêm lên cái trán lһng lӁ dưӟi nhӳng sӧi tóc cӭng,
bҥc lam nham. Hai gò má bà cө trũng thêm làm chìa hai hàm răng móm
mém. Trên cái thân hình còm cõi ҩy, vүn cái thӭ áo nâu mӓng tӭ thӡi, lúc
nào cũng nhӟp nháp dãi cӫa con bé cháu.
Tҩt cҧ ngưӡi bà cө đã cҵn như mӝt que cӫi. Nhưng ӣ nhӳng nө
cưӡi luôn mӣ rӝng ҩy, vүn thҳm thiӃt hiӅn tӯ và chӏu đӵng cӫa mӝt lòng
mҽ già chӍ biӃt có con và cháu, trong cái cҧnh đҫu tҳt mһt tӕi, đә mӗ hôi
lҩy bát cơm ăn.


M



http://vuontaodan.net 4 ñ
M M


M M